INTERVIEW | Een open gesprek tussen jeugdwerkers, politie en stadsdiensten (deel

MET MEDEWERKING VAN De Stroate De Takel Mama’s Open Mic Rian Snoeks Youth Zone Seniorenslam ‘t Slot Kinky Star Graffiti vzw Jeugdhuis 2050 Jeugdhuis de Troubadour Artshizzle Stad Antwerpen Nick Beerens Hans Dockx Gudrun Caelen Roxanne Cox Toon Vanotterdijk Jasper Van Loy Lisa Staelens Jonas Merckx

COÖRDINATIE Adriaan de Roover Helena Verheye

VORMGEVING Pepijn Haghebaert

COVERFOTO De Takel door Samy Musset BEELD / FOTO’S Helena Verheye Burezi De Stroate Seniorenslam Kinky Star Samy Musset Jan De Schoenmaeker Samuel Naesen Louis Vanoosthuyze Steve Meert Nikki Lucy Artshizzle Niet Nu Laura Formaat

DRUK Graphius, Gent (FSC CO14767) Dit magazine is 100% CO2-neutraal gedrukt op FSC-gecertificeerd papier Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, mits vermelding van Formaat Magazine. Formaat Magazine verschijnt vierjaarlijks. Het tijdschrift is gratis voor leden en jeugdambtenaren, extra abonnementen kunnen verkregen worden aan 20 euro per jaar.

V.U. Formaat vzw t.a.v. Kara Eestermans De Wittestraat 2, 2600 Berchem Vlaams Gewest Ondernemingsnummer: 0410 935 352 RPR afdeling Antwerpen www.formaat.be – info@formaat.be

VRAAG OF OPMERKING? redactie@formaat.be

Formaat creëert ruimte voor jongeren en hun initiatieven door open jeugdwerk te stimuleren, te ontwikkelen en te verbinden. Met meer en sterker open jeugdwerk dragen we bij aan een meer duurzame samenleving die haar diversiteit inzet als een sterkte.

VOORWOORD

'MOTHER' DOOR AILIÑ DELGADO

Youth Zone, een open jeugdwerkinitiatief in Antwerpen, organiseerde op zaterdag 14 augustus de eerste editie van Rebelution Rock. Dit is een traject waarbij ervaren coaches hun expertise delen tijdens interactieve workshops en waarbij de deelnemende jongeren worden klaargestoomd voor een optreden. Youth Zone werkte hiervoor samen met Riverside Studio en Szion.

De Chileens-Belgische artieste Ailiñ Delgado kreeg via dit project de kans om voor het eerst haar eigen nummers op te nemen. Tijdens het Rebelution Rock parcours werkte ze aan de onderstaande tekst. Als deelneemster en mede-organisator zet ze graag projecten op poten voor ander jong talent omdat ze van mening is dat creativiteit een constructieve uitlaatklep is voor (en door) jongeren.

Mother Mother we let you down Yeah we let you down, mama And now we hit the ground Yeah we hit the ground mama

In tha jungle yeah tha jungle Falling every minute So much we strumble In tha jungle, in tha jungle

And the ocean rising All these people dying Yeah our mother’s crying

But we let you down Yeah we let you down, mama And now we hit the ground Yeah we hit the ground mama In tha jungle Yeah these people gotta run From the monsters Yeah the monsters in the woods

The machine guns The machines for the woods The machine guns The machines for the goods

We forgot the cause So we’ll live with the loss

Mother we let you down Yeah we let you down, mama And now we hit the ground Yeah we hit the ground mama

ailin.delgado szion.connection youthzone_2030 riversidestudiobe

Ailiñ Delgado

4

HOT TOPIC | Rap en spoken word in het open jeugdwerk

Rap en spoken word zijn niet meer weg te denken uit het jeugdwerk. Heel wat jongerenorganisaties bouwen een muziekstudio of geven een platform aan artiesten. Zo creëren ze creatieve kansen voor jongeren en zorgen ze ervoor dat ze gehoord worden in het maatschappelijk debat.

24

BLIND DATE | “Ik vind dat die jongeren van vandaag dat goed doen”

In 2021 is het 60 jaar geleden dat er voor het eerst subsidies werden uitgereikt aan jeugdhuiswerk in Vlaanderen. Voor die gelegenheid gingen we op zoek naar twee voorzitters van hetzelfde jeugdhuis, eentje van vroeger en eentje van nu, voor een dubbelinterview.

WERKING 4

HOT TOPIC | Rap en spoken word in het open jeugdwerk

15

COLUMN | Professional aan het woord

32

RAAT | RaaTslid aan het woord

INFORMATIE 22

VRAAG HET | Jouw jeugdhuisvragen beantwoord

28

UIT DE DOEKEN | Culturele organisaties en open jeugdwerkinitiatieven verenigen hun krachten

34

WAAR WAREN WE GEBLEVEN | Wat leren we uit de coronacrisis?

INSPIRATIE 12

BUITEN DE LIJNTJES | Seniorenslam: een creatief verbond tussen jong en oud

16

INTERVIEW | Een open gesprek tussen jeugdwerkers, politie en stadsdiensten (deel 2)

24

BLIND DATE | Een blind date tussen verschillende generaties in een jeugdhuis

40

24 UUR | Rapper Rian Snoeks

28

UIT DE DOEKEN | Culturele organisaties en open jeugdwerkinitiatieven verenigen hun krachten

Open jeugdwerkinitiatieven en culturele organisaties vinden elkaar steeds vaker. Door die samenwerkingen krijgen cultuurinstellingen voeling met de noden van jongeren en komen er nieuwe jobkansen voor jonge mensen die met cultuur bezig zijn. Formaat helpt dan ook graag.

42

PRIKBORD | Van alles een beetje

AANBOD 39

AGENDA | Vormingskalender

“Hoe werkt het COVID Safe Ticket en wie mag het gebruiken?”

Kom het te weten op pagina 22.

HOT TOPIC RAP EN SPOKEN WORD IN HET OPEN JEUGDWERK

Rap en spoken word zijn niet meer weg te denken uit het jeugdwerk. Heel wat jongerenorganisaties bouwen een muziekstudio of geven een platform aan artiesten. Op die manier creëren ze niet alleen creatieve kansen voor jongeren, maar zorgen ze er ook voor dat die worden gehoord in het maatschappelijk debat.

TEKST: Helena Verheye & Adriaan de Roover FOTO’S: Samy Musset, Helena Verheye, Samuel Naesen & Louis Vanoosthuyze

Een spreekbuis voor de stem van jongeren

Als je aan een jonge Vlaamse band vraagt waar ze na lang zoeken hun repetitiekot hebben gevonden of hun eerste concertje hebben mogen spelen, is het antwoord vaak: in het jeugdhuis. Open jeugdwerk geeft al jaren kansen aan opkomende muzikanten en dat is het ook steeds meer gaan doen. Door opnamestudio’s in te richten bijvoorbeeld, iets wat door de evolutie van technologie goedkoper en gemakkelijker is geworden, maar ook door in te zetten op rap en spoken word. In die genres vinden jongeren een manier om zichzelf uit te drukken en te vertellen over hun leefwereld.

Om uit te zoeken wat het jeugdwerk voor jonge rappers en woordkunstenaars kan betekenen, bezochten we een schrijfworkshop van De Stroate in Kortrijk, de muziekstudio van jongerencentrum De Takel in Oostende en Mama’s Open Mic, intussen een begrip in Antwerpen.

