editorial Φ
αντάζει ολοένα και πιο δύσκολο αυτήν την εποχή αλλά θα προσπαθήσουμε και φέτος να κρατήσουμε την αισιόδοξη ματιά, στην οποία αναφερθήκαμε την προηγούμενη χρονιά. Παραδείγματα εθνογραφικών ταινιών, τα οποία είτε γεννήθηκαν σε ακαδημαϊκό περιβάλλον είτε είναι αποτέλεσμα ατομικών προσπαθειών, θα μας θυμίσουν το αυτονόητο: το πόσο δύσκολος αλλά συγχρόνως όμορφος είναι ο κόσμος μέσα από τη διαφορετικότητα. Ταινίες που όχι μόνο έρχονται αντιμέτωπες με τις προκλήσεις μιας έρευνας, η οποία χρησιμοποιεί τα οπτικοακουστικά μέσα, αλλά προσπαθούν να βρουν και τη δική τους κινηματογραφική γραφή. Ιδιαίτερη τιμητική θέση έχει φέτος η Γαλλία αφού, σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο της Ελλάδος και στο πλαίσιο του προγράμματος «μήνας του ντοκιμαντέρ» (Le Mois du film documentaire), παρουσιάζουμε μια σειρά ταινιών από το Ατελιέ Βαράν (Ateliers Varan) το οποίο δημιουργήθηκε το 1981 υπό την καθοδήγηση του Jean Rouch. Μαζί μας θα έχουμε δύο από τους συνεργάτες του εργαστηρίου και την ευκαιρία να μάθουμε τον τρόπο λειτουργίας του εργαστηρίου, αλλά και λεπτομέρειες για την μεθοδολογία που ακολούθησαν σε μερικές από τις ταινίες που θα προβάλουμε. Θα θέλαμε
να ευχαριστήσουμε την Εlise Jalladeau, στην οποία ανήκει η ιδέα του αφιερώματος, για τη δημιουργική συνεργασία. Επιπλέον, το φεστιβάλ μας θα τιμήσει τη σημαντική δημιουργό Αλίντα Δημητρίου, με μια επιλογή τριών ταινιών που έχουν προβληθεί λίγες φορές και αποδεικνύουν την πολύπλευρη θεματολογία, αλλά και την ιδιαίτερη προσέγγιση των έργων της. Το αφιέρωμα επιμελήθηκε η Αφροδίτη Νικολαΐδου, την οποία θέλουμε να ευχαριστήσουμε και από αυτόν εδώ το χώρο, όπως και τον σύντροφο στη ζωή της δημιουργού, Σωτήρη Δημητρίου. Χωρίς τη βοήθεια τους, το αφιέρωμα δεν θα ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί. Μέσα λοιπόν σε ένα φανερά δύσκολο περιβάλλον, το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας συνεχίζει για 4η χρονιά να ανακαλύπτει νέες ταινίες που μας προσφέρουν μια διαφορετική προσέγγιση στον κινηματογράφου του πραγματικού, ή στο είδος του ντοκιμαντέρ, αν προτιμάτε. Όπως τονίζουμε κάθε χρόνο, αυτές οι καθημερινές και αθέατες ιστορίες μάς προσφέρουν ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης για τον κόσμο γύρω μας, φέρνοντάς μας πιο κοντά στους πολυδιάστατους ρυθμούς ζωής μακρινών -και όχι μόνο- τόπων. Ένα τρόπο σκέψης που φαντάζει δυστυχώς πιο αναγκαίος από ποτέ.
