MDV‘Immanuel’ 1
13 FEBRUARI 2016
5
7
17
25
Ervaringen schipper Dirk Romkes
Innovatiemanager Frans Veenstra stimuleert verbeterpunten
Scheepsbouwers enthousiast over samenwerking binnen MDV
Wat als de gasolie 65 cent per liter wordt?
Zo stil aan boord
Dik tevreden met innovatiepijlers
‘Graag nog een keer!’
Infographic olieprijs
We keep you fishing
Bruinisse (NL) Stellendam (NL) Kilmore Quay (IRL)
Officieel Dealer Mitsubishi Dieselmotoren
Bezoek/correspondentieadres: Deltahaven 18, Postbus 23, 3250 AA Stellendam (NL) +31 (0)187 49 80 20 @ info@padmos.nl www.padmos.nl
☎
Voorwoord
Zijn we er klaar voor? Met dit magazine wordt weer een mijlpaal gezet in het verhaal van Masterplan Duurzame Visserij. Het vissersschip MDV 1 ‘Immanuel’ is inmiddels acht maanden in bedrijf als onderzoeksschip. Alle innovaties zijn getest en er is een eerste indruk van de resultaten van het schip.
A
ls voorzitter van stichting MDV wil ik iedereen bedanken die heeft meegewerkt aan deze mijlpaal. Want samen kom je ergens.
We zijn gestart met een duidelijk doel voor ogen: Toekomstperspectief door innovatie. Toen we begonnen bevond de visserij zich in een diepe en lange crisis. Een deel van de vloot is afgevallen. Nu gaat het gelukkig weer goed met de visserij door lage oliekosten en hoge(re) visprijzen. Maar de visie blijft onveranderd. Wie niet blijft vernieuwen wordt verrast door de omstandigheden. Er zijn grofweg drie risicofactoren die het financiële resultaat van het visserijbedrijf bepalen: de visprijzen, de olieprijs en de bankrente. Al die factoren zijn momenteel gunstig te noemen. Dus gelukkig zijn bedrijven in staat om weer eigen vermogen op te bouwen. Maar de factoren blijven risicofactoren. Dat wil zeggen, ze vormen een voortdurend risico waar je je maar moeilijk tegen kan wapenen, want ze zijn extern. Dat betekent dat je er geen of heel beperkte invloed op hebt. Met andere woorden: de situatie kan ook heel snel weer omslaan. Als belangrijkste resultaat van MDV kunnen we noemen dat de risicofactoren verder omlaag gebracht zijn. Door het lage brandstofverbruik is de exploitatie veel minder gevoelig voor de fluctuaties in de gasolieprijs. En door de verwerking aan boord wordt er een kwalitatief beter product afgeleverd, waardoor er hogere prijzen voor de vis worden betaald. Met MDV ligt er nog een periode van onderzoek en kennisdeling voor de boeg. Want niet alles gaat in één keer goed in een innovatieproject. De twinrigpuls moet verder doorontwikkeld worden. Met name de vangstverwerking aan boord moet nog een extra slag maken. Er dient nagedacht te worden over regelgeving. Ook zijn we met visserijscholen bezig na te denken over de vraag hoe ondernemerschap en innovatie verankerd kunnen worden in het onderwijs. We zijn er dus nog niet. Maar ondertussen is al wel veel bereikt en zal MDV proberen het karwei af te maken, namelijk het scheppen van nieuw toekomstperspectief door innovatie. De visserij zal zich blijven ontwikkelen, net als de regelgeving, de techniek, de economie en de natuur. Daardoor komen we steeds voor nieuwe situaties te staan. En de vraag is: zijn we er dan ook klaar voor? Auke Hoefnagel, voorzitter Masterplan Duurzame Visserij is geselecteerd in het kader van het Nederlands Operationeel Programma ‘Perspectief voor een duurzame visserij’ Europees Visserijfonds: Investering in duurzame visserij
Dit is een uitgave van Stichting Masterplan Duurzame Visserij. Redactie: Visserijnieuws i.s.m. MDV • Grafische verzorging: GBU media, www.gbu.nl Verspreiding: Visserijnieuws • Foto cover: Flying Focus • Oplage: 3.500 stuks
Inhoud 2 5
ZIJN WE ER KLAAR VOOR? ZO STIL AAN BOORD Ervaringen schipper Dirk Romkes
7 DIK TEVREDEN OVER INNOVATIEPIJLERS Innovatiemanager Veenstra stimuleert verbeterpunten
13 MDV 1 PRESTEERT BEST Voorzitter Auke Hoefnagel over de eerste bedrijfsresultaten 17
Volop door met gedachtegoed MDV
Klaas Hoekman: ‘Naar elk procentje gekeken’
17
‘Graag nog een keer!’
Leon Padmos enthousiast over samenwerking binnen MDV
19
Naar een nieuwe vangsttechniek
Twinrigpulsvisserij – tong vangen met twinriggen
21
Werken aan beter product
Hendrik Kramer over visverwerking aan boord
23
Duurzaam ondernemen
Politiek en beleid, duurzaam en ecologie
25 26 26
Infographic olieprijs Toekomst door communicatie MDV in de klas Cursus ‘Vissen met Toekomst’
TIJDLIJN April 2006 Januari 2010 Februari 2010 Juni 2010 Februari 2012 Maart 2013 September 2013 Mei 2014 Augustus 2014 Januari 2015 5 juni 2015
Rapportage Werkgroep Herstructurering Zeevisserij Gibo-memorandum Masterplan Transitie Visserijvloot Ondertekening participaties masterplan Gibo-draagvlakonderzoek 1e fase Masterplan Transitie Visserijvloot LEI/Flynth-haalbaarheidsonderzoek 2e fase Masterplan Duurzame Visserij Subsidiebeschikking ministerie van Economische Zaken MDV-aanbod aan visserijbedrijven: An offer you can’t refuse Nieuwbouwopdracht getekend Kiellegging CSR Tewaterlating Rotterdam Overdracht (3e fase Masterplan Duurzame Visserij)
CONTACT Stichting Masterplan Duurzame Visserij Vlaak 4, 8321 RV Urk. Telefoon 0527 681641 E-mail: info@masterplanduurzamevisserij.nl Website: www.masterplanduurzamevisserij.nl MDV 1 ‘Immanuel’ | 3
• • • • •
BRANDBEVEILIGINGSINSTALLATIES ALARM EN CAMERASYSTEMEN BESTURINGSTECHNIEK DOMOTICA COMFORTSYSTEMEN AFHAAL ELEKTRISCH MATERIAAL EN VERLICHTING • NAUTISCH MATERIAAL EN SERVICE Stoofweg 3, 3253 MA Ouddorp • Tel. 0187-681246 www.elektrowesthoeve.nl • info@elektrowesthoeve.nl
Flexibel
in maatwerk
Maxwellstraat 39 Postbus 984 3300 AZ Dordrecht - NL
T I E
+31(0)78 6171744 www.hisafe.nl info@hisafe.nl
Een nieuwe kijk op smeermiddelen..... Door… Innovatieve smeermiddelen met MicPol® Technologie. Bewezen en meetbare kostenbesparingen. Persoonlijk advies en jarenlange ervaring.
Urk, niet alleen authentiek maar ook: moderne werkmethoden en toepassingen, uitstekende arbeidsmoraal, internationalisering, goede ligging (water, wegennet), innovatief en duurzaam.
Urk, je kunt er niet omheen!
Interflon Holland BV
+ 31(0)165-554511
www.interflon.com
Ervaringen schipper Dirk Romkes
Zo stil aan boord
,,Met stomen is het anders. Maar als we liggen te vissen is het alsof ik thuis op de bank zit. Zo vast ligt de kotter op het water.’’
D
irk Romkes (34) – zoon van mede-eigenaar Piet - is schipper op de MDV 1. Vanwege zijn ervaring met twinriggen op de Eurokotter UK 194 is Dirk gevraagd voor deze functie. Niet vreemd dus dat Dirk het zeegedrag en de techniek op de MDV 1 vergelijkt met Eurokotters.
Het grootste verschil met een Eurokotter? ,,Het is zo lekker stil bij ons aan boord. Je
Zaterdagmorgen om vier uur was Dirk Romkes vanuit Harlingen thuis. Vijf uur later meldt hij zich monter op kantoor. Het was een beetje een pechweek, maar er konden wel 500 bakken worden gelost. De TRP-pulsmodules in het stuurboordnet gaven half vermogen, en dus bleef de tongvangst uit. ,,Tong moet ‘geprikt’ worden.’’ Het probleem zat in de software, en kon donderdag pas opgelost worden. Om toch een reisje te maken was toen al uitgeweken naar scholbestekken boven het Puzzlehole.
hoort nauwelijks of de motor draait. Het kraken van het hout bij slecht weer is luider. Kun je nagaan!’’, aldus Romkes. ,,De MDV 1 is een totaal nieuw concept. We keken er naar uit dat het in de vaart kwam. Maar ’t was ook best spannend. Hoe zal het in de praktijk gaan? Ik moet zeggen: het vaartuig luistert echt erg goed. Het heeft wel een iets andere slingering dan wij gewend zijn, maar dat went snel. Door de hoge opbouw en dichte zijkanten heeft de wind best invloed. Maar ten opzichte van een Eurokotter is het beduidend minder, de MDV is natuurlijk ook wat breder en een paar meter langer. In de wind-op stomen gaat de MDV 1 alleen overlangs op en neer, met een Eurokotter heb je dan het gevoel alsof je in een draaimolen zit. Beneden bij ons is het met slecht weer veel en veel rustiger dan hoog boven in de brug. De collega’s kijken mij dan wel eens vreemd aan als ik een opmerking maak over het weer. Wat ook opvalt is dat dit schip de snelheid heel goed vasthoudt. Ook bij windkracht zeven, zoals vorige week. De motor levert gewoon wat gevraagd wordt. Vorig jaar november en december hebben we in totaal drie weken verlet gehad vanwege storm weer, maar
toen lag het gros van de vloot eruit. Met twinriggen is het zo: bij een golfhoogte van drie meter houdt het vissen op. Dat maakt geen verschil voor schepen met 24, 29 of meer dan 40 meter lengte. Met de pulsmodules verwachten we in het winterhalfjaar korterbij en dus meer in de luwte te kunnen vissen.’’
