52-53-54-55-56-57-58-59-60-61-62-63.qxd
12/19/2010
12:04 PM
Page 4
TEMA NA BROJOT
MATI^NI KLETKI
Farmacevtski informator
54
@ivoten podarok... Mati~ni kletki se nezreli i nediferencirani kletki koi pretstavuvaat strukturni elementi na organizmot i koi ja imaat mo`nosta za regeneracija i preobrazuvawe vo koj i da bilo tip na kletki vo organizmot. Pretstavuvaat nespecijalizirani kletki, koi vo soodvetna sredina mo`at da se obnovuvaat i da se razvivaat vo razni tipovi na kletki, kako {to se srcevi, nervni, muskulni itn. Do skoro, koskenata sr` pretstavuva{e glaven izvor na ovie kletki. Denes, ve}e ni e poznato deka izvor na mati~ni kletki pretstavuva i krvta zemena od papo~nata vrvka i placentata, a tie mo`at da bidat sobrani vo eden i edinstven moment od `ivotot na novoroden~eto: momentot na negovoto ra|awe. Postojat i drugi izvori na mati~ni kletki koi nao|aat primena, a toa se: pulpata na mle~nite zap~iwa i umnicite, perifernata cirkulacija, ko`ata i vartonovata sluz. Tokmu poradi taa nivna osobina mo`at da se koristat pri terapijata na okolu 80 vidovi bolesti, me|u koi akutnite i hroni~nite leukemii, mielopolaplasti~ni i limfopolaplasti~ni naru{uvawa, kongenitalni naru{uvawa na imunolo{kiot sistem, vrodeni anomalii na trombocitite, nasledni anomalii na eritrocitite, mielodisplasti~ni sindromi. Istra`uvawata poka`uvaat pozitivni rezultati i vo tretmanot na drugi zaboluvawa i se predviduva deka vo bliska idnina mati~nite kletki }e se upotrebuvaat i vo mnogu drugi bolesti: srcev infarkt, bolesti na krvnite sadovi, mozo~en infarkt, povredi na mozokot, kornealni o{tetuvawa, avtoimuni zaboluvawa, {e}erna bolest, multipleks skleroza, Alchajmerova bolest, Parkinsonova bolest i drugi. Prednosti na mati~nite kletki zemeni od krvta na papo~nata vrvka i placentata: z Istite se apsolutno kompatibilni so deteto i ne postoi nikakov rizik da bidat otfrleni, a mo`at da bidat koristeni i kako srodni transplantanti za drugite ~lenovi na semejstvoto. z Procedurata na nivnoto sobi-
rawe e mnogu ednostavna i celosno bezbedna. z Mo`at da bidat staveni na raspolagawe vo sekoe vreme na sopstvenicite. z Imaat pogolema sposobnost za razmno`uvawe i poradi svojata ednostavnost mnogu se popogodni za koristewe vo odnos na mati~nite kletki na vozrasnite. Eden primerok na mati~ni kletki zemen od krvta na papo~nata vrvka i placentata za da bide soodveten mora da go sodr`i sood-
mati~nite kletki vo primerokot kako i za mo`nostite za nivnata terapevtska primena.
vetniot broj na kletki, vo zavisnost od obemot vo koj e sobran. Postapkata za sobirawe e ednostavna, no ako poradi fiziolo{ki karakteristiki ili poradi uslovite na poroduvaweto ne se sobere minimalna neophodna koli~ina na kletki, ne se prepora~uva prodol`uvawe na krioprezervacija na primerokot. Laboratoriskoto razmno`uvawe na ovie kletki (ex vivo expansion) denes pretstavuva eksperimentalna procedura. Zatoa e mnogu va`no roditelite da bidat odgovorno informirani za brojot na
bolnicata E. Gluckman e izvr{ena prvata transplantacija so mati~ni kletki od novoroden~e. Timot na Saint Louis ja izvel ovaa procedura so cel lekuvawe na osmogodi{niot brat na novoroden~eto, koj boleduval od redok vid na anemija (anemija Fanconi). Od toga{ se do denes, na svetsko nivo izvr{eni se pove}e od 10 000 transplantacii kaj deca i vozrasni za lekuvawe na golem broj zaboluvawa: Zaboluvawa na hematolo{kiot i imunolo{kiot sistem (anemii, imunodeficiencii, leukemii, limfomi, mielomi itn.) drug tip maligni za-
Primena na mati~nite kletki zemeni od krvta na papo~nata vrvka i placentata. Sega{nost I pokraj toa {to vo na{ata dr`ava primenata na mati~nite kletki stana poznata vo poslednite godini, od nivnata prva klini~ka primena pominaa ve}e 20 godini: Vo 1988 godina, vo Pariz, vo