NUMER 59 ROK 2011 CENA 29 PLN (w tym 5% VAT)
MIEĆ CZY BYĆ?
Katolicki alians z prawosławiem
WYKONAŁAM 1000 ABORCJI Narzeczeni - wiaroodporni
Odpieprzcie się od Gombrowicza
3
SPIS RZECZY 12 Kafka i ja, czyli list do syna
59
TEMAT NUMERU
Mój ojciec był takim samym wyznawcą katolicyzmu, jak ojciec Kafki wyznawcą judaizmu. Tamten miał jednak nad moim starym taką przewagę, że chodził do templu przynajmniej cztery razy w roku, podczas gdy mój ojciec meldował się w kościele tylko dwa razy – na Boże Narodzenie i na Wielkanoc. A.B.
18 Gdzie jesteście, ojcowie? Jestem w Ziemi Świętej. Gdy zaczyna się szabat, obserwuję, jak Żydzi ze swoimi synami idą do synagogi. Oglądam telewizję. Kamera omiata wnętrze meczetu. Sami mężczyźni. A w kościele? G.G.
20 „Mam spore trudności w katolickim wychowaniu dzieci” Zapis dyskusji na forum internetowym wiara.pl
30 Dlaczego chłopcy potrzebują Boga Chłopcy, którzy są religijni, dużo rzadziej rozpoczynają wczesną aktywność seksualną. Są też mniej podatni na picie alkoholu, palenie papierosów, wagary, narkotyki oraz na depresję. Mają również dużo lepszy obraz samych siebie. Meg Meeker
52 Trudno nie wierzyć w nic Młodzi ludzie traktują dosłownie przykazanie kościelne o spowiedzi i Komunii św. „przynajmniej raz w roku”. Dopiero całkowite nieprzystępowanie do tych sakramentów świadczyłoby o zerwaniu więzi z Kościołem, a przecież nie zawsze to się „opłaca”. Marta Brzezińska
70 Narzeczeni – wiaroodporni? Ślub odwlekany latami, ale jak już postanowiony, to na wczoraj. Nie rozumieją, o co chodzi z kursami przedmałżeńskimi, o co chodzi z tym sakramentem. Ich związek opiera się o wspólnie kupione mieszkanie, współżycie seksualne, nierzadko wspólne dziecko. Katarzyna Głowiacka
59
SPIS RZECZY
76 Odpieprzcie się od Gombrowicza! O, jak nie znosił Gombrowicz tych wszystkich brązowników, tych lakierników, tych picusiów, którzy polerowali wszelkie rysy i kanty na życiorysach wieszczów. Czy mógł przypuszczać biedny Gombrowicz, że po latach padnie ofiarą takich samych zabiegów? Artur Synowiec
80 Jerzy Giedroyć i „tajne organizacje” Po lekturze Autobiografii na cztery ręce Jerzego Giedroycia pozostaje poczucie niedosytu. Jaką pozycję zajmował w obozie przedwojennej sanacji przyszły wydawca „Kultury”? Aleksander Bocianowski
84 Michnik jak Zajączek W 1983 roku Adam Michnik pisał z więzienia do Czesława Kiszczaka: „sami złajdaczeni, chcecie nas ściągnąć do swego poziomu. Otóż nie! Tej przyjemności wam nie dostarczę”. Ewa Kamińska
88 Władza pod kontrolą społeczeństwa Jesteśmy „rządzeni” emocjami. Nie poznajemy faktów, nie żądamy od państwa i jego organów wypełniania obowiązków, żyjemy „wrzutkami”. Z socjolog dr Barbarą Fedyszak-Radziejowską rozmawia Stanisław Żaryn
106 Konserwa w okładce Dzieje się w naszej literaturze coś specyficznego, co można nazwać początkiem mówienia własnym głosem. Czy ten głos wybrzmi, czy powstanie kiedyś dzieło na miarę Zapisków więziennych kardynała Wyszyńskiego? Mateusz Matyszkowicz