Vanaf februari tot de oplevering in juni was Dirk Romkes dagelijks bij de nieuwbouw aanwezig. ,,Meekijken, vraagbaak zijn, hand- en spandiensten verlenen. Echt een mooie tijd. Met als grote voordeel voor mij dat je het schip op die manier door en door leert kennen.’’ Op de foto wordt uitleg gegeven aan geïnteresseerden vanuit België.
MDV 1 ‘Immanuel’ | 5
Brouwer Transport is specialist in het transporteren van verse vis. Met directe lijnen vanaf de zeehaven naar de veiling blijft de vis in optimale conditie. Daarvoor staan wij dag en nacht klaar.
S U P P O RT E R VA N M D V
Brouwer Urk Int. Transport B.V. | Koel- en vriestransport | T +31 (0) 527 681954 | F +31 (0) 527 683164 | info@brouwer-urk.nl | www.brouwer-urk.nl
Scholstripmachine na succesvolle testperiode in productie Constante kwaliteit Hoge productiviteit Compact
Voorland 6, 1601 EZ Enkhuizen 0228-317 726 info@leba.nl - www.leba.nl
Duurzaam
Innovatiemanager Frans Veenstra stimuleert verbeterpunten
Dik tevreden over innovatiepijlers Frans Veenstra is dik tevreden over de gerealiseerde innovatiepijlers op het eerste MDV-vissersvaartuig. ,,Daar zou ik een jaar geleden blindelings voor getekend hebben. ‘’ Maar natuurlijk ziet hij als innovatiemanager van het Masterplan Duurzame Visserij verbeterpunten.
,,De stripsnede van machinaal gestripte vis over de hele week is aanzienlijk consistenter dan de handgestripte snedes (een open deur). Waardoor behalve een rendementsverbetering ook nog eens het kwaliteitsverloop verderop in de keten positief beïnvloed wordt. Besloten is dat in overleg met de ketenpartners aan boord van de MDV 1 meer voorgekoeld gaat worden.’’
,,De ultiem lage rompweerstand en het lichte casco (langsspant, composiet deuren en luiken) dragen substantieel bij aan het lage brandstofverbruik, waarbij de MDV-doelen van 70-80 procent brandstofreductie en een positief verdienmodel zich nu reeds aftekenen. Met 310 kW op de schroef kan een economisch vrijvarende snelheid gehaald worden en is er voldoende trekkracht voor de twinrig(puls)tuigen. Bij een volgend schip zou de schroef dus nog wat kleiner kunnen.’’
T
wee reizen de dubbele spray-rails is Veenstra dempen veel, en ook de meegekorte brede kimkieltjes weest met doen hun werk goed. de MDV 1. Maar toch… met een In de zomer en het zee van achteren tijdens najaar. ,,Ik wilde ook het thuisstomen, kan met zwaar weer mee het beladen vaartuig en als oud-zeeman zelf behoorlijk heen en het zeegangsgedrag weer gaan. Alleen met ervaren. De laatste stomen dus, niet tijdens week van november het vissen. En dus zou ik werd ik op mijn wenken voor een tweede vaarInnovatiemanager Frans bediend. We hadden tuig alsnog anti-slingerVeenstra. windkracht 6-7 met uittanks willen aanbeschieters van 8, en toch velen. Wat mij betreft kwamen we met 540 is de afmeting prima, kisten vis binnen. Zoals toch gaan we met het bekend is de bijzondere onderzoeksinstituut rompvorm één van de Marin en de bouwers belangrijkste innovatieom tafel om een paar pijlers. Niet alleen met meter langer vaartuig het oog op een gering door te rekenen.’’ brandstofverbruik, maar de MDV moet De grootste innovatiedrinatuurlijk ook een goed ve van Veenstra is op het werkschip zijn. Daar gebied van de voortstuheb ik tijdens het proces wingsinstallatie en enerveel aandacht aan giemanagement. Voor de geschonken. De rompMDV 1 is gekozen voor vorm is dus geoptimaliZelf ervaring opdoen aan een diesel-elektrische seerd om de weerstand boord van de MDV 1. aandrijving zonder tandte beperken en tegelijk wielkast. ,,Voor het hele de werkomstandighevisserijbedrijf kunnen den aan boord van een we met één hoofdgene30 meter lang schip te verbeteren. rator toe. Dat is ijzersterk. Er staat een Daarvoor zijn vooraf computersimulahulpset aan boord, maar die is alleen voor ties gemaakt – digitale modelproeven nood. Wat er ook gevraagd wordt, de - en vergeleken met de SCH 65 en SL diesel draait altijd optimaal, dat wil zeg9. Volgens de berekeningen moest de gen met 800 tot 1.200 toeren. Met vissen MDV 1 zo’n dertig procent minder wordt er 65 liter per uur verbruikt. Tijslingeren en stampen. Wel, dat wordt dens stomen is het verbruik wat ruiger: echt helemaal waargemaakt! Prachtig 85 liter per uur. Zoals vooraf ook beretoch? De MDV 1 beweegt minder en kend. Geweldig dus. Enorme winst wordt heel naturel. In zwaar weer kan de geboekt door de gelijkstroommotor bemanning zich daar goed op instellen. rechtstreeks op de schroef aan te sluiten. Je wordt er niet moe van aan boord. Heel efficiënt. Met een brandstofverbruik Ja, het heeft een ranke steven. Maar van gemiddeld 6.700 liter per visweek
MDV 1 ‘Immanuel’ | 7
Aandeel in de ondernemer
Hendrik Romkes, Urk
Lokaal betrokken Rabobank Noordoostpolder-Urk
‘Op weg naar een duurzame toekomst’ Hendrik Romkes is mede-eigenaar van het MDV pilot schip ‘Immanuel’, als onderdeel van het Masterplan Duurzame Visserij. Om de toekomst van de visserij veilig te stellen is innovatie in deze sector noodzakelijk. De Rabobank denkt hier graag in mee, niet alleen als financier maar ook als duurzame Food & Agri bank met oog voor de toekomst. Een aandeel in elkaar
Een aandeel in elkaar
MAATWERK IN POLYESTER TOEPASSINGEN EN KUNSTSTOFVLOEREN Artemis 10 • Tollebeek 0527-650511
SPECIALIST IN KOTTERS VANAF 13 TOT 55 METER. OOK OP ZATERDAG GEOPEND. Havenkade 29/30 - 8081 GR Elburg. Telefoon 31 0 525 681101 - Fax 31 0 525 684958 - Mobiel 31 0 653 168145 E-mail: info@esbship.nl Website: www.esbship.nl
Dringend (gekeurde) ankers en kettingen nodig? Kom naar Wortelboer Martijn Nieuwenhuijs • 010- 2822666 • Rotterdam
T 010 429 22 22 www.wortelboer.nl E info@wortelboer.nl
warmte-accu, een 5.000 liter grote boiler om de restwarmte van de motor maximaal te kunnen hergebruiken. Die warmte wordt via het koelwater gebufferd in de accu en bestemd voor warm water en het verwarmen van de verblijven in het weekend. Hier is nog een verbeterslag te maken, het is nu in de winter soms nog te koud. Zelf zie ik graag ook zonnepanelen op het dak om te kunnen bijverwarmen. Het powermanagementsysteem van Westhoeve aan boord werkt overigens perfect. Daardoor wordt onnodig energieverbruik geminimaliseerd. Alles is uit de kast gehaald om het energieverbruik omlaag te brengen middels capaciteitsgeregelde energievragers; we laten bijvoorbeeld geen koelwaterpompen onnodig draaien.’’
