Φανταστική Λογοτεχνία, τεύχος 4

Ôåý÷ïò 4 | ÌÜúïò 2009 | ÄÉÁÍÅÌÅÔÁÉ ÄÙÑÅÁÍ

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ Ô ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

Ðåñéå÷üìåíá 3 «Ôï ÊÝñáò», ôùí ÓôáìÜôç Ìáìïýôïõ êáé ÄçìÞôñç ÁñãáóôáñÜ 4-5 «Back to the Future-Trilogy», ôïõ ×ñÞóôïõ «Eddie» ÌðáëôæÞ 6-12 «Äïêßìéï ãéá ôçí öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá» (ìÝñïò 4), ôïõ ÓôáìÜôç Ìáìïýôïõ 13-15 «Doctor Who», ôïõ ÄçìÞôñç ÓéÜââá 16-19 «Ïé ÍÜíïé óôç ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý», ôïõ Ãéþñãïõ ×áôæçêõñéÜêïõ 20-22 « Ôï ðáñáìýèé ôçò ×éïíÜôçò», ôïõ ºäùíá ÐÝñãá 23-25 «Ãéü÷áí Ã. ×Üìáíí-Ï ´´ÌÜãïò ôïõ ÂïññÜ´´ áíôåðéôßèåôáé», ôïõ ºùíïò ÁëâÝñé÷ïõ 26-28 «Öñåéäåñßêïò Âáñâáñüóá, ï ðïñöõñïãÝíçò áõôïêñÜôïñáò» (ìÝñïò 1), ôïõ ÓôÝëéïõ ÐÝððá 29 «Ï Ëáâýñéíèïò», ôïõ ÄçìÞôñç ÁñãáóôáñÜ 30 «Ïé ôñáãüìïñöïé êïõäïõíáñáßïé ôïõ Äéóôüìïõ Âïéùôßáò», ôïõ Voodoo Child

Ô ÄÉÁÍEÌÅÔÁÉ ÄÙÑÅAÍ «ÖáíôáóôéêÞ Ëïãïôå÷íßá», ôåý÷ïò 4. Åêäüôçò: Óýëëïãïò öïéôçôþí ÁÔÅÉ êáé ÁÅÉ Ðáíåðéóôçìßùí ÅëëÜäïò ÖáíôáóôéêÞò Ëïãïôå÷íßáò (ÖïéôçôéêÞ ËÝó÷ç ÖáíôáóôéêÞò Ëïãïôå÷íßáò). ÓõíôáêôéêÞ ïìÜäá ôÝôáñôïõ ôåý÷ïõò: ÓôáìÜôçò Ìáìïýôïò, ÄçìÞôñçò ÁñãáóôáñÜò, ÓôÝëéïò ÐÝððáò, Voodoo Child, Ãéþñãïò ×áôæçêõñéÜêïò, ÄçìÞôñçò ÓéÜââáò, ºäùíáò ÐÝñãáò, ºùí ÁëâÝñé÷ïò, ×ñÞóôïò ÌðáëôæÞò, Ãéþñãïò ×áôæçêõñéÜêïò, ÄçìÞôñçò ÓéÜââáò. ÅðéìÝëåéá-Äéüñèùóç: ÓôáìÜôçò Ìáìïýôïò Ó÷åäéáóìüò: Ðüôóéïò Èåüäùñïò 2009 Åêôýðùóç: Copy Express, ×áñéëÜïõ Ôñéêïýðç 88 ÁèÞíá, ôçë. 210 3606650

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

3

Ôï êÝñáò

ôùí ÓôáìÜôç Ìáìïýôïõ êáé ÄçìÞôñç ÁñãáóôáñÜ

Ôï ìüíï ðåñéïõóéáêü ìáò óôïé÷åßï áðü ôçí óôéãìÞ ðïõ ãåííéüìáóôå åßíáé ï ÷ñüíïò ìáò. Ï ÷ñüíïò ðïõ äéáèÝôïõìå êáé ðïõ ìáò äéáôßèåôáé ùò Èåßï äþñï. Ç ìüíç ìáò âåâáéüôçôá áðü ôçí óôéãìÞ ðïõ ãåííéüìáóôå åßíáé ï èÜíáôïò. Ç ìïéñáßá êáôÜëçîç åíüò êüóìïõ öèáñôïý êáé áëýôñùôïõ. Ç ìüíç ìáò ðñÜîç áðü ôçí óôéãìÞ ðïõ ãåííéüìáóôå åßíáé ï áãþíáò ìáò ìå ôï ìüíï üðëï ðïõ äéáèÝôïõìå, ôïí ÷ñüíï ìáò, åíÜíôéá óå áõôÞí ôçí öñéêôÞ ëÝîç: ôïí èÜíáôï. Óôçí áñ÷Þ ï áãþíáò áõôüò ãßíåôáé áóõíåßäçôá, áðü ôçí ìáãåßá ðïõ ìáò ðñïêáëåß ç ßäéá ç æùÞ êáé üëá ôá èáõìáóôÜ ðïõ ðåñéÝ÷åé. Ìá áñãüôåñá ï áãþíáò åíáíôßïí ôïõ èáíÜôïõ ãßíåôáé óõíåéäçôüò êáé âáèéÜ áíèñþðéíç áíÜãêç. (ÄçìÞôñçò ÁñãáóôáñÜò) ¼,ôé äçìéïõñãåß ï áíèñþðéíïò áãþíáò åíáíôßïí ôïõ èáíÜôïõ åßíáé ôï ¸ñãï. Ôï ¸ñãï, íïïýìåíï ùò ôï áðïôÝëåóìá ôçò Ýìöõôçò øõ÷éêÞò, ðíåõìáôéêÞò êáé ðñáêôéêÞò éêáíüôçôáò ôïõ áíèñþðïõ íá ðáñÜãåé óõãêåêñéìÝíá áðïôåëÝóìáôá êáé íá ó÷çìáôßæåé ìïñöÝò. Áðü ôï ðéï ðïéïôéêü êáëëéôÝ÷íçìá ùò ôï ðéï áðëü åñãáëåßï. Áðü ôçí ðéï éäåþäç ðñÜîç ùò ôïí ðéï áíåðáßóèçôï ìïñöáóìü. Áðü ôçí ðéï åíäïóêïðéêÞ áõôïãíùóßá ìÝ÷ñé ôéò åíóôéêôþäåéò ðáñïñìÞóåéò ãéá ôçí åðéâßùóç ôïõ áíèñùðßíïõ åßäïõò. Áðü ôéò ðñùôïãåíåßò êáé áìåôÜâëçôåò áëÞèåéåò ôùí âáóéëåßùí ôçò ìõèïëïãßáò, ùò ôéò äéäá÷Ýò ôçò éóôïñßáò êáé ôá ãåãïíüôá ôçò êáèçìåñéíÞò åéäçóåïãñáößáò. ¼ëá áõôÜ áñèñþíïõí ôï ïéêïäüìçìá ôïõ áíèñùðßíïõ ¸ñãïõ. ¼ëá áõôÜ áðïôåëïýí ìïñöÝò. ÌïñöÝò ðïõ åðéðëÝïõí óôçí èÜëáóóá ôùí Üìïñöùí äõíáôïôÞôùí ðïõ äåí ðñáãìáôïðïéÞèçêáí. ¼ëá áõôÜ áðïôåëïýí ó÷Þìáôá æùÞò, ðïõ óôÝêïíôáé óáí ìïíá÷éêïß ðýñãïé áíÜìåóá óôá óêïôåéíÜ ðåäßá ìéáò áðÝñáíôçò ÷áïôéêÞò áíõðáñîßáò. Ï ÈÜíáôïò åßíáé ï Ìáýñïò ¢ããåëïò ôïõ ÷áïôéêïý âáóéëåßïõ. Ï äñåðáíéöüñïò äïýêáò ôïõ óêüôïõò, ðïõ áöáéñåß ôç æùÞ êáé áðëþíåé ôá üñéá ôçò áíõðáñîßáò. Ï Ðïëéôéóìüò åßíáé ç êïñùíßäá ôïõ áíèñùðßíïõ ¸ñãïõ. Ï Ðïëéôéóìüò åßíáé áõôü ðïõ äéêáéþíåé ôçí óõíÝ÷åéá ôçò áíèñþðéíçò æùÞò, óõãêñáôþíôáò ÌïñöÝò êáé ÌíÞìç, Ýíáíôé ôçò Áìïñößáò êáé ôçò ËÞèçò ðïõ ðïëéïñêïýí ôïí Öõóéêü Êüóìï. Ï Ðïëéôéóìüò åßíáé ôï áðïôÝëåóìá ôïõ óõíåéäçôïý áíèñùðßíïõ Áãþíá, ðïõ ëáìâÜíåé ÷þñá ãéá ôçí åðéâïëÞ ôïõ äéêáéþìáôïò ôçò ýðáñîçò êáé ãéá ôçí ðñïóÝããéóç ôïõ ïñÜìáôïò ôçò åõôõ÷ßáò. Ï Ðïëéôéóìüò åßíáé áõôü ðïõ äßíåé íüçìá óôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ. Ï ÄéÜâïëïò åßíáé áõôüò ðïõ Ý÷åé óêïðü íá ðáñáðëáíÞóåé ôïí Üíèñùðï êáé íá ôïí áðïðñïóáíáôïëßóåé áðü ôïí Ýìöõôï ðñïïñéóìü ôïõ. Êáé ãéá íá ôï ðåôý÷åé áõôü, åðé÷åéñåß íá äéáóáëåýóåé ôéò äïìÝò ôïõ Ðïëéôéóìïý. Äåí Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôï âáóßëåéï ôçò áíõðáñîßáò, åßíáé üìùò ôï âäÝëõãìá ôçò æùÞò. ÕðÜñ÷åé ãéá íá äçëçôçñéÜæåé êáé íá äéáâÜëåé ôçí áíèñþðéíç æùÞ. Ï ßäéïò äåí ìðïñåß íá äçìéïõñãÞóåé ôßðïôá. Ìðïñåß, üìùò, íá åðçñåÜóåé ôçí óõíåßäçóç êáé ôéò ðñÜîåéò ôùí áíèñþðùí, ìïëýíïíôáò ôï Ðíåýìá ôïõò êáé íåêñþíïíôáò êÜðïéåò éêáíüôçôÝò ôïõò. ¼ôáí ôï êáôáöÝñíåé, ïé Üíèñùðïé ðáñÜãïõí áññùóôçìÝíï ðïëéôéóìü. Óôá ðëáßóéá ôïõ áññùóôçìÝíïõ áõôïý ðïëéôéóìïý, ôï Ðíåõìáôéêü óôïé÷åßï ôïõ áíèñþðïõ ðåèáßíåé. «Ðíåõìáôéêü äå óçìáßíåé ¨óåâáóôü¨, äå óçìáßíåé áêüìç ¨çèéêü¨ áëëÜ ïýôå êáé ¨êáëü¨ ìå ôç óõíçèéóìÝíç óçìáóßá ôçò ëÝîçò. Ðíåõìáôéêü óçìáßíåé ôï âáóéëéêü ðñïíüìéï ôïõ áíèñþðïõ ðïõ ôïí êÜíåé íá äéáöÝñåé áðü ôá êôÞíç. Åäþ êáé ðïëëÜ ÷ñüíéá ï Üíèñùðïò áñíÞèçêå ôç âáóéëéêÞ åóèÞôá, óêïýðéóå áð' ôï óôÞèïò ôïõ ôï ìýñï ôçò âáóéëéêÞò ÷åéñïôïíßáò. ÅðáíåéëçììÝíá Ý÷åé äçëþóåé üôé äåí åßíáé Ðíåõìáôéêü áëëÜ ëïãéêü ïí, éóÜîéï ìå ôá æþá ðïõ Üëëïôå êõâåñíïýóå. Äåí èåùñåß ðéá 1 ôïí åáõôü ôïõ ÏñöÝá áëëÜ ÊÜëéìðáí ». Ï ¹ñùáò åßíáé ôï áíèñþðéíï ïí ðïõ óõìðõêíþíåé åíôüò ôçò ýðáñîÞò ôïõ ìéá êï÷ëÜæïõóá åíÝñãåéá æùÞò. Ç åíÝñãåéá áõôÞ ðñïéêßæåé ôïí Þñùá ìå ôçí ïñìçôéêüôçôÜ ôçò êáé ôïí êáèéóôÜ éêáíü íá åêìåôáëëåõôåß ôïí ÷ñüíï ôïõ ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï, íá áñðÜîåé ôçí éóôïñßá óôá ÷Ýñéá ôïõ êáé íá ôçí åîùèÞóåé óôá ðÝñáôá ôùí åíïñÜóåþí ôïõ. ÅðåéäÞ, üìùò, ç èåúêÞ áõôÞ åíÝñãåéá ñÝåé óôéò ìåìïíùìÝíåò ðåñéðôþóåéò ôùí çñþùí, ç åðßôåõîç ôùí óôü÷ùí ôïõò êáèßóôáôáé äýóêïëç, ãéáôß áðáéôåß ôçí êáôáíßêçóç üëùí ôùí áíôéôéèÝìåíùí äõíÜìåùí2. Ï ¹ñùáò åßíáé ç äýíáìç ôçò æùÞò. Ï ¹ñùáò åßíáé åêöñáóôÞò êáé õðåñáóðéóôÞò ôïõ Ðïëéôéóìïý. Ï ¹ñùáò åßíáé ï å÷èñüò ôïõ Äéáâüëïõ. Ï ¹ñùáò åßíáé ôï áíôßèåôï ôïõ ÈáíÜôïõ. Ôïí ¹ñùá ÷ñåéÜæåôáé óÞìåñá ï äõôéêüò êüóìïò ãéá íá áðåãêëùâéóôåß áðü ôïí äßðôõ÷ï áññùóôçìÝíï ðïëéôéóìü ôïõ åñãáëåéáêïý ïñèïëïãéóìïý áðü ôç ìéá, êáé ôïõ ìïíôåñíéóìïý áðü ôçí Üëëç. Ï ¹ñùáò åßíáé áõôüò ðïõ èá åðáíáöÝñåé ôçí øõ÷Þ óôïí ÷áìÝíï ôçò èñüíï êáé èá åãêáèéäñýóåé ôçí êõñéáñ÷ßá ôçò öáíôáóßáò, ùò âáóéêïý êÝíôñïõ íïçìáôïäüôçóçò ôùí ðñáãìÜôùí. (ÓôáìÜôçò Ìáìïýôïò) Õðïóçìåéþóåéò 1) ¢ñèïõñ ÌÜ÷åí, «Ï Ôñüìïò», Åêäüóåéò Áßïëïò, ìåôÜöñáóç ×. ÐáðáúùÜííïõ 2) ÉùÜííçò ÓõêïõôñÞò, « Ç öéëïóïößá ôçò æùÞò», Åêäüóåéò Åëåýèåñç ÓêÝøéò

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

4

Back to the Future Trilogy ôïõ ×ñÞóôïõ «Eddie» ÌðáëôæÞ ìÝëïõò Ö.ËÅ.ÖÁ.ËÏ ÖïéôçôÞ Å.Ê. Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ÔìÞìáôïò Ðïëéôéêþí Åðéóôçìþí êáé Äçìüóéá Äéïßêçóçò

Öáíôáóôåßôå üôé èá ìðïñïýóáôå íá ôáîéäÝøåôå ðßóù êáé ìðñïóôÜ óôïí ÷ñüíï áðëÜ ìå Ýíá áõôïêßíçôï, ìå ôçí ôá÷ýôçôá ôùí 88 ìéëßùí ôçí þñá. Ìïéñáßá Ýôóé èá Þóáóôáí óå èÝóç íá áíáäéáìïñöþóåôå ôá éóôïñéêÜ äñþìåíá, áöïý ç óõìðëçñùìáôéêÞ óõììåôï÷Þ óáò óôá äñþìåíá ôïõ ðáñåëèüíôïò, èá åß÷å ùò óõíÝðåéá ôçí áëëáãÞ ôùí ìåëëïíôéêþí. Óå áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç, ãéá åóÜò ïé áëëáãÝò êáé ïé ìåôáó÷çìáôéóìïß èá óõãêñïôïýóáí ìéá óõíåéäçôÞ, åíáëëáêôéêÞ äéáìüñöùóç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò ìÝóù ðïëëáðëþí åðéëïãþí. Ãéá üëïõò ôïõò Üëëïõò, üìùò, ôï áðïôÝëåóìá èá Þôáí ç ìßá êáé áõôÞ ðñáãìáôéêüôçôá. Ç ôñéëïãßá ôáéíéþí åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò ôïõ Robert Zemeckis ìå ôïí ôßôëï «ÅðéóôñïöÞ óôï ìÝëëïí (Back to the Future)» ðïõ âáóßóôçêå óå áõôü ôï èÝìá áðïôÝëåóå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá êáé óôáèìü óôïí ÷þñï ôçò åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò. Óôçí õðüèåóç ôçò ôáéíßáò, Ýíáò íåáñüò, ï ÌÜñôõ ÌÜêöëáú, ôïí ïðïßï õðïäýåôáé ï Michael Fox, ìåôÜ áðü ìéá êáôáäßùîç ðçãáßíåé ÜèåëÜ ôïõ óôï 1955, ôñéÜíôá ÷ñüíéá ðßóù áðü ôçí åðï÷Þ ôïõ, ìå ìéá Delorian ðïõ ëåéôïõñãåß ùò ÷ñïíïìç÷áíÞ êáé åßíáé êáôáóêåõáóìÝíç áðü ôïí èåßï ôïõ ¸ììåô ÌðñÜïõí (ôïí ïðïßï õðïäýåôáé ï Christopher Lloyd). Ç ìç÷áíÞ áõôÞ ëåéôïõñãåß ìå âåíæßíç êáé ðëïõôþíéï, ôï ïðïßï åßíáé êáé ç áéôßá ôçò êáôáäßùîçò áðü Ëßâõïõò ôñïìïêñÜôåò, áöïý åßíáé êëåììÝíï. Âñéóêüìåíïò óôï 1955, ï ÌÜñôõ óõíáíôÜ êáôÜ ëÜèïò ôïõò ìåëëïíôéêïýò ôïõ ãïíåßò. Ôï âáóéêü ðñüâëçìá åßíáé üôé ï ðñùôáãùíéóôÞò âñßóêåôáé ðñï ôïõ êéíäýíïõ í' áëëÜîåé ôá éóôïñéêÜ äñþìåíá, ãéáôß êéíåß ôï åíäéáöÝñïí ôçò ìåëëïíôéêÞò ôïõ ìçôÝñáò. Ðåßèåé ôüôå ôïí èåßï ôïõ ¸ììåô üôé Ý÷åé Ýñèåé áðü ôï ìÝëëïí êáé üôé ç ìçôÝñá ôïõ ðñÝðåé íá åñùôåõèåß ôïí ìÝëëïíôá ðáôÝñá ôïõ, åéäÜëëùò èá ÷áèïýí üëá. ÐÝñá áð' üëá áõôÜ, ðñÝðåé íá âñåèåß êáé ðëïõôþíéï åöüóïí äß÷ùò åêåßíï äåí ëåéôïõñãåß ï ðõêíùôÞò, ðïõ êáèéóôÜ åöéêôü ôï ôáîßäé óôïí ÷ñüíï. ¼ìùò, ðëïõôþíéï äåí õðÜñ÷åé ãéá áãïñÜ, ïýôå ãéá êëïðÞ óôï 1955. ÁõôÞ ôçí éó÷ý ìüíïí ï êåñáõíüò ìðïñåß íá ôçí ðáñÜãåé êé Ýôóé èá áíáãêáóôåß íá ôïí

÷ñçóéìïðïéÞóåé, áöïý êåñáõíüò èá ÷ôõðÞóåé ôï ñïëüé ôïõ ×éë ÂÜëëåû, óýìöùíá ìå ðëçñïöïñßá áðü ôï ìÝëëïí. ÂëÝðïõìå, ëïéðüí, ðùò ïé ðëçñïöïñßåò ôïõ ìÝëëïíôïò ãßíïíôáé æùôéêÝò ãéá ôï ðáñåëèüí. Óå êÜðïéá óçìåßá ôçò ôáéíßáò åêöñÜæåôáé ç Üðïøç üôé ï Üíèñùðïò äåí ðñÝðåé íá ãíùñßæåé ìåëëïíôéêÜ ãåãïíüôá. Ùóôüóï, óôï ôÝëïò ï ÌÜñôõ åðéóôñÝöåé óôï 1985 êáé ç íÝá ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé êáëýôåñç ãéá üëïõò. Ç ôáéíßá åß÷å äõï áêüìç óõíÝ÷åéåò ïé ïðïßåò êáôáðéÜóôçêáí ìå ôï ßäéï èÝìá. Êáé ìðïñåß ôï åõ÷Üñéóôï ôÝëïò íá åßíáé áðáñáßôçôï ãéá ôÝôïéïõ ôýðïõ êùìéêÝò ðåñéðÝôåéåò åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò, ùóôüóï ôï óåíÜñéï ôïõ «Back to the future» Ýèéîå êáé ôï ãåãïíüò üôé ç õðÝñìåôñç öéëïäïîßá êáé ç Üðëçóôç ðåñéÝñãåéá áðïôåëïýí Ýìöõôá óôïé÷åßá ôïõ áíèñþðïõ, ôá ïðïßá ìðïñåß íá ïäçãÞóïõí óôçí áðïêüìéóç íÝùí ãíþóåùí Þ óôç äçìéïõñãßá åðéêßíäõíùí ðñïâëçìÜôùí. ÅììÝóùò, ðëçí óáöþò, áðü ôçí ôáéíßá äéáâëÝðïõìå üôé

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ïé åíôõðùóéáêÝò åðéóôçìïíéêÝò áíáêáëýøåéò (üðùò ôá ôáîßäéá óôïí ÷ñüíï) ìðïñåß íá áêïýãïíôáé óõíáñðáóôéêÝò, åíôïýôïéò äåí áðïêëåßåôáé íá áðïäåé÷ôïýí ôåëéêÜ ïäõíçñÝò. ÁõôÞ ôçí ðåñßïäï ï öõóéêüò Ronald Mallet ðñïóðáèåß íá êáôáóêåõÜóåé óôéò Ç.Ð.Á ìéá ÷ñïíïìç÷áíÞ. ¼ðùò éó÷õñßæåôáé, ç ÷ñïíïìç÷áíÞ ôïõ èá Ý÷åé ìéá ìéêñÞ, áëëÜ óçìáíôéêÞ, äéáöïñÜ áðü åêåßíç ôçò ôáéíßáò. Äåí èá ìðïñåß íá ãõñßæåé êáíåßò óôï ðáñåëèüí ðñéí áðü ôç óôéãìÞ ðïõ èá Ý÷åé áíïßîåé ôçí ìç÷áíÞ. Ç ìç÷áíÞ èá ìðïñåß íá åðéâñáäýíåé ôïí ÷ñüíï êáé íá åãêëùâßæåé ðëçñïöïñßåò ôïõ ìÝëëïíôïò. Åðßóçò, õðÜñ÷åé êÜðïéïò John Titor ðïõ éó÷õñßæåôáé üôé Ý÷åé Ýñèåé áðü ôï 2036. Åßôå ôï ôåëåõôáßï åßíáé ôñáãåëáöéêü åßôå áêüìá êáé áëçèÝò, ïé ôå÷íïëïãéêÝò åîåëßîåéò êáèéóôïýí èåùñçôéêÜ åöéêôü ôï óåíÜñéï, ïé áðüãïíïß ìáò íá êáôáöÝñïõí íá ôáîéäåýóïõí ìðñïóôÜ Þ ðßóù óôïí ÷ñüíï. Ùóôüóï, ôï åñþôçìá ðïõ ôßèåôáé åßíáé áí ïé åðéóôçìïíéêÝò êáé ðïëéôéêÝò åëßô ðïõ èá êëçèïýí íá

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

5

äéá÷åéñéóôïýí ìéá ôÝôïéá åíäå÷üìåíç êáôÜóôáóç, Þ óå Ýíá ðéï ãåíéêü åðßðåäï áí ïé Üíèñùðïé ùò üíôá, ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ðáñáãùãéêÜ ìéá ôÝôïéá ãíþóç. Ç ðñïöáíÞò áðÜíôçóç åßíáé ôï ü÷é. ÕðÜñ÷åé üìùò êáé ç Üëëç ðôõ÷Þ ôçò üëçò óõëëïãéóôéêÞò. ÅÜí Ý÷åé ãßíåé Ýíá ôáîßäé óôïí ÷ñüíï, åìåßò äåí åßìáóôå óå èÝóç íá ôï ãíùñßæïõìå, åöüóïí æïýìå óôç äéêÞ ìáò áëëçëÝíäåôç ðñáãìáôéêüôçôá. Óå ìéá ôÝôïéá ðåñßðôùóç ç æùÞ ìáò áðïôåëåß êÜôé óáí ìÝñïò åíüò ìõèéóôïñÞìáôïò åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò. Ïé óõíåéñìïß ðïõ äçìéïõñãåß ç åöéáëôéêÞ éäÝá üôé êÜðïéïé ÷ñïíïôáîéäéþôåò åíäÝ÷åôáé íá ðñïóäéïñßæïõí êáôÜ âïýëçóç ôçí æùÞ ìáò, äåí ìðïñåß ðáñÜ íá ðñïêáëïýí áíçóõ÷ßá. ÌÝíïíôáò óôá äåäïìÝíá ôïõ óÞìåñá, ìðïñïýìå íá åßìáóôå Þóõ÷ïé, ðñïò ôï ðáñüí, üôé Ýíáò ôÝôïéïò êßíäõíïò åßíáé áíýðáñêôïò. Áêüìç êáé õðü áõôÝò ôéò ðñïûðïèÝóåéò, üìùò, ßóùò íá Þôáí ùöÝëéìç ìéá åóùôåñéêÞ åãñÞãïñóç êáé áöýðíéóç üóùí áíèñþðùí äéáèÝôïõí éó÷õñÞ áßóèçóç áîéïðñÝðåéáò êáé ðñïóäïêïýí ìéá áíåîÜñôçôç æùÞ, áðÝíáíôé óôéò êáôáéãéóôéêÝò åîåëßîåéò ôçò ôå÷íïëïãßáò. Ìéá åãñÞãïñóç ðïõ èá âáóßæåôáé óôç ãíþóç êáé óôçí ðáñáãùãéêÞ ÷ñÞóç ôùí ôå÷íïëïãéêþí åðéôåõãìÜôùí êé ü÷é öõóéêÜ óôçí áðüëõôç êáôáäßêç ôïõò. Ìéá áöýðíéóç ðïõ óôï ãíùóôéêü ôçò õðüâáèñï èá ðåñéëáìâÜíåé áêüìç êáé ôéò äéäá÷Ýò ôùí ôáéíéþí ðïõ ðñïáíáöÝñáìå. Ìéá áðüäåéîç ãéá ôï üôé ïé Üíèñùðïé åßìáóôå êáé óÞìåñá óå êÜðïéï âáèìü êõñßáñ÷ïé ôçò æùÞò ìáò, áöïý ôï äéêü ìáò ìÝëëïí äåí åßíáé ðñïäéáãåãñáììÝíï…áêüìç!

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

6

Äïêßìéï ãéá ôçí ÖáíôáóôéêÞ Ëïãïôå÷íßá VI

Ôï óõãêåêñéìÝíï Üñèñï áðïôåëåß ôï ôÝôáñôï ìÝñïò ôïõ äïêéìßïõ ðïõ Ý÷åé ãñÜøåé ï ÓôáìÜôçò Ìáìïýôïò, ðñïêåéìÝíïõ íá åðéóêïðÞóåé ôç äéá÷ñïíéêüôçôá ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. Óå áõôü ôï ìÝñïò ï óõããñáöÝáò áíáëýåé ôçí íåüôåñç êáé ôçí óýã÷ñïíç åðï÷Þ ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò. ÌåôÜ ôï ôÝëïò ôçò åðï÷Þò ôïõ Ñïìáíôéóìïý, ôï ïðïßï, óõìâáôéêÜ, ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ãýñù óôï 1850 ì.×, ï äõôéêüò êüóìïò åéóÞëèå óå ìéá íÝá éóôïñéêÞ åðï÷Þ. Ôá ðíåõìáôéêÜ ãíùñßóìáôá, ðïõ ðáñïõóßáóå ç íÝá áõôÞ åðï÷Þ óôçí áñ÷éêÞ ôçò öÜóç, Þôáí ðáñüìïéá ìå åêåßíá ðïõ ÷áñáêôÞñéæáí ôçí Åõñþðç ðñéí ôï îÝóðáóìá ôçò ñïìáíôéêÞò áíôßäñáóçò. Ïé äõíÜìåéò ôçò íåùôåñéêüôçôáò êõñéÜñ÷çóáí ïëïêëçñùôéêÜ, êáé áõôÞ ôçí öïñÜ ïñéóôéêÜ, åíþ ôï ìÝëëïí ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý, êáé ôùí õðïëïßðùí ñïìáíôéêþí ìïñöþí ôÝ÷íçò, Üñ÷éóå íá äéáãñÜöåôáé äõóïßùíï. ïõ ÊáôÜ ôá ðñþôá ÷ñüíéá ôïõ äåõôÝñïõ ìéóïý ôïõ 19 áéþíá, äõï ðíåõìáôéêÜ ñåýìáôá åðéêñÜôçóáí. Ôï íåùôåñéóôéêü êáé ôï ðáñáäïóéáêü. Ïé åêöñáóôÝò ôïõ íåùôåñéóôéêïý ñåýìáôïò åðéèõìïýóáí ôçí ðñïóáñìïãÞ óôéò åðéôáãÝò ôùí ìïíôÝñíùí êáéñþí êáé ôçí áöïìïßùóç üëùí ôùí íÝùí ðñïôÜóåùí ðïõ åîÝöñáæå ç íÝá åðï÷Þ. Áðü ôçí Üëëç, ïé åêöñáóôÝò ôïõ ðáñáäïóéáêïý ñåýìáôïò áíáäéðëþèçêáí óôçí áõóôçñÞ ôÞñçóç êÜðïéùí ðáëáéþí, êëáóéêþí äïãìÜôùí. Ôï ðáñáäïóéáêü ñåýìá ÷áñáêôçñßóôçêå áðü ìéá êëáóéêéóôéêÞ åììïíÞ êáé äéÝêïøå ôçí åðáöÞ ìå ôçí ñïìáíôéêÞ äéáíüçóç, ðïõ áðïæçôïýóå ôï âýèéóìá óôïõò ìýèïõò êáé óôéò ðáñáäüóåéò åðéäéþêïíôáò ôçí åíåñãïðïßçóÞ ôïõò ìÝóá áðü íÝá ó÷Þìáôá ðïëéôéóìïý. Ç åðï÷Þ ôïõ Ìïíôåñíéóìïý åß÷å ãåííçèåß êáé ôï ðíåýìá ôçò íåùôåñéêüôçôáò åß÷å, ðëÝïí, ðáãéùèåß ùò êõñßáñ÷ç ðïëéôéóìéêÞ óôáèåñÜ. Óå áõôü ôï ðëáßóéï ïé äéäá÷Ýò ôïõ Äéáöùôéóìïý åß÷áí åðéóôñÝøåé óôï ðñïóêÞíéï. Ï ïñèïëïãéóìüò êáé ç åðéóôçìïíéêÞ óêÝøç áðïôÝëåóáí ôéò ðáëéíïñèùìÝíåò èåüôçôåò ôïõ êüóìïõ ôçò äéáíüçóçò. Ç ðñáêôéêÞ ëáôñåßá ôïõ ïñèïëïãéóìïý êáé ôïõ åðéóôçìïíéóìïý Ýëáâå ÷þñá ìÝóá áðü ôï ðëáßóéï ôïõ èåôéêéóìïý. Ï èåôéêéóìüò Þôáí Ýíá áðü ôá ðñþôá ðíåõìáôéêÜ ñåýìáôá ôçò ìïíôÝñíáò åðï÷Þò, ôï ïðïßï áðÝêôçóå ôçí ïíïìáóßá áõôÞ, åðåéäÞ åîÝöñáóå ôçí êëçñïíïìçìÝíç áðü ôï Äéáöùôéóìü ðåðïßèçóç üôé ç åîÝëéîç ôùí åðéóôçìþí êáé ç ðñüïäïò ôçò ïñèïëïãéêÞò óêÝøçò, èá ïäçãïýóå óôç ëýóç üëùí ôùí ðñïâëçìÜôùí êáé ôïí Üíèñùðï óôçí åðß ôçò ãçò åõôõ÷ßá (èåþñçóå äçëáäÞ, üôé ôï ìÝëëïí èá åß÷å èåôéêÞ åîÝëéîç, ãé' áõôü êáé ïíïìÜóôçêå èåôéêéóìüò). ÃåííÞôïñáò ôïõ èåôéêéóìïý èåùñåßôáé ï ðñþôïò êïéíùíéïëüãïò, ï ÃÜëëïò Áýãïõóôïò Êïíô, ï ïðïßïò ðßóôåõå üôé ìå ôç äçìéïõñãßá ôçò êïéíùíéïëïãßáò èá êáôáñãïýóå ôçí öéëïóïößá, ãéáôß ç êïéíùíéïëïãßá êáé ïé õðüëïéðåò åðéóôÞìåò èá áðïôåëïýóáí ôá öÜñìáêá ãéá ôá êïéíùíéêÜ äåéíÜ, ðñÜãìá ðïõ èá Üäåéáæå ôçí öéëïóïößá áðü ðåñéå÷üìåíï. Ïé åîåëßîåéò óôá êáëëéôå÷íéêÜ êáé óôá ëïãïôå÷íéêÜ äñþìåíá äåí èá ìðïñïýóáí ðáñÜ íá åßíáé óõìâáôÝò ìå ôç ãåíéêüôåñç èåôéêéóôéêÞ áôìüóöáéñá ðïõ åðéêñáôïýóå óôçí êïéíùíßá. ¸ôóé, ï Ñåáëéóìüò êáé ï Íáôïõñáëéóìüò ãêñÝìéóáí ôçí ñïìáíôéêÞ öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá áðü ôï èñüíï ôçò êáé Ýãéíáí ôá êõñßáñ÷á ñåýìáôá ôçò ëïãïôå÷íéêÞò Ýêöñáóçò. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ôá äýï áõôÜ ñåýìáôá ðñüâáëáí ìéá ëïãïôå÷íßá, ç ïðïßá áðïôÝëåóå ðéóôÞ áíôáíÜêëáóç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò êáé êáôáðéÜóôçêå ìå èÝìáôá ôçò êáèçìåñéíüôçôáò (êõñßùò ìå æçôÞìáôá êïéíùíéêÞò ðáèïãÝíåéáò ôïõ áóôéêïý êüóìïõ ôùí ìåãÜëùí ðüëåùí). ÏõóéáóôéêÝò äéáöïñÝò äåí åß÷áí, áðëÜ ï Íáôïõñáëéóìüò, èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå üôé Þôáí ðéï «ùìüò» áðü ôïí Ñåáëéóìü êáé óôñÜöçêå ðåñéóóüôåñï ðñïò ôçí êáôáããåëßá ãéá ôçí åîáèëßùóç êáé ôçí êáôáðßåóç ôïõ áíèñþðïõ. Ðáôñßäá êáé ôùí äýï äåí èá ìðïñïýóå íá åßíáé Üëëç áðü ôçí ìçôÝñá ôïõ Äéáöùôéóìïý êáé ôùí

J. E. Millais, '' Sir Isumbras at the Ford'', 1857 áóôéêþí åðáíáóôÜóåùí, ôç Ãáëëßá. Ðñþôïò åêöñáóôÞò ôïõ ñåáëéóìïý õðÞñîå Ýíáò ðáëéüò ñïìáíôéêüò, ï óõããñáöÝáò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò «ÌáíôÜì Ìðïâáñß» ÃêõóôÜâ ÖëïìðÝñ25, êáé åéóçãçôÞò ôïõ íáôïõñáëéóìïý ï Åìßë ÆïëÜ. Ï Ñåáëéóìüò êáé ï Íáôïõñáëéóìüò èåùñÞèçêáí ïé äõï ðñþôåò ëïãïôå÷íéêÝò åêöñÜóåéò ôïõ Ìïíôåñíéóìïý. Ï Ìïíôåñíéóìüò áðïôÝëåóå ìéá åõñåßá êïóìïáíôßëçøç, ðïõ åîÝöñáóå ôï ðíåýìá ôçò ðñïüäïõ ôùí íÝùí êáéñþí êáé åíôüò ôïõ ðåäßïõ ôçò ÷þñåóáí ðïëëÝò ðíåõìáôéêÝò ôÜóåéò. ÁðÝíáíôé áðü ôïí ïñèïëïãéóìü êáé ôïí ðñáãìáôéóìü ôïõ Ìïíôåñíéóìïý óôÜèçêå ç «ìíçìåéáêÞ» áíáäßðëùóç ôïõ Êëáóéêéóìïý. Ï Êëáóéêéóìüò Üöçóå ìéá óçìáíôéêÞ êëçñïíïìéÜ óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ, áëëÜ áðü åêåß êáé ðÝñá áðïôÝëåóå ìéá êáëëéôå÷íéêÞ áíôßëçøç Üíåõ ïõóßáò, ç ïðïßá åß÷å êáé áõôÞ ôéò ñßæåò ôçò óôï Äéáöùôéóìü. ÏõóéáóôéêÜ, Þôáí ìéá ðéï óõíôçñçôéêÞ êáé ðéï ìåôñéïðáèÞò êëçñïíïìéÜ ôïõ Äéáöùôéóìïý, ðïõ óõóðåßñùóå ôïõò êáëëéôÝ÷íåò ïé ïðïßïé Þôáí êëçñïíüìïé ôïõ Äéáöùôéóìïý, áëëÜ äåí ìðïñïýóáí íá âñïõí èÝóç ìÝóá óôï Ýíôïíá ðñïïäåõôéêü ðåñéâÜëëïí ôïõ Ìïíôåñíéóìïý. ¹ñèå, üìùò, ç åðï÷Þ ðïõ ï ïñèïëïãéóìüò êáé ôï èåôéêéóôéêü ðíåýìá äéÝøåõóáí ôéò ðñïóäïêßåò ðïõ åß÷áí äçìéïõñãÞóåé. ÌåôÜ ôï 1890 ç åðéóôÞìç ðëÞ÷èçêå, ìéáò êáé íÝåò Ýñåõíåò áìöéóâÞôçóáí ôéò âåâáéüôçôåò ðïõ åß÷áí äçìéïõñãçèåß. ÐáñÜëëçëá, óôïí ÷þñï ôùí ôå÷íþí ï Ñåáëéóìüò êáé ï Íáôïõñáëéóìüò Üñ÷éóáí íá ÷Üíïõí Ýäáöïò. Ùóôüóï, ç áìöéóâÞôçóç áõôÞ äåí ðñïÞëèå áðü êÜðïéï ðïëéôéóôéêü êßíçìá ðïõ óõíäåüôáí ìå ôçí öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá. Áíôßèåôá, áðïôÝëåóå Ýêöñáóç åíüò åóùôåñéêïý ìïíôåñíéóôéêïý êéíÞìáôïò, ôï ïðïßï åõáããåëßóôçêå ôçí áðüëõôç ðñüïäï, ôçí ïñéóôéêÞ áíáôñïðÞ ôùí ðáñáäïóéáêþí áîéþí êáé ôçí ïëïêëçñùôéêÞ ñÞîç ìå ôï ðëáßóéï ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. Ïé åêöñáóôÝò ôïõ êéíÞìáôïò áõôïý èåþñçóáí üôé ç ðñüïäïò ðïõ åß÷áí ðåôý÷åé ï Ñåáëéóìüò êáé ï Íáôïõñáëéóìüò óôéò ôÝ÷íåò êáé óôéò óõíåéäÞóåéò ôùí áíèñþðùí Þôáí áðëÜ ìéá áñ÷Þ. ÐñïêåéìÝíïõ íá åêöñáóôïýí, ÷ñçóéìïðïßçóáí êÜðïéïõò áðü ôïõò ôñüðïõò ôïõ

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

Ñïìáíôéóìïý, ìåôáîý áõôþí êáé ôçí öáíôáóßá. Ôï óõãêåêñéìÝíï ãåãïíüò Ý÷åé ãåííÞóåé óõã÷ýóåéò êé Ý÷åé êÜíåé áñêåôïýò áíáãíþóôåò íá ìðåñäÝøïõí ôçí åóùôåñéêÞ ìïíôåñíéóôéêÞ áíôéðáñÜèåóç ðñïò ôïí ïñèïëïãéóìü ìå ôçí ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý. Óå êáìßá, üìùò, ðåñßðôùóç äåí éó÷ýåé êÜôé ôÝôïéï. Ôï êßíçìá áõôü áðïôÝëåóå ôçí ìÞôñá áðü ôçí ïðïßá ðñïÝêõøáí ôá ñåýìáôá ôçò Ðñùôïðïñßáò (Avant Garde) êáé ç Ðñùôïðïñßá äåí Ý÷åé êáìéÜ ïñãáíéêÞ åíüôçôá ìå ôçí ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý.