114 Wspólnie broniąc Europy przed przekleństwem Metropolita Hilarion Ałfiejew nie ma wątpliwości: „współczesny wojujący sekularyzm, podobnie jak rosyjski bolszewizm, uznaje siebie za światopogląd, którego celem jest zastąpienie chrześcijaństwa. I właśnie dlatego nie jest on neutralny i obojętny wobec chrześcijaństwa, ale zawsze mu wrogi”. Tomasz P. Terlikowski
SPIS RZECZY
59
142 Mieć czy być? W cieniu urynkowionej rewolucji seksualnej Liberalizacja prawodawstwa w kwestiach seksualnych już doprowadziła do katastrofalnych skutków demograficznych. Dziś bardziej niż kiedykolwiek konieczna jest obrona chrześcijańskiej moralności. Abp Hilarion Ałfiejew
150 Zdrada protestantów i anglikanów Autentycznie myślimy o możliwości stworzenia w Europie prawosławno‑katolickiego aliansu na rzecz obrony tradycyjnych wartości chrześcijaństwa. Podstawowym zadaniem takiego aliansu byłaby próba przywrócenia chrześcijańskiej duszy Europie. Abp Hilarion Ałfiejew
164 Wyjść poza teologię roku 1204. Papieże, patriarchowie, Kościół Prawie zawsze w dyskusjach religijnych pomiędzy katolikami i prawosławnymi dochodzi do omawiania prymatu papieskiego. Wszystko inne wydaje się do pokonania. Tomasz Rowiński
176 Antychrześcijaństwo Pretensje Rosjan do Polski są rozliczne, ale łączy je jeden wspólny mianownik – Polska to kraj antychrześcijaństwa. Złe jest już to, że Polska leży na Zachodzie, a więc w mroku. Jakow Krotow
194 Nowa Rosja? Demontażu Związku Sowieckiego dokonali inteligentni i wybiegający myślą w przyszłość oficerowie służb specjalnych. Dostali oni do ręki ideę, gotowy plan, „mapę drogową” – List do przywódców Związku Sowieckiego Sołżenicyna. Lech Jęczmyk
200 Oprzeć się pokusie nienawiści Na ścianach kaplicy Muzeum Powstania Warszawskiego tworzy podobizny 108 powstańczych męczenników. Jakie są ich historie? Z malarzem ikon Mateuszem Środoniem rozmawia Tomasz Rowiński
59
SPIS RZECZY
220 Husarze śmierci Arkady Saulski
230 Blogowisko Krytyka, komentarze i inne wycieczki pod adresem, czyli parę słów od internautów. Dyskutantów nakręca:
254 Zatraciłam swoje człowieczeństwo Podczas swej kariery lekarskiej wykonałam około tysiąca aborcji. Z dr Moniką Campean rozmawiają Maciej Bodasiński i Lech Dokowicz
266 Każda ciąża to relacja, bardzo osobista relacja Zespół poaborcyjny dlatego tak boli, ponieważ cierpienie, które się z nim wiąże, to cierpienie pozrywanych relacji. Aborcja jest zerwaniem najważniejszych i podstawowych więzi. Z dr Anną Stelmaszczyk rozmawiają Maciej Bodasiński i Lech Dokowicz
278 Siedem darów ducha złego Szatan jest „ojcem kłamstwa”. Potrafi tylko naśladować i zaprzeczać. Nazwy jego darów stanowią mniej lub bardziej zmyślne odwrócenie znienawidzonej przez niego nauki. Sławomir Zatwardnicki
284 Rzeczpospolita zakonna W życiu klasztornym, jak w lustrze, odbija się dusza Europy. Klasztory powstawały jako odpowiedź na wyzwania czasów. Gdyby ktoś chciał udowodnić, że to ich dzieła, ich święci tworzyli historię naszego kontynentu – nie miałby z tym większego problemu. Paweł Zawadzki