Ultiem lage rompweerstand.
levert de MDV 1 een prima prestatie. Met de twinrigpuls moet straks nog tien procent extra winst mogelijk zijn. Maar: diesel-elektrisch is niet het einddoel. In de nabije toekomst gaat mijn voorkeur uit naar hybride-elektrisch. Met accu’s dus. Voor zo’n accupakket moeten wel heel precies de vaarprofielen bekend zijn. De ontwikkelingen op dit terrein gaan hard, de levensduur wordt steeds langer, en daar kan de visserij zijn voordeel mee doen. Veel gesproken hebben we ook over LNG. Dat wordt de toekomst hoor! Maar nu is het prijsverschil met gasolie veel te klein en dus de investering te groot. Bovendien heb je voor LNG ook een groter vaartuig nodig. In Noorwegen varen er al wel honderden schepen mee, en de Nederlandse binnenvaart kent ook een aantal LNG-pilotschepen. Aan boord van de MDV 1 staat nu een zogeheten
Composiet is een derde innovatiepijler, somt Veenstra op. Vooral gericht op kostenbesparing ,,Composiet is in principe onderhoudsvrij en bespaart gewicht. Geloof me, het is het materiaal van de toekomst. Nu is er nog veel onduidelijkheid over de regelgeving voor het gecombineerd gebruik van staal en composiet. Daarom hebben we een pas op de plaats gemaakt. Om ervaring op te doen zijn deuren en luiken wel van composiet gemaakt. Als innovatiemanager zeg ik wel: laten we alsjeblieft naar seriebouw met composiet gaan. Seriebouw scheelt het maken van mallen, en dat kan zeker een half miljoen euro per schip schelen. Overigens, een tweede MDV-schip volgens hetzelfde bestek als het huidige kan ook goedkoper gebouwd worden.’’
,,Door de uiteindelijke hoofdafmetingen en shelterdek is een ruim en overzichtelijk werkdek gecreëerd en heeft de MDV 1 een groot visverwerkingsdek. In het kader van optionele multipurpose taken op zee zou op het werkdek een 20 ft. (vis) surveycontainer geplaatst kunnen worden met in de accommodatie extra slaapplaatsen voor 2-3 onderzoekers.’’
Dus is het niet vreemd dat die kinderziektes vertoont. Invoerklemmen behoeven verbetering en ook de elektronica is in de praktijk storingsgevoelig. Heel blij zijn we met het bewijs dat machinaal gestripte schol een hoger fileerrendement mogelijk maakt. Je praat dan bij een grote scholverwerker over duizenden filets per week. Dat komt vooral omdat de machine op donderdag net zo goed stript als op maandag. Het sorteren aan boord behoeft ook nog een forse verbeterslag. Niet alleen wat techniek betreft. De schol moet ook minder door de handen gaan. Wat ons betreft wordt de betrokkenheid van de handel vergroot en daar zetten we ook
Comfort in de kombuis. Aan de wand een groot beeldscherm. Niet alleen voor televisieprogramma’s bekijken, maar ook het energiemanagement en machinekamercon-
Een innovatie om in de keten geld mee te verdienen betreft de verwerkingslijn met een nagenoeg gesloten koelketen aan boord. ,,We hebben niet voor niets gekozen voor een grote vangstverwerkingsruimte van honderd vierkante meter. Aan boord van de MDV 1 staat een Leba-scholstripmachine. Een prototype.
Het schip heeft een goed zeegangsgedrag en wanneer men (snel) ingeslingerd is, is het aan boord goed vertoeven en werken. De slinger-, stamp- en dompbewegingen worden als ‘natuurlijk’ ervaren en bij een stevige bries word je niet van de benen geslagen. De sprayrails houden het voorschip droog. De koersstabiliteit van het schip is uitstekend. Waar grotere kotters bij het vissen, voor en op de wind, hun koers drastisch moeten bijstellen, kan de MDV 1 deze handhaven. Bij het in- en uitvaren van havens is de manoeuvreerbaarheid uitstekend (boegschroef) en zijn er nauwelijks hekgolven. De scherpe boeg snijdt door het water.
trole is er op te zien.
Onder de lessenaar de groene compacte 400 kW dc elektromotor. Op de achtergrond de hulpgeneratorset en linksachter een glimp van de warmte-accu.
MDV 1 ‘Immanuel’ | 9
Advertentie 86 x 127 mm
21-04-2011
14:57
Pagina 1
Aannemers- en scheepstimmerbedrijf
L. Post en Zn.
Zuidoostrak 12a, 8321 MA Urk Tel. (0527) 684004, Fax 0527-682104 Mobiel 06-51880928 www.postbouwgroep.nl • info@postbouwgroep.nl
‘Veiligheid begint met duurzame preventie’ HOORNSE HOP 7 | 8321 WX | URK T. +31 (0) 527 263894 E. INFO@TENNAPELBRANDBEVEILIGING.NL
Koersbepalend in verzekeren
Beurs-World Beurs-WorldTrade TradeCenter. Center.Beursplein Beursplein37, 37,Rotterdam. Rotterdam. Telefoon: 2000 casco@gebrsluyter.nl Telefoon:010-405 010 - 405 2000E-mail: E-mail: info@gebrsluyter.nl
www.gebrsluyter.nl www.gebrsluyter.nl
Eendrachtsstraat 1, 1951 AZ Velsen-Noord • 0251-229259
Approved by:
NavCom
ABS BV DNV-GL CISR ILT LR NK PRS RINA PMDS
INSPECTION & CONSULTANCY B.V.
Your reliable specialist for Navigation and The Independent Radio Surveyors
Communication Surveys throughout the Netherlands
NavCom Inspection & Consultancy B.V. Trawlerkade 34a 1976 CB IJmuiden The Netherlands Tel. +31 255 525696 Tel. +31 653 911125 24h E-Mail: info@navcom.org Web: www.navcom.org
op in. Voor Kerst hebben we samen om tafel gezeten en ook gesproken over de viskwaliteit. Meedenken over bijvoorbeeld het verder verwerken van vis aan boord is gewenst. Ik denk dat dat wel de toekomst wordt, maar alleen als de handel daar commitment aan geeft. Want we willen vissen voor de markt. Voor een gesloten koelketen is het natuurlijk het mooiste om de vis kant-en-klaar te kunnen aanbieden.’’ Alle innovaties aan boord van de MDV 1 tellen mee. Niet in de laatste plaats het twinrigpulstuig om selectiever op tong te kunnen vissen. Veenstra noemt nog de led-verlichting en de ‘groene’ antifouling zonder koperelementen van Sigma PPG Coatings. ,,Echt duurzaam, daar zijn we heel blij mee. Als gevolg van de tijdsdruk en lage wintertemperatuur tijdens het opplakken bladderde de folie eerst wat af, maar nu zit het na een dokbeurt bij Padmos een stuk beter. Ook het comfort en veiligheid tellen mee. Het is al met al een topvaartuig geworden. In de bemanningsverblijven is het geluidsniveau slechts 50-55 db, huiskamerniveau en dus bijzonder aangenaam. Nergens in de visserij zijn de zichtlijnen vanuit de brug zo goed als op de MDV 1.’’ Veenstra ziet een tweede MDV-schip helemaal zitten. ,,En niet alleen ik. Van toeleveranciers hoor ik dezelfde geluiden. Iedereen wil lid van de innovatieclub worden! Dat beschouwen we ook als een groot compliment. We zijn samen al bezig met het opstellen van de programma-eisen voor een vervolg.’’
,,Al na de eerste proefvaarten op het IJsselmeer (Urk) en daarna de Noordzee (Den Helder), bleek dat er nauwelijks sprake was van kinderziektes. Een topprestatie gezien de vele technische innovaties en korte bouwtijd van 12 maanden. De betrouwbaarheid en grote flexibiliteit van de boordsystemen kwamen tijdens de eerste visreizen al geheel uit de verf.’’
Verbeterpunten nodig bij de strip- en sorteermachine.
Deuren en luiken van composiet
Alexanderveld 5 2585 DB Den Haag Nederland tel: 31 (0)70 335 83 30 www.wageningenur.nl/lei
,,Zowel de grotere installaties als kleinere machines zijn allen energiezuinig, tot en met het mini-koffiezetapparaat op de brug en het gebruik van duurzame smeeroliën. Alle energieverbruikers staan uit indien niet nodig en sensoren schakelen het licht uit bij verlaten van de werkruimten. Door deze consequente aanpak en de keuze voor twee diesel generatorsets van verschillend vermogen en variërend toerental wordt in de praktijk uit 1 gram brandstof zoveel mogelijk energie gehaald. Mede mogelijk gemaakt door een goed werkend (visserij)powermanagement systeem. Alle energiegebruikers blijken in de praktijk goed naar behoefte bediend te kunnen worden. Een goed voorbeeld is de TryDo-stuurmachine: de gevraagde koersverandering (roeruitslag) bepaalt de capaciteit van de pomp, van weinig omwentelingen tot vol vermogen.’’
,,Tezamen met de boegschroef heeft het pilotschip uitstekende manoeuvreer-karakteristieken. Zowel vrijvarend als vissend worden er economisch verantwoorde snelheden bereikt, respectievelijk 10,5 en 3,5 kn. Mede dankzij het type voortstuwingsinstallatie, de lage geluidsniveaus en goed werkende klimaatinstallaties is het comfort aan boord zeer hoog.’’