Rap en spoken word

Rap of mc’ing is een van de vier elementen van hiphopcultuur, naast graffiti, breakdancing en turntableism. Deze kunst- en expressievorm ontstond in het New York van de jaren 1970, meer bepaald in de Bronx. De roots van rap gaan enkele eeuwen verder terug tot bij de ‘griots’, West-Afrikaanse verhalenvertellers. Spoken word en de wedstrijdvorm poetryslam ontstonden dan weer midden jaren 1980 in Chicago. Terwijl een rapper zijn tekst meestal over een beat brengt, is er bij spoken word meer focus op de klank van woorden en de manier waarop die uitgesproken worden: snel, kort, krachtig en gericht naar het publiek (zie het artikel over Seniorenslam verder in het magazine). Zowel rap als spoken word wordt vaak gebruikt om een persoonlijke of maatschappijkritische boodschap over te brengen. Dankzij artiesten als Ya Kid D, Benny B en Starflam maakte rap eind jaren 1980 haar intrede in het Belgische muzieklandschap. Sinds het begin was het een uitdaging voor de Belgische rap- en spoken wordscene dat ze verdeeld werd door de verschillende landstalen en Vlaamse dialecten. Die maken het moeilijk om als Belgische artiest een groot publiek te bereiken in eigen land. Tegenwoordig neemt rap steeds meer plaats in binnen de Belgische mainstream met namen zoals Zwangere Guy, Coely, Damso, Hamza, Lous and the Yakuza ... Spoken word kreeg dan weer voet aan wal in Belgische steden via open podia en poëzieavonden. Sinds 2007 wordt er in ons land ook een tweetalig Belgisch kampioenschap poetryslam georganiseerd.

Meer weten? Check de Urban Bib van Permeke Bibliotheek permeke.org/bibliotheek/ urbanbib

VAN SCHRIJVEN NAAR OPNEMEN TOT PERFORMEN: DE STROATE, DE TAKEL & MAMA’S OPEN MIC

Hiphopacademie De Stroate in Kortrijk zag vijf jaar geleden het licht en gaat aan de slag met alle elementen van de hiphopcultuur. “Bijna heel de West-Vlaamse hiphopscene heeft een link met De Stroate”, vertelt rapper Infinite Joy, die er een schrijfcursus geeft. “Je kan hier onder meer komen om te dansen, mc’en, rappen, beatboxen, dj’en, beats maken of om graffiti te komen spuiten.”

Joy rapt al sinds 2008, zat eerst in de punkscene en is dan via freestyle tot het schrijven van zijn eigen hiphoplyrics gekomen. Een van zijn meest recente tracks heet Bir Ras en gaat over de boerenprotesten in India, die hem geïnspireerd hebben om weer meer in verbinding te treden met zijn roots. “Sikhs hebben altijd de reputatie gehad om schenenschoppers te zijn. Dat rebelse karakter vind je ook terug in hiphop, denk aan de Five-Percent Nation en het testen van kennis in battles.”

Net als Joy ziet ook programmator Agathe Danon dat gelijkgestemden elkaar ontmoeten in De Stroate: “Jongeren kunnen hier van elkaar leren, er is een grote openheid naar elkaar toe en veel kruisbestuiving. We hebben een heel gevarieerde groep, zowel qua leeftijd als achtergrond. Er zijn jongeren die op kot zitten in Gent, die al werken, nog in het middelbaar kunstonderwijs zitten of al kinderen hebben. Ik heb zelf geen achtergrond in hiphop, maar ik heb de mentaliteit wel mee en voel mij hier daarom ook thuis.”

“Voor De Stroate was er wel al een hiphopscene hier,” vertelt Joy, “maar iedereen zat in z’n kliekje en vertegenwoordigde z’n eigen postcode. Dat is op zich tof, maar dat hoeft niet vijandig te worden. Ik denk dat we verschillende scenes nog meer met elkaar kunnen verbinden door jongeren bijvoorbeeld op verplaatsing te laten gaan en een kans te geven bij andere jeugdwerkingen.”

“Zo hebben we nu een samenwerking lopen met Irap Belgium”, vertelt Agathe. “Dat is een collectief dat zich engageert voor de rapscene in Doornik. Deze zomer ontvingen ze ons met onder andere een schrijfworkshop, dansworkshop en een cypher. De week erna zijn zij naar ons gekomen en hebben wij een event voor hen georganiseerd.” Op die manier worden de rapscenes in Vlaanderen en Wallonië weer wat meer met elkaar verbonden: “Taal is heel belangrijk in rap. Wij vinden het interessant om te zien tot op welk niveau de jongeren elkaar echt begrijpen.”

Agathe Danon van De Stroate en hun Street Art Museum

Veel jongeren, zeker in de late pubertijd, zijn gewoon bezig met hun eigen leven en struggles. Het kan hen niet schelen wat

Bart De Wever gisteren gegeten heeft, ze willen zich vooral zelf goed voelen

Infinite Joy – De Stroate

HOT TOPIC

Biju Oledath van De Takel in Oostende en sfeerbeelden van de rapworkshop

Jongeren die het niet eenvoudig hebben, zijn op zoek naar erkenning. Zo zijn er jongeren die, ondanks dat ze niet goed kunnen rappen, blijven komen omdat ze waardering krijgen voor wat ze doen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt bovendien dat het improviseren en creëren van muziek een grote boost geeft aan je hersenen. Door vrij te improviseren creëer je ruimte in de hersenen om andere informatie te ontvangen

Madsin – De Takel

Als je een liedje hebt geschreven en je wil dat het gehoord wordt, is opnemen de volgende stap. Daarvoor trekken we naar de muziekstudio in De Takel in Oostende, een initiatief van Jeugdhulp Don Bosco Vlaanderen. Het jeugdhuis is een deel van een jongerencentrum waar men ook terecht kan voor een luisterend oor of hulp bij het studeren. In het jeugdhuis zelf kunnen jongeren komen hangen, muziek opnemen of deelnemen aan een workshop. “We werken rond verschillende thema’s die een plek hebben in hun leefwereld, zoals bijvoorbeeld seksualiteit en het zoeken van werk”, klinkt het bij Biju Oledath, tot voor kort coördinator bij de Takel. “Toen enkele tieners een nummer wilden opnemen en ons vroegen hen te helpen, hebben we workshops rond rapmuziek georganiseerd. Maar er zijn evengoed gitaarlessen.”

Eén van de workshopbegeleiders bij De Takel is Richie ‘Madsin’ Vandamme: “Ik geef hier nu al vijf maanden lang, om de twee weken, een hiphopworkshop. Jongeren beleven hier een fijne tijd, maar leren ook de muziekwereld beter kennen en zichzelf te ontplooien. In hiphop heb je de teksten, de muziek en het geheel. Dat zijn drie verschillende dingen en ik leer de deelnemers aan mijn workshop om naar alledrie te luisteren”, vertelt Madsin over zijn aanpak. “Verder leer ik hen ook hoe ze thuis zelf dingen kunnen opnemen. Met een gsm kan je al veel!”

“IK WAS OP ZOEK NAAR EEN PLEK OM MUZIEK OP TE NEMEN”

Ismael is 19 jaar, woont in Oostende en nam deel aan een workshop in De Takel.

“Ik kwam dit jeugdhuis tegen op Instagram toen ik op zoek was naar een plek om muziek op te nemen en op te treden. Ik zag dat ze een workshop organiseerden om te leren rappen. Ik kon al een beetje rappen, maar het leek leuk om dat eens samen met andere mensen te doen.”

Ismael schrijft al teksten sinds zijn veertien jaar en vindt dat hij beter kan rappen dan zingen. Als we hem vragen naar de inhoud van zijn muziek, dan antwoordt hij: “Ik schrijf geen teksten over geld. Ik maak liedjes over de leuke dingen in het leven, bijvoorbeeld over wat er zich ’s nachts tussen de lakens afspeelt. Mijn allereerste nummer ging over dat je nooit mag opgeven of je mag laten vertellen wat je moet doen. Je moet blijven strijden voor waar je zelf in gelooft.” De reacties op zijn muziek zijn vaak positief. “Mensen die naar mijn nummer luisteren, vertellen me dat ze er veel steun uit halen. Dat de woorden die ik neerschrijf ook iets kunnen betekenen voor andere mensen vind ik mooi.”