288 Nauka Jakuba. Pierwsze niemuzułmańskie źródło do historii islamu. Apokalipsy żydowskie z połowy VIII wieku potwierdzały roszczenia Mahometa jako proroka zwiastującego przyjście mesjasza. Łukasz Karczewski
kwartalnik, nr 59, 2011 rok ZESPÓŁ:
STALI WSPÓŁPRACOWNICY:
REKLAMA i PROMOCJA: PROJEKT OKŁADKI I ILUSTRACJE: OPRACOWANIE GRAFICZNE, SKŁAD: KOREKTA: ADRES REDAKCJI:
WYDAWCA: koordynator projektu: DRUK:
Łukasz Adamski, Grzegorz Górny (redaktor naczelny), Anna Kierzkowska, Piotr Promiński, Tomasz Rowiński (sekretarz redakcji), Małgorzata Terlikowska, Tomasz P. Terlikowski Maciej Bazela (Rzym), o. Paweł Cebula, Orsolya Zsuzsanna Kovacs (Budapeszt), Artur Mrówczyński-Van Allen (Granada). ks. Robert Skrzypczak Tomasz Rowiński, tomasz.rowinski@fronda.pl Ania Kierzkowska Piotr Promiński Ania Kierzkowska Małgorzata Terlikowska ul. Łopuszańska 32, 02-220 Warszawa tel. (022) 836 54 44, 877 37 35, fax (022) 877 37 34 www.wydawnictwofronda.pl facebook.com/pismofronda facebook.com/frondawydawnictwo fronda@fronda.pl Fronda PL Sp. z o.o.; Zarząd: Michał Jeżewski Tomasz Rowiński Drukarnia im. A. Półtawskiego ul. Krakowska 62, 25-950 Kielce tel. (041) 349 50 49
PRENUMERATA: Prenumeratorzy otrzymują kwartalnik po preferencyjnej cenie - 25 zł za egz. Wydawnictwo pokrywa koszta wysyłki. Cena rocznej prenumeraty wynosi 100 zł. Kwotę tę prosimy przelać na konto Wydawnictwa 76 1160 2202 0000 0000 3542 8686 podając informację od którego numeru mamy wysyłkę rozpocząć. Kontakt w sprawie prenumeraty a także zakupu numerów archiwalnych: Janina Szajnar: janina@fronda.pl lub: prenumerata@fronda.pl www.wydawnictwofronda.pl/prenumerata Zrealizowano w ramach Programu Operacyjnego Promocja Czytelnictwa ogłoszonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów i zmiany tytułów. Materiałów niezamówionych nie odsyłamy. Redakcja „Frondy” nie ponosi odpowiedzialności za treść i formę reklam. ISSN 1231-6474; Indeks 380202
September Septembre Сентябрь
WRZESIEŃ
12
PONIEDZIAŁEK
Frondy Nowy numer racie tydzien wczesniej!
Monday Montag Понедельник
w prenume
Drogi czytelniku! Jak zbadaliśmy wcześniej - Fronda praktycznie nie dociera do miejscowości poniżej 100 tys. mieszkańców. Staramy się to zmieniać. Jeśli czytasz nas regularnie lub popierasz dzieło Frondy - być może zechcesz nam pomóc. Wciąż aktualna jest oferta prenumeraty, w której oprócz Frondy dla Ciebie, wysyłamy jeden numer kwartalnika pod wskazany przez Ciebie adres - GRATIS! Krok po kroku: 1) Wejdź na stronę www.wydawnictwofronda.pl, by zamówić prenumeratę. Zamówienie możesz również złożyć przesyłając dowód wpłaty (116zł 100zł za rok prenumeraty!) faksem (022 877 37 34) lub mailowo (prenumerata@fronda.pl). 2) Podaj swoje dane adresowe oraz numer kwartalnika, od którego mamy rozpocząć wysyłkę. 3) Wskaż osobę, której mamy wysłać dodatkowy egzeplarz kwartalnika. Do zamówienia możesz dołączyć dedykację.