Κωνσταντίνος Αϊβαλιώτης - Νικόλας Σφακιανάκης
02 Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου Αθήνας
It looks increasingly difficult in our times, but we will try again this year to retain the optimistic outlook we mentioned last year. Examples of ethnographic film, which were either born in an academic environment, or are a product of individual efforts, will remind us the obvious: how difficult and at the same time beautiful is the world through diversity. Films which not only face the challenges of research using audiovisual means, but also try to find their own cinematic voice. France has a honorary part this year, since, in collaboration with the French Institute in Greece and under the framework of “Documentary Month” (Le mois du film documentaire), we present a series of films by the Varan Workshop (Ateliers Varan), which was created in 1981 under the guidance of Jean Rouch. We will be joined by two associates of the workshop, which will give us the chance to learn the workshop's inner workings, as well as details about the methodology followed by some of the films screened. We wish to thank Εlise Jalladeau, who came up with the idea for this tribute, for our creative collaboration. In addition, our festival will honour the significant filmmaker Alida Dimitriou, with a choice of three films, which have been scarcely
screened and demonstrate the multi-faceted themes as well as the singular approach of her works. The tribute was curated by Afroditi Nikolaidou, whom we wish to thank here, as well Dimitriou's life partner, Sotiris Dimitriou. Without their help, this tribute would not have been possible. In this overtly harsh environment, the Athens Ethnographic Film Festival continues, in its 4th year, to discover new films which offer a different approach to the cinema of the real, or the documentary genre, if you will. As we stress every year, these everyday and unseen stories offer us a variant way of thinking about the world around us, by bringing us closer to the multi-faceted life rhythms of places far away and close. A way of thinking that looks to be more indispensable than ever.
Konstantinos Aivaliotis - Nikolas Sfakianakis
03 Athens Ethnographic Film Festival
ORGANIZED BY Athens Anthropological Society - EthnoFest DIRECTION - PROGRAMME Konstantinos Aivaliotis, Nicholas Sfakianakis ΑSSOCIATE (Alida Dimitriou tribute) Afroditi Nikolaidou PRODUCTION CO-ORDINATOR Christina Liapi CATALOGUE ART DIRECTOR Mikhail Zoupas POSTER ARTWORK Panagiotis Agelopoulos LOGO Dimitris Mulonas, website: www.colournaming.com
Athens Ethnographic Film Festival 12 Perikleous Str. 15561 Holargos, Athens tel. 210 6544917 website: www.ethnofest.gr
04 Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου Αθήνας
[id ] ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ Ανθρωπολογική Εταιρία Αθηνών - EthnoFest ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Κωνσταντίνος Αϊβαλιώτης, Νίκος Σφακιανάκης ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ (επιμέλεια αφιερώματος Αλίντα Δημητρίου) Αφροδίτη Νικολαΐδου ΣΥΝΣΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Χριστίνα Λιάπη ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ Μιχάλης Ζούπας ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΦΙΣΑΣ Παναγιώτης Αγγελόπουλος ΛΟΓΟΤΥΠΟ Δημήτρης Μυλωνάς website: www.colournaming.com
Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου Αθήνας Περικλέους 12, 15561 Χολαργός, Αθήνα τηλ. 210 6544917 ιστοσελίδα: www.ethnofest.gr
05 Athens Ethnographic Film Festival
φοιτητικές ταινίες | student films 10 . Women Moving Forward / Mujeres Pa'lante [ Γυναίκες που Προχωρούν Μπροστά ] Tanja Wol Sorensen 12 . Congo Super 8 [ Κονγκό, Super 8 ] Lesley N. Braun 14 . Searcy County [ Κομητεία Searcy ] Noam Osband 16 . Café-Finovo Lefteris Fylaktos 18 . Together as One [ Μαζί σαν Ένα ] Kilian Lamtur Tanlaka 20 . Toku Fenua [ Το Νησί μου ] Martin Zinggl 22 . EXERGERSI (REVOLT) Or Mom's Recipe For Boiled Eggs [ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ή η Συνταγή της Μαμάς για Βραστά Αυγά ] Michael Chronopoulos
ταινίες πανοράματος | panorama
08 24
26. Il Limite / Sea Boundary [ Το Όριο ] Rossella Schillaci 28. Merqana Davide Morandini - Matteo Keffer 30. How to Build a Kamra-e-faoree [ Πώς να Φτιάξεις μια Kamra-efaoree ] Lukas Birk & Sean Foley 32. Our Missionaries [ Οι δικοί μας Ιεραπόστολοί ] Martin Gruber 34. Mr Coperthwaite: A Life in the Maine Woods [ Ο κ. Κοπερθγουέιτ: Ζωή στο Δάσος Μέιν ] Anna Grimshaw 36. Memory Objects, Memory Dialogues [ Αντικείμενα Μνήμης, Διάλογοι Μνήμης ] Alyssa Grossman and Selena Kimball 38. A Letter to Mohamed [Γράμμα στο Μοχάμεντ ] Christine Moderbacher 40. The One and the Many [ Ο Ένας και οι Πολλοί ] Andy Lawrence 42. Broken Vows [ Ο Ένας και οι Πολλοί ] Kaska Butkiewicz-Phuntsok 44. Being Anthropologist: the Happiness of the Masters [ Το να Είσαι Ανθρωπολόγος: Η Ευτυχία των Δασκάλων ] Soledad Gesteira and Soledad Torres 46. Rest of Athens [ Υπόλοιπο Δήμου Αθηναίων ]Orsalia KassavetiJulia 48. Julia Pedro Branco 50. The Chairman and the Lions [ Ο Πρόεδρος και τα Λιοντάρια ] Peter Biella 52. The Retirement of Mr. And Mrs. Zhang [ Η Συνταξιοδότηση του Κύριου και της Κυρίας Ζανγκ ] Zhang Mo
06 Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου Αθήνας
περιεχόμενα | contents αφιέρωμα | tribute αλίντα δημητρίου
54
60. The Coalers [ Οι Καρβουνιάρηδες ] 1977 - 30' 62. Spata, Saint Peter's Stew [ Σπάτα, το Στιφάδο του Αγίου Πέτρου ] 1978 - 22' 64. Fournoi, A Female Society [ Φούρνοι, Μια Γυναικεία Κοινωνία ] 1982 - 43'
αφιέρωμα εργαστήρια Βαράν | tribute ateliers Varan
66
68. Oasis Boulevard [ Λεωφόρος Όαση ] Jιrτme Sitruk 69. A Qui Appartient La Terre [ Σε Ποιον Ανήκει η Γη ] Le Doan Hong 70. Blush Luciana Botelho Bodnar 71. 04-02-2011 Mahmoud Farag 72. Divina Comedia [ Θεία Κωμωδία ] Vincent Guetta 73. Dusty Night [ Σκονισμένη Νύχτα ] Ali Hazara 74. Bonheur Des Dames [ Η Ευτυχία των Κυριών ] Maya Larguet
ειδικές προβολές | special screenings
75
76. Orania [ Οράνια ] Tobias Lindner 78. Le Message Du Issa Ber [ Το Μήνυμα του Ποταμού Νιγήρα ] Quino Pinero 80. At Seventeen [ Στα Δεκαεπτά ] Dimitris Gouvis, Christos Sigalos, Papachristodoulou Athanasia 82. Healthcare Without Borders [ Υγεία Χωρίς Σύνορα ] 84. Framing the Other [ Πλαισιώνοντας τον Άλλον ] Ilja Kok and Willem Timmers
07 Athens Ethnographic Film Festival
φοιτητικές ταινίες
10
18
Γυναίκες που Προχωρούν Μπροστά Women Moving Forward / Mujeres Pa'lante
Μαζί σαν Ένα Together as One
12
20
Κονγκό, Super 8 Congo Super 8
Το Νησί μου Toku Fenua
08 Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου Αθήνας