Dante Gabriel Rossetti Ôá ðñþôá êéíÞìáôá ôïõ ìïíôÝñíïõ ðíåýìáôïò ðïõ áíôéðáñáôÝèçêáí óôïí Ñåáëéóìü Þôáí ï Éìðñåóéïíéóìüò êáé ï Óõìâïëéóìüò. Áêïëïýèçóáí ï Öïâéóìüò, ï Êõâéóìüò, ï Åîðñåóéïíéóìüò, ï Öïõôïõñéóìüò, ï Íôáíôáúóìüò, ï Óïõñåáëéóìüò êáé ðïëëÜ Üëëá. Ï Óõìâïëéóìüò êáé ï Åîðñåóéïíéóìüò äéáôÞñçóáí áñêåôÜ óôïé÷åßá ôïõ Ñïìáíôéóìïý, áëëÜ óå êáìéÜ ðåñßðôùóç äåí Þôáí Ñïìáíôéóìüò, ïýôå öõóéêÜ ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý. Ï Óïõñåáëéóìüò äéáôÞñçóå ó÷åôéêÜ ëéãüôåñá, ùóôüóï åßíáé áõôüò ðïõ ðïëëÝò öïñÝò ìðåñäåýåôáé óôéò áíáöïñÝò ãéá ôçí öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá. Ãéá íá áðïöýãïõìå ôéò óõã÷ýóåéò èá Þôáí êáëü íá èõìçèïýìå êÜðïéá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Óïõñåáëéóìïý (Õðåññåáëéóìïý). ¼ðùò äÞëùóå ï åðéêåöáëÞò ôïõ êéíÞìáôïò áõôïý, Áíôñå Ìðñåôüí, «ï Õðåññåáëéóìüò åßíáé Ýíáò ãíÞóéïò, øõ÷éêüò áõôïìáôéóìüò, ìå ôïí ïðïßï åêöñÜæåé êáíåßò ãñáðôÜ, åßôå ðñïöïñéêÜ Þ ìå ïðïéïíäÞðïôå Üëëï ôñüðï, ôçí áëçèéíÞ ëåéôïõñãßá ôçò óêÝøçò. Ìéá õðáãüñåõóç ôçò óêÝøçò ÷ùñßò êáíÝíá Ýëåã÷ï êáé ðÝñá áðü êÜèå áéóèçôéêÞ Þ çèéêÞ Ýííïéá». Åðßóçò, óôçí «ÄéáêÞñõîç ôùí Óïõñåáëéóôþí» ôçò 27çò Éáíïõáñßïõ ôïõ 1925, óôï ðñþôï Üñèñï áíáöÝñïíôáé ôá åîÞò: «(Ïé ÕðåññåáëéóôÝò) äåí Ý÷ïõìå êáìßá ó÷Ýóç ìå ôçí ëïãïôå÷íßá. ÁëëÜ ìðïñïýìå íá ôçí ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå áí ÷ñåéáóôåß, üðùò üëïò ï êüóìïò» êáé óôï äåýôåñï «ï Õðåññåáëéóìüò äåí åßíáé êáíÝíá êáéíïýñãéï Þ åõêïëüôåñï ìÝóï Ýêöñáóçò, ïýôå êÜðïéá ìåôáöõóéêÞ ôçò ðïßçóçò. Åßíáé Ýíá ìÝóï ãéá ôçí ïëïêëçñùôéêÞ 26 áðåëåõèÝñùóç ôïõ ðíåýìáôïò êáé üëùí üóùí ôïõ ìïéÜæïõí» . ÁõôÜ åßðáí ïé ÕðåññåáëéóôÝò, êáé ðïëëÜ Üëëá, ôá ïðïßá êáôáäåéêíýïõí üôé ôï êßíçìÜ ôïõò, (ìÝóù ôïõ ïðïßïõ ïñáìáôßóôçêáí íá «áëëÜîïõí ôïí êüóìï», óýìöùíá ìå ôéò åðéôáãÝò ìéáò ðñþéìçò, áðïäïìéóôéêÞò êáé åíáëëáêôéêÜ áñéóôåñÞò áíôßëçøçò), äåí óõíäÝåôáé ìå ôï ðåäßï ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. Ïëïêëçñþíïíôáò ôçí áíáöïñÜ ìáò óå áõôü ôï èÝìá, êñßíåôáé öñüíéìï íá õðåíèõìéóôåß ôï üôé ç ÷ñÞóç ôçò öáíôáóßáò áðü ôïõò õðåññåáëéóôÝò, äåí áñêåß ãéá íá ÷áñáêôçñßóåé ôá Ýñãá ôïõò ùò Ýñãá ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. ¼ðùò áíáöÝñáìå óôï ðñþôï ìÝñïò áõôïý ôïõ äïêéìßïõ, ôçí öáíôáóßá ôïõò åíåñãïðïßçóáí êáé ïé ñåáëéóôÝò ëïãïôÝ÷íåò. Ôá Ýñãá ôïõò, ðïõ áíôáíáêëïýóáí ôçí ðñáãìáôéêüôçôá, Þôáí öáíôáóôéêÝò êáôáóêåõÝò

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

7

ôùí äçìéïõñãþí. ¹ôáí ìõèéóôïñÞìáôá, äçëáäÞ, êáé ü÷é äçìïóéïãñáöéêÝò áíôáðïêñßóåéò, ïýôå éóôïñéêÝò áíáëýóåéò. Ùóôüóï, ðïëý ïñèÜ, êáíåßò äåí ôá èåùñåß Ýñãá ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. Ôï ßäéï éó÷ýåé êáé ãéá ôïí Õðåññåáëéóìü êáé ôá õðüëïéðá êéíÞìáôá ôçò Ðñùôïðïñßáò. Ãéá íá èåùñçèåß Ýíá Ýñãï ìÝñïò ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý, áðáéôåßôáé ç åêðëÞñùóç åðéðëÝïí êñéôçñßùí óôá ïðïßá Ý÷ïõìå áíáöåñèåß, óôï ðñþôï ìÝñïò åôïýôïõ ôïõ äïêéìßïõ. Óôá ðëáßóéá ôïõ âéïìç÷áíïðïéçìÝíïõ ðåñéâÜëëïíôïò ôçò íåùôåñéêÞò åðï÷Þò, (êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ïðïßïõ õðÞñîáí ç ãåíéêåõìÝíç áíôáëëáîéìüôçôá, ç ôå÷íïêñáôßá, ï áôïìéêéóìüò êáé ôï üñáìá ôçò ðáãêïóìéüôçôáò), ç ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý áðïôÝëåóå ôçí ìüíç ñïìáíôéêÞ Ýêöñáóç ðïõ óõíÝ÷éóå íá õðÜñ÷åé, óõíå÷ßæïíôáò íá äéáãñÜöåé ìéá éóôïñéêÞ ôñï÷éÜ, ïé áöåôçñßåò ôéò ïðïßáò áíé÷íåýïíôáé óôçí áõãÞ ôïõ áíèñùðßíïõ ðïëéôéóìïý. ÌåôÜ ôï ôÝëïò ôçò åðï÷Þò êáôÜ ôçí ïðïßá êõñßáñ÷ï ðíåõìáôéêü êßíçìá õðÞñîå ï Ñïìáíôéóìüò, ç öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá áðïôÝëåóå Ýíáí ðíåõìáôéêü ôüðï ãéá ôïõò ïíåéñåõôÝò, ôïõò áðüêïóìïõò êáé ôïõò íïóôáëãïýò óõããñáöåßò êáé áíáãíþóôåò. Êýñéï ãíþñéóìÜ ôçò áðïôÝëåóå ç áðïìüíùóç. Ç éóôïñéêÞ åîÝëéîç ôùí ðñáãìÜôùí êáé ï åñ÷ïìüò ôçò íåùôåñéêÞò åðï÷Þò, Ýêáíå üëïõò ôïõò «âÜñäïõò ôïõ ðáñÜîåíïõ», ðïõ öéëïîåíïýóå ï ÷þñïò ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý, íá áíôéëçöèïýí üôé ïé éäÝåò ôïõò äåí åðñüêåéôï ðïôÝ íá áðïêôÞóïõí ðñáêôéêÞ åöáñìïãÞ, ïýôå êáé íá óõãêéíÞóïõí ìåãÜëá ðëÞèç áíèñþðùí, ôá ïðïßá åêåßíç ôçí åðï÷Þ Üñ÷éæáí íá êáôåõèýíïíôáé áðü ôïí ôýðï, áðü áêáäçìáúêÝò Ýäñåò êáé áðü ðïëéôéêÜ êüììáôá. Óõíåðþò, ôï ìüíï ðïõ ôïõò åß÷å áðïìåßíåé Þôáí ôá ôáîßäéá óôïõò êüóìïõò ôùí ïíåßñùí êáé ôçò öáíôáóßáò, ôá ïðïßá ôïõò ðñüóöåñáí ïé ìáãéêïß ðñïïñéóìïß ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò. Êé åðåéäÞ áõôÜ ôá ôáîßäéá äåí Þôáí ðéá êáèüëïõ äçìïöéëÞ, ïé ëßãïé ôáîéäåõôÝò ðïõ áðÝìåéíáí áðïôÝëåóáí ìéá áðüìáêñç ìåéïøçößá. Ç êñßóéìç ðåñßïäïò ðïõ ðåñéãñÜöïõìå åêôåßíåôáé, ÷ïíäñéêÜ, áðü ôï 1850 Ýùò ôï 1875. Ïé ôåëåõôáßïé åêöñáóôÝò ôïõ Ñïìáíôéóìïý, ðïõ åîáêïëïýèçóáí íá äñáóôçñéïðïéïýíôáé óôïí ÷þñï ôçò ëïãïôå÷íßáò ðáñïõóéÜæïíôáò ðïéïôéêÝò äïõëåéÝò, Þôáí êõñßùò ðïéçôÝò. Ï ¢ëöñåíô ÔÝííõóïí êáé ôï æåýãïò ÌðñÜïõíéíãê, áí êáé äéáôÞñçóáí ùò áöåôçñßá ôïõò ôçí ñïìáíôéêÞ ëïãïôå÷íéêÞ áíôßëçøç êáé êáôÜöåñáí íá äéáêñéèïýí, äåí óõíÝâáëëáí óôçí áíáæùïãüíçóç ôïõ ñïìáíôéêïý ðíåýìáôïò êáé ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. ÁíôéèÝôùò, ï Ôæùí ÑÜóêéí, ìïëïíüôé Ýðáøå íá êáôáðéÜíåôáé ìå ôçí ëïãïôå÷íßá, óõíÝ÷éóå ùò êñéôéêüò ôÝ÷íçò íá êáôáããÝëëåé ôçí íåùôåñéêÞ åðï÷Þ êáé íá åêöñÜæåé ôçí ñïìáíôéêÞ áéóèçôéêÞ óôéò ôÝ÷íåò, óôá ãñÜììáôá êáé óôçí ðïëéôéêÞ. Ìå ìéá óåéñÜ áðü óçìáíôéêÜ äïêßìéá áéóèçôéêÞò êáé êïéíùíéêÞò êñéôéêÞò, ï ÑÜóêéí áðïôÝëåóå Ýíáí óðïõäáßï óôï÷áóôÞ ôçò âéêôïñéáíÞò Áããëßáò, ðïõ åìðíåüìåíïò áðü ôéò éäÝåò ôïõ Ôüìáò ÊáñëÜéë, ôïõ Ñüìðñåô ÓÜïõèåõ, ôïõ Ãïõüëôåñ Óêïô êáé Üëëùí âñåôáíþí ñïìáíôéêþí, áðïôýðùóå ìÝóá áðü Ýñãá üðùò ôï ´´Stones of Venice´´- «ÌÜñìáñá ôçò Âåíåôßáò» (1853), ´´Unto this Last´´- «ÌÝ÷ñéò áõôü ôï ôåëåõôáßï» (1860), ´´Time and Tide´´- «Ï ÷ñüíïò êáé ç ðáëßññïéá» (1867), ´´The storm cloud of nineteenth century´´- «Ôï óýííåöï ôçò êáôáéãßäáò ôïõ 19ïõ áéþíá» (1884), ìéá éäéÜæïõóá áíôßëçøç ôùí ðñáãìÜôùí, ç ïðïßá Þôáí ãíÞóéá ñïìáíôéêÞ, áäéÜëëáêôá áíôéíåùôåñéêÞ êáé åðçñÝáóå áñêåôïýò óôï÷áóôÝò. Ï ÑÜóêéí áíáðüëçóå ôçí åðï÷Þ ôçò ìåóáéùíéêÞò ãïôèéêÞò ôÝ÷íçò, üðïõ ï ïõñáíüò Þôáí éåñüò êáé ï êüóìïò ìáãåìÝíïò. ÕðïóôÞñéîå üôé ìïíá÷Ü ç ìáãåßá áõôïý ôïõ ãïôèéêïý êüóìïõ ìðïñïýóå íá äéåãåßñåé ôéò äçìéïõñãéêÝò äõíáôüôçôåò ôçò öáíôáóßáò êáé íá ïäçãÞóåé óôçí ìåãÜëç ôÝ÷íç. Ç êïñùíßäá ôçò ôÝ÷íçò åßíáé ç ãïôèéêÞ ôÝ÷íç êáé óå áõôÞí óõìðõêíþíïíôáé ç 27 óõìðÜèåéá ìå ôçí öýóç êáé ç ðëçóìïíÞ ôçò öáíôáóßáò . ÐáñÜëëçëá, ôï íïóôáëãéêü áõôü ðáñåëèüí ðñïóöÝñåé ôçí åéêüíá ìéáò áíèñþðéíçò êïéíüôçôáò, åíùìÝíçò ìå äåóìïýò áëëçëåããýçò êáé áãÜðçò. Ïé áäåëöéêïß äåóìïß ôçò êïéíüôçôáò áõôÞò óõíïäåýïíôáé áðü ôçí áðüëõôç õðáêïÞ óôïí áñ÷çãü. Ï ðüëåìïò êáé ç áõóôçñÞ äéïßêçóç

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

åßíáé äçìéïõñãïß áîéþí êáé ç áöïóßùóç óôç äßêáéç åîïõóßá åßíáé èåìåëéþäçò áñ÷Þ ôçò öýóçò ôïõ áñ÷áßïõ êáé ôïõ ìåóáéùíéêïý ìåãáëåßïõ. Ôï 1851 ï ÑÜóêéí áñ÷ßæåé íá õðïóôçñßæåé êáé íá ðñïâÜëëåé óôïõò ðíåõìáôéêïýò êýêëïõò ôçò Âñåôáíßáò ôçí ÐñïñáöáçëéôéêÞ Áäåëöüôçôá. Ç áäåëöüôçôá áõôÞ åß÷å éäñõèåß áðü ôïí ðïéçôÞ êáé æùãñÜöï ÃêÜìðñéåë ÍôÜíôå ÑïóÝôé ôï 1848 óôçí Áããëßá. Óôçí Áäåëöüôçôá óõììåôåß÷áí ïé æùãñÜöïé Ãïõßëéáì ×áíô êáé ¸âåñåô Ìéëëáß, ï ãëýðôçò Ôüìáò Ãïýëíåñ, ï áäåëöüò ôïõ ÑïóÝôé, Ïõßëéáì ÌÜéêåë êáé Üëëïé óôï÷áóôÝò. Ç Áäåëöüôçôá ïíïìÜóôçêå ïõ ÐñïñáöáçëéôéêÞ ãéáôß åðçñåÜóôçêå áðü ôïõò æùãñÜöïõò ôïõ 14 êáé ïõ ôïõ 15 áéþíá ì.×, ðïõ ðñïçãïýíôáí ôïõ ÑáöáÞë. ÕðïóôÞñéîå üôé óôçí ôÝ÷íç óêïðüò åß÷å ôçí êáôÜêôçóç ôçò ðñùôáñ÷éêÞò êáèáñüôçôáò ôçò ìïñöÞò, ìÝóá áðü ìéá èñçóêåõôéêÞ áíôßëçøç ôçò öýóçò. Ôá ëïãïôå÷íéêÜ ðñüôõðá ôùí ðñïñáöáçëéôþí Þôáí ï ÄÜíôçò, ïé ëáúêÝò ìðáëÜíôåò, ïé êÝëôéêïé ìýèïé êáé ç ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý åí ãÝíåé. Ôï 1850 äçìéïõñãÞèçêå ôï ðåñéïäéêü ôçò Áäåëöüôçôáò, ðïõ Ýöåñå ôïí ôßôëï «Ï Óðüñïò». Ï ÃêÜìðñéåë ÍôÜíôå ÑïóÝôé áðïôÝëåóå ôïí çãÝôç ôçò ïìÜäáò êáé ôïí óçìáíôéêüôåñï åêöñáóôÞ ôïõ ðíåýìáôüò ôçò. Ï óðïõäáßïò áõôüò ¢ããëïò êáëëéôÝ÷íçò åéêïíïãñÜöçóå ôïõò èñýëïõò ôïõ âáóéëéÜ Áñèïýñïõ êáé Ýñãá ôùí Óáßîðçñ êáé ÄÜíôç. Óõíäýáóå ôçí ðïßçóç êáé ôçí æùãñáöéêÞ, åêöñÜæïíôáò ôçí ïíåéñéêÞ áôìüóöáéñá, ôïí õðïâëçôéêü ñïìáíôéóìü êáé ôç äýíáìç ôçò óõãêßíçóçò. Ôï 1862 ðÝèáíå áðü õðåñâïëéêÞ ÷ñÞóç ëáõäÜíïõ ç ãõíáßêá ôïõ ÑïóÝôé, Åëßæáìðåè ÓéíôÜë. Ï ÑïóÝôé Ýèáøå ìáæß ìå ôï ðôþìá ôçò ãõíáßêáò ôïõ ôï ìïíáäéêü ïëïêëçñùìÝíï ÷åéñüãñáöï ôùí ðïéçìÜôùí ôïõ. Ôï 1869 îÝèáøå ôï ÷åéñüãñáöï êáé ôï 1870 åîÝäùóå ôï Ýñãï «ÐïéÞìáôá». Óðïõäáßá ðïéÞìáôÜ ôïõ õðÞñîáí «Ç åõëïãçìÝíç äåóðïéíßäá», «Ôï óðßôé ôçò æùÞò», «ÑÝìâç», «Ôá üñéá ôçò èÜëáóóáò» êáé Üëëá. Áöïý Ýæçóå ãéá ðïëëÜ ÷ñüíéá áðïìïíùìÝíïò ìå óõíôñïöéÜ ôá áãáðçìÝíá ôïõ êáôïéêßäéá, ðÝèáíå ôï 1882, Ýíá ÷ñüíï ìåôÜ ôçí Ýêäïóç ôçò äïõëåéÜò ôïõ ðïõ Ýöåñå ôïí ôßôëï «ÌðáëÜíôåò êáé ÓïíÝôá». Ôï 1856 åíôÜ÷èçêáí óôçí ÐñïñáöáçëéôéêÞ Áäåëöüôçôá ï ¸íôïõáñíô Ìðåñí Ôæüïõíò êáé ï Ãïõßëéáì Ìüññéò, äßíïíôÜò ôçò Ýíáí ÷áñáêôÞñá êïéíùíéêÞò äéáìáñôõñßáò êáôÜ ôïõ õëéóìïý êáé ôçò âéïìç÷áíéêÞò ðáñáãùãÞò. Ç ïìÜäá Üñ÷éóå íá åêöñÜæåé Ýíá ðíåýìá ìå îåêÜèáñá áíáôñåðôéêü ðïëéôéêü ÷áñáêôÞñá, ôï ïðïßï ôéò ÷Üñéóå õðïóôçñéêôÝò êáé áðü ôïõò ÷þñïõò ôçò ðïëéôéêÞò äéáíüçóçò. ¼ðùò ãßíåôáé åýêïëá áíôéëçðôü, ïé õðïóôçñéêôÝò ôçò Þôáí êáôÜ êýñéï ëüãï áíôéíåùôåñéóôÝò, ðïõ áóöõêôéïýóáí ìÝóá óôá ðëáßóéá ôïõ ìïíôÝñíïõ êüóìïõ. Ùóôüóï, ôï åíôõðùóéáêü ôçò õðüèåóçò åßíáé üôé ïñéóìÝíïé ðñïÝñ÷ïíôáí áðü ôïí ÷þñï ôïõ ñéæïóðáóôéêïý óõíôçñçôéóìïý êáé ôïõ åèíéêéóìïý, åíþ ïé õðüëïéðïé áðü åêåßíïí ôçò Üêñáò áñéóôåñÜò! ÐçãÝò áõôÞò ôçò óýãêëéóçò õðÞñîáí ïé äõï ðõñÞíåò ôçò ðïëéôéêÞò óêÝøçò ðïõ åîÝöñáóå ç Áäåëöüôçôá. Ï äåîéüò, ðïõ äïìÞèçêå ìå âÜóç ôïõò ðïëéôéêïýò êáé êïéíùíéêïýò óôï÷áóìïýò ôïõ Ôæùí ÑÜóêéí êáé ï áñéóôåñüò, ðïõ âáóßóôçêå óå åêåßíåò ôïõ Ãïõßëéáì Ìüññéò. Ï åñ÷ïìüò ôïõ Ãïõßëéáì Ìüññéò áðïôÝëåóå ôïìÞ ãéá ôçí Áäåëöüôçôá êáé ðïëý óçìáíôéêü ãåãïíüò ãéá ôçí ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý. Ï Ìüññéò Þôáí óõããñáöÝáò, êáëëéôÝ÷íçò êáé ðïëéôéêüò óôï÷áóôÞò. ÁðïôÝëåóå Ýíáí áðü ôïõò êïñõöáßïõò äçìéïõñãïýò ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò êáé êáôáðéÜóôçêå ìå ôç äçìéïõñãßá ðáñáìõèéþí êáé çñùéêþí åðþí. Ôï ðñþôï óçìáíôéêü ãåãïíüò ðïõ Ýöåñå ç ðáñïõóßá ôïõ óôá ðíåõìáôéêÜ äñþìåíá Þôáí ç õðïóôÞñéîç ôïõ åðéêïý öáíôáóôéêïý ìõèéóôïñÞìáôïò. Âáóéæüìåíïò óôçí ìåóáéùíéêÞ êáé óôçí ïìçñéêÞ áéóèçôéêÞ, ï Ìüññéò åðáíÝöåñå ôï çñùéêü Ýðïò óôï ðñïóêÞíéï, áíïßãïíôáò ôï äñüìï ãéá ôç ãÝííçóç ôïõ ëåãüìåíïõ «sword'n sorcery», äçëáäÞ ôïõ åíüò áðü ôá êõñéüôåñá ñåýìáôá ôçò óýã÷ñïíçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. Åßíáé åõñÝùò ãíùóôü üôé ï Ìüññéò áðïôÝëåóå ìéá áðü ôéò âáóéêÝò åðéññïÝò ôïõ Ôüëêéí êáé êáèüëïõ Üäéêá, ðïëëïß ôïí èåùñïýí ùò ôïí ðáôÝñá ôçò

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

8

''dark kingdom'' Frank Frazetta íåüôåñçò åðéêÞò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò. Ôï äåýôåñï óçìåßï ðïõ áîßæåé ðñïóï÷Þò åßíáé ïé ðïëéôéêÝò ôïõ áðüøåéò. Ï Ìüññéò óôñÜöçêå ðñïò ôïí óïóéáëéóìü êáé Ýãéíå éäñõôéêü ìÝëïò ôïõ «Óïóéáëéóôéêïý ÓõíäÝóìïõ». ÅîÝöñáóå ìéá éäéüôõðç ìïñöÞ áñéóôåñÞò ðïëéôéêÞò óêÝøçò, áöïý äÞëùíå áíõðï÷þñçôïò êïììïõíéóôÞò êáé ìá÷çôéêüò «êüêêéíïò», åíþ ôáõôü÷ñïíá êáôáäßêáæå ôïí õëéóìü, äåí áðïäå÷üôáí ôïí Ìáñî êáé ðßóôåõå üôé ïé ìç÷áíÝò áðïôåëïýóáí ôïí êýñéï ëüãï ôùí óêëçñþí óõíèçêþí æùÞò ôçò áããëéêÞò åñãáôéêÞò ôÜîçò. Ôï áßôçìá ôïõ Þôáí ç åðéóôñïöÞ óôï ðíåýìá ôùí ìåóáéùíéêþí óõíôå÷íéþí, üôáí ôá ðñïúüíôá êáôáóêåõÜæïíôáí ìå êáëëéôå÷íéêÞ áãÜðç áðü ôïõò ôå÷íßôåò êáëëéôÝ÷íåò. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ï Ìüññéò Þôáí ðñïóùðéêüò ößëïò êáé óõíïìéëçôÞò ôïõ Ôæùí ÑÜóêéí, ÷ùñßò ïé ðïëéôéêÝò ôïõò äéáöïñÝò íá åðçñåÜóïõí ôçí öéëßá ôïõò (ôï áíôßèåôï ìÜëéóôá, ç áíôáëëáãÞ åðéññïþí åßíáé äåäïìÝíç), êáé üôé áðïôÝëåóå ôçí ðñþôç ðåñßðôùóç óõããñáöÝá, ðïõ êáôáðéÜóôçêå ìå ôï êåíôñéêüôåñï ñåýìá ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý êáé Þôáí êïììïõíéóôÞò. ¼ðùò Ý÷ïõìå áíáöÝñåé óå ðñïçãïýìåíá êåöÜëáéá, ëïãïôÝ÷íåò ðïõ äåí Þôáí óõíôçñçôéêïß Þ åèíéêéóôÝò õðÞñ÷áí Þäç óôïõò êüëðïõò ôïõ Ñïìáíôéóìïý. Ìðïñåß íá áðïôåëïýóáí ôçí ìåéïøçößá, åíôïýôïéò õðÞñ÷áí êáé Ýêáíáí áéóèçôÞ ôçí ðáñïõóßá ôïõò. Ùóôüóï, åêåßíïé Þôáí öéëåëåýèåñïé, áíáñ÷ïöéëåëåýèåñïé êáé åëåõèåñéáêïß óôï÷áóôÝò. Ôï éäéáßôåñï ôçò ðåñßðôùóçò ôïõ Ìüññéò åßíáé üôé áðïôÝëåóå ôïí ðñþôï êïììïõíéóôÞ (ßóùò êáé ôïí ìïíáäéêü ìÝ÷ñé óÞìåñá) ëïãïôÝ÷íç ôïõ öáíôáóôéêïý, ðïõ äåí êáôáðéÜóôçêå ìå Ýíá ïðïéïäÞðïôå ñåýìá ôïõ åõñýôåñïõ ðåäßïõ, áëëÜ ìå ôï ðéï êåíôñéêü êáé ôï ðëÝïí äéá÷ñïíéêü, ìå áõôü ðïõ ðáñáäïóéáêÜ åß÷å (êáé Ý÷åé) ôáõôéóôåß ìå ìéá áñéóôïêñáôéêÞ êáé åãùêåíôñéêÞ áíôßëçøç ôùí ðñáãìÜôùí, äçëáäÞ ìå ôï çñùéêü Ýðïò28! ÐÜíôùò, èá ðñÝðåé íá ôïíéóôåß ôï ãåãïíüò üôé ç ðïëéôéêÞ

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

Frank Hettick ''Beta Lyrae after Bonestell'’ óõãêñüôçóç êáé ç öýóç ôùí éäåþí ôçò ÐñïñáöáçëéôéêÞò Áäåëöüôçôáò Ý÷ïõí óçìáóßá ãéá åìÜò, ùò áíáãíþóôåò êáé èåùñçôéêïýò ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. Ãéá ôçí ðïëéôéêÞ êáé éóôïñéêÞ åîÝëéîç ôùí ðñáãìÜôùí ôçò åðï÷Þò ôïõò äåí Þôáí ôüóï óçìáíôéêÝò, ãéáôß, üðùò ðñïáíáöÝñáìå, ìåôÜ ôï êëåßóéìï ôïõ ñïìáíôéêïý êýêëïõ, ïé áíáãíþóôåò ôïõò ýóôåñïõò ñïìáíôéêïýò ôïõò áíôéìåôþðéæáí êõñßùò ùò ëïãïôÝ÷íåò ôïõ öáíôáóôéêïý êáé ü÷é ùò ðïëéôéêïýò óôï÷áóôÝò. Ç ðïëéôéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá êáé ç éóôïñéêÞ åîÝëéîç äéáìïñöùíüôáí áðü ôçí âïýëçóç, ôéò éäÝåò êáé ôéò ðñáêôéêÝò ôùí åêöñáóôþí ôçò íåùôåñéêüôçôáò. Ôï ôñßôï óçìåßï ðïõ ðñÝðåé íá åðéóçìáíèåß ó÷åôéêÜ ìå ôïí Ìüññéò åßíáé ç óýíäåóç ôçò ëïãïôå÷íéêÞò ôïõ ðïñåßáò ìå ôçí ãåíéêüôåñç åîÝëéîç ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. ¼ðùò åßðáìå êáé ðéï ðñéí, ç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäïò áíÜìåóá óôá 1850 êáé 1875, õðÞñîå ðïëý êñßóéìç ãéá ôçí öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá. Ôï äéÜóôçìá ôùí åôþí áõôþí áðïôÝëåóå ôç ãÝöõñá ãéá ôï Üíïéãìá ôïõ ôÝôáñôïõ öáíôáóôéêïý ëïãïôå÷íéêïý êýêëïõ. Õðïóôçñßæïõìå, äçëáäÞ, üôé ç ìéêñÞ äéÜñêåéá áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ êáé ç óýìðíïéá ðïõ ðáñïõóéÜæåé ìå ôïí ôñßôï êáé ôïí ôÝôáñôï êýêëï, ìáò êÜíïõí íá ìçí ìðïñïýìå íá ÷áñáêôçñßóïõìå ôá Ýñãá ðïõ ðáñïõóéÜóôçêáí åíôüò ôçò ùò ìáêñïóêåëåßò óõíäÝóìïõò ôùí äõï êýêëùí. ÏõóéáóôéêÜ ðñüêåéôáé ãéá ôï óçìåßï ôçò êïéíÞò åðáöÞò ôïõ ôñßôïõ êáé ôïõ ôÝôáñôïõ öáíôáóôéêïý êýêëïõ, äçëáäÞ ãéá ìéá áðåõèåßáò ìåôÜâáóç. Ï ñïìáíôéêüò êýêëïò åßíáé êÜôé ôï äéáöïñåôéêü áðü ôïí ôÝôáñôï êýêëï ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò. Åíôüò ôùí ðëáéóßùí ôïõ Ñïìáíôéóìïý ç ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý áöïìïéþèçêå óôïõò êüëðïõò ìéáò åõñýôåñçò êïóìïáíôßëçøçò. Óôïí ôÝôáñôï êýêëï äåí óõìâáßíåé óå êáìßá ðåñßðôùóç êÜôé ôÝôïéï. Ùóôüóï, ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðü ôï 1850 ìÝ÷ñé ôï 1875 áðïôÝëåóå êÜôé ôï åíäéÜìåóï. Áðü ôç ìéá äéáôÞñçóå ïñéóìÝíá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Ñïìáíôéóìïý ìÝóù ôçò ÐñïñáöáçëéôéêÞò

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

9

Áäåëöüôçôáò êáé áðü ôçí Üëëç óçìáôïäüôçóå êÜðïéåò áðü ôéò áëëáãÝò ðïõ èá ãßíïíôáí ïñáôÝò óôïí ôÝôáñôï êýêëï. ÊáôáëçêôéêÜ, áõôü ðïõ õðïóôçñßæïõìå åßíáé üôé ï ñïìáíôéêüò êýêëïò êáé ï êýêëïò ôçò íåþôåñçò êáé óýã÷ñïíçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò åíþíïíôáé áðåõèåßáò, ÷ùñßò åíäéÜìåóïõò ìáêñïóêåëåßò óõíäÝóìïõò, ðñÜãìá ðïõ óõíÝâç óôïõò ðñïçãïýìåíïõò êýêëïõò. Ôçí ôïìÞ ãéá ôçí ìåôÜâáóç óôïí ôÝôáñôï êýêëï áðïôÝëåóå ôï Ýñãï ôïõ Ãïõßëéáì Ìüññéò. Ðñéí ðåñÜóïõìå óôçí ðåñéãñáöÞ áõôÞò ôçò ôïìÞò, èá ðñÝðåé íá áíáöåñèïýìå êáé óôï Ýôåñï óçìáíôéêü ãåãïíüò ðïõ Ýëáâå ÷þñá óôï ìåóïäéÜóôçìá ôïõ 1850-1875, ôï ïðïßï äåí èá ìðïñïýóå íá åßíáé Üëëï áðü ôçí äõíáìéêÞ Üíïäï ôïõ ñåýìáôïò ôçò åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò ìÝóá áðü ôçí ðÝíá ôïõ Éïõëßïõ Âåñí. Óßãïõñá õðÜñ÷ïõí áíáãíþóôåò ðïõ ðéóôåýïõí üôé ï Éïýëéïò Âåñí Þôáí áðëÜ Ýíáò åêöñáóôÞò ôïõ èåôéêéóôéêïý ðíåýìáôïò ôçò íåùôåñéêüôçôáò. ÌÝóá áðü ìéá óõãêåêñéìÝíç ïðôéêÞ ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé Ý÷ïõí äßêéï. Ùóôüóï, ìÝóá áðü ôï ðñßóìá ôçò éóôïñßáò êáé ôçò èåùñßáò ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò ðïõ áêïëïõèïýìå åìåßò, ôá ðñÜãìáôá åßíáé åíôåëþò äéáöïñåôéêÜ. Ï Âåñí ãéá åìÜò áðïôåëåß Ýíáí áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò åêöñáóôÝò ôïõ ëïãïôå÷íéêïý ðåäßïõ ðïõ áðïêáëïýìå öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá êáé ç åðéóôçìïíéêÞ öáíôáóßá ìéá áðü ôçò âáóéêÝò ôïõ óõíéóôþóåò. ÅîÜëëïõ, èá Þôáí ÷ñÞóéìï íá õðåíèõìßóïõìå üôé ï óðïõäáßïò áõôüò óõããñáöÝáò29, ìÝóá óôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá óôï ïðïßï áíáöåñüìáóôå, Ýãñáøå êáé Ýñãá ìå ÷áñáêôÞñá áìéãþò áíôéíåùôåñéêü êáé ñïìáíôéêü, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï «Ï ìÜóôñï-Æá÷áñßáò». Áò Ýñèïõìå üìùò óôçí óôéãìÞ üðïõ ôï Ýñãï ôïõ Ãïõßëéáì Ìüññéò óçìáôïäüôçóå ôï ðÝñáóìá óôç íåüôåñç åðï÷Þ ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý êáé óôï Üíïéãìá ôïõ ôÝôáñôïý ôçò êýêëïõ, ôïõ êýêëïõ ôçò íåþôåñçò êáé óýã÷ñïíçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò. Ôï 1875 ï Ìüññéò ìåôÝöñáóå óôá áããëéêÜ ôçí «ÁéíåéÜäá», åíþ ôï 1876 äçìïóßåõóå ôï Ýñãï ôïõ ðïõ Ýöåñå ôïí ôßôëï «Ç éóôïñßá ôïõ Óßãêïõñíô, ï Âüëóïõíãê êáé ç ðôþóç ôùí Íéìðåëïýíãêåí». Óôç óõíÝ÷åéá ìåôÝöñáóå ôéò éóëáíäéêÝò óÜãåò êáé ôçí «Ïäýóóåéá» (1887). Ôï 1896 äçìïóßåõóå ôï óðïõäáßï ôïõ Ýñãï «Ôï ðçãÜäé óôï ôÝëïò ôïõ êüóìïõ». ¼ðùò ðñïáíáöÝñáìå óôá Ýñãá ôïõ Ìüññéò äéáêñßíïõìå áíÜìéêôá óôïé÷åßá ðáñáìõèéïý êáé çñùéêïý Ýðïõò. Ïé èñýëïé ðïõ äéçãÞèçêå åßíáé ìáãåõôéêïß êáé ðåñéðåôåéþäåéò êáé ç óõìâïëÞ ôïõ óõããñáöÝá ôïõò óôç íåüôåñç ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý åîü÷ùò óçìáíôéêÞ. ÊÜðïõ åêåß ôá ðñÜãìáôá åß÷áí áñ÷ßóåé íá ðáßñíïõí ôï äñüìï ôïõò. Ôï 1879 äçìïóéåýôçêå ç ðñþôç äïõëåéÜ ôïõ Ìðñáì Óôüïõêåñ, åíþ ìåñéêÜ ÷ñüíéá áñãüôåñá ôïí áêïëïýèçóå êáé ï ößëïò ôïõ ¼óêáñ ÏõÜéëíô, ðïõ -üóïí áöïñÜ ôç äçìéïõñãéêÞ ôïõ ðëåõñÜ ðïõ åß÷å íá êÜíåé ìå ôçí öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá- áðïôÝëåóå ôï äçìéïõñãü üìïñöùí ðáñáìõèéþí êáé ðïéïôéêþí ìõèéóôïñçìÜôùí. «Ï åõôõ÷éóìÝíïò ðñßãêéðáò», «Ôï öÜíôáóìá ôùí ÊÜíôåñâéë», «Ï áöïóéùìÝíïò ößëïò» êáé «Ï íåáñüò âáóéëéÜò» áðïôÝëåóáí ðáñáìýèéá ðïõ ãñÜöôçêáí ìå äéäáêôéêÞ äéÜèåóç, êñéôéêÞ ìáôéÜ êáé ìåãÜëç åõáéóèçóßá. Ôï 1891 ï ÏõÜéëíô ÷Üñéóå óôçí ðáãêüóìéá ëïãïôå÷íéêÞ éóôïñßá ôï êïñõöáßï ôïõ Ýñãï ðïõ Ýöåñå ôïí ôßôëï «Ôï ðïñôñÝôï ôïõ Íôüñéáí ÃêñÝç». Ôçí ßäéá åðï÷Þ Ýëáìøå êáé ôï áóôÝñé åíüò áêüìç Âñåôáíïý ëïãïôÝ÷íç, ôïõ ÓêïôóÝæïõ Ñüìðåñô Ë. ÓôÞâåíóïí, ãåãïíüò ðïõ ðéóôïðïßçóå ôïí ðñùôáãùíéóôéêü ñüëï ôçò Âñåôáíßáò óôá äñþìåíá ôïõ ôÝôáñôïõ êýêëïõ. Ï ÓôÞâåíóïí Ýìåéíå óôçí éóôïñßá ùò ï äçìéïõñãüò ôïõ ðåñéðåôåéþäïõò ðåéñáôéêïý ìõèéóôïñÞìáôïò ìå ôïí ôßôëï «Ôï íçóß ôùí èçóáõñþí»(1883) êáé ôïõ ãïôèéêïý «Äüêôùñ ÔæÝêõë êáé êýñéïò ×Üúíô» (1886). Åíôüò ôïõ ßäéïõ ÷ñïíéêïý äéáóôÞìáôïò ðáñïõóßáóå ôá ðñþôá äåßãìáôá ôçò äïõëåéÜò ôïõ ï êáôáðëçêôéêüò ¢ñèïõñ ÌÜ÷åí, åíþ ôï 1895 Ýêáíå ôçí åìöÜíéóÞ ôïõ êáé ï Ñüìðåñô ÔóÝçìðåñò ìå ôï «Ï âáóéëéÜò ìå ôá êßôñéíá». Ï ÌÜ÷åí êáé ï ÔóÝçìðåñò áðïôÝëåóáí êëçñïíüìïõò ôçò ìõèïðëáóôéêÞò öéëïóïößáò ôùí

