Galicia10 Nº 11

Page 1

PRIMAVERA 2011 _ Nº11

FRAGAS DO EUME ÚNICAS NA SÚA ESPECIE.

UN DÍA EN MARCELLE _ LA RUTA DE LAS CAMELIAS _ MONDARIZ. RESPIRA HONDO _ TRALAS PEGADAS DE ROSALÍA _ y mucho más...


conocer

8 FRAGAS DO EUME. ÚNICAS NA SÚA ESPECIE

Director de Galicia10 Diseño, Publicidad y Fotografía Borja Calvo Redactora Jefe Lucía Casanova

conocer

Un percorrido polo bosque atlántico costeiro mellor conservado de Europa.

32 UN DÍA EN MARCELLE Galicia10 visita el parque Marcelle Natureza, una alternativa distinta para un día en familia.

Colaboran en este número Fabiana Almuiña - EnBoca Laura Gaioso - EnBoca Edita

www.elsenorwilson.com

2

52 LA RUTA DE LAS CAMELIAS Una excursión que aúna patrimonio natural e histórico, visitando los jardines de varios pazos gallegos.


XX

FERROL EN SEMANA SANTA

sentir

58

MONDARIZ. RESPIRA HONDO Dejar de fumar puede ser más llevadero con el programa ‘Antitabaco’ de un balneario.

vivir

Nuestra propuesta para abril es visitar Ferrol y descubrir todo lo que ofrece en Semana Santa.

TRALAS PEGADAS DE ROSALÍA O Roteiro Rosaliano lévanos polos lugares aos que estivo vinculada a escritora.

XX

LA AGENDA Conoce de un vistazo las principales actividades culturales del trimestre en Galicia.

XX

MARZO. O MES DO QUEIXO Arzúa celebra, un ano máis, a Feira do queixo, un dos eventos gastronómicos e culturais máis importantes do ano.

XX

GUÍA MICHELÍN 2011 Entrevistamos al Chef del restaurante Maruja Limón, novedad gallega en la prestigiosa guía.

saborear

vivir

XX

xx

ENBOCA Dos nuevas catas de los vinos A Coroa Lías. Godello 2009 y Quinta de Albarado. Mencía 2009.

3


APUN

IV Festa do Xabarín. El Ayuntamiento de Salceda de Caselas celebra el próximo domingo, 20 de marzo, una nueva edición de la Festa Gastronómica do Xabarín. Llega a su cuarto año e incluye actuaciones musicales y una quedada BTT. La celebración comenzará a partir de las 11:00 horas.

Ourense acoge un Congreso de Turismo Termal. La ciudad de las burgas se convertirá del 2 al 6 de marzo en capital termal mundial al acoger el Congreso Internacional de Turismo Termal. Se celebrará en el Auditorio Pazo de Congresos y tiene como objetivo el conocimiento de las diversas realidades termales existentes en el mundo y su aplicación en el desarrollo de productos turísticos, así como el análisis de tendencias futuras en gestión de los recursos, partiendo de la sostenibilidad como condición. www.congresoturismotermal.com

Nueva web de A Coruña para dispositivos móviles. Turismo de A Coruña acaba de presentar su nueva web adaptada para dispositivos móviles. Ha sido desarrollada por las empresas Sixtemas, Galinus e Imaxin y se han invertido 90.000 euros. Incluye 800 recursos turísticos entre monumentos, edificios históricos, hoteles y restaurantes. Permite visualizar la información a través de realidad aumentada, planos o listas. www.turismocoruna.com/mobile

4


NTES

Comienza un nuevo Ciclo de Jazz de la Barrié. Durente el mes de abril la Fundación Barrié celebra el XVI Ciclo de Jazz. Habrá un total de nueve conciertos en cuatro ciudades gallegas. Cuatro serán en A Coruña y tendrán como escenario el Palacio de la Ópera y la sede de la Fundación, tres en el Teatro Salesianos de Vigo, uno en el Teatro Principal de Santiago y otro en el Teatro Jofre de Ferrol. En la edición de 2011, el ciclo pretende realizar un paseo por el momento actual de la escena jazzística. www.jazz.fundacionbarrie.org

II Edición de Pontevedra Tapas. Tras el éxito de la primera edición, la concejalía de turismo de Pontevedra y Visit-Pontevedra organizan entre el 25 de marzo y el 3 de abril el concurso gastronómico Pontevedra Tapas. Esperan superar los 26 participantes de la anterior edición y prometen mejores premios tanto para los establecimientos como para los participantes. El precio por tapa se fija en un máximo de 1,50 euros y tendrán que utilizar productos de nuestra tierra.

Silleda acoge el II Salón Turístico de Galicia. El Recinto Feira Internacional de Silleda celebrará entre el 25 y el 27 de marzo la segunda edición de Turexpo Galicia, Salón Turístico de Galicia. Volverá a plantearse como una plataforma de negocio, participarán unos 90 turoperadores y habrá todo tipo de actividades para profesionales pero también para público general. www.feira-galicia.com/turexpo2011

5


6


espaciosnaturalespatrimoniopuebloscostamonu ciudadesmonumentosrutasespaciosnaturalespa

espaciosnaturalespatrimoniopuebloscostamon ciudadesmonumentosrutasespaciosnaturalespa

conocer

7


Fragas do Eume,

unicas na sua especie. Adentrámonos no corazón deste parque natural, o bosque atlántico costeiro mellor conservado de Galicia, para descubrir xoias histórico-artísticas como os mosteiros de Caaveiro e Monfero ou un paraíso natural no que habitan especies case únicas. Texto: Lucía Casanova -

Fotos: Borja Calvo

As Fragas do Eume albergan rincóns de espectacular beleza.


conocer


E

n Galicia as fragas

son zonas de bosque denso nas que a luz ten que facerse un oco a través das pólas para chegar ao seu interior. Esta escuridade proporciona unha humidade e temperatura constante que fai posible a vida. O silencio, interrompido polos seus pequenos habitantes e polos pasos dos camiñantes, xunto coas frecuentes brétemas fan destes espazos lugares misteriosos e orixe de milleiros de lendas. O río Eume, xermolo deste rico ecosistema, tamén ten a súa propia lenda. Disque Deus ao crear os tres ríos que nacen na Serra do Xistral (Eume, Landro e Masma) prometeu un home tódolos anos a quen chegase primeiro ao mar. O Eume foi enganado polos outros dous: deixárono durmindo. Cando espertou e se decatou da traizón comezou a cruzar vales e montañas para gañar, por iso saíu bravo, formou o seu canón con zonas de gran altitude e din as historias que leva a vida dun home cada ano.

O río Eume ten uns 80 quilómetros de lonxitude e é na súa parte fi-

10

nal, antes de desembocar en Pontedeume, onde se atopan As Fragas do Eume. Declaradas Parque Natural en 1997, esténdense ás beiras do Eume arredor de máis de 9.000 hectáreas conformando un espazo practicamente único en Europa. As Fragas do Eume son un bosque atlántico costeiro dos mellor conservados do continente. O que o fai único e especial é que nos permite coñecer como eran Galicia e Europa hai milleiros de anos, con amplas zonas verdes e boscosas. Co crecemento da poboación, o home instalouse en zonas próximas ao mar, de aí que non queden moitos lugares como As Fragas do Eume. Unha zona que une os concellos de Pontedeume, Cabanas, A Capela, As Neves, Monfero e As Pontes de García Rodríguez e que permite que á habite un rico ecosistema. A zona de bosque está formada, sobre todo, por carballos. Non están sós, acompáñanos bidueiros, ameneiros, érbedos, sobreiras e castiñeiros. Nas zonas máis baixas atopamos loureiros, acivros ou abeleiras. Para dármonos de conta da súa importancia bastan uns poucos datos: aquí habitan moitos invertebrados, xunto


O Eume, fonte de vida das Fragas.

O roteiro dos Encomendeiros segue o curso do rĂ­o.

11


con 12 das 15 especies de anfibios que existen en Galicia ou a metade (14) de especies de réptiles da nosa comunidade. Hai 41 mamíferos, 103 especies de aves e 8 de peixes como o reo. Todos viven en perfecta harmonía. Especial atención merecen os fieitos que medran na zona, xa que é un dos motivos que fan especial ás Fragas: aquí hai especies case exclusivas, algunha ten máis de 500 millóns de anos.

Roteiros As Fragas do Eume están situadas na provincia da Coruña, nas terras do Eume e van desde a Serra da Loba ata un chisco antes da desembocadura do río en Pontedeume. Pódese acceder desde catro puntos ou portais diferentes: o Portal de Caaveiro, o Portal de Monfero, o Portal da Capela e o Portal do Encoro do Eume. O máis utilizado polos visitantes é o Portal de Caaveiro, xa que é o xeito máis doado de chegar ata o mosteiro. Cóllese en Pontedeume a estrada LC-151 que vai a Caaveiro pasando por Ombre. O Portal de Monfero sae da zona próxima ao mosteiro de Monfero e atravesa zonas de matogueira e terras de labranza cara o alto de Xestoso. O Portal da Capela cóllese na estrada que leva das Neves cara a central do Eume e permite facer un percorrido pola central vella da Ventureira e chegar ao mosteriro de Caaveiro. Ao Portal do Encoro do Eume accédese desde Goente e leva direc-

12

tamente ao encoro, que supón un importante impacto ambiental ao asolagar 450 hectáreas. Ten capacidade de 123 hectómetros cúbicos e construíuse entre 1955 e 1960. Nas 9.000 héctareas que ocupan As Fragas do Eume existen seis roteiros sinalizados, dous deles, Os Encomendeiros e A Ventureira posiblemente sexan os máis famosos por estaren na zona máis turística. Os outros catro son os denominados camiños do sur e atópanse entre Queixeiro e O Sanguiñedo, atravesan zonas de matogueira, media montaña e hai varios miradoiros. Mesmo un dos percorridos está deseñado para bicicleta. Pero como comentabamos, os dous roteiros principais son os que pasan por Caaveiro.

Os Encomendeiros Para chegarmos ata o inicio do itinerario hai que dirixirse ao Portal de Caaveiro, polo que cómpre tomar a estrada que une Pontedeume con Caaveiro pasando por Ombre. No quilómetro 5 atopamos unha cafetería e unha oficina de información onde nos poden facilitar os mapas dos roteiros e solventar as nosas dúbidas. Dependendo da tempada o uso do vehículo pode estar prohibido. Durante o verán ou Semana Santa o normal é que durante a fin de semana non se deixen circular coches para evitar atascos e se poñan en funcionamento pequenos buses. O roteiro de Os Encomendeiros comeza na ponte colgante do Cal Grande, xusto antes está a Alameda, onde hai un pequeno espazo de recreo con


Unha das pontes colgantes que atoparemos polo cami単o.

13


Fonte na Alameda.

14

As Fragas do Eume son o refuxio de milleiros de seres vivos.


Punto de inicio do roteiro dos Encomendeiros.

O Eume ten sona de ser un rĂ­o bravo.

15


16

En outono a follaxe cobre os sendeiros.


mesas e bancos de madeira e unha fonte. O roteiro son en total 7,5 quilómetros e iníciase atravesando a ponte colgante. Iremos practicamente case todo o tempo á beira do río Eume. En outono e inverno, cando hai menos xente, a experiencia será moi relaxante ao podermos escoitar de fondo o murmurio da auga do río e das pequenas fervenzas, o ruído dos nosos pasos sobre a ramaxe e a follaxe do solo e o rumor do vento abaneando lenemente as árbores. Desde Cal Grande percorremos tres quilómetros ata a vindeira ponte colgante: a de Fornelos. Un pouco máis adiante está o refuxio da Figueira. Hai quen prefire facer o percorrido pola estrada principal, ou comezar nesta ponte, para cansar menos. Desde Fornelos ata a ponte de Santa Cristina son 2,5 quilómetros. Desde

Ponte sobre o río Sesín.

esta última ponte non está permitido, en todo o ano, o uso de vehículo. Así que quen desexe visitar o Mosteiro de Caaveiro sen facer sendeirismo terá que subir este último medio quilómetro a pé. Unha costa que leva uns 10 ou 15 minutos pero que paga a pena por ver o conxunto recén reformado. Desde aquí é recomendable dar uns últimos pasos para visitar a Ponte e o Muíño do río Sesín, un dos lugares máis fermosos que podemos atopar neste roteiro pola beleza das súas fervenzas.