Contact met de sector MDV 1 ‘Immanuel’ | 11
Handelskade 1 8321 KB Urk
Tel. 0527-681441 www.kjcoenen.nl
Van ons kunt u verzekerd zijn! John dede WitWit Assurantien BV is eenBV middelgroot verzekeringskantoor. Ons kantoor heeft een landelijke reputatie op JohnP.P. Assurantien is een middelgroot verzekeringskantoor. Ons kantoor heeft weten te bouwen, vooral op hetop gebied van te maritieme verzekeringen. een landelijke reputatie weten bouwen, vooral op het gebied van visserijverzekeringen. Van tot Breskens worden maritieme verzekeringen bij ons kantoor op zoek naar een VanHarlingen Harlingen tot Breskens worden visserijverzekeringen bij ondergebracht. ons kantoorOok ondergebracht. verzekering? Onze specialisten adviseren u graag. Ook op zoek naar een verzekering? Onze specialisten adviseren u graag!
John P. de Wit • Langeweg 63 3251 LH Stellendam • t 0187-491755 John P. de Wit • 3251 LE Stellendam • t 0187-491755 e info@johnpdewit.nl •• ii www.johnpdewit.nl e info@johnpdewit.nl www.johnpdewit.nl
DE REEDE 42, URK • TEL. 0527 - 690 042 • FAX 0527 - 260 013 MOB. 06 518 858 23 • WWW.SB-INSTALLATIETECHNIEK.NL
Voorzitter Auke Hoefnagel over de eerste bedrijfsresultaten
MDV 1 presteert best De MDV 1 presteert veel beter dan begroot. Met de huidige lage brandstofprijzen en goede visprijzen is dat geen wonder. Maar wat eigenlijk nog belangrijker is: ook met lagere platvisprijzen en veel duurdere gasolie blijft het verdienmodel positief.
A
uke Hoefnagel, voorzitter van de Stichting Masterplan Duurzame Visserij, ordent de eerste IMARES-rapporten betreffende de MDV 1 ‘Immanuel’. Zoals bekend zullen de resultaten van het innovatieve vaartuig conform de subsidievoorwaarden drie jaar lang gemonitord worden. Vanaf de zomer van 2018 moeten de ondernemers Kramer en Romkes op eigen benen verder.
Een nieuw verdienmodel om de (verouderde) kottervloot uit het slop te trekken. Dus kosten sterk reduceren en opbrengsten zien te verbeteren. Dat is in een notendop de grote opdracht die de Stichting MDV zichzelf stelde in crisisjaren toen het gros van de kottervloot dieprode cijfers moest schrijven. Het pilotschip MDV 1 ‘Immanuel’ kwam in juni vorig jaar in de vaart. De economische cijfers over het derde kwartaal heeft Hoefnagel net binnen. Het visserijresultaat in die drie maanden kwam uit op het niveau van de 40-meter kotters! Besommingen gingen tot 39.000 euro. Het brandstofverbruik van 6.700 liter per vier etmaal is conform de verwachtingen en berekeningen vooraf. Cijfers over het vierde kwartaal van 2016 kunnen tijdens de presentatie op zaterdag
13 februari ook genoemd worden. In dat kwartaal begint ook het onderzoek met de twinrigpuls. Dat betekent dat de resultaten vertekend zijn. Deze moeten dan ook worden genormaliseerd. Na economisch loodzware jaren krabbelt de kottervloot uit het dal. De kentering kwam in de zomer van 2014, en 2015 werd zelfs een onverwacht en ongekend topjaar. Gasolieprijzen bleven dalen en visprijzen juist stijgen. Dat tikt aan. Hoefnagel is er bijzonder gelukkig mee. Hij heeft er ook geen behoefte aan de feeststemming te bederven. Maar het zal duidelijk zijn dat visserijondernemers niet minder dan voorheen zullen moeten nadenken over de toekomst van hun bedrijven. Kotters blijven immers verouderen. Bedrijfseconomisch zal er daarom geïnvesteerd moeten worden in verjonging van de vloot. Als het even kan in nieuwbouw. Wat voor Hoefnagel belangrijk is, is dat de MDV 1 ook nog positief draait bij scholprijzen van 1,15 euro (in plaats van 1,69 euro), tongprijzen van 8 euro (in plaats van 11 euro) en gasolieprijzen van 70 cent (in plaats van 40 cent). ,,Qua visserijresultaat presteerde de MDV 1 in het eerste halfjaar vergelijkbaar met grote bokkers, die in 2015 recordomzetten noteerden. Maar als gasolie boven de 50 cent per liter uitkomt, dan wordt het verhaal wel heel anders. Het blijft daarom echt noodzakelijk om je te wapenen door de afhankelijkheid van diesel te verminderen. De techniek is voorhanden om de economische risico’s beheersbaar te maken.’’ Volgens de voorzichtige prognoses van Flynth kan de MDV 1 bedrijfsecono-
Voorzitter Auke Hoefnagel en procesmanager Jaap Luchies.
misch met alleen de twinrig goed uit de voeten. Maar mocht het nodig zijn, dan is het volgens Hoefnagel een kleine stap om over te schakelen op de flyshootvisserij. Veel perspectief wordt gezien in de twinrigpulsvisserij (TRP), waarmee de MDV 1 als eerste experimenteert. De TRP moet met name in het winterhalfjaar voor minder visverlet kunnen zorgen doordat er dan dichter op de kust en dus meer in de luwte gevist zou kunnen worden. Hoefnagel constateert dat Nederlandse visserijondernemers de kat uit de boom kijken. ,,Veel schepen zijn aan vervanging toe, en opknappen zal lang niet altijd de beste keuze zijn. Van een bestaande kotter maak je geen innovatief vaartuig! Wij spreken partijen die zeker geïnteresseerd zijn in nieuwbouw à la MDV. Eenzelfde ontwerp kan nu goedkoper gebouwd worden, maar de subsidie is vervallen. Bepalend voor financiers is de terugverdientijd. Die is voor dit vaartuig acht tot tien jaar, wat heel aanvaardbaar is voor dit soort kapitaalgoederen. Vergelijk het even met een bokker. Uiteindelijk konden deze over dertig jaar niet terugverdiend worden, als gevolg van externe omgevingsfactoren. Wij zijn in gesprek met de Europese Investeringsbank EIB om samen de mogelijkheden voor de vorming van een transitiefonds te verkennen, waardoor ook ondernemers met onvoldoende eigen vermogen zouden kunnen investeren in nieuwbouw.’’
MDV 1 ‘Immanuel’ | 13
Eerste evaluatie verdie In 2009 werd als doelstelling voor het MDV geformuleerd dat een economisch en ecologisch duurzaam verdienmodel moest worden ontwikkeld. Jaap Luchies presenteert de eerste economische resultaten van de MDV 1 en vergelijkt deze met de prognoses. De eerste analyses van de bedrijfseconomische prestaties van de MDV 1 geven aan dat aan de economische verwachtingen wordt voldaan! Na normalisatie van de cijfers wordt voldoende besomd, zeker als rekening wordt gehouden met het feit dat nog weinig gevist kon worden het innovatieve TRP-vistuig. Het brandstofverbruik ligt nagenoeg gelijk aan de doelstelling van 6.700 liter per week. De genormaliseerde bruto cashflow bedraagt ongeveer 540.000 euro en ligt daarmee in lijn met de prognoses die bij de start zijn gemaakt. VERTREKPUNTEN Voor het verdienmodel zijn de belangrijkste resultaatbepalende factoren de besomming (opbrengsten), en brandstof en deellonen (kosten). De brandstof en –bemanningskosten maakten rond 2009 (start MDV-denken) ca. 60% uit van de totale kosten. De meest recente LEI-cijfers uit 2013 (bron: www.agrimatie.nl) laten zien dat deze verhoudingen gelijk zijn gebleven. De bemanningskosten worden grotendeels bepaald door per bemanningslid een percentage te nemen van de zogenaamde verrekenbare besomming. De verrekenbare besomming op haar beurt wordt grotendeels bepaald door de brandstofkosten af te trekken van de besomming. Het brandstofverbruik en de brandstofkosten zijn daarmee een sleutel in het bestaande verdienmodel. In 2009 werd gemiddeld nog 1,3 miljoen liter brandstof per jaar (45 visweken) door een referentiekotter gebruikt. De doelstelling van de MDV 1 was ca. 300.000 liter op jaarbasis te gebruiken, of bijna 6.700 liter per visweek van 100 uur.
GEPROGNOSTICEERDE EN GEREALISEERDE CIJFERS De prognosecijfers van de MDV 1 zijn gebaseerd op cijfers uit begin 2014. In kolom 1 van tabel 1 zijn deze cijfers weergegeven voor de belangrijkste posten. In kolom 2 staan de cijfers zoals die zijn gerealiseerd vanaf week 26 van het afgelopen jaar bij het in de vaart nemen van de MDV 1. Tabel 1: Vergelijk prognose uitgangspunten en gerealiseerde cijfers
Investering schip en vistuig (€)
Uitgangspunten
Gerealiseerde
prognose
cijfers
4.300.000
4.500.000
Scholprijs: € per kg
1,15
1,69
Tongprijs: € per kg
8,00
11,00
Kilo’s tong per week Kilo’s schol per week Brandstofverbruik
1.500
0
12.000
12.000
6.500
6.700
0,70
0,37
in liters per week Brandstofprijs (€) per liter
14 |
In de prognose is uitgegaan van tongvangsten met de twinrigpulstechniek (TRP). In de praktijk bleek door technische uitdagingen dat het TRP-tuig niet vanaf de start kon worden ingezet. Er moest nog flink worden geïnnoveerd en ontwikkeld. Vanaf half december 2015 was het mogelijk effectief te vissen met de TRP-techniek. Daardoor is de geprognosticeerde besomming (zie tabel 2; kolom 1 en 2) niet helemaal gerealiseerd. Dit is deels weer gecompenseerd door de hogere visprijzen. Met de ervaringen van de TRP-vangsten in de laatste weken van december lijkt het mogelijk om in het betreffende seizoen naar schatting 1.000 kg marktwaardige tong per 4-daagse visweek te vangen. Dan zal het gemiddelde brandstofverbruik per week waarschijnlijk ook dalen tot de geprognosticeerde 6.500 liter per week.