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

Ãåñìáíþí ñïìáíôéêþí ÍïâÜëéò êáé Å.Ô.Á ×üöìáí, ïé ïðïßïé äçìéïýñãçóáí óôá ðëáßóéá ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý ôñüìïõ Ýíá éäéáßôåñï ñåýìá. Ôï ñåýìá áõôü óõìðýêíùóå ôçí áôìüóöáéñá ôçò ãïôèéêÞò íïõâÝëáò ìå ôïí õðïâëçôéêü ñåáëéóìü. Ï ìáãéêüò áõôüò ñåáëéóìüò ðëÜóôçêå ìÝóá óôçí ëïãïôå÷íéêÞ éäéïöõÀá ôùí ÌÜ÷åí êáé ÔóÝçìðåñò, ãéá íá êáôáëÞîåé óôç äçìéïõñãßá äéçãçìÜôùí ðïõ ðñïóÝããéóáí ôï öáíôáóôéêü ìÝóá áðü êïóìéêïýò åöéÜëôåò êáé åîùëïãéêïýò ôñüìïõò, ôïõò ïðïßïõò ãåííïýóáí áëëüêïôåò õðÜñîåéò êáé áüñáôåò áðåéëÝò. Éäéáßôåñç áíáöïñÜ ïöåßëïõìå íá êÜíïõìå êáé óôïí Éôáëü ÊÜñëï Êïëëüíôé. Êýñéá ðñïóöïñÜ ôïõ Êïëëüíôé óôçí ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý õðÞñîå Ýíá óêïôåéíü ðáñáìýèé, óôï ïðïßï ðñùôáãùíßóôçóå Ýíáò áðü ôïõò ðéï åðéôõ÷çìÝíïõò ëïãïôå÷íéêïýò ÷áñáêôÞñåò ðïõ õðÞñîáí ðïôÝ, äçëáäÞ ï Ðéíüêéï (1881). Ùóôüóï, ôï óðïõäáéüôåñï êáôÜ ðïëëïýò ãåãïíüò óôïí ÷þñï ôïõ ãïôèéêïý ìõèéóôïñÞìáôïò êáé ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò óôï óýíïëü ôçò, Þôáí ç Ýêäïóç ôïõ «ÄñÜêïõëá» áðü ôïí Ìðñáì Óôüïõêåñ ôï 1897. ÔÝëïò, ìéá áêüìç ðáñïõóßá áõôÞò ôçò åðï÷Þò óôçí ïðïßá ðñÝðåé íá áíáöåñèïýìå åßíáé åêåßíç ôïõ ×Ýñìðåñô Ôæùñôæ ÃïõÝëò. Ï ÃïõÝëò áðïôÝëåóå Ýíáí ðïëõãñáöüôáôï ëïãïôÝ÷íç ðïõ Ýìåéíå óôçí éóôïñßá ëüãù ôùí ùñáßùí ìõèéóôïñçìÜôùí åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò ðïõ ìáò ÷Üñéóå. Ôñßá áðü ôá óçìáíôéêüôåñá Ýñãá ôïõ Þôáí «Ôï íçóß ôïõ Äüêôïñïò Ìïñþ» (1896), «Ï áüñáôïò Üíèñùðïò» (1897) êáé «Ï ðüëåìïò ôùí êüóìùí» (1898). Ï ÃïõÝëò õðÞñîå Üíèñùðïò ìå âáèýôáôåò áíçóõ÷ßåò êáé Ýêñïõóå ôïí êþäùíá ôïõ êéíäýíïõ ãéá ôéò óõíÝðåéåò ðïõ åß÷å ç äéáóôñåâëùìÝíç Ýííïéá ôçò ðñïüäïõ êáé ç ëáôñåßá ôçò ôå÷íïëïãéêÞò áíÜðôõîçò, óå åðï÷Ýò ðïõ åëÜ÷éóôïé ìðïñïýóáí íá áíôéëçöèïýí ðüóï âÜóéìïé Þôáí ïé öüâïé ôïõ. Áó÷ïëÞèçêå åíåñãÜ ìå ôçí ðïëéôéêÞ, Ýãéíå ìÝëïò áñéóôåñþí ïñãáíþóåùí, áëëÜ áðï÷þñçóå ó÷åôéêÜ óýíôïìá. Ôï 1909 ãõñßóôçêå óôç Ãáëëßá ç ôáéíßá «Ï áüñáôïò êëÝöôçò» ðïõ Þôáí âáóéóìÝíç óôïí «Áüñáôï Üíèñùðï», åíþ ôï 1932 Ýãéíáí ôáéíßåò «Ôï íçóß ôïõ Äüêôïñïò Ìïñþ» ìå ôïí êéíçìáôïãñáöéêü ôßôëï «Ôï íçóß ôùí ÷áìÝíùí øõ÷þí» êáé «Ï áüñáôïò Üíèñùðïò». Ôïí Ïêôþâñéï 1938 ï çèïðïéüò ¼ñóïí ÃïõÝëåò Ýêáíå óôïí ñáäéïöùíéêü óôáèìü ôçò ÍÝáò Õüñêçò ìéá åêðïìðÞ áöéåñùìÝíç óôï «Ï ðüëåìïò ôùí êüóìùí», ç ïðïßá Ýìåéíå óôçí éóôïñßá ãéá ôçí åðéôõ÷ßá ôçò, êáèþò ç ðåéóôéêüôçôÜ ôçò Þôáí ôÝôïéá ðïõ Ýêáíå ôïí êüóìï íá ðéóôÝøåé üôé ïé êÜôïéêïé ôïõ ðëáíÞôç ¢ñç åß÷áí üíôùò åéóâÜëåé óôç ãç. ¼ðùò ãßíåôáé êáôáíïçôü, ìÝ÷ñé ôçí áõãÞ ôïõ 20ïõ áéþíá, óôï åíåñãçôéêü ôïõ ôÝôáñôïõ êýêëïõ ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò åß÷áí êáôáãñáöåß áñéóôïõñãçìáôéêÜ Ýñãá. Ç óõíÝ÷åéá õðÞñîå ôï ßäéï äçìéïõñãéêÞ êáé åßíáé óôïõò ðåñéóóüôåñïõò áíáãíþóôåò ëßãï Ýùò ðïëý ãíùóôÞ. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ðñïçãïýìåíïõ áéþíá áíáðôý÷èçêáí êÜðïéá ðïëý éó÷õñÜ ñåýìáôá ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. Ôï ðéï ÷áñáêôçñéóôéêü áðü áõôÜ Þôáí ç åðéêÞ öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá. Ï Ëüñäïò ÍôÜíóáíõ áðïôÝëåóå ôïí ðñþôï óðïõäáßï ëïãïôÝ÷íç áõôïý ôïõ ñåýìáôïò. ¸ãñáøå äéçãÞìáôá, ìõèéóôïñÞìáôá, èåáôñéêÜ Ýñãá êáé ðïéÞìáôá. ¼ðùò ìáñôõñÜ ï ôßôëïò ôïõ Þôáí áñéóôïêñÜôçò, ãåííÞèçêå ôï 1878 óôï êÜóôñï ôùí ÍôÜíóáíõ óôçí Éñëáíäßá, õðÞñîå äåéíüò óêáêéóôÞò êáé Ýãéíå áîéùìáôéêüò ôïõ Âñåôáíéêïý óôñáôïý. ÐïëÝìçóå óôçí ðñþôç ãñáììÞ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ðïëÝìïõ ôùí Ìðüåñò êáé óõììåôåß÷å ùò óõíôáãìáôÜñ÷çò óôçí õðåñÜóðéóç ôçò Ãáëëßáò óôïí ¢ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï. Óå ðéï ìåãÜëç çëéêßá äßäáîå áããëéêÞ öéëïëïãßá óôçí ÁèÞíá. Ôï 1905 åêäüèçêå ç óåéñÜ äéçãçìÜôùí ôïõ ðïõ Ýöåñå ôïí ôßôëï «Ïé Èåïß ôçò ÐåãêÜíá», ôï 1906 ôï «Ï ÷ñüíïò êáé ïé Èåïß» êáé ôï 1908 «Ôï óðáèß ôïõ ÂÝëåñáí». ÌÝóá áðü ôá Ýñãá áõôÜ ðáñïõóéÜóôçêå óôï áíáãíùóôéêü êïéíü ç êïóìïãïíßá ôïõ ÍôÜíóáíõ åìðëïõôéóìÝíç ìå áñêåôÜ óôïé÷åßá çñùéêïý Ýðïõò. Ïé èåïß ôïõ «ôñßôïõ çìéóöáéñßïõ», ðïõ êáôïéêïýí óôçí ìõèéêÞ ÐåãêÜíá, ðëáéóéþíïíôáé áðü ôïõò âáóéëéÜäåò êáé ôïõò ÞñùÝò ôçò, óôá ðëáßóéá

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

10

''H. P. Lovecraft'' Andrian Kleinbergen ðïëý ùñáßùí äéçãçìÜôùí. Ôï 1922 åêäüèçêå ôï ðñþôï ôïõ ìõèéóôüñçìá ðïõ åß÷å ôïí ôßôëï «Äïí Ñïíôñßãêåæ: Ôá ÷ñïíéêÜ ôçò êïéëÜäáò ôçò ÓêéÜò» êáé áêïëïýèçóáí «Ç êüñç ôïõ âáóéëéÜ ôçò ÷þñáò ôùí îùôéêþí» êáé «Ç Åõëïãßá ôïõ ÐÜíá». Óôï ÔÝîáò ôùí ÇíùìÝíùí Ðïëéôåéþí ôçò ÁìåñéêÞò ãåííÞèçêå ôï 1906 ï óðïõäáéüôåñïò, êáôÜ ðïëëïýò, ëïãïôÝ÷íçò ôçò çñùéêÞò öáíôáóßáò. Ðñüêåéôáé ãéá ôïí Ñüìðåñô ×Üïõáñíô, ôïí äçìéïõñãü ôùí éóôïñéþí ôïõ «Êüíáí ôïõ ÂÜñâáñïõ» êáé Üëëùí çñþùí. Ï ×Üïõáñíô äåí Ýæçóå óå Ýíá ðåñéâÜëëïí ðíåõìáôéêþí áíèñþðùí. Ç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ Þôáí ìéêñïáóôéêÞ, åíþ êáé ï ßäéïò äåí åîåëß÷èçêå óå óõìâáôéêü Üíèñùðï ôùí ãñáììÜôùí. Ìðïñåß íá Ýãñáøå óðïõäáßá ìõèéóôïñÞìáôá, äéçãÞìáôá êáé íïõâÝëåò, íá áíÝðôõîå ðëïýóéá áëëçëïãñáößá, íá åß÷å öéëéêÝò åðáöÝò ìå ôïí ËÜâêñáöô êáé Üëëïõò ëïãïôÝ÷íåò, ùóôüóï, ðáñÜëëçëá ìå áõôÝò ôéò ðíåõìáôéêÝò ôïõ äñáóôçñéüôçôåò, ðáñÝìåéíå Ýíáò ãõìíáóìÝíïò ìõþäçò Üíôñáò, Ýíáò áèëçôÞò ôçò ðõãìá÷ßáò, Ýíáò Üíèñùðïò ìå áíôéíåùôåñéêÝò ðïëéôéêÝò áðüøåéò ôéò ïðïßåò õðåñáóðéæüôáí êáèçìåñéíÜ óôïõò äñüìïõò. Ç ðïëéôéêÞ óêÝøç êáé óõìðåñéöïñÜ ôïõ ×Üïõáñíô Þôáí ÷áñáêôçñéóôéêÞ ôïõ êëßìáôïò ôùí äåêáåôéþí ôïõ 1920 êáé ôïõ 1930. Ðßóôç óôçí Ýìöõôç çèéêÞ êáé áéóèçôéêÞ áíùôåñüôçôá ôçò ëåõêÞò öõëÞò, áíôéðÜèåéá êáé åðéöõëáêôéêüôçôá ðñïò ôïõò ìåôáíÜóôåò, ðïëéôéêÜ ïñÜìáôá áíáôñïðÞò ôçò íåùôåñéêüôçôáò óôï óýíïëü ôçò, êáé âßáéç õðïóôÞñéîç ôùí áíôéëÞøåùí áõôþí óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ. Ïé áíôéëÞøåéò áõôÝò ôïõ ×Üïõáñíô ãßíïíôáé åìöáíåßò óôá Ýñãá ôïõ êáé êõñßùò óå üóá áöïñïýí ôïí Êüíáí. ÌÝóá óå Ýíá ðåñéâÜëëïí äõóðéóôßáò, äñÜóçò, ìõèéêþí ðëáóìÜôùí êáé ÷áïôéêÞò âßáò, Ýíáò ðáíýøçëïò, ìõþäçò, ãáëáíïìÜôçò âÜñâáñïò ðåñéöÝñåôáé áðü ÷þñá óå ÷þñá êáé ìðëÝêåôáé óå åðéêÝò ðåñéðÝôåéåò ðïõ ôïõ ÷áñßæïõí äüîá. ÊÝíôñï âÜñïõò ôïõ ÷áñáêôÞñá áõôïý áðïôåëåß ç äýíáìç. Ç äýíáìç ôçò èÝëçóçò êáé ç äýíáìç ôùí áôóÜëéíùí ìõþíùí. Ï «Êüíáí» ÷Üñéóå óôïí ×Üïõáñíô ôåñÜóôéá áíáãíþñéóç. Ðåñßðïõ ìéóü áéþíá ìåôÜ ôïí èÜíáôï ôïõ (ðÝèáíå ôï 1936) Ýãéíå ðïëý åðéôõ÷çìÝíç åéêïíïãñáöçìÝíç íïõâÝëá êáé êéíçìáôïãñáöéêÞ ôáéíßá. Åðüìåíïò óðïõäáßïò óõããñáöÝáò ôçò åðéêÞò ëïãïôå÷íßáò ôïõ

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

öáíôáóôéêïý äåí èá ìðïñïýóå íá åßíáé Üëëïò áðü ôïí Ôæ. Ñ. Ñ. Ôüëêéí. Ï Ôüëêéí ìå ôï «×üìðéô» (1937), ôïí «¢ñ÷ïíôá ôùí äáêôõëéäéþí» (1954), êáé ìå ôï «Óéëìáñßëëéïí» ðïõ åêäüèçêå ôï 1977, äçëáäÞ ôÝóóåñá ÷ñüíéá ìåôÜ ôïí èÜíáôü ôïõ, êáôÝóôç ï äéáóçìüôåñïò, ßóùò, ëïãïôÝ÷íçò ôïõ öáíôáóôéêïý. Ï ¢ããëïò ëïãïôÝ÷íçò Ýãñáøå ðïéÞìáôá, äéçãÞìáôá êáé äïêßìéá, áëëÜ Ýìåéíå óôçí éóôïñßá ãéá ôá ìáêñïóêåëÞ, ìåãáëüðíïá ìõèéóôïñÞìáôá, óôá ïðïßá óõíäýáóå ôéò åðéêÝò ðåñéãñáöÝò çñùéêþí ìá÷þí, ôçí ñïìáíôéêÞ ðåñéãñáöÞ ðïõ áíáäåéêíýåé ôçí ìáãåßá ôçò öýóçò, ôçí ìÝèåîç óôçí áôìüóöáéñá ìåóáéùíéêþí êáé ìõèïëïãéêþí åðï÷þí, êáé ôçí óõíáéóèçìáôéêÞ ðëÞñùóç ôç áöÞãçóçò åíüò ðáñáìõèéïý. ÊáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1960 åìöáíßóôçêáí óôï ðñïóêÞíéï äõï áêüìç óçìáíôéêïß ëïãïôÝ÷íåò. Ðñüêåéôáé ãéá ôïí ÌÜéêë Ìïýñêïê êáé ôçí Ïýñóïõëá Ëå Ãêåí. ÅêöñáóôÝò êáé ïé äõï åíüò íÝïõ ðíåýìáôïò óôïí ÷þñï ôçò çñùéêÞò ëïãïôå÷íßáò, ðñïåñ÷üìåíïé áðü ôïí ðïëéôéêü ÷þñï ôçò áíáñ÷ßáò êáé åìðíåüìåíïé áðü ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1960, ðñüêñéíáí êáéíïôïìßåò óôçí èåìáôïëïãßá ôùí Ýñãùí êáé óçìáôïäüôçóáí ôçí åðáöÞ ôïõ êïéíïý ôçò ìïõóéêÞò ñïê ìå ôçí ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý. Ï Ìïýñêïê Ýãñáøå äåêÜäåò Ýñãá, áëëÜ ìíçìåéþäç äçìéïõñãßá ôïõ áðïôåëåß ç ðñïóÝããéóç ôïõ «Áéùíßïõ ÐñïìÜ÷ïõ», ðïõ Ýëáâå ÷þñá ìÝóá áðü ôçí åîéóôüñçóç ôùí ðåñéðåôåéþí ôïõ «¸ëñéê ôïõ ÌåëíéìðïíÝ», ôïõ «Êüñïõì», ôïõ «×üêìïõí» êáé ôïõ «Åñåêüæé». Óçìáíôéêü Ýñãï ôçò Ëå Ãêåí åßíáé ôï «¸ðïò ôçò ÃáéïèÜëáóóáò». Óôéò ìÝñåò ìáò õðÜñ÷ïõí áñêåôïß äçìïöéëåßò óõããñáöåßò ôçò åðéêÞò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. ÊÜðïéïé áð' áõôïýò åßíáé ï Ñ. Á. Óáëâáôüñå, ï ÃêÜìðñéåë ÊÝõ, ï áåßìíçóôïò ÍôÝçâéíô ÃêÝìåë, ï ÔÝñõ Ìðñïýêò, ï Ôæùñôæ ÌÜñôéí, ïé ÌÜñãêáñåô ÃïõÝçò êáé ÔñÜçóõ ×ßêìáí. ÁöÞíïíôáò ôçí åðéêÞ ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý êáé ðåñíþíôáò óå Ýíá áêüìç éó÷õñü ñåýìá ôïõ ôÝôáñôïõ êýêëïõ, èá åéóÝëèïýìå óôá ðëáßóéá ôïõ ðáéäéêïý ðáñáìõèéïý. ¼ðùò ðñïáíáöÝñáìå, ç óõíåéäçôÞ êáé áðüëõôç ëïãïôå÷íéêÞ ôáýôéóç ôùí ðáñáìõèéþí ìå ôçí öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá áðïôåëåß ìéá ðáñÜäïóç ðïõ ãåííÞèçêå ìÝóá óôá ðëáßóéá ï ôïõ ñïìáíôéóìïý. Óõíå÷éóôÝò áõôÞò ôçò ðáñÜäïóçò êáôÜ ôïí 20 áéþíá

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

11

õðÞñîáí ïé ðáñáìõèÜäåò Öñáíê ÌðÜïõì ìå ôï «Ï èáõìáóôüò ìÜãïò ôïõ Ïæ» (1900) êáé ï ÔæÝçìò Ìðáñß ìå ôïí «ÐÞôåñ Ðáí» (1904). Ï Ê. Ó. Ëéïýéò óôï «×ñïíéêü ôçò ÍÜñíéá» Ýãñáøå ìõèéóôïñÞìáôá ðïõ éóïññüðçóáí áíÜìåóá óôï ðáñáìýèé êáé óôï çñùéêü Ýðïò. ÓÞìåñá, éäéáéôÝñùò äçìïöéëåßò åßíáé ç Ôæåçí Ñïïõëéíãê, ï Íéë ÃêÜéìáí êáé ï Ößëéð Ðïýëìáí. Ç Ñüïõëéíãê áêïëïõèåß ôçí óõíôáãÞ ôïõ Ëéïýéò, ìå áðïôÝëåóìá ï ìéêñüò ôçò ìÜãïò «×Üññõ Ðüôåñ» íá äñáóôçñéïðïéåßôáé óå Ýíá ëïãïôå÷íéêü ðåñéâÜëëïí, ôï ïðïßï óõã÷ùíåýåé ôçí áôìüóöáéñá ôïõ ðáñáìõèéïý êáé ôïõ çñùéêïý Ýðïõò. Ï Ðïýëìáí áðü ôçí Üëëç, óôçí «Ôñéëïãßá ôïõ êüóìïõ» óõìðõêíþíåé óôç ãñáöÞ ôïõ óôïé÷åßá çñùéêïý Ýðïõò, ðáñáìõèéïý êáé ðñþéìçò åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò, ðáñïõóéÜæïíôáò Ýíá áñéóôïõñãçìáôéêü áðïôÝëåóìá. Ùóôüóï, ôï ñåýìá ôïõ ôÝôáñôïõ êýêëïõ ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý ðïõ áðïôåëåß ãíÞóéï ôÝêíï ôïõ ñïìáíôéóìïý, åßíáé åêåßíï ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ ôñüìïõ. Ìå êýñéïõò åêöñáóôÝò, êáôÜ ôïí 20ï áéþíá, äõï áíõðÝñâëçôïõò óõããñáöåßò, ôïí ¢ñèïõñ ÌÜ÷åí êáé ôïí ×Üïõáñíô Ößëéðò ËÜâêñáöô, ç ëïãïôå÷íßá ôïõ ôñüìïõ êáôÝóôç Ýíá áðü ôá êõñßáñ÷á ðëáßóéá ôïõ åõñýôåñïõ ðåäßïõ ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò. Ï Ïõáëüò ¢ñèïõñ ÌÜ÷åí åß÷å êÜíåé ôçí ðáñïõóßá ôïõ ïõ áéóèçôÞ áðü ôá ôÝëç ôïõ 19 áéþíá ìå ôá êáôáðëçêôéêÜ «Ï ìÝãáò èåüò Ðáí» êáé «Ôï åíäüìõ÷ï öùò» (1895). ¢ëëá óçìáíôéêÜ Ýñãá ôïõ Þôáí «Ï ëåõêüò êüóìïò» (1906), «Ôï êüêêéíï ÷Ýñé» (1906), «Ç ìåãÜëç åðéóôñïöÞ» (1915), «Ç ëáìðåñÞ ðõñáìßäá» (1924). Ï ËÜâêñáöô êéíÞèçêå óôï ßäéï ýöïò ìå ôïí ÌÜ÷åí, ãñÜöïíôáò ðïéÞìáôá êáé íïõâÝëåò óôï áëçèïöáíÝò ðåñéâÜëëïí ôùí ïðïßùí æùíôÜíåøáí áðüêïóìïé öüâïé êáé ìõèïëïãéêïß åöéÜëôåò. Óðïõäáßá Ýñãá ôïõ õðÞñîáí «Ôï áóçìÝíéï êëåéäß» (1926), «Ôï ðáñÜîåíï øçëü óðßôé óôçí êáôá÷íéÜ» (1926), «Ç ïíåéñéêÞ áíáæÞôçóç ôçò Üãíùóôçò ÊáíôÜè» (1927), ôï «ÐÝñá áðü ôéò ðýëåò ôïõ áóçìÝíéïõ êëåéäéïý» (1932), «Ôï ðëÜóìá óôï êáôþöëé» (1933) êáé Üëëá. ÅðéðëÝïí, áíÝðôõîå ðëïýóéï åðéóôïëïãñáöéêü Ýñãï, êáôáðéÜóôçêå ìå ôçí èåùñßá êáé ôçí ðñïâïëÞ ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò óôï óýíïëü ôçò êáé âïÞèçóå ðïëëïýò íåáñïýò ëïãïôÝ÷íåò ôïõ ÷þñïõ íá äçìïóéåýóïõí ôá Ýñãá ôïõò óå ëïãïôå÷íéêÜ ðåñéïäéêÜ ôçò åðï÷Þò. ¸æçóå óôçí áöÜíåéá åðéäåéêíýïíôáò óåìíüôçôá êáé áêïëïõèþíôáò Ýíáí ëéôü ôñüðï æùÞò. ÐÝèáíå ôï 1937 óå çëéêßá 47 åôþí, áöÞíïíôáò óôïí êüóìï ôïõ öáíôáóôéêïý ìéá áíåðáíÜëçðôç êëçñïíïìéÜ. ÓÞìåñá, ïé áíáãíþóôåò ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò ôïí áíáãíùñßæïõí ùò Ýíáí áðü ôïõò ðïéïôéêüôåñïõò äçìéïõñãïýò. Áêüìç êáé ïé áíôéóôÜóåéò ôùí êáèùóðñåðéóôþí ôçò áêáäçìáúêÞò äéáíüçóçò êáé ôçò ðëåéïøçößáò ôùí -«õðïôßèåôáé»- åãêñßôùí êñéôéêþí ëïãïôå÷íßáò, ðïõ ðáñáäïóéáêÜ ôïí Ý÷ïõí áíôéìåôùðßóåé ìå åðéöýëáîç åí ðïëëïßò, ëüãù ôùí åèíéêéóôéêþí êáé öõëåôéêþí ôïõ áðüøåùí- Ý÷ïõí áñ÷ßóåé íá êÜìðôïíôáé êáé íá ôïõ áðïäßäïõí êÜôé áðü ü,ôé ðñáãìáôéêÜ ôïõ áîßæåé. Ðíåõìáôéêü ôÝêíï ôïõ ËÜâêñáöô êáé óçìáíôéêüò åêöñáóôÞò áõôïý ôïõ ñåýìáôïò ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò õðÞñîå êáé ï Êëáñê ¢óôïí Óìéè. Ï Óìéè îåêßíçóå ãñÜöïíôáò ðïéÞìáôá, áëëÜ óôçí öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá Üöçóå ôï óôßãìá ôïõ ìå ôéò äÝêá éóôïñßåò ôçò «Õðåñâïñåßáò». Áêïëïýèçóáí êé Üëëïé óõããñáöåßò ôïõò ïðïßïõò ïöåßëïõìå íá áíáöÝñïõìå üðùò ï õðÝñï÷ïò ÊëÜéâ ÌðÜñêåñ, ï ÃêñÜ÷áì ÌÜóôåñôïí, ï Ôïì Ñüìðéíò, ï ÓôÝöåí Êéíãê. ¼ëïé ôïõò, ìå åîáßñåóç ôïí ÌÜóôåñôïí, Ýãñáøáí ëïãïôå÷íßá öáíôáóßáò êáé ôñüìïõ ìå ðïëëÝò åðéññïÝò áðü çñùéêÞ ëïãïôå÷íßá, áðü åðéóôçìïíéêÞ öáíôáóßá, áðü ðáñáìýèéá êáé áðü ü,ôé Üëëï ìðïñåß íá âÜëåé ï íïõò. ÁíôéèÝôùò, ï ÌÜóôåñôïí áðïôåëåß äçìéïõñãü ìå ðéï óôåíü ðñïóáíáôïëéóìü ðñïò ôá ìõèéóôïñÞìáôá ôñüìïõ. Éäéáßôåñá áíåðôõãìÝíï ñåýìá ôïõ ôÝôáñôïõ êýêëïõ ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò áðïôÝëåóå êáé ç åðéóôçìïíéêÞ öáíôáóßá. Ìå óýììá÷ï ôéò ôå÷íïëïãéêÝò åîåëßîåéò êáé ìå öüíôï ôá ðñþôá äéáóôçìéêÜ ôáîßäéá ôïõ áíèñþðïõ, ç ëïãïôå÷íßá ôçò åðéóôçìïíéêÞò ï öáíôáóßáò âñÞêå åýöïñï Ýäáöïò áíÜðôõîçò êáôÜ ôïí 20 áéþíá. Ìéá óåéñÜ áðü åîáéñåôéêïýò äçìéïõñãïýò ÷Üñéóáí óôï áíáãíùóôéêü

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

John Howe ''elves and dragons'’ êïéíü áíåðáíÜëçðôåò äïõëåéÝò. ÔÝôïéïé Þôáí ï ¢ñèïõñ Êëáñê ìå Ýñãá üðùò ôá «ÍçóéÜ óôïí ùêåáíü» (1952), «Ïé åðéêõñßáñ÷ïé» (1953), «2001; Ç ïäýóóåéá ôïõ äéáóôÞìáôïò» (1968), «Ñáíôåâïý ìå ôïí ÑÜìá» (1972), ï Öñáíê ×Ýñìðåñô ìå ôï åîÜôïìï Ýðïò ôïõ «Íôéïýí», ï Ñüìðåô ×Üéíëáúí ìå ôá «Óôñáôéþôåò ôïõ óýìðáíôïò» (1959), «ÎÝíïò óå îÝíç ÷þñá» (1961), ï ÉóáÜê Áóßìùö ìå ôç «ÃáëáîéáêÞ Áõôïêñáôïñßá» êáé ï Ößëéð Íôéê ìå ôá «Ï Áíôßóôñïöïò Êüóìïò» (1967), «Ôï çëåêôñéêü ðñüâáôï» (1968), «Ïýìðéê» (1969), «ÈåúêÞ åéóâïëÞ» (1981). ¢ëëïé áîéüëïãïé óõããñáöåßò Þôáí ï ¢ëöñåíô ÌðÝóôåñ, ï Êåñô Âüííåãêáô êáé ï Á.Å. Âáí Âïãêô. ¸íá áêüìç ñåýìá ðïõ ãåííÞèçêå óôá ðëáßóéá ôïõ ñïìáíôéóìïý êáé éó÷õñïðïéÞèçêå êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ 20ïõ áéþíá, áðïêôþíôáò ìÜëéóôá ìåãÜëç äçìïöéëßá óôéò ìÝñåò ìáò, åßíáé ôï éóôïñéêü ìõèéóôüñçìá. Ïé ÏõìðÝñôï ¸êï, Íôáí ÌðñÜïõí, Ì. Ê. Öïñíô êáé ÓôÞâåí ÐñÝóöéëíô áðïôåëïýí ÷áñáêôçñéóôéêÝò ðåñéðôþóåéò åðéôõ÷çìÝíùí ëïãïôå÷íþí ðïõ Ýãñáøáí ùñáßá éóôïñéêÜ ìõèéóôïñÞìáôá. Ôåëåéþíïíôáò ôçí áíáöïñÜ ìáò óôá óçìáíôéêüôåñá ñåýìáôá ôïõ êýêëïõ ôçò íåüôåñçò êáé óýã÷ñïíçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý, èá óôáèïýìå êáé óôéò åéêïíïãñáöçìÝíåò íïõâÝëåò (comics). Ìå ñßæåò óôïí ïõ Ñïìáíôéóìü êáé ôçí áñ÷Þ ôçò áíÜðôõîÞò ôïõ óôï äåýôåñï ìéóü ôïõ 19 ï áéþíá, ôï comic êáôÝóôç åîáéñåôéêÜ äçìïöéëÝò êáôÜ ôïí 20 . Ìå åðßêåíôñï áñ÷éêÜ ôéò Ç.Ð.Á, üðïõ êáé ãåííÞèçêáí äéÜóçìïé õðåñÞñùåò üðùò ï Batman, ï Superman, ï Flash Gordon, ï Hulk êáé ï Daredevil, êáé áñãüôåñá êÜðïéåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò üðùò ç Ãáëëßá, ç Éôáëßá êáé ç Âñåôáíßá, ðïõ ìáò ÷Üñéóáí Þñùåò üðùò ï Ìðëåê, ï Ëïýêõ Ëïõê êáé ï Áóôåñßî, ç åéêïíïãñáöçìÝíç íïõâÝëá Ýãéíå Ýíá áðü ôá ðéï ðïëõäéáâáóìÝíá ëïãïôå÷íéêÜ åßäç êáé êáôÝêôçóå ôéò êáñäéÝò ìéêñþí êáé ìåãÜëùí. Åðéóêïðþíôáò ôïí êýêëï ôçò íåüôåñçò êáé óýã÷ñïíçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý, áíôéëáìâáíüìáóôå üôé äåí Þñèå óôï ðñïóêÞíéï ìÝóù êÜðïéïõ îáöíéêïý îåóðÜóìáôïò. Áíôßèåôá, îåêßíçóå ìéá ðïñåßá õðüãåéá êáé óõíÜìá óôáèåñÞ. Õðüãåéá ãéáôß êéíÞèçêå, áðü ôï 1875 êé Ýðåéôá, êÜôù áðü ôá åêÜóôïôå åðéêñáôïýíôá ñåýìáôá ôçò ìüäáò êáé óôáèåñÞ, ãéáôß äåí ðáñïõóßáóå åîÜñóåéò êáé õðï÷ùñÞóåéò, áëëÜ Ýíáí áêëüíçôï ñõèìü áíÜðôõîçò. ÓÞìåñá, ôï ðåäßï ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò åßíáé ðïëõìåñÝò êáé óôïõò êüëðïõò ôïõ óõìðëÝêïíôáé äåêÜäåò äéáöïñåôéêÜ ëïãïôå÷íéêÜ ñåýìáôá. ÓçìáíôéêÞ åîÝëéîç ðïõ Ýëáâå ÷þñá óôá ðëáßóéá ôïõ ôÝôáñôïõ êýêëïõ åßíáé ç äõíáìéêÞ åðáíáöïñÜ ôïõ çñùéêïý óôïé÷åßïõ óôï ëïãïôå÷íéêü ðñïóêÞíéï. Åßíáé ðñÜãìáôé åíäéáöÝñïí ôï ãåãïíüò üôé ôï ðëÝïí áñ÷áúêü óôïé÷åßï ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò êáôÝóôç ðáíßó÷õñï êáôÜ ôçí åðï÷Þ ôïõ ìïíôÝñíïõ êüóìïõ. Åßíáé ðñïöáíÝò üôé ôï ãåãïíüò áõôü áðïäåéêíýåé ôçí åóùôåñéêÞ êé áéóèçôéêÞ áíôßèåóç ðïõ åêöñÜæåé ç öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá ðñïò ôçí åðï÷Þ ôçò íåùôåñéêüôçôáò.

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

12

¸íá áêüìç éäéáßôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò íåüôåñçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò åßíáé ç êõñéáñ÷ßá ôçò ðåæïãñáößáò êáé ï ìáñáóìüò ôçò ðïßçóçò. Åßíáé áîéïóçìåßùôï üôé ç ëïãïôå÷íéêÞ Ýêöñáóç ðïõ äéáôÞñçóå ôç öëüãá ôïõ öáíôáóôéêïý ðïëéôéóìïý áíáììÝíç ãéá ÷éëéåôßåò, õðï÷þñçóå ìåôÜ ôï êëåßóéìï ôïõ ñïìáíôéêïý êýêëïõ. Ìáæß ìå ôçí ðïßçóç åãêáôÝëåéøå ôçí öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá êáé ç Ãåñìáíßá! Ç ÷þñá ðïõ áðïôÝëåóå ôçí ìçôñüðïëç ôïõ ñïìáíôéóìïý êáé ðïõ ãïíéìïðïßçóå ôï ðåäßï ôïõ öáíôáóôéêïý ìå åîÝ÷ïõóåò äçìéïõñãßåò, ìåôÜ ôï 1850 Üñ÷éóå óôáäéáêÜ íá óéùðÜ. Áêüìç êé áí èåùñÞóïõìå êÜôé ôÝôïéï ùò áíáìåíüìåíï ãéá ôçí åðï÷Þ ìåôÜ ôïí ´ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï, åðåéäÞ Ýðåéôá áðü ôçí Þôôá ðÜñèçêå ç óõëëïãéêÞ áðüöáóç áð' üëïõò ôïõò éó÷õñïýò ðïëéôéêïýò êáé ðíåõìáôéêïýò ðüëïõò, ç ïðïßá ðñüâëåðå ôïí ìåôáó÷çìáôéóìü ôïõ ãåñìáíéêïý ðïëéôéóìïý óôï óýíïëü ôïõ, ìå ôçí áéôéïëïãßá üôé ïé ñßæåò ôïõ Þôáí áíôéíåùôåñéêÝò êáé ðñïóáíáôüëéæå ôéò åðéëïãÝò ôùí Ãåñìáíþí óå ðåäßá åèíéêéóôéêþí áíôéëÞøåùí êáé ÷áñéóìáôéêþí çãåôþí, äåí åßíáé åýêïëï íá äéêáéïëïãçèåß ç õðï÷þñçóç ðïõ åß÷å ëÜâåé ÷þñá ìÝ÷ñé ôï 1945. Ôï áðïôÝëåóìá áõôÞò ôçò õðï÷þñçóçò Þôáí ç êõñéáñ÷ßá ôïõ áããëïóáîïíéêïý êüóìïõ åíôüò ôùí ðëáéóßùí ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. Èá ðñÝðåé, ôÝëïò, íá áíáöÝñïõìå üôé ç íåüôåñç öáíôáóôéêÞ ëïãïôå÷íßá óõíäÝèçêå ìå äéÜöïñåò êáëëéôå÷íéêÝò åêöñÜóåéò. ÆùãñÜöïé üðùò ïé Boris Valleho, Frank Frazzeta, Dorian Cleavenger, Luis Royo, John Howe êáé Üëëïé ðïëëïß30, äçìéïýñãçóáí êáé äçìéïõñãïýí Ýñãá ôá ïðïßá áðïôåëïýí ôçí åéêáóôéêÞ ðñïÝêôáóç ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. ÊáôÜ ôïí 20ï áéþíá, Ýãéíå êáé ôï åðéôõ÷çìÝíï ðÜíôñåìá ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò ìå ôïí êéíçìáôïãñÜöï êáé ôçí ôçëåüñáóç, ðñÜãìá ðïõ ïäÞãçóå óôéò óýã÷ñïíåò öáíôáóôéêÝò êéíçìáôïãñáöéêÝò õðåñðáñáãùãÝò. ÅðéðëÝïí, óå ìõèéóôïñÞìáôá êáé åéêïíïãñáöçìÝíåò íïõâÝëåò âáóßóôçêáí áìÝôñçôá çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá. ÁíôéèÝôùò, ôá ðáé÷íßäéá ñüëùí êáé ôá åðéôñáðÝæéá ðáé÷íßäéá, åðçñåÜóôçêáí áëëÜ êáé åðçñÝáóáí ôçí ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý. Áðü ôçí áíáöïñÜ ìáò áõôÞ äåí èá ìðïñïýóáí íá ëåßðïõí êáé ôá ìïõóéêÜ êïììÜôéá ðïõ åßíáé âáóéóìÝíá óå Ýñãá ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò. ÔÝôïéá êïììÜôéá áíé÷íåýïíôáé óôéò ìÝñåò ìáò êõñßùò óôï óêëçñü Þ÷ï ôçò heavy metal óêçíÞò. ÓôáìÜôçò Ìáìïýôïò Áðüöïéôïò Ó÷ïëÞò Äéïßêçóçò êáé Ïéêïíïìßáò ôïõ ÐåéñáéÜ, Áðüöïéôïò ÅëåõèÝñïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò ÓôïÜò ôïõ âéâëßïõ (óåéñÜ ìáèçìÜôùí ãéá ôç ëïãïôå÷íßá: Áðü ôïí ñïìáíôéóìü óôïí ìåôáìïíôåñíéóìü-ïé ðåñéðÝôåéåò ôïõ ëïãïôå÷íéêïý èåóìïý) ÖïéôçôÞò Å.Ê. Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, ÔìÞìáôïò Ðïëéôéêþí Åðéóôçìþí êáé Äçìüóéáò Äéïßêçóçò. Ðñüåäñïò Ö.ËÅ.ÖÁ.ËÏ Õðïóçìåéþóåéò 25) ¢ëëïò Ýíáò ëïãïôÝ÷íçò ðïõ åãêáôÝëåéøå ôïí Ñïìáíôéóìü êáé ôçí ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý, áñ÷ßæïíôáò íá ãñÜöåé ñåáëéóôéêÜ ìõèéóôïñÞìáôá Þôáí ï ÊÜñïëïò Íôßêåíò.

26) Maurice Nadeau, Éóôïñßá ôïõ Óïõñåáëéóìïý, åêä. ÐëÝèñïí, 1978.

27) Michael Lowy- Robert Sayre, ÅîÝãåñóç êáé Ìåëáã÷ïëßá, ÅíáëëáêôéêÝò åêäüóåéò, 1999 28) Áêüìç êáé ïé ìåôáãåíÝóôåñïé ëïãïôÝ÷íåò ðïõ óõãêñüôçóáí ôïí áñéóôåñü ðüëï ôïõ «sword'n sorcery», üðùò ï ÌÜéêë Ìïýñêïê êáé ç Ïýñóïõëá Ëå Ãêåí, ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôïí ÷þñï ôçò áíáñ÷ßáò êáé ü÷é ôïõ êïììïõíéóìïý. Ùóôüóï, êáé ï Ìüññéò äéáãñÜöôçêå ôåëéêÜ áðü ôïí Óïóéáëéóôéêü Óýíäåóìï, åðåéäÞ ïé éäÝåò ôïõ åß÷áí ñïìáíôéêü õðüâáèñï êáé ü÷é ìáñîéóôéêü.

29) Óôá ðëáßóéá ôùí éäåïëïãéêþí áëëáãþí ðïõ óõíôåëÝóôçêáí óôïõò êüëðïõò ôùí óõããñáöÝùí ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý èá ðñÝðåé íá åðéóçìÜíïõìå üôé êáé ï Éïýëéïò Âåñí áðïôÝëåóå óôï÷áóôÞ ìå áñêåôÝò áñéóôåñÝò ðïëéôéêÝò åðéññïÝò.

30) Ìéá ìáôéÜ óôï óõãêåêñéìÝíï äéáäéêôõáêü ÷þñï www.aumania.it èá ìáò öÝñåé åíþðéïí åíüò ðñáãìáôéêÜ ìåãÜëïõ áñéèìïý êáëëéôå÷íþí ôçò öáíôáóôéêÞò æùãñáöéêÞò.

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

13

Doctor WHO Ôï ÷ñïíéêü ôùí Áñ÷üíôùí ôïõ ×ñüíïõ êáé ï Äüêôïñáò

ôïõ ÄçìÞôñç ÓéÜââá Å. ÌÝëïò Ö.ËÅ.ÖÁ.ËÏ

Ëßãï ðñéí ôçí ïñéóôéêÞ Þôôá ôùí ãÞéíùí åìöáíßóôçêå áðü ôï ðïõèåíÜ, îáöíéÜæïíôáò ôïõò ðÜíôåò êáé áðëÜ åßðå «ÏíïìÜæïìáé Äüêôùñ…Êáé öõóéêÜ Þñèá, ãéá íá ìáôáéþóù ôá ó÷Ýäéá ôïõ ÇãÝôç óáò…áñ÷éêÜ óáò ðñïóöÝñù åéñÞíç..». ¸÷ïíôáò ìéá ÷áìïãåëáóôÞ Ýêöñáóç, Ýíäåéîç ßóùò ôïõ áôñüìçôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ, êïßôáîå ôïõò óáóôéóìÝíïõò êáé Ýêäçëá áìÞ÷áíïõò ÍôÜëåê, ïé ïðïßïé, áí êáé Þôáí ïé ðéï éó÷õñïß ìá÷çôÝò ôïõ óýìðáíôïò, Ýìåéíáí áäñáíåßò óôçí èÝá ôïõ. Êé Ýðåéôá ç ìáôéÜ ôïõ óêïôåßíéáóå. Èá ìðïñïýóáí åêåßíç ôçí óôéãìÞ ïé óôñáôéþôåò ÍôÜëåê íá ôïí åîáûëþóïõí, ìá ôï ðáñÜóôçìá ôïõ èáíÜôïõ, ðïõ áðüðíåõóå ï Äüêôùñ, ôïõò ðÜãùóå. Íáé, öüâïò Þôáí áõôü! Ðßóù áð' ôéò ìåôáëëéêÝò ðáíïðëßåò ôïõò ïé ÍôÜëåê Ýíéùóáí áõôü ôï óõíáßóèçìá. Ãéáôß ï ðñïáéþíéïò å÷èñüò Ýóôåêå áìÝñéìíïò åìðñüò ôïõò êáé ãíþñéæáí áð' ôïõò èñýëïõò, ðùò åß÷áí çôôçèåß áðü ôçí áóýëëçðôç äéÜíïéÜ ôïõ óôïí Ðüëåìï ôïõ ×ñüíïõ. «...Þ èá óáò äþóù ôïí ðáãùìÝíï èÜíáôï, ðéï êñýï êé áð' ôï óêïôÜäé ôïõ äéáóôÞìáôïò. Êáé èá ÷áèåßôå ìÝóá óôçí óêüíç êáé èá öñïíôßóù áõôÞ ôçí öïñÜ, íá îå÷áóôåßôå, ãéá íá ìçí èõìÜôáé êáíåßò ôçí ýðáñîÞ óáò» åßðå ï Äüêôùñ, ïëïêëçñþíïíôáò ôçí ðñüôáóÞ ôïõ. Ïé ÍôÜëåê ìÝíïíôáò áêßíçôïé êáé óôï÷åýïíôáò ôïí Äüêôïñá, Üêïõóáí ôá ëüãéá ôïõ ðñïáéþíéïõ å÷èñïý ôïõò êáé ðåñßìåíáí åíôïëÝò, ãéáôß óôü÷ïò ôïõò äåí Þôáí ï èÜíáôüò ôïõ, áëëÜ ç áðïäï÷Þ áðü ìÝñïò ôïõ ðùò åßíáé ôá áíþôåñá üíôá êáé ïé íéêçôÝò ôïõ ðïëÝìïõ. Åêåß óôü÷åõóå ï Äüêôùñ. Óôçí ìáôáéïäïîßá ôïõò. Ï ôåëåõôáßïò, ßóùò, ¢ñ÷ïíôáò ôïõ ×ñüíïõ ãíþñéæå ðùò ôá ðáßæåé üëá ãéá üëá. ¸íá ëÜèïò êáé ç Ãç èá Ýìåíå áðñïóôÜôåõôç. ¸íá ëÜèïò êáé ï ßäéïò èá ÷áíüôáí.

