onderwijs
Tot je enkels in de blubber Interdisciplinaire minor combineert actie en analyse Door Harmen van der Meulen
De stad is veranderlijk. Om die verandering te sturen moet je over een flinke dosis idealisme en actiebereidheid beschikken. Dat is het maakbaarheidsidee volgens Joost Janmaat, kerndocent van de minor maakbaarheid in de grote stad. Wat houdt de minor precies in? ‘Het is een interdisciplinaire minor aan het Instituut voor Interdisciplinaire Studies van de UvA, die we nu voor het tweede jaar geven. Actieonderwijs, waarbij de basisaanname is dat de stad maakbaar is. Aan de ene kant is een deel heel klassiek. Literatuurstudie, leren en analyseren hoe vroeger is nagedacht, wat er vroeger is gebeurd. Daarnaast menen wij dat je ook leert door te doen, door tot je enkels in de blubber te gaan staan, leren hoe moeilijk het is, hoe complex en hoeveel weerstand je kunt verwachten. Action is analysis, is het motto. Dus, learning by doing. Negentig procent van de studenten die nu afstudeert gaat al lang niet meer door naar een promotieplek, die gaat gewoon ergens werken in the real world, en daar bereidt deze module ze op voor.’ Hoe gaat dat in zijn werk? ‘Wij laten studenten zich ontwikkelen door vier heel concrete cases aan te bieden. Die krijgen we van de gemeente Amsterdam en woningbouwvereniging Ymere, grote makers in de stad. Vorig jaar was dat bijvoorbeeld de verloedering van het Damrak: hoe kun je daar verandering in brengen? Of hangjongeren op het Timorplein: hoe zorg je dat die jongens een plek krijgen in de wijk die minder conflict met zich meebrengt. Dit jaar gaan we naar Amsterdam-Noord, naar de Van der Pekbuurt, het puntje van Noord.’ Wat gaan jullie daar doen? ‘Een casus bijvoorbeeld is hoe je succesvol een daklozen- en verslaafdenopvang in een buurt organiseert, een klassieke maakbaarheidspuzzel. Iedereen vindt het belangrijk, maar niemand wil het in zijn straat. Of het feit dat Overhoeks nu hard ontwikkeld wordt, dat daar nu een hele nieuwe en dure wijk komt. Hoe organiseer je aansluiting tussen die nieuwe dure wijk en de wat verpauperde volkswijk die daar precies achter ligt? Maakbaarheid veronderstelt vooral dat de stad altijd in verandering is, en als er een stadsdeel in deze tijd nogal verandert, is het juist die kop van Noord. Dus dat is voor ons een heel interessant laboratorium voor stedelijke verandering en stedelijke vernieuwing, en voor de studenten een heel mooie plek om zich daarin te trainen en te zien hoe dat gaat, hoe je het kan beïnvloeden.’ Als je kijkt naar de resultaten van vorig jaar, in hoeverre den-
16 | Folia 21
Foto: Arjan Roodink
In de minor ‘maakbaarheid in de grote stad’ werken studenten, samen met UvA, gemeente en woningbouwvereniging Ymere, aan vier cases in Amsterdam-Noord. Docent Joost Janmaat licht toe.
Docenten van de minor; Arthur Huizinga, Christian Ernsten en Joost Janmaat (r)
ken jullie dan dat de studenten iets hebben kunnen beïnvloeden? ‘De ambitie was niet om een probleem op te lossen, die zes studenten gingen natuurlijk niet de Wallen eigenhandig opschonen. Het ging erom dat ze kritisch keken naar de ambitie die de stad heeft met de stadsverandering. Ideologisch, is dit onze ideale stad? En praktisch, welk instrumentarium staat ons hierbij ter beschikking? Hoe kun jij als nietig studentje met vijf medestanders in zo’n korte tijd met zo veel enorme belangen toch iets teweeg brengen in die buurt?’ Vertel? ‘Die studenten hebben geen macht en geen geld. Die zijn dus per definitie aangewezen op iets creatievere en subversievere interventies. Bijvoorbeeld bij het Damrak leidde dat ertoe dat ze al snel met mensen om de tafel zaten met wie de gemeente dat niet zo snel doet, de zogeheten criminogene elementen, mensen die de Wallen ook maken tot wat ze zijn. En in die hangjongerencasus hebben ze een soort mobiel buurthuis in
elkaar gezet, een caravan. Daarmee zijn ze een paar maanden door de buurt getrokken om zo te laten zien dat die jongens onderdeel zijn van een buurt, dat je ze gewoon een plek kunt geven in een buurt. Vorig jaar waren er wel ongeveer tweehonderd mensen actief betrokken bij het werk van die studenten. Dat zijn allemaal mensen die ergens een bijdrage leveren aan het veranderen en vernieuwen van die stad, Amsterdam. En dat botst en dat schuurt en dat brengt euforie en succes, het is een woeste soep af en toe. Een motto uit de module is dat als je succesvol verandert het ergens pijn moet doen. Anders ben je iets aan het veranderen dat blijkbaar voor niemand zo relevant is, dat ze zich daar toe zouden moeten verhouden. Het is de kunst om het op zo’n manier te organiseren dat je al die mensen aan boord houdt, want je woont wel allemaal in dezelfde stad uiteindelijk.’ l Meer info en inschrijving: http://maakbaarheid.blog spot.com of www.iis.uva.nl