VERDIENMODEL: GENORMALISEERDE EXPLOITATIE EN SCENARIO’S Op basis van de gerealiseerde cijfers vanaf week 26 (2015) is een genormaliseerde exploitatie voor de MDV 1 opgesteld, zoals weergegeven in kolom 2 van tabel 2. Voor een vergelijk zijn in kolom 1 de prognosecijfers weergegeven. In kolom 3 is een scenario weergegeven wanneer daadwerkelijk tong met het TRP-tuig gevangen wordt. De voorgaande scenario’s gaan uit van een 4-daagse visweek. Kolom 4 gaat uit van een scenario (incl. TRP), van 5 visdagen per week. Tabel 2: Exploitatieprognose, genormaliseerde exploitatie en exploitatiescenario’s MDV-1 op jaarbasis
Besomming
1
2
3
4
Basis: Prognosescenario bij 4 daagse visweek
Genormaliseerde exploitatie excl. TRP bij 4 daagse visweek
Genormaliseerde exploitatie incl. TRP bij 4 daagse visweek
Genormaliseerde exploitatie incl. TRP bij 5 daagse visweek
1.475.500
1.283.263
1.408.263
1.760.329
Motorbrandstoffen
208.625
125.566
106.981
133.726
Visserijresultaat
673.437
585.032
687.682
876.930
GENORMALISEERDE EXPLOITATIE BIJ EEN 4-DAAGSE VISWEEK In de genormaliseerde situatie wordt een lager resultaat weergegeven dan geprognosticeerd. De cashflow is bij benadering echter gelijk, zoals blijkt uit tabel 3 (hierna weergegeven). Hieruit kan de conclusie getrokken worden dat het beoogde verdienmodel van de MDV 1 naar wens functioneert. Bij de normalisatie (kolom 2) is grotendeels gecorrigeerd voor de effecten van vangstverlet als gevolg van innovaties (onder andere: omschakelen bij niet functioneren van de TRP-modules, vervroegd naar de haven om de onvolkomenheden bij innovatiepijlers te herstellen, dokweek of voor kennisdeling). Uit de genormaliseerde cijfers blijkt dat nagenoeg zonder tongvangsten een besomming van bijna 1,3 miljoen euro gerealiseerd wordt.
GENORMALISEERDE EXPLOITATIE INCL. TRP BIJ EEN 4-DAAGSE VISWEEK In het exploitatiescenario inclusief TRP (tabel 2, kolom 3) is de besomming hoger dan in het vorige scenario. Daarbij is rekening gehouden met tongvangsten in het betreffende seizoen, en verminderde schol-
enmodel MDV 1 positief! vangsten in hetzelfde tongseizoen. De brandstofkosten dalen vanwege de TRP-techniek. Dat vraagt minder brandstof per week. Het visserijresultaat stijgt naar 687.700 euro.
GENORMALISEERDE EXPLOITATIE INCL. TRP BIJ EEN 5-DAAGSE VISWEEK De ondernemer kan ook kiezen voor 5-dagen vissen per week. In dat geval zal het resultaat stijgen naar afgerond 300.000 euro op jaarbasis. Daarbij is rekening gehouden met extra brandstofkosten, deellonen en netwerkkosten.
CASHFLOW ONTWIKKELINGEN EN TERUGVERDIENTIJD Minstens zo belangrijk als het resultaat is de ontwikkeling van de cashflow. In tabel 3 is de bruto cashflow ontwikkeling per scenario weergegeven. Uit deze tabel is af te lezen dat de genormaliseerde cashflow in kolom 3 overeenkomt met de geprognosticeerde cashflow. Voor de cijfers in deze kolom zijn dezelfde uitgangspunten als in de prognose gebruikt. Kortom: er wordt voldaan aan de verwachtingen. De terugverdientijd bij een investering van 4,5 miljoen euro is hiermee te bepalen op 8 jaar. De terugverdientijd kan worden teruggebracht naar 6 jaar als wordt besloten 5 dagen per week te gaan vissen.
twinriggers. De cijfers moeten met de nodige voorzichtigheid geanalyseerd worden vanwege de beperkte periode en een beperkt aantal schepen op basis waarvan de gemiddelde twinrigcijfers zijn berekend. De cijfers zijn dus richtinggevend. In tabel 5 is dat weergegeven voor de belangrijkste posten. Tabel 5: Richtinggevende vergelijking MDV-1 en gemiddelde cijfers twinriggers voor 3e kwartaal 2015 MDV-1
Tabel 3: Cashflow ontwikkeling en terugverdientijd op jaarbasis
cijfers twinrigkotter
1
2
3
4
Basis: Prognosescenario bij 4 daagse visweek
Genormaliseerde exploitatie excl. TRP bij 4 daagse visweek
Genormaliseerde exploitatie incl. TRP bij 4 daagse visweek
Genormaliseerde exploitatie incl. TRP bij 5 daagse visweek
Besomming Motorbrandstoffen Visserijresultaat
Cashflow
501.670
485.357
567.074
746.322
9
9
8
6
Terugverdientijd in jaren
EFFECTEN VAN BRANDSTOFPRIJZEN OP HET RESULTAAT VAN VISSERIJBEDRIJVEN Prijsontwikkelingen van motorbrandstoffen hebben veel invloed op het resultaat van visserijbedrijven. Dat effect wordt bij de MDV-1 sterk gedempt door het fors lagere brandstofverbruik, zoals in tabel 4 is uitgewerkt. Tabel 4: Brandstofkosten per week bij verschillende literprijzen Literprijs
€ 0,40 Liters
€ 0,50
€ 0,70
Brandstofkosten per week
Was
28.000
€ 11.200
€ 14.000
€ 16.800
€ 19.600
MDV
7.000
€ 2.800
€ 3.500
€ 4.200
€ 4.900
€ 8.400
€ 10.500
€ 12.600
€ 14.700
-
-
per week
MDV-1 VERGELEKEN MET TWINRIGGERS In het derde kwartaal 2015 is door de MDV-1 gevist met twinrigtuig. Op basis hiervan is het mogelijk een vergelijking te maken met andere
462.421
41.460
86.729
183.740
119.761
CONCLUSIES -
€ 0,60
386.147
Opvallend is dat bij een lagere besomming van de MDV 1 een hoger visserijresultaat wordt gerealiseerd. Dat wordt grotendeels bepaald door het verschil in de kosten voor motorbrandstoffen door het lagere verbruik (grofweg 6.700 liter versus 15.000 liter per week). Daarnaast spelen lagere onderhoudskosten een rol vanwege de leeftijd van de schepen. Ook duidelijk wordt dat door het verschil in brandstofverbruik bij stijgende brandstofkosten het effect op het visserijresultaat bij de MDV 1 lager is dan bij de huidige gemiddelde twinrigkotter.
per week
Verschil
Gemiddelde
-
Met deze eerste verkenning van de resultaten van de MDV 1 is aangetoond dat het beoogde verdienmodel wordt gerealiseerd. De behaalde besommingen liggen na normalisatie in lijn met de prognoses, net als de visserijresultaten. De cashflowprognoses worden eveneens gerealiseerd. Terugverdientijden van korter dan 10 jaar lijken mogelijk. In de analyse van de effecten van prijsontwikkelingen van brandstofkosten op het resultaat is aangetoond dat deze prijsrisico’s sterk worden gedempt. In 2016 zal verder ervaring worden opgedaan met de TRP-vistechniek, waarvan de eerste resultaten veelbelovend zijn. Daarmee worden de verwachtingen over de te halen besomming reëeler. De eerste projectresultaten voldoen aan de bedrijfseconomische verwachtingen, waarmee het beoogde verdienmodel ruimte biedt om investeringen in nieuwe duurzame schepen mogelijk te maken.
MDV 1 ‘Immanuel’ | 15
De specialist in scheepsbetimmering
Deltahaven 13, 3251 LC Stellendam Tel. 0187-492489 Fax 0187-492806
www.ijtama.nl
.R WWW
OR ESEPO I R F C O
T.NL
CSR IS EEN VASTE WAARDE VOOR HAAR KLANTEN OMDAT ZIJ: • het leveren van een kwalitatief product op nummer 1 heeft staan; • werkt met (vak)mensen die ‘best in class’ zijn; • efficiënt bouwt waardoor er binnen de daarvoor gestelde tijd en tegen de afgesproken prijs wordt opgeleverd.