Ïé Dalek Ôï ðáñáðÜíù áðüóðáóìá åßíáé åíäåéêôéêü ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ Äüêôïñá, ôïõ êåíôñéêïý Þñùá ôçò ôçëåïðôéêÞò óåéñÜò «Doctor Who». ¼ìùò óôï óçìåßï áõôü ðñÝðåé ç éóôïñßá íá îåêéíÞóåé áðü ôçí áñ÷Þ. Ôï óýìðáí, üðùò îÝñïõìå, åßíáé ðéèáíüôáôá Üðåéñï. Óôá áìÝôñçôá óõóôÞìáôá ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ï êüóìïò ôçò ôçëåïðôéêÞò óåéñÜò õðÜñ÷ïõí ðïëëïß ðëáíÞôåò ìå æùÞ êáé ðïëéôéóìü. ¢ëëïé åéñçíéêïß, Üëëïé åíôåëþò áãáèïß êáé åíáñìïíéóìÝíïé ìå ôï öõóéêü óýóôçìá êáé Üëëïé ðïëåìï÷áñåßò, õðçñÝôåò ôïõ êáêïý, ôçò õðåñïøßáò êáé ôçò êáôáêôçôéêÞò åììïíÞò. Óå áõôüí ôïí êüóìï æåé ï Äüêôïñáò. Óýìöùíá ìå ôçí ÜðïøÞ ìïõ åßíáé Ýíáò ¢ñ÷ïíôáò óõìðïíåôéêüò, ìå áñ÷Ýò êáé éððïôéêÞ óõìðåñéöïñÜ, ìá óõíÜìá êáé áäéáðñáãìÜôåõôá áðüëõôïò. Óêëçñüò óáí ðÝôñá. Ìéá ðñáãìáôéêÞ ìÜóôéãá êáôáóôñïöÞò ãéá üóïõò åðéâïõëåýïíôáé ôçí áêåñáéüôçôá ôùí áíÜ ôï Óýìðáí åëåýèåñùí êáé áäýíáìùí ëáþí. Óôá ðëáßóéá áõôÞò ôçò óåéñÜò ïõóéáóôéêÜ ï êåíôñéêüò ðëáíÞôçò óôïí ïðïßï äéáäñáìáôßæåôáé ç éóôïñßá åßíáé ç Ãç. ÐÜíôá ï Äüêôïñáò

Ïé Cyberman ðçãáßíåé óôçí Ãç, åßôå óôï ìáêñéíü ìÝëëïí åßôå óôï îå÷áóìÝíï ðáñåëèüí êáé ó÷åäüí üëïé ïé óýíôñïöïé ôïõ Äüêôïñá åßíáé áðü ôçí Ãç. ¢ëëùóôå, ïé ÃÞéíïé oìïéÜæïõí ðïëý ìå ôïõò êáôïßêïõò ôïõ Gallifrey. ÂÝâáéá, ïé åéêüíåò áðü ôïõò Üëëïõò ðëáíÞôåò êáé ðïëéôéóìïýò åßíáé åíôõðùóéáêÝò êáé ðñïóçëþíïõí ôïí èåáôÞ óôçí ïèüíç ôçò TV, éäßùò óôïõò ôåëåõôáßïõò êýêëïõò ìå ôá íÝá óêçíéêÜ êáé ôçí óýã÷ñïíç ôå÷íïëïãßá. ¼ðùò ðñïåßðáìå, ôï «Doctor Who» åßíáé ìéá âñåôáíéêÞ ôçëåïðôéêÞ óåéñÜ åðéóôçìïíéêÞ öáíôáóßáò, ðïõ ãõñßóôçêå êáé ðñïâëÞèçêå áðü ôï BBC. Ãéá ðñþôç öïñÜ ðñïâëÞèçêå óôç Âñåôáíßá ôï 1963 êáé óôáìÜôçóå ôï 1989. Ôï 1996 äçìéïõñãÞèçêå êáé ìéá ôáéíßá áðü ôï Hollywood, åíþ áðü ôïí ÌÜñôéï ôïõ 2005 Üñ÷éóå íá ðñïâÜëëåôáé îáíÜ ôçëåïðôéêÜ ìå íÝá åðåéóüäéá óå 42 ÷þñåò. ÁíÜìåóá óôéò ÷þñåò áõôÝò åßíáé êáé ç ÅëëÜäá, üðïõ ç óåéñÜ ðñïâÜëëåôáé áðü ôï êáíÜëé ÓÊÁÉ. Ôï «Doctor Who» Ý÷åé êáôá÷ùñçèåß óôï âéâëßï Ãêßíåò ùò ç ìáêñïâéüôåñç óåéñÜ óôçí éóôïñßá ôçò ôçëåüñáóçò. Áñ÷éêÜ åß÷å ðïëý ìéêñü ðñïûðïëïãéóìü, áëëÜ ëüãù ôçò áðÞ÷çóÞò ôçò äéáôÝèçêáí ìå ôïí ÷ñüíï ìåãáëýôåñá ÷ñçìáôéêÜ ðïóÜ. ÓÞìåñá ÷áñáêôçñßæåôáé ùò ç ðéï cult ôçëåïðôéêÞ óåéñÜ ôçò Âñåôáíßáò. Ôç äåêáåôßá ôïõ '80 ç óåéñÜ Þôáí åãêåêñéìÝíç ðëÝïí êáé ãéá ôá ðáéäéÜ, ìéáò êáé êüðçêáí ïé ôñïìá÷ôéêÝò óêçíÝò êáé âåëôéþèçêáí ôá óåíÜñéá. Óôçí Âñåôáíßá êõêëïöüñçóå óå comic, åíÝðíåõóå áíÝêäïôá êáé ãåíéêÜ ðÝñáóå óôç êáèçìåñéíüôçôá ôùí âñåôáíþí. ÔéìÞèçêå ìå ðëÞèïò âñáâåßùí. Äçìéïõñãïß ôçò óåéñÜò Þôáí ïé Sydney Newman êáé Donald Wilson. Ðáñáãùãüò Þôáí ï Verity Lambert êáé óåíáñéïãñÜöïò ï Anthony Coburn. Ôç ìïõóéêÞ Ýãñáøáí ïé Ron Greiner êáé Delia Derbyshire. Ùò óõíÝ÷åéá ôçò óåéñÜò, Þ ìÜëëïí ùò ðáñÜëëçëç éóôïñßá, äçìéïõñãÞèçêå êáé ç ôçëåïðôéêÞ óåéñÜ «Touchwood», ìå êåíôñéêü Þñùá ôïí Captain Jack, óýíôñïöï óôá ôáîßäéá êáé ôéò ðåñéðÝôåéåò ôïõ Äüêôïñá. Ðñüêåéôáé ãéá óêëçñü êáé Üöïâï ðïëÝìéï ôùí åîùãÞéíùí áðåéëþí êáé õðåñáóðéóôÞ ôçò Ãçò. Óôéò ðåñéðÝôåéÝò ôïõ ï Äüêôïñáò áíôéìåôùðßæåé óõíå÷þò åðéêßíäõíåò óõíèÞêåò êáé ðïëëÝò öïñÝò âñßóêåôáé êïíôÜ óôïí èÜíáôï Þ êáé óêïôþíåôáé. ¼ìùò äåí ÷Üíåôáé, áëëÜ áíáãåííéÝôáé ëüãù ôçò ìåôÜëëáîçò ôïõ. ÁíáãåííéÝôáé ó' Ýíá íÝï óþìá êé Ýôóé êáôÜ êáéñïýò, áëëÜæåé êáé ï ï ðñùôáãùíéóôÞò ôçò óåéñÜò. Åãþ, âÝâáéá, ìåãÜëùóá ìå ôïí 4 êáé ôïí 5o Äüêôïñá, ôïí Tom Baker êáé ôïí Peter Davison áíôßóôïé÷á, üìùò ç óåéñÜ Ý÷åé áëëÜîåé äÝêá çèïðïéïýò êáé Þäç óôï BBC, åôïéìÜæåôáé íá êÜíåé ôçí ïò åìöÜíéóç ôïõ ï 11 Äüêôïñáò, ðïõ ìÜëëïí åßíáé ï Matt Smith. ¸ôóé Ý÷ïõìå: William Hartnell (1963 - 1966) Patrick Troughton (1966 - 1969) Jon Pertwee (1970 - 1974)

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

Ï Captain Jack (John Barrowman) Tom Baker (1974 - 1981) Peter Davison (1981 - 1984) Colin Baker (1984 - 1986) Sylvester McCoy (1987 - 1989, 1996) Paul McGann (1996) Christopher Eccleston (2005) David Tennant (2005 óÞìåñá) Ï 4ïò Doctor êáé ï äçìéïõñãüò ôùí Dalek ï Davros Áð' ôá ðñþôá êéüëáò åðåéóüäéá ïé äçìéïõñãïß ôçò óåéñÜò ðñïêÜëåóáí ôïõò èåáôÝò íá øÜîïõí êáé í' áíáêáëýøïõí ôçí ôáõôüôçôá, ôïõò óêïðïýò êáé ôï ðåðñùìÝíï ôïõ ìõóôçñéþäç Äüêôïñá. ÅðåéäÞ áðü ôï 1963 ìÝ÷ñé êáé óÞìåñá Ý÷ïõí äïèåß ðïëëÜ óôïé÷åßá, èá îåêéíÞóù ôçí éóôïñßá áðü ôçí áñ÷Þ. Åí áñ÷Þ, ëïéðüí, Þôáí ï ðëáíÞôçò Gallifrey (ÃêÜëëéöñåû), ï ðëáíÞôçò ôùí Times Lords (Áñ÷üíôùí ôïõ ×ñüíïõ). ¸íáò ðïëéôéóìÝíïò ðëáíÞôçò, ðáôñßäá åíüò ëáïý åîáéñåôéêÜ åîåëéãìÝíïõ ôå÷íïëïãéêÜ. Ïé êÜôïéêïé áõôïý ôïõ ðëáíÞôç Þôáí üìïéïé åîùôåñéêÜ ìå ôïõò áíèñþðïõò, ìá åß÷áí ôåëåßùò äéáöïñåôéêÞ øõ÷ïóýíèåóç. ÁíÝðôõîáí ôïí ðïëéôéóìü ôïõò óôï Ýðáêñï, åíþ ç äýíáìÞ ôïõò ðñïÞëèå áðü ôçí ôå÷íïëïãéêÞ éêáíüôçôá íá åëÝã÷ïõí ôïí ÷ñüíï. ÊÜðïéåò öïñÝò áöÞíåôáé íá åííïçèåß ðùò áõôü åß÷å êáé êÜðïéï èñçóêåõôéêü õðüâáèñï, ùóôüóï äåí åß÷å ó÷Ýóç ìå êÜðïéá åðßóçìç èñçóêåßá ïýôå êáé Ýãéíå êÜðïéá óáöÞò ó÷åôéêÞ áíáöïñÜ. Ïé Time Lords ìðïñïýóáí íá åëÝã÷ïõí ôïí ÷ñüíï êé åðïìÝíùò í' áëëÜæïõí ôçí öõóéêÞ ñïÞ ôçò éóôïñßáò ôïõ óýìðáíôïò. ¹ôáí óå èÝóç íá åðïðôåýïõí ôá ãåãïíüôá óå êÜèå ðáñÜëëçëç äéÜóôáóç êáé óå üëåò ôéò åðï÷Ýò. ÁõôÞ ç ôå÷íïëïãßá ôïõò Ýêáíå ðáíßó÷õñïõò êé Ýôóé êëçñïíüìçóáí ôçí åõèýíç ãéá ôç äéáöýëáîç ôçò êïóìéêÞò éóïññïðßáò. Ãé' áõôü äçìéïõñãÞèçêå ôï Áíþôáôï Óõìâïýëéï ðïõ óôåãÜæïíôáí óôçí

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

14

Áêñüðïëç, ôï ïðïßï Ýëåã÷å êáé äéáôçñïýóå ôçí ôÜîç. Ôï Óõìâïýëéï Þôáí ó÷åäüí ÁèÜíáôï. Ï áíþôáôïò Þôáí ï Racelon êáé ìåôÜ ï Omega. Áõôïß ïé äýï õðåñåîÝëéîáí ôïí ðïëéôéóìü ôïõ ÃêÜëëéöñåû (ìå ôçí äçìéïõñãßá ôïõ Tardis (ÔÜñíôéò) êáé ü÷é ìüíï). Äçìéïýñãçóáí ìéá áóýëëçðôç ôå÷íïëïãßá, ìá äåí åðéôñÝðïíôáí ç ÷ñÞóç ôçò áëüãéóôá. Ç äýíáìç áõôÞ äåí Ýðñåðå íá åîõðçñåôåß ðñïóùðéêÜ óõìöÝñïíôá êáé üóïé ðñïóðÜèçóáí íá ôçí ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ãéá ôÝôïéï óêïðü Þ ôï Ýêáíáí, åîïñßóôçêáí Þ óôçí åó÷Üôç ôùí ðåñéðôþóåùí, åîáûëþèçêáí. ÁðáãïñåõôéêÞ áðü ôïõò ¢ñ÷ïíôåò ôïõ ×ñüíïõ Þôáí êáé ç áëëáãÞ ôçò éóôïñßáò, áêüìç êé áí êÜôé ôÝôïéï ðñïûðÝèåôå ôçí óùôçñßá åêáôïììõñßùí æùþí. Áðü ìéêñÜ ðáéäéÜ ïé êÜôïéêïé ôïõ ÃêÜëëéöñåû ðñïåôïéìÜæïíôáí, ëáìâÜíïíôáò åêðáßäåõóç êáé ðåñíþíôáò äïêéìáóßåò, ðïõ èá ôïõò Ýêáíáí éêáíïýò íá öôÜóïõí óôá áíþôåñá åðßðåäá. Ëßãïé ôá êáôÜöåñíáí. Óôçí çëéêßá ôùí 7 åôþí ëÜìâáíå ÷þñá ç ìÝãéóôç äïêéìáóßá. ¸ðñåðå íá êïéôÜîïõí ìÝóá óôçí äýíç ôïõ ÷ñüíïõ, üðïõ ç éóôïñßá ôïõ óýìðáíôïò Ýñåå óáí õãñü öùò. ¼óïé ðåñíïýóáí áõôÞ ôç äïêéìáóßá, ìåôïõóéþíïíôáí êáé Ýðáéñíáí Üëëï üíïìá. ¼ìùò, äåí Üëëáæå ìüíï ôï üíïìá êáé ç ãíþóç ôïõò, áëëÜ êáé ç ßäéá ç âéïëïãßá ôïõò, þóôå íá áíôÝ÷ïõí óôá ôáîßäéá óôïí ÷ñüíï êáé óôïí ñüëï ôïõò ùò öýëáêåò, ùò ¢ñ÷ïíôåò ôïõ ×ñüíïõ. Ôï Tardis âïÞèçóå óçìáíôéêÜ óå áõôÞ ôçí áëëáãÞ. Ïé ¢ñ÷ïíôåò ôïõ ×ñüíïõ áðÝêôçóáí äõï êáñäéÝò, ãéá íá áíôÝ÷ïõí óôá ÷ñïíéêÜ ôïõò ôáîßäéá êáé áðÝêôçóáí ôçí éäéüôçôá ôçò áíáãÝííçóçò, áí ôñáõìáôßæïíôáí óïâáñÜ. Ìðïñïýóáí áêüìç íá áíáðëÜèïõí ôá ôñáõìáôéóìÝíá ìÝëç ôïõ óþìáôüò ôïõò. Óå ìéá ïëïêëçñùôéêÞ áíáãÝííçóç Ýðáéñíáí Üëëï ðñüóùðï, áëëÜæïíôáò çëéêßá, öùíÞ, ðïëëÝò öïñÝò áêüìç êáé ðñïóùðéêüôçôá. Ìå áõôÝò ôéò áëëáãÝò ãßíïíôáí ðëÝïí êáôÜëëçëïé ãéá öýëáêåò ôïõ ÷ùñï÷ñüíïõ. Åíôïýôïéò, êÜðïéïé äåí ôá êáôÜöåñíáí êáé ôñåëáßíïíôáí Þ ðÜèáéíáí áêüìç ÷åéñüôåñá. Ï Master Þôáí Ýíáò áðü áõôïýò ðïõ ôñåëÜèçêáí ìå áðïôÝëåóìá íá êáôáóôåß ôï áíôßðáëï äÝïò ôïõ Äüêôïñá, ìéáò êáé ðáñüôé ôñåëüò åîáêïëïýèçóå íá ðáñáìÝíåé éäéïöõÞò. ÁíôéèÝôùò ï Äüêôïñáò áðÝêôçóå ôçí ìåãÜëç ãíþóç êé Ýôóé ðÞñå ôïí ôßôëï ôïõ Doctor. Ùóôüóï, áíáãêÜóôçêå ðïëëÝò öïñÝò íá êáôáðáôÞóåé ôïõò üñêïõò ôïõ ðñïêåéìÝíïõ íá õðåñáóðéóôåß ôç äéêáéïóýíç âïçèþíôáò Üëëïõò ðïëéôéóìïýò. Ïé ðáñåìâÜóåéò ôïõ áõôÝò óçìáôïäüôçóáí ôçí áëëáãÞ ôïõ ìÝëëïíôïò. ¼ìùò áõôü Þôáí êÜôé áðáãïñåõìÝíï êáé áíåðßôñåðôï óôïí ðëáíÞôç ÃêÜëëéöñåû. ¸ôóé, ï Äüêôïñáò åîïñßóôçêå êëÝâïíôáò ôï Tardis, ãéá íá åðéóôñÝøåé áñãüôåñá êáé íá âïçèÞóåé ôïí ëáü ôïõ óôïí Ðüëåìï ôïõ ×ñüíïõ. Óôéò ðåñéðÝôåéÝò ôïõ ï Äüêôïñáò ðÝèáíå ðïëëÝò öïñÝò, öôÜíïíôáò ôåëéêÜ íá æåé ôçí åíäÝêáôÞ æùÞ ôïõ. Óôçí 13ç èåùñçôéêÜ èá ðåèÜíåé ïñéóôéêÜ Þ, êÜôù áðü ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò, èá ãßíåé áèÜíáôïò, üðùò êÜðïéïé åê ôùí ìåëþí ôïõ Áíþôáôïõ Óõìâïõëßïõ ôïõ ÃêÜëëéöñåû. Ï Ðüëåìïò ôïõ ×ñüíïõ äéåîÞ÷èç óå üëá ôá óýìðáíôá êáé óå êÜèå äéÜóôáóç. Ðñüêåéôáé ãéá ôïí ìåãáëýôåñï ðüëåìï ðïõ Ýãéíå ðïôÝ. Áðü ôçí ìéá ðëåõñÜ ïé ÍôÜëåê óôï áðüãåéï ôçò äýíáìÞò ôïõò. ¸íáò ðïëéôéóìüò öôéáãìÝíïò ìå Ýíáí ìüíï óôü÷ï. Ôçí êáôáóôñïöÞ êÜèå æùíôáíÞò

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

15

ýðáñîçò Þ ôçí õðïäïýëùóç ôçò. Áñ÷çãüò êáé äçìéïõñãüò ôïõò ï ÍôÜâñïò, ï ïðïßïò ìåôáó÷çìÜôéóå ôïõò ÍôÜëåê áðü ôçí áñ÷éêÞ ôïõò ìïñöÞ êáé Üëëáîå ó÷åäüí êÜèå óôïé÷åßï ôïõò, ãéá íá äçìéïõñãÞóåé ìéá ðáíßó÷õñç óôñáôéùôéêÞ öõëÞ ìå êáôáóôñïöéêÞ äýíáìç. Áðü ôçí Üëëç, ùò ìïíáäéêüò ïõóéáóôéêüò áíôßðáëïò óôÜèçêå ï ðáíßó÷õñïò êáé ðéï åîåëéãìÝíïò ðïëéôéóìüò ôïõ ÃêÜëëéöñåû, ìå çãÝôåò ôá ìÝëç ôïõ Óõìâïõëßïõ ôçò Áêñüðïëçò êáé ôïõò ¢ñ÷ïíôåò ôïõ ×ñüíïõ. Ï ðüëåìïò Þôáí áäõóþðçôïò. Ïé ÍôÜëåê óêüñðéóáí ôïí èÜíáôï óôï äéÜâá ôïõò. Ï ðëáíÞôçò ÃêÜëëéöñåû áíôéóôÜèçêå. Ï Äüêôùñ êáôÜöåñå íá íéêÞóåé ôïõò ÍôÜëåê, áëëÜ ìå ôï åã÷åßñçìÜ ôïõ åîáöÜíéóå êáé ôïõò äéêïýò ôïõ. ÅëÜ÷éóôïé óþèçêáí êáé Ýíáò åî' áõôþí Þôáí ï Master. Ôï èÝìá åßíáé, ðùò åîáöÜíéóå ôïõò ÍôÜëåê êáé ôïí ÃêÜëëéöñåû, óáí íá ìçí õðÞñîáí ðïôÝ. Ôïõò Ýóâçóå áðü êÜèå åðï÷Þ, äéÜóôáóç êáé ÷ñüíï. ×ñçóéìïðïéþíôáò ôçí äýíáìç ôïõ ×ñüíïõ Ýêáíå ôï ðáñÜäïîï ðñáãìáôéêüôçôá. ¼ìùò ôåëéêÜ ç èõóßá ôïõ ëáïý ôïõ ãéá ôçí óùôçñßá ôïõ êüóìïõ áðÝâç Üôõ÷ç, áöïý êÜðïéïé ÍôÜëåê êáé ï áõôïêñÜôïñÜò ôïõò ÍôÜâñïò, üðùò áðïêáëýöèçêå ìåôÝðåéôá, êáôüñèùóáí íá åðéâéþóïõí. Áõôüò ï ðüëåìïò äåí ðáñïõóéÜóôçêå ôçëåïðôéêÜ, ëüãù áäõíáìßáò êÜëõøçò ôùí ðüñùí. ÕðÜñ÷ïõí ðÜíôùò ðåñéãñáöÝò ôïõ óå âéâëßá êáé óå ÑáäéïöùíéêÝò Áíáìåôáäüóåéò. Êëåßíïíôáò èá ðåñÜóù óôïí êåíôñéêü Þñùá ìéáò êáé ç óåéñÜ Doctor Who åßíáé áíåîÜíôëçôç êáé ïé Éóôïñßåò, ïé Êüóìïé, ôá Ðñüóùðá êáé ç èåìáôïëïãßá ôçò åßíáé ðïëýðëïêá êáé ëåðôïìåñÞ, þóôå íá ìðïñÝóù íá ôá áíáöÝñù êáé ìüíïí. Èá åðéìåßíù, óôïí ÷áñáêôÞñá ôïõ Äüêôùñ, ãéáôß êáôÜ ôçí ãíþìç ìïõ, üðùò êáé ðïëëþí funs, ï ÷áñáêôÞñáò

äéêÞ ôïõ ôõñáííßá, åîïëïèñåýïíôáò ÷éëéÜäåò. Óôï ôÝëïò, ìåôÜ áðü Ýíáí ÷ñüíï öõëÜêéóçò ôïõ Äüêôïñá, ï Master çôôÞèçêå áðü ôïí éäéïöõÞ áíôßðáëü ôïõ êé áðü ôïõò ÃÞéíïõò Óõíôñüöïõò êáé Óýììá÷ïýò ôïõ. Óôï óçìåßï åêåßíï ï Äüêôùñ èÝëçóå íá óõã÷ùñÝóåé ôïí Master êáé ôïí ðáñáêÜëåóå, íá Ýëèåé ìáæß ôïõ ãéá íá äéïñèþóïõí ôïí êüóìï. Ïé äõï ôïõò óôï Óýìðáí, äýï ¢ñ÷ïíôåò ôïõ ×ñüíïõ ìáæß. Ïé ôåëåõôáßïé ßóùò. ¼ìùò ï Master áñíÞèçêå êáé ðñïôßìçóå ôïí èÜíáôï. Ìå äÜêñõá óôá ìÜôéá ï Äüêôïñáò ôïí áãêÜëéáóå êáé óðÜñáîå áð' ôïí ÷áìü ôïõ. ¹ôáí ðëÝïí ìüíïò ôïõ óôïí êüóìï, ùò ï ôåëåõôáßïò ¢ñ÷ïíôáò ôïõ ×ñüíïõ. Åêåßíç Þôáí ìéá áðü ôéò ëßãåò öïñÝò ðïõ óôçí ðïëý÷ñïíç æùÞ ôïõ Ýêëáøå, ìá äåí èá åßíáé ç ôåëåõôáßá, áöïý ðÜíôá áãùíßæåôáé ãéá íá ëõôñþóåé ôïõò Üëëïõò, ìá ðïôÝ ôïí åáõôü ôïõ.

Ïé Sontarans

Ï 10ïò Doctor êáé ç Rose Tayler (Billy Piper)

ôïõ áðïôåëåß ôï êÝíôñï âÜñïõò ôïõ Ýñãïõ. Ï Äüêôùñ Ý÷åé êÜôé ôï äéáöïñåôéêü áðü ôïõò õðüëïéðïõò ôçëåïðôéêïýò ÁóôñïêáðåôÜíéïõò êáé Ìá÷çôÝò ôïõ ÄéáóôÞìáôïò. ÐïëëÝò öïñÝò öÝñåôáé óáí Ýöçâïò, ãåëÜåé, ðáé÷íéäßæåé, áëëÜ äåí ìðïñåß íá ìåßíåé êñõöÞ ç éäéïöõßá ôïõ ïýôå êáé í' áìöéóâçôçèåß ç äõíáôüôçôÜ ôïõ ãéá Ýãêáéñç áíôßäñáóç êÜèå óôéãìÞ. Áõôü ôï áëëüêïôï âëÝììá ôïõ, ðïõ äåí åßíáé ðáñáíïúêü.. óáãçíåýåé. Ç ãíþóç ðïõ äéáèÝôåé êáé ç åõèýíç ãéá ôçí êïóìéêÞ åéñÞíç áêôéíïâïëïýí óôçí ïèüíç, (÷Üñç, âÝâáéá, óôéò õðïêñéôéêÝò éêáíüôçôåò ôùí çèïðïéþí ðïõ ôùí õðïäýèçêáí). ÄéáèÝôåé áóôåßñåõôï áããëéêü ÷éïýìïñ, ðïõ åßíáé êáé Black humor ðïëëÝò öïñÝò, åíþ ïé Ýîõðíåò áôÜêåò ðïõ åíáëëÜóóïíôáé ìå ôïí óéùðçëü óêåðôéêéóìü ôïõ, óõãêñïôïýí ìéá ðåôõ÷çìÝíç åêöñáóôéêÞ äõíáìéêÞ. Ç åêöñáóôéêüôçôá ôïõ Äüêôïñá åßíáé ðëïýóéá êáé åêêåíôñéêÞ, üðùò êáé ôï íôýóéìü ôïõ. ºóùò, ôåëéêÜ, áõôÞ ç ãïôèéêÞ ìïñöÞ ôïõ êáé ç ëõðçôåñÞ éóôïñßá ôïõ íá áðïôåëïýí êáé ôá ðéï äõíáôÜ óçìåßá ôçò óåéñÜò. Óôï ôÝëïò ðÜíôá áðïìÝíåé ìüíïò, ìå ößëïõò êáé áãáðçìÝíåò ÷áìÝíïõò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíáí ÷áñáêôÞñá ðïõ óõíïäåýåôáé óõíå÷þò áðü ìéá õðáéíéêôéêÞ èëßøç. Ç åõóðëá÷íßá åßíáé êáé ç ìåãáëýôåñç áñåôÞ ôïõ. Áêüìç êáé óôïí ÷åéñüôåñï å÷èñü áöÞíåé ôï ðåñéèþñéï íá óôáìáôÞóåé üôé êáêü Ýñãï åðéôåëïýóå ìÝ÷ñé åêåßíç ôçí óôéãìÞ, áñêïýìåíïò óôïí ëüãï êáé ìüíï ðùò äåí èá óõíå÷ßóåé ôï êáêü. ÐÜíôïôå Ý÷åé ôçí èÝëçóç íá ðéóôÝøåé êáé íá óõã÷ùñÞóåé. ¼ðùò Ýêáíå êáé üôáí ï Master, åíþ åß÷å êáôáóôñÝøåé ó÷åäüí ôïí óýã÷ñïíï ðïëéôéóìü ôçò Ãçò, åðÝâáëëå ãéá Ýíáí ÷ñüíï ôçí

*Ôï åéóáãùãéêü êåßìåíï ìå ôïí Doctor êáé ôïõò Dalek åßíáé åìðíåõóìÝíï êáé ãñáììÝíï áðü ôïí ÄçìÞôñç ÓéÜââá êáé äåí áðïôåëåß áðüóðáóìá áðü êÜðïéï âéâëßï ôçò óåéñÜò.

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

16

Ïé íÜíïé óôç ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý ôïõ Ãéþñãïõ ×áôæçêõñéÜêïõ Å. ÌÝëïõò ôçò Ö.ËÅ.ÖÁ.ËÏ

Dwarves Ç ÖõëÞ ôïõ ÐïëÝìïõ, ôçò ÖùôéÜò êáé ôçò Ìåôáëëïõñãßáò Óôï ðñïçãïýìåíï ôåý÷ïò ôçò «ÖáíôáóôéêÞò Ëïãïôå÷íßáò» áó÷ïëçèÞêáìå ìå ôçí ðéï äéÜóçìç öõëÞ óôç óýã÷ñïíç ëïãïôå÷íßá ôïõ Öáíôáóôéêïý, ôá ÎùôéêÜ, ðáãêïóìßùò ãíùóôÜ ùò Elves. ÐáñáêïëïõèÞóáìå ôç ëïãïôå÷íéêÞ éóôïñéêÞ ôïõò äéáäñïìÞ áíÜ ôïõò áéþíåò, ôá åßäáìå íá ãåííéïýíôáé ùò ¢ëöáñ ìÝóá áðü ôç óêáíäéíáâéêÞ ìõèïëïãßá, íá ìåôáôñÝðïíôáé óå íåñÜéäåò, èçëõêÝò èåüôçôåò ôùí íåñþí êáé ôùí äáóþí, êáèþò êáé óå ìéêñïóêïðéêÜ ðëÜóìáôá ìå ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíôüìùí êáé èçëáóôéêþí, ìÝ÷ñé ðïõ êáôÝëçîáí óå áíèñùðüìïñöïõò Üñ÷ïíôåò ôùí üðëùí êáé ôçò ìáãåßáò, ôçò áñåôÞò êáé ôçò óïößáò, êáôáêôþíôáò ðåñßïðôç èÝóç óôç ëïãïôå÷íßá ôïõ öáíôáóôéêïý êáé óôá åßäç ôçò ôÝ÷íçò ðïõ åêåßíç åðçñÝáóå. Óå áõôü ôï ôåý÷ïò èá êÜíïõìå ôï áíôßóôïé÷ï ìå ìßá åîßóïõ äçìïöéëÞ ëïãïôå÷íéêÞ öõëÞ. Ôïõò ÍÜíïõò, ãíùóôïýò ùò Dwarves. Èá ðáñáêïëïõèÞóïõìå ôï äéêü ôïõò áíôßóôïé÷ï êýêëï, äçëáäÞ ôç ãÝííçóç ôïõò óôçí ìõèïëïãßá ôùí Óêáíäéíáâþí, ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò óôéò ðáñáäüóåéò ôçò ìåóáéùíéêÞò êáé áíáãåííçóéáêÞò Åõñþðçò, ìÝ÷ñé ôçí êáôÜëçîç óôç óçìåñéíÞ ôïõò ÷áñáêôçñéóôéêÞ ìïñöÞ, ðïõ óõíáíôÜôáé êáôÜ êýñéï ëüãï óôá åðéêÜ ìõèéóôïñÞìáôá, óôá ðáé÷íßäéá ñüëùí, óôç æùãñáöéêÞ êáé óôïí êéíçìáôïãñÜöï. Ôá êýñéá ãíùñßóìáôá ôùí ÍÜíùí Áí óõãêñßíïõìå ôïõò ÍÜíïõò ìå ôá ÎùôéêÜ, ïé äéáöïñÝò ìåôáîý ôùí äýï öáíôáóôéêþí öõëþí åßíáé öáíåñÝò, ôüóï óôçí åìöÜíéóç üóï êáé óôç óõìðåñéöïñÜ, óå áôïìéêü áëëÜ êáé óå

êïéíùíéêü åðßðåäï. Óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò ìïñöÞ ïé íÜíïé (üðùò ðñïäßäåé êáé ôï üíïìá ôïõò) åßíáé êïíôïß, ìå ìåãÜëá êåöÜëéá êáé ìðñÜôóá, ìáêñéÝò ãåíåéÜäåò êáé óþìáôá äõíáôÜ, ðïõ áíôÝ÷ïõí áêüìá êáé óôéò ðéï óêëçñÝò êáêïõ÷ßåò. Äåí åßíáé áèÜíáôïé üðùò ôá îùôéêÜ, üìùò æïýíå ðåñéóóüôåñá ÷ñüíéá áðü üôé ïé Üíèñùðïé. Êáôïéêïýí óôïõò ëüöïõò êáé ôá âïõíÜ, ü÷é ìüíï óôçí åðéöÜíåéá áëëÜ êáé óôá áíÞëéáãá õðüãåéá. ¸÷ïíôáò Ýíôïíç åðáöÞ ìå ôï óôïé÷åßï ôçò ãçò, ðñïôéìïýí ôéò ÷åéñïíáêôéêÝò êáé ü÷é ôéò ðíåõìáôéêÝò åñãáóßåò, áãáðïýí ôç ìåôáëëïõñãßá êáé üôé ó÷åôßæåôáé ìå ôïõò ëßèïõò êáé ôá ïñõêôÜ ôçò ãçò. Ç óõìðåñéöïñÜ ôïõò åßíáé áðüôïìç, ü÷é ëåðôåðßëåðôç óáí áõôÞ ôùí Îùôéêþí, äåí äåß÷íïõí íá ðñïóÝ÷ïõí êáé ðïëý ôïõò ôñüðïõò êáé ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõò åìöÜíéóç (åêôüò êé áí ðÜíå óôç ìÜ÷ç), êáé æïýíå ìå ôïõò äéêïýò ôïõò êþäéêåò, ÷ùñßò âÝâáéá áõôü íá óçìáßíåé üôé äåí åõãåíéêïß êáé ðùò äåí áðïôåëïýí êáëïýò ößëïõò êáé óõíôñüöïõò. Äßíïõí ìåãÜëç óçìáóßá óôçí Ýííïéá ôçò öõëÞò êáé ôçò ïéêïãÝíåéáò, äÝíïíôáé ìå áðáñÜâáôïõò üñêïõò êáé ôçñïýí áõóôçñïýò íüìïõò ôùí ïðïßùí ç ðáñÜâáóç ôéìùñåßôáé äß÷ùò åðéåßêåéá. Åßíáé ìßá áðü ôéò ðéï ðïëåìü÷áñåò öõëÝò ãé' áõôü êé Ý÷ïõí Ý÷èñåò ìå ôïõò ðåñéóóüôåñïõò, êõñßùò ìå ôá üñêò áëëÜ êáé ìå ôá îùôéêÜ. Æïõí ìå ôçí ðåñéðÝôåéá êáé ðåèáßíïõí ìå ôçí ôéìÞ. Áíôéðáèïýí ôç ìáãåßá êáé óðáíßùò ôç ÷ñçóéìïðïéïýí. Ôá üðëá ðïõ ðñïôéìïýí íá ÷ñçóéìïðïéïýí åßíáé ôï ôóåêïýñé êáé ç óöýñá. ÂÜóåé ôùí ãíùñéóìÜôùí áõôþí ïé ÍÜíïé èõìßæïõí ìéá ïìÜäá ðïëåìü÷áñùí Âßêéíãêò, ðïõ Þñèáí óôá îáöíéêÜ ìå ôï êáñÜâé ôïõò ãéá íá êáôáêôÞóïõí ìéá áêüìá áêôÞ. ¢ñáãå Þôáí ðÜíôïôå Ýôóé Þ ìÞðùò êáé ç äéêÞ ôïõò öýóç Üëëáîå áíÜ ôïõò áéþíåò, êÜôé ðïõ óõíÝâç ó÷åäüí ìå üëá ôá ðëÜóìáôá ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. ÐñïÝëåõóç êáé ëáúêÝò áíôéëÞøåéò Ôá óõìðåñÜóìáôá ôçò Ýñåõíáò êáôáäåéêíýïõí üôé ïé ÍÜíïé äåí åß÷áí ðÜíôïôå ôç ìïñöÞ ìå ôçí ïðïßá ôïõò ðáñïõóéÜæïõí óÞìåñá ïé ðåñéóóüôåñïé óõããñáöåßò ôçò öáíôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò. Ç ìïñöÞ ôïõò õðÝóôç ðïëëÝò áëëáãÝò êáé áõôü ìðïñïýìå íá ôï áíôéëçöèïýìå óõãêñßíïíôáò ôïõò óýã÷ñïíïõò ðïëåìéêïýò dwarves ìå ôïõò êëáóóéêïýò åöôÜ áðü ôï ðáñáìýèé ôçò ×éïíÜôçò, ðïõ ìáèáßíïõìå áðü ôá ðáéäéêÜ ìáò ÷ñüíéá. Óõãêñßíïíôáò ôïõò ÍÜíïõò ìå ôá ÎùôéêÜ áíé÷íåýïõìå ïìïéüôçôåò áëëÜ êáé äéáöïñÝò. Ç êýñéá äéáöïñÜ åßíáé üôé óå áíôßèåóç ìå ôá ÎùôéêÜ, ç öáíôáóôéêÞ õðüóôáóç ôùí ÍÜíùí óå áñêåôÜ ìÝñç ôçò Ãçò åðçñåÜóôçêå áðü ôïõò áëçèéíïýò íÜíïõò, ôïõò áíèñþðïõò ðïõ ãåííÞèçêáí ìå íáíéóìü. Óôï ìåóáßùíá ìÜëéóôá, áëëÜ êáé ðéï ðñéí, óôïõò åëëçíéóôéêïýò ÷ñüíïõò, ïé íÜíïé áõôïß ÷ñçóéìïðïéïýíôáí ãéá íá äéáóêåäÜæïõí ôï êïéíü ìå èåáôñéêÜ Þ äéÜöïñá ÷éïõìïñéóôéêÜ ôå÷íÜóìáôá. Áîßæåé íá óçìåéùèåß ðùò ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò ïíüìáæáí ÍÜíïõò ôç öõëÞ ôùí Ðõãìáßùí, ðïõ Þôáí üëïé ôïõò ìéêñïóêïðéêïß êáé ìáýñïé, üðùò ïé öáíôáóôéêïß ÍÜíïé ôùí ðáñáäüóåùí ôçò ìåóáéùíéêÞò Åõñþðçò. Ìå ìéá ôÝôïéá ìáñôõñßá, ëïéðüí, äåí ìðïñïýìå íá áðïêëåßóïõìå ôï ãåãïíüò üôé ç åëëçíéêÞ ìõèïëïãßá, áðü ôçí ïðïßá ïé åõñùðáúêïß èñýëïé äáíåßóôçêáí áìÝôñçôá óôïé÷åßá, åðçñÝáóå ôç ãÝííçóç ôùí öáíôáóôéêþí Dwarves. Áò ìçí îå÷íÜìå, åðßóçò, ôï ìéêñü êáé åõôñÜðåëï åðåéóüäéï ôïõ ìõèéêïý Þñùá ÇñáêëÞ ìå

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ôïõò íÜíïõò ÊÝñêïðåò, ðïõ ðñïóðÜèçóáí íá ôïí ëçóôÝøïõí, üóï ï Þñùáò âñéóêüôáí óôéò áêôÝò ôçò Ëõäßáò. ÂÝâáéá, üðùò óõíÝâç ìå ôá ðåñéóóüôåñá ìõèéêÜ ðëÜóìáôá, ïé ÍÜíïé óõíäÝèçêáí ìå ôç öáíôáóßá ôùí áíèñþðùí ìÝóù ôçò ðñïóðÜèåéáò íá åîçãçèïýí äéÜöïñá öáéíüìåíá ðïõ ðñïêáëïýóáí áíáóôÜôùóç. Óôïõò ÍÜíïõò Ýñé÷íáí ôçí åõèýíç ãéá ôïõò ðåñßåñãïõò èïñýâïõò óôá âÜèç ôùí ïñõ÷åßùí, ôá áôõ÷Þìáôá ôùí áíèñáêùñý÷ùí, ôéò êáôïëéóèÞóåéò, ôçí áíçóõ÷ßá ôùí ïéêüóéôùí æþùí áëëÜ êáé ôéò æçìéÝò ôùí óðéôéþí, áêüìá êáé ôéò äéÜöïñåò áíáðïäéÝò óôá êáñÜâéá. Ìå ôïí êáéñü ïé áíôéëÞøåéò áõôÝò Üëëáîáí êáé ïé ÍÜíïé Ýãéíáí ðéï öéëéêïß óôïí Üíèñùðï, êñáôþíôáò üìùò óôáèåñÜ ôá ðüóôá ôïõò óôá ïñõ÷åßá, ôá óðÞëáéá, ôá óðßôéá êáé ôïõò óôÜâëïõò. Óôéò ðáñáäüóåéò ðïõ áíáðôý÷èçêáí, êõñßùò, óôç âüñåéá Åõñþðç ôïõ ìåóáßùíá ïé ÍÜíïé ðáñïõóéÜæïíôáé ùò êïíôÜ áíèñùðüìïñöá üíôá Þ ùò ìéêñïóêïðéêÝò ïíôüôçôåò, Üó÷çìåò êáé öïâåñÝò, ðïõ, üðùò êáé ïé äáßìïíåò, Ý÷ïõí å÷èñéêÞ äéÜèåóç áðÝíáíôé óôïí Üíèñùðï êáé ìéá äéáñêÞ åììïíÞ íá ôïõ êÜíïõí ôç æùÞ äýóêïëç. Ôï Êáêü óõ÷íÜ åß÷å ôç ìïñöÞ ôïõ êïíôïý, ó÷åäüí áüñáôïõ ðëÜóìáôïò, ãéá íá åîçãçèåß ßóùò ç ðáñïõóßá ôïõ ðáíôïý äß÷ùò íá ãßíåôáé áíôéëçðôü. Ïé ÍÜíïé ðïëëÝò öïñÝò óõíäÝèçêáí ìå ôï Êáêü êáé êõñßùò ìå ôçí áðëçóôßá. Ôñáíôá÷ôÜ ðáñáäåßãìáôá ï ðáóßãíùóôïò Ñïõìðåëóôßíóêéí ôùí áäåëöþí Ãêñéì êáé ï Ìéì, ï íÜíïò ðïõ öýëáãå ôï äá÷ôõëßäé ôùí Íéìðåëïýíãêåí, áðü ôïí ïðïßï ï Ôüëêéí áñãüôåñá åìðíåýóôçêå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ Ãêüëïõì. Ôçí åðï÷Þ ìÜëéóôá ðïõ ï Ôüëêéí Ýãñáöå ôïí «¢ñ÷ïíôá ôùí Äá÷ôõëéäéþí», Ýíáò Üëëïò óõããñáöÝáò ï Óïõçäüò Ðåñ ËÜãêåñêâéóô èá äçìïóéåýóåé ôï ìõèéóôüñçìá ôïõ «Ï ÍÜíïò», óôï ïðïßï áöçãåßôáé ôçí éóôïñßá åíüò ìéóÜíèñùðïõ íÜíïõ, ðïõ ðñïóðáèåß íá êáôáóôñÝøåé ôïõò ðÜíôåò, ìå óêïðü ôçí åýíïéá ôïõ ðñßãêéðá êáé êáôÜ óõíÝðåéá, ôçí êáôÜêôçóç ôçò åîïõóßáò. Ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ âéâëßïõ, âÝâáéá, äåí åíôÜóóåôáé óôï Öáíôáóôéêü áëëÜ óôï Éóôïñéêü Ìõèéóôüñçìá êáé ï ðñùôáãùíéóôÞò äåí åßíáé íÜíïò-ìõèéêü ðëÜóìá, áëëÜ Üíèñùðïò ðïõ ãåííÞèçêå ìå íáíéóìü. Ç áíáöïñÜ óôï óõãêåêñéìÝíï Ýñãï ãßíåôáé ãéá íá öáíåß üôé ìÝ÷ñé êáé óôá ìéóÜ ôïõ ðñïçãïýìåíïõ áéþíá, ôï Êáêü óõíäÝïíôáí ìå ôéò êïíôÝò êáé ôéò ìéêñïóêïðéêÝò ìïñöÝò.