Voor Ismael is het allemaal begonnen met het nummer Zijn van Gers Pardoel. De zinnen uit dat liedje die hem specifiek inspireerden om te doen wat hij doet, zijn: “Het maakt niet uit wie je bent / je kan alles zijn, je kan alles doen / Zolang je maar, jezelf was / jezelf bent en jezelf blijft.” Ismael vertelt dat hij in het BSO zit en zich daardoor soms minderwaardig voelt. “Dat liedje heeft me doen beseffen dat ik, zolang ik maar mijn best doe, toch iets kan bereiken in het leven.”

Zoals elke artiest zou hij graag eens willen optreden. “Maar ik ben voorzichtig met mijn dromen. Ik weet niet hoeveel mensen mijn muziek leuk zullen vinden en ik wil er geen te grote verwachtingen over hebben.”

@iszymoneyofficial

Mensen die naar mijn nummer luisteren, vertellen me dat ze er veel steun uit halen

Ismael

Meer weten?

De Stroate

destroate.be hiphopcentrumdestroate destroate mc.infinite.joy agathedanon

De Takel

jeugdhulpdonbosco.be/west -vlaanderen/dagcentrum-de-takel donboscotakel.be madsinmusick

Mama’s Open Mic

mamas.openmic mamas.openmic sakina.tlo

HOT TOPIC

Grab the Mic van Mama’s Open Mic, tijdens de zomer elke woensdagavond in de Zomerfabriek en Sakina El Kaddouri op een event van MOM in Brussel

Aan de slag gaan met jongeren rond maatschappelijke of persoonlijke thema’s moet binnen een veilig kader, zodat ze niet uitgeput raken. Verder is het ook belangrijk als jeugdwerker om je voldoende in te lezen over bepaalde structurele onderdrukkingen, zodat je op die manier ook de jongeren beter kan bijstaan

Sakina – Mama’s Open Mic

Het derde initiatief dat we bezoeken is Mama’s Open Mic of MOM in Antwerpen, een project dat in 2019 nog de Ultima voor Amateurkunsten won, de voormalige Vlaamse Cultuurprijs. MOM werd opgericht door Elisabeth Severino Fernandes en biedt ondertussen al bijna tien jaar een podium aan jonge artiesten. Elke artiest krijgt drie minuten de tijd om te tonen wat die kan. Rap, zang, dans of poëzie, alles is welkom. In de zomer kan je MOM vinden in de Zomerfabriek, tijdens de rest van het jaar in Het Bos. Daarnaast zijn er ook soms events of samenwerkingen in andere steden zoals Gent of Brussel.

Voor de aanvang van één van hun Grab The Mic-events in de Zomerfabriek praten we met medeorganisator Sakina El Kaddouri. In 2013 stond ze voor het eerst op het podium van Mama’s Open Mic. “Ik werkte toen zelf nog in het jeugdwerk via JES en leerde MOM zo kennen op een streetartfestival op een pleintje. Ik vond het roepen met woorden bij spoken word eerst wat vreemd, maar was ook geïntrigeerd”, vertelt Sakina. “Op aansporing van Elisabeth heb ik die avond zelf nog een tekst geschreven en die de dag erna gebracht op het podium. Toen dacht ik: dit is het. Mooi podium, fijne mensen, veel liefde. Ik voelde mij zo veilig bij MOM dat ik voluit aan de slag ging met spoken word.” Sinds dit jaar is Sakina één van de medewerkers van het team en is ze mee verantwoordelijk voor de productie, de omgang met artiesten en de social media voor de wekelijkse events.

VERSCHEURDE VLAG

Door te rappen of aan de slag te gaan met spoken word, ontwikkelen jongeren zichzelf niet enkel artistiek, maar wordt hun stem ook versterkt en kunnen luisteraars een inkijk krijgen in hun leefwereld. Om ervoor te zorgen dat jong talent zich durft open te stellen, zijn er enkele belangrijke zaken waar rekening mee gehouden dient te worden, iets waar Mama’s Open Mic heel bewust mee om gaat. “We proberen altijd een safer space te creëren”, vertelt Sakina. “We verkiezen die term omdat een safe space (zonder r), voor iedereen, bijna onmogelijk is. We werken heel laagdrempelig, maar racistische, xenofobische, islamofobische, homofobe of transfobe uitspraken worden niet getolereerd.” Aan het begin van elk event worden deze voorwaarden nog eens extra benadrukt door de host van de avond.

Als tip voor andere jeugdwerkers geeft Sakina mee om dingen bespreekbaar te maken. “Maar dit moet wel binnen een veilig kader, zodat de jongeren niet uitgeput raken. Het is ook belangrijk als jeugdwerker om je voldoende in te lezen over bepaalde structurele onderdrukkingen, zodat je op die manier ook de jongeren beter kan bijstaan.”

Het creëren van een veilige plek is ook iets waar ze bij De Stroate steeds meer over nadenken. Afgelopen juni werd dat nog eens scherp gesteld tijdens de Pride Month. “Het cafébestuur had een pridevlag opgehangen”, legt Agathe

uit. “Na amper één dag was ze al verscheurd. Dat raakte ons als organisatie. Hard tegen hard gaan of in discussie treden was geen optie voor ons, dus hebben we onze community gevraagd om allemaal een vlag mee te brengen en die aan het gebouw te hangen. Het was tof om te zien dat er vanuit allerlei kanten support kwam, ook van mensen van wie we het niet verwacht hadden. Naar aanleiding van wat er toen gebeurd is, hebben we dan ook duidelijker onze waarden gedefinieerd: hoe positioneren wij ons als De Stroate, wat kan en wat kan er niet? Wij willen een plek zijn waar iedereen welkom is, en dat betekent dat er geen plek is voor discriminatie op welk vlak dan ook.”

Joy hoort in De Stroate veel zaken uit het persoonlijke leven van jonge rappers en slam poets, en er wordt in hun teksten ook kritiek geleverd op onze maatschappij. “Maar veel jongeren, zeker in de late pubertijd, zijn ook gewoon bezig met hun eigen leven en struggles”, vertelt hij. “Het kan hen niet schelen wat Bart De Wever gisteren gegeten heeft, ze willen zich gewoon zelf goed voelen. Ze vinden het belangrijk om plezier te maken, vrolijke vooruitzichten te hebben en een toffe zomervakantie. Hun teksten gaan over hun rol binnen het gezin en hun relatie met mogelijke broers of zussen, het vinden van een lief of het zoeken naar werk.”

Binnen het jeugdwerk vindt Joy het belangrijk om dingen in vraag stellen, zeker als er iets controversieels gezegd wordt: “Ik denk niet dat het erg is om als jeugdwerker uit te komen voor jouw politieke mening. Als jij iets zegt dat daar tegenin gaat, zal ik jou bevragen. Niet omdat ik jou de ‘juiste’ richting wil wijzen, maar omdat ik wil dat de jongeren voor zichzelf denken, voelen vanuit hun hart en niet vanuit aangeprate vooroordelen. Voel je je echt zo, of is dat iets dat je hebt opgepikt van jouw dronken nonkel? Uiteindelijk moeten we voor mij ook niet allemaal dezelfde politieke kleur hebben. Iedereen leeft zijn leven op een andere manier en heeft dus een andere manier van politieke vertegenwoordiging nodig.”