M
M E I T I R A
ME ARITIE M E K J I R K ONZE M GLANS J EEN CTOR? CHEC NL/MARITIE I J K O O . E T L S I R O E W ELD! IN DEZ ESEPO JE WERIJSCHOLEN WW.ROCFRI T O O R VERG ATEN B TIE: W WATERÈRE? OF JE LER INFORMA CARRI TE VOOR ME WEBSI OPLEIDINGEN EN CURSUSSEN VOOR JONGEREN EN VOLWASSENEN MARITIEME TECHNIEK SNEEK > Watersportindustrie > Metaalbewerken > Maritieme techniek > Industriële lakverwerking > Meubels en scheepsinterieurs maken
MARITIEM URK > Koopvaardij > Binnenvaart > Visserij
OPLEIDINGEN EN CURSUSSEN VOOR BEDRIJVEN > Nautische opleidingen > Veiligheid op het water
LEEUWARDEN/DOKKUM | DRACHTEN | SNEEK | EMMELOORD/URK
CHRISTELIJK BEROEPSONDERWIJS
Casco- & Sectiebouw Rotterdam (CSR) produceert stalen scheepscasco’s en secties voor de scheepvaart en offshore. CSR is gevestigd op een strategische locatie aan de Nieuwe Maas. Onze focus en expertise richt zich met name op het bouwen van stalen constructies tot complete scheepscasco’s.
Casco & Sectiebouw Rotterdam B.V. Eemhavenweg 129, 3089 KE Rotterdam Tel.: +31 10 741 0281 www.csrbv.nl • info@csrbv.nl
Klaas Hoekman: ‘Naar elk procentje gekeken’
Volop door met gedachtegoed MDV Foto: Liesbeth Dinnissen
URK – Ze hadden al eerder samengewerkt, bij de bouw en afbouw van de UK 186 en de TX 34 bijvoorbeeld. Ook bij de bouw van de MDV 1 vonden de in de visserij gepokte en gemazelde bedrijven elkaar: Hoekman Shipbuilding en Machinefabriek Padmos. ,,Bij een halve bak koffie was het bekeken.’’ Klaas Hoekman (links) en Leon Padmos.
D
irecteur Klaas Hoekman van Hoekman Shipbuilding kan alleen maar positief terugkijken op het bouwtraject van de MDV 1. Een traject dat voor hem gekenmerkt werd door een duidelijke taakverdeling, maar ook heel intensieve samenwerking tussen de engineeringsafdelingen van Hoekman en die van Padmos. Hoekman: ,,Padmos schoof in een later stadium aan, en het klikte meteen. Bij een halve bak koffie was het bekeken en besloten we de koppen echt bij elkaar te steken. We hebben in het hele traject steeds voor ogen gehouden dat we uit 400 kW het maximale moesten halen en deden geen enkele concessie aan de efficiëntie. Dat betekent goed kijken naar elk procentje’’, aldus Hoekman. De samenwerking, het overal over mee-
denken en steeds met elkaar overleggen heeft zich volgens Hoekman zeker uitbetaald. ,,Ondanks het feit dat de bouwtijd bijzonder krap was en er een geweldige druk stond op de beide bedrijven was het gewoon leuk om als twee visserijwerven met elkaar te sparren, en is alles boven verwachting gelukt. Wat we berekend hebben gaat ook zo. We zitten bijvoorbeeld wat brandstofgebruik betreft op 6.500-6.800 liter per 100 uur, stomen en vissen door elkaar. Dat is gewoon super.’’
BELANGSTELLING Als bedrijf is Hoekman Shipbuilding ‘volop doorgegaan’ met het MDV. Wat valt er te verwachten op termijn? Hoekman: ,,Iedereen kijkt naar het MDV-schip. Met het MDV-gedachtegoed zijn we nu, weer samen met Padmos, bezig met een nieuw ontwerp op de tekentafel. Daar is belangstelling voor.’’
Leon Padmos enthousiast over samenwerking
‘Graag nog een keer!’ STELLENDAM – Aanvankelijk was Padmos alleen in beeld als leverancier van een pulssysteem. Al snel werd de machinefabriek een belangrijke partner bij de bouw van de MDV 1. Na alle voorbereiding ging de eigenlijke bouw dankzij de optimale samenwerking heel snel. ,,We hadden niet eens tijd om ruzie te maken.’’
P
admos en Hoekman zijn twee in de visserij zeer bekende, zelfstandige machinefabrieken. Samenwerken als scheepsbouwers aan een project als de MDV 1 is niet vanzelfsprekend. Directeur Leon Padmos kijkt echter bijzonder positief terug op het hele traject en het eindresultaat. ,,Het zag er aanvankelijk niet naar uit dat wij zo’n belangrijke rol zouden spelen, maar een met een 3D-printer gemaakt plastic studiemodelletje dat wij lieten zien viel dusdanig in de smaak dat wij met Hoekman het voortouw konden nemen.’’
Volgens Padmos is van dat studiemodel nog best veel terug te vinden in de uiteindelijke MDV 1. ,,Met name de boegvorm en het onderwaterschip. Hoewel de MDV 1 met 30 meter kleiner is geworden dan wij met 40 meter voor ogen hadden, is het schip toch weer groter geworden dan de 24 meter die de Stichting MDV in eerste instantie zelf in gedachten had.’’ Samenwerking is besprekingen over en weer. Kramer Marine Engineering deed het tekenwerk voor het casco in opdracht van Padmos, Hoekman deed grotendeels de enigineering van alles wat in de romp zit, en de voortstuwing is het resultaat van de combinatie Padmos, Hoekman en Westhoeve. Alle partijen die aan de bouw meewerkten committeerden zich aan de noodzaak om op alle fronten tot energiebesparing te komen. Dat geldt ook voor het bemanningscomfort aan boord, mede bepaald door het zeegedrag van het schip. Volgens Padmos is de rompvorm en de keuze van schroef/straalbuis hierin voor een groot deel bepalend geweest.
Wat het gebruikte materiaal betreft kan Padmos kort zijn. ,,Daarvoor moeten we ons houden aan allerlei voorschriften, en dan kom je toch uit op ‘gewoon’ scheepsbouwstaal. Door te kiezen voor langspant in plaats van dwarsspant konden we toch een zo licht mogelijke constructie bij een optimale sterkte en stijfheid realiseren.’’
MEERWAARDE Dat er meerdere kapiteins op het schip zaten heeft de bouw van de MDV 1 niet vertraagd. Integendeel. ,,Met alle innovaties erbij hebben we het in twaalf maanden geklaard; van niks tot de oplevering van een heel nieuw schip. We hadden gewoon geen tijd om ruzie te maken.’’ Het hele traject heeft volgens Padmos bewezen dat onafhankelijke bedrijven goed met elkaar kunnen samenwerken. ,,De prettige samenwerking heeft ook duidelijk een meerwaarde gehad. Als Padmos hadden wij dit nooit alleen kunnen doen. Dus wat de toekomst betreft: graag nog een keer!’’
MDV 1 ‘Immanuel’ | 17
VCU Oil B.V. Vliestroom 18 T 0527 685765 E oil@vcu.nl
VCU TCD B.V. Keteldiep 9 T 0527 686280 E tcd@vcu.nl
VCU Maritime B.V. Vliestroom 18 T 0527 683786 E maritime@vcu.nl
VCU Store B.V. Vliestroom 18 T 0527 684545 E store@vcu.nl
VCU Safetycentre B.V. Vliestroom 10 T 0527 688125 E safetycentre@vcu.nl
Twinrigpulsvisserij – tong vangen met twinriggen
Naar een nieuwe vangsttechniek Twinrigpulsen is een compleet nieuwe vangsttechniek. De MDV 1 is de eerste kotter die ermee experimenteert. Praktijkmensen en techneuten zien perspectief.
De TRP-modules worden met lichtgewicht titanium-ringen aan dyneematouwen geknoopt. De touwen fungeren als trekontlaster en zijn verbonden met de boven- en onderpees van het net. De elektroden slepen voor de onderpees over de zeebodem. Ontwerper Harmen Klein Woolthuis is ruim vier jaar bezig met integratie van de puls- en twinrigvisserij, eerst in samenwerking met CIV Westvoorn, Padmos en Jaczon, en inmiddels ook met de stichting MDV. De elektronica is waterdicht afgegoten in een mal en daarna in speciale drijvers geschoven. Nieuw is dat de modules voorbereid zijn voor nfc (near field communication), waardoor er in de toekomst met een smartphone gegevens uitgehaald kunnen worden. Mede gelet op het beperkte vermogen (400 kW) vist de MDV 1 met relatief kleine twinrignetten. Wettelijk gezien mag het wekveld voor de twinrigpulsvisserij niet breder zijn dan twaalf meter.
S
inds december vist de MDV 1 met alleen in het stuurboordnet nieuw ontworpen twinrigpulsmodules (TRP). De modules voor het bakboordnet zijn besteld en bij HFK Engineering in de maak. Wekelijks wordt nu maximaal een paar honderd kilo tong bijgevangen.