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

17

Ðñþéìïé ÍÜíïé êáé Óêáíäéíáâéêïß Ìýèïé Ðïéá åßíáé åí ôÝëåé ç öýóç ôùí ÍÜíùí; Ðïëåìï÷áñåßò Þñùåò; Ôáñá÷ïðïéÜ ðíåýìáôá ôçò ãçò; Êùìéêïß êáé êáëïóõíÜôïé ðáððïýëçäåò; ÌéóÜíèñùðïé öïíéÜäåò êáé öýëáêåò áìýèçôùí èçóáõñþí, üðùò ïé äñÜêïé; ¼ëá ìáæß Þ ôßðïôá áðü áõôÜ; Óôçí ïõóßá ïé éäéüôçôåò ðïõ áíáöÝñèçêáí ðáñáðÜíù, ó÷åôéêÜ ìå ôïõò ÍÜíïõò, äåí áíÞêïõí åîïëïêëÞñïõ óôçí ßäéá ñÜôóá ìõèéêþí ðëáóìÜôùí. ¢ëëï ðëÜóìá åßíáé åêåßíï ðïõ öïâåñßæåé ôïõò áíèñáêùñý÷ïõò, Üëëï åêåßíï ðïõ åíï÷ëåß ôá æùíôáíÜ êáé Üëëï åêåßíï ðïõ âïçèÜ óôá ïéêéáêÜ. Ôï êïéíü ðïõ Ý÷ïõí áõôÜ ôá ðëÜóìáôá Þôáí ôï ýøïò, ïé ìáêñéÝò ãåíåéÜäåò, ç åñãáôéêüôçôá êáé öõóéêÜ ç áðüóôáóç ìáêñéÜ áðü ôï ïðôéêü ðåäßï ôïõ áíèñþðïõ. ÌéëÜìå äçëáäÞ ãéá Ëåðñåêüíò, Êüìðïëôò, Ãíþìïõò, Ïýëíôñá, Íôüìïâïõò êáé äéÜöïñá Üëëá ìéêñïóêïðéêÜ üíôá ðïõ ðáñåîçãÞèçêáí ùò ÍÜíïé, üðùò óõíÝâç áíôßóôïé÷á ìå ôá ÎùôéêÜ, ôá ïðïßá ïé Üíèñùðïé ìðÝñäåøáí ìå ôéò íåñÜéäåò, ôá áåñéêÜ, ôá óôïé÷åéÜ, áêüìá êáé ôá ìå ôá ôåëþíéá. Ðþò Þôáí, ëïéðüí, ïé áõèåíôéêïß Dwarfes, ðïõ áñãüôåñá ôç èÝóç ôïõ (f) óôï üíïìÜ ôïõò ðÞñå ôï (v), ëüãù ôçò ðáñÝìâáóçò ôïõ ãëùóóïëüãïõ áêáäçìáúêïý Ôüëêéí, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïöÝñïíôáé êáé íá ãñÜöïíôáé ðëÝïí ùò Dwarves; Ç ðéï ðéóôÞ áíáöïñÜ óå ëïãïôå÷íéêü âéâëßï åßíáé áõôÞ ôçò ×üëé Ìðëáê, óôï ôÝôáñôï óõãêåêñéìÝíá âéâëßï áðü ôï «×ñïíéêü ôïõ ÓðÜéíôåñãïõéê». Åêåß ïé ÍÜíïé ðåñéãñÜöïíôáé ùò êïíôïß Üíèñùðïé, ìå ìáêñéÝò ãåíåéÜäåò, ðïõ æïõí óôá õðüãåéá êáé åðåîåñãÜæïíôáé ôçí ðÝôñá, ôá ìÝôáëëá êáé ôïõò ðïëýôéìïõò ëßèïõò, äçìéïõñãþíôáò ôá ðéï èáõìáóôÜ áíôéêåßìåíá. Ìðïñïýí íá êáôáóêåõÜæïõí ìÝ÷ñé êáé äÝíôñá áðü áóÞìé ðïõ íá ìïéÜæïõí ìå áëçèéíÜ. Ôá ìÜôéá ôùí ÍÜíùí åßíáé ìéêñÜ êáé ó÷åäüí ôõöëÜ ëüãù ôïõ óêüôïõò ìÝóá óôï ïðïßï æïýíå, ôï äÝñìá ôïõò ÷ëùìü êáé ôá ìáëëéÜ ôïõò óêïýñá. Äåí äßíïõí ìåãÜëç óçìáóßá óôï ñïõ÷éóìü ôïõò, üìùò ôñåëáßíïíôáé ãéá êÜèå ëïãÞò êïóìÞìáôá üðùò âñá÷éüëéá, äá÷ôõëßäéá êáé ðåñéäÝñáéá, ðïõ êáôáóêåõÜæïõí ïé ßäéïé. Åßíáé éäéáßôåñá ðåñÞöáíïé ãéá ôéò êáôáóêåõÝò ôïõò áëëÜ êáé Üðëçóôïé. ÌÜëéóôá, óôï óõãêåêñéìÝíï âéâëßï ïé ÍÜíïé ôéìùñïýíôáé ãéá ôçí áðëçóôßá ôïõò. ÊÜðùò Ýôóé Þôáí ëïéðüí ïé ÍÜíïé ôçò öáíôáóßáò ôùí Åõñùðáßùí, ðïõ ìÝóá áðü ðáñáäüóåéò, ðáñáìýèéá, ðïéÞìáôá êáé ëïãïôå÷íéêÜ Ýñãá åðÝæçóáí ùò ôéò ìÝñåò ìáò êáé áíáãíùñßóôçêáí ùò ìéá áðü ôéò ðéï áãáðçôÝò öõëÝò ôïõ öáíôáóôéêïý. Ç ìïñöÞ, áõôÞ êáèáõôÞ, ôïõ ÍÜíïõ Dwarf Þôáí ðåñéóóüôåñï äéáäåäïìÝíç óôç Ãåñìáíßá êáé ôéò âüñåéåò ÷þñåò. Óýìöùíá ìå ôç óêáíäéíáâéêÞ ìõèïëïãßá, ëïéðüí, ïé ÍÜíïé (ÍôâÝñãêáñ) ãåííÞèçêáí áðü ôï íåêñü óþìá ôïõ Ãßãáíôá ¾ìéñ. ¼ôáí ï èåüò ¼íôéí êáé ïé áäåëöïß ôïõ óêüôùóáí ôïí Êïóìéêü Ãßãáíôá, öôéÜ÷ôçêå ç Ãç, ïé ðÝôñåò êáé ôá äÜóç, åíþ áðü ôç óÜñêá ôïõ âãÞêáí êÜìðéåò ðïõ áíáðáñÜ÷èçêáí ìå ôïí êáéñü. Ï ¼íôéí Ýäùóå óôá ðëÜóìáôá åêåßíá áíèñþðéíç ìïñöÞ, íïçìïóýíç êáé óïößá. ¸ôóé Ýãéíáí ïé ÍÜíïé, êïíôÜ áíèñùðÜêéá, ÷ëïìÜ êáé ìáëëéáñÜ, ðïõ êñýâïíôáí áðü ôïí Þëéï, þóôå íá ìçí ãßíïõí ðÝôñá (üðùò ôá ôñïëò). Åß÷áí áíåðôõãìÝíç ôçí éêáíüôçôá íá êáôáóêåõÜæïõí áíôéêåßìåíá, üðùò êïóìÞìáôá êáé üðëá, êáé ìÝóá áðü ôçí ôÝ÷íç ôïõò äçìéïõñãÞèçêáí ôá éåñÜ üðëá ôùí èåþí üðùò ôï äüñõ ôïõ ¼íôéí êáé ôï óöõñß ôïõ Èïñ. ÐïëëÝò öïñÝò ïé ÍÜíïé (ÍôâÝñãêáñ) óõã÷Ýïíôáí Þ óõíäÝïíôáí ìå ôá ÓêïôåéíÜ ÎùôéêÜ, äçëáäÞ ìå ôá ÓâÜñôáëöáñ êáé ôá Íôüêáëöáñ, ëüãù ôùí êïéíþí ÷áñáêôçñéóôéêþí. ÄçëáäÞ ôïõ ÷ëùìïý äÝñìáôïò êáé ôùí ìáýñùí ìáëëéþí (ïé ÍÜíïé ôçò óêáíäéíáâéêÞò ìõèïëïãßáò åß÷áí ìáýñåò ãåíåéÜäåò, åêôüò áðü ôïõò çëéêéùìÝíïõò ðïõ åß÷áí ëåõêÝò). Ãéá áõôü êáé äåí Þôáí îåêÜèáñï ðïõ âñéóêüôáí ôï âáóßëåéï ôïõò. Ç ìßá èåùñßá ôïõò Þèåëå íá êáôïéêïýí óôï ÍéíôáâÝëëéñ, Ýíáí áðü ôïõò ÅííéÜ Êüóìïõò ôïõ ÄÝíôñïõ ôçò ÆùÞò (ÕãêíôñÜóéë), ç Üëëç óôïí ßäéï êüóìï ìå ôá ÎùôéêÜ, ü÷é üìùò óôçí åðéöÜíåéá áëëÜ óôá õðüãåéá. Ïé ÍÜíïé ìðïñåß íá åß÷áí ïìïéüôçôåò ìå ôá ÓêïôåéíÜ ÎùôéêÜ, üìùò

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

18

âéâëßï, èá èõìÜôáé ðüóï åõ÷Üñéóôåò öõóéïãíùìßåò Þôáí ïé äåêáôñåßò ÍÜíïé ðïõ ôáîßäåøáí ìáæß ìå ôïí Ìðßëìðï ùò ôï Âïõíü ôïõ ÄñÜêïõ ÍïóöéóôÞ. ¹ôáí ôüôå ðïõ ç ëïãïôå÷íßá ôïõ Öáíôáóôéêïý ðåñíïýóå ôç íçðéáêÞ çëéêßá ôçò íåüôåñçò öÜóçò ôçò êáé Üñ÷éæå íá äéáíýåé ôá ãëõêÜ ÷ñüíéá ôçò íéüôçò ôçò, óõíôñïöéÜ ìå ôá ìáãéêÜ ðëÜóìáôá ôùí ìýèùí êáé ôùí èñýëùí. Ïé ÍÜíïé äåí èá Ýëåéðáí áðü ôïõò ðñþôïõò "êáôåñãÜñçäåò" ôïõ íåüôåñïõ Öáíôáóôéêïý, ôïí Ôüëêéí, ôïí Ëéïýéò êáé ôïí Ëüñäï ÍôÜíóáíé. Ïé äýï ôåëåõôáßïé áîéïðïßçóáí ôïõò ÍÜíïõò óôéò éóôïñßåò ôïõò, åéäéêÜ ï Ëéïýéò ìå ôç «ÍÜñíéá». Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ÍÜíùí óôá Ýñãá ôïõò äåí äéáöÝñïõí áðü åêåßíïõò ôùí ðáñáìõèéþí: Êïíôïß Üíèñùðïé, Üëëïôå åýèõìïé Üëëïôå ðïíçñïß. Êïéíü ìÜëéóôá óçìåßï óôéò éóôïñßåò áõôþí ôùí äýï óõããñáöÝùí (óôï «Ç Êüñç ôïõ ÂáóéëéÜ ôçò ×þñáò ôùí Îùôéêþí» êáé óôá ðñþôá âéâëßá ôçò «ÍÜñíéá») ïé ÍÜíïé ðïõ åßíáé õðïôáêôéêïß êÜðïéùí Üëëùí. Óôïí ÍôÜíóáíé õðçñåôïýí ôá ÎùôéêÜ. Óôïí Ëéïýéò ôç ÌÜãéóóá ÔóÜíôéò êáé ôïõò óöåôåñéóôÝò ôçò ÍÜñíéá. Ìá ðéï ðïëý áð' üëïõò ïé ÍÜíïé Ýìåëëå íá åîõìíçèïýí áðü ôïí Ôüëêéí êáé áðü åêåß êé Ýðåéôá íá êáôáóôïýí ðáñáäïóéáêïß ÷áñáêôÞñåò óôïõò åðüìåíïõò óõããñáöåßò.

óå áíôßèåóç ìå ôá äåýôåñá ðïõ Þôáí ôáñáîßåò, ïé ðñþôïé äéÝèåôáí óïößá. Ãé' áõôü êáé ëßãï áñãüôåñá, ïé Óêáíäéíáâïß óõíÝäåóáí ôïõò ÍÜíïõò ìå ôçí ðñïãïíïëáôñåßá. Ðßóôåõáí, äçëáäÞ, ðùò ïé ÍÜíïé, áõôïß ïé êïíôïß êáé ÷ëïìïß Üí èñùðïé, Þôáí ôá ðíåýìáôá ôùí ðñïãüíùí ôïõò. Áðü ôïõò Áäåëöïýò Ãêñéì óôïõò ðñùôåñãÜôåò ôïõ Öáíôáóôéêïý Óôï ðÝñáóìá ôùí áéþíùí, üðùò Üëëáîáí ïé áíôéëÞøåéò ôïõ êüóìïõ ãéá ôá ðÜíôá, Ýôóé Üëëáîáí êáé ïé ÍÜíïé óôç öáíôáóßá ôùí áíèñþðùí. ÊÜðïéá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò ÷Üèçêáí, êÜðïéá Ýìåéíáí ùò åß÷áí Þ Üëëáîáí åëáöñþò. ¸ãéíáí ðåñéóóüôåñï êùìéêïß, ðüôå áíåãêÝöáëïé êáé ðüôå óïöïß, Üëëåò öïñÝò óýíôñïöïé êáé êáëïß âïçèïß êáé Üëëåò Üðëçóôïé ìÝ÷ñé åêåß ðïõ äåí öôÜíåé. Ùò áðïôÝëåóìá, óå ðïëëÝò ÷þñåò ãåííÞèçêáí áìÝôñçôá ðáñáìýèéá êáé ëáúêïß èñýëïé üðïõ ïé ÍÜíïé åß÷áí, áí ü÷é ðñùôáãùíéóôéêü, óßãïõñá êÜðïéïí ìåãÜëçò óçìáóßáò ñüëï. Óôï «Âéâëßï ôùí ÍÜíùí» ôçò Ñïõè ÓÜíôåñò, ðïõ êõêëïöüñçóå ôï 1964, õðÜñ÷ïõí äåêáåöôÜ ôÝôïéåò éóôïñßåò áðü ÷þñåò ôçò Åõñþðçò áëëÜ êáé ôçò ÁíáôïëÞò (Áñáâßá êáé Éáðùíßá). Êáé ðïéïò îÝñåé ðüóïé áðü åêåßíïõò ôïõò ëáïãñáöéêïýò èçóáõñïýò èá åß÷áí ìåßíåé óÞìåñá Üãíùóôïé, äß÷ùò ôçí ðñùôïâïõëßá ôùí Áäåëöþí Ãêñéì, ôùí ðáóßãíùóôùí ðáñáìõèÜäùí ðïõ ãõñíïýóáí ôç Ãåñìáíßá áðü Üêñç óå Üêñç, óõëëÝãïíôáò éóôïñßåò ãéá ìáãéêÜ ðëÜóìáôá. Ç ðñïóöïñÜ ôùí Ãêñéì åßíáé óðïõäáéüôåñç áðü üóï ðéóôåýïõìå. Åêôüò ôïõ üôé äéÝóùóáí ôá ëáúêÜ ðáñáìýèéá áðü ôçí áöÜíåéá óôçí ïðïßá ïäçãïýóå ç åðï÷Þ ôçò Âéïìç÷áíéêÞò ÅðáíÜóôáóçò, Ýäùóáí ëßãç áðü ôç öëüãá ôïõò óôïí óõããñáöÝáðáôÝñá ôïõ óýã÷ñïíïõ Öáíôáóôéêïý, Ôæïí Ñüíáëíô Ôüëêéí. Ï ßäéïò äÞëùóå üôé Ýãñáøå ôï «×üìðéô» Ý÷ïíôáò «äáíåéóôåß» ôïõò ÍÜíïõò ôùí Ãêñéì. Êáé üðïéïò Ý÷åé äéáâÜóåé ôï óõãêåêñéìÝíï

Ïé Dwarfs ðïõ Ýãéíáí Dwarves Óôï ðñþôï ìåãÜëï Ýñãï ôïõ Ôüëêéí, ôï «×üìðéô» («There and back again» ï ðñþôïò ôïõ ôßôëïò), ìéá ïìÜäá ÍÜíùí åðéóêÝðôïíôáé ôï ÷ïìðéôüóðéôï ôïõ Ìðßëìðï ÌðÜãêéíêò ãéá íá ôïí ðÜñïõí ìáæß ôïõò óå Ýíá ìáêñéíü ôáîßäé, ìå óêïðü íá ôïõò âïçèÞóåé íá áíáêôÞóïõí ôï ÷áìÝíï ôïõò èçóáõñü áðü ôïí ÄñÜêï ÍïóöéóôÞ. Êñßíïíôáò áðü ôçí ïìÜäá åêåßíç ôïõ Èüñéí, ïé ÍÜíïé öáßíïíôáé íá åßíáé ôõ÷ïäéþêôåò, áðåñßóêåðôïé, ãêñéíéÜñçäåò êáé öáöëáôÜäåò, áëëÜ ðáñÜëëçëá êáé êáëïðñïáßñåôïé, öéëéêïß, åõäéÜèåôïé êé Ýíôéìïé. Óôï óõãêåêñéìÝíï Ýñãï áíáäåéêíýåôáé êáé ìéá êáëëéôå÷íéêÞ ôïõò ðëåõñÜ, ç ïðïßá ó÷åôßæåôáé ìå ôç ìïõóéêÞ. Ìçí îå÷íÜìå üôé ï Ìðßëìðï èÝëçóå íá ôáîéäÝøåé ìáæß ìå ôïõò öáöëáôÜäåò ÍÜíïõò áöïý Üêïõóå ôï ôñáãïýäé ôïõò, Ýíá ôñáãïýäé ðïõ îõðíïýóå ôçí üñåîç ãéá ðåñéðÝôåéá êáé ãéá ôáîßäéá ìáêñéíÜ. Áîéïðïéþíôáò, ëïéðüí, ôïõò ÍÜíïõò ôùí Áäåëöþí Ãêñéì êáé äßíïíôáò ôïõò ïíüìáôá áðü ôçí ÓêáíäéíáâéêÞ Ìõèïëïãßá, (ôá ïíüìáôá ðïõ öÝñïõí ïé äåêáôñåßò ÍÜíïé óôï «×üìðéô» áíÞêáí óå ÍÜíïõò ôùí ìýèùí), ï Ôüëêéí åéóÞãáãå ôïõò ößëïõò ôïõ Öáíôáóôéêïý óôç ÌÝóç Ãç êáé ôá ðëÜóìáôá ôçò. ÁëëÜ Ýíáò ôüóï áíÞóõ÷ïò ìõèïðëÜóôçò äåí èá óôåêüôáí áðëþò óôçí éóôïñßá ìéáò óõíôñïöéÜò ÍÜíùí êé åíüò êëÝöôç. ¢ëëùóôå, óôï «×üìðéô» öÜíçêå üôé õðÞñ÷å ôåñÜóôéï õðüâáèñï ãéá Ýíáí åðéêü êüóìï ìå ôç ÌÜ÷ç ôùí ÐÝíôå Óôñáôþí, óôï ôÝëïò ôïõ âéâëßïõ. Åêåß ï Ôüëêéí ôüíéóå ôéò áñåôÝò ôùí ÍÜíùí óôïí ðüëåìï. Ãåííáßïé êáé äõíáìéêïß, ìå áíôï÷Þ áóýãêñéôç êáé üðëá äéøáóìÝíá ãéá ôï áßìá ôùí ìåãáëýôåñùí áíôéðÜëùí ôïõò, ôùí Ïñêò êáé ôùí Ãêüìðëéíò. Ôþñá ðéá ïé ÍÜíïé èá Ý÷ïõí ôá äéêÜ ôïõò âáóßëåéá êáé äåí èá æïõí óêüñðéá, óå óðçëéÝò Þ êáëýâåò, óôá âÜèç ôïõ äÜóïõò, ðüóï ìÜëëïí óå åðéêñÜôåéåò êáé ðáëÜôéá ðïõ áíÞêïõí óå Üëëåò öõëÝò. Áîßæåé åäþ íá óçìåéùèåß üôé ðñéí áðü ôïí Ôüëêéí, åîïëïêëÞñïõ âáóßëåéï ÍÜíùí áíáöÝñïíôáí óôï ìåóáéùíéêü ìõèéóôüñçìá ôïõ ÃÜëëïõ ôñïâáäïýñïõ ×ñéôßí íôå Ôñïõá, ìå ôßôëï «¸ñåê êáé Åíßíô». Óôç óõíÝ÷åéá ôïõ «×üìðéô», ôçí ôñéëïãßá ï «¢ñ÷ïíôáò ôùí Äá÷ôõëéäéþí», ï Ôüëêéí äåí Ýäùóå ðñùôáãùíéóôéêü ñüëï óôç öõëÞ ôùí ÍÜíùí, áí êáé ãßíåôáé áíáöÝñåôáé óõ÷íÜ áõôïýò. ÌÝóá áðü ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ Ãêßìëé ôüíéóå ôçí áñ÷ïíôéêÞ ôïõò öýóç, ôçí ðåñçöÜíéá êáé ôçí ôéìÞ ôïõò, ôçí äåîéïôå÷íßá êáé ôçí áñåôÞ óôç ìÜ÷ç, üðùò åðßóçò êáé ôç äéá÷ñïíéêÞ Ý÷èñá ôùí ÍÜíùí ìå ôá ÎùôéêÜ. Ãéá áêüìá ìßá öïñÜ ôéìÞèçêå ç ôÝ÷íç ôùí ÍÜíùí óôçí åðåîåñãáóßá ôçò ðÝôñáò êáé ôùí ìåôÜëëùí, (áðü ôçí êáôáóêåõÞ ôùí ìáãéêþí äá÷ôõëéäéþí ìÝ÷ñé ôçí åíôõðùóéáêÞ õðüãåéá ðüëç Ìüñéá) êáé ðÜëé ôïíßóôçêå ç áðëçóôßá ôïõò (êõñßùò ìÝóá áðü ôéò áíáöïñÝò óôç Ìüñéá êáé ôïí äáßìïíá ÌðÜëñïãê).

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

Ôá ðåñéóóüôåñá ãéá ôïõò ÍÜíïõò ï Ôüëêéí ôá Ýãñáøå óôï «Óéëìáñßëéïí», ôï Ýñãï ôïõ ðåñß êïóìïãïíßáò ôçò ÌÝóçò Ãçò. Óôï «Óéëìáñßëéïí», ëïéðüí, ìáèáßíïõìå üôé ïé ÍÜíïé "êáôáóêåõÜóôçêáí" áðü ôïí èåü ¢ïõëå, ôï óéäçñïõñãü ôùí ÂÜëáñ, ðñéí êéüëáò ãåííçèïýí ïé ¢íèñùðïé êáé ôá ÎùôéêÜ. Ãíùñßæïíôáò ï ¢ïõëå ôçí öèïñÜ ðïõ ðñïêáëïýóå ï êáêüò èåüò ÌÝëêïñ (Ìüñãêïè) óôá ðáéäéÜ ôùí Üëëùí èåþí (Ýôóé äçìéïõñãÞèçêáí ïé Ïñêò), Ýêáíå ôïõò ÍÜíïõò áíèåêôéêïýò óôï êñýï êáé ôç æÝóôç êáé ôïõò åîüðëéóå ìå ðåßóìá êáé õðïìïíÞ. Ùò áðïôÝëåóìá äçìéïõñãÞèçêå ìéá öõëÞ ãåííáßùí ðïëåìéóôþí, êïíôþí êáé áéùíüâéùí, ìå äéêÞ ôïõò ìõóôéêÞ ãëþóóá, áãÜðç óôá üðëá, ôç ìåôáëëïõñãßá êáé ôç óéäçñïõñãßá. Ïé ÍÜíïé ìðïñåß íá ãåííÞèçêáí ðñþôïé áðü ôéò Üëëåò öõëÝò, ùóôüóï åðåéäÞ Þôáí ãñáöôü óôç ÌÝóç Ãç íá ðåñðáôÞóïõí ðñþôá ôá ÎùôéêÜ, ïé ÍÜíïé êïéìÞèçêáí ãéá áñêåôïýò áéþíåò óôá õðüãåéá ôïõ êüóìïõ, ìÝ÷ñé íá áêïëïõèÞóïõí êé áõôïß ôï äéêü ôïõò äñüìï. Óýã÷ñïíïé ÍÜíïé Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ Ýäùóå ï Ôüëêéí óôç öõëÞ ôùí ÍÜíùí åðñüêåéôï íá ðåñÜóïõí óáí ðáñÜäïóç óôïõò óýã÷ñïíïõò óõããñáöåßò ôïõ åßäïõò. Óôá ðåñéóóüôåñá Ýñãá öáíôáóßáò, êõñßùò óå åêåßíá ðïõ Üíèéóáí óôçí ÁìåñéêÞ êáé ëéãüôåñï óôçí Åõñþðç, ïé ÍÜíïé óôÝêïíôáé åðÜîéá ðëÜé óôá ÎùôéêÜ, ôá Ïñêò, ôïõò ÄñÜêïõò êáé ôïõò Ãßãáíôåò. Áðü ôéò éóôïñßåò ôçò «Dragonlance» Ýùò ôùí «Forgotten Realms». Áðü ôïí êüóìï ôïõ «Warhammer» ìÝ÷ñé ôïí êüóìï ôïõ «Warcraft». Áðü ôïí ÑÝéìïíô ÖÝéóô óôïí Êñßóôïöåñ Ðáïëßíé, áðü ôïí ¢ëáí ÃêÜñíåñ óôïí ÔÝñé Ìðñïõêò êáé áðü ôïí ÔÝñé ÐñÜôóåô óôïí ¼ïõåí Êüëöåñ, ïé ÍÜíïé áíáëáìâÜíïõí äñÜóç óå ìáêñéíÜ ôáîßäéá, åðéêÝò ìÜ÷åò êáé ìõèéêÝò áíáìåôñÞóåéò. Ïé ìåôÜ ôïí Ôüëêéí óõããñáöåßò ôïíßæïõí ôçí áíäñåßá ôùí ÍÜíùí, ôïí åðéèåôéêü êáé ïîýèõìï ÷áñáêôÞñá, ôçí ðáñáîåíéÜ êáé îåñïêåöáëéÜ, ôçí áíôéðáëüôçôá ìå ôéò Üëëåò öõëÝò, êáèþò åðßóçò êáé ôç óõíôñïöéêüôçôá, ôç öéëßá, ôçí áãÜðç ãéá ôá êáëÜ üðëá êáé ôçí Ý÷èñá áðÝíáíôé óôç ìáãåßá. Óå üóåò éóôïñßåò õðÜñ÷ïõí ÍÜíïé (Ýóôù êé Ýíáò), ï áíáãíþóôçò áðïëáìâÜíåé óôéãìÝò Ýíôáóçò, ìá÷çôéêÞò õðåñï÷Þò, áôóÜëéíçò èÝëçóçò êáé áðïöáóéóôéêüôçôáò, áðü ìéá öõëÞ ðïõ ðáñüôé ìéóåß ôç ìáãåßá,

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

19

ðñïóöÝñåé ôç äéêÞ ôçò îå÷ùñéóôÞ ìáãåßá óôïõò óýã÷ñïíïõò öáíôáóôéêïýò ìýèïõò. Ëßãåò åßíáé ïé äéáöïñÝò ôùí ÍÜíùí áðü êüóìï óå êüóìï óôïõò óýã÷ñïíïõò óõããñáöåßò. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìÝíïõí ôá ßäéá, ïé ðñïôéìÞóåéò äåí áëëÜæïõí, ç óõìðåñéöïñÜ êõìáßíåôáé áíÜìåóá óôç óïößá êáé ôçí áäéáëëáîßá, óõ÷íÜ óôçí ôéìÞ êáé óðáíßùò óôçí ðïíçñéÜ. Ï ñüëïò ôùí ÍÜíùí ìÝíåé áðáñÜëëáêôïò áöïý óõíÞèùò áêïëïõèïýí ùò óýíôñïöïé, ðñïóôÜôåò êáé ðéóôïß ößëïé, åíþ óðÜíéá ðñùôáãùíéóôïýí. ¼ðùò åêåßíïé ôïõ Ôüëêéí, Ýôóé êáé ïé ÍÜíïé ôùí ìåôáãåíÝóôåñùí Ý÷ïõí äçìéïõñãçèåß áðü èåïýò óöõñçëÜôåò Þ èåüôçôåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç öùôéÜ êáé ôç ãç. Ôá ðáëÜôéá êáé ïé ðüëåéò ôïõò âñßóêïíôáé øçëÜ óôá âïõíÜ Þ ìÝóá óå áõôÜ, ôá Ýñãá ôïõò ðñïêáëïýí äÝïò óôïõò îÝíïõò, ç ðïëåìéêÞ ôïõò åêðáßäåõóç óêëçñÞ êáé ç ìá÷çôéêÞ ôïõò éêáíüôçôá áîåðÝñáóôç. ÔÜóóïíôáé õðÝñ ôïõ Êáëïý êáé ðáñüôé óôïõò ðåñéóóüôåñïõò êüóìïõò Ý÷ïõí äéáìÜ÷åò ìå ôá ÎùôéêÜ, óôïõò ìåãÜëïõò ðïëÝìïõò ïé äýï öõëÝò óõììá÷ïýí ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí ôéò å÷èñéêÝò ïñäÝò. ¢ëëïôå ôïõò âëÝðïõìå íá ÷ñçóéìïðïéïýí ðõñïâüëá üðëá åîßóïõ êáëÜ ìå ôá êëáóóéêÜ ôóåêïýñéá ôïõò êáé Üëëïôå íá ðåôïýí ðÜíù óå ãêñßöïíò (ãñýðåò êáôÜ ôçí ÅëëçíéêÞ Ìõèïëïãßá) Þ íá ðïëåìïýí ðëÜé óå åîçìåñùìÝíåò áñêïýäåò. Áõôü ðïõ äåí ëåßðåé ó÷åäüí ðïôÝ áðü êáíÝíáí êüóìï åßíáé ôï íïñâçãéêü óôïé÷åßï ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôçí êïõëôïýñá ôïõò. Áò ìçí îå÷íÜìå üôé ïé ÍÜíïé èõìßæïõí ìéêñïãñáößåò Íïñâçãþí ðïëåìéóôþí. Áîßæåé âÝâáéá íá óçìåéùèïýí êáé ïñéóìÝíåò áëëáãÝò ðïõ õðÝóôçêáí. Óôïí êüóìï ôïõ Öáåñïýí, ôïí êüóìï ôïõ RPG «Dungeons & Dragons» ôïí ïðïßï ôßìçóå ðëçèþñá óõããñáöÝùí, åêôüò áðü ôïõò êáíïíéêïýò Dwarves õðÜñ÷ïõí êáé ïé Duergar Þ Ãêñßæïé ÍÜíïé. ÁõôÞ ç öõëÞ ìïéÜæåé áñêåôÜ ìå ôïõò ÍÜíïõò ôçò ÓêáíäéíáâéêÞò Ìõèïëïãßáò, êáèþò ôá ðëÜóìáôá áõôÜ Ý÷ïõí ÷ëùìü äÝñìá, ìáýñá ìáëëéÜ, æïõí óôá õðüãåéá êáé åßíáé ó÷åäüí ôõöëÜ. ¼ðùò êáé ïé áíôßóôïé÷ïé Íôñüïõ (ôá ÓêïôåéíÜ ÎùôéêÜ), Ýôóé êáé ïé ÍôïõÝñãêáñ (Þ ÍôÜåñãêáñ) ëáôñåýïõí óêïôåéíÝò èåüôçôåò êáé äåí Ý÷ïõí êáèüëïõ êáëÝò ó÷Ýóåéò ìå ôéò öõëÝò ôçò åðéöÜíåéáò. ÖõóéêÜ ïé Ãêñßæïé ÍÜíïé äåí åßíáé ïé ìüíïé äéáöïñåôéêïß ðïõ õðÜñ÷ïõí óôï Öáåñïýí. Áí åìâáèýíïõìå ðåñéóóüôåñï óôïí óõíáñðáóôéêü ôïõ êüóìï èá âñïýìå, ôïõëÜ÷éóôïí, äÝêá áêüìá öõëÝò ÍÜíùí, ôá ãíùñßóìáôá ôùí ïðïßùí äéáöÝñïõí ëüãù ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò êáé ôùí óõíèçêþí êÜôù áðü ôéò ïðïßåò æïõí. Óôïí êüóìï ôïõ Êñéí (Dragonlance) åêôüò áðü ôïõò ÍÜíïõò ôùí Ëüöùí êáé ôùí Âïõíþí õðÜñ÷ïõí êáé ïé ÑáêïóõëëÝêôåò ÍÜíïé (Gully Dwarves), óé÷áìåñÜ ðëÜóìáôá ðïõ åõôåëßæïõí ôï åßäïò ôùí ÍÜíùí. Åßíáé Üêáêïé êáé äåí ðåéñÜæïõí êáíÝíáí, ç íïçìïóýíç ôïõò üìùò åßíáé åîáéñåôéêÜ ÷áìçëÞ. Óôïí êüóìï ôïõ «Dark Sun», Ýíá ðåñéâÜëëïí ðïõ èõìßæåé ôï «Dune» ôïõ Öñáíê ×åñìðåñô, ïé ÍÜíïé äåí åßíáé êáèüëïõ üðùò ôïõò Ý÷ïõìå óõíçèßóåé. Ðáñüôé äõíáôïß êáé Üîéïé óôá üðëá, äåí Ý÷ïõí ãåíåéÜäåò, ïýôå êáí ìáëëéÜ. Ãåíéêüôåñá ó' åêåßíïí ôïí êüóìï, üëá ôá ðëÜóìáôá ôçò öáíôáóßáò åßíáé êÜðùò ðåñßåñãá. Óôç óåéñÜ «ÁñôÝìçò ÖÜïõë» ôïõ ¼ïõåí Êüëöåñ, ïé ÍÜíïé äåí åßíáé êáé ôüóï ðïëåìéêïß áëëÜ èõìßæïõí ãáéoóêþëçêåò, êáèþò óêÜâïõí ôïýíåë ìÝóá óôï Ýäáöïò ìå éäéáßôåñç ôá÷ýôçôá êáé ôñþíå ðÝôñåò. Óå ìåñéêïýò êüóìïõò ïé ãõíáßêåò ôùí ÍÜíùí, ïé èçëõêÝò Dwarves, öÝñïõí åðßóçò ãåíåéÜäá, üðùò êáé ïé áñóåíéêïß. Åßíáé êÜôé ðïõ îåêßíçóå áðü ôïí Ôüëêéí (ï ößëïò ôïõ ï Ëéïýéò äåí Þôáí êáé ôüóï óýìöùíïò) êáé áêïëïõèÞèçêå áðü êÜðïéïõò ìåôáãåíÝóôåñïõò. Ï ÔÝñé ÐñÜôóåô, ðÜíôùò, Ýôóé ðáñïõóéÜæåé ôéò ãõíáßêåò ÍÜíïõò. Ùóôüóï, ïé ðåñéóóüôåñïé áðïöåýãïõí íá ôéò ðáñïõóéÜóïõí ìå ìïýóéá.