O Mosteiro de Caaveiro É un dos grandes atractivos monumentais das Fragas do Eume. O mosteiro de Caaveiro data do século IX e debe o seu nome a que estaba no lugar de Calavario. Ergueuse sobre

17


18 O Mosteiro de Caaveiro ĂŠ un dos sĂ­mbolos das Fragas do Eume.


19


20

O Mosteiro de Caaveiro é conxunto histórico artístico.


Patio do conxunto monumental.

As vistas desde o mosteiro son abraiantes.

21


a rocha no alto do bosque precisamente polo illado do sitio e acolleu ao longo dos séculos a moitos eremitas. Estivo vencellado ás familias Traba e Andrade e viviu épocas de esplendor ao dominar amplas terras que lle tiñan que dar tributos. Mesmo tivo colexiata. Pouco a pouco caeu en crise ata a desamortización do século XIX. Saíu á poxa e foi adquirido por un particular que o restaurou. Hoxe moitos dos antigos edificios perdéronse. Desde 1971 é conxunto histórico e artístico e desde a década dos 80 é propiedade da Deputación da Coruña, que se encargou nos últimos 10 anos de facer diferentes obras de restauración nas que invertiu 2,3 millóns de euros. A máis novidosa é a recuperación da Casa do guardés como punto de repouso para os camiñantes e máis

22

a musealización. Hai visitas guiadas gratuitas durante todo o ano, aínda que cambian os horarios e días dependendo da época.

A Ventureira Este é outro dos roteiros que podemos facer, ben unha vez que chegamos a Caaveiro ou ben tomando como inicio o tramo de estrada que une o Portal da Capela e o de Monfero á altura da central vella da Ventureira. O roteiro comeza na ponte de Santa Cristina e sobe ata Caaveiro para discorrer polo máis profundo do canón, pasando pola minicentral do Parrote, pola do Eume e pola vella da Ventureira, desde onde se poden ver fermosas fervenzas rodeadas da atractiva decadencia dos antigos edificios. A volta faise por unha pista

O Mosteiro de Monfero foi fundado pola orde de San Bieito en 1134.


forestal. En total son 6 quilómetros, 3 para chegar á Ventureira.

Mosteiro de Monfero Este é outro dos puntos de interese dentro de As Fragas do Eume. O mosteiro foi fundado pola orde de San Bieito en 1134 aínda que se reconvertiu a cisterciense en 1147. Destaca a igrexa construida no século XVII cunha fachada axadrezada que combina granito e lousa. Venérase á Virxe da Cela á que se lle atribúen diferentes milagres.

polo que en caso de utilizar o coche é convinte ir a modo e utilizar as estradas. Hai que usar as papeleiras para tirar o lixo e non está permitido facer lume. Débese planificar a visita e ir correctamente equipado. Hai que ter coidado con pedras e pólas que atopemos pola camiño porque poden ser esvaradizas. Todo isto sen esquecer desfrutar da paisaxe: as vistas desde Caaveiro, as fervenzas que hai polo camiño, os fieitos, flores e plantas que salpican as fragas... e os milleiros de elementos que fan das Fragas do Eume un lugar único na súa especie.

Algúns consellos Cando visitemos As Fragas do Eume temos que ser conscientes de que estamos nun espazo natural único e hai que respetar o entorno,

A peculiar fachada da igrexa destaca pola súa beleza.

Se queres saber máis

www.eumeturismo.org www.pontedeumeturismo.es

23


24

A auga est谩 presente en moitos dos rinc贸ns do percorrido.


As vistas nos puntos mรกis altos dos roteiros deixan imaxes coma esta.

Un dos simpรกticos habitantes das Fragas.

25


26

Varias centrais forman parte do roteiro da Ventureira.


Outro dos puntos do percorrido da Ventureira.

O encoro do rĂ­o Eume.

27


VĂ­deo das Fragas do Eume Un percorrido pola natureza e principais enclaves do Parque Natural.

28


Vídeo do Mosteiro de Caaveiro Unha visita pola historia de Caaveiro da man da guía Xela Rodríguez.

29


ESPECIAL

A Deputación da Coruña culmina a rehabilitación do mosteiro de Caaveiro. A institución provincial investiu 2,3 millóns de euros e máis de dez anos de traballos na recuperación do cenobio. O presidente da Deputación da Coruña, Salvador Fernández Moreda, inaugurou o pasado 22 de febreiro as obras de rehabilitación do conxunto monumental do mosteiro de San Xoán de Caaveiro, nas que a institución provincial investiu 2,3 millóns de euros e máis dunha década de traballos para salvar do estado de ruína no que se atopaba un dos mosteiros máis antigos de Galicia, “unha xoia arquitectónica e etnográfica que se alza hoxe de novo, co esplendor de outrora, sobre este promontorio a beiras do Eume”, afirmou o presidente provincial. O acto contou coa asistencia dos alcaldes de A Capela, Potedeume, As Pontes, e Monfero; o director do Parque Natural das Fragas do Eume, Luís Costa; o xefe de servizo de Conservación da Natureza, Carlos Muñoz; o almirante xefe do Arsenal de Ferrol, Santiago Bolíbar, e o ex alcalde de Pontedeume e deputado provincial, Celestino Sardiña, a quen Fernández Moreda atribuíu os primeiros pasos para implicar á Deputación na rehabilitación do mosteiro. Fernández Moreda repasou a longa vinculación do mosteiro de Caaveiro coa Deputación da Coruña dende que, no ano 1974, o entón presidente provincial Rodríguez Madero se interesara por primeira vez na recuperación do cenobio. “Non negarei que polo camiño houbo momentos de decaemento e abandono, complicacións, infinidade de trabas burocráticas e de atrasos inesperados; non negarei que houbo quen consideraba que Caaveiro conservaría mellor o seu encanto romántico reducido ao ruinoso estado no que estaba, pero demostramos que a vontade e a determinación triunfan sempre sobre as adversidades”, afirmou Fernández Moreda, que expresou a súa gratitude “a todos os que fixeron posible que chegara este día” e a súa satisfacción pola culminación dun proxecto “que serve para recuperar unha parte importante da nosa historia e o noso patrimonio e para poñelo ao dispor das futuras xeracións”. Fernández Moreda gabou tamén o minucioso traballo realizado polos arquitectos Isabel Aguirre e Celestino García Braña, que se encargaron de dirixir unhas obras de recuperación do cenobio, cuxo obxectivo principal “foi recuperar o que xa había, deixar que Caaveiro se interprete a si mesmo, ofrecendo ao visitante unha viaxe no tempo para coñecer e imaxinar como era a vida neste lugar nos tempos nos que abades, priores e coengos habitaban entre estes muros de pedra e nos que o mosteiro era non só un centro relixioso de importancia, senón o auténtico corazón político e económico desta comarca”. “En Caaveiro fúndense e atópanse os carreiros da historia e a lenda, ata o punto de que ás veces é difícil, ata para os máis expertos, discernir que parte é mito e cal é realidade”, afirmou o presidente da Deputación da Coruña, que repasou algúns dos contidos museolóxicos cos que a institución provincial dotou ao mosteiro, entre os que se conta unha réplica da alba de San Rosendo, cuxo cáliz e patena forman parte do tesouro da catedral de Santiago; os debuxos de Caaveiro do pintor ferrolán Pérez Villamil, ou copias dos planos da zona elaborados por Francisco Solinis no século XVIII, ademais de paneis explicativos nas diferentes estancias (Casa do Forno, corte das bestas, pavillón de Don Pío, Casa dos Coengos) nos que se conta a historia e a evolución deste lugar. Salvador Fernández Moreda lembrou tamén que esta é para Caaveiro “unha segunda oportunidade”, pois o mosteiro foi rehabilitado por primeira vez no século XIX polo avogado eumés Pío García Espinosa e, tras o seu pasamento, volveu caer no abandono, ata que a Deputación da Coruña adquiriu o cenobio e iniciou o proceso de rehabilitación que hoxe remata.

www.dicoruna.es


Compromiso coa recuperación do patrimonio O presidente provincial repasou o “amplo abano de accións de recuperación do patrimonio histórico” que auspicia a Deputación da Coruña, entre as que se atopa o proxecto de conservación e posta en valor do Dolmen de Dombate, a creación do ecomuseo do Forno do Forte en Buño (Malpica), a recuperación dos Batáns de Mosquetín, das Torres do Allo en Zas, do castelo de Vimianzo ou do dolmen de Axeitos. “Recuperamos Caaveiro porque é o noso deber e a nosa responsabilidade, como administración pública, conservar e protexer o noso patrimonio histórico. Pero tamén porque cremos firmemente niso”, afirmou Fernández Moreda, que considerou que “este patrimonio, rehabilitado e revitalizado, se converterá nun atractivo recurso para a dinamización cultural, turística e económica de toda a comarca, nun lugar único en Europa que queremos facer accesible ao maior número posible de cidadáns”. “Espero que, desde hoxe, Caaveiro sexa de novo o referente monumental que foi no seu día e que o Eume se merece”, sentenciou o presidente provincial. Segundo a arquitecta Isabel Aguirre, o proxecto de restauración do cenobio, está inspirado por un “afán integrador” e de “respecto pola natureza” que xa estivo presente na construción de Caaveiro, pois “o mosteiro foi escalando a roca e adaptándose como o niño dunha aguia”. “Era doloroso ver que o único que quedaba de Caaveiro eran ruínas e memoria mítica”, afirmou Isabel Aguirre, que contou algunhas das dificultades coas que se atoparon para realizar as obras como a falta de luz eléctrica e de cobertura telefónica, que complicaron a realización dos traballos. “Foi un traballo lento pero satisfactorio”, afirmou a arquitecta que dixo sentirse especialmente orgullosa do camiño de pizarra que dá acceso ao cenobio, que foi colocado “pedra a pedra”. O mosteiro de Caaveiro permanece aberto ás visitas do público durante os festivos, pontes, e fins de semana e dispón dun servizo de visitas guiadas e transporte dende o centro de interpretación das fragas do Eume, financiado pola Deputación. Proximamente, a Deputación abrirá tamén o cenobio os martes para permitir as visitas de escolares. Durante a época estival Caaveiro abre ao público todos os días da semana.


Un día en

Marcelle

Galicia10 se desplazó a Marcelle Natureza para disfrutar de este rincón natural de 20 hectáreas a orillas del río Miño en el que se pueden ver, de cerca, animales llegados de todos los continentes del planeta. En esta aventura tuvimos la suerte de contar con el mejor guía posible: Gerardo Guitián, el responsable de este sueño hecho realidad. Texto: Lucía Casanova - Fotos: Borja Calvo


conocer

Gerardo Guitiรกn juega con los dos lobos de Marcelle.


El que venga a Marcelle, que venga sin

ganas de hablar por teléfono todo el rato, ni de estar pendiente de Internet; tiene que tener ganas de estar en el campo, entre piedras, árboles, animales y el río”, quien habla es Gerardo Guitián, el responsable de Marcelle Natureza. Un parque situado en el ayuntamiento de Outeiro de Rei a unos 12 kilómetros de Lugo. Una extensión de 20 hectáreas en la que viven más de 25 especies diferentes de animales llegados de distintos rincones del mundo. Es el sueño de un hombre, amante de la naturaleza y los animales, hecho realidad. Abierto desde junio de 2003, cada año pasan miles de personas y la primavera, junto con el verano, son las mejores épocas, con campamentos, excursiones y visitas de colegios (unos 350 por temporada). En cuanto llega el buen tiempo, Marcelle se presenta como una buena alternativa para pasar un día en familia: niños y mayores se lo pasarán en grande.

