Marieke Niestadt slaat je K.O. met Bittersweet
Van catwalk naar boksring De Hollywood-sterren kennen haar van de rode loper, als de cameravrouw van René Mioch, maar ook normale Amerikaanse stervelingen hebben Marieke Niestadt al ontdekt, als regisseur van Bittersweet. Deze documentaire over de voorbereidingen van een allesbeslissende bokswedstrijd van Diana Prazak, gecoacht door ‘onze’ Lucia Rijker, sleepte in de Verenigde Staten al de ene na de andere publieksprijs in de wacht.
reld, de ongeslagen Zweedse wereldkampioen Frida Wallberg. Daar zag ik meteen een verhaal in. Bittersweet is méér dan een boksfilm, hij toont eigenlijk het leven zelf. Het hele scala aan emoties dat die de boksers doormaken, die ervaren jij en ik ook. Jezelf een doel
Foto Stella Gommans
“Toen Lucia Rijker tweeëneenhalf jaar geleden als ‘plus 1’ op mijn verjaardag kwam, had ik net een nieuwe, betere camera gekocht die heel goed kan scherpstellen en waarmee ik wilde oefenen. Ik vroeg of ik Lucia en haar Australische protégé Diana Prazak tijdens het trainen mocht filmen”, herinnert Marieke Niestadt zich. “Want als ik het beeld tijdens een dynamische bokspartij scherpgesteld kan houden, dan kan ik alles scherp houden. Lucia vertelde me dat Diana de strijd aan zou gaan met de nummer één van de we-
stellen, er alles voor doen, je angsten overwinnen. Het is ook een inkijkje in de relatie tussen die twee vrouwen. Lucia is inspirerend, maar worstelt met de balans tussen beschermen en loslaten, en bij Diana zie je volledige overgave.”
geweld was ik niet gewend, de snelheid niet, het lawaai van het publiek, dat zo bloedfanatiek hun favoriet aanmoedigde… Ik draaide puur op adrenaline. Ook was ik bang dat Diana iets ergs zou overkomen. Lucia droeg een zender, dus ik ving alles op wat zij zei.”
“Ik hoor dat mensen soms schrikken als ze Diana voor het eerst zien. Diana is erg mannelijk en dat maakt het niet meteen gemakkelijk om je met haar te identificeren. Tegelijkertijd is ze zo puur dat je binnen een kwartier dol op haar bent. René Mioch was zichtbaar in de war, toen hij na het zien van de film de twee dames al kwebbelend en kibbelend bij mij thuis ontmoette. Mijn ‘hoofdrolspelers’ kwamen voor hem in feite rechtstreeks van het doek gestapt. Ik moet bekennen dat ik door het maken van Bittersweet meer waardering voor de bokssport heb gekregen. Daar had ik eerst helemaal niets mee. Boksen is technisch slimmer dan je verwacht, een soort schaakspel. De match tussen Diana en Frida was de eerste bokswedstrijd die ik ooit zag. Ik stond echt te trillen op mijn benen. Dat
“Omdat ik Bittersweet in m’n eentje maakte, kon ik zo dichtbij mijn onderwerp komen. In een ver verleden presenteerde ik bij Fox Kids’ Pony Express en was ik foto- en catwalkmodel, maar de wereld áchter de camera trok me veel meer. Vijf jaar geleden volgde ik een opleiding tot cameraman. Inmiddels doe ik alles: regie, scenario, camera, editing, geluid: ik ben in mijn eentje een hele crew, haha! Met een team had ik deze film nooit zo kunnen maken. Zodra je met z’n tweeën bent, staat er al een filmploeg, en dat kan storend werken. Een van mijn uitgangspunten is om niet in te grijpen tijdens het draaien. Of naderhand te vragen of een scène even over kan. Omgekeerd wil ik ook geen bemoeienis met mijn werk. Niemand krijgt tussendoor wat te zien, dat mag
pas na de montage. Gelukkig weet Lucia wel hoe het in de filmwereld gaat. Ze speelde in de Star Trek-reboot en deelde de genadeklap uit aan Hilary Swank in Clint Eastwoods Million Dollar Baby. Bovendien is er al eens een documentaire over haar gedraaid: Shadow Boxers. Nee, die heb ik niet nog een keer gezien. Ik maak liever een film zoals ik zelf denk dat hij goed is. Stiekem ben ik wél erg benieuwd naar Clints mening over deze real life Million Dollar Baby. Ik krijg weleens de kritiek dat achtergrondinformatie over Diana en Lucia ontbreekt. Maar dít is het verhaal voor mij: de belangrijkste wedstrijd van Diana’s leven en hun gezamenlijke weg daar naartoe. De rest leidt alleen maar af. Wil je meer over hen weten, ga dan thuis vooral lekker googlen. Ik vind het oké als je met vragen achterblijft, niet compleet bevredigd bent. Nu blijft de film hangen, en dat prikkelt. Tenminste: dat is de bedoeling.” SE
Di 30-9 13:30 Louis Hartlooper Complex 1 Do 2-10 20:30 Rembrandt 1