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

20

Ôï ðáñáìýèé ôçò ×éïíÜôçò ôïõ ºäùíá ÐÝñãá

“ ¸íáò ðüíïò. Ìéá åõ÷Þ ãéá Ýíá ðáéäß, ìéá êüñç ôüóï ëåõêÞ üóï ôï ÷éüíé, ìå ôüóï êüêêéíá ÷åßëç üóï ôï áßìá, ìå ìáëëéÜ ôüóï ìáýñá üóï ï Ýâåíïò. Êé áðü ôçí Üëëç Ýíá äþñï-êáôÜñá. Ç ïìïñöéÜ ðïõ èá ôçí ïäçãÞóåé óå âáèý èÜíáôï ìÝóá óå Ýíá ãõÜëéíï öÝñåôñï. ¸íá öÝñåôñï ìå ôçí ïëü÷ñõóç åðéãñáöÞ: «×éïíÜôç, ç êüñç ôïõ âáóéëéÜ». Ï ëüãïò ãéá ôï áãáðçìÝíï ðáñáìýèé «Ç ×éïíÜôç» ðïõ áêüìá êáé óÞìåñá åíèïõóéÜæåé ìéêñïýò êáé ìåãÜëïõò. ÐñáãìáôïëïãéêÜ óôïé÷åßá Ïé ðåñéóóüôåñïé Üíèñùðïé óÞìåñá, áêïýãïíôáò ôï üíïìá ×éïíÜôç öÝñíïõí óôï ìõáëü ôïõò íÜíïõò ðïõ «öôåñíßæïíôáé» Þ «ãêñéíéÜæïõí», ìéá ðñéãêßðéóóá íá ôñáãïõäÜåé «Some day my prince will come» êáé Ýíáí ðñßãêéðá ðïõ ðñÝðåé íá ôçí öéëÞóåé þóôå áõôÞ íá îõðíÞóåé áðü ôïí ëåãüìåíï «ýðíï-èÜíáôï». Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôï ðáñáìýèé ôçò ×éïíÜôçò, ðïõ åêäï÷Ýò ôïõ õðÜñ÷ïõí óå ðïëëïýò ëáïýò ìÝóá óôïõò áéþíåò, Ý÷åé ôéò ñßæåò ôïõ óôç ãíùóôüôåñç åêäï÷Þ áðü ôçí Ãåñìáíßá (Schneewittchen1) ðïõ óõëëÝ÷èçêå êáé ôï 1812 åêäüèçêå áðü ôïõò Ãåñìáíïýò öéëïëüãïõò êáé ãëùóóïëüãïõò Jacob ( 4 Éáíïõáñßïõ 1785-2 Óåðôåìâñßïõ 1863) êáé Wilhelm (24 Öåâñïõáñßïõ 1786-16 Äåêåìâñßïõ 1859) Grimm. Ïé áäåñöïß Ãêñéì (Die Bruder Grimm) óõíÝëåîáí ôçí éóôïñßá ôçò ×éïíÜôçò áðü äýï áäåñöÝò Jeannette êáé Amalie Hassenpflug- ðïõ æïýóáí óôçí ðüëç ôïõ Kassel (ðáôñßäá ôçò ìçôÝñáò ôùí Ãêñéì, üðïõ ôï 1798 óôá 14 êáé 13 áíôßóôïé÷á ôá áäÝñöéá ìåôáêéíÞèçêáí ãéá íá öïéôÞóïõí óôçí äåõôåñïâÜèìéá åêðáßäåõóç). Ç ðñþôç äçìïóßåõóç ôïõ ðáñáìõèéïý Ýãéíå ôï 1812 ìå ôï üíïìá «ÃÜëáíèïò» (ðáñìÝíï áðü ìåôÜöñáóç ôïõ áããëéêïý Snow-drop) óôçí Ýêäïóç ôïõ ðñþôïõ ôüìïõ ôïõ âéâëßïõ ôùí Ãêñéì «ÐáéäéêÝò êáé óðéôéêÝò éóôïñßåò» («Kinder und hausmarchen») ìáæß ìå Üëëá 85 áñéèìçìÝíá ðáñáìýèéá. Óå áõôÝò ôéò ðñþôåò äçìïóéåýóåéò ôïõ 1812 ç ìáôáéüäïîç âáóßëéóóá åßíáé ç âéïëïãéêÞ ìçôÝñá ôçò ×éïíÜôçò åíþ ç ãíùóôÞ åêäï÷Þ ôçò ìçôñéÜò âáóßëéóóáò óõíáíôÜôáé óôéò åêäüóåéò ôïõ 1819. Ôï ãåùãñáöéêü óêçíéêü ôïõ ðáñáìõèéïý «Ç ×éïíÜôç» åßíáé ç ðåñéï÷Þ ôïõ Spessart (ðéèáíïëïãåßôáé ðùò åßíáé ôï ÷ùñéü Lohr), ìéá ÷áìçëÞ ïñïóåéñÜ óôá êñáôßäéá ôçò Âáõáñßáò êáé ôçò ¸óóçò, ðïõ äéáó÷ßæåôáé áðü ôïí ðïôáìü ÌÜéí. ¢ëëåò åêäï÷Ýò ôçò ×éïíÜôçò åßíáé: ïõ 1) Ç éôáëéêÞ Ýêäïóç «Ç íåáñÞ óêëÜâá» ôïõ 17 áéþíá áðü ôïí ðáñáìõèïãñÜöï Giambattista Basile. Ç éóôïñßá õðÞñ÷å óôçí óõëëïãÞ «Pentamerone» êáé åß÷å óôïé÷åßá áðü ôçí ×éïíÜôç áëëÜ êáé ôçí ùñáßá êïéìùìÝíç.

2) Ç êÝëôéêç «Golden tree and Silver tree». Óå áõôÞ ôçí åêäï÷Þ ç âéïëïãéêÞ ìçôÝñá ìáèáßíåé üôé ç êüñç ôçò åßíáé ðéï ùñáßá áðü Ýíá øÜñé ðïõ ìéëÜåé. Åäþ ôï ãõÜëéíï öÝñåôñï áíôéêáèßóôáôáé áðü Ýíá êëåéäùìÝíï äùìÜôéï êáé ç êüñç áíáêáëýðôåôáé ü÷é áðü ôïí ðñßãêéðá áëëÜ áðü ôçí äåýôåñç óýæõãü ôïõ.

3) Ç áñìÝíéêç «Nourie Hadig». Åäþ äåí õðÜñ÷ïõí êáèüëïõ íÜíïé, ôï ìÞëï áíôéêáèßóôáôáé áðü äá÷ôõëßäé åíþ ï êáèñÝöôçò áðü ôï öåããÜñé.

4) ÔÝëïò, ç åëëçíéêÞ «Ìõñóßíç» üðïõ ç êáêéÜ ìçôñéÜ áíôéêáèßóôáôáé áðü äýï æçëéÜñåò áäåëöÝò êáé ï ìáãéêüò êáèñÝöôçò åßíáé äéÜëïãïò ìå ôïí Þëéï. Ï ýðíïò ôïõ êïñéôóéïý ïöåßëåôáé óå Ýíá äá÷ôõëßäé, ôï ãõÜëéíï öÝñåôñï áíôéêáèßóôáôáé áðü ìéá ÷ñõóÞ ëÜñíáêá, êáèþò êáé ïé íÜíïé áðü ôïõò ìÞíåò. Ðåñßëçøç ôïõ ðáñáìõèéïý áðü ôçí Ýêäïóç ôùí áäåñöþí Ãêñéì ÊÜðïôå óôá ìÝóá ôïõ ÷åéìþíá2, êáèþò ìéá âáóßëéóóá êÜèïíôáí êáé Ýðëåêå óôï ðáñáèýñé ôçò, ôñýðçóå êáôÜ ëÜèïò ôï

3

äÜ÷ôõëü ôçò ìå ôçí âåëüíá êáé ôñåéò óôáãüíåò áßìá êýëçóáí ðÜíù óôï ÷éüíé ðïõ åß÷å ðÝóåé óôï åâÝíéíï ðëáßóéï ôïõ ðáñáèýñïõ. Áöïý ç âáóßëéóóá êïßôáîå ôï áßìá ðÜíù óôï ÷éüíé åßðå: «Á÷! Ðüóï èá Þèåëá Ýíá ðáéäß ôüóï ëåõêü üóï ôï ÷éüíé, 4 ôüóï êüêêéíï üóï ôï áßìá êáé ôüóï ìáýñï üóï ï Ýâåíïò ». ÐñÜãìáôé óýíôïìá èá ãåííçèåß Ýíá êïñßôóé, ìå äÝñìá ôüóï ëåõêü üóï ôï ÷éüíé, ìå ÷åßëç ôüóï êüêêéíá üóï ôï áßìá êáé ìå ìáëëéÜ ôüóï ìáýñá üóï ï Ýâåíïò , ôï ïðïßï èá ôï ïíüìáæáí 5 ×éïíÜôç . Ç åõ÷Þ ôçò âáóßëéóóáò ðñáãìáôïðïéÞèçêå áëëÜ ìå âáñý ôßìçìá êáèþò åêåßíç ðÝèáíå óôçí ãÝííá. ¾óôåñá áðü Ýíá ÷ñüíï ï âáóéëéÜò ðáíôñåýôçêå ìéáí Üëëç ãõíáßêá6, ç ïðïßá áí êáé üìïñöç, Þôáí õðåñÞöáíç êáé ìáôáéüäïîç. Ç íÝá âáóßëéóóá åß÷å ìáæß ôçò êé Ýíáí êáèñÝöôç êáëëùðéóìïý7 ôïí ïðïßï óõíÞèéæå íá ñùôÜåé: «ÊáèñÝöôç, êáèñåöôÜêé ìïõ, ðïéá åßíáé ç ùñáéüôåñç óôçí ÷þñá;» êáé åêåßíïò áðáíôïýóå8: «Åóý âáóßëéóóÜ ìïõ åßóáé ç ïìïñöüôåñç óôçí ÷þñá». ÊÜðùò Ýôóé ðåñíïýóáí ôá ÷ñüíéá…

9 ¼ôáí ç ×éïíÜôç åß÷å öôÜóåé óôçí çëéêßá ôùí åðôÜ ç âáóßëéóóá ñþôçóå ìéá ìÝñá ôïí êáèñÝöôç: «ÊáèñÝöôç, êáèñåöôÜêé ìïõ, ðïéá åßíáé ç ùñáéüôåñç óôçí ÷þñá;» êáé ï êáèñÝöôçò ôçò áðïêñßèçêå: «ÂáóßëéóóÜ ìïõ åßóáé ùñáßá åßíáé áëÞèåéá, ìá ÷ßëéåò öïñÝò ðåñéóóüôåñï ùñáßá åßíáé ç ×éïíÜôç». Ìßóïò öþëéáóå ìÝóá óôçí êáñäéÜ ôçò âáóßëéóóáò. ¸íá åöôÜ÷ñïíï êïñßôóé ÷ôõðïýóå ôçí ìáôáéïäïîßá ôçò êáé ãéá ðñþôç öïñÜ äåí Þôáí áõôÞ ç ïìïñöüôåñç óôçí ÷þñá. ¸ôóé áðïöÜóéóå íá óêïôþóåé ôçí ×éïíÜôç! ÄéÝôáîå ëïéðüí Ýíáí êõíçãü íá ïäçãÞóåé ôï êïñéôóÜêé óôï äÜóïò, íá ôçí óêïôþóåé êáé Ýðåéôá íá öÝñåé ðßóù óôçí âáóßëéóóá, ùò áðüäåéîç, ôï óõêþôé ôçò êáé ôá ðíåõìüíéá ôçò10. Ï êõíçãüò ïäÞãçóå ôçí ×éïíÜôç óôï äÜóïò õðáêïýïíôáò ôçí âáóßëéóóá, üìùò ôïõ Þôáí áäýíáôï íá óêïôþóåé ôï êïñéôóÜêé ðïõ ðáñáêáëïýóå ãéá ôçí æùÞ ôïõ. ¸ôóé ôïõ ÷Üñéóå ôçí æùÞ êáé óêüôùóå Ýíá áãñéïãïýñïõíï11 ôïõ ïðïßïõ ôï óõêþôé êáé ôá ðíåõìüíéá èá ðÞãáéíå ãéá áðüäåéîç óôç âáóßëéóóá. Ç âáóßëéóóá

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

21

ìáãåßñåøå êáé Ýöáãå12 ôá ìÝëç íïìßæïíôáò ðùò åßíáé ôçò ×éïíÜôçò. Åíôùìåôáîý, ç ×éïíÜôç êáèþò ðåñéðëáíéüíôáí óôï ìåãÜëï äÜóïò âñÞêå ìéá êáëýâá üðïõ üëá Þôáí ìéêñïóêïðéêÜ. Äåí Þôáí êáíÝíáò åêåß. Áöïý Ýöáãå, äïêßìáóå ôá êñåâÜôéá (êáèþò Üëëá Þôáí ðïëý ìéêñÜ êáé Üëëá ìåãÜëá) êáé üôáí âñÞêå ôï êáôÜëëçëï 13 14 êïéìÞèçêå. Ôçí Üëëç ìÝñá ôçí âñÞêáí åöôÜ íÜíïé , óôïõò ïðïßïõò Üíçêå ç êáëýâá êé åíþ ôïõò åîÞãçóå ôçí éóôïñßá ôçò, åêåßíïé ðñïóöÝñèçêáí íá ôçí öéëïîåíÞóïõí åöüóïí ç ×éïíÜôç

¸ôóé, áöïý èá ôçí èñçíÞóïõí ãéá ôñåéò çìÝñåò ãýñù áðü ìéá íåêñïôñÜðåæá, èá ôçí êëåßóïõí ìÝóá óå Ýíá ãõÜëéíï 19 öÝñåôñï . Ôá ÷ñüíéá ðåñíïýóáí êáé ìéá ìÝñá ï ãéïò åíüò âáóéëéÜ ðïõ ðåñíïýóå áðü ôá åöôÜ âïõíÜ åßäå êáé åñùôåýôçêå ôçí êüñç. ¸ôóé æÞôçóå êáé ðÞñå Üäåéá áðü ôïõò íÜíïõò íá ðÜñåé ôï öÝñåôñï óôï êÜóôñï ôïõ. Óôï äñüìï Ýíáò áðü ôïõ õðçñÝôåò ôïõ óêüíôáøå óå Ýíá êïýôóïõñï êáé áöïý ôï öÝñåôñï ôñáíôÜ÷èçêå,

èá Ýêáíå ôéò äïõëåéÝò ôïõ óðéôéïý. Ôçí ðñïåéä ïðïßçóáí üìùò íá ìçí âÜæåé êáíÝíáí óôï óðßôé üóï åêåßíïé èá Ýëåéðáí óôç äïõëåéÜ. Ìéá ìÝñá, üìùò, ç âáóßëéóóá ñùôþíôáò ôïí êáèñÝöôç ôçò Ýìáèå ðùò ç ×éïíÜôç åßíáé ðÝñá áðü ôá åöôÜ âïõíÜ óôï óðßôé ôùí íÜíùí æùíôáíÞ êáé êáìßá äåí åßíáé ôüóï üìïñöç üóï áõôÞ. ÏñãéóìÝíç ç âáóßëéóóá áðïöÜóéóå ìüíç ôçò íá óêïôþóåé ôçí ×éïíÜôç… ¸ôóé ìåôáìöéåóìÝíç óáí ãåñüíôéóóá ãõñïëüãïò âñÞêå ôï óðéôÜêé ôùí íÜíùí êáé êáôÜöåñíå íá ðïõëÞóåé óôçí ×éïíÜôç Ýíáí äáíôåëùôü êïñóÝ. ÐñïóöÝñèçêå ôÜ÷á íá ôçí âïçèÞóåé íá ôïí öïñÝóåé êáé ôïí Ýóöéîå ôüóï þóôå ç ×éïíÜôç Ý÷áóå ôçí áíáðíïÞ ôçò15 êáé Ýðåóå êÜôù. Ç âáóßëéóóá Ýöõãå íïìßæïíôáò ðùò ôçí óêüôùóå. Ôï âñÜäõ ôçí âñÞêáí ïé íÜíïé êáé ôçò Ýêïøáí ôéò äáíôÝëåò åðáíáöÝñïíôáò ôçí óôç æùÞ.

H âáóßëéóóá Ýìáèå ðÜëé áðü ôïí êáèñÝöôç ðùò ç ×éïíÜôç Þôáí æùíôáíÞ êáé áðïöÜóéóå íá êÜíåé äåýôåñç áðüðåéñá, áõôÞ ôçí öïñÜ ìåôáìöéåóìÝíç óáí Üëëç ãåñüíôéóóá. Îáíáðåñíþíôáò ôïõò åðôÜ ëüöïõò êáé öôÜíïíôáò óôçí êáëýâá ðïýëçóå óôçí 16 ×éïíÜôç ìéá äçëçôçñéáóìÝíç ÷ôÝíá . Áöïý ðñïóöÝñåôáé ðÜëé íá ôçí ÷ôåíßóåé âÜæåé ôçí ÷ôÝíá óôá ìáëëéÜ ôçò êáé ç ×éïíÜôç ðÝöôåé áíáßóèçôç. Ç âáóßëéóóá öåýãåé êáé ôï âñÜäõ ïé íÜíïé åðáíáöÝñïõí êáé ðÜëé ôçí ×éïíÜôç ôñáâþíôáò ôçí ÷ôÝíá áðü ôá ìáëëéÜ. Ç âáóßëéóóá áðßóôåõôá ïñãéóìÝíç áðü ôá ëüãéá ôïõ 17 êáèñÝöôç, èá áðïöáóßóåé íá êÜíåé êáé ôñßôç áðüðåéñá . Áöïý Ýöôéáîå óôï ìõóôéêü äùìÜôéï ôïõ êÜóôñïõ ìå ôçí âïÞèåéá 18 ôçò ôÝ÷íçò ôçò ìáãåßáò Ýíá âáñéÜ äçëçôçñéáóìÝíï ìÞëï ìéóü Üóðñï êáé ìéóü êüêêéíï, åðÝóôñåøå óôçí êáëýâá ôùí íÜíùí, áõôÞ ôçí öïñÜ íôõìÝíç ùò áãñüôéóóá. ÐáñÜ ôïõò áñ÷éêïýò äéóôáãìïýò ôçò ç ×éïíÜôç Ýöáãå ôï ìáãåìÝíï ìÞëï. Ç âáóßëéóóá Ýêïøå ôï ìÞëï óôç ìÝóç êé Ýöáãå ôï Üóðñï ìÝñïò, äßíïíôáò óôçí ×éïíÜôç ôï êüêêéíï ìÝñïò ðïõ åß÷å äçëçôçñéÜóåé. Ç ×éïíÜôç èá ðÝóåé íåêñÞ êáé ïé íÜíïé äåí èá êáôáöÝñïõí íá ôçí óõíåöÝñïõí.

ôï ìÞëï îåêüëëçóå áðü ôïí ëáéìü ôçò ×éïíÜôçò. Ç êüñç îýðíçóå êáé ï ðñßãêéðáò ôçí ðÞñå óôï êÜóôñï ôïõ êáé ôçí íõìöåýôçêå20. Óôïí ãÜìï êÜëåóáí êáé ôçí ìçôñéÜ, ðïõ Ýìáèå áðü ôïí êáèñÝöôç ãéá ôçí ×éïíÜôç. Ôüôå üìùò ç þñá ôçò ðëçñùìÞò åß÷å öôÜóåé êáé ç ìçôñéÜ Ýðñåðå íá öïñÝóåé äýï óéäåñÝíéá, ðõñáêôùìÝíá ãïâÜêéá êáé íá ÷ïñÝøåé ìå áõôÜ ìÝ÷ñé íá ïäçãÞóåé ôïí åáõôü ôçò óôïí èÜíáôï21. ¼óï ãéá ôïí ðñßãêéðá êáé ôçí ×éïíÜôç Ýæçóáí áõôïß êáëÜ êáé åìåßò êáëýôåñá… Óçìåßùóç: Óôï ðáñáìýèé «Ç ×éïíÜôç» âáóßóôçêå ç ãíùóôÞ êéíçìáôïãñáöéêÞ ðáñáãùãÞ ôïõ Walt Disney «Ç ×éïíÜôç êáé ïé åöôÜ íÜíïé» ôï 1937. ¹ôáí ç ðñþôç ðëÞñïõò ìÞêïõò ôáéíßá ôïõ Disney êáé ç ðñþôç ìåãÜëïõ ìÞêïõò áìåñéêáíéêÞ ôáéíßá êéíïõìÝíùí ó÷åäßùí óôçí éóôïñßá ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ. ÅñìçíåõôéêÜ ó÷üëéá: 1) Schneewittchen: Ç ãëùóóéêÞ ìåôÜöñáóç ôçò ëÝîçò åßíáé ç ìéêñÞ ×éïíÜôç Þ ç ×éïíáôïýëá.

2) Óôá ìÝóá ôïõ ÷åéìþíá: Ôï ìéóï÷åßìùíï åßíáé ôï óôáõñïäñüìé ôùí åðï÷þí. Ôï îåêßíçìá ôçò áíïäéêÞò öÜóçò ôïõ Þëéïõ.

3) ÔñõðÜåé êáôÜ ëÜèïò ôï äÜ÷ôõëü ôçò ìå ôçí âåëüíá: ôï ôõ÷áßï ôñýðçìá ôïõ äáêôýëïõ óõìâáßíåé êáé óôçí Ùñáßá êïéìùìÝíç 4) Ôüóï ëåõêü üóï ôï ÷éüíé, ìå ÷åßëç ôüóï êüêêéíá üóï ôï áßìá êáé ìå ìáëëéÜ ôüóï ìáýñá üóï ï Ýâåíïò. Ôá ôñßá ÷ñþìáôá, ëåõêü, êüêêéíï êáé ìáýñï áíôéðñïóùðåýïõí ôéò ôñåéò ìïñöÝò ôçò «ÔñéáäéêÞò ÈåÜò», êáèþò êáé ôéò ðëåõñÝò ìéáò ãõíáßêáò: êüñç / ìçôÝñá, ãåñüíôéóóá.

5) Ôï ïðïßï ïíïìÜæïíôáí ×éïíÜôç: Ðáñüëï ðïõ åßíáé ôüóï ëåõêü üóï ôï ÷éüíé, ìå ÷åßëç ôüóï êüêêéíá üóï ôï áßìá êáé ìå ìáëëéÜ ôüóï ìáýñá üóï ï Ýâåíïò, ôï üíïìÜ ôçò öÝñíåé ìüíï ôçí ìéá èçëõêÞ ôçò ðëåõñÜ (ëåõêü- êüñç/ðáñèÝíá).

6) Ï âáóéëéÜò ðÞñå ìéá äåýôåñç óýæõãï: Óôçí ðñþôç åêäï÷Þ ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôéò ðñïöïñéêÝò ðáñáäüóåéò, ç æçëéÜñá áíôáãùíßóôñéá ôçò ×éïíÜôçò åßíáé ç ìçôÝñá ôçò. Óôéò åêäüóåéò ôïõ 1819 ïé Ãêñéì ðñïóèÝôïõí ôï óôïé÷åßï ôçò ìçôñéÜò-âáóßëéóóáò.

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

7) Åß÷å Ýíáí êáèñÝöôç êáëëùðéóìïý: Ïé ðñþôïé «êáèñÝöôåò» Þôáí ïé ëßìíåò êáé ïé ðçãÝò íåñïý. Óôïí åëëçíéêü ìýèï ôïõ ÍÜñêéóóïý, ï íåáñüò Ýðéáóå ôçí üøç ôïõ åéäþëïõ ôïõ óå ìéá ðçãÞ êáé ôçí åñùôåýôçêå. Óôçí éóôïñßá ï êáèñÝöôçò óõìâïëßæåé: á) ôçí áíäñéêÞ ìáôéÜ ðïõ ðáñáôçñåß ôï èçëõêü, â) Ôïí óýæõãï/ðáôÝñá ï ïðïßïò åßíáé áðþí áðü ôçí éóôïñßá.

8) Ï êáèñÝöôçò ðïõ ðÜíôá áðáíôÜåé: ï êáèñÝöôçò ðïõ ìéëÜåé êáé ìáíôåýåé åßíáé Ýíá óýíçèåò óôïé÷åßï óå ÅõñùðáúêÜ êáé ÁóéáôéêÜ ðáñáìýèéá. Óå ðïëëïýò ðïëéôéóìïýò ðéóôåýïíôáí üôé ôï åßäùëï óôïí êáèñÝöôç áíáðáñéóôÜ ôçí øõ÷Þ ìáò êáé ãéá áõôü ôï óðÜóéìü ôïõ èåù ÅðôÜ ÷ñïíþí: Ôá åðôÜ åßíáé ç çëéêßá ôïõ ðåñÜóìáôïò áðü ðáéäß óå êüñç.

10) Ôá ðíåõìüíéá êáé ôï óõêþôé: Ôá ðíåõìüíéá óõìâïëßæïõí ôçí áíáðíïÞ Þ ôï ðíåýìá åíþ óôçí ìåóáéùíéêÞ åðï÷Þ ôï Þðáñ èåùñïýíôáí óýìâïëï áãÜðçò êáé åñùôéêÞò åðéèõìßáò.

11) Áãñéïãïýñïõíï: Óõìâïëßæåé ôï èÜññïò êáé ôïí ðüèï 12) Ç âáóßëéóóá ìáãåßñåøå êáé Ýöáãå ôá ìÝëç: ÊÜðïôå ðéóôåýïíôáí üôé ôñþãïíôáò óõãêåêñéìÝíá üñãáíá êÜðïéïõ áðïêôïýóåò ôá ÷áñáêôçñßóôçêá êáé ôçí éó÷ý ôïõ. Óå áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ç âáóßëéóóá èÝëåé íá áðïêôÞóåé ôçí ïìïñöéÜ ôçò ×éïíÜôçò.

13) ÅðôÜ: Óýìöùíá ìå ðïëëïýò áðïêñõöéóôÝò ï áñéèìüò ôçò ôåëåéüôçôáò êáé ôçò ïëïêëÞñùóçò. (Ïé åöôÜ çìÝñåò ôçò äçìéïõñãßáò, åöôÜ ðëáíÞôåò, åöôÜ íüôåò, åöôÜ ÷ñþìáôá ôïõ ïõñÜíéïõ ôüîïõ, åöôÜ çìÝñåò ôçò åâäïìÜäáò, åöôÜ øõ÷Ýò, åöôÜ èáíÜóéìá áìáñôÞìáôá).

14) Ï óõìâïëéóìüò ôùí íÜíùí áíáðáñéóôÜ ôï ïñãáíéêü. Áõôïß æïõí óå ìéá ðñï-áôïìéêéóôéêÞ ìïñöÞ æùÞò. Óå Üëëåò ðáñáäüóåéò ïé íÜíïé áíôéêáèßóôáíôáé áðü ëçóôÝò.

15) ¸÷áóå ôçí áíáðíïÞ ôçò: O ðñþôïò ðåéñáóìüò Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôï óþìá ôçò ×éïíÜôçò. Ïé äáíôÝëåò Ý÷ïõí äåèåß ôüóï óöé÷ôÜ ðïõ äåí ìðïñåß íá áíáðíåýóåé. Ç áíáðíïÞ åßíáé óýìâïëï ôïõ ðíåýìáôïò.

16) Äçëçôçñéþäç ÷ôÝíá: O äåýôåñïò ðåéñáóìüò ó÷åôßæåôáé ìå ôï êåöÜëé êáé ôá ìáëëéÜ ôçò. Ç ÷ôÝíá åßíáé óýìâïëï èçëõêüôçôáò êáé ãõíáéêåßáò Ýëîçò. Ôá ìáëëéÜ åßíáé óýìâïëï ôïõ ñùìáëÝïõ (Óáìóþí) ôçò éó÷ýïò êáé ôçò ãïíéìüôçôáò, ðïõ ç äçëçôçñéáóìÝíç ÷ôÝíá èÝëåé íá óêïôþóåé.

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

22

17) Ôñåéò áðüðåéñåò: Ïé ôñåéò «ðåéñáóìïß» ôçò ×éïíÜôçò åßíáé óýìâïëá æùÞò ðÝñá áðü ôçí êáëýâá. Áíôéêáôïðôñßæïõí ôçí ìáôáéïäïîßá ôçò ×éïíÜôçò óôçí áíÜãêç ôçò íá äåß÷íåé åñùôéêÜ åëêõóôéêÞ (ãéá áõôü êáé ðáñÜ ôçí åíôïëÞ ôùí íÜíùí áíïßãåé óôçí âáóßëéóóá). Ôï ôñßá åßíáé éåñü óôçí ÈåÜ ôçò áãÜðçò, ôçí Áöñïäßôç ðïõ åßíáé ç âáóßëéóóá ôñéþí êüóìùí.

18) ÌÞëï: To ìÞëï Þôáí éåñü óýìâïëï ôçò Áöñïäßôçò êáé óõìâüëéæå ôçí ãíþóç (êáé óôçí ÐáëáéÜ ÄéáèÞêç ìÞëï ôçò ãíþóçò ôïõ êáëïý êáé ôïõ êáêïý). Äéåõêñßíéóç: Ôï ìÞëï êïëëÜåé óôïí ëáéìü ôçò ×éïíÜôçò, ìðëïêÜñïíôáò ôï üñãáíï ïìéëßáò.

19) ÃõÜëéíï öÝñåôñï: Ç ×éïíÜôç óôï öÝñåôñï åßíáé óáí ìéá ðåôáëïýäá ðïõ óôï óôÜäéï ôçò íýìöçò ðåñéìÝíåé íá îõðíÞóåé ùò þñéìç ãõíáéêÜ. Åðßóçò, ôï öÝñåôñï åßíáé ãõÜëéíï Ýôóé þóôå ï ðñßãêéðáò íá ìðïñÝóåé íá äåé êáé íá åñùôåõèåß ôçí ×éïíÜôç.

20) Ç åéêüíá åíüò 7÷ñïíïõ êïñéôóéïý íá ðáíôñåýåôáé ôïí ðñßãêéðá åßíáé ðåñéóóüôåñï ðñïóâëçôéêÞ ðáñÜ ñïìáíôéêÞ........ Ðéèáíüí ôï êïñßôóé ìåãÜëùóå óôï óðéôÜêé Þ óõíÝ÷éóå íá áíáðôýóóåôáé ìÝóá óôï öÝñåôñï þóôå íá öôÜóåé óå çëéêßá êáôÜëëçëç ãéá ãÜìï.

21) Ï óßäçñïò Þôáí ôï ìüíï ìç- éåñü ìÝôáëëï ôçò èåÜò. ¸ôóé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá ôéìùñÞóåé ôçí ìçôñéÜ (áíáðáñéóôþíôáò ôçí åêäéêçôéêÞ åíÝñãåéá). Ôï ìïôßâï ôùí õðïäçìÜôùí ðïõ êÜíïõí êÜðïéïí íá ÷ïñåýåé ùò ôïí èÜíáôï ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé óôï ðáñáìýèé «Ôá êüêêéíá ðáðïýôóéá».

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

23

Johan Georg Hamann: Ï «ÌÜãïò ôïõ ÂïññÜ» áíôåðéôßèåôáé

ôïõ ºùíïò ÁëâÝñé÷ïõ ÌÝëïõò Ö.ËÅ.ÖÁ.ËÏ ÖïéôçôÞ Å.Ê Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ÔìÞìáôïò Ðïëéôéêþí Åðéóôçìþí êáé Äçìüóéáò Äéïßêçóçò Ôï üíïìá ôïõ Ãéü÷áí ÃêÝïñãê ×Üìáíí (Johan Georg Hamann) ìðïñåß óÞìåñá íá ìçí åßíáé éäéáéôÝñùò ãíùóôü óôïõò ðåñéóóüôåñïõò áíáãíþóôåò. Åíôïýôïéò, ïé éäÝåò ôïõ åí ëüãù óôï÷áóôÞ áðïôÝëåóáí ôéò ðíåõìáôéêÝò ñßæåò åêåßíïõ ôïõ èõåëëþäïõò ðïëéôéóìéêïý ñåýìáôïò áìöéóâÞôçóçò ôïõ Äéáöùôéóìïý, ôï ïðïßï ïé áäåëöïß ÓëÝãêåë1 ìå ôïõò õðüëïéðïõò óôï÷áóôÝò ôïõ êýêëïõ ôçò ÉÝíáò2 ïíüìáóáí Ñïìáíôéóìü. Ï ×Üìáíí (1730-1788) Ýæçóå ôçí åðï÷Þ ðïõ ïé éäÝåò ôïõ Äéáöùôéóìïý, ïé ïðïßåò Ýäéíáí Ýìöáóç óôïí ñåáëéóìü, óôçí åñãáëåéáêÜ ïñèïëïãéêÞ êáé ìáèçìáôéêÞ åîÞãçóç ôùí ðñáãìÜôùí êáé óôïí ïéêïõìåíéóìü, åß÷áí ðñïóäéïñßóåé ôá ðëáßóéá ôïõ åõñùðáúêïý ðïëéôéóìéêïý ïñßæïíôá åðÜíù óôéò äéêÝò ôïõò ãñáììÝò. Ç øõ÷ñÞ ëïãéêÞ, ùò åñãáëåßï áíôßëçøçò ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò êáé ôçò ïõóßáò ôïõ áíèñþðïõ, åîïóôñÜêéæå ôçí öáíôáóßá êáé ôçí èñçóêåõôéêÞ åìðåéñßá ôçò Ýíùóçò ìå ôï Èåßï áðü ôçí óöáßñá ôçò áíèñþðéíçò ðíåõìáôéêüôçôáò. Ç áðüðåéñá èÝóðéóçò ïéêïõìåíéêþí áîéþí êáé êáíüíùí Ýôåéíå íá óõíôñßøåé ôç ìïíáäéêüôçôá ôçò êÜèå áôïìéêÞò Þ óõëëïãéêÞò ïíôüôçôáò? åíþ óôï üíïìá ôçò éóüôçôáò ôùí áíèñþðùí åðé÷åéñÞèçêå ìéá áðüëõôç êáôåäÜöéóç ôùí ðïëéôéóìéêþí äéáöïñþí êáé éäéïôÞôùí. Ïé åêöñáóôÝò ôïõ Äéáöùôéóìïý ðñïåôïßìáæáí ôçí Ýëåõóç ìéá íÝáò ðáãêüóìéáò êïéíùíßáò óôá ðëáßóéá ôçò ïðïßáò ôá ðÜíôá èá åîåôÜæïíôáí êáé èá êñßíïíôáí ìÝóá áðü ôï Ü÷ñùìï êáé Ü÷áñï ðñßóìá ìéáò åñãáëåéáêÞò íïçóéáñ÷ßáò. ÌÝóá óå áõôü ôï æïöåñü êáé áðïðíéêôéêÜ ìç÷áíéóôéêü ðåñéâÜëëïí öùíÝò áíôßäñáóçò äåí áêïýãïíôáí êáèüëïõ, ðéèáíüí êáé íá ìçí åß÷áí ôï èÜññïò íá åêöñáóôïýí. Ï ðñþôïò ðïõ ïõóéáóôéêÜ Üíïéîå ôïí áóêü ôïõ Áéüëïõ ãéá ôçí ðíåõìáôéêÞ áíôåðßèåóç óôïõò «ðåöùôéóìÝíïõò» ÄéáöùôéóôÝò Þôáí ï Ãéü÷áí ÃêÝïñãê ×Üìáíí. Ï ×Üìáíí ãåííÞèçêå óôï ÊÜéíéãêóìðåñãê, ðñùôåýïõóá ôçò ÁíáôïëéêÞò Ðñùóßáò. Ôï èñçóêåõôéêü ðáñåëèüí ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ Þôáí åõóåâéóôéêü, êáèüôé Üíçêå óôçí ðëåõñÜ åêåßíç ôïõ ãåñìáíéêïý ëïõèçñáíéóìïý ðïõ åäñáæüôáí óôçí åìâÜèõíóç ôçò ðñïóùðéêÞò ðßóôçò êáé óôçí Üìåóç Ýíùóç ìå ôï Èåü. Ç óýæåõîç áõôÞ ðñïûðÝèåôå åõóõíåßäçôç áõôïåîÝôáóç ìå Ýíôïíá åíäïóêïðéêü èñçóêåõôéêü óõíáßóèçìá, ãåãïíüò ðïõ áðïôõðþíåôáé êáé óôá Ýñãá ôïõ, óôá óçìåßá üðïõ ðñïâáßíåé óôçí ðáñÜèåóç ôùí ðñïóùðéêþí ôïõ áðüøåùí. ÊáôÜ ôá ìáèçôéêÜ ôïõ ÷ñüíéá ðçãáéíïåñ÷üôáí áðü ôï Ýíá ó÷ïëåßï óôï Üëëï ìÝ÷ñé ôçí çëéêßá ôùí äåêáðÝíôå åôþí ïðüôå êáé Ýãéíå äåêôüò óôï ðáíåðéóôÞìéï ôïõ ÊÜéíéãêóìðåñãê. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò öïßôçóÞò ôïõ äÝ÷ôçêå ìåãÜëç åðéññïÞ áðü ôïõò ÃÜëëïõò óõããñáöåßò ôïõ óõñìïý êáé õðÞñîå èáõìáóôÞò ôïõ ãáëëéêïý Äéáöùôéóìïý. ÌåôÜ ôï ðÝñáò ôùí óðïõäþí ôïõ, üôáí êáé Üñ÷éóå íá áíáæçôÜ åñãáóßá, óõíäÝèçêå öéëéêÜ ìå ôïõò áäåñöïýò Berrens, ðëïýóéïõò åìðüñïõò óôçí ðüëç ôçò Ñßãáò, ïé ïðïßïé ôïí Ýðåéóáí íá ôïõò áêïëïõèÞóåé. Ç óõíáíáóôñïöÞ ôïõ ìå ôïõò åìðüñïõò êáé ôï åõñýôåñï

êëßìá ðïõ åðéêñáôïýóå óôïí ÷þñï ôçò áãïñÜò êáôÝóôçóáí ãéá Ýíá ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ôïí ×Üìáíí åêðñüóùðï ôçò áíåñ÷üìåíçò áóôéêÞò ôÜîçò êáé õðåñáóðéóôÞ ôçò éäÝáò ôïõ «õãéïýò êÝñäïõò», ðñÜãìá ìå ôï ïðïßï óõìöùíïýóå ðëÞñùò êáé ï ößëïò ôïõ, Êáíô. Óôçí ðáñïýóá öÜóç ç æùÞ ôïõ ×Üìáíí äåí ÷ñÞæåé éäéáßôåñçò ìíçìüíåõóçò åöüóïí ïé êáñðïß ôïõ ðíåýìáôüò ôïõ äåí åß÷áí áêüìç åõäïêéìÞóåé êáé ç óêÝøç ôïõ áðïôåëïýóå Ýíá áêüìç ãñáíÜæé ãéá ôçí ïìáëÞ ëåéôïõñãßá ôïõ Þäç õðÜñ÷ïíôïò óõóôÞìáôïò. Ç êáôÜóôáóç áõôÞ ðáñÝìåéíå ùò åß÷å ìÝ÷ñé ôï 1756 ïðüôå êáé ïé áäåñöïß Berrens ôïí Ýóôåéëáí ãéá ìéá åìðïñéêÞ äïõëåéÜ óôï Ëïíäßíï, ï óêïðüò ôçò ïðïßáò üìùò äåí ìáò åßíáé ãíùóôüò ìåôÜ âåâáéüôçôáò. Ôï ìüíï ãéá ôï ïðïßï ìðïñïýìå íá åßìáóôå óßãïõñïé åßíáé üôé ôï ôáîßäé áõôü Üëëáîå ãéá ðÜíôá ü÷é ìüíï ôç æùÞ ôïõ ×Üìáíí, áëëÜ êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá Ýâëåðå ôá ðñÜãìáôá êáé èá áíôéìåôþðéæå ôïí êüóìï Ýíáò ìåãÜëïò áñéèìüò äõôéêþí óôï÷áóôþí. Óôï Ëïíäßíï ï ×Üìáíí äåí êáôÜöåñå íá öÝñåé åéò ðÝñáò ôçí áðïóôïëÞ ôïõ êáé óýíôïìá Üñ÷éóå íá äéÜãåé âßï Ýíôïíùí áëëÜ êáé ðñüóêáéñùí áðïëáýóåùí Þ üðùò Ýëåãå êáé ï ßäéïò áêüëáóôç æùÞ. ÓõíÝ÷éóå íá ÷áñáìßæåé Ýôóé ôïí ÷ñüíï ôïõ þóðïõ âñÝèçêå ôåëåßùò ìüíïò. ÁðïîåíùìÝíïò áð' üëïõò, áðïìáêñõóìÝíïò áðü ôï óêïðü ôïõ ôáîéäéïý ôïõ êáé áðåãíùóìÝíïò ãéá Ýíáí ößëï. ÔåëéêÜ ôïí ößëï áõôü êáôÜöåñå íá ôïí âñåé óôç Âßâëï. ÌÝóù ôïõ éåñïý áõôïý êåéìÝíïõ ìðüñåóå íá áíáêáëýøåé ôïí ðñáãìáôéêü åáõôü ôïõ êáé íá ðåôÜîåé áðü ðÜíù ôïõ ôçí øåõäÝóôáôç êé åðéöáíåéáêÞ ìüíï óõìðÜèåéÜ ôïõ ãéá ôï Äéáöùôéóìü. ¹ôáí ç óôéãìÞ ðïõ ï ×Üìáíí åß÷å áðïöáóßóåé íá ðáëÝøåé ùò óýã÷ñïíïò ÃáâñéÞë åíÜíôéá óôïí ïñèïëïãéóôéêü ËåâéÜèáí, ðïõ ôüóï áðïôåëåóìáôéêÜ åß÷å êáèõðïôÜîåé ôï Ðíåýìá óå êáëïýðéá õëéóìïý êáé óå ìðñïóïýñåò ïéêïõìåíéóôéêþí äéáêçñýîåùí. Ãßíåôáé åýêïëá áíôéëçðôü üôé ìåôÜ áðü ôçí áëëáãÞ ðíåõìáôéêïý ðñïóáíáôïëéóìïý ï ×Üìáíí Þñèå óå áíôßèåóç ìå ôïõò «öéëïóüöïõò-åðéóôÞìïíåò» ôçò ðåñéüäïõ áõôÞò. Ï Ãåñìáíüò óôï÷áóôÞò3 õðïóôÞñéîå üôé ç áëÞèåéá äåí åßíáé äõíáôüí íá ðñïóëçöèåß ìÝóá áðü ôá ìáèçìáôéêÜ Þ ôéò Üëëåò èåôéêÝò åðéóôÞìåò, áëëÜ ïé Üíèñùðïé ìðïñïýí íá ôç ãíùñßóïõí êáé íá ãßíïõí ìÝôï÷ïé ôçò ìÝóù ôçò Üìåóçò åðáöÞò ìå ôçí öýóç, êáèþò åðßóçò êáé ìå ôçí âáèéÜ êáôáíüçóç ôçò Âßâëïõ êáé Üëëùí áñ÷áßùí êåéìÝíùí, ç ïðïßá (êáôáíüçóç) èá ãßíåé åöéêôÞ ìÝóù ìéáò ðñüóëçøçò ôùí ìçíõìÜôùí ðïõ èá ðñïÝñ÷åôáé ü÷é áðü ìéá åðéöáíåéáêÞ äïãìáôéêÞ áíÜãíùóç, ìá áðü ôïí øõ÷éêü óõíôïíéóìü ìå ôï áñ÷Ýãïíï ðïéçôéêü ðíåýìá ðïõ äçìéïýñãçóå áõôÜ ôá êåßìåíá. Ç ðñïóÝããéóç ôùí äçìéïõñãéþí ôïõ Èåïý öÝñíåé ìðñïóôÜ óôá ìÜôéá ìáò ôçí ðñáãìáôéêÞ ÁðïêÜëõøç, ôçí ïõóßá ôçò ÁëÞèåéáò, ôïí Ëüãï. Ç öáíôáóßá áðïôåëåß ôïí öùôåéíü ïäçãü óå áõôÞ ôçí åíäïóêïðéêÞ ðïñåßá ôçò áðåõèåßáò ãíþóçò ôçò ïõóßáò êÜèå ðñÜãìáôïò. Ï Èåüò äçìéïýñãçóå ôïí êüóìï

