46
RICHARD LEWIS SZKOLNICTWO WYŻSZE ORAZ KSZTAŁCENIE I SZKOLENIE ZAWODOWE: POPRAWA JAKOŚCI POPRZEZ WZMACNIANIE POWIĄZAŃ Z SZERSZYMI KRĘGAMI SPOŁECZNYMI
lepiej zrozumieć, co dane kwalifikacje faktycznie oznaczają, jak również mogą odegrać pewną rolę w ustalaniu ich znaczenia. Ściśle związaną z tym zmianą jest wymóg, aby instytucje określiły zamierzone efekty kształcenia dla danego programu. Efekt kształcenia można określić jako opis tego, co słuchacz powinien wiedzieć, rozumieć i/lub być w stanie zademonstrować na koniec okresu kształcenia. Dwie potencjalne korzyści płynące ze zmian dotyczących efektów kształcenia na rzecz stworzenia powiązań ze społeczeństwem to: • ulepszona komunikacja; • umożliwienie społeczeństwu wpływania na efekty kształcenia. Ostatnio brałem udział w ocenie uniwersytetu w Arabii Saudyjskiej, w ramach której zespół spotkał się z pracodawcami absolwentów uczelni, bardzo zadowolonych z ich umiejętności technicznych, lecz wyrażających swoje rozczarowanie brakiem u nich tzw. umiejętności miękkich, czyli np. umiejętności komunikowania się i współpracy z innymi. Jest to problem, który nie ogranicza się do Arabii Saudyjskiej – mówiłem już o tym wcześniej w związku z doświadczeniami ze Stanów Zjednoczonych. W tym kontekście warto wspomnieć, że ramy kwalifi kacji często zawierają odniesienia do nabywania ogólnych umiejętności miękkich, które mogą zostać włączone do wykazu efektów kształcenia danego programu. Są to dopiero początki i pozostaje sprawą otwartą to, czy wszystkie te zmiany doprowadzą do znacznej poprawy ostatecznego wyniku. Ciekawą inicjatywą jest realizowany przez OECD projekt AHELO – Ocena efektów kształcenia w szkolnictwie wyższym. Jego celem jest sprawdzenie, czy możliwe jest rzetelne i sensowne porównanie efektów kształcenia 7, które dobrze funkcjonowałoby we wszystkich krajach o różnych kulturach i językach. Eksperyment będzie się koncentrował na opracowaniu trzech odrębnych wskaźników: jeden będzie stosowany do pomiaru ogólnych umiejętności, a dwa pozostałe do oceny umiejętności w konkretnych dyscyplinach: ekonomii i inżynierii. Ostatni przykład pokonywania barier można znaleźć w powiązanych z powyższym praktykach modularyzacji programów i tworzenia systemów transferu osiągnięć. Ułatwia to słuchaczom uzyskiwanie kwalifikacji poprzez zdobywanie osiągnięć z różnych źródeł, a nie w jednej instytucji. W szczególności oznacza to, że uczenie się poprzez pracę może być zaliczone na poczet kwalifikacji przyznawanych przez instytucję szkolnictwa wyższego. W zakresie zewnętrznego zapewnienia jakości również zaszły duże zmiany. Jedną z ważniejszych zmian jest przeniesienie nacisku ze stanu wyjściowego na wyniki, np. z liczby i kwalifikacji nauczycieli oraz liczby książek w bibliotece na aspekty takie jak efekty kształcenia, czyli
7
AHELO – The Assessment of Higher Education Learning Outcomes. <http://www.oecd.org/document/51/0,3343,en_2649_35961291_40119475_1_1_1_1,00. html>.