De thema’s in de teksten die naar boven komen binnen de safer space van Mama’s Open Mic hebben vaak een activistische inslag. “Het kan gaan over klimaat of over de strijd tegen racisme”, vertelt Sakina. “Door gebruik te maken van spoken word en het bijhorende ritme kan een

Benieuwd naar de muziek die voortkomt uit de verschillende initiatieven? We geven je graag enkele suggesties!

De Stroate – Kortrijk

Siebrand x Tokalah – Bekaf

Infinite Joy – Bir Ras

Siga, Tokalah, Low G, Rijmtekkie Spansman – Oververmoeid

De Takel – Oostende

MADSIN & MC Luck – Son Ft Yamen Martini

I$ZY MONEY – Fucking Strijder

Mama’s Open Mic – Antwerpen

AKB, Andr3s – Mijn Instelling

Hozo – Nood aan iets beter

Spacebabymadcha – 222

HOT TOPIC

Majé op een Grab the Mic event van Mama's Open Mic in de Zomerfabriek

boodschap nog beter blijven hangen bij mensen, tegenover hoe we onze woorden gebruiken in een normale discussie bijvoorbeeld. Maar er is ook plek voor kunst die voortkomt uit pijn of liefde. Soms klinkt iets gewoon goed en wordt er kunst gemaakt voor de kunst.”

In De Takel, waar vooral tieners op de workshops afkomen, hoort ook Madsin waar jongeren mee in hun hoofd zitten: “Ik vraag hen om iets te schrijven over waarom ze hun mama graag zien, over hun hobby, over wat hen kwaad maakt of over corona. Je denkt dat jongeren weinig weten, maar ze weten veel. Niet iedereen zijn ritme is even goed, maar ik schrik soms van de teksten waar jonge mensen mee afkomen. Er komt soms straffe poëzie uit.”

Verder focust Madsin ook op het belang van creativiteit en muziek in het algemeen binnen jeugdwerking: “Binnen mijn workshops kunnen jongeren uitdrukken wat ze voelen op een andere manier dan ze gewoon zijn. Jongeren die het niet gemakkelijk hebben, zijn op zoek naar erkenning. Zo zijn er deelnemers die blijven komen, hoewel ze niet goed kunnen rappen, maar wel waardering krijgen voor wat ze doen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt bovendien dat muziek maken een grote boost geeft aan je hersenen. Door vrij te improviseren creëer je ruimte in de hersenen om andere informatie te ontvangen.”

“Via rap of spoken word kan je het verhaal uiten dat je meedraagt”, klinkt het bij Joy. “Zo kan je mensen inspireren om het anders te doen of kan je hen tonen dat ze hier niet alleen in zijn. In de liefde bijvoorbeeld, een belangrijk thema in rapteksten, bots je op veel maatschappelijke ideeën van hoe mannen of vrouwen zich zouden moeten gedragen. Door je uit te spreken over dingen kan je jezelf ook sterken om het juiste pad te blijven bewandelen. Mensen luisteren naar je, weten waar je voor staat en kunnen jou er dan ook op aanspreken als je hypocriet handelt. Ik heb dan ook eerst aan mezelf gewerkt en kan me nu met een gerust hart over dingen uitspreken. Al laat iedereen soms steken vallen.”

Politisering in het open jeugdwerk

Politisering is een van de bouwstenen van het open jeugdwerk. Dat betekent dat open jeugdwerk jongeren betrokken maakt en hen een stem geeft, zodat ze meer impact kunnen hebben op de samenleving. Jongereninitiatieven zijn een spreekbuis voor jongeren en worden gezien als partner door het lokale beleid. Jongeren worden vaak niet gehoord over de thema’s die hen aanbelangen, zoals racisme en discriminatie binnen organisaties, etnische profilering bij de politie of een falend woonbeleid voor jongeren. Binnen het open jeugdwerk vinden we het waardevol om toch jonge stemmen in het debat te brengen en beleidsmakers op die manier nieuwe invalshoeken aan te reiken. Tegelijkertijd leeft er ook bezorgdheid en stellen we ons veel vragen. Wanneer zetten we aan tot actie? Wat kan dat betekenen voor de betrokken jongeren? Is dat altijd een goede zaak voor hen? Waar begint en eindigt de rol van de jeugdwerker? Op die vragen zijn geen eenduidige antwoorden. Het blijft ons doel om de positie van jongeren te versterken, de vraag is hoe we dat het beste doen. Politisering vraagt dus een weloverwogen strategie, die afhankelijk is van de context en de draagkracht van de jongeren en de organisatie.

Tips voor jeugdwerkers

• Detecteer vragen en noden van jongeren op een actieve manier. • Spreek niet in de plaats van jongeren, maar laat hen zelf aan het woord. • Betrek de juiste organisaties wanneer het gaat over complexe thema’s zoals racisme, discriminatie, de arbeidsmarkt, mobiliteit, woonbeleid … • Agitate: problemen benoemen bij de doelgroep zelf is vaak al een eerste stap om van individuele vragen, collectieve issues te maken. • Educate: informeer mensen met een bepaald probleem over de mogelijke oorzaken daarvan. • Organize: breng jongeren en eventuele derden samen om een standpunt in te nemen en actie te ondernemen.

Meer weten? Raadpleeg ‘In Form – Bouwstenen voor open jeugdwerk’ formaat.be/publicatie/in-form-bouwstenen-vooropen-jeugdwerk

BUITEN DE LIJNTJES

Met het project Seniorenslam bewijst jeugdorganisatie Trill dat jongeren en ouderen meer gemeen hebben dan op het eerste zicht lijkt: “Mijn moeder doet ook mee, maar ik mag haar geen senior noemen.”

TEKST: Nick Beerens & Helena Verheye FOTO’S: Seniorenslam

Slam poetry gaat vaak over maatschappelijke kwesties en er zit een ritme in, het is meer dan een tekst aflezen. Je kan het wat zien als rap zonder muziek

David

Een creatief verbond tussen jong en oud

Seniorenslam is een bovenlokaal cultuurproject van Trill (vroeger Artforum / Urban Woorden), dat wordt ondersteund door de Vlaamse Overheid. Trill brengt jongeren samen rond urban arts en wil nu ook senioren laten kennismaken met de wereld van slam. We spraken met David Tricot, projectverantwoordelijke van Seniorenslam.

In welke fase zitten jullie nu met het project?

David: “Seniorenslam bestaat uit een traject met workshops, masterclasses en een toonmoment. Dat is een grote voorstelling in samenwerking met een cultuurhuis, telkens in een andere stad. Dit jaar werken we samen met Arenberg en Rataplan in Antwerpen. Volgend jaar gaan we in zee met KVS in Brussel. Normaal gezien zouden we vorig jaar van start zijn gegaan in Leuven met cultuurcentrum 30 CC, maar door covid konden we geen toonmoment houden. Daardoor was het moeilijk om in contact te blijven met de senioren. Het was grappig dat als we wel in real life iets deden, we de senioren er constant moesten aan herinneren om een mondmasker te dragen, te blijven zitten op de stoel, geen handen te geven ... Wij als jongeren letten heel hard op de coronamaatregelen, maar voor de senioren maakte het allemaal precies minder uit. Ze hadden er vooral veel ’goesting’ in en we kregen vaak vragen zoals: “Wanneer gaan we eraan beginnen?” of “Wanneer gaan we voortdoen?”. We hebben dan ook onze aanpak versimpeld. Een jongere en een senior werden digitaal bij elkaar gezet, konden teksten uitwisselen en maakten aan de hand daarvan hun eigen herwerkte versie. Uiteindelijk hebben we deze teksten met een begeleidende foto verspreid over heel Leuven in een fotoreportagewandeling. Zo konden mensen door Leuven wandelen en het verhaal meevolgen met de hulp van een QRcode. Dat werd op den duur ook moeilijk met de maatregelen en daarom zijn we begonnen met een podcast. Verder gaan we ook een traject doen met een beperktere groep. Er komt een documentaire, die we begin januari kunnen tonen in De Studio in Antwerpen.“

Hoe selecteren jullie de jongeren en senioren?