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

24

Johan Georg Hamann

F. H.Jacobi 1743- 1819

÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò Üðåéñåò äõíáôüôçôåò ôçò öáíôáóßáò êáé ü÷é ôïí õðïëïãéóìü ôçò ëïãéêÞò. Åí óõíå÷åßá, «ï ÌÜãïò ôïõ ÂïññÜ»4 Üóêçóå äñéìåßá êñéôéêÞ óôç äé÷ïôüìçóç ôçò áíèñþðéíçò öýóçò ðïõ åðÝâáëáí ïé åðéôáãÝò ôùí Äéáöùôéóôþí, ãéáôß èåþñçóå üôé äåí ìðïñåß íá õðÜñîåé äéÜêñéóç ìåôáîý ôïõ ðíåõìáôéêïý êáé ôïõ õëéêïý êüóìïõ óôç æùÞ ìáò. Ï Üíèñùðïò áðïôåëåß ìéá ïëüôçôá. Äåí ãßíåôáé ìÝóù ôùí Üøõ÷ùí ìáèçìáôéêþí íá âñïýìå áëÞèåéåò ðïõ íá ìéëÜíå óôçí øõ÷Þ ìáò. ÊÜèå áðüðåéñá íá åîçãÞóïõìå êáèáñÜ ïñèïëïãéóôéêÜ ôïí êüóìï, ìáò ìåôáìïñöþíåé óå Äïí Êé÷þôç óôï êõíÞãé ìéáò ïñèïëïãéêÞò ïõôïðßáò. Ìüíï ðïõ áõôÞ ç áíáæÞôçóç ôçò ïéêïõìåíéêÞò áíôéêåéìåíéêüôçôáò, üóï áöåëÝò êáé áí áêïýãåôáé áõôü óå ìåñéêïýò, áíáðüöåõêôá ïäçãåß óôï êáôþöëé ôçò ôñÝëáò. ¼ðùò Ýëåãå êáé ï ìáèçôÞò ôïõ ×Üìáíí, ï Jacobi: «Ôï öùò âñßóêåôáé óôçí êáñäéÜ ìïõ, áëëÜ ìüëéò ðñïóðáèÞóù íá ôï ìåôáöÝñù óôçí íüçóÞ ìïõ óâÞíåé». Åäþ Ýãêåéôáé êáé ôï ìåãÜëï óöÜëìá, áí ü÷é ç áëáæïíåßá, ôïõ Äéáöùôéóìïý. Äåí ãßíåôáé íá êáôáôìçèåß ï Üíèñùðïò, äåí ìðïñïýìå íá áíáãÜãïõìå ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò æùÞò ìáò óôçí êëßìáêá ôïõ ëïãéêïý êáé íá ðñïóðáèÞóïõìå íá ôá âÜëïõìå óôï ôñáðÝæé ôïõ áóèåíÞ ãéá íá âñïýìå ôá ðþò êáé ôá ãéáôß ôçò ýðáñîçò ôïõò. ÅðéðëÝïí ï ×Üìáíí áðÝññéðôå áðåñßöñáóôá êáé áðüëõôá ôï äéá÷ùñéóìü ôçò æùÞò, ôùí ðïëéôéóìþí êáé ôçò êáèçìåñéíüôçôáò óå êáôçãïñßåò. ÕðïóôÞñéæå üôé ïé ÄéáöùôéóôÝò ðñïóðáèïýóáí íá éóïðåäþóïõí ôá ðÜíôá óå åíéáßá ïéêïõìåíéêÜ óôïé÷åßá, üðùò êïéíÞ íïìïèåóßá êáé êïéíÞ ãëþóóá, ïýôùò þóôå íá ãßíåé åõêïëüôåñï ôï Ýñãï ôïõò ãéá ôïí óôáäéáêü ôåìá÷éóìü ôçò æùÞò óå äéÜöïñåò êáôçãïñßåò âÜóåé ôùí ïðïßùí, óáí óýã÷ñïíïé áë÷çìéóôÝò ôçò ëïãéêÞò, èá ðñïóðáèïýóáí íá âñïõí êïéíÝò ëýóåéò ãéá ôá õðïôéèÝìåíá êïéíÜ ðñïâëÞìáôá, ðñïêåéìÝíïõ íá

Ãßíïõí üëïé ïé Üíèñùðïé ìÝôï÷ïé áõôÞò ôçò ðïëõðüèçôçò êïéíÞò êáé ïéêïõìåíéêÞò åõôõ÷ßáò. ¸íáò ôÝôïéïò êüóìïò åßíáé áíáìåíüìåíï íá áíôáðïêñßíåôáé ðëÞñùò óôéò áðáéôÞóåéò ôùí èåôéêþí êáé ôùí öõóéêþí åðéóôçìþí, ìüíï ðïõ áõôÞ ç ðñïóÝããéóç äåí ìðïñåß ðáñÜ íá ïäçãÞóåé ôçí íüçóç óå ìéá ìïíïëéèéêÞ êáé ðåæÞ áíôéìåôþðéóç ôçò æùÞò. Äåí ãßíåôáé íá ìçí õðÜñ÷åé êáìßá áíôßäñáóç óå áõôÞ ôçí áðüðåéñá éóïðåäùôéêÞò ïìïéïìïñößáò. ÊÜèå ðïëéôéóìüò åßíáé äéáöïñåôéêüò, êÜèå ýðáñîç åßíáé ìïíáäéêÞ, êÜèå ãëþóóá ðçãÜæåé áðü ôéò ðïëéôéóìéêÝò áíÜãêåò êáé åðéôáãÝò êÜèå ôüðïõ. Ç Ýêöñáóç ôçò ßäéáò ôçò ýðáñîçò äåí äýíáôáé íá åßíáé üìïéá óå êÜèå ôüðï, óå êÜèå ÷þñá. Ç ôÝ÷íç ðçãÜæåé áðü äéáöïñåôéêÝò ðçãÝò óå êÜèå ìÝñïò, êáèþò Ýñ÷åôáé íá êáëýøåé êåíÜ ðïõ ðïéêßëïõí êáé äéáöïñïðïéïýíôáé áíÜëïãá ìå ôïí ðëçèõóìü êáé ôéò åðéññïÝò ôïõ. Åí óõíôïìßá, ôá ðÜíôá äéáöÝñïõí ìåôáîý ôïõò, üëá ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ìéá ðëÞñùò óõììåôñéêÞ áíïìïéïãÝíåéá, ðïõ êÜèå áðüðåéñá êáôÜôáîçò ôïõò óå ãåíéêÝò êëßìáêåò èá Ýöåñíå ôï ÷Üïò ìéáò åîïñèïëïãéóìÝíçò ðíåõìáôéêÞò áðïóôåßñùóçò. Ôï Ðíåýìá èá Ýìðáéíå óôçí êëßíç ôïõ Ðñïêñïýóôç êáé ç ïìïñöéÜ ôïõ èá êïõñåëéáæüôáí ÷Üñéí ôïõ ðåéñÜìáôïò êáé ôçò Ýñåõíáò ôùí èåôéêþí åðéóôçìþí. Ï ×Üìáíí Üóêçóå äñéìýôáôç êñéôéêÞ óôçí ðñïóðÜèåéá ôùí «ðåöùôéóìÝíùí» íá åãêáèéäñýóïõí ôçí êõñéáñ÷ßá ôçò ëïãéêÞò óôï êÝíôñï âÜñïõò ôçò áíèñþðéíçò ýðáñîçò. Ïé ÄéáöùôéóôÝò ðñïùèïýóáí ðåéóìáôéêÜ ôçí áðïññüöçóç êÜèå óõíáéóèÞìáôïò áðü ôçí øõ÷ñÞ ëïãéêÞ êáé üóï ç åðéññïÞ ôïõò óôï ðíåõìáôéêü óôåñÝùìá ôçò Åõñþðçò ìåãÜëùíå, ïé Üøõ÷ïé ìáèçìáôéêïß õðïëïãéóìïß Ýðáéñíáí óôáäéáêÜ ôçí èÝóç ôùí áéóèÞóåùí óôï åóùôåñéêü ðåäßï ôçò áíèñþðéíçò õðüóôáóçò. ÁðÝíáíôé óå áõôÞ ôçí áðüðåéñá ìç÷áíïðïßçóçò ôïõ ðíåõìáôéêïý êüóìïõ êáé äçëçôçñßáóçò ôçò áõèüñìçôçò êáé ðñáãìáôéêÞò áíèñþðéíçò

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

æùÞò, «ï ÌÜãïò ôïõ ÂïññÜ» üñèùóå ôá ðéï âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò áíèñþðéíçò öýóçò, äçëáäÞ ôéò áéóèÞóåéò, ôçí öáíôáóßá êáé ôá óõíáéóèÞìáôá. ÌÝóù áõôþí ôùí ðñùôïãåíþí áíôéëçðôéêþí äõíáôïôÞôùí ï Üíèñùðïò ðñï÷ùñÜåé ìðñïóôÜ, áíôéëáìâÜíåôáé ôïí êüóìï êáé ôçí ïìïñöéÜ ôïõ. Ôá ìáèçìáôéêÜ êáé ç öõóéêÞ óßãïõñá äßíïõí ëýóåéò êáé áðáíôÞóåéò, üìùò ç ðñïóùðéêÞ êáé âéùìáôéêÞ åðáöÞ ìå ôçí öýóç êáé ôïí Üíèñùðï åßíáé áõôÞ ðïõ áíïßãåé ôï äñüìï ãéá ôçí ðñáãìáôéêÞ Ýíùóç ìå ôï Èåßï êáé ôçí êáôáíüçóç ôçò ïõóßáò ôçò ýðáñîçò. ×ùñßò ôéò áéóèÞóåéò ãéíüìáóôå áðëÝò ìáñéïíÝôåò ìéáò ìç÷áíéóôéêÞò ôåëïëïãßáò. Ôï óýìðáí ãåìßæåé áðü êñýá ðëÜóìáôá ìå åììïíÝò, ðñïóêüëëçóçò óôçí íïçóéáñ÷ßá êáé ðáñÜöïñï ìßóïò ãéá ü,ôé äåí ìðïñåß íá åîçãçèåß. Óå ðïéïí ìáèçìáôéêü êþäéêá ìðïñåß íá áðïôõðùèåß ç áãÜðç ãéá ôçí ðáôñßäá, ãéá ôçí öýóç, ãéá ôï óõíÜíèñùðï; Ðùò ìðïñåß ç öõóéêÞ íá åîçãÞóåé ôçí Ýëîç ãéá Ýíá Üëëï ðñüóùðï, ôçí áãáëëßáóç óôç èÝáóç ìéáò áíáôïëÞò; ¼ëá áõôÜ äåí ðåñéëáìâÜíïíôáé óôï ìáãéêü ñáâäÜêé ôçò íïçóéáñ÷ßáò. Åßíáé çëßïõ öáåéíüôåñï üôé ÷ùñßò ôéò áéóèÞóåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ç êáèçìåñéíÞ æùÞ ìáò èá ãéíüôáí ìéá åðßãåéá áóðñüìáõñç êüëáóç, üðïõ ôç èÝóç ôçò ïìïñöéÜò êáé ôçò ÷áñÜò èá Ýðáéñíå ç áôÝñìïíç áíÜëõóç êáé ôá óõíå÷üìåíá ðåéñÜìáôá. Ïëïêëçñþíïíôáò ôçí óýíôïìç áíáöïñÜ ìáò óôç óêÝøç ôïõ ×Üìáíí êáèéóôïýìå óáöÝò üôé ï óôü÷ïò ôïõ ðáñüíôïò êåéìÝíïõ äåí åßíáé íá åíçìåñþóåé áðëÜ ãéá êÜðïéïõò öéëïóïöéêïýò óôï÷áóìïýò êáé ãéá ïñéóìÝíåò êáéíïôüìåò áðüøåéò ôïõ óçìáíôéêïý áõôïý Ãåñìáíïý óôï÷áóôÞ, áëëÜ íá åðéóçìÜíåé üôé ï Ñïìáíôéóìüò óôéò ìÝñåò ìáò åßíáé ðéï åðßêáéñïò áðü ðïôÝ. Æïýìå óå ìéá åðï÷Þ êáôÜ ôçí ïðïßá ïé áñ÷éêÝò ðñïïðôéêÝò ôïõ Äéáöùôéóìïý Ý÷ïõí ìðåé óå ðïëý ðñïùèçìÝíá óôÜäéá åöáñìïãÞò. ÓõíÝðåéá ôïýôïõ åßíáé ç êáèçìåñéíÞ âýèéóç ôïõ äõôéêïý êüóìïõ óå Ýíá âïýñêï õëéóôéêþí ÷éìáéñþí. Ï

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

25

äõôéêüò Üíèñùðïò áíáæçôÜ ôçí õëéêÞ éêáíïðïßçóç Ý÷ïíôáò åãêëùâßóåé ìÝóá óå öõëáêÝò áðüãíùóçò ôï ðíåýìá ôïõ. Ç æùÞ êáôáíôÜåé íá ãßíåé Ýíá áðëü ÷ñïíüìåôñï üðïõ ïé áñéèìïß ôñÝ÷ïõí áóôáìÜôçôá ìüíï êáé ìüíï ãéá íá åêðëçñþóïõí åöéáëôéêÝò õëéóôéêÝò ïõôïðßåò -êáé ôï ÷åéñüôåñï áð' üëá, ï äéáóôñåâëùìÝíïò áõôüò äõôéêüò ôñüðïò æùÞò Ý÷åé áðëùèåß, ìÝóù ôïõ äéåèíéóôéêïý ðñïôýðïõ ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò, ó÷åäüí óå üëá ôá ìÞêç êáé ôá ðëÜôç ôïõ êüóìïõ. ÊÜíïíôáò ìéá Ýîõðíç êñéôéêÞ óôçí ðáóßãíùóôç öñÜóç ôïõ ÍôåêÜñô «cogito ergo sum», ï «ÌÜãïò ôïõ ÂïññÜ» õðïãñáììßæåé üôé áó÷ïëïýìáóôå ìüíï ìå ôï cogito êáé Ý÷ïõìå îå÷Üóåé ôï åõãåíéêü sum. Äõóôõ÷þò áõôÞ åßíáé ç áëÞèåéá. ¸÷ïõìå óôåñåþóåé üëç ìáò ôçí ýðáñîç óå áõóôçñÜ ïñèïëïãéêÜ êñéôÞñéá êáé êÜèå óôéãìÞ ìáò ôçí ðåñíÜìå ìÝóá áðü ôï óïõñùôÞñé ôçò íïçóéáñ÷ßáò. ÌÜèáìå íá õðïëïãßæïõìå, ìÜèáìå íá êåñäïóêïðïýìå, ìÜèáìå íá îå÷íÜìå. Êé Ýôóé îå÷Üóáìå íá æïýìå, îå÷Üóáìå íá íïéþèïõìå. ÐñÝðåé åðéôÝëïõò íá ðñïâïýìå óå ìéá áíáèåþñçóç ôçò üëçò êïóìïèåùñßáò ìáò. Ï ×Üìáíí, óå ìéá ðåñßïäï êáôÜ ôçí ïðïßá ïé philosophes ôïõ Äéáöùôéóìïý êáèéóôïýóáí ôçí åñãáëåéáêÞ ëïãéêÞ êõñßáñ÷ï óôïé÷åßï ôçò äéáíüçóçò êáé ôçò áíèñþðéíçò æùÞò, ðÜëåøå ãéá íá êñáôÞóåé áíïé÷ôÝò ôéò Èåñìïðýëåò ôçò öáíôáóßáò êáé ôùí áéóèÞóåùí. Ôçí êëçñïíïìéÜ ôïõ áõôÞ ïöåßëïõìå íá ôçí óåâáóôïýìå êáé íá ôçí óõíå÷ßóïõìå. Ç Üóâåóôç öëüãá ôïõ Ñïìáíôéóìïý èåñìáßíåé áêüìç ðïëëÝò øõ÷Ýò êáé ç ÖïéôçôéêÞ ËÝó÷ç ÖáíôáóôéêÞò Ëïãïôå÷íßáò åöïñìþíôáò ìÝóù ïñìçôéêþí áíÝìùí êáé ìáíéáóìÝíùí èõåëëþí, ðñïóðáèåß íá ôçí èåñéÝøåé. Ãéáôß ç ñïìáíôéêÞ êïóìïèÝáóç ìðïñåß íá áíïßîåé íÝïõò ïñßæïíôåò óôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï áíôéëáìâáíüìáóôå ôá ðñÜãìáôá êáé íá ÷áñßóåé áðëü÷åñá ôçí åëðßäá ãéá Ýíá ìÝëëïí, üðïõ ï Üíèñùðïò èá ìðïñåß íá æåé êáé äåí èá êïììáôéÜæåôáé óôéò ìç÷áíÝò ôçò ïñèïëïãéóôéêÞò áéôéïêñáôßáò.

Õðïóçìåéþóåéò 1) Áýãïõóôïò ÓëÝãêåë (1767-1845) êáé Öñåéäåñßêïò ÓëÝãêåë (1772-1829). ÊåíôñéêÝò öõóéïãíùìßåò ôïõ ãåñìáíéêïý Ñïìáíôéóìïý ðïõ äçìéïýñãçóáí ôïí êýêëï ôçò ÉÝíáò êáé åðéìåëÞèçêáí ôçí Ýêäïóç ôçò åðéèåþñçóçò Athenaeum (1798-1800).

2) Óôïí êýêëï ôçò ÉÝíáò óõììåôåß÷áí ïé áäåëöïß ÓëÝãêåë, ï Ôéê, ï ÍïâÜëéò, ï Öß÷ôå, ï ÓÝëëéíãê, åíþ óôåíÝò åðáöÝò ìå áõôïýò åß÷å êáé ï Öñåéäåñßêïò ÓëáúåñìÜ÷åñ.

3) Ôá Ýñãá ôïõ ×Üìáíí åßíáé ôá «ÓùêñáôéêÜ áðïìíçìïíåýìáôá» (1759) êáé ôá «ÓðÝñìáôá ôçò áéóèçôéêÞò: Ìéá ñáøùäßá óå êáìðáëéóôéêÞ ðñüæá» (1762).

4)¸ôóé áðïêÜëåóå ôïí ×Üìáíí, ëüãù ôïõ áñ÷Ýãïíïõ êáé åí ðïëëïßò ìõóôéêéóôéêïý ÷áñáêôÞñá ôçò óêÝøçò ôïõ, ï Êáíô.

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

26

Öñåéäåñßêïò Âáñâáñüóá

Ç éóôïñßá ôïõ ìåãÜëïõ ÐïñöõñïãÝíç ÁõôïêñÜôïñá ÓôÝëéïò ÐÝððáò Áíôéðñüåäñïò Ö.ËÅ.ÖÁ.ËÏ ÖïéôçôÞò Å.Ê. Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ÔìÞìáôïò Ðïëéôéêþí Åðéóôçìþí êáé Äçìüóéáò Äéïßêçóçò

Ôï Üñèñï áõôü áðïôåëåß ôï ðñþôï ìÝñïò ôçò Ýñåõíáò ôïõ ÓôÝëéïõ ÐÝððá ãéá ôç æùÞ êáé ôç äñÜóç ôïõ óçìáíôéêïý åõñùðáßïõ âáóéëéÜ êáé óôáõñïöüñïõ Öñåéäåñßêïõ Âáñâáñüóá. Óôï åðüìåíï ôåý÷ïò èá ïëïêëçñùèåß ç éóôïñéêÞ áõôÞ áíáöïñÜ ìå ôç äçìïóßåõóç ôïõ äåýôåñïõ ìÝñïõò ôçò. Ç áñ÷Þ ôïõ ìýèïõ êáé ôïõ ïßêïõ Ôï üíïìá ôïõ ðñïêáëåß äÝïò êáé ôñüìï áêüìá êáé óôéò ìÝñåò ìáò. Ï Öñåéäåñßêïò Á'(1122 Ýùò 1190), ìå ôï ðñïóùíýìéï Âáñâáñüóá ëüãù ôçò ðïñöõñÜò ãåíåéÜäáò ôïõ, åßíáé ßóùò ìßá áðü ôéò ìåãáëýôåñåò ìïñöÝò ôïõ Ìåóáßùíá. Ç éóôïñßá ôïõ ëáìðñÞ, áëëÜ êáé ìå ðïëëÝò óêïôåéíÝò ðôõ÷Ýò. ÊáôÜöåñå ìå ôçí âáóéëåßá ôïõ íá ãßíåé ìýèïò êáé ðáñÜëëçëá íá ìíçìïíåýåôáé ùò ï ÁõôïêñÜôùñ ðïý åðáíÜöåñå, åí ìÝñåé, ôçí ÷áìÝíç áßãëç ôçò Áãßáò ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò ìåôÜ áðü ôïí éäñõôÞ ôçò, ôïí ìåãÜëï ÊáñëïìÜãíï. Ôï Ýôïò 1122, ï ïßêïò ôùí ×ï(÷)åíóôÜïõöåí êáëùóïñßæåé Ýíá íÝï ìÝëïò ðïõ ìåôÝðåéôá ìå ôçí ðïñåßá ôïõ èá äéáìüñöùíå ôçí âÜóç ìåôáãåíÝóôåñçò Áãßáò ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò ôçò Ãåñìáíßáò. Åõôõ÷åßò ãïíåßò ôïõ íÝïõ ìÝëïõò Þôáí ï Öñåéäåñßêïò Â' , äïýêáò ôçò Óïõçâßáò êáé ç Éïõíôßè Þ Éïõäßè, êüñç ôïõ Åññßêïõ È', ï ïðïßïò Þôáí äïýêáò ôçò Âáõáñßáò ìå êáôáãùãÞ áðü ôïí ïßêï ôùí ÃïõÝëöùí Þ ÏõÝëöùí. Ôá ðáéäéêÜ ÷ñüíéá ôïõ Öñåéäåñßêïõ äåí ìáò åßíáé ãíùóôÜ, ùóôüóï ãíùñßæïõìå üôé ç ïéêïãÝíåéá ôïõ åß÷å óõããåíéêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôçí áõôïêñáôïñéêÞ ïéêïãÝíåéá, ðïõ ïìïßùò êáôáãüôáí áðü ôïí ïßêï ôùí ×ï(÷)åíóôÜïõöåí. Ïé ×ï(÷)åíóôÜïõöåí Þôáí Ýíáò áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò ìåóáéùíéêïýò ïßêïõò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò, ðïõ äéáäñáìÜôéóå óçìáíôéêü ñüëï óôéò áðáñ÷Ýò ôçò ðñþôçò åìöýëéáò åõñùðáúêÞò äéáìÜ÷çò óôçí ìåóáéùíéêÞ ðåñßïäï, áíÜìåóá óôïõò ÃïõÝëöïõò êáé óôïõò Ãéâåëßíïõò. Ï óõãêåêñéìÝíïò ïßêïò äçìéïõñãåßôáé áðü ôïí Öñåéäåñßêï íôå Ìðïýñåí Þ Ìðýñåí óôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áéþíá. Åðß ôçò ïõóßáò üìùò, óôáèåñïðïéåßôáé üôáí ï õéüò ôïõ ãåíÜñ÷ç, Öñåéäåñßêïò ôïõ ÓôÜïõöåí, ðáíôñåýåôáé ôçí ÁãíÞ, êüñç ôïõ ôüôå ÁõôïêñÜôïñïò Åññßêïõ Ä', êáé ëáìâÜíåé ùò ðñïßêá ôï ÄïõêÜôï ôçò Óïõçâßáò, ôï 1079. Ìå ôçí áíÜëçøç ôïõ ÄïõêÜôïõ, ï Öñåéäåñßêïò ìåôïíïìÜæåôáé óå Á' Äïýêáò ôçò Óïõçâßáò êáé áðïêôÜ ìå ôçí ÁãíÞ äýï õéïýò, ôï Öñåéäåñßêï Â' êáé ôïí ÊïíñÜäï Þ ÊïññÜäï Ã'. ¸ðåéôá áíáëáìâÜíåé ôçí åîïõóßá ôïõ ÄïõêÜôïõ ï Öñåéäåñßêïò Â', ìå ôï ðñïóùíýìéï ìïíüöèáëìïò. ¹ôáí ðñùôüôïêïò õéüò ôïõ ïõóéáóôéêïý éäñõôÞ ôïõ ïßêïõ êáé ðáôÝñáò ôïõ Öñåéäåñßêïõ Âáñâáñüóá. Ç óõãêåêñéìÝíç ðåñßïäïò óõíäõÜæåôáé ìå ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé ðïëéôéêÞ éó÷õñïðïßçóç ôïõ ïßêïõ ôïí ×ï(÷)åíóôÜïõöåí ìÝóù åðéãáìéþí ìå Üëëåò çãåìïíéêÝò ïéêïãÝíåéåò. ÅðéðëÝïí, ç ðáôñïãïíéêÞ ó÷Ýóç ôïõ ïßêïõ ìå ôïí ïßêï ôùí Óáëßùí (ÃÜëëùí), áðü ôïí ïðïßï ðñïåñ÷üôáí ç ìçôÝñá ôïõ Öñåéäåñßêïõ ôïõ Â', éó÷õñïðïéåß ôïí ïßêï óå ó÷Ýóç ìå ôçí áõôïêñáôïñéêÞ äéáäï÷Þ (1085 ìå 1125).

Ç ðåñßïäïò ðïõ îåêéíÜ ìå ôïí èÜíáôï ôïõ Åññßêïõ ôïõ Å', ôåëåõôáßïõ áõôïêñÜôïñá ôïõ ïßêïõ ôùí Óáëßùí ôï 1125, åßíáé ôåôáìÝíç ôüóï ãéá ôçí Áãßá ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá üóï êáé ãéá ôçí ïéêïãÝíåéá ôùí ×ï(÷)åíóôÜïõöåí. ÄéáìÜ÷åò îåóðïýí óôï åóùôåñéêü ôçò Áõôïêñáôïñßáò êáé ïé çãåìïíéêÝò ïéêïãÝíåéåò óõóðåéñþíïíôáé ãýñù áðü ôïõò éó÷õñüôåñïõò ïßêïõò, ôïõò ÃïõÝëöïõò ôçò Âáõáñßáò êáé ôïõò ×ï(÷)åíóôÜïõöåí ôçò Óïõçâßáò, ðïõ èá åíôåßíïõí ôçí öéëïíéêßá ôïõò ìåôÜ ôçí Üíïäï óôï Èñüíï ôçò Áõôïêñáôïñßáò ôïõ ÊïíñÜäïõ Ã', ðñþôïõ âáóéëÝùò (ìå ôïí ÷áñáêôçñéóìü âáóéëåýò ïñßæïõìå ôçí èÝóç ôïõ åðåéäÞ ðïôÝ äåí åóôÝöèåé áðü ôïí ÐÜðá, üðùò ï Âáñâáñüóá) ôçò ïéêïãÝíåéáò. Ï ÊïíñÜäïò Ã' (1093 Ýùò 1152) ãßíåôáé Äïýêáò ôçò Öñáãêïíßáò ôï 1115 ìå ðáñá÷þñçóç ôïõ ôßôëïõ ôïõ áðü ôïí èåßï ôïõ Åññßêï Å', áäåñöïý ôçò ìçôÝñáò ôïõ ÁãíÞò ôçò Óïõçâßáò, êáé ôçí áìÝóùò åðüìåíç ÷ñïíéÜ ïñßæåôáé ìáæß ìå ôïí áäåñöü ôïõ, Öñåéäåñßêï Â' ôçò Óïõçâßáò, ùò áíôéâáóéëÝáò ôçò Ãåñìáíßáò (1116).Ï èÜíáôïò ôïõ Åññßêïõ Å', ôï 1125, äçìéïõñãåß ðïëéôéêÝò äéáìÜ÷åò óôïõò êüëðïõò ôçò Áõôïêñáôïñßáò, áðü ôéò ïðïßåò ðñïóðÜèçóå ï ÊïíñÜäïò íá åîáóöáëßóåé ãéá ôïí áäåñöü ôïõ ôï óôÝììá ôçò Ãåñìáíßáò. ÔåëéêÜ, ïé ðñïóðÜèåéåò ôïõ äåí ôåëåóöüñçóáí õðÝñ ôïõ áäåñöïý ôïõ êáé âáóéëéÜò ôùí Ãåñìáíþí áíÝëáâå ï ËïèÜñéïò Ã'. ÐáñÜëëçëá, ï ÊïíñÜäïò ÷Üíåé ôá ðïëéôéêÜ ôïõ äéêáéþìáôá áëëÜ ôïí ÄåêÝìâñéï ôïõ 1127 åêëÝãåôáé ùò ÁíôéâáóéëÝáò óôçí ÍõñåìâÝñãç. Ôçí ßäéá ðåñßïäï, ðåñíÜåé ôéò ¢ëðåéò ãéá íá óôåöèåß âáóéëÝáò ôçò Éôáëßáò óôï ÌéëÜíï áðü ôïí

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

27

áñ÷éåðßóêïðï ¢íóåëìï Å'. ÅðéóôñÝöåé óôçí Ãåñìáíßá, ôï 1130, ìåôÜ áðü äýï ÷ñüíéá ó÷åôéêÞò áðñáîßáò óôçí Éôáëßá ìå óêïðü íá áíôéìåôùðßóåé ôïí ËïèÜñéï. ÐáñÜ ôéò ðñïóðÜèåéåò ðïõ êáôÝâáëå, óõíåðéêïõñïýìåíïò áðü ôïí áäåñöü ôïõ, äåí êáôÜöåñå íá åðéôý÷åé ôïí óêïðü ôïõ êáé ôï 1135 åðéóôñÝöåé ôá åäÜöç, ðïõ êáôåß÷å óôçí Éôáëßá êáé óôçí Öñáãêïíßá, äçëþíïíôáò åðéóÞìùò ôçí õðïôáãÞ ôïõ óôï ËïèÜñéï. Ï èÜíáôïò ôïõ ËïèÜñéïõ, ôï 1138, äçìéïõñãåß êáé ðÜëé

áñéèìü áíôñþí ðåñßðïõ óôéò åßêïóé ÷éëéÜäåò, óôá ôÝëç ÌáÀïõ ôïõ 1147. Ç êëïíéóìÝíç õãåßá ôïõ ÊïíñÜäïõ áðü ôá ÷ñüíéá ùöÝëçóå ôïí Öñåéäåñßêï, ï ïðïßïò áí êáé ìüëéò 25 åôþí åß÷å åðáõîçìÝíåò áñìïäéüôçôåò óôçí ðïñåßá ôçò Óôáõñïöïñßáò êáé üíôáò áíéøéüò ôïõ, åß÷å ôïí ðñþôï ëüãï óôï èÝìá ôçò äéáäï÷Þò ôïõ óôï Èñüíï ôçò Ãåñìáíßáò. Ç ðïñåßá Ýùò ôçí ÌéêñÜ Áóßá Þôáí Þóõ÷ç ìå ìüíï ìåëáíü óçìåßï êÜðïéåò äéåíÝîåéò ôïõ

èÝìá çãåóßáò ôçò áõôïêñáôïñßáò áðü ôï ïðïßï ùöåëçìÝíïò ôåëéêÜ âãáßíåé ï ÊïíñÜäïò. Óôéò 7 Ìáñôßïõ åêëÝãåôáé âáóéëéÜò êáé Ýîé ìÝñåò áñãüôåñá óôÝöåôáé óôï ¢á÷åí. ÐáñÜëëçëá ìå ôçí Üíïäï ôïõ óôï Èñüíï, îåóðïýí ïé åìöýëéåò äéáìÜ÷åò áíÜìåóá óôïõò ÃïõÝëöïõò êáé óôçí ïéêïãÝíåéá ôïõ, ôïõò ×ï(÷)åíóôÜïõöåí. Ôï èÝáôñï ôùí ìá÷þí ôïðïèåôåßôáé óôçí íüôéá åðéêñÜôåéá ôçò Áõôïêñáôïñßáò, êõñßùò óôçí Üíù êáé êåíôñéêÞ Éôáëßá, êáé ëÞãåé ìå Þôôá ôùí ÃïõÝëöùí áðÝíáíôé óôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá ôçò Áõôïêñáôïñßáò, ç ïðïßá åðéóôåãÜæåôáé ìå ôçí óõíèÞêç ôçò Öñáíêöïýñôçò ôïí ÌÜéï ôïõ 1142. ÉÉ Ôá ðñþôá ÷ñüíéá ôçò âáóéëåßáò êáé ôçò éóôïñßáò ôïõ Âáñâáñüóá Ôá ÷ñüíéá, ðïõ áíáöÝñïíôáé ðñïçãïõìÝíùò, åßíáé ç åîÝëéîç ôçò ðïëéôéêÞò êáé ïéêïíïìéêÞò éó÷ýò ôçò ïéêïãÝíåéáò ôïõ ìåãÜëïõ Öñåéäåñßêïõ. Ôï 1147, ìå ôïí èÜíáôï ôïõ ðáôÝñá ôïõ, áíáêõñÞóåôáé Äïýêáò ôçò Óïõçâßáò, ìå ôßôëï Öñåéäåñßêïò Ã', êáé áêïëïõèåß ôïí ÊïíñÜäï Ã', óôá ðëáßóéá ôçò öåïõäáñ÷éêÞò õðïôÝëåéáò ðñïò ôïí âáóéëÝá, óôçí Â' Óôáõñïöïñßá. Ïé ëüãïé, ðïõ óõíôåëÝóáí óå áõôü ôï Äõôéêü åã÷åßñçìá Þôáí ïëïÝíá áõîáíüìåíç éó÷ýò ôùí ÁñÜâùí êáé ôùí Ôïýñêùí óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôùí Áãßùí Ôüðùí ìå áðïêïñýöùìá ôçí êáôÜëçøç ôçò ¸äåóóáò ôï 1144. Ç ðïñåßá ãéá ôçí Â' Óôáõñïöïñßá åß÷å áñêåôÜ ìåãÜëç ðñïåñãáóßá, áöïý ï ÊïíñÜäïò äåí Þôáí äéáôåèåéìÝíïò íá öýãåé áðü ôï âáóßëåéï ôïõ åí ìÝóù ìßáò åðéóöáëïýò óõíèÞêçò åéñÞíçò ìå ôïõò Üìåóïõò óöåôåñéóôÝò ôçò åîïõóßáò ôïõ, ôïõò ÃïõÝëöïõò. Ðáñüëá áõôÜ ðåßóôçêå, êõñßùò, áðü ôïí Ëïõäïâßêï Æ', âáóéëÝá ôçò Ãáëëßáò êáé ãíùóôü ãéá ôçí ìåôÝðåéôá Áãéïðïßçóç ôïõ áðü ôçí ÊáèïëéêÞ åêêëçóßá, óôçí äéÜñêåéá ôçò Äßáéôáò ôïõ ÓðÜú÷åñ Þ ÓðÜúåñ óôéò 25 ìå 27 Äåêåìâñßïõ ôïõ 1146. ÊáôÜ ôï åã÷åßñçìá áõôü, ï Öñåéäåñßêïò ðñïóÝöåñå ôéò õðçñåóßåò ôïõ óôïí âáóéëÝá, ðïõ öçìïëïãåßôáé üôé îåêßíçóå ìå óôñáôü áðü ôçí Ãåñìáíßá ìå

ÊïíñÜäïõ ìå ôïí ÁõôïêñÜôïñá ÌáíïõÞë Á'(1143 Ýùò 1180 óôïí Áõôïêñáôïñéêü èþêï), ôçò äõíáóôåßáò ôùí Êïìíçíþí. ¸íá åõôñÜðåëï ôïõ ôáîéäéïý óôï Åõñùðáúêü êïììÜôé ôçò Óôáõñïöïñßáò ãéá ôïí Öñåéäåñßêï Þôáí, üôáí óôçí ðåäéÜäá ôçò ÈñÜêçò îÝóðáóå ðëçììýñá êáé ðïëëïß Ãåñìáíïß óôñáôéþôåò ðíßãçêáí áðü üëïõò ôïõò ìéêñü-óôñáôïýò ôùí õðïôåëþí, åíþ ïé äéêïß ôïõ Ýìåéíáí Üèéêôïé åðåéäÞ åß÷å ôçí éäÝá íá óôñáôïðåäåýóåé óå ïñåéíüôåñï óçìåßï. Ôï óõãêåêñéìÝíï åõôñÜðåëï, ðïõ ðñïáíÝöåñá, êáôáäåéêíýåé ü÷é ìüíï ôçí ïîõäÝñêåéá ôïõ áëëÜ êáé ôçí ôý÷ç ðïõ åß÷å, áöïý óôéò 25 Ïêôùâñßïõ 1147 (ç ãíþìç ôùí éóôïñéêþí äéßóôáôáé ùò ðñïò ôçí áêñéâÞ çìåñïìçíßá {25 Þ 26 Ïêôùâñßïõ}) Þôáí Ýíáò áðü ôïõò ëßãïõò åðéæþíôåò ôçò óõíôñéðôéêÞò Þôôáò óôï Äïñýëáéï áðü ôïõò Ôïýñêïõò. Ðéóôüò óôçí âáóéëéêü üñêï ôïõ áêïëïýèçóå ôïí âáóéëÝá êáé óôï ðñïóêýíçìá ôïõ óôïõò Áãßïõò Ôüðïõò, ìåôÜ ôçí Þôôá êáé ôçí áíÜññùóç ôïõ ÊïíñÜäïõ óôçí Âáóéëåýïõóá ôï 1148. Ï ÊïíñÜäïò êáôÜöåñå ôåëéêþò íá ðñïóêõíÞóåé óôç ÉåñïõóáëÞì ôï êáëïêáßñé ôïõ 1148 êáé íá ëÜâåé ìÝñïò óôï öéÜóêï ôçò Äáìáóêïý ôçí ßäéá ðåñßïäï, ìå åðéêåöáëÞò ôçò áêïëïõèßáò ôïõ ôïí Öñåéäåñßêï. Ç ôý÷ç ôïõ Öñåéäåñßêïõ Þôáí íá óõíôñïöåýóåé ôïí ÊïíñÜäï óå ìßá áêüìá åêóôñáôåßá åíáíôßïí ôùí ÃïõÝëöùí, ôï 1150, ðïõ Þôáí áðïëýôùò åðéôõ÷çìÝíç, êáé ìå ôá áíäñáãáèÞìáôá ôïõ íá êåñäßóåé ôï óôÝììá ôïõ âáóéëåßïõ Ýíáíôé ôïõ õéïý ôïõ ÊïíñÜäïõ, ï ïðïßïò ïíïìáæüôáí åðßóçò Öñåéäåñßêïò áëëÜ ùóôüóï Þôáí ìüëéò Ýîé åôþí, ôï 1152. ÅóôÝöèåé, üðùò êáé ï ðñïêÜôï÷ïò ôïõ óôï ¢á÷åí êáé áðü ôüôå áñ÷ßæåé ç ìáêñÜ ðáñïõóßá ôïõ ùò åíüò åê ôùí ìåãáëýôåñùí êáé éêáíüôåñùí âáóéëÝùí ôïõ Ìåóáßùíá. ÉóôïñéêÜ, ç ðüëç ôïõ ¢á÷åí Þôáí ç Ýäñá ôïõ Ðåðßíïõ Þ Ðéðßíïõ ôïõ âñá÷Ýïò, ðáôÝñá ôïõ ðñþôïõ Äõôéêïý ñùìáßïõ