Numer konta Wydawnictwa: 76 1160 2202 0000 0000 3542 8686 Wydawnictwo Fronda Sp. z o.o. ul. Łopuszańska 32 02-220 Warszawa Pamiętaj o wpisaniu w dokument przelewu imienia i nazwiska (lub nazwy firmy) wraz z dokładnym adresem.
ZOSTAŃ PRENUMERATOREM I KORZYSTAJ Z PRZYWILEJÓW! WIĘCEJ NA:
http://wydawnictwofronda.pl
O AUTORACH
59
ABP HILARION ALFIEJEW (1966) rosyjski metropolita prawosławny, przewodniczący Wydziału Zewnętrznych Stosunków Cerkiewnych Patriarchatu Moskiewskiego. Jest zwolennikiem cywilizacyjnego sojuszu katolicko-prawosławnego, a równocześnie jedną z najbardziej wpływowych postaci rosyjskiego prawosławia. ALEKSANDER BOCIANOWSKI (1972) przewodnik turystyczny. Mieszka pod Krakowem. MARTA BRZEZIŃSKA (1988) redaktor portalu Fronda.pl, studentka w Instytucie Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Współpracowała z serwisem duchowy. pl, „Gazetą Święcką”, organizowała ogólnopolskie spotkanie Golgota Młodych. Prowadzi audycję Bliżej Nieba w Radiu WNET. Mieszka w Warszawie. A.B. (1968) inicjały specjalisty od komunikowania masowego, który po kilkunastu zmarnowanych latach próbuje jako ojciec nawiązać zdrową relację ze swoim synem. Mieszka w Polsce. KATARZYNA GLOWACKA (1964) żona Michała, mama piątki dzieci (najmłodszy synek urodzi się w czerwcu); od 1995 roku pracuje jako doradca rodzinny; mieszka w podwarszawskim Józefowie. GRZEGORZ GÓRNY (1969) redaktor naczelny „Frondy”. Mieszka w Warszawie. LECH JĘCZMYK (1936) eseista, publicysta, redaktor i tłumacz, m.in. Philipa K. Dicka, Josepha Hellera, Kurta Vonneguta. Mieszka w Warszawie. EWA KAMIŃSKA (1984) gospodyni domowa. Mieszka w Krakowie. ŁUKASZ KARCZEWSKI absolwent studiów Historii Literatury Wczesnochrześcijańskiej w Instytucie Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie i aktualnie doktorant w tymże instytucie. KS JAKOW KROTOW (1957) rosyjski historyk Kościoła, publicysta, kapłan Apostolskiej Cerkwi Prawosławnej, która wywodzi się z nielegalnej w czasach radzieckich Cerkwi katakumbowej. Uczeń i duchowy spadkobierca ojca Aleksandra Mienia – charyzmatycznego duszpasterza, teologa zaangażowanego w dialog ekumeniczny, który został zamordowany przez „nieznanego sprawcę” w roku 1990. Redaktor kwartalnika „Kontinent”. MATEUSZ MATYSZKOWICZ (1981) filozof, publicysta, członek redakcji „Teologii Politycznej”. Publikuje w „Nowym Państwie”, „Rzeczpospolitej”, „Gościu Niedzielnym”, „W Drodze”. Wydał tłumaczenie i komentarz
DOBRA KSIĄŻKA Wojciech Warecki Marek Warecki
Woda z mózgu. Manipulacja w mediach NOWOŚĆ Fronda 2011 Stron 344 Oprawa miękka ISBN 978-83-62268-73-3 Cena detaliczna 39,90 zł
Jak się ustrzec medialnej manipulacji? Jak nie pogubić się w gąszczu informacji, którymi media codziennie zalewają nasze umysły? Wreszcie jak być świadomym „konsumentem” mediów? „Woda z mózgu” jest poradnikiem, jak korzystać z mediów i nie dać się ogłupić. Nie tylko przestrzega, ale i uczy. Manipulacja bowiem ma już swoją długą historię. A że „czwarta władza” niejednokrotnie czyni zakusy na nasze umysły i naszą wolność, to rzecz pewna. Wojciech Warecki i Marek Warecki - psychologowie - od 1989 roku zajmują się przeprowadzaniem treningów oraz doradztwem psychologicznym (stres, psychosomatyka, mobbing, psychologia wpływu i manipulacji, rozwój osobisty i kreatywność, problemy rodzinne). Publicyści - m.in. stała rubryka w „Tygodniku Solidarność”. Autorzy 12 książek – m.in. Być babcią, Być zakochanym, Jak być tatą, Przewodnik po szkoleniach, Słowo o manipulacji, czyli krótki podręcznik samoobrony.