34

Pero Marcelle no siempre fue un parque abierto al público. Comenzó como granja de cabras, luego de vacas, de faisanes y, finalmente, de avestruces. Poco a poco se fueron incorporando nuevos animales. Fue entonces cuando a Gerardo le sugirieron que compartiese este pequeño tesoro con los demás. Actualmente Marcelle cuenta con la infraestructura y servicios necesarios para pasar un día agradable: restaurante, chiringuito, tienda, áreas infantiles, merenderos... y todo con materiales naturales “aquí no verás cemento, sólo piedra y madera” asegura Gerardo Guitián.

La entrada a Marcelle Llegar a Marcelle no tiene pérdida, hay que coger la salida de la A6 a Outeiro de Rei y, una vez en la NVI, el acceso al aparcamiento del parque está señalizado. En cuanto dejamos el coche ya nos encontramos con una de las señas de identidad de Marcelle: una escultura realizada por artesanos de la zona y utilizada a modo de rotonda. Unos metros después, nos topamos con la impresionante entrada a Marcelle,


La trabajada puerta de entrada a Marcelle Natureza.

Marcelle tiene servicio de restaurante.


realizada también en madera. A lo largo de todo el parque, el visitante se irá sorprendiendo con los diferentes conjuntos escultóricos que utilizan piedra, madera y agua y que se adaptan, perfectamente, al entorno.

o algún pavo real desplegando todo el colorido de sus plumas. Desde aquí tenemos un primer contacto visual con el parque.

Al cruzar el portalón de madera, tenemos a mano derecha el restaurante y una pequeña zona de descanso y a la izquierda los primeros habitantes de Marcelle: unos simpáticos dromedarios.

En la tienda los visitantes encontrarán productos naturales, recuerdos para llevarse a sus casas, una amplia variedad de peluches de animales y mucha artesanía: tallas de madera, pendientes... “cada pieza es única” nos dice Gerardo a la vez que nos indica que le sigamos.

Si descendemos unos metros, antes de comprar la entrada y entrar en la tienda, podemos echar un vistazo desde el mirador de aves: allí ya vemos especies como patos, ocas

Comienza una visita guiada para conocer con detalle los rincones de Marcelle Natureza con la persona que mejor conoce los secretos de este parque.

36 El bisonte es uno de los símbolos del parque


Un paseo por Marcelle Los visitantes que llegan a Marcelle pueden comprar su entrada para hacer la visita básica del parque o solicitar, también, visitar la reserva con guía. Todos reciben un tríptico con indicaciones y un mapa para no perderse. En nuestro caso no fue necesario, solo tuvimos que dejarnos guiar por Gerardo, con el que comenzamos la visita ante un robusto roble de unos 300 años con unas medidas que impresionan: 24 metros de altura. Empezamos el paseo dejando a mano izquierda cobos, renos, wapitis, cervicapras y elands que no se dejan ver fácilmente porque es la hora de comer y los animales están entretenidos con sus cuidadores. A mano derecha, nos cruzamos con algunos de los animales más simpáticos de Marcelle: el lémur y unos graciosos capuchinos que enredan con lo que parece una naranja. Girando hacia la derecha nos encontramos a escasos centímetros, eso sí, separado por una valla, con uno de los símbolos de Marcelle: uno de los bisontes “este ejemplar puede pesar unos 800 kilos” me dice Gerado mientras me asegura que es

muy manso. Los bisontes están en una amplia pradera que comparten con wapitis. En el lado contrario, una de las atracciones de Marcelle: los suricatos, estos animalillos están pendientes de todo lo que se mueve a su alrededor y no nos quitan ojo de encima. Un puercoespín que parece dormido, nos sorprende, de repente, lanzándose a la carrera hacia un tronco vacío en el que se mete y nos da la espalda. Muy cerca hay coatíes y un mapache trepando por uno de los miles de árboles que alberga Marcelle. Nuestra visita continúa con los linces, cuando llegamos varios ejemplares se fijan en nosotros y uno se acerca sigiloso y con un andar coqueto. A medida que caminanos nos

37


persigue al otro lado de la malla metálica “es que siempre le traigo algo de comer y piensa que ahora vengo por eso” nos revela Gerardo. “¿Visteis lobos alguna vez?” nos pregunta, le contestamos que en documentales miles de veces pero que en vivo y en directo nunca. Es entonces cuando nos presenta a los dos ejemplares que viven en Marcelle. Se nota que los lobos conocen a Gerardo porque en cuento lo ven se acercan y dejan que los acaricie. Visto así, cualquiera podría pensar que parecen dos perros perfectamente domesticados, nosotros, observamos como Gerardo juega con ellos, al otro lado. Poco después, nos desvela uno de los secretos mejor guardados de Marcelle, próximamente el parque va a incorporar nuevos vecinos: osos. Ahora están en período

de adaptación, han estado en Cantabria, Sevilla y, si se habitúan a Galicia, por aquí se quedarán. “Van a ser la próxima atracción de Marcelle” vaticina y es que todos sabemos lo que gustan los osos a niños y mayores. Seguimos nuestra visita entre cebras, antes de ir a uno de los rincones más bellos de Marcelle: el río. Hay que decir que el lugar en el que está el parque es una zona privilegiada, 20 hectáreas a orillas del Miño, en una zona declarada Reserva de la Biosfera. Se puede hacer un recorrido al lado del río, del que medio kilómetro pasa por Marcelle. La zona está acondicionada para caminar y hasta tiene una especie de merendero. Desde aquí pudimos contemplar avestruces. De vuelta al parque, pasamos por delante de una de las zonas de recreo de Marcelle: un parque infantil, un merendero y un chiringuito, invitan a que las familias se tomen un descanso. Muy cerca, unos simpáticos canguros nos miran casi con la misma curiosidad que nosotros a ellos. Salimos, de nuevo, por la tienda y así concluye nuestra visita a Marcelle. Le hemos hecho caso a Gerardo y durante unas horas nos hemos olvidado de internet, móviles y demás, para disfrutar de la naturaleza. Si quieres saber más

www.marcellenatureza.com

38


En la tienda se pueden comprar todo tipo de recuerdos.

Marcelle y el Mi帽o coinciden a lo largo de medio kil贸metro.

39


LOS PROTAGONIS

Los dromedarios son los primeros animales con los que se encuentra el visitante.

El pavo real es una de las especies que pueden ser vistas desde el observatorio de aves.


STAS DE MARCELLE

Una familia de lemures nos mira atentamente.

El mayor ejemplar de bisonte que habita en Marcelle pesa casi una tonelada.


Los peque帽os suricatos son uno de los centros de atracci贸n del parque.


Uno de los mapaches descansando en un tronco hueco.

Estas avestruces miden casi dos metros y medio.


En Marcelle viven varios ejemplares de lince.



Cebras al galope en su recinto.

Los osos, por el momento en perĂ­odo de adaptaciĂłn, pasarĂĄn a formar parte de Marcelle en unas semanas.


Un capuchino se entretiene pelando una naranja.

Un canguro nos observa con curiosidad.


Gerardo Guitiรกn, el responsable de Marcelle, disfruta de la total confianza de los animales.


Gerardo Guitiรกn nos habla de Marcelle.


LOS SĂ?MBOLOS

Un gran roble de 24 metros de altura preside la entrada al parque.


DE MARCELLE

Esta curiosa obra de madera nos ofrece tres posibles perspectivas.

Otra de las obras en madera que adornan todo el parque.


52 Camelia, flor de Galicia.


conocer

La ruta de las

Camelias Llega la estación de las flores y en Galicia10 proponemos celebrar la entrada de la primavera con una excursión por la ruta que recorre los pazos y jardines gallegos que acogen una de las especies más madrugadoras del año: la camelia, flor de Galicia. Texto: Lucía Casanova

53


C

on la llegada de la primavera apetece

dejar atrás los largos meses de invierno y necesitamos un poco de color en los jardines y paisajes gallegos. Las camelias son las primeras flores que nos brindan esta oportunidad: desde finales de enero, durante febrero y buena parte de marzo y abril en Galicia se celebran fiestas y exposiciones que tienen esta planta como protagonista. Ciudades como A Coruña, Santiago, Vigo o localidades como Soutomaior, Narón o Vilagarcía, entre otras, celebran sus propias ferias de la camelia.

Y no solo eso, además la Sociedad Española de la Camelia en colaboración con Turgalicia ha creado la Ruta de la Camelia en Galicia. Se trata de un itinerario con el que se podrá disfrutar de diferentes variedades de camelios y, a la vez, admirar algunos de los pazos gallegos más emblemáticos. En resumen: una ruta que nos permite conocer una parte del patrimonio natural e histórico de Galicia. Según el Nobel gallego Camilo José Cela, la camelia es la flor insignia de Galicia.

54

Se sabe que es de origen asiático y que llegó a Europa a través de navegantes y jesuítas procedentes de Oriente. Su nombre se debe, precisamente, al jesuíta G. J. Kamel (Linneo llamó a la flor camelia en su honor). Se cree que comenzó a plantarse en Galicia por influencia portuguesa en el siglo XVIII, sobre todo en jardines de nobles. En el XIX empieza su expansión con la organización de exposiciones y certámenes. Actualmente son muchos los jardines gallegos que cuentan con alguna de las más de 200 especies que existen. Para conocer mejor esta flor, símbolo de longevidad y amor, además de fortuna y felicidad, lo mejor es aprovechar estos primeros meses de primavera y realizar la Ruta de las Camelias completa o, al menos, visitar alguno de los pazos que se extienden desde las Rías Baixas hasta la provincia de A Coruña. El itinerario pasa por un total de ocho pazos, el primero de ellos en Vigo: el Pazo Museo Quiñones de León. Situado en Castrelos es una edificación del siglo XVIII que acoge en su interior una importante colección de arte con más de 1.500 piezas. En sus jardines se encuentra algún ejemplar de camelio de los más anti-


guos de Galicia, denominado Camelia Matusalén.

las camelias (de las que hay 500 variedades).

Continúa la ruta por el Castillo de Soutomaior. Propiedad de la Diputación de Pontevedra sus orígenes se encuentran en el siglo XII. Destaca su impresionante finca de 25 hectáreas en la que se pueden encontrar especies exóticas y alguna de 800 años de antigüedad. En cuanto a las camelias, tiene una colección de 500 ejemplares y se dice que allí están los dos camelios de mayor perímetro multitroncal.

En A Estrada encontramos el Pazo de Oca. Construido en el siglo XV, por la belleza de sus jardines, llegó a denominarse el Versalles gallego. Lo más impresionante son sus estanques y en su jardín encontraremos varios camelios, uno de ellos considerado uno de los más altos de Europa con sus 15 metros.

El Pazo de Rubiáns de Vilagarcía se construyó a partir de una torre del siglo XV y la edificación que se conserva es del XVIII. Posee más de 70 variedades de camelia, algunas de ellas extrañas. En Meis está el Pazo da Saleta, edificio del siglo XVIII que durante años estuvo habitado por el matrimonio inglés de los Gimson. El marido se encargó del jardín cultivando especies exóticas traídas de diferentes rincones del mundo. Cuando falleció su viuda vendió la propiedad en partes.

En Padrón está la Casa Museo de Rosalía de Castro, la Casa de A Matanza, en la que además de conocer la vida y obra de esta gran escritora gallega podremos disfrutar con un jardín de grandes árboles y varios ejemplares de la flor favorita de Rosalía: la camelia. Por último en el ayuntamiento de Bergondo se sitúa el Pazo de Mariñán, propiedad de la Diputación de A Coruña. La construcción es del siglo XVIII aunque sus orígenes provienen del XV. El jardín es de estilo francés, con grandes árboles, camelias y un jardín de palabras en el que cada árbol cuenta con una dedicatoria de algún ilustre visitante.