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

áõôïêñÜôïñá ÊáñëïìÜãíïõ, êáé ìåôÝðåéôá ç ðñùôåýïõóá ôçò Áãßáò ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò. Óçìáíôéêü óôïé÷åßï ôçò áõôïêñáôïñéêÞò ðñùôåýïõóáò Þôáí ï ðåñßöçìïò Êáèåäñéêüò íáüò ôçò Ðáíáãßáò ôïõ ¢á÷åí Þ ôçò Áãßáò Ìáñßáò, üðïõ éóôïñéêÝò ðçãÝò áíáöÝñïõí üôé âñßóêåôáé ï Èñüíïò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ êáé åßíáé éóôïñéêÜ åðéâåâáéùìÝíï üôé 30 âáóéëåßò êáé 12 âáóßëéóóåò åóôÝöèçóáí åêåß. Óôïí íáü ôçò Áãßáò Ìáñßáò Ýãéíå ç ìåãÜëç óôÝøç ôïõ Öñåéäåñßêïõ, ùò rex Germanorum, ðñïóäßäïíôáò ôïõ ôçí áßãëç ôçò óõíÝ÷åéáò ôçò Êáñïëßããåéáò äõíáóôåßáò. ÐÝñáí ôïýôïõ, ç êáôáãùãÞ ôïõ êáé ðñïóÝäéäå ìüíï óå åêåßíïí ôçí éêáíüôçôá íá ìðïñåß íá áìâëýíåé ôéò ïéêïíïìéêÝò êáé ðïëéôéêÝò äéáìÜ÷åò ôùí éó÷õñüôåñùí ïßêùí êáé íá èÝóåé ôÝëïò óôá óçìáíôéêÜ åóùôåñéêÜ ðñïâëÞìáôá ôçò Áãßáò ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò. Ç ìßîç ôçò ãñáììÞò áßìáôïò ôùí ×ï(÷)åíóôÜïõöåí êáé ôùí ÃïõÝëöùí óôï ðñüóùðï ôïõ, ôïí êáèéóôïýóå éêáíü íá áìâëýíåé ôéò Ýñéäåò êáé íá éó÷õñïðïéåßôáé óôçí óõíåßäçóç ôïõ ëáïý ôïõ ùò ôõðéêÜ êáé ïõóéáóôéêÜ íüìéìïò áõôïêñÜôùñ, ü÷é ìüíï ëüãù ôçò íüìéìçò óôÝøçò ôïõ áëëÜ êáé ëüãù ôçò ðáëëáúêÞò áðïäï÷Þò ôïõ. Ç ðñþôç ðñÜîç ôïõ óôïí áõôïêñáôïñéêü èþêï Ýäåéîå ôéò äéáèÝóåéò ôïõ áðÝíáíôé óôçí åêêëçóéáóôéêÞ åîïõóßá. ÌåôÜ ôçí íüìéìç óôÝøç ôïõ, ï Öñåéäåñßêïò áðÝóôåéëå óôïí ÐÜðá ÅõãÝíéï Ã' (1145 Ýùò 1153 óôïí Ðáðéêü Èñüíï) åðéóôïëÞ ãéá ôçí óôÝøç ôïõ, õðïäåéêíýïíôáò ðáñÜëëçëá üôé äåí Þôáí äéáôåèåéìÝíïò íá áíáãíùñßóåé ôá ôçí õðåñï÷Þ ôùí ÐÜðùí Ýíáíôé ôùí Áõôïêñáôüñùí, üðùò ßó÷õå ìå ôïõò ðñïçãïýìåíïõò êáôü÷ïõò ôïõ ôßôëïõ. Óå äåýôåñï åðßðåäï, Ýäåéîå üôé êáôåß÷å ôçí äýíáìç íá áíôéðáñáôá÷èåß óôçí äéáöáéíüìåíç äéáìÜ÷ç, áöïý ðñï÷þñçóå óôçí ðëÞñùóç ôùí ÷çñåõïõóþí åðéóêïðéêþí åäñþí áøçöþíôáò ôçí éåñáñ÷éêÞ åîïõóßá ôïõ ÐÜðá êáé ôéò áðïöÜóåéò ôïõ ÊïíêïñäÜôïõ ôçò Âüñìò, ôï 1122. ÐáñÜ ôéò êéíÞóåéò ðïõ Ýêáíå åíáíôßïí ôïõ ÐÜðá, ï Âáñâáñüóá ãñÞãïñá êáôÜëáâå üôé ïé ðïëéôéêÝò éóïññïðßåò åß÷áí ìåôáâëçèåß óôïí Åõñùðáúêü ÷þñï. Ï ÌáíïõÞë Á' Êïìíçíüò, áõôïêñÜôùñ ôçò ÁíáôïëéêÞò ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò, Þôáí Ýíáò óçìáíôéêüò çãÝôçò êáé ðáñÜãïíôáò ôùí ðïëéôéêþí åîåëßîåùí, ôüóï óôçí Ìåóüãåéï üóï óôçí ÉôáëéêÞ ÷åñóüíçóï. Óôçí ßäéá èÝóç ôùí ðïëéôéêþí åîåëßîåùí âñéóêüôáí åðßóçò ï ÑïãÞñïò Â', ðïõ êáôÜöåñå íá óõíåíþóåé ôçí ÊÜôù Éôáëßá êáé ôçí Óéêåëßá êÜôù áðü ôï óôÝììá ôïõ. ÅðéðëÝïí, óçìáíôéêü ñüëï óôçí ðïëéôéêÞ éóïññïðßá Ýðáéæáí ïé ËïìâáñäéêÝò ðüëåéò, ïé ïðïßåò åß÷áí åîåëé÷èåß óå ðáíßó÷õñïõò ðïëéôéêïýò êáé ïéêïíïìéêïýò ðüëïõò, ìå êýñéá ðüëç, ôï ÌéëÜíï Þ Ìåäéüëáíï. Ôï ðïëéôéêü êëßìá ôçò åðï÷Þò Þôáí Ýíáò ðáñÜãïíôáò ðïõ âïÞèçóå óôçí éóôïñéêÞ ìõèïðïßçóç ôïõ Âáñâáñüóá, áöïý ïé ëåðôïß ðïëéôéêïß êáé äéðëùìáôéêïß ÷åéñéóìïß ôïõ ôïí ïäÞãçóáí óôïí óôü÷ï ðïõ åß÷å èÝóåé êáôÜ ôçí áíÜëçøç ôùí êáèçêüíôùí ôïõ. Ç ðïëéôéêÞ êáé äéðëùìáôéêÞ ôïõ éó÷õñïðïßçóç áðÝíáíôé óôïí ÐÜðá åðéäåéêíýåôáé ëáìðñÜ ìå ôçí ÓõíèÞêç ôçò ÊùíóôÜíôéáò ôï 1153. Ï ÐÜðáò ÅõãÝíéïò Ã' ôçí äåäïìÝíç ðåñßïäï äå÷üôáí ðéÝóåéò áðü ôï Íïñìáíäéêü âáóßëåéï ôçò ÊÜôù Éôáëßáò, ôï ïðïßï áýîáíå ñáãäáßá ôçí åðéññïÞ ôïõ ðñïò ôçí Ñþìç, êáèþò åðßóçò êáé áðü ôçí ÂõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá óôá áíáôïëéêÜ, ðïõ Þôáí îáíÜ óå èÝóç íá áðáéôÞóåé ðáëáéÝò êôÞóåéò óôçí ÉôáëéêÞ ÷åñóüíçóï. Ùóôüóï, ç ìåãáëýôåñç áðåéëÞ ãéá ôçí Ðáðïóýíç, åêåßíç ôçí ðåñßïäï, Þôáí ç åîÝãåñóç ôïõ Áñíüëäïõ ôçò ÌðñÝóéá. Ç ÓõíèÞêç ôçò ÊùíóôÜíôéáò Ýäùóå óôïí Âáñâáñüóá ôéò êáôÜëëçëåò âÜóåéò ãéá íá ðåôý÷åé ôïõò ðïëéôéêïýò óôü÷ïõò ôïõ. Ïé ðáñá÷ùñÞóåéò ôïõ ÐÜðá Þôáí áñêåôÝò êáé ç óçìáíôéêüôåñç

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

28

Þôáí ç ôõðéêÞ, áëëÜ êáè' üëá ïõóéáóôéêÞ, óôÝøç ôïõ Âáñâáñüóá óôçí Ñþìç, ðïõ ìå áõôü ôïí ôñüðï íïìéìïðïéïýóå ôç åîïõóßá ôïõ ùò êïóìéêïý çãÝôç ôçò Ñþìçò êáé ôïõ Ýäéíå ôá ðñùôåßá áíÜìåóá óôïõò ëïéðïýò Äõôéêïýò âáóéëåßò. Ç ÓõíèÞêç ðñïÝâëåðå üôé ï Âáñâáñüóá èá ðñïóÝöåñå óôïí ÐÜðá Üìåóç óôñáôéùôéêÞ âïÞèåéá åíáíôßïí ôï å÷èñþí ôïõ, äåí èá óýíáðôå óõìöùíßåò åéñÞíçò ìå ôïõò Íïñìáíäïýò ôïõ Íüôïõ, äåí èá ðáñá÷ùñïýóå ÉôáëéêÜ åäÜöç óôï Âõæáíôéíü áõôïêñÜôïñá êáé èá äéáöýëáóóå ôçí èÝóç ôçò Ðáðïóýíçò áíÜìåóá óôïõò êïóìéêïýò çãÝôåò (honor papatus). Ï ÐÜðáò, áðü ôçí ìåñéÜ ôïõ, ðñüóöåñå óôïí Öñåéäåñßêï ôçí óôÝøç ôïõ ùò ÁõôïêñÜôùñ ôùí Ñùìáßùí óôçí Ñþìç (Imperator Romanorum) êáé ôá ðñùôåßá ôçò êïóìéêÞò åîïõóßáò óå üëç ôçí Äýóç. Ç äéðëùìáôéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ Öñåéäåñßêïõ îåêßíçóå ìå ôçí áðïðïßçóç ôçí óõììá÷ßáò ìå ôïõò Âõæáíôéíïýò, ðïõ åß÷å óõíÜøåé ï ðñïêÜôï÷ïò ôïõ ÊïíñÜäïò Ã', êáé óõíå÷ßóôçêå ìå ôéò åêóôñáôåßåò ôïõ óôçí Éôáëßá.

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

29

Ï Ëáâýñéíèïò ôçò ÁíáæÞôçóçò

ôïõ ÄçìÞôñç ÁñãáóôáñÜ Å. ÌÝëïõò ôçò Ö. ËÅ.ÖÁ.ËÏ

ÇÔÁÍ ÐÁÑÁÎÅÍÏ ÅÊÅÉÍÏ ÔÏ ÌÅÑÏÓ. ÊÜôé ìïõ èýìéæå, áðñïóäéüñéóôï êáé ìáêñéíü. Ëéãïóôü Þôáí ôï öùò êé ï áÝñáò ðç÷ôüò, óá ìáýñç èÜëáóóá ðïõ äýóêïëá êïëõìðÜò ìÝóá ôçò, êé Ýôóé ôóáëáâïõôïýóá, ìå ôá ÷Ýñéá íá øÜ÷íïõí, óôï óêïôåéíü åêåßíï êåíü. ¾óôåñá õðÞñ÷å ï êáôÞöïñïò, ðïõ åìöáíéæüôáí èá Ýðñåðå íá ðù ôïí Ýíéùèåò, êáèþò ôßðïôá äåí ìðïñïýóåò íá äåéò áðñüóìåíá ìðñïóôÜ óïõ. Ãëéóôñïýóåò îáöíéêÜ êé áðüôïìá, êé Ýðñåðå íá ðñïâÜëëåéò áíôßóôáóç ãéá íá ìçí ðÝóåéò êÜôù. ¸ðåéôá, üìùò, ï äñüìïò Ýóôñùíå ðÜëé. Ìüíï ðïõ ï áÝñáò ãßíïíôáí ôþñá ðéï æåóôüò, óá íá Þôáí ç êáõôÞ áíÜóá êÜðïéïõ èçñßïõ ðïõ ðáñáìüíåõå óôá âÜèç ôçò óêïôåéíÞò áõôÞò óôïÜò. ÎáöíéêÜ ç óêÝøç ìïõ Üñ÷éóå íá ëåéôïõñãåß áóôáìÜôçôá, ãåìÜôç áìöéâïëßåò. ¢ñáãå íá ïäçãåß êÜðïõ áõôüò ï ëáâýñéíèïò ; Êé áí ü÷é, ôüôå ãéáôß óõíå÷ßæù áõôÞí ôçí ìÜôáéç ðïñåßá; Ãéáôß äåí ãõñíþ ðßóù áðü åêåß ðïõ Þñèá, óôçí áöåôçñßá, ðïõ åß÷å ôï öùò ôïõ öåããáñéïý áðü ðÜíù ôçò êáé ìßá óôñïããõëÞ ëéìíïýëá óôçí ìÝóç êáé ôñéãýñù ìáýñåò ôñýðåò, üëåò ÷ùñßò êáìéÜ ôáìðåëßôóá ãéá ôï ðïõ ïäçãïýí. Ðïý íá ïäçãåß Üñáãå; Áí Þîåñá, èá Ýìðáéíá ôüôå óôïí êüðï Þ ìÞðùò èá Ýìåíá åêåß, óôçí áöåôçñßá, ãõñíþíôáò ãýñù-ãýñù, èáõìÜæïíôáò ôéò ôáìðåëßôóåò ìå ôá äéÜöïñá ïíüìáôá áí õðÞñ÷áí êáé, ôï ðïëý, èá óôï÷áæüìïõí ãéá ôçí ðñïÝëåõóÞ ôïõò; Ìá üëá áõôÜ Þôáí ðëÝïí êïõâÝíôåò äß÷ùò íüçìá. ºóùò áðü ðåñéÝñãåéá, áðü ìßá ðáñáðÜíù ôïõ åðéôñåðôïý áíçóõ÷ßá, ßóùò áðü ëÜèïò, åß÷á äéáëÝîåé áõôÞ ôçí óêïôåéíÞ óôïÜ, óôï åóùôåñéêü ôçò ïðïßáò âÜäéæá, êáé äåí ìðïñïýóá íá êÜíù ôßðïôá Üëëï áðü ôï íá óõíå÷ßóù íá âáäßæù. Íá âáäßæù ìðñïóôÜ, ü÷é áðü êÜðïéá ôåìðåëéÜ («ðïõ íá ãõñßæù ôþñá ðßóù»), Þ áðü êïýñáóç («ðïõ íá áíåâáßíù áíÜðïäá ôçí áðüôïìç êáôçöüñá»), áëëÜ áðü ðåñéÝñãåéá Þ áðü ìéá ñéøïêßíäõíç Ýîáñóç çñùéóìïý Þ áðü ëÜèïò. Êáé, ìáæß ìå ôçí ðïñåßá ìïõ, óõíÝ÷éæá íá áíáñùôéÝìáé: ¢ñáãå èá êáôáëÞîù êÜðïõ; Èá Ý÷åé êÜðïéï ôÝëïò ç ðåñéðÝôåéÜ ìïõ áõôÞ; Êé áí ü÷é, åßíáé äõíáôüí íá ðåñðáôþ ãéá ðÜíôá; Íá ðáñáðáßù ãéá ðÜíôá Ýôóé, ìÝóá óôçí óêïôåéíéÜ, ìå ôá ÷Ýñéá ôåíôùìÝíá íá øá÷ïõëåýïõí ôï êåíü, íá áíáæçôïýí íá "äïõí" áõôÜ, áöïý ôá ìÜôéá ìïõ, ðáñüëï ðïõ ëåéôïõñãïýí ìéá ÷áñÜ, äåí ìïõ ÷ñçóéìåýïõí ðëÝïí, óá íá 'ãéíá îáöíéêÜ ôõöëüò, êÜðïéïò ðïõ Ý÷áóå ôï ìðáóôïýíé ôïõ Þ ôï ðéóôü óêõëß ôïõ... Óßãïõñá üìùò èá õðÜñ÷åé Ýíá ôÝëïò, ðáñüëï ðïõ ïé óïöïß äåí Ý÷ïõí áðïöáóßóåé áêüìç ãéá ôçí áñ÷Þ Þ ìÞðùò Ý÷ïõí; ÁëëÜ ðïéïò ìðïñåß ðéá íá åìðéóôåõèåß ôïõò óïöïýò. Êé áí ìðïñåß, ðïý åßíáé ôþñá Ýíáò, ðïõ ôïí ÷ñåéÜæïìáé, ãéá íá èÝóù ôï åñþôçìÜ ìïõ; Äåí ìðïñþ íá åìðéóôåõèþ ðëÝïí êáíÝíáí, äéüôé êáíåßò äåí õðÜñ÷åé, äéüôé åßìáé ìüíïò

óå ôïýôç ôçí óêïôåéíÞ óÞñáããá, óå ôïýôï ôï Üäåéï êïõöÜñé êÜðïéïõ ãéãáíôéáßïõ öéäéïý Þ ÷ôáðïäéïý ìå ôá ðïëëÜ ðëïêÜìéá, óôÝêù Ýñçìïò, êáé ìüíïò ðñÝðåé íá ôá âãÜëù ðÝñá. Ìðïñþ åíôùìåôáîý íá öáíôÜæïìáé ôçí êáéíïýñéá ãç óôçí ïðïßá, êáôÜêïðïò ðéá, èá öôÜóù. Íáé, èá åßìáé êáôÜêïðïò, áëëÜ èá âãù ìÝóá áðü Ýíáí äñïóåñü êáôáññÜêôç. Ôï íåñü èá êõëÞóåé óôï óþìá ìïõ, óôï ðñüóùðü ìïõ, óôïõò þìïõò ìïõ êáé èá åßíáé äñïóåñü, áðáëü, âåëïõäÝíéï, ãïñãïöôÝñïõãï üðùò ôï èÝëåé ï ðïéçôÞò. Èá äþóåé öôåñïýãåò ó' üëï ìïõ ôï êïñìß, èá ôï îáíáæùíôáíÝøåé êáé ôüôå èá áíïßîù ôá ìÜôéá ìïõ. Èá áíïßîù ôá ìÜôéá ìïõ, ìá áõôü ðïõ èá äù èá ìïéÜæåé áðßóôåõôï: ðñÜóéíá ëéâÜäéá, êüêêéíåò ðáðáñïýíåò íá âÜöïõí áôÝëåéùôïõò êÜìðïõò, ëåõêÜ êñßíá íá ëéêíßæïíôáé óôïí áÝñá êáé íá óêïñðïýí äñïóïýëåò óôï áíÝìéóìÜ ôïõò. Èá áíôéêñßóù Üíèç, ðïëý÷ñùìá Üíèç ðáíôïý, êáé äÝíäñá, ìå êïñìïýò óöé÷ôïýò êáé ãåñïýò, ìå êáñðïýò ìåèõóôéêïýò. ¢óðñá Üëïãá èá êáëðÜæïõí, äåí èá õðÜñ÷åé Üëëç æùÞ, ìüíï Üóðñá Üëïãá... Ìá èá ìðïñþ Üñáãå íá äù; Èá ìðïñÝóù íá îáíáäþ ôßðïôá ðéá; ÌÞðùò ôá ìÜôéá ìïõ óõíçèßóïõí ôüóï ôï óêïôÜäé ðïõ, Ýôóé Ü÷ñçóôá üðùò åßíáé ôþñá, íåêñùèïýí ãéá ðÜíôá; Ôé ôñáãùäßá èá åßíáé áõôÞ ! Íá Ý÷ù ìÜôéá ìá íá ìçí ìðïñþ íá äù! Êé áêüìç ÷åéñüôåñá, ãéáôß äåí èá Ý÷ù ÷Üóåé ôçí üñáóÞ ìïõ áðü êÜðïéï âßáéï áôý÷çìá, áðü êÜðïéï ÷ôýðçìá ðïõ äåí èá ìðïñïýóá íá áðïöýãù, áðü êÜðïéá ìÜ÷ç çñùéêÞ áð' üðïõ èá Ýâãáéíá æùíôáíüò êáé íéêçôÞò êáé ç óôÝñçóç ôçò üñáóçò ìïõ èá Þôáí áðëþò ôï áðáñáßôçôï ôßìçìá ãéá ôï êáôüñèùìÜ ìïõ. Ìá íá Ý÷ù ÷Üóåé ôá ìÜôéá ìïõ åðåéäÞ áõôÜ óõíÞèéóáí óôï óêïôÜäé! ÌÞðùò üìùò êé áõôÞ ç åðéëïãÞ ôçò óêïôåéíÞò äéáäñïìÞò, ðïõ êáíåßò ðñùôýôåñá äåí åß÷å åîåñåõíÞóåé, äåí åßíáé ìßá ðñÜîç çñùéêÞ, äåí åßíáé ìßá ìÜ÷ç; Ìá êé áí åßíáé Ýôóé, áõôü äåí èá ôï ãíùñßæåé êáíåßò êáé êáíÝíá öáíåñü óçìÜäé äåí èá õðÜñ÷åé. Ù, ôé óõìöïñÜ! Ìá ðÜëé ßóùò ôçí üñáóç ìïõ íá ìçí ÷Üóù. ºóùò íá âñù ôçí Ýîïäï êáé íá ìðïñþ íá äù. ¼ìùò áõôü ðïõ è' áíôéêñßóù ìðïñåß êáèüëïõ ôï ðñïóäïêþìåíï íá ìçí åßíáé. ¢ëëùóôå êáíÝíá ß÷íïò äåí õðÜñ÷åé, êáìßá Ýíäåéîç ðïõèåíÜ, ðùò ôï ôïýíåë áõôü ïäçãåß óå êÜðïéá ÷þñá ìáãéêÞ êáé ïíåéñåìÝíç... Ï ÄçìÞôñçò ÁñãáóôáñÜò Ý÷åé äçìïóéåýóåé éóôïñßåò ôïõ óôï ðåñéïäéêü ''ÓõìðáíôéêÝò ÄéáäñïìÝò'', åíþ ôï äéÞãçìÜ ôïõ ''Ï ÖùôéóìÝíïò'' óõìðåñéëÞöèçêå óôçí áíèïëïãßá ''Ïíåßñùí ÓêéÝò'' ðïõ êõêëïöüñçóå áðü ôéò åêäüóåéò ôùí Óõìðáíôéêþí Äéáäñïìþí ôï 2008. Óôï äéáäßêôõï äéáôçñåß ôçí éóôïóåëßäá argastaras.blogspot.com

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

30

Ïé ôñáãüìïñöïé êïõäïõíáñáßïé ôïõ Äéóôüìïõ Âïéùôßáò Voodoo Child ÃñáììáôÝáò ôçò Ö.ËÅ.ÖÁ.ËÏ ÖïéôçôÞò ôïõ Å. Ê. Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ÔìÞìáôïò Ðïëéôéêþí Åðéóôçìþí êáé Äçìüóéáò Äéïßêçóçò ¼ðïéïò Ý÷åé ôý÷åé íá âñåèåß óôï Äßóôïìï ôçò Âïéùôßáò êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò áðïêñéÜò åßíáé óßãïõñï üôé Ý÷åé êáôáóôåß êïéíùíüò ìéáò áðüêñõöçò áëÞèåéáò. Ôçí óõãêåêñéìÝíç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï, êÜèå ÷ñüíï óå áõôÞ ôçí ðåñéï÷Þ ôçò ÅëëÜäïò, ôá óõìâáôéêÜ üñéá ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò êáôáññÝïõí êáé ïé ìáãéêÝò ðýëåò ôùí âáóéëåßùí ôçò öáíôáóßáò áíïßãïõí äéÜðëáôá, õðïäå÷üìåíåò óå Ýíá ìõèéêü ðåñéâÜëëïí ìéá ïëüêëçñç êïéíüôçôá. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ìåôáöõóéêÞ åìðåéñßá, ãéá ìéá ìÝèåîç ôçò óõëëïãéêÞò êïéíïôéêÞò øõ÷Þò óôï ðíåýìá ôçò æþóáò öýóçò, ðïõ Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôçí ïëïêëçñùôéêÞ ìåôÜâáóç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò óå Ýíá ðåñéâÜëëïí üìïéï ìå áõôÜ ðïõ ìáò ðáñïõóéÜæïõí ôá ðéï âáèõóôü÷áóôá êáé åíïñáôéêÜ Ýñãá ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõ öáíôáóôéêïý. ÊÝíôñï âÜñïõò áõôïý ôïõ âáóéëåßïõ ôçò öáíôáóßáò áðïôåëåß ç åìöÜíéóç ôùí «êïõäïõíáñáßùí». Êáè' üëç ôç äéÜñêåéá ôçò áðïêñéÜò ôñáãüìïñöá áíèñùðïåéäÞ üíôá ðïõ öïñïýí êïõäïýíéá óôç ìÝóç îå÷ýíïíôáé óôá óïêÜêéá êáé óôéò ãåéôïíéÝò, åêðÝìðïíôáò Ýíáí ÷áñìüóõíï, äéïíõóéáêü åíèïõóéáóìü. Êáé ôüôå ï Ü÷ñùìïò êüóìïò ôçò êáèçìåñéíüôçôáò êëïíßæåôáé óõèÝìåëá, ïé óôåíïß ïñßæïíôåò áíôßëçøçò ôïõ íåùôåñéêïý áíèñþðïõ äéåõñýíïíôáé, ç áíôéêåéìåíéêüôçôá áðïêôÜ Ýíá ìõèéêü õðüâáèñï êáé ïé Üíèñùðïé æïõí óå Ýíá ðåñéâÜëëïí üðïõ ç öáíôáóßá áðïôåëåß ôçí áðüëõôç äýíáìç áíôßëçøçò ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé ðïõèåíÜ áëëïý óôçí Íüôéá ÅëëÜäá, ìå åîáßñåóç ßóùò êÜðïéá íçóéÜ, äåí óõíáíôÜìå ôïõò Ôñáãüìïñöïõò Êïõäïõíáñáßïõò ìå ôéò ðñïâéÝò, íá ôñéãõñßæïõí ôá óôåíÜ êáé ôá óïêÜêéá ôùí ÷ùñéþí, ÷ôõðþíôáò ôá êïõäïýíéá ôïõò êáé ôñáãïõäþíôáò ôá óáôõñéêÜ ôïõò ôñáãïýäéá. Ùóôüóï, ðáñüìïéá ðëÜóìáôá óõíáíôÜìå óôç ÈñÜêç êáé óå ìåñéêÜ ÷ùñéÜ ôçò Ìáêåäïíßáò. Èåùñåßôáé ðéèáíü, ïé êïõäïõíáñáßïé íá Ýöôáóáí óôï Äßóôïìï áðü êÜðïéá ÈñáêéêÜ öýëá, ðïõ åãêáôáóôÜèçêáí óôïí ÷þñï êáé óõíÝ÷éóáí ôéò ÏñöéêÝò Ìõóôáãùãßåò. Óýìöùíá ìå Üëëåò åêäï÷Ýò, îåðÞäçóáí áðü áõôü÷èïíá ôåëåôïõñãéêÜ ôùí áñ÷áßùí ÁìâñõóóÝùí1, ðïõ ìáæß ìå ôïõò Êþñõêåò ïñãÜíùíáí ðÜíù áðü ôïõò Äåëöïýò âáê÷éêÝò ëáôñåßåò ðñïò ôéìÞí ôïõ èåïý ÐÜíá. ÔÝôïéåò åíäåßîåéò õðÜñ÷ïõí óôï Êùñýêåéï Üíôñï, ôï ïðïßï âñßóêåôáé óôïí Ðáñíáóóü. Åí ôÝëåé, åêåßíï ðïõ ìðïñåß íá åéðùèåß ìå êÜðïéá óéãïõñéÜ åßíáé üôé ðåñéðëáíþìåíïé Üíèñùðïé áðü ôï Äßóôïìï, ïé ïðïßïé “åßäáí áóôÝá êáé íüïí Ýãíùóáí”, áíáêÜëõøáí ìõóôéêÝò äéüäïõò ðïõ ïäçãïýí óôïí éåñü âùìü üðïõ êáßåé ç Üóâåóôç öëüãá ôçò æùÞò ôïõ Êüóìïõ, ôéò ïðïßåò êáé Üíïéîáí êáôÜ ôçí óõãêåêñéìÝíç ðåñßïäï ôïõ ÷ñüíïõ ãéá íá êáëÝóïõí ôéò èïñõâþäåéò ïñäÝò ôùí êïõäïõíáñáßùí. Ï ôñüðïò ãéá íá âñåèïýí áõôÝò ïé ìõóôéêÝò äßïäïé ìåôáäüèçêå áðü êýñç óå ãéï êáé Ýöôáóå ùò ôéò ìÝñåò ìáò. ÊáíÝíáò ÷Üñôçò äåí ïäçãåß óôéò ðýëåò áõôÝò êáé ôá ðåäßá ôïõò åßíáé ïìé÷ëþäç. Ãéáôß âñßóêïíôáé óôï âáèýôåñï åðßðåäï ôçò øõ÷Þò ôïõ êáèåíüò ìáò. Ãé' áõôü ç ðïñåßá ðñïò áõôÝò åßíáé ìéá ðïñåßá ìýçóçò, Ýíá ðñùôïãåíÝò âßùìá. Ôá êïõäïýíéá ðïõ æþíïõí ïé êïõäïõíáñáßïé ãýñù áðü ôç ìÝóç åßíáé äéáöüñùí åéäþí êáé ó÷çìÜôùí (êüìðïñåò, êïõäïýíåò, êýðñéá, ðÜöëá), êáé ðÝöôïõí ðÜíù áðü ôéò ðñïâéÝò æþùí (êáôóéêéþí Þ êñéáñéþí). Óôï ÷Ýñé êñáôïýí ñáâäß ðïõ óôçí êïñõöÞ ôïõ åßíáé äåìÝíï Ýíá êëùíÜñé åëéÜò, áðïìåéíÜñé ôïõ áñ÷áßïõ èõñóïý êáé óõìâïëéóìüò ôçò ðëïýóéáò êáñðïöïñßáò, åíþ ôá ðñüóùðá êáëýðôïíôáé áðü æùþäåò äÝñìá Þ áðü óôÜ÷ôç. ÊÜðïõ åêåß ï ðáëéüò åðéäåñìéêüò åáõôüò, ï äåóìåõìÝíïò óôá óôåãáíÜ ôçò íåùôåñéêüôçôáò, ìåôáñóéþíåôáé âïõôþíôáò ðñïò ôá Ýóù. ÁíáãåííçìÝíïò, ðëÝïí, áéóèÜíåôáé ìéá áñ÷Ýãïíç äýíáìç ðïõ öáíôÜæåé áêáôáíßêçôç, íá ôïí ðëçììõñßæåé êáé íá ôïí êáèïäçãåß... Ïé êïõäïõíáñáßïé åìöáíßæïíôáé áñ÷éêÜ óôï íåêñïôáöåßï ôïõ ÷ùñéïý ãéá íá óçìÜíïõí ìå ôá êïõäïõíßóìáôÜ ôïõò ðñþôá åêåß ôï ÷áñìüóõíï ìÞíõìá ôçò áíÜóôáóçò ôçò öýóçò. ÌåôÜ, êé åíþ ôá êïõäïýíéá âñïíôïýí áêáôÜðáõóôá áíôç÷þíôáò ôçí ðáíÞ÷åéá åëðßäá ôïõ

áíèïöüñïõ ïñãáóìïý óùìÜôùí, ðíåõìÜôùí êáé øõ÷þí, åîïñìïýí óå üëï ôï ÷ùñßï ôñáãïõäþíôáò “Êáëþò ôç ôçí ÓáñáêïóôÞ ìå óêüñäá ìå ìáñïýëéá, Êáëþò ôá êáé ôá îþëáìðñá ìå ãÝëéá êáé ôñáãïýäéá”, ðåéñÜæïíôáò ôïõò ðåñáóôéêïýò êáé êÜíïíôáò óôÜóåéò óå óðßôéá, üðïõ ïé êÜôïéêïé ôïõò êåñíïýí êáé ôñáãïõäïýí ìáæß ôïõò... Áõôü ãßíåôáé êÜèå ìÝñá ùò êáé ôçí ÊáèáñÜ ÄåõôÝñá. Ïé êïõäïõíáñáßïé äéáëáëïýí ôçí Ýãåñóç ôùí õðíùôéóìÝíùí äõíÜìåùí ôçò ¢íïéîçò ìÝóá áðü ôï âáñý ÷åéìþíá, ôï îýðíçìá ôùí æùïãüíùí êáé êáñðïöüñùí éäéïôÞôùí ôçò ãçò êáé ôçò æùÞò. Õìíïýí êáé ëáôñåýïõí ôï ÷ëüéóìá ôïõ óôáñéïý, ôï ñïäÜìéóìá ôïõ ðïõñíáñéïý, ôï ìðïõìðïýêéáóìá ôùí äÝíôñùí, ôï öïýóêùìá êÜèå öëÝâáò ôçò æùÞò. Âïçèïýí ôïí Üíèñùðï íá óêßóåé üëá ôá ðñïóùðåßá êáé ôéò ìÜóêåò, íá íôõèåß óöáéñéêÜ êáé ÷ïúêÜ ôçí üøç ôïõ ãéá íá öÝñåé ôï ÷áñìüóõíï ìÞíõìá ôçò “öéëüôçôáò” ôïõ ÅìðåäïêëÞ ìÝóá áðü ôï ãüíéìï “íåßêïò” ôùí óôïé÷åßùí ôçò äçìéïõñãßáò. Ç åéóâïëÞ ôùí êïõäïõíáñáßùí óôá ðëáßóéá ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò êëïíßæåé ôéò âåâáéüôçôåò ôïõ åñãáëåéáêïý ïñèïëïãéêïý íïõ, ðñÜãìá ðïõ ìáò äßíåé ôç äõíáôüôçôá ùò ðáñáôçñçôÝò íá óôáèïýìå ó' Ýíá ýøùìá áð' üðïõ ìðïñïýìå íá åðïðôåýóïõìå ôïí áäéÜêïðï áãþíá ôïõ íåùôåñéêïý áíèñþðïõ, ðïõ áðü ôç ìéá ï ßäéïò åßíáé ùò ïíôüôçôá ìÝñïò ôçò öýóçò êáé áðü ôçí Üëëç áðïôåëåß ôï äçìéïõñãü åíüò ðïëéôéóìïý, ï ïðïßïò åßíáé ìåí äéêüò ôïõ áëëÜ, åí ðïëëïßò, âñßóêåôáé Ýîù áðü ôçí öýóç ôïõ. Ôá óáôõñéêÜ ôñáãïýäéá ôùí êïõäïõíáñáßùí, ðïõ ãéá ôïí ìç ìõçìÝíï èá ìðïñïýóáí íá ÷áñáêôçñéóèïýí ùò “áéó÷ñÜ” êáé “ðñüóôõ÷á, åêöñÜæïõí ðÝñá Ýùò ðÝñá ôç ëõôñùôéêÞ êáé êáèáñôÞñéá äýíáìç ôïõ äéïíõóéáêïý ðíåýìáôïò, êáèþò åðßóçò êáé ôç ìÝèåîç óôá ìý÷éá áéíßãìáôá ôçò öýóçò, ðïõ óõìðßðôïõí ìå ôá áéíßãìáôá ôçò áíèñþðéíçò øõ÷Þò. Ï Þ÷ïò ôùí êïõäïõíéþí, ðïõ ðáíçãõñéêÜ ãëáößæïõí óôç äýóç ôïõ ÷åéìþíá, ðñïáíáããÝëëåé ôçí ÁíÜóôáóç ôïõ ÏñöÝá- ôïõ ¢äùíç- ôïõ ×ñéóôïý, ôç ãïíéìïðïßçóç ôïõ Óðüñïõ ôçò ÍÝáò ÆùÞò, ôçí áíáãÝííçóç ôùí ïñìþí êáé ôùí öùôåéíþí ñïþí ôçò öýóçò, ôçí áðïôßíáîç ôçò áðåëðéóßáò ôïõ íåùôåñéêïý áíèñþðïõ, ôïí óõíôïíéóìü ôùí ñõèìþí ôçò áíèñþðéíçò æùÞò ìå ôçí áñìïíßá ôïõ Êüóìïõ ìÝóù ôçò êáôáóôñïöÞò ôùí áðïóôåùìÝíùí êïéíùíéêþí óõìâÜóåùí, ôçí áðåëåõèÝñùóç üëùí ôùí åíåñãåéáêþí ðçãþí ôïõ êüóìïõ óå ìéá íÝá áíþôåñç êáé ðéï Üðåéñç æùçðëáóßá, óå ìéáí åñùôéêÞ êáé ðáëßíôïíç áñìïíßá. ÅéóðíÝïíôáò ôïí ìåèõóôéêü áÝñá ôçò ìáãéêÞò ãçò ôïõ Äéóôüìïõ áêïýù ôïõò øéèýñïõò ôùí ðíåõìÜôùí ôçò ãçò, íéþèù ôïõò ðáëìïýò ôçò æþóáò öýóçò íá äïíïýí áðáëÜ ôï õãñü Ýäáöïò, âëÝðù ôá ôñáãüìïñöá ìõèéêÜ üíôá íá áðëþíïõí Ýíá ðÝðëï áñ÷Ýãïíçò æùôéêüôçôáò óôçí áôìüóöáéñá êáé êïéôÜæù óôá âÜèç ôïõ ÷ñõóïý ïñßæïíôá áéùñïýìåíá ãñÜììáôá, ðïõ õëïðïéïýíôáé ìÝóá áðü ôïõò êõìáôéóìïýò ìéáò ãáëáíÞò öëüãáò, íá ó÷çìáôßæïõí ìéá öñÜóç ðïõ ìïõ åß÷å ðåé êÜðïôå Ýíáò ðáëéüò ößëïò: «ÊáìéÜ äåïíôïëïãßá äåí ìðïñåß ìå ôá Üêáìðôá ó÷ÞìáôÜ ôçò íá áðïôõðþóåé ôç íïìïôÝëåéá ôçò ñÝïõóáò æùÞò. Ìüíï ç öáíôáóßá ôï ìðïñåß 2». Õðïóçìåéþóåéò 1) Ç Áìâñõóóüò (Þ Áìöñõóóüò Þ Áìâñïóóþò) óýìöùíá ìå ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ áíôëïýìå áðü ôï Ýñãï ôïõ Ðáõóáíßá åßíáé ç áñ÷áßá ðüëç óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ïðïßáò åßíáé ÷ôéóìÝíï ôï óçìåñéíü Äßóôïìï.

2) ÐáñÜöñáóç áðü Ýíá ÷ùñßï ôïõ äïêéìßïõ ôïõ Âßë÷åëì Íôßëôáû ðïõ öÝñåé ôïí ôßôëï «ÍïâÜëéò» êáé áöïñÜ ôïí óðïõäáßï áõôü ëïãïôÝ÷íç. Ç ìåôÜöñáóç åßíáé áêñéâÞò, åêôüò áðü ôçí ëÝîç «öáíôáóßá», ðïõ óõíáíôÜìå óôç äåýôåñç öñÜóç. Óôï ðñùôüôõðï êåßìåíï ç ëÝîç ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï óõããñáöÝáò åßíáé ç «Ðïßçóç». Ï óõããñáöÝáò ôïõ Üñèñïõ ïöåßëåé Ýíá èåñìü åõ÷áñéóôþ óôïí ðáëáâo-ÓôÜèç ãéá ôï õëéêü ðïõ ôïõ Ýäùóå

ÖÁÍÔÁÓÔÉÊÇ

ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

31

ÁãáðçôÝ áíáãíþóôç, Áí èåò êé åóý íá ãßíåéò ìÝëïò ôçò ÖïéôçôéêÞò ËÝó÷çò ÖáíôáóôéêÞò Ëïãïôå÷íßáò Áí èåò íá åíôá÷èåßò óôçí åëëçíéêÞ öïéôçôéêÞ êïéíüôçôá ôïõ öáíôáóôéêïý, ÷ùñßò íá ðëçñþóåéò êáìéÜ óõíäñïìÞ êáé äß÷ùò ïéêïíïìéêÝò åðéâáñýíóåéò Áí åíäéáöÝñåóáé íá ðáñáêïëïõèÞóåéò áðü êïíôÜ ôéò äñáóôçñéüôçôÝò ôçò Áí èåò áðëÜ íá ìéëÞóåéò ìå êÜðïéá ìÝëç ôçò ëÝó÷çò êáé íá áíôáëëÜîåéò áðüøåéò Áí èåò íá óõíåñãáóôåßò ìå ôç óõíôáêôéêÞ ïìÜäá ôçò «ÖáíôáóôéêÞò Ëïãïôå÷íßáò» Þ íá äçìïóéåýóåéò êÜðïéï äéêü óïõ Üñèñï óôï ðåñéïäéêü Äåí Ý÷åéò ðáñÜ íá áðåõèõíèåßò óôá ìÝëç ôçò ëÝó÷çò. Èá åßíáé ìåãÜëç ìáò ôéìÞ íá óå õðïäå÷ôïýìå óôçí ðáñÝá ìáò. Ç ðñüóêëçóç äåí áðåõèýíåôáé áðïêëåéóôéêÜ óå öïéôçôÝò. ÔçëÝöùíï åðéêïéíùíßáò 6972723960 ÇëåêôñïíéêÞ äéåýèõíóç flefalo@gmail.com Ç ÖïéôçôéêÞ ËÝó÷ç ÖáíôáóôéêÞò Ëïãïôå÷íßáò áðÝêôçóå äéêôõáêü ôüðï. Åðéóêåöèåßôå ôçí äéáäéêôõáêÞ ðýëç ôïõ öáíôáóôéêïý óôçí çëåêôñïíéêÞ äéåýèõíóç

www.flefalo.blogspot.com

äéáâÜóôå ôï óýíïëï ôùí Üñèñùí ðïõ Ý÷ïõí äçìïóéåõèåß óå üëá ôá ôåý÷ç ôçò «ÖáíôáóôéêÞò Ëïãïôå÷íßáò» êáé åíçìåñùèåßôå ãéá ðïëëÜ åíäéáöÝñïíôá èÝìáôá.

Ôï óõíáñðáóôéêü ìõèéóôüñçìá ôïõ

William Morris

êõêëïöïñåß áðü ôéò åêäüóåéò «Ìáãéêü Êïõôß»