Księgarnia Ludzi Myślących XLM www.xlm.pl ::: info@xlm.pl ::: (22) 836 54 45 ZAMÓW JUŻ DZIŚ!
O AUTORACH
59
traktatu De regno św. Tomasza z Akwinu i zbiór tekstów Śmierć rycerza na uniwersytecie. Mąż i ojciec. Dużo jeździ koleją. Wtedy czyta. MEG MEEKER od ponad dwudziestu lat pracuje jako lekarz rodzinny, prowadzi wraz z mężem Walterem (z zawodu chirurgiem) prywatną praktykę lekarską, matka czwórki dzieci. Nagrała setki audycji radiowych i telewizyjnych, z reguły poruszających tematy wieku dorastania i problemów z nim związanych. Mieszka w Traverse City w stanie Michigan. TOMASZ ROWINSKI (1981) mąż Ewy, tata Marty, historyk idei, obecnie sekretarz redakcji „Frondy”. Redaktor „Christianitas”, współpracownik m.in. Wydawnictwa M, tygodnika „Idziemy”, a wcześniej pisma „Res Publica Nowa”. Ma na swoim koncie książki Zawód: egzorcysta. Rozmowy z polskimi egzorcystami oraz Aniołowie i kosmici. Kościół wobec cywilizacji pozaziemskich. Związany ze Wspólnotą Błogosławieństw. Mieszka w Pruszkowie. ARTUR SYNOWIEC (1985) niedoszły nauczyciel polonistyki, obecnie pracownik firmy komputerowej. Mieszka w Londynie. ARKADY SAULSKI (1987) Jego pierwsze opowiadanie Dzieci Syberyjskie wydrukowała „Nowa Fantastyka” w październiku 2010 roku. Stara się poruszać problemy rzeczywiste jedynie przy wykorzystaniu elementów fantastycznych, a nie na odwrót. Husarze Śmierci są dlań najbardziej osobistym tekstem. TOMASZ P. TERLIKOWSKI (1974) filozof, dziennikarz, publicysta, wykładowca akademicki, tłumacz. Redaktor naczelny portalu Fronda.pl. Autor kilkunastu książek naukowych i publicystycznych, m.in. Nowa kultura życia. Apologia bioetyki katolickiej, Rzeczpospolita papieska. Jan Paweł II o Polsce do Polaków, Grzechy Kościoła. Teraz w Polsce, Operacja „Chusta” oraz Homoseksualista w Kościele. Mieszka w Warszawie. SŁAWOMIR ZATWARDNICKI (1975) zamierza żyć wiecznie, mąż Olhy, tato Oksany, jeden z moderatorów wspólnoty „Szekinah”, felietonista internetowego „Biuletynu Miłośników Dobrej Książki”, autor blogu confessiones.salon24.pl. Publikował w „Przeglądzie Powszechnym”, „Pastores” i „Przewodniku Katolickim”. Mieszka na Górnym Śląsku. PAWEŁ ZAWADZKI (1942) dziennikarz, publikował m.in. w „Tygodniku Solidarność”, „Gościu Niedzielnym”, „Twórczości”, „Zielonych Brygadach”, „Tygodniku Polskim”, „Akancie”, „Arkuszu”, „W drodze”, „Niedzieli”, „Dzienniku Polskim”, „Res Publice”, „Głosie”, „Naszych Bielanach”, „Pracowni”. Mieszka na Mariensztacie.