El Pazo de Santa Cruz de Ribadulla está en Vedra y es conocido como Casa de Ortigueira. En su finca sobresalen árboles exóticos, frutales, un paseo de olivos y, por supuesto,

55


56


pazostalasoscasasruralesbalneariosspashoteles spascasasruraleshotelespazosbalneariostalasos

spascasasruraleshotelespazosbalneariostalasos pazostalasoscasasruralesbalneariosspashoteles sentir

57


sentir

MONDARIZ.

RESPIRA HONDO. No solo por su maravilloso entorno natural, que también, sino porque el Balneario de Mondariz ofrece a sus huéspedes un programa antitabaco para ayudar a dejar este hábito a todo el que se lo proponga. ¡Deja de fumar entre masajes y aguas mineromedicinales! Texto: Lucía Casamova Fotos cedidas por Balnerario de Mondariz


59


conocer

C

on el inicio del año

y la puesta en marcha de la ley antitabaco, seguro que han sido muchos los que han decidido dejar de fumar, bien como propósito de Año Nuevo o para no tener que pasar frío durante los meses de invierno por tener que fumar en la calle. Sea cual sea el motivo, dejar el hábito de fumar es difícil y, por eso, desde Galicia10 queremos proponer una ayuda que quizás facilite el camino: un tratamiento en un balneario.

Hace años los balnearios se asociaban con lugares a los que acudía la gente enferma, con el paso del tiempo se están posicionando como

60

destinos para el descanso y el ocio. Pero, lo cierto, es que lo que diferencia a los balnearios de otro tipo de establecimientos similares es el tipo de agua: aguas mineromedicinales. Por eso, actualmente, los balnearios ofrecen tanto programas y servicios para gente con algún tipo de problema como para aquellos que tan solo quieren entretenerse o relajarse. Entre los programas y tratamientos que se ofrecen, en los últimos tiempos uno de ellos gana adeptos: se trata del respiratorio o antitabaco. Mondariz, además de ser uno de los balnearios más antiguos y emblemáticos de nuestra comunidad, es uno de los centros que entre sus posibilidades ofrece el programa anti-


tabaco y dicen sus responsables que desde que empezó el año, ya sea por la publicidad negativa del tabaco o por las limitaciones puestas en marcha en el país, el número de reservas para probar el tratamiento ha aumentado. Parece que está de moda dejar de fumar con la ayuda de un balneario. No suena mal...

El tratamiento El Balneario de Mondariz cuenta con un Programa Antitabaco, lo mínimo que se recomienda para que tenga efecto es 6 días, a partir de ahí puede ser de 9 o incluso más tiempo. “Lo que se pretende es ayudar al paciente a desprenderse del hábito de fumar, combinando este objetivo con tratamientos que aporten energía y vitalidad. Eso sí, la persona tiene que tener claro que quiere dejar de fumar” aclara Laura Gómez, responsable médica del balneario, quien recomienda que no se encienda ni un cigarrillo desde el momento en que el paciente llega a Mondariz. Cuando alguien reserva el programa antitabaco, lo primero es acudir a la consulta médica, donde los especialistas de Mondariz establecen el tratamiento. Dependiendo de los deseos de las personas y de su salud, los profesionales se decantan por un tratamiento médico u homeopático, “algunos no quieren medicinas, ni fármacos, solo productos naturales”explica Laura Gómez “por eso se le puede ofrecer un programa homeopático”.

El segundo paso, es establecer unos hábitos nutricionales saludables, basados en frutas, verduras y alimentos que ayuden a desintoxicar el organismo y a limpiar las vías respiratorias. Recomendaciones que los pacientes tendrán que seguir tras abandonar el balneario. En el tercer paso llega lo bueno porque comienza el programa termal, que se basa en inhalaciones, bañeras de agua, masajes y fisioterapia respiratoria. Para evitar el estrés y la ansiedad, el tratamiento se completa con acceso diario al Palacio del Agua (un espacio de reciente construcción de 3.000 metros cuadrados con una piscina central activa y un circuito termal) y una serie de recomendaciones sobre el tipo de actividad deportiva que la persona puede desarrollar en el gimnasio con la ayuda de un monitor. Dependiendo de la temporada y las ofertas que pueda haber, el tratamiento de 6 días (con alojamiento, media pensión, consulta médica, acceso al Palacio del Agua y tratamiento antitabaco) se puede reservar por entre 780 y 970 euros por persona.

Beneficios y resultados del tratamiento termal Las inhalaciones mediante aerosol y nebulizantes que forman parte del tratamiento, utilizan el agua mineromedicinal de Mondariz y tienen como meta movilizar la mucosidad de las

61


62

conocer


“Lo que se pretende es ayudar al paciente a desprenderse del hábito de fumar, combinando este objetivo con tratamientos que aporten energía y vitalidad”

63


conocer

vías respiratorias para facilitar su expulsión. Para que sea eficaz, se recomienda un tratamiento prolongado. En cuanto a las bañeras de agua mineromedicial, utilizan esencias de eucalipto y tienen una finalidad relajante. El eucalipto ayuda, además, a dilatar y abrir las vías respiratorias. También forman parte del tratamiento duchas a presión mediante chorros y duchas circulares, además de masajes de relajación. “La parte de relajación es muy importante porque dejar de fumar puede generar ansiedad y nerviosismo” explica Laura Gómez. La fisioterapia respiratoria, por su parte, está orientada a mejorar la capacidad pulmonar, aunque todo depende de cómo llegue el paciente o si tiene algún problema respiratorio. Básicamente se le dan una serie de pautas y técnicas que deberá seguir aplicando en su casa, la constancia en muy importante. Al combinar el tratamiento con la relajación, dice Laura Gómez, “el paciente se siente mejor y más animado” y por tanto con más ganas de continuar y dejar de fumar.

64

En opinión de la responsable médica de Mondariz, el tratamiento antitabaco que ofrecen es un buen punto de partida para todos los que quieren dejar de fumar y necesitan una pequeña ayuda “el programa dura tan solo unos días, pero dejar de fumar es un proceso largo, así que recomiendo que dejen el tabaco al principio. Quien pueda venir dos semanas mejor, cuantos más días, más les podremos ayudar, aunque cuando se van del balneario les damos toda una serie de herramientas para que continúen en sus casas. Además, el tratamiento farmacológico u homeopático tienen que seguirlo al menos durante 6 meses”. Así, combinando hábitos saludables con el relax de disfrutar de masajes, aguas mineromedicinales y el entorno de un balneario como el de Mondariz, parece que la meta de dejar de fumar es más fácil o, al menos, más llevadera.

Si quieres saber más

www.balneariomondariz.es


“La parte de relajación es muy importante porque dejar de fumar puede generar ansiedad y nerviosismo”

65


sentir

“Estamos en el camino de hacer una gastronomía gallega que suene más y ENTREVISTA

RAFAEL CENTENO, Chef del restaurante Maruja Limón. 66


Galicia conservará, durante este año 2011, nueve estrellas en la Guía Michelín. Pero no son los mismos establecimientos que el año pasado: hay cambios. Casa Marcelo, en Santiago y Casa Pardo, en A Coruña, han perdido su distinción. Las nuevas incorporaciones son los Restaurantes Alborada en A Coruña y Maruja Limón en Vigo.

O ano 2010 foi Ano Xacobeo e Galicia pechou cunha boa cifra de visitantes. Neste 2011, cal vai ser a estratexia? Dende Turgalicia, dependente da Secretaría Xeral, estase traballando en produtos de cabeceira baixo a marca turistica de Galicia, presentada en decembro do ano pasado. Por outra banda, dentro da Secretaría Xeral para o Turismo a estratexia principal a desenvolver neste ano centrarase en oito puntos fundamentais: desenvolvemento normativo para establecer un marco lexislativo adecuado ás necesidades actuais do sector, en sintonía coa tónica europea, ordes de subvencións para a mellora do mesmo sector, actividade inspectora en aras de reforzar a competitividade e a calidade dos establecementos turísticos, distribución do territorio en xeodestinos turísticos que compartan singularidades comúns, proxectos europeos de diversa índole –temática xacobea, sector termal, etc.-, pulo aos plans de competitividade turístico,

sinalización turística e rehabilitación do patrimonio para fins turísticos. Ademais destas oito liñas básicas, recollidas no Plan de Acción do Turismo de Galicia 2010-2013, están os obxectivos marcados no outro Plan de Actuacións do Turismo de Galicia, a través da Sociedade de Imaxe e Promoción Turística de Galicia. E cales son eses obxectivos que pretende acadar Turgalicia neste ano? O Plan de Actuacións do Turismo de Galicia 2011 vaise centrar na difusión dos valores turísticos galegos a través da primeira Marca Turística de Galicia, Gárdasme o segredo?, como elemento aglutinador dos distintos elementos que conforman Galicia como destino turístico. Os produtos de cabeceira son os seguintes: Camiño de Santiago; Faros e praias salvaxes; Santuarios máxicos; Os xardíns da camelia; Turismo Mariñeiro; Mananciais de Galicia; Paseando entre viñedos;

67


Bosques de Galicia e O mellor do mellor. Trátase de difundir e apoiar a comercialización do turismo galego nos distintos mercados, cun programa de actuacións moi racionalizado e integral, que conta con catro eixos fundamentais, dos que penden cerca de 40 iniciativas ou actuacións. O primeiro eixo trátase da construción de notoriedade de imaxe de marca, unha construción artellada para consolidar a súa presencia no panorama internacional e implicar aos creadores de opinión e organizacións empresariais neste sentido. En segundo lugar destaca o fomento do descubrimento de Galicia, con liñas específicas nas que se potenciarán os aspectos culturais da comunidade, enriquecendo e personalizando a oferta turística actual e mellorando a experiencia de visita do turista internacional, así como enriquecendo e personalizando a oferta turística actual con iniciativas como a Rede de Centros BTT (Bicicleta Todo Terreo) de Galicia, o turismo ornitolóxico, as rutas dos viños, etc. O terceiro eixo céntrase na fidelización dos clientes, o contact center ou a aposta pola calidade son iniciativas para traballar neste sentido. Por último, o cuarto eixo do plan de actuacións de Turgalicia persegue a redución paulatina da estacionalidade a través de medidas como facilitar o acceso á oferta turística de Galicia fóra de tempada, potenciar os eventos e reforzando as motivacións do excursionista ou comercializando con programas como o Vive Galicia 2011. O Ano Xacobeo rematou pero, vaise seguir potenciando o camiño?

