około 60% wszystkich uczestników programu Erasmus to kobiety. Uczestnicy są też na ogół młodsi, a ich rodzice bardziej wykształceni w stosunku do ogólnej populacji studentów (Otero i McChosan 2006). Obserwuje się również nadmierną lub zbyt niską reprezentację wybranych kierunków studiów. Za przykład może posłużyć fakt, że w Szwecji 37% absolwentów prawa studiowało za granicą przed uzyskaniem dyplomu, podczas gdy udział ten dla studentów kierunków edukacyjnych wynosi zaledwie 3%. Również pomiędzy uczelniami występują różnice w zakresie międzynarodowej mobilności studentów. W Szwecji uniwersytety o wysokim statusie i renomie oraz kształcące studentów pochodzących z klasy wyższej lub wyższej średniej uzyskują najwyższe wskaźniki mobilności (Swedish National Agency for Higher Education 2009). Wydaje się zatem, że zachodzi efekt Św. Mateusza, co oznacza, że studenci, którzy i tak wyjechaliby za granicę, ułatwiają to sobie, korzystając z programów wymiany. Efekt ten jest w istocie zaprzeczeniem celu tych programów, a więc równości. W następnej części opracowania przedstawię różnice w mobilności międzynarodowej pomiędzy studentami różnych kierunków studiów. Niektóre grupy studentów w większym stopniu korzystają z możliwości edukacji międzynarodowej niż ogół populacji studenckiej. W jaki sposób można to rozumieć? Teorie o uczących się osobach dorosłych i ich uczestnictwie w kształceniu tradycyjnie skupiają się na poziomie indywidualnym, tłumacząc różnice pomiędzy poszczególnymi populacjami studentów przeszkodami i motywami osobistymi (Cross 1981). Łatwo można znaleźć raporty na temat uczestników edukacji międzynarodowej, które prezentują indywidualne motywacje studentów, takie jak oczekiwania, umiejętności językowe oraz potrzeba osobistego rozwoju, a także zwracają uwagę na przeszkody, np. finansowe, rodzinne lub związane z brakiem umiejętności językowych (np. Internationella programmekontoret 2008). Nie ujmując w żaden sposób wartości tym badaniom, uważam, że należy skierować uwagę z motywacji i przeszkód indywidualnych na różne sposoby praktykowania międzynarodowej mobilności przez poszczególne placówki, aby zbadać różnice dotyczące tej możliwości kształcenia na różnych kierunkach studiów.
Czy poszczególne instytucje stosują różne praktyki? Powodem, że studenci niektórych kierunków studiów wyjeżdżają częściej za granicę niż inni, może być to, iż grupy studenckie na poszczególnych kierunkach różnią się dość istotnie pomiędzy sobą. Te o wyższej renomie, takie jak prawo, rekrutują studentów, których rodzice są lepiej sytuowani i lepiej wykształceni. Studenci różnią się również pod względem doświadczeń edukacyjnych przed podjęciem studiów wyższych. Reprezentanci nauk przyrodniczych, podając jako przykład tylko jedną z grup, mogą nie reprezentować takiego samego poziomu umiejętności językowych, jak studenci prawa.
177 Mobilność sposobem zdoby wania i rozwijania kompetenc ji – od junior a do senior a
CZĘŚĆ II: Konteksty i perspektywy