“Onze organisatie werkt al jaren met jongeren die bezig zijn met spoken word, dus onze database is uitgebreid genoeg. Voor de senioren hebben we vooral samengewerkt met de vrijwilligers van de Roma en De Arenberg of senioren uit onze eigen omgeving. Zo doet mijn moeder ook mee, al mag ik haar geen ‘senior’ noemen.” (lacht)

Wat is jouw visie over het verschil tussen rap, slam poetry en spoken word?

“Ik ben zelf geen poëet, rapper of spoken wordartiest en hou me vooral bezig met het productionele gedeelte. Maar spoken word overkoepelt verschillende disciplines zoals poëzie, maar ook rap. Slam poetry is een onderdeel van spoken word waar meer het wedstrijdgegeven in zit. Het gaat vaak over maatschappelijke kwesties en er zit een ritme in, het is meer dan een tekst aflezen. Je kan het wat zien als rap zonder muziek.”

Waarom was Seniorenslam nodig?

“We leerden iets over het creëren van veiligheid. Zo gebruikten bepaalde senioren bijvoorbeeld het n-woord. Vaak niet slecht bedoeld, maar het kan wel hard binnenkomen. We bekeken dan hoe we een safe space konden creëren voor de beide groepen. Dat pakten we aan door te polsen naar wat iedereen van het project verwachtte en waar de grenzen van onze deelnemers lagen. Beide groepen met elkaar in contact brengen is echt een meerwaarde en ze kunnen ook veel van elkaar leren. Zo kregen we na het testproject in 2019 van de senioren te horen dat ze het

Senioren vzw De Mangoboom in Bloei & Brussels Ouderenplatform

fijn vonden om zich in te leven in de leefwereld van de jongeren. In een van de podcastafleveringen vertelden zowel de jongere als de senior dat ze niet gehoord werden tijdens de coronacrisis. Eigenlijk zeiden ze dus hetzelfde en we merkten dan ook dat er soms meer gelijkenissen dan verschillen zijn tussen beide groepen.”

Welke thema’s kwamen het meest naar boven tijdens de workshops?

“Corona is daar zeker eentje van, met vragen zoals: ‘Welke plaats heb ik in de maatschappij?’ of ‘Wat wordt er voor mijn generatie gedaan?’. Verder ging het ook vaak over identiteit en de vraagstelling ‘wie ben ik?’. Maar ook thema’s zoals seksualiteit, genderidentiteit, generatieverschillen en de gelijkenis tussen jong en oud kwamen aan bod.”

Als er een workshop wordt gegeven, hoe gaat die in z’n werk?

“Eerst is er een kennismaking met de kunst van slam poetry en met elkaar, wat belangrijk is voor de safe space. Daarna werken we aan vaardigheden: hoe gebruik je je eigen creatieve brein, hoe schrijf je teksten, hoe treed je op… Op het eind van de workshop doen we een soort toonmoment, wat voor veel mensen de eerste keer is dat ze op een podium staan. Vorig jaar deden we dan bijvoorbeeld een voorstelling in hun eigen cultuurhuis, wat een vertrouwde omgeving is. Nadien werkten we toe naar een volwaardige voorstelling.”

Wat is de meerwaarde om die twee groepen samen te brengen?

“We willen dat het project duurzaam wordt en dat de jongeren en senioren uit zichzelf samenwerken, zonder dat wij ertussen moeten zitten. Dat hoeft niet enkel over slam poetry te gaan, want ik denk dat er in het algemeen nog meer samengewerkt kan worden in de kunst- en cultuursector. Sowieso worden een aantal groepen moeilijk of niet bereikt en in dit project worden die verbonden.”

Hebben jullie tips voor andere jeugdwerkingen / jeugdhuizen die zo’n crossover willen doen?

“Als je een project wil doen op zo’n grote schaal, begin dan met een testproject. Bekijk eerst wat de meerwaarde is, wat er beter kan en waar de leerpunten zitten. Zo vermijd je dat je fouten maakt. Ook samenwerken met andere organisaties is een goed idee. Je moet beseffen dat je als organisatie niet alles weet. Als je bijvoorbeeld geen ervaring hebt met slam poetry, ga dan samenwerken met organisaties die dat wel hebben.”

Waarom is slam poetry geschikt om beide groepen samen te brengen?

“Woordkunst in het algemeen is een geschikt medium, omdat veel mensen daar al mee bezig zijn op hun eigen manier. Sommige senioren schreven al poëzie of lazen veel. Het is iets heel toegankelijk en laagdrempelig om aan te beginnen.” We bekeken hoe we een safe space konden creëren voor de beide groepen. Dat pakten we aan door te polsen naar wat iedereen van het project verwachtte en waar de grenzen van onze deelnemers lagen

David

Het voorbije traject was niet altijd evident. Op welke zaken blik je positief terug?

“Het enthousiasme van beide groepen. Ze waren heel enthousiast telkens we wél iets konden doen en heel teleurgesteld bij elke nieuwe lockdown of verstrengde maatregel.”

Kunnen er nog nieuwe mensen deelnemen?

“We kunnen altijd bekijken welke plaats we hen geven in het project. Er is bijvoorbeeld een vrijwilligersteam met fotografen en zo zijn er nog andere werkgroepen. Iedereen die interesse heeft in het project, mag een mailtje sturen!”

BUITEN DE LIJNTJES

Hoe broos de wijsheid van het volk – Paul

Hoe opportunistisch het vechten in de ander zijn geboorteland Hoe hard het vechten door mijn geboorteland Hoe zinloos het kweken van kanonnenvlees Hoe machtig het slachten van kanonnenvlees Hoe krap het begrip voor de cultuur van de ander Hoe onrechtvaardig het brutale kapot maken van culturen Hoe gevaarlijk de eindeloze bekerings- en veroveringsdrang Hoe dodelijk het machtsmisbruik van vastgeroeste leiding Hoe groot het foute informeren in de wereld Hoe broos de wijsheid van het volk Hoe positief het samenwerken van landen Hoe verrijkend het samenwerken van godsdiensten Hoe toekomstgericht het opvoeden naar een betere wereld Hoe uitdagend het respecteren van de natuur en het klimaat Hoe grandioos de vooruitgang van de wetenschap en kennis over de mens Hoe verrijkend bestaan van vele culturen Hoe uitdagend het individuele beheersen van geweld, bekerings- en veroveringsdrang Hoe noodzakelijk het kiezen van de juiste leiders op de aarde Hoe waardevol de echte informatie en de vrijheid van het volk Hoe groot de wijsheid van het volk

Meer weten?

seniorenslam.be

“Het zat diep. Het is diep. Het leeft diep.” – Sarah

Ongelooflijk dat ik geloofde dat het beste nog moest komen Net als wachten op een trein, die allang is gekomen En toch bleef ik wachten Vol met hopen, gevuld met dromen Gewikkeld in plannen Die ik uiteindelijk nooit tijdig zou bolwerken. In mijn leven is er te veel de mist in gegaan. Ik ben ondergedompeld geweest in de wolken, maar voortgekomen uit de gloren Der is te veel op mijn kap gestort geweest Alsof de calamiteiten besloten op mijn ‘perfecte wereld’ te landen. Ik ben gecrasht Ik werd veranderd Was het een geluk dat er niemand met mij de vlucht wou nemen? Mijn dromen werden bedrog Mijn vertrouwen is tot de bodem uitgemolken Gereduceerd tot het minieme, ging ik van een niemand naar een niets. Het zat diep. Het is diep. Het leeft diep Ik wees vaak naar hem maar ik wist: het was ik zelf. Ik heb leugens gefabriceerd, in de hoop ze ooit waar te maken. Zo berekend, zo getekend Ik wou gewoon een unieke straal in mijn leven Die niet kon breken. Een spot die niet zou dimmen Een leven dat niet zou lijden Een kind dat niet moest presteren Een vrouw dat niet moest plooien Een dag dat niet moest verduisteren Een verlangen dat verzadigd kan worden Ik wil zo veel maar ik probeer te veel Ik wil nog meer maar het is te veel Ik wil toch meer maar het is genoeg Tot ik niet meer wil, want het was te weinig

COLUMN

Fatih De Vos is rapper, socioloog, Gentenaar en jeugdwerker bij Graffiti vzw. Hij groeide op in de Gentse Rabotwijk, en had als kind van verschillende culturen veel moeite met het vinden van zijn identiteit en zelfvertrouwen. Hiphop was één van de cruciale factoren die hem daar uiteindelijk doorheen heeft geholpen.