student films
14
22
Κομητεία Searcy Searcy County
16
Café-Finovo
ΕΞΕΓΕΡΣΗ ή η Συνταγή της Μαμάς για Βραστά Αυγά EXERGERSI (REVOLT) Or Mom's Recipe For Boiled Eggs
09 Athens Ethnographic Film Festival
Wome
[ Γυναίκες που Προχωρούν Μπροστά ]
en Moving Forward / Mujeres Pa'lante United Kingdom | Ηνωμένο Βασίλειο 2012 27' Spanish | Ισπανικά University of Manchester There are more than 500,000 domestic workers living in Spain today. The large majority are migrant women from Latin American countries. Through the stories of three Latin American women living in Barcelona, we get an insight into the reality of being a migrant woman and a domestic worker in Spain today. Through their own words, we learn about their motivations for crossing oceans to live in Catalonia, and why they choose to keep living outside of their native country. Despite the discrimination and abuse they experience, these women are actively trying to improve the rights and conditions for themselves and for others. Υπάρχουν περισσότεροι από 500.000 οικιακοί/ες βοηθοί στην Ισπανία σήμερα. Η μεγάλη πλειοψηφία είναι μετανάστριες από χώρες της Λατινικής Αμερικής. Μέσα από ιστορίες τριών γυναικών από τη Λατινική Αμερική που ζουν στη Βαρκελώνη, σχηματίζουμε μια εικόνα της πραγματικότητας τού να είσαι μετανάστρια και οικιακή βοηθός στη σημερινή Ισπανία. Μέσα από τα λόγια τους, μαθαίνουμε τα κίνητρα πίσω από την απόφασή τους να διασχίσουν τον ωκεανό για να ζήσουν στην Καταλονία και γιατί επιλέγουν να συνεχίσουν να ζουν έξω από την πατρίδα τους. Παρά τις διακρίσεις και την κακομεταχείριση που βιώνουν, αυτές οι γυναίκες προσπαθούν ενεργά να βελτιώσουν τα δικαιώματα και τις συνθήκες για τις ίδιες αλλά και τους γύρω τους.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Tanja Wol Sorensen Tanja is a Danish filmmaker and anthropologist, born in 1982 in Seoul, South Korea. She holds a BA in Ethnography and Anthropology from Aarhus University, Denmark, and in 2012 she gained an MA in Visual Anthropology from the University of Manchester. She continues her studies in Anthropology at Copenhagen University. Η Tanja είναι Δανή κινηματογραφίστρια και ανθρωπολόγος και γεννήθηκε το 1982 στη Σεούλ της Νοτίου Κορέας. Έχει ολοκληρώσει τις προπτυχιακές της σπουδές στην Εθνογραφία και την Ανθρωπολογία στο πανεπιστημίο Aarhus της Δανίας, και το 2012 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στην Οπτική Ανθρωπολογία στο Μάντσεστερ. Αυτήν την περίοδο συνεχίζει τις σπουδές της στην Ανθρωπολογία στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης.
10 11
[ Κονγκό, Super 8 ]
Congo Super 8 Canada | Καναδάς 2012 9' English | Αγγλικά University of Montréal Filmed in Kinshasa's velodrome, an old Belgian colonial motorcycle racetrack, “Congo Super 8” showcases two folkloric dance troupes. Originally shot on super 8 film, the visuals pander to our nostalgia for old-fashioned ethnographic films, while disrupting historical frames of reference. Akin to early ethnographic films of dance performance in Africa, the accompanying silence further de-contextualizes the event, limiting the spectator's experience. The choice to overlay the film with a computerized reading of James Clifford's canonized text “The Predicament of Culture” is intended to problematize older pedagogical