Het plan was in augustus te starten met de pulsvisserij in de twinrignetten. Maar op de haven van Stellendam bleek de communicatie tussen brug en modules onvoldoende te zijn. Na twee weken uitstel bleek tijdens de eerste visweek begin september het vermogen te zwak te zijn en het wekveld dus onvoldoende. Er moesten nieuwe modules ontwikkeld worden, waarna pas in week 50 gestart kon worden. Trekken van 10-22 kilo tong in één net en een totaal van 481 kilo tong in de eerste volle visweek (week 51) stemden tot tevredenheid. Wat die week opviel is dat ook aanmerkelijk meer tarbot en griet werden bijgevangen. Ook opvallend: zestig procent van de tong was groter dan 30 centimeter. In de maand januari dit jaar is in vier keer bij elkaar niet meer dan 733 kilo tong aangevoerd (147 tot 286 kilo per week). Het vermogen van de TRP-modules werkte niet alle keren optimaal, maar om een weekbesomming te maken zoekt Dirk Romkes ook bewust op andere dan de bekende tongbestekken. Aanvankelijk was het idee om met elf pulsmodules op het twinrignet te gaan pulsen. In december is dat opgeschaald naar 15 stuks. Dat is ook het maximum, anders kan het twinrignet niet goed op de nettenrol worden gedraaid. Romkes en de techneuten aan de wal hebben berekend dat per kW een vergelijkbare
tongvangst mogelijk moet zijn als een pulsbokker. Consultant Bert Keus van Agonus Fisheries is in juli en tijdens de eerste volle reis met de TRP in december als waarnemer meegeweest. De overige visweken is de vangstsamenstelling door de bemanning zelf bemonsterd conform een wetenschappelijk protocol. De uitkomsten zijn verwerkt in het rapport ‘Eerste resultaten pre-onderzoek
Twinrigpuls (TRP) Masterplan Duurzame Visserij’. Met de standaard twinrignetten is gevist met een maaswijdte van 115 mm. Voor de TRP-visserij is voor het behoud van de tong netten met 80 mm mazen ingestoken. Ook aan bakboord is eind vorig jaar het achtereind vervangen door 80 mm. Omdat het TRP-net te weinig grondcontact maakte is de onderpees verzwaard.
MDV 1 ‘Immanuel’ | 19
NAVIGATIE APPARATUUR Radar
2x Furuno FAR-2117
GPS ontvanger
Furuno GP-170 Furuno GP-32
Echo sounder
Furuno FE-800
Heading device
Furuno SC-50 Gyro GPS
Mag. kompas
Cassen & Plath Reflecta one
Autopilot
Simrad AP-70 & Simrad FU-80
AIS
Furuno FA-150
Elektr. plotter
Maxsea TimeZero met HO 3D data Quodfish 210
COMMUNICATIE APPARATUUR MF/HF radio
Sailor 6310 DSC
VHF radio
Sailor VHF 6222 DSC 2x Sailor VHF 6210
Portable VHF
2x Sailor SP3520 GMDSS
EPIRB
Sailor SE406II
SART
Sailor 5051 AIS SART
NavTex
Furuno NX-700B
VMS
Bluetracker VMS+
VSAT(internet)
KNS A6 systeem
OVERIGE APPARATUUR Netsonde
Marport twinrig netsonde systeem
TVRO
KNS S6 systeem
Wachtalarm
Marble MS421B
Camera’s
Orlaco camera systeem
Gespecialiseerd in navigatie- en communicatie apparatuur De Boer Marine BV Westwal 9 8321 WG Urk T +31 527 685391 F +31 527 686224 E info@deboermarine.nl I www.deboermarine.nl 102525_De Boer Marina_Vlag.indd 1
06-09-10 16:25
Perfect in satelliet communicatie!
Hendrik Kramer over visverwerking aan boord
Werken aan beter product ,,Met het Masterplan Duurzame Visserij willen we werken aan een verbeterd visproduct en zo de marktpositie voor Noordzeevis versterken. En ik mag zeggen: we zijn op de goede weg!’’, zegt Hendrik Kramer (29). Hij is niet alleen reserve-schipper, maar ook aanspreekpunt waar het de visverwerking aan boord van de MDV 1 betreft.
V
angsten en viskwaliteit worden continu volgens wetenschappelijke protocollen gemonitord. Drie maal per week trekt Hendrik Kramer met een 15-literemmer een monster uit de vangst. IMARES publiceert ook een rapport over de kwaliteit van de vis en in het bijzonder het fileerrendement van de machinaal gestripte schol.
Achter de scholstripmachine.
Aan boord van de MDV 1 worden de kleinste scholsorteringen machinaal gestript. Gestripte vis wordt voorzichtig gespoeld in welbakken. De schol werd tot eind vorig jaar ook deels automatisch gesorteerd. Deze eerste sorteermachine van WPL/VCU is nu echter van boord gehaald, omdat met name de flippers onvoldoende zeewaterbestendig bleken te zijn. De sorteerlijn wordt nu robuus-
ter gemaakt. Vervolgens wordt de vis met slurry-ice gekoeld en opgeslagen. ,,Waar we naartoe willen is een ononderbroken koelsysteem, zonder dat de vis dus op de visafslag weer uit de kisten moet. Dat kan nu ook al, maar voor het draagvlak onder de handel wordt de vis nu nog eens handmatig opnieuw gesorteerd.’’ Met de Leba-stripmachine worden scholletjes tweemaal geboord om ze zo snel mogelijk leeg te laten bloeden,
Vangstverwerking aan boord.
Hendrik Kramer
waarna de ingewanden er worden uitgeblazen. Toen vorig jaar zomer na de eerste visreis foto’s van foutief gestripte vis digitaal werden verspreid, was dat voor Kramer en zijn collega’s een dure les. ,,Hoe voorkom je wild-west-verhalen? Als ik op de afslag elke slecht handgestripte schol ga uitzoeken, heb ik er een dagtaak bij. Ja, dat viel wel even rauw op ons dak. Maar de werkelijkheid is dat we van de kopers uitermate positieve geluiden horen, en dat wordt ondersteund door de rapportages.’’ Marine Harvest in Lemmer en Neerlandia in Urk behoren tot de belangrijkste kopers van de machinaal gestripte MDVschol. Testen daar in huis wijzen volgens Kramer uit dat het fileerrendement van de machinaal gestripte schol bijna één procent hoger is dan handmatig gestripte vis. Op 10 ton schol scheelt dat 98 kilo filet. ,,Dat is niet niks. Hoe dat komt? Een machine wordt niet moe, en stript aan het begin van de week precies hetzelfde als aan het eind van de visweek.’’ De stripmachine van Leba is een prototype. Dus vertoont deze kinderziektes in de testfase. De elektronica is gevoelig voor spoelwater en de klemmen voor invoer van de schol moeten verbeterd worden, weet Kramer. De machine draait dus ook niet continu. ,,Maar als deze uitstaat missen we hem allemaal. Zonder de machine staan we gewoon langer onder de bak.’’
Lossen van de vangst met de kraan op het voorschip.
MDV 1 ‘Immanuel’ | 21
CreĂŤren en innoveren, wij zitten er midden in
Kubus 155 - 3364 DG - SLIEDRECHT - 0184-420555 info.nl@emersonindustrial.com - www.emersonindustrial.com
Politiek en beleid, duurzaam en ecologie
Duurzaam ondernemen Het Masterplan Duurzame Visserij is niet alleen opgezet om een duurzaam economisch model te ontwikkelen. Om aan maatschappelijke (lees: politieke) wensen te voldoen wordt evenzeer een duurzaam ecologisch model gevraagd. De MDV-bestuursleden Philip ten Napel en Kees Taal geven uitleg. POLITIEK EN BELEID ,,De visserijsector en de politiek kunnen elkaar altijd wel vinden. Daarentegen lijken visserijbeleid en de sector soms op gespannen voet te staan, ondanks maatregelen zoals het Europees Visserijfonds. Maar de overheid is de laatste tien jaar op heel andere wijze bezig met stimulering van de economie. Uitgangspunt daarbij is duurzaamheid. Dit blijkt wel uit mondiale akkoorden rond het drastisch verlagen van de uitstoot van CO2 en NOX. Een dergelijk beleid vraagt duurzaam ondernemerschap. Ook van de visserijsector. Nu onderwerpen als verduurzaming van voedselvoorziening, ketensamenwerking, veiligheid en werkgelegenheid tot het
LCA-ANALYSE 1E FASE: EMISSIEBEREKENINGEN
Stichting MDV heeft niet alleen economische, maar ook ecologische doelstellingen. Met nieuwbouw kan de visserij een duurzaamheidsslag maken. Zogeheten Life Cycle Analyses maken de milieu-impact van de MDV 1 helder. Een eerste fase is net afgerond en betreft emissieberekeningen. De cijfers zijn spectaculair. In vergelijking met een grote bokker als referentievaartuig in 2010 stoot de MDV 1 vijf keer minder CO2 uit. ,,Wat uitstoot van luchtverontreinigende stoffen betreft wordt met de MDV 1 een hele grote groene winst behaald. Dat is misschien niet iets waar je als visserman als eerste naar kijkt, maar die vergroening is wel van belang voor het tonen van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap.’’ Een verkennende studie van IMARES geeft aan dat een transitie naar vijftig MDV-schepen een totale CO2 besparing van circa 150 kiloton per jaar oplevert.
nieuwe ondernemen behoren vraagt dit om een zichzelf steeds verbeterende sector. Innovatief, wordt dan vaak gehoord. Ook de visserij moet tegenwoordig voor al deze gebieden voelhorens ontwikkelen, ook voor beleidsmatig en politiek gevoelige onderwerpen. Op het juiste moment veranderingen aanpakken en hieruit kansen creëren geeft een sector toekomstperspectief. De huidige maatschappij vraagt hierom. Stichting Masterplan Duurzame Visserij is een goed voorbeeld van innovatie door ondernemers in de visserij. Dit initiatief is dan ook ondersteund door politiek en beleid. Dat het niet vanzelf gaat valt te begrijpen. Ook goede initiatieven moeten duidelijk zijn onderbouwd, draagvlak hebben binnen de sector, onder de aandacht worden gebracht van beleidsbeslissers en natuurlijk goed worden uitgevoerd. Om uiteindelijk in aanmerking te komen voor de verlangde overheidssteun is vooral veel geduld, samenwerkingszin, overtuigingskracht, denk- en menskracht, energie en tijd nodig. Natuurlijk is dan overleg met overheidsinstanties cruciaal. Na veel uitleg, gesprekken en het overleggen van stukken (sinds het jaar 2010) is het MDV-project uiteindelijk in 2015 tot volle bloei gekomen. Tijdens en na het project moet voortdurend verantwoording worden afgelegd. Waarom wel dit en niet dat, loopt de planning niet uit, wat zijn de gerealiseerde kosten ten opzichte van de budgetten en natuurlijk: wat zijn de resultaten van het MDV-project? Zonder politieke en beleidssteun, buiten de proactieve houding van de ondernemers zelf, zou een innovatief project als het MDV nooit boven water zijn gekomen. Maar de sector heeft met dit pilotproject dan ook wel een prachtig stuk praktisch onderzoek met bruikbare resultaten tot haar beschikking waar voordeel mee kan worden gedaan om verantwoorde investeringen in de toekomst te doen.
Philip ten Napel
Kees Taal
DUURZAAMHEID EN ECOLOGIE Duurzaamheid en ecologie lijken in de visserij wel hand in hand te moeten gaan. Economisch en ecologisch lijkt dit minder goed te lukken. Maar het ene kan niet zonder het andere. Het is goed om hier te melden dat de laatste decennia, door inzet van beleid, maar temeer door de inzet van de visserijsector zelf, gesproken kan worden over een goed beheerde Noordzee en daarmee samenhangende visstand, waardoor het economisch perspectief voor de sector is toegenomen. Wanneer dit perspectief daadwerkelijk uitgevoerd wordt, verlangt de maatschappij verantwoord duurzaam ondernemerschap. Dit betekent voortdurend rekening houden met de juiste verhouding tussen groei, milieu en de samenleving. Profit, planet en people dus. Dit geldt voor: het doen van investeringen, de uitoefening van de visserij en het product wat door de visserij wordt geleverd. Dus: is de investering verantwoord?, is de exploitatie van de visbestanden verantwoord?, en is het visproduct de consumptie veilig en verantwoord? Binnen het MDV-pilotproject zijn deze onderwerpen allemaal meegenomen. Het respecteren van de ecologische omstandigheden van onder andere de visbestanden en het op een verantwoorde manier uitoefenen van het visserij-vak zijn in dit project volledig samengesmolten. Op zich al een prestatie wat zes jaar geleden voor onmogelijk werd gehouden. Maar het betekent niet dat met dit ene pilotproject de sector er al is. Innovaties blijven nodig om het uiteindelijke rendement ook economisch duurzaam te kunnen houden. Steeds verbeteren is een interne verantwoordelijkheid van iedere sector. Daar is geen beleid op te maken, maar behoort bij initiatiefrijk ondernemerschap.’’
MDV 1 ‘Immanuel’ | 23
Coöperatie Westvoorn
Specialist in innovatieve visnetten
Bekijk en BeStel onS productaSSortiment nu ook online!
Coöperatie Westvoorn is een rots in de branding voor de visserij, pleziervaart en de maritieme sector. Al meer dan 30 jaar leveren wij internationaal o.a. netwerk, gereedschap, kleding, accu’s, touwen en watersportartikelen.
www.coopwv.nl
Stellendam Mr. Snijderweg 7a Tel: 0187 492183 Vlissingen Eerste binnenhaven 28 Tel: 0113 695401 info@coopwv.nl
Visveiling Urk
Het best voor vers De modernste visafslag van Europa
Visveiling Urk Westwal 2, 8321 WG Urk Tel. 0527-689789 Fax 0527-689799 E-mail info@visveilingurk.nl
MDV 1 ‘Immanuel’ | 25
TOEKOMST DOOR COMMUNICATIE? Bij de vraag of de vorm van het MDV-schip al begint te wennen, reageerden heel veel mensen. En het bericht over de aankondiging van de resultaten werd door meer dan 17.000 mensen gezien op Facebook. Het is ook nogal een verandering! De mooiste namen voor het schip komen voorbij: Tesla op zee, de vriendelijke walvis etcetera. Het Masterplan Duurzame Visserij is een prachtig project om over te mogen communiceren. Er zijn ontzettend veel organisaties bij betrokken, en de grote betrokkenheid van de personen binnen die organisaties is aanstekelijk. De aandacht is groot en de kans om te veranderen daar. Komende drie jaar willen we communiceren over de dingen die gebeuren rondom het MDV-schip. Over dingen die wel of niet goed gaan. Hoe is het om aan boord van het schip te werken? En maakt het de verwachtingen waar? Op de vernieuwde website kan je op de pagina ‘schip’ reageren op het schip en innovaties. Zouden er bijvoorbeeld weer gieken op het schip moeten? We zijn heel benieuwd, en alle reacties mogen! Neem een kijkje op: www.masterplanduurzamevisserij.nl/nl/schip
Henri Kool - ministerie van Economische Zaken
,,Ik denk dat de kansen voor een transitie goed zijn. Als dit niet lukt, wat dan wel?’’
Geert Post - wethouder gemeente Urk:
,,Met het MDV-schip kan de Urker vloot op een duurzame wijze de toekomst tegemoet.’’
Cursus ‘Vissen met Toekomst’
MDV in de klas ,,Niet alleen kijken naar de hoogte van de besomming, maar vooral ook naar wat er onderaan de streep overblijft. Dat is de belangrijkste les die wij leerlingen over het Masterplan Duurzame Visserij willen meegeven.’’
T
im Haasnoot en Erik Bogaard van Stichting ProSea verzorgen op de visserijscholen de cursus ‘Vissen met Toekomst’. In het kader van de zogeheten Green Deal Visserij in een Schone Zee heeft de rijksoverheid ProSea subsidie verstrekt om de cursus vijf jaar lang aan te bieden. Kern is om de toekomstige generatie
26 |
visserman te leren dat het in hun beroep niet alleen gaat om vis vangen. Thema’s die aan bod komen zijn: duurzaamheid, visserij-economie, visserijbeheer, ecologie, communicatievaardigheden, milieu enzovoort. Naast lezingen door ProSea worden studenten uitgedaagd met deze thema’s aan de slag te gaan middels presentaties (door leerlingen zelf), excursies en groepsopdrachten. Alle ‘visserijscholen’ in Nederland doen mee: Vlissingen, Stellendam, Katwijk, Urk en Den Helder. De laatste dag van de cursus gaat over oplossingen. Nieuw dit schooljaar is dat in de vierdaagse cursus dan een dagdeel wordt besteed aan het Masterplan Duurzame Visserij. Auke Hoefnagel en Jaap
Luchies van het MDV komen naar school om samen met de leerlingen na te denken over probleemoplossingen en innovaties. Het verhaal over het MDV-schip dient ook als inspiratie voor de leerlingen voor de laatste workshop waarin ze worden uitgedaagd over de toekomst na te denken. Momenteel wordt het lesmateriaal voor ‘Vissen met Toekomst’’ herschreven en daarin komt een apart hoofdstuk over het MDV-project en de resultaten van de MDV 1 ‘Immanuel’.
Een haven van kwaliteit en betrouwbaarheid
Klifkade 15, 8321 KA Urk Tel. 0527-681788 info@hoekmansb.nl www.hoekmanshipbuilding.nl
Wijk 2-25a, 8321 ER Urk Tel. 06-19511914 www.scheepswerfhoekman.nl
“ik wil een r e d r e v e i d accountant ” . s r e f j i c n a d t gaa
Uw doelstellingen en ambities realiseert u met Flynth
De adviseurs en accountants van Flynth helpen u graag met het realiseren van uw ambities en doelen. Dat doen we heel bewust met actuele cijfers waarmee u vooruit kunt kijken, met plaats- en tijdsonafhankelijke dienstverlening én met heldere prijzen. Een unieke aanpak die in deze dynamische tijd goed aansluit bij de wensen van ondernemers. Onze betrokkenheid maakt van Flynth veel méér dan een advies- en accountantsorganisatie. We zijn uw partner in succes.
De adviseurs van Flynth vindt u o.a. in Urk (0527) 68 16 41 of kijk voor meer informatie op www.flynth.nl/visserij | Ondernemen inspireert |