HO’S EN BLINGBLING

Bart De Wever publiceerde in 2013 een column waarin hij rapmuziek de verdoemenis in kegelde als oorzaak van verderf bij onze stedelijke jeugd. Hij baseerde zich hiervoor op een studie van de universiteit van Utrecht, die een correlatie vond tussen een voorkeur voor rap en crimineel gedrag. Hij maakte echter een gigantische denkfout door deze correlatie te verwarren met een causaal verband.

In mijn furie reageerde ik op deze blunder door eerst een “diss” te schrijven aan BDW (“Ho’s en Blingbling”, Youtube). Deze onbedoelde mediastunt – we haalden er het nieuws mee in Wallonië – gaf mij echter geen bevrediging. Ik besloot om verder te gaan, en schreef een thesis over rap, waarbij ik een inhoudsanalyse deed van alle Vlaamse platen die in de tien jaar daarvóór waren uitgebracht. De besluiten lieten geen spaander heel van BDW’s column, maar nog steeds voelde ik dat ik niet klaar was.

Na het afstuderen kwam ik terecht in het jeugdwerk. Omdat ik zelf ooit een “kansarme” jongere met een laag zelfbeeld was, deels gered dankzij de emancipatorische kracht van hiphop, wist ik wat mij te doen stond. Ik besloot om hiphop in te zetten als methodiek om jongeren een stem te geven, en hen te laten nadenken over hun plaats in de wereld. Het was een experiment dat ik eerst als freelancer uitvoerde, en vandaag structureel verderzet via mijn job bij Graffiti vzw. Het is een voorrecht om elke keer opnieuw te ervaren hoe hiphop creativiteit bij jongeren stimuleert, en hen uit hun comfortzone haalt. Anderstalige nieuwkomers leren er Nederlands door – de OKAN-leerkrachten die mij na een workshop lieten weten dat ze verbaasd waren over de teksten van hun leerlingen zijn talrijk. Jongeren in instellingen, die mij via hun (vaak therapeutische) lyrics steeds weer weten te raken, zijn dat evenzeer. “Hangjongeren” (een afgrijselijk woord) die soms effectief heel stoere bars vol cliché’s “spitten”, lopen niet op straat terwijl ze in de studio of op een workshop zijn. Ze gaan in die tijd creatief om met taal, leren planmatig werken door alle stappen te doorlopen om tot een volwaardig lied te komen, en komen terecht in nieuwe omgevingen (bv. opnamestudio). Hun zelfbeeld krijgt doorgaans ook een flinke boost wanneer ze uiteindelijk dat nummer in handen krijgen. Bovendien ben ik ervan overtuigd dat elke jongere die een lied kan afwerken, daardoor kan inzien dat hij/zij nog tot veel meer in staat is. Mijn eigen raptraject heeft mij bijvoorbeeld ook laten kennismaken met de cultuursector, en mijn interesse voor andere kunstvormen aangewakkerd. Hiphop is geen bron van kwaad, maar de toekomst. Kom het gerust zelf aanschouwen, want tussen 17 en 25 september staan we op het Antwerpse De Coninckplein met een mobiele studio – in samenwerking met Sony Music en Permeke – waar jongeren kunnen opnemen, optreden, en les krijgen van professionals die hen wegwijs maken in het wereldje. Spreek mij daar gerust aan als je dieper wil ingaan op hetgeen ik hier summier probeer te beschrijven in 3000 tekens.

“HIPHOP IS GEEN BRON VAN KWAAD, MAAR DE TOEKOMST”

FATIH DE VOS

Meer weten?

fatihdevos

Fatih

Graffiti vzw is een experimenteerplek die kinderen en jongeren uitdaagt om van zich te laten horen. Graffiti vzw reikt hen creatieve middelen aan om hun mening naar buiten te brengen over de thema’s die zij belangrijk vinden. Zo krijgen kinderen en jongeren een stem in het publieke debat, en bouwt Graffiti vzw als jeugdwerkorganisatie mee aan een open en democratische samenleving.

Meer weten?

graffitivzw graffitivzw graffitivzw.be

INTERVIEW

“JE BEREIKT MEER MET OPRECHTE INTERESSE DAN MET MACHTSMISBRUIK”

Een open gesprek tussen jeugdwerkers, politie en stadsdiensten (deel 2)

Onze samenleving steunt op een brede waaier aan diensten, initiatieven en mensen die zich inzetten voor jongeren. Niet alleen jeugdwerkers, maar ook stadsdiensten en politiemensen komen dagelijks in contact met jonge mensen. Vanuit verschillende perspectieven werken ze met dezelfde jongeren in dezelfde wijken. En ondanks hun verschillende positie aan de startblokken willen ze allemaal hetzelfde: het beste voor jongeren. Formaat organiseerde in de lente twee open gesprekken tussen verschillende partners in een wijk. Dit is deel 2, dat plaatsvond in jeugdhuis 2050 op Linkeroever in Antwerpen.

TEKST: Adriaan de Roover, Hans Dockx & Helena Verheye • Foto’s: Jan De Schoenmaeker

Onze gesprekspartners om dieper in te gaan op dit thema zijn Najoua El Bejjati, Rachid Miri en Armin Ghazi. Armin heeft een achtergrond als manager en werkt sinds drie jaar als educatief medewerker bij jeugdhuis 2050 in Antwerpen. “Ik wou deze ontmoeting graag organiseren”, vertelt hij. “Veel van onze jongeren kijken negatief naar de politie en ik wil die relatie verbeteren. Daarom willen we dit soort gesprekken ook organiseren met de jongeren.”

Rachid is een goede vriend van Armin, werkte eerst als belastingcontroleur en is sinds 2013 aan de slag bij de politie. Hij begon bij de interventiepolitie, maar had altijd al de ambitie om meer onderzoeksmatig te werken en doet dat nu bij de sectie diefstallen in de politiezone Mechelen-Willebroek. “Ook mijn ervaring met de politie was tot mijn 16e eerder negatief dan positief,” vertelt Rachid, “maar tijdens mijn laatste jaar op de hogeschool had ik een inspirerend gesprek met een politieagent. Dat heeft veel veranderd.”

Najoua, ten slotte, studeerde orthopedagogie en werkte daarna in de jeugdpsychiatrie en in het crisisteam voor min 18-jarigen bij het CAW. Vandaag werkt ze voor de jeugdinterventiedienst van Stad Antwerpen met jongeren van 0 tot 25 jaar. Dit doet ze in een team van zes casemanagers die het aanspreekpunt zijn voor specifieke wijken. In haar geval zijn dat Linkeroever, de Antwerpse binnenstad, Zuid-Noord en het Eilandje. “De diensten van de jeugdinterventie zijn niet bij iedereen bekend”, vertelt Najoua als we haar vragen wat haar job inhoudt. “Professionele partners die zelf in contact staan met jongeren, zoals de politie, CLB, scholen, jeugdwerkers enzovoort, kunnen iets melden bij onze dienst. Dat kan overlast zijn, maar ook een bezorgdheid over het welzijn, schooltraject of de thuissituatie van jongeren.”