methods. The computerized sound of the voice not only juxtaposes the dynamic movements of the dancers, but also the anthropological text itself. Γυρισμένο στο ποδηλατοδρόμιο της Κινσάσα, μία παλιά πίστα για αγώνες μοτοσικλέτας από την εποχή της βέλγικης αποικιοκρατίας, το «Congo Super 8» προβάλλει δύο ομάδες λαϊκών χορών. Αρχικά γυρισμένο σε super 8 φιλμ, οι εικόνες ικανοποιούν τη νοσταλγία μας για παραδοσιακές εθνογραφικές ταινίες, ενώ ταυτόχρονα εντάσσει ιστορικά πλαίσια αναφορών. Όπως οι πρώιμες ταινίες χορευτικών παραστάσεων στην Αφρική, η σιωπή που τη συνοδεύει, αφαιρεί το ευρύτερο πλαίσιο γύρω από την εκδήλωση που περιορίζει την εμπειρία του θεατή. Η επιλογή της επένδυσης του φιλμ με μια ηλεκτρονική ανάγνωση του σημαντικού κειμένου «The Predicament of Culture» του James Clifford στοχεύει στο να προβληματοποιήσει παλιότερες παιδαγωγικές μεθόδους. Ο ηλεκτρονικός ήχος της φωνής όχι μόνο αντιπαραθέτει τις δυναμικές κινήσεις των χορευτών, αλλά και το ίδιο το ανθρωπολογικό κείμενο.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Lesley N. Braun Lesley N. Braun is a Montreal video artist and PhD candidate at University of Montrιal in Anthropology. Her research focuses on the ways in which dance, in its embodied and symbolic forms, participates in the constitution of an urban experience. Most recently, she explored the dance of popular female concert dancers in Kinshasa, Democratic Republic of Congo where she lived for a year. Braun is recipient of the Joseph-Armand Bombardier Award, granted by the Canadian Humanities and Social Science Research Council. Η Lesley N. Braun ζει στο Μοντρεάλ και είναι video artist και υποψήφια διδάκτωρ της Ανθρωπολογίας του πανεπιστημίου του Μόντρεαλ. Η έρευνά της επικεντρώνεται στους τρόπους με τους οποίους ο χορός, στις απτές και συμβολικές του μορφές, συμμετέχει στην κατασκευή της αστικής εμπειρίας. Πρόσφατα, διερεύνησε τον χορό δημοφιλών χορευτών στην Κινσάσα της Δημοκρατίας του Κονγκό, όπου έζησε για έναν χρόνο. Έχει λάβει το βραβείο Joseph-Armand Bombardier, που απονέμει το Humanities και Social Science Research Council του Καναδά.
12 13
[ Κομητεία Searcy ]
Searcy County USA | ΗΠΑ 2012 7' English / Αγγλικά University of Pennsylvania
“I'm a Northerner, a Boston-bred Jew. But, somewhere along the way, Arkansas became my second home. I've spent years living in Arkansas, and this little Arkansas County now feels very familiar to me. I have passed this livestock auction house many times - it's just off of the county's one traffic light - and I had always wanted to film it. One day, I finally brought my camera and… well, I just hope I created a piece that is respectful and honest, a view into a littleknown world through the eyes of an outsider.” «Είμαι από το βορρά, ένας Εβραίος που μεγάλωσε στη Βοστόνη. Αλλά, κάπου στην πορεία, το Άρκανσας έγινε το δεύτερο σπίτι μου. Έχω ζήσει αρκετά χρόνια στο Άρκανσας, και αυτή η μικρή κομητεία του Άρκανσας τώρα μου μοιάζει πολύ οικεία. Έχω περάσει το κτίριο της δημοπρασίας ζωντανών πολλές φορές - είναι κοντά στα μοναδικά φανάρια της κομητείας - και πάντα ήθελα να το κινηματογραφήσω. Μια μέρα, έφερα επιτέλους την κάμερά μου και… απλώς ελπίζω να δημιούργησα ένα έργο που είναι ευλαβικό και ειλικρινές, μια ματιά σε έναν ελάχιστα γνωστό κόσμο μέσα από τα μάτια ενός ξένου.»