68

Efectivamente. Entre os novos reclamos deste novo ano está a meta final deste Camiño de Santiago, coa súa Catedral, o templo máis visitado, que cumpre os 800 anos dende a súa consagración por parte do rei Afonso IX o 21 de abril de 1211. Este fito servirá para manter vivo o espírito do Ano Santo e darlle un novo pulo, que se verá arroupado coas actuacións permanentes da S.A de Xestión do Plan Xacobeo e coa potenciación de proxectos europeos dos que a Secretaría Xeral para o Turismo forma parte, como é o caso do chamado Ultreia, que busca a posta en marcha de axendas 21 turísticas locais e da creación dunha rede de rexións atlánticas que desenvolva produtos nun marco atlántico cultural común vinculado ás peregrinacións a Compostela ou o Loci Iacobi, Lugares de Santiago, Lieux de Saint Jacques, do que a Secretaría Xeral para o Turismo é xefe de fila xunto aos outros dous socios europeos, Baixo Alentejo de Portugal e Auvergne en Francia. Así, xa no pasado febreiro, e co obxectivo permanente do proxecto Loci Iacobi de investigar, promocionar e dinamizar turisticamente o Camiño de Santiago como territorio cultural de alto valor histórico, presentouse o o proxecto ‘Libro de Pedra’ un paseo virtual pola Catedral de Santiago que permite tamén a visualización da capital de cun nivel de detalle sen precedentes a través de máis de 60.000 fotografías de alta resolución. Galicia acaba de estrear imaxe turística, que tal está funcionando? A súa aceptación tanto dentro como fóra de Galicia ben se pode


medir pola reacción popular, moi satisfactoria. O 90% dos espectadores españois viron a campaña de lanzamento da marca. Trátase dunha marca na que se verteu a tradición de noso cun intenso grao de modernidade e unha elegancia únicas. A súa presentación en decembro en Galicia así como a proxección internacional que lle supuxo a súa presenza na Feira Internacional de Turismo de Madrid (Fitur), diante dos turoperadores turísticos, dos principais prescritores de opinión e do conxunto da sociedade mostran o éxito do arrinque. Agora trátase de ir ‘tirando do fío’ dos segredos de Galicia para seguir incrementando a nosa presenza nos mercados internacionais e aumentando o gasto e a estancia media dos nosos visitantes. Por que a promoción se encamiña cara o mundo dos soños? Os estudos de campo previos ao lanzamento da marca realizados en Galicia e nas principais cidades da Península Ibérica revelaron que Galicia é un lugar evocador de emocións e sensacións. De aí xurdiu a idea que transmite a propia marca, unha imaxe de destino experiencial única e singular. Parello a ese valor emocional que envolve tanto o aspecto de forma como de fondo da nova marca, inclúese todo un abano de valores engadidos que axudan a definir a Galicia actual como un destino situado á vangarda do tempo que vive e respectuoso coas tradicións. Xa que logo, a promoción, non podía só que encamiñarse verbo dos soños.

Baixo o trasunto de Galicia como muller, escóndense valores como a maxia, o misterio, as relacións humanas, a intimidade, a autenticidade, a hospitalidade das nosas xentes, o relax, a conexión cun mesmo… conceptos que se asocian cun legado milenario do que aí, si, somos verdadeiros posuidores. Que ofrece Galicia aos visitantes? E aos galegos? Galicia é un multidestino que aúna un gran conxunto de posibilidades turísticas para os visitantes: catro Patrimonios da Humanidad, o Camiño de Santiago, a propia cidade de Santiago, a Torre de Hércules, único faro romano aínda en funcionamiento e a Muralla de Lugo, a única muralla intacta en todo o seu perímetro. Ademais temos os acantilados máis altos de Europa, máis de 1.300 quilómetros de costa, case 800 praias, coa maior concentración de bandeiras azuis, rías navegables os 365 días do ano, as augas termais máis quentes e fluoradas da península, e un longo etcétera para todo viaxeiro que desexe vivir novas experiencias. Tanto para os visitantes como para os propios galegos esta terra ofrece experiencias de todo tipo: experiencias marítimas, dende a do surf ata a da recollida do mexilón; experiencias rurais, dende o disfrute do termalismo ata o enoturismo, experiencias gastronómicas, dende a maior variedade en froitos do mar ata o berce do marrón glacé, tamén en Galicia; experiencias deportivas, dende o ski ao golf; o pescador, o cazador e o buscador de setas ou o amante do bo viño tamén atopan

69


oferta en Galicia. Cales son os nosos puntos débiles? Que teremos que mellorar? Seguir potenciando o reequilibrio territorial entre costa e interior é un dos retos alcanzables para a nosa comunidade a través do desenvolvemento turístico, como xa se plasma nas actuacións do Plan de Acción do Turismo de Galicia 20102013 que puxemos en marcha, e que se exemplifica coa existencia de Plans de Competitividade específicos como Portas de Galicia. Ademais tamén cómpre seguir mellorando temas como a accesibilidade dos establecementos turísticos, que é outra encomenda marcada no Plan de Acción na que xa estamos traballando dende a Secretaría Xeral. E como panorama de fondo, están os grandes obxectivos de incrementar o gasto e a estancia media dos nosos turistas, así como as cotas de turismo internacional. Cal é o perfil do turista que visita Galicia? Que busca? De onde vén? O perfil do turista encaixa co dunha persoa que busca involucrarse emocionalmente co propio destino, que persegue disfrutar de experiencias e praceres simples, da natureza, da saúde, o confort, a calidade, o respecto medioambiental. É un turista que ten gañas de renovación, de vivir unhas vacacións intensas lonxe da pasividade, nas que poder disfrutar con diferentes sensacións e vivencias. E todo iso é o que temos en Galicia, un mundo de segredos para ir desvelando e experimentando pouco a pouco,

70

a cada paso, tal e como invita a nova marca de Galicia baixo o claim Gárdasme o segredo? En xeral buscan coñecer o medio natural, as paisaxes, que constitúen o primeiro motivo de visita á nosa comunidade, ao que lle segue, en segundo lugar, a gastronomía. Portugal, Reino Unido, Italia, Francia e Alemaña son os lugares predominantes dos que proceden os turistas que visitan Galicia, segundo a Enquisa de Destino de Turgalicia. Segundo datos de Frontur, e durante o pasado Ano Santo, medraron moito os mercados francés e portugués. Como están funcionando os paquetes turísticos de “Vive Galicia”? Están tendo moi boa acollida por parte do sector, de aí que nesta edición se duplicase o número de paquetes. En 2011 son un total de 37 axencias galegas de viaxe as que forman parte desta iniciativa e 122 experiencias fronte ás 16 do Ano Santo e aos 72 paquetes de turismo experiencial ofrecidos daquela. Todos estes paquetes conteñen os produtos senlleiros do turismo galego, combinando aloxamentos con oferta complementaria. Trátase o modo máis directo para comercializar os recursos e os servizos turísticos de Galicia. Turgalicia utiliza desde hai pouco as redes sociais, como valora estas novas canles de comunicación? Utilizaranas para facer promocións especiais ou atraer máis turistas? Turgalicia é a primeira institución española do seu ámbito de actuación


que puxo en marcha a súa propia Canle Social Media para o Contact Center Turístico, convertindo aos seus axentes en community managers. Deste xeito, o servizo de información turística que viña prestando o Contact Center de Turgalicia foi ampliado para cubrir novas necesidades de comunicación, dunha demanda cada vez máis selectiva e máis familiarizada coas redes sociais na Internet.

puideron intercambiar experiencias sobre o funcionamento, as aplicacións e a xestión da web 2.0.

Galicia é, pois, a primeira comunidade que pasou de prestar un servizo reactivo –a través de teléfono, fax ou correo electrónicoa desenvolver o traballo de respostar ás consultas dos usuarios turísticos de xeito proactivo. Os axentes que manteñen este servizo poden actuar en todas as canles nas que se demanda información turística sobre Galicia, adaptando a súa resposta a cada necesidade. Só nas primeiras semanas de funcionamento da Canle Social Media a productividade do Contact Center incrementouse nun 30%, polo que o éxito está garantido e será utilizado nas promocións e atraccións de turistas. Ademais a posta en servizo da nova páxina web de Turgalicia no mes de xullo conterá adaptacións á web 2.0 e ás especificidades da nova marca do Turismo de Galicia, para contribuír a esa promoción. Como exemplo destas iniciativas, destaca Compostweets 2011, un evento que se celebrou en febreiro deste ano en Santiago tamén co apoio de Turgalicia, como un lugar de reflexión e de participación dos profesionais deste sector no que

71


72


conciertosfiestasteatrodanzaferiassalonescongr exposicionespresentacionescongresosconferenc

vivir

conciertosfiestasteatrodanzaferiassalonescong exposicionespresentacionescongresosconferen

73


Agenda Galicia 10 MARZO, ABRIL Y MAYO 2011

74


vivir

ARRIBADA 5 a 6/3. Baiona Fiesta declarada de Interés Turístico Nacional que conmemora la arribada de la Carabela Pinta en 1493 tras el descubrimiento de América. A lo largo de las dos jornadas la localidad y sus habitantes se engalanan para recrear el acontecimiento y la época. www.baiona.org

ENTROIDO EN XINZO Hasta el 13/3. Xinzo de Limia Declarado de Interés Turístico Nacional, en Xinzo llevan celebrando el Entroido desde el pasado 13 de febrero. Los días grandes se conmemoran del 4 al 9 de marzo, en los que las grandes protagonistas serán las pantallas. La música de las charangas y orquestas sonarán a lo largo de todas estas jornadas. La fiesta concluye el domingo de piñata, 13 de marzo. www.xinzodelimia-ayto.com

ENTROIDO EN VERÍN Hasta el 13/3. Verín Desde 2009 es fiesta de Interés Turístico Nacional y comenzó el 24 de febrero. El alma de la fiesta en Verín es el cigarrón. El jueves 3 de marzo es jueves de comadres, el día 4 viernes de compadreo. De sábado a martes se sucederán las actividades con disfraces, máscaras y cigarróns. La fiesta finaliza el 13 de marzo con el domingo de piñata. www.verin.es

75


ENTROIDO EN LAZA 4 a 8/3. Laza En esta localidad el peliqueiro es el personaje principal del Entroido. Fiesta tradicional en el que cada día está dedicado a una actividad: xoves de comadres, venres de folión, sábado das cabritadas, domingo de estrea, luns borralleiro e martes de entroido. Es una fiesta de interés turístico de Galicia. www.laza.es

FESTA DA FILLOA 13/3. Lestedo (Boqueixón) Desde 1984, Lestedo celebra esta fiesta el domingo de piñata. Una celebración que ha sido declarada de interés turístico de Galicia. Las filloas se pueden degustar acompañadas de miel, chorizo, solas... www.boqueixon.com

SEMANA SANTA DE VIVEIRO Viveiro Fiesta de Interés Turístico Nacional, la Semana Santa de Viveiro está considerada como una de las mejores de Galicia por su antigüedad y por la riqueza de sus imágenes. Entre las procesiones destacan O Encontro, O Desencravo e Santo Enterro, A Última Cea, Os Caladiños...

76


SEMANA SANTA DE CANGAS Cangas Declarada Fiesta de Interés Turístico de Galicia, destacan las imágenes articuladas en procesiones como las de el Encontro o Descendimento, además del Paso da Mesa (el Jueves Santo) que representa la última cena con productos naturales.

SANTÍSIMO DE FISTERRA Fisterra Está declarada de Interés Turístico Nacional e incluye escenificaciones de la Pasión de Cristo en las inmediaciones de la Iglesia de Santa María das Areas. El Domingo de Resurrección se baila la tradicional Danza dos Paos.

FESTAS DA TROITA Mayo. A Pontenova, Oroso y Pontecaldelas A lo largo del mes de mayo la trucha se convierte en la protagonista en varias localidades gallegas. La más madrugadora es A Pontenova que celebrará esta tradicional cita el fin de semana del 1 de mayo. Le seguirá Oroso el siguiente fin de semana y cerrará Pontecaldelas el último fin de semana del mes.

77


BUSTAMANTE 26/3. 21:30 h. Auditorio Municipal. Ourense Después de haber recorrido otras ciudades gallegas desde principios de año, David Bustamante regresa a Galicia y, en concreto, a Ourense para presentar su nuevo trabajo A Contracorriente. Se trata de su sexto disco. www.davidbustamante.es

ISMAEL SERRANO 27/3. 20:00 h. Teatro Rosalía. A Coruña El cantautor ofrece un recital en A Coruña en el que sonarán los temas de su trabajo Acuérdate de vivir. Música sosegada que combinará con otras canciones, grandes éxitos del artista.

LOS PECOS 3/4. 22:00 h. Auditorio Municipal Gustavo Freire. Lugo El dúo musical formado por los hermanos Francisco Javier y Pedro José Herrero Pozo ofrecen un recital en Lugo. El grupo alcanzó un gran éxito, sobre todo, en los últimos años de la década de 1970 y principios de los 80.

78


RUSSIAN RED 28/5. Sala Capitol. Santiago Russian Red vuelve a los escenarios con un nuevo disco, tras el éxito de su trabajo I love your glasses que llegó a ser disco de oro en España tras vender más de 30.000 copias.