“Daarnaast starten we ook preventieve trajecten rond bredere problematieken zoals spijbelen. Na een aanmelding wordt er op huisbezoek gegaan om de situatie te bespreken, wordt er gekeken of de gezinnen de bezorgdheden delen en of ze zelf ook hulpvragen hebben. Zo komen wij vaak in het kader van overlast terecht bij gezinnen die zelf de weg naar hulpverlening niet vinden. Wij gaan met de ouders en jongeren in gesprek en kijken hoe we hen kunnen ondersteunen. Vervolgens kunnen we hen begeleiden naar gepaste hulpverlening.”

SIGARETTEN IN DE LADE

Najoua geeft aan dat ze vooral voor haar job gekozen heeft omdat ze jongeren en gezinnen meer kansen wil geven en van daaruit wil focussen op hun positieve kracht in plaats van op hun negatieve. “Als we van de politie een aanmelding krijgen en we vervolgens het gezin in kwestie contacteren, focussen we altijd op het verhaal van de jongere”, klinkt het.

Als ik een probleem zie, probeer ik het liever zelf op te lossen dan door te verwijzen naar een andere dienst

Armin

Wie is wie?

• Armin Ghazi is jeugdwerker in jeugdhuis 2050 in Antwerpen. • Rachid Miri is politieinspecteur in de politiezone

Mechelen-Willebroek en bevriend met Armin. • Najoua El Bejjati is casemanager jeugdinterventie bij Stad Antwerpen.

INTERVIEW

Ik ken een 18-jarige fietsdief die in de gevangenis harddrugs heeft leren gebruiken. Dat kan niet de bedoeling zijn

Rachid

Meer weten?

jeugdhuis2050 jeugdhuis2050 politie.be/5906 antwerpen.be/nl/overzicht/ samenleven/jeugdinterventie

Ook Armin, die zelf niet de gemakkelijkste jeugd heeft gehad, probeert op zijn beurt jongeren te motiveren om hun dromen waar te maken: “In België krijg je kansen, maar tegelijk maken racisme en discriminatie het leven moeilijk. Die problemen moeten worden aangepakt. Ik kwam op mijn 8 jaar naar België, sprak geen woord Nederlands en werd daarom uitgelachen. Ik kreeg toen ook kanker, wat een extra bemoeilijkende factor was. Maar ik heb altijd doorgezet en geprobeerd om geen excuses te zoeken.” Met die houding probeert Armin nu de jongeren in het jeugdhuis te versterken.

Rachid wou graag werken in een openbaar ambt omdat hij mensen wou helpen. “Als belastingcontroleur kon dat bijvoorbeeld door wie de taal niet machtig is te assisteren met het invullen van hun belastingbrief”, vertelt hij. “Bij de politie is dat een stuk moeilijker omdat de aard van het werk reactiever is. Maar ik probeer nooit het menselijk aspect uit het oog te verliezen. Ik registreer wat er gebeurt, maar het oordelen laat ik aan andere mensen over.” Verder probeert hij iedereen menselijk te behandelen. “Ik rook zelf niet, maar heb wel altijd sigaretten klaarliggen in mijn lade, voor als een verdachte wil roken voor een verhoor bijvoorbeeld.”

Dus voor jou zijn mensen onschuldig tot het tegendeel is bewezen?

Rachid: “Inderdaad, maar dat is niet altijd evident. Als we bijvoorbeeld opgeroepen worden omdat iemand gestolen heeft in een supermarkt dan doe ik mijn werk en pakken we die persoon op. Maar onderweg vraag ik vaak naar het motief en dan krijg je een heel ander verhaal. Dan kan blijken dat de daders iets nodig hebben voor school of dat hun ouders geen geld hebben. Het is niet verplicht om je zo te gedragen als politieagent of als ambtenaar, maar dat ‘extraatje’ kan zo veel doen.”

RESPECT OOGST RESPECT

Armin vindt zijn job heel veelzijdig en vindt het uitdagend om elke keer een andere jongere met een ander verhaal voor zich te hebben. “In coronatijden merk ik wel dat er veel meer spanningen en discussies zijn in het jeugdhuis”, vertelt hij. “Maar respect voor politie en andere partners blijft belangrijk. Zo was er onlangs een discussie bij ons tussen een jongere en de politie en die dreigde te escaleren. Toen ben ik ertussen gekomen en heb ik nog eens het belang benadrukt van wederzijds respect. In dit geval was de politieagent namelijk ook aan het uitdagen. Je bereikt meer met oprechte interesse dan met machtsmisbruik"

“Een ander voorbeeld. In dit jeugdhuis hebben we een nultolerantie voor drugs. Als er dan toch een probleem is, dan heb ik al twee manieren van aanpak uitgeprobeerd: uitleggen waarom drugs een no-go is in een jeugdhuis, onder meer omdat hier ook jongere kinderen komen, of een meer ludieke aanpak waarbij ik dingen zeg zoals: “Eh mannen, wat is dat hier? Zijn jullie junkies of zo”. De respectvolle aanpak werkt beter.”

Jullie delen de bezorgdheid over jongeren, maar elk vanuit een andere positie. Hoe kunnen jullie elkaar helpen?

Najoua: “Ik vind het een groot probleem dat jongeren de verschillende instanties niet kennen. Diensten die goed samenwerken, kunnen zowel elkaar als de jongere beter helpen. Nu krijgen we bijvoorbeeld nog weinig aanmeldingen van jeugdhuizen. Ik merk dat er daar ook een moeilijkheid zit door de vertrouwensband die jeugdwerkers hebben met de jongeren. Maar wij zijn altijd bereid om advies te geven of in gesprek te gaan. Als mensen het hebben over de jeugdinterventiedienst, dan wordt dat vaak gelinkt met politie. Maar dat is niet zo. De politie is gewoon een partner.

Armin: “Ik ben het ermee eens dat we vaker het gesprek moeten aangaan. Ik hoor bijvoorbeeld van collega’s dat er soms een combi voor het jeugdhuis komt staan en dat de politie dan naar binnen kijkt om jongeren te intimideren. Als er dan een jeugdwerker gaat gaan vragen of er iets is, krijgt die een antwoord à la “ga gewoon weg”.

WAARDEVOLLE TIJD

Rachid: “Ik merk dat er bij de jeugd vaak gesproken wordt over geld. Dat begint op heel jonge leeftijd. Bij Belgen zonder migratieachtergrond krijgen kinderen zakgeld en wordt er dan gekeken wat ze ermee doen. Binnen mijn eigen leefwereld is dat veel minder. Jongeren die drugs verkopen doen dat niet voor de kick, maar voor het geld. Daar geraak je niet ver mee: als je tegen de lamp loopt, ben je veel meer kwijt. Begin maar eens werk te zoeken met een strafblad. Als je een migratieachtergrond hebt, is het niet altijd makkelijk om deftig werk te vinden, dat is gewoon zo, maar je moet de werkgevers natuurlijk ook niet de tools geven om te discrimineren.”

Armin: “Als je gewend bent om duizenden euro’s per maand te verdienen en daarna weer voor een baas moet werken voor pakweg 1600 euro, dan is dat moeilijk. Ik heb ook een probleem met influencers die uitpakken met hun Lamborghini of Ferrari. Meestal is dat fake en gebruiken ze een huur- of leasewagen om foto’s te maken op exotische bestemmingen zoals Dubai. Jongeren weten dat niet, maar willen het beeld dat ze zien wel nastreven.”