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Noam Osband An anthropologist and filmmaker, Noam's prior work includes coproducing, co-editing, and filming “Sobresalir”, a documentary about immigrant parents' navigating the American public school system. His first feature length documentary, “Adelante”, about Mexican immigration to a historically Irish Catholic church outside of Philadelphia, will air later this year on both PBS and Mexican television. “Searcy County” has screened at over ten festivals worldwide. This year, Noam has begun shooting a feature-length documentary, a film that will serve as his dissertation for his PhD in anthropology. Ανθρωπολόγος και κινηματογραφιστής, ο Noam εκτέλεσε χρέη παραγωγού, μοντέρ και καμεραμάν στο «Sobresalir», ένα ντοκιμαντέρ για τις προσπάθειες μεταναστών γονέων να πλοηγηθούν στο αμερικανικό κρατικό σύστημα εκπαίδευσης. Το πρώτο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του, «Adelante», για τους Μεξικανούς μετανάστες στην ιστορικά Ρωμαιοκαθολική εκκλησία έξω από τη Φιλαδέλφεια, θα προβληθεί στο τηλεοπτικό κανάλι PBS και την μεξικανική τηλεόραση. Το (Κομητεία Searcy) έχει προβληθεί σε περισσότερα από δέκα φεστιβάλ παγκοσμίως. Φέτος ο δημιουργός άρχισε τα γυρίσματα για ένα μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, το οποίο θα αποτελέσει τη διατριβή του για το διδακτορικό του στην Ανθρωπολογία.
14 15
Café-Finovo Germany, Greece | Γερμανία, Ελλάδα 2012 53' German/ Γερμανικά Freie Universität Berlin With patience and beauty, our understanding of mortality is altered as this film unfolds on life, laughter and Wilhelm Grimm. Within the walls of the Alter St. Mattheus cemetery in Berlin, we meet artists, story-tellers and grave sponsors - the cultural life revolving around the lively Cafι-finovo and its reputable cakes. Cafι-finovo is the first cafι in a cemetery in Germany. Με υπομονή και ομορφιά, η κατανόηση της θνητότητας εκ μέρους μας αλλάζει, όσο αυτή η ταινία «κοιτάζει» τη ζωή, το γέλιο και τον Wilhelm Grimm. Ανάμεσα στους τοίχους του νεκροταφείου Alter St. Mattheus στο Βερολίνο, συναντάμε καλλιτέχνες, αφηγητές ιστοριών και χορηγούς ταφών - την πολιτιστική ζωή που περιστρέφεται γύρω από το ζωηρό Cafιfinovo και τις φημισμένες τούρτες του. Το Cafι-finovo είναι το πρώτο καφέ σε νεκροταφείο στη Γερμανία.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Lefteris Fylaktos Lefteris Fylaktos is a documentary filmmaker, born in Thessaloniki, Greece in 1973 and living in Berlin. He has directed and produced numerous award-winning documentary films as well as television series and video projects for public, private and international organizations. He is also active in television and documentary production, working for ERT S.A. since 1997. He joined the Korsakow Team in 2012 and has recently completed his Master of Arts in Visual and Media Anthropology at the Freie Universitδt in Berlin. Ο Λευτέρης Φυλακτός είναι σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, που γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1973 και διαμένει στο Βερολίνο. Έχει σκηνοθετήσει και εκτελέσει χρέη παραγωγού σε πολλά βραβευμένα ντοκιμαντέρ, καθώς και σε τηλεοπτικές σειρές και βίντεο πρότζεκτ για κρατικές, ιδιωτικές και διεθνείς οργανώσεις. Είναι επίσης ενεργός στην παραγωγή (τηλεοπτικών εκπομπών) και ντοκιμαντέρ, δουλεύοντας για την ΕΡΤ από το 1997. Έγινε μέλος του Korsakow Team το 2012 και πρόσφατα ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στην Οπτική Ανθρωπολογία στο Freie Universitδt του Βερολίνου.