CITIZEN 4/3. 21:00 h. Pazo da Cultura. Pontevedra La compañía Chévere se inspira en Ciudadano Kane de Orson Welles para contar la historia de un supuesto empresario gallego del textil que se convierte en una de las personas más ricas y poderosas en el último tercio del siglo XX.

FUNDACIÓN JULIO BOCCA 19/3. 20:30 h. Centro Cultural Novacaixagalicia. Vigo El espectáculo recorre la historia del tango a través de cinco escenas: desde su nacimiento hasta la actualidad. Sobre el escenario el ballet, una orquesta y un cantante en directo.

79


HOY NO ME PUEDO LEVANTAR 7 a 10/4. Centro Social Novacaixagalicia. Pontevedra El musical lleva más de 1.500.000 espectadores y en esta gira que llega a Pontevedra visitará más de 30 ciudades. La historia que cuentan se apoya en los grandes éxitos de uno de los grupos españoles más importantes de la historia: MECANO.

TODOS ERAN MIS HIJOS 29/4. 20:30 h. Auditorio Municipal de Ourense Ambientada en los años 40, recrea la historia de una idílica familia americana en la que la muerte de uno de los hijos desata una trama que descubre la verdad de todos sus personajes.

MUNDO LOIS 16/5. 21:00 h. Centro Social Novacaixagalicia. Pontevedra Espectáculo ideado por Antón Reixa que rinde homenaje al protagonista de las Letras Galegas 2011, Lois Pereiro. Utiliza la palabra, la imagen, la obra poética de Lois y una constante banda sonora.

80


CRIMEN PERFECTO 20 a 21/5. 20:30 h. Teatro Rosalía. A Coruña Elena Furiase, Jorge Sanz, Pablo Puyol, Antonio Albella y José Sánchez protagonizan esta obra, adaptación teatral de la película dirigida en 1954 por Alfred Hitchcock.

FEVINO 12 a 15/3. FIMO. Ferrol La Feria de Vino del Noroeste alcanza su séptima edición en la que participarán más de medio centenar de expositores que presentarán miles de referencias y bodegas. Habrá catas, charlas...

EXPOTAKU 20 a 22/5. Expocoruña. A Coruña Expotaku vuelve a Expocoruña, se trata del II Salón del Manga de Galicia. Todo un fin de semana en el que habrá actividades para todos los gustos: anime, cosplay, videojuegos... todo lo relacionado con la cultura nipona.

81


82


vivir

MARZO O MES DO QUEIXO Unha proposta para o mes de marzo, tralo Entroido, é continuar a festa en Arzúa, que celebra unha nova edición da súa Feira do queixo, declarada de interese turístico galego.

83


O queixo, protagonista da festa.

E

ste ano

a Festa do Queixo de Arzúa non nos deixará moitos días para recuperarnos dos excesos do Entroido, xa que xusto a fin de semana seguinte 11, 12 e 13 de marzo Arzúa convídanos a probar o seu producto máis internacional. Volve a festa, e xa van 36 edicións, con exposición de queixos, un variado programa musical e moita actividade cultural. Unha boa excusa para achegarse a este concello e facerlle unha visita.

O queixo Desde o ano 1995, o queixo de Arzúa-Ulloa conta co recoñecemento de Denominación de Orixe Protexida. É, sen dúbida, un dos queixos máis coñecidos e consumidos en Galicia. Coa súa codia elástica e a súa textura untuosa serve para gran varide de pratos: para fundir, gratinar, como recheo ou con marmelo. Soe comercializarse en pezas que van dos 0,5 aos 3,5 quilos e caracterí-

84

O Chef André Arzúa será o pregoeiro.

zase por un sabor lixeiramente ácido e pouco salgado.

A Festa Declarada Festa de Interese Turítico en Galicia, esta celebración vense realizando de xeito ininterrompido desde 1975, como un xeito de render homenaxe a este producto característico da zona. O eixo central está na feira que este ano se levará a cabo o sábado e domingo no recinto Terra do Queixo. Alí danse cita as principais queixerías da zona, aínda que tamén hai espazo para outras denominacións ou especialidades chegadas doutros puntos de Galicia ou mesmo doutros países. Neste espazo hai lugar para a comercialización doutros productos e a celebración de actividades de tipo cultural.

O programa musical Dentro da Festa do Queixo de Arzúa, un clásico é todo o que ten que ver coa programación musical que xa acadou sona máis aló das nosas fronteiras.


Susana Seivane.

O sábado 12 de marzo estará protagonizado polo rapper andaluz Tote King que será o encargado de abrir a sesión de concertos ás 21:30 horas. As 23:00 tocarálle seguir a festa a Delinqüentes+Tomasito e pechará Chema Rey DJ. Polo medio, a actuación do gañador do concurso Queixo Maquetón que será elixido trala actuación, ás 18:30 horas do sábado, dos tres grupos finalistas. Ao día seguinte, domingo 13 de marzo, a programación musical comeza cedo xa que ás 13:30 horas Chema Rey ofrecerá unha conferencia seguida dunha sesión musical. Continuará a actividade ás 18:00 horas coa actuación do quinteto Riobó. Para poñer o broche de ouro á 36ª Edición da Festa do Queixo de Arzúa, a gaiteira Susana Seivane dará un concerto a partir das 19:30 horas.

Unha volta por Arzúa A Festa do Queixo é a excusa perefecta para coñecer un pouco mellor a terra da que é orixinario este produc-

Tote King.

to tan famoso en Galicia. Pódese aproveitar a estancia para visitar a área recreativa do encoro de Portodemouros, onde se poden practicar actividades náuticas e relacionadas coa natureza. Visita obrigada é a da capela da Madalena, o único que queda do convento erguido no século XVI ao paso do Camiño de Santiago. Non é a única mostra de arquitectura relixiosa, o vínculo co camiño reflíctese na gran cantidade de igrexas e capelas que salpican o concello. Na aldea de Ribadiso destaca o albergue, antigo hospital de peregrinos e unha ponte románica do século XII. Os organizadores da festa recomendan o uso dos aparcadoiros que estarán habilitados durante a fin de semana e apuntarse a través da concellería de cultura nos obradoiros que, de balde, se van ofrecer ao longo dos días de festa. Se queres saber máis

www.concellodearzua.org www.festadoqueixo.org

85


FERROL EN SE

86


vivir

EMANA SANTA

87


FERROL EN SEMANA SANTA Una de las mejores propuestas que desde Galicia10 os podemos hacer para el mes de abril es invitaros a que os acerquéis por Ferrol durante la celebración de la Semana Santa. Una buena oportunidad para conocer la ciudad en una época del año en la que la actividad es constante: más de una veintena de procesiones pero también el Salón del Caballo y la posibilidad de realizar diferentes rutas turísticas.

C

on la llegada

de la Semana Santa, Ferrol se transforma y la ciudad se viste de gala para acoger una de las celebraciones más importantes del calendario anual.

Y no es para menos, por algo desde el año 1996, su Semana Santa se enorgullece de poseer la declaración de Fiesta de Interés Turístico Nacional. Un evento que se celebra desde hace siglos pero que con el paso del tiempo fue incorporando nuevos pasos e imágenes hasta conformar lo que hoy es: una fiesta en la que participan más de 3.000 penitentes, 5 cofradías y que cuenta con más de una veintena de procesiones.

88

La Semana Santa religiosa Este año el pregón de la Semana Santa ferrolana se celebrará el 26 de marzo a las 20:30 horas en la Concatedral de San Julián y el pregonero será el sacerdote y periodista Antonio Pelayo, al que seguro reconoceréis por sus intervenciones en Antena3 desde Roma. Las procesiones comenzarán el Domingo de Ramos por la mañana con la de Jesús, amigo de los niños, le seguirán la de la Entrada Triunfal de Jesús en Jerusalén y la del Ecce Homo. Ya el Lunes Santo la atención recaerá sobre una única procesión, la de la Coronación de Espinas, la primera caída y la Virgen de la Amargura. El Martes Santo se realiza la Procesión del Cristo de la Buena Muerte, la de Jesús


atado a la columna, el Cristo del Socorro y la Santísima Virgen de la Esperanza. El Miércoles Santo es un día de mucha actividad con cuatro procesiones: la del Cristo de los Navegantes, la de Nuestra Señora de la Merced y del Santísimo Cristo Redentor, la del Cristo del Perdón y María Santísima de los Desamparados y la de la Penitencia. El Jueves Santo se celebra la de la Pontífica, Real e Ilustre Cofradía de Nuestra Señora de las Angustias y la del Cristo de la Misericordia y María Santísima de la Piedad. El viernes se darán cita hasta 8 procesiones: la de Nuestra Señora de los Dolores, la de Jesús Nazareno, la del Santo Encuentro, la del Crucificado, la del Traslado, la del Santo Entierro, la de la Soledad y la de Os Caladiños. El Sábado Santo es la Procesión de la Caridad y el

Silencio y, por último, el Domingo de Resurrección se celebran las procesiones de Jesús Resucitado al encuentro con su madre, de María Magadalena al encuentro de Jesús Resucitado, la de la Virgen de la Luz al encuentro con su hijo y la de la Resurrección. En total más de 20 procesiones de las que, según los expertos, las más recomendables son las de Os Caladiños, el Santo Entierro y el Santo Encuentro y que tienen como principal escenario el barrio de A Magdalena.

A Magdalena La Semana Santa es una buena oportunidad para conocer un poco mejor el barrio de A Magdalena de Ferrol, una zona declarada conjunto histórico artístico y que constituye

89


Fachada de la Sede de la Fundación Novacaixagalicia.

uno de los mejores ejemplos de la arquitectura racionalista del siglo XVIII. Posee una estructura rectangular con seis calles largas y rectas que se cruzan con otras nueve, en sus extremos laterales se encuentran las plazas de Amboage y de Armas. Peculiares son, también, sus edificios con amplios balcones en hierro forjado. Destacan la Concatedral de San Julián, el edificio del Ateneo y de la Fundación Novacaixagalicia, el Parador de Turismo, la iglesia de San Francisco, los Cantones, los Jardines de Herrera o la sede del Teatro Jofre.

Equiocio Además de la Semana Santa religiosa, existe la Semana Santa del ocio con diferentes actividades que se celebran en el recinto ferial de Punta Arnela, FIMO, dentro del Salón del Caballo Equiocio que este año será entre el 20 y el 24 de abril y cumple su XIV edición.

90

Además del atractivo que supone el certamen de saltos, Equiocio propone cada año un amplio programa en el que se incluyen actividades para los más pequeños (desde talleres a hinchables), stands comerciales, concursos de mascotas... que convierten este Salón en uno de los puntos de interés de la semana santa ferrolana. Esta tan solo es una parte de la oferta de Ferrol, aunque dependiendo de los días que vaya a durar la estancia se pueden hacer planes para participar en alguna de las visitas guiadas que suele organizar el ayuntamiento o incluso dar un paseo por la ría para conocer sus hermosos castillos y alrededores.

Se queres saber máis

www.semanasantaferrol.org www.ferrol.es www.equiocio.es


Concatedral de San Juliรกn.

91


Detalle das campรกs de Bastavales.


vivir

Rosalía Tralas pegadas de

Como cada 17 de maio os galegos celebramos o Día das Letras Galegas. Para conmemorar esta data, en Galicia10 suxerimos unha viaxe pola vida de quen foi a súa primeira homenaxeada: Rosalía de Castro.

Maio longo... maio longo, todo cuberto de rosas, para algús telas de morte; para outros telas de vodas. Maio longo, maio longo, fuches curto para min: veu contigo a miña dicha, volveu contigo a fuxir.

En 1963 varios intelectuais galegos propoñen adicar un día á nosa lingua aproveitando que se cumpría o centenario da obra Cantares Gallegos de Rosalía de Castro, considerada a primeira obra mestra da literatura galega contemporánea. Ao descoñeceren a data exacta da súa publicación, elixiron o 17 de maio porque foi cando a poetisa llo adicou a Fernán Caballero. Sendo a inspiradora e primeira protagonista do Día das Letras Galegas, en Galicia10 coidamos que non existe mellor proposta para esta data que ir tralas pegadas da dama do Rexurdimento galego e percorrer o roteiro ideado pola súa Fundación.