Verbeter de wereld, begin met je kinderen Gooien met ratten, rennen met scharen en roeren in de poep van je vriendjes: in de antiautoritaire kinderopvang Prins Konstantijn in Amsterdam mocht begin jaren zeventig alles. Marije Meerman en haar broer Gregor brachten hun vroegste kinderjaren door. Voor haar afstudeerfilm De kresj zocht zij in 1995 hun crèchegenoten op. Bijna twintig jaar later gaat ze langs bij de ouders en vrijwilligers van Onze kresj, met Gregor als cameraman. Marije Meermans moeder Hilde, zelf ook filmmaker en één van de drijvende krachten achter het idealistische oudercollectief, liet na haar dood het hele archief van Prins Konstantijn na. Dozen vol foto’s en honderden pagina’s gestencilde notulen en vergaderingsverslagen. Het archief was de voedingsbodem voor het maken van Onze kresj, een laat vervolg op de afstudeerfilm De kresj. Marije: “Ik denk dat mijn moeder daar zelf ook een boek of een film over had willen maken. Begin jaren zeventig maakten Jan van den Brink en George Sluizer, in opdracht van de RVD, een documentaire over Prins Constantijn, waar ik voor Onze kresj archiefbeelden
#nff2014 filmfestival.nl/snipper
uitplukte. Mijn moeder was destijds erg trots op die documentaire en trok er het hele land mee door. Ze wilde iedereen tonen wat zij deden. Dat ík de film nu maak in plaats van zij, levert een ander perspectief op. De zoektocht naar het gezamenlijke verleden van Gregor en mij werd onderdeel van de documentaire.”
deren bij een crèche één of twee vaste gezichten zien. Mensen die enigszins weten wat ze doen, en orde kunnen scheppen. Ik vind het wel leuk als ouders zelf een crèche beginnen. Misschien zijn we tegenwoordig wel doorgeslagen naar de andere kant, en zijn er te veel regels voor kinderopvang. Het is in ieder geval vaak onbetaalbaar.”
Aanvankelijk wilde Meerman de ontwikkeling laten zien die haar moeder doormaakte van braaf katholiek meisje naar een politieke scherpslijper, die de wereld wilde veranderen en daar haar eigen kinderen voor inzette. Om uiteindelijk als alleenstaande moeder met een paar kleine kinderen achter te blijven. Maar dat veranderde al snel in het portretteren van de andere vrouwen in haar moeders groep. “Voor hen was het een tijd waarin van alles veranderde: nog net niet aan de pil, wel naar de universiteit. En allemaal net moeder.” Tijdens de research bleken mannen ook een essentiële rol te hebben gespeeld in de kresj. “Zonder vaders werd de film te gekunsteld.”
Plannen om van het crècheverleden een trilogie te maken, heeft de filmmaker niet. “Voorlopig ben ik er wel even klaar mee”, lacht Meerman. “Wat ik wel in mijn achterhoofd heb, is een fictiefilm of zelfs een musical. De notulen van de kresj lezen als een filmscript, inclusief nauwkeurig uitgetikte dialogen en kanten-klare regieaanwijzingen als ‘de spanning in de groep loopt met de minuut op’. Dat zou ik zo graag uitschrijven. Ik zie het wel voor me: Robert de Hoog in kleermakerszit tussen de rondrennende en krijsende kinderen.” AG
Dit betekende voor Marije en Gregor dat ze naar hun eigen vader moesten. “Hij was behalve de echtgenoot van mijn moeder, ook onderdeel van het
Marije Meerman in 1971
collectief. Het gesprek in Onze kresj is meteen het eerste serieuze gesprek dat ik met hem over die periode voerde. Hij was nogal terughoudend. Sommige notulen die ik hem stuurde, weigerde hij gewoon te lezen.” In de archiefcollectie trof Marije ook gedocumenteerde affaires tussen groepsleden onderling aan, soms zelfs geïllustreerd met naaktfoto’s - ook van Marijes moeder en haar geliefden. “Daarom begrijp ik zijn terughoudendheid wel.” Onze kresj is geen afrekening met de groep mensen die kinderen zelf liet
bepalen wanneer ze wilden eten, slapen of vechten. “Zij dachten dat als je kinderen antiautoritair opvoedde, ze zouden opgroeien tot kritische burgers. Als ik hen zou verwijten dat ze mij als een soort proefpersoon hebben gebruikt, dan zou ik wie ik ben en wie ik ben geworden, voor een groot deel ontkennen. En dat wil ik absoluut niet. Het is ook een aantrekkelijke gedachte: het idee dat je de wereld kunt veranderen.” Toch zou Meerman haar eigen kind niet naar zo’n kinderopvang sturen. “Volgens mij is het belangrijk dat kin-
Ma 29-9 20:00 Rembrandt 2 Di 30-9 13:30 Louis Hartlooper Complex 4 (met Q&A) Wo 1-10 13.30 Rembrandt 2 (met Q&A) Voorganger De kresj is te zien op npodoc.nl/kresj
29 SEPTEMBER 2014 DAGKRANT NEDERLANDS FILM FESTIVAL
5