16 17
[ Μαζί σαν Ένα ]
Together as One Norway/ Νορβηγία 2013 12' Lamnso/ Λάμνσο University of Tromsø “Together as One” shows the social use of kola nut in Nso' society. Nso' is the biggest Kingdom of the Western Grassfields and an ethnic group in the northeast corner of Cameroon's North West region. The Nso' population counts Christians, Muslims, and followers of “traditional” religious beliefs. This film shows what a thing, a nut or a natural resource, can mean to people. Kola nut is an item around which the feeling, experience, sense, and lived “reality” of belonging, togetherness, unity, oneness, friendship and peace is being expressed. The kola nut, thus, plays an important role in bringing very diverse people together, irrespective of their religion, village, quarter, or thoughts. In this sense, kola nut brings about a feeling of togetherness, fellowship, and belonging to a group. Η ταινία αναδεικνύει την κοινωνική χρήση του καρυδιού κόλα (kola) στην κοινωνία των Nso'. Οι Nso' είναι το μεγαλύτερο βασίλειο της περιοχής Western Grassfields και μια εθνοτική ομάδα στην βορειοανατολική γωνία της Βορειοδυτικής περιοχής του Καμερούν. Ο πληθυσμός των Nso' μετρά Χριστιανούς, Μουσουλμάνους και υποστηρικτές «παραδοσιακών» θρησκευτικών πεποιθήσεων. Η ταινία δείχνει το τι μπορεί να σημαίνει στους ανθρώπους μια φυσική πηγή. Το καρύδι κόλα είναι ένα αντικείμενο γύρω από το οποίο εκφράζεται το συναίσθημα, η εμπειρία, η αίσθηση και η ζώσα πραγματικότητα τού να ανήκεις κάπου, να μοιράζεσαι την ενότητα, τη φιλία και την ειρήνη. Το καρύδι κόλα, έτσι, παίζει ένα σημαντικό ρόλο φέρνοντας κοντά ποικίλους ανθρώπους μαζί, ασχέτως της θρησκείας, του χωριού, της γειτονιάς ή των σκέψεών τους. Με αυτήν την έννοια, το καρύδι κόλα δημιουργεί μια αίσθηση σύμπνοιας, συντροφικότητας, μια αίσθηση ότι ανήκεις κάπου.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Kilian Lamtur Tanlaka Kilian Lamtur Tanlaka, from Cameroon in Central Africa, has a D.E.A (Diplτme D'Etudes Approfondies) in History from the University of Ngoundere in Cameroon and a Master in Visual Cultural Studies from the University of Tromsψ, Norway. Ο Kilian Lamtur Tanlaka, από το Καμερούν στην Κεντρική Αφρική, απέκτησε το Πτυχίο Ανωτάτων Σπουδών (D.E.A.) στην Ιστορία από το πανεπιστήμιο του Ngoundere στο Καμερούν και το μεταπτυχιακό του στις Οπτικές Πολιτισμικές Σπουδές από το πανεπιστήμιο του Tromsο στη Νορβηγία.
18 19
[ Το Νησί μου ]
Toku Fenua Austria/ Αυστρία 2011 29' Tuvaluan, English/ Τουβαλούαν, Αγγλικά University of Vienna “Toku Fenua” takes us on an extraordinary journey into the South Pacific and offers a glimpse of life on the remote island of Niulakita (Tuvalu). Niulakita is the smallest, most isolated inhabited island in the world with only 47 Tuvaluans living on 0,4 square kilometers. The director spent several months on this island doing anthropological fieldwork. “Toku Fenua” lets us closely participate in the daily routines of three islanders; their dreams and concerns. It also shows the problems that people in such a harsh environment are exposed to. Η ταινία μας ταξιδεύει στον Νότιο Ειρηνικό και μας προσφέρει μια ματιά στη ζωή του απομακρυσμένου νησιού Niulakita (Tuvalu). Το Niulakita είναι το μικρότερο και πιο απομονωμένο κατοικημένο νησί του κόσμου, με μόλις 47 κατοίκους, οι οποίοι ζουν σε 0,4 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ο σκηνοθέτης πέρασε πολλούς μήνες στο νησί, κάνοντας επιτόπια ανθρωπολογική έρευνα. «Το Νησί μου» μας επιτρέπει να πάρουμε μέρος στην καθημερινή ρουτίνα τριών νησιωτών, τα όνειρα και τις ανησυχίες τους. Δείχνει επίσης τα προβλήματα στα οποία εκτίθενται οι άνθρωποι που κατοικούν σε ένα τόσο σκληρό περιβάλλον.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Martin Zinggl Martin Zinggl, born in 1983 in Vienna, Austria, studied Social and Cultural Anthropology and journalism. He resides as an author and film maker in Vienna and Barcelona, and is currently working on the publication of his first (non-scientific) book about Tuvalu. Γεννημένος το 1983 στη Βιέννη της Αυστρίας, ο Μάρτιν Ζινγκλ σπούδασε Κοινωνική και Πολιτισμική Ανθρωπολογία, και δημοσιογραφία. Διαμένει στη Βιέννη και τη Βαρκελώνη όπου εργάζεται ως συγγραφέας και κινηματογραφιστής, και αυτήν την περίοδο δουλεύει για την έκδοση του πρώτου του, μη επιστημονικού βιβλίου για το νησί Tuvalu.