“Ik zeg altijd dat niet geld, maar tijd het meest waardevolle goed is. Die is niet oneindig en moet je goed benutten. Zo vind ik het belangrijk dat je in ons jeugdhuis niet alleen PlayStation kan spelen, maar ook informatie krijgt over de toekomst. Als jeugdwerker kan je meer doen dan enkel activiteiten en instuifmomenten organiseren, maar bijvoorbeeld ook eens een politieagent uitnodigen of een succesvolle ondernemer. Dan kunnen de jongeren zien dat ze dat zelf ook kunnen bereiken. We proberen hen ook te motiveren om naar de fitness te gaan en zo zwaarlijvigheid tegen te gaan.”

Rachid: “Ik had een jongere van 18 jaar, een fietsdief. Die had daarvoor nooit drugs gebruikt, maar leerde heroïne en xtc gebruiken in de gevangenis. Die is er erger uitgekomen dan erin gegaan, dat kan niet de bedoeling zijn.”

Armin: “Dat zo iemand gezien wordt als een serieuze crimineel, vind ik overdreven. Ik ken ook jongeren die vroeger drugs hebben gedeald en nu toch een vaste job hebben.”

We moeten kijken hoe we jongeren kunnen versterken zodat ze zich niet laten meeslepen in het negatieve

Najoua

INTERVIEW

Ik zeg altijd dat niet geld, maar tijd het meest waardevolle goed is. Die is niet oneindig en moet je goed benutten

Armin

Hoe maak je daar dan toch nog een mooi traject van?

Najoua: “Een jongere doet zoiets nooit zomaar en het is op dat moment belangrijk om in gesprek te gaan. Wat leeft er bij die jongere? Wat maakt dat die dat gedrag stelt? Is dat door een verkeerde vriendengroep? Is dat uit noodzaak?”

“Zoek wat er leeft en kijk dan wat die persoon nodig heeft om niet te hervallen. Zoals eerder vermeld, het leven draait niet alleen om geld, er zijn meer kostbare dingen en het is belangrijk om daarop in te spelen.”

“Leg de focus niet alleen op het negatieve en heb niet zomaar een oordeel klaar, iedereen maakt fouten. We merken ook dat de bezorgdheden van ouders verschillen van de bezorgdheden van hun kinderen. Als je dat wat in kaart brengt en bespreekbaar maakt binnen een gezin, dan kan je naar een consensus streven.”

Armin: “Ik zeg tegen mijn dochter dat we altijd over alles moeten kunnen praten. Dat mis ik bij sommige ouders, die vaak heel streng zijn en niet communiceren. Maar iedereen kan een steentje bijdragen. Ik ben praktiserend moslim en ik neem geen drankjes aan van jongeren die met haramgeld de groep trakteren, omdat ik hen daar niet in wil steunen. En als die jongere morgen met een mooie wagen langs het jeugdhuis komt, ga ik niet vragen of ik een rondje mag rijden.”

** 'Haram' is een islamitische term om daden of zaken aan te duiden die niet door moslims begaan of gebruikt mogen worden.

Rachid: “Ja, het is ook gewoon niet fijn om om half 5 in de ochtend met de stormram een huis binnen te moeten vallen omdat de zoon van 18 cocaïne verpakt in zijn slaapkamer. Maar dat is wel deel van het takenpakket bij de politie. Er zijn dan de directe slachtoffers van de drugshandel, maar de familie is op dat moment ook slachtoffer. Zij zijn vaak niets op de hoogte. Er is veel onwetendheid rond wat strafbaar is en wat niet. Gewoon al het feit dat je drugs consumeert in de nabijheid van jongeren, is een verzwarende omstandigheid in de drugswet.”

Armin: “Wat doe je met zo’n probleemjongeren? Als de jongere die drugs dealt zegt tegen de andere: “Ga jij maar werken voor 11 euro per uur”, wat moet die gast van 15 dan denken die graag voor 6 euro per uur pizza’s wil rondbrengen? Jongeren zijn makkelijk te beïnvloeden. Ik kan tien keer tegen die persoon zeggen dat die zijn best moet doen en zijn ouders trots moet maken, maar als die drie keer van een andere jongen hoort hoe je gemakkelijk geld kan verdienen, dan wordt het moeilijk.”

Najoua: “Ik denk dat we jongeren kunnen leren dat ze slechte dingen gaan ervaren in de buitenwereld, maar dat hun gedrag het enige is wat ze kunnen controleren. We moeten kijken hoe we jongeren kunnen versterken zodat ze zich niet laten meeslepen in het negatieve.”

VERTROUWEN VERSUS DEONTOLOGIE

Armin: “Als een jongere die met criminele dingen bezig is in het jeugdhuis binnenkomt, dan verziekt dat de sfeer voor de anderen. Daar heb ik het zelf ook moeilijk mee.”

Op welk moment neem je contact op met de politie?

Najoua: “In sommige gevallen hebben we meldingsplicht. Dus als er een grote verontrusting is en we zien dat er geen medewerking is, dan zijn we als hulpverlener verplicht om daar een volgende stap in te nemen, maar dat is nooit onze intentie en is altijd in communicatie met de jongere en de gezinnen.”

Armin: “We hebben inderdaad een deontologische code. In bepaalde situaties is het noodzakelijk om contact op te nemen met de politie, maar niet altijd. Als jeugdwerker bouw je een vertrouwensrelatie op met jongeren. Die wil je niet zomaar kapot maken.”

“Stel dat je jongeren zou weigeren omwille van bepaalde feiten, dan hebben we er nog minder grip op en is het probleem daarmee niet opgelost. Toen er een inspecteur langskwam om te vertellen dat één van de jongeren slecht bezig was, zei ik: “Wij discrimineren niet, iedereen is hier welkom.” We hebben onze basisregels zoals nultolerantie voor drugs, geen gebruik van geweld, niet het n-woord gebruiken … Maar voor de rest gaan we niemand discrimineren.”

“Als ik een probleem zie, probeer ik het liever zelf op te lossen dan door te verwijzen naar een andere dienst. Ik heb ook zestig jongeren die wél goed bezig zijn en ik wil niet dat die negatieve energie overslaat naar hen.”

Najoua: “Werken jullie ook met kinderen, of?”

Armin: “We hebben de kinderwerking, de tienerwerking en de werking voor 16- tot 25-jarigen.”

Najoua: “En is er soms contact met de ouders?”

Armin: “Mijn collega die met de kinderen werkt, heeft wel contact met de ouders. Ik die met de volwassen jongeren werk, minder. Als de tieners iets uitspoken, gaan we naar hun oudere broer bijvoorbeeld. Maar met onze tieners hebben we eigenlijk heel weinig problemen. Het is vooral als ze de leeftijd van 18 jaar bereiken dat er problemen komen. Daarnaast is het belangrijk om te onthouden dat jongeren die met criminele dingen bezig zijn wel dingen kunnen en een bepaalde intelligentie hebben. We moeten er gewoon voor zorgen dat we hun skills kunnen ombuigen naar iets positief.”

De Vlaamse Jeugdraad adviseert over ‘Jongeren en politie’

Er is helaas vaak onbegrip tussen politie en jongeren. De Vlaamse Jeugdraad wil dat onbegrip doorbreken en brengt daarom eind september een advies ‘Jongeren en politie’ uit. De jeugdwerkadviseurs en jongerenadviseurs ging daarvoor in gesprek met experten en academici, met jeugdwerkorganisaties en andere middenveldorganisaties, maar ook met de politie en met jongeren zélf. Resultaat zijn meer dan 30 aanbevelingen. Aan beleidsmakers, aan de politie, aan het jeugdwerk, enzovoort.

Meer weten?

vlaamsejeugdraad.be

Check ook deel 1 over jeugdhuis Nieuw Gent in het Formaat Magazine van juni 2021.