Texto: Lucía Casanova

Fotos: Borja Calvo

93


PRAZA DE VIGO (SANTIAGO DE COMPOSTELA)

CASTRO DE ORTOÑO (AMES)

SAN XULIÁN DE BASTAVALES (BRIÓN)

COLEXIATA DE IRIA FLAVIA (PADRÓN)

PADRÓN

PAZO DA HERMIDA (LESTROVE)

94


) PANTEÓN DOS GALEGOS ILUSTRES (SANTIAGO)

ARRETÉN (PADRÓN)

CASA MUSEO DA MATANZA (PADRÓN)

95


1

PRAZA DE VIGO, SANTIAGO DE COMPOSTELA Rosalía de Castro naceu na madrugada do 24 de febreiro de 1837 en Santiago de Compostela nunha casa situada no chamado Camiño Novo que era a antiga vía de acceso á cidade para os que viñan do lado de Pontevedra. Esta vivenda estaba próxima a actual Praza de Vigo compostelana, á beira da rúa adicada á poetisa. Neste lugar hai hoxe un monumento construido en 1982 para homenaxear a Rosalía.

96


2

CASTRO DE ORTOÑO, AMES A familia paterna de Rosalía tiña en Ortoño a súa vivenda e, parece ser, que nela pasou parte da súa infancia ao coidado da súa tía paterna. Foi aquí onde tivo os seus primeiros contactos coa vida rural, que despois reflectiu na súa obra. En 1923, nesta casa, fúndase o Seminario de Estudos Galegos que funcionou ata a Guerra Civil en 1936. Hoxe unha placa lembra o nacemento desta institución.

97


3

SAN XULIÁN DE BASTAVALES, BRIÓN As campás da Igrexa de Bastavales gozan de gran sona en Galicia grazas ao poema que Rosalía compuxo para elas. Disque se escoitaban desde boa parte do val e o seu son chegaba á casa da poetisa en Castro de Ortoño. Unha vez na igrexa, ademais de contemplar as fermosas vistas que a rodean, é aconsellable visitar o seu interior. É curiosa a súa orientación cara occidente, din que para divisar as torres da Catedral compostelana.

98


4

PAZO DA HERMIDA, LESTROVE Pertencente á súa familia e convertido hoxe en casa de turismo rural, nesta vivenda pasou Rosalía grandes tempadas. Aquí compuxo parte da súa obra e mesmo deu a luz aos seus xemelgos. Os actuais propietarios aseguran que aínda conservan as azaleas prantadas por Rosalía. Lestrove sempre tivo un oco na literatura rosaliana.

99


5

PADRÓN Esta localidade estivo sempre presente na vida e obra da escritora, aquí viviu sendo nena coa súa nai. De feito, unha placa na rúa Juan Rodríguez lembra a vivenda que as acolleu. As pegadas de Rosalía salpican toda a vila: unha escultura de José María Mateos preside o Espolón, unha rúa leva o seu nome, o Botánico conserva a secuoia onde se sentaba a escribir...

100


6

ARRETÉN, PADRÓN Propiedade privada, a Casa Grande de Arretén, foi onde naceu a nai de Rosalía. O conxunto está composto pola vivenda e unha capela que sobre a súa porta ten un escudo. Se a casa de Castro de Ortoño está vencellada co mundo rural de Rosalía, o Pazo de Arretén simboliza o seu vínculo coa fidalguía rural.

101


7

CASA MUSEO DA MATANZA, PADRÓN Aquí viviu boa parte dos seus últimos anos de vida e, desde 1972, acolle o museo adicado á súa figura. Recolle tódolos elementos para comprender a súa vida, obra e o que significou para a nosa historia. Recrea, ademais, a casa rural da época. Pode ser visitada ao longo de todo o ano por un prezo que vai desde entrada gratuita ata 1,5 euros.

102


8

COLEXIATA DE IRIA FLAVIA, PADRÓN Cando Rosalía faleceu o 15 de xullo de 1885, tras unha longa enfermidade, foi enterrada no cemiterio da Adina, ao pé da Colexiata. Curiosamente, a poetisa, adicáralle uns versos á Adina, onde os seus restos repousaron ata 1891, data na que foron levados a Santiago de Compostela. Hoxe unha placa lembra que o corpo de Rosalía estivo alí. A Colexiata, de orixe altomedieval, atópase fronte ao museo adicado a outro ilustre da zona: Camilo José Cela.

103


9

PANTEÓN DOS GALEGOS ILUSTRES, SANTIAGO O roteiro remata onde están os restos da poetisa: en Santo Domingo de Bonaval. O conxunto monumental alberga o Museo do Pobo Galego, a Igrexa e, no seu interior, o Panteón de Galegos Ilustres, creado por decisión popular para gardar e homenaxear ás figuras máis sobranceiras da nosa historia. No mausoleo de Rosalía de Castro chegamos á fin da nosa viaxe do Día das Letras Galegas.

104


Video da Ruta Rosaliana

Se queres saber mรกis

www.rosaliadecastro.org

105


Gallaecia afronta un 2011 cargado de actividad El nuevo año ha traído una muy buena noticia: las Distinciones Gallaecia han sido reconocidas, nuevamente, como Concurso de Vinos Oficial por el MARME (Ministerio de Medio Ambiente, Rural y Marino del Gobierno de España). En enero, Gallaecia ha participado en Madrid Fusión y Enofusión y ha estado representada en el Campeonato de Sumilleres Custodio López Zamarra donde ha habido catas de pan, de vinos y de múltiples novedades . La representación gallega en dicho evento fue importante: allí se encontraban varias de nuestras bodegas, Antonio “Portomuiños” con sus afamadas y demandadas algas, Flavio Morganti con el proyecto de la Botella Decantadora con la que colabora , Abastos 2.0 con su ponencia... Febrero se abrió con Xantar en Expourense. Mercedes González, presidenta de Gallaecia, impartió un breve curso de cómo realizar una Carta de Vinos y Aguas y el socio Luis Paadín, por ejemplo, se encargó de una cata de armonías con la D.O Ribeiro y otra de Vinos del Norte de Portugal. Varios asociados compartieron, también, una cata de Vinos del Loira con el grupo de cata Calpurnia. A finales de febrero Gallaecia participó en el panel de cata de Calificación de Colleita de Ribeira Sacra. Otra buena noticia para Gallaecia es que dos asociadas están clasificadas para la Final Nariz de Oro 2011 que se celebrará en junio en Madrid. En la semifinal del norte, sale elegida la leonesa Susi Nistal y en la semifi-

106

nal de la capital Eva Pizarro, del Restaurante Acio de Santiago. En ambos casos han resultado ser las mejores de la clase. Esperamos con ansiedad el triunfo de las mismas. Marzo se abre cargado de actividad. Los días 2, 3 y 4 se realizará un viaje enológico que comenzará visitando la corchera de Amorín, pues Gallaecia es una firme defensora de los alcornocales y la utilización del corcho. Continúa la formación en la cuna del Vinho do Porto, la Feria EssenciaVinho do Porto, visita al Alto Douro, Patrimonio de la Humanidad (cualificación que también persigue la Ribeira Sacra pero en la que sólo parece luchar la Fundación Germán Esteve, colabora algún bodeguero y la presidenta de Gallaecia), Vila Nova da Gaia (donde se envejecen los Portos) y regreso a Galicia con visita en Verín a Aguas Cabreiroá, Bodega Castro Lobarzán y, como no, sus típicos carnavales, paso por Valdeorras (Bodega A Coroa) y Ribeira Sacra (Regina Viarum). El 10 y 13 de marzo la cita es en toda España y de manera particular en Galicia. Con motivo de la XXIX Feira dos Viños de Chantada. El día 10 a las 19,00 h, Mercedes González conducirá una iniciación a la cata y una cata de tres vinos desde el Telecentro de Chantada para toda la red de Telecentros (se podrá seguir también desde internet). El domingo 13, profesionales del sector catarán y premiarán los vinos de Ribeira Sacra de la Subzona de Chantada; la organización de dicha cata se ha encargado también a la Presidenta de Gallaecia.

www.sumilleres.com - info@sumilleres.com


gastronomíarestauradoreslocalespubsrestauran enologíarestaurantespubsrestauradoreslocales

saborear

gastronomíarestauradoreslocalespubsrestauran enologíarestaurantespubsrestauradoreslocales

107


saborear

“Estamos en el camino de hacer una gastronomía gallega que suene más y mejor” ENTREVISTA

RAFAEL CENTENO, Chef del restaurante Maruja Limón. 108


LAS NOVEDADES GALLEGAS EN LA GUÍA MICHELÍN 2011 Galicia conservará, durante este año 2011, nueve estrellas en la Guía Michelín. Pero no son los mismos establecimientos que el año pasado: hay cambios. Casa Marcelo, en Santiago y Casa Pardo, en A Coruña, han perdido su distinción. Las nuevas incorporaciones son los Restaurantes Alborada en A Coruña y Maruja Limón en Vigo.

MARUJA LIMÓN

Cocina: Gallega actualizada. Capacidad: 40 comensales. Precio Medio: Menú degustación 54,50 €.

E-Mail: reservas@marujalimon.es Web: www.nove.biz/marujalimon

Dirección: Victoria, 4. Vigo. Teléfono: 986 473 406. Cerrado: Domingo y lunes. El Restaurante Maruja Limón ha conseguido, tras una década de vida su primera Estrella Michelín. Al frente de la cocina: Rafael Centeno, quien confiesa que hasta hace unos años sólo era el “rey de las tortillas”. Durante el mes de marzo algunos podrán conocer sus secretos gracias a unos cursos organizados por Novacaixagalicia. Los que no puedan acudir siempre pueden acercarse por este restaurante con nombre que es una mezcla de homenajes: a su suegra y a una copla de Concha Piquer y deleitarse con alguno de sus platos.

109


¿De dónde le viene su vocación? Creo que su caso ha sido curioso. Mi entrada en la cocina fue un poco de casualidad: mi mujer estaba empeñada en montar un restaurante (a pesar de mis consejos de que ni se le ocurriese) fue adelante y montó Maruja Limón. Yo acababa de terminar la carrera de relaciones laborales y trabajaba en una inmobiliaria mientras buscaba algo relacionado con lo mío. Me tocó ayudar en la sala el primer día que se abrió el restaurante, decidí seguir y así fueron cuatro meses hasta que me di cuenta de que lo que realmente me gustaba era la cocina, algo que nunca hubiera imaginado ya que no sabía hacer prácticamente nada. Como siempre digo, era el rey de las tortillas y poco mas. Así empecé como ayudante y un año más tarde ya estaba al frente de la cocina. ¿Cómo se siente con una Estrella Michelín? ¿Hay más presión? El tema de la estrella la verdad nos pilló por sorpresa, a pesar de estar nominados no la esperábamos. Sinceramente, es una alegría tremenda. Para nosotros supone todo un reconocimiento a la labor de un equipo que le pone muchas ganas, a un trabajo de muchos años. La verdad es que en estos momentos no tenemos más presión, de alguna manera lo