20 21
exergersi (re
[ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ή η Συνταγή της Μαμάς για Βραστά Αυγά ]
evolt) or mom's recipe for boiled eggs Greece-UK | Ελλάδα-H.B 2013 17' Greek | Ελληνικά “Exergesi (Revolt) or Mom's Recipe for Boiled Eggs” is a 'first person cinema' documentary in the Greek language, which focuses on filmic aspects of personal history. The director comes back recurrently through this documentary as a self referential artist trying to find his voice through time and culture on two continents. His aim is to enter the field of the social antagonist movement of contemporary Athens, Greece, through a self reflective gaze into my determining work. Η ταινία «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ή η Συνταγή της Μαμάς για Βραστά Αυγά» είναι ένα ντοκιμαντέρ στη λογική του «σινεμά σε πρώτο πρόσωπο», που μιλά ελληνικά και επικεντρώνεται σε κινηματογραφικές πτυχές της προσωπικής ιστορίας. Ο σκηνοθέτης επανέρχεται σταδιακά μέσω αυτού του ντοκιμαντέρ ως αυτοαναφορικός καλλιτέχνης που προσπαθεί να βρει τη φωνή του μέσα από το χρόνο και τον πολιτισμό σε δύο ηπείρους. Ο στόχος του είναι να εισχωρήσει στο πεδίο της σύγχρονης Αθήνας, μέσα από μία αυτο-αναφορική ματιά στην δική του δουλειά.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Michael Chronopoulos Michael Chronopoulos is an artist of the Greek Diaspora hailing from Toronto, Canada. He begins his third year in PhD at the University of South Wales, Newport Film School. He slices his time between the green valleys of Wales and the subterranean state of Athens. Ο Michael Chronopoulos είναι καλλιτέχνης της ελληνικής διασποράς, από το Τορόντο του Καναδά. Ξεκινά το τρίτο έτος του διδακτορικού του στο πανεπιστήμιο του South Wales, Newport Film School. Μοιράζει το χρόνο του μεταξύ των πράσινων κοιλάδων της Ουαλίας και την υπόγεια πολιτεία της Αθήνας.
22 23
ταινίες πανοράματος panorama 26. Il Limite / Sea Boundary [ Το Όριο ] Rossella Schillaci 28. Merqana Davide Morandini - Matteo Keffer 30. How to Build a Kamra-e-faoree [ Πώς να Φτιάξεις μια Kamra-e-faoree ] Lukas Birk & Sean Foley 32. Our Missionaries [ Οι δικοί μας Ιεραπόστολοί ] Martin Gruber 34. Mr Coperthwaite: A Life in the Maine Woods [ Ο κ. Κοπερθγουέιτ: Ζωή στο Δάσος Μέιν ] Anna Grimshaw 36. Memory Objects, Memory Dialogues [ Αντικείμενα Μνήμης, Διάλογοι Μνήμης ] Alyssa Grossman and