110

que ha hecho es que trabajemos más motivados y con ganas de hacerlo cada día un poco mejor y poder así seguir aprendiendo y creciendo. Además, Vigo llevaba años sin un restaurante con esta distinción.... Sí, parece que Vigo estaba desde hace años sin estrella, esta es una gran ciudad y sin duda es un orgullo haberla recuperado para ella después de tantos años. De alguna manera, parte de esta estrella es de mucha gente de esta ciudad: clientes que nos dan su apoyo desde hace ya diez años y que han sido los que han permitido que, a día de hoy, podamos seguir haciendo lo que nos gusta. Galicia, en España, tiene fama de ser una tierra en la que se come muy bien, sin embargo, sólo 9 restaurantes tienen una Estrella Michelín ¿a qué cree que se debe? Está claro que la cocina gallega siempre fue conocida, ¿quien no conoce el pulpo a la gallega, la empanada...? Hoy Galicia está siendo mucho más que eso: en otros puntos del país se empieza hablar de determinados restaurantes y/o cocineros, jefes de sala, sumilleres... Creo que estamos viviendo un momento en el que se une la tradición, con la creatividad, con la pro-


fesionalidad y con este gran producto que aquí tenemos. Se está dando una visión de la cocina gallega muy coherente, con lo que estoy seguro de que estamos en el camino de hacer, si cabe, una gastronomía gallega que suene más y mejor. ¿Cómo definiría la cocina que ofrece el restaurante Maruja Limón? Hacemos una cocina sencilla, muy limpia, sin excentricidades, dando una visión personal, jugamos con la temporada de los productos, con lo que encontramos diariamente en los mercados y que en su mayor parte son productos gallegos (que no quita que no trabajemos los de otros sitios). Podríamos decir que hacemos una cocina gallega actualizada, donde la estrella es el producto y nosotros lo tratamos lo mejor que sabemos y con el mayor respeto.

que se pueden probar más cosas y pasar un buen rato. Como en casi todos los restaurantes tenemos platos que son los más demandados y por lo tanto no podemos quitar de la carta, pero aún siendo los mismos vamos poco a poco retocándolos e intentando cada día hacerlos mejor. ¿Qué propuesta nos hace para un menú de primavera? ¿Para hacer en casa? Propongo acercarse al mercado, comprar unos espárragos trigueros, unas espinacas, queso curado de Arzúa, unas caballas, patatas, cebolletas y unas fresas. Y poniéndole mucho cariño (que es nuestro secreto mas preciado de la cocina) hacemos: de entrante una ensalada de trigueros, espinacas y queso curado de Arzúa. De plato principal unas caballas con guiso de patata y cebolleta. De postre unas fresas con merengue.

¿Cuál es su especialidad? En nuestro restaurante no hay plato estrella, para nosotros todos son iguales, buscamos una calidad determinada, ya sea en una patata, en un jurel o en un mero. Quizás por el marco en el que estamos lo que más nos gusta trabajar es lo relacionado con el mar, sin duda la marca de la casa es el menú degustación con el

111


RESTAURANTE ALBORADA

Cocina: Actual de producto gallego. Dirección: Paseo marítimo Alcalde Francisco Vázquez, 25. A Coruña. Precio medio: 40-60 euros. Cerrado: Domingos.

112

Email: info@restaurantesalborada.com Web: www.restaurantesalborada.com


ENTREVISTA

LUIS VEIRA, Chef del restaurante Alborada.

“Tenemos el mejor producto del mundo, debemos aprovechar esa ventaja” Aún no ha cumplido cinco años de vida, pero el Restaurante Alborada de A Coruña ya puede presumir de Estrella Michelín. Su chef, Luis Veira es uno de los cocineros mejor valorados del país y comenzó su aventura en el Alborada tras estudiar Hostelería en Santiago y pasar por los fogonos de grandes restaurantes con 1, 2 y hasta 3 Estrellas Michelín. Su secreto, nos devela, es el esfuerzo y la pasión por su trabajo.

113


¿Cuándo descubrió su vocación por la cocina? Todo comenzó en la infancia, recuerdo aquellos momentos de cocina cuando me sentaba con mi madrina a escoger lentejas, hacer filloas, orejas o guisos. Como si fuese otro juego más con unos 8 años ahí empecé a ver que mezclando una cosa con otra se podían hacer grandes platos. Para hacer realidad el sueño después tuve el apoyo de mis padres que tuvieron que realizar un gran esfuerzo económico y siempre me respaldaron. ¿Cuál ha sido su formación? Empecé con 14 años en el i.f.p hostelería Lamas de Abad en Santiago de Compostela cursando 5 años y de ahí pasé a formarme en los fogones de grandes restaurantes de 1,2,3 Estrellas Michelín. ¿Cambian mucho las cosas por tener este reconocimiento? ¿Se ha notado en el restaurante? Supone un aliciente más para seguir haciendo bien las cosas. Desde el primer día que abrimos siempre hemos trabajado todo el equipo de Alborada con esfuerzo, compromiso y pasión por la cocina.

114

Creo que en una ocasión comentó que la única forma de que no te quiten la primera estrella es ir a por la siguiente...¿ya se han puesto manos a la obra? ¿cómo se consigue una Estrella Michelín? Las estrellas son reconocimientos por parte de terceros, habría que preguntar a los profesionales de Michelín ese tipo de cuestiones. Nosotros ponemos lo que sabemos hacer: ilusión y trabajo para mejorar día a día. ¿Qué tipo de cocina ofrecen en el Alborada? Telegráficamente te la podría describir como una cocina de producto gallego, con técnicas nuevas y limpia. ¿Cuál es su especialidad? Nosotros creemos que cada plato tiene algo especial, y no nos podríamos decantar por ninguno, pero aún así este año pusimos un menú de platos clásicos de Alborada, como las cigalas fritas con mayonesa de soja, el salpicón de bogavante exclusivamente gallego, la tosta de anchoa, los huevos con jamón, cigalas y trufa, la merluza a 65c con arroz de pil pil de merluza y la tarta de manzana con helado de canela.


-Ha participado en certámenes de cocina y ha estado a punto de ser cocinero del año ¿cómo se logra ser uno de los chefs mejor valorados? A nivel personal es muy recompensante por tu familia (ver a mi hermano, que lo celebra más que uno mismo, porque al día siguiente hay que trabajar) tiene esas grandes cosas. Y a nivel profesional me alegro por la parte que le toca a cada uno de los del equipo, que al final, en pocas palabras, son todos de pata negra. -¿Qué peso cree que tiene Galicia desde el punto de vista gastronómico?

Berasategui, Ferran Adrià, Arzak, Carme Ruscalleda, o el difunto Santi Santamaría... -¿Qué menú nos aconsejaría para un día de primavera? Un carpacio de cigala y erizos con sorbete de lichis; una ostra a menos 20c con gel de manzana, yogurt ácido, y pimienta de sechuan; guisantes al pil pil con trompetas de la muerte; una parrillada de verduras de temporada cocinada en papel fata con un helado de albahaca; una merluza a 65c con arroz de pil pil de merluza y de postre... pasión... y algo más.

Hay que reconocer una cosa, tenemos el mejor producto del mundo, y debemos aprovechar esa ventaja. Las cosas han cambiado mucho en los últimos años con una generación nueva en los fogones muy profesional que a corto plazo se posicionará como un referente más, ojalá que al nivel de los vascos o catalanes. -¿Quienes son sus referentes en el mundo de la cocina? Tengo tantos en quienes fijarme, que no sé ni por quien empezar: Pepe Rodríguez, José Antonio Campoviejo, Joan Roca, Martín

115


saborear

116


LA SECCIÓN DE LOS MEJORES VINOS Y SUMILLERES CON LA COLABORACIÓN DE GALLAECIA.

En este número FABIANA ALMUIÑA CASAS A COROA LÍAS, GODELLO 2009. BODEGA A COROA. D.O. VALDEORRAS. LAURA GAIOSO LOSADA QUINTA DE ALBARADO MENCÍA 2009. ADEGA AS OUBENZAS. RIBEIRA SACRA – SUBZONA CHANTADA.

www.sumilleres.com info@sumilleres.com 117


Fabiana Almuiña Casas

Sumiller del Mesón Colón (Nadela)

Natural de la Mariña Lucense comienza su carrera profesional en la hostelería hace diez años cuando su hermano, Santiago Almuiña, pone en marcha el Restaurante Mesón Colón en Nadela (Lugo) y Fabiana se incorpora a dicho negocio como responsable de sala. Si bien en sus comienzos fue autodidacta, la inquietud por formarse e ir perfeccionando su nueva profesión le llevan a cursar Sumiller donde va descubriendo el apasionante mundo del vino, las aguas, destilados, cafés e infusiones, aceites... Y lo que comenzó siendo un instrumento de trabajo se convierte en su pasión. Continúa formándose en cursos de cata, enología, monográficos de vinos, aguas, etc. De su profesión, lo que más le cautiva es poder acercar las múltiples historias de los vinos a sus clientes. El tándem de los dos hermanos, Santi como chef y Fabi como Sumiller, disfruta creando una carta de platos y vinos joven y dinámica que varían con frecuencia para poder acercar sus nuevas creaciones y descubrimientos.

www.mesoncolon.com

118


A COROA LÍAS GODELLO 2009 Bodega A Coroa D.O. Valdeorras

U

n vino mimado desde

su origen, más allá de la selección de uva. Parcelas elegidas por su inclinación y su particular microclima, cepas que con los años han dejado de mostrarse ornamentales para convertirse en excelentes transmisoras de su genética y el terruño. Una óptima maduración, vendimia manual y un excelente trabajo con sus lías han hecho de este vino una excelente expresión de su origen: godello de Valdeorras. Si bien esta cosecha ha sido su presentación en sociedad, la avalan ya varios premios y una historia que se comenzó a gestar en un antiguo castro romano donde se asienta la bodega. Modernidad e historia aúnan fuerzas en la procura de un óptimo de calidad y finura.

gran lecho de verdosos que me hablan de su frescura. Primero asoma la fruta blanca, le siguen las flores (esos amarillos de Galicia), no faltan las notas de hinojo característico de la godello. Un extraordinario trabajo con sus lías se muestra en principio como amplitud. Frescura en boca, untuosidad, largura. Los aromas de nariz me vuelven a boca, en esta ocasión, con la compañía de un ligero amargor final característico de la variedad. Un conjunto elegante, complejo y equilibrado que me pide compañía, la armonía sería sumamente gratificante con un Lomo de merluza con sopa de berberechos y citronela.

A la vista se muestra limpio y brillante, jugando los pajizos con un

119


Laura Gaioso Losada

Directora del Restaurante Gaioso (A Coruña)

Nacida en A Coruña, tras diplomarse en Educación Social, Técnico Superior en Educación Física y Técnico Especialista en Anatomía Patológica, comenzó hace 10 años a formarse en Sumillería. De la mano de Gallaecia, participó en la final del concurso “Nariz de Oro”. Empezó su experiencia laboral en Hostelería en Palma de Mallorca (1999) y tres años después emprendió su primer negocio de hostelería junto a su hermano Carlos en la Taberna Gaioso. Actualmente dirige el Restaurante Gaioso, en el Casco Histórico de A Coruña, siendo responsable del servicio de comedor y de sumiller. Coordina también la Carta de Vinos de la Taberna Gaioso.

www.gaiosorestaurante.com

120


QUINTA DE ALBARADO Mencía 2009 Adega As Oubenzas Ribeira Sacra – Subzona Chantada

U

na pareja joven trabajando parte de su

historia. Se han propuesto superar obstáculos y el primero fue hacer entender a la familia que buscaban calidad y no cantidad, selección de racimos, no todo vale y un largo etcétera. El trabajo se multiplica según van incorporando parcelas, microparcelas alejadas entre sí, bancales que recuperar, imposibilidad de acceso a las mismas, cepas viejas mal cuidadas que quieren recuperar... y esas cosas que te hacen pensar en ocasiones ¡que económico es el vino!.

Fase Visual: Color rojo cereza, brillante con ribete rubí. Fase Olfativa: Notas de frutos rojos, moras, arándanos, grosellas, regaliz rojo, regaliz de palo, notas vegetales de silveira, flores rojas y propias de la uva mencía. Fase Gustativa: Entrada de boca agradable, con un paso de boca ligero pero muy afrutado. Final de boca de frutos rojos, con buena acidez y postgusto vegetal y fresco.

Una pequeña bodega que intenta hacer un gran vino, con el carácter de una excepcional zona y una garantía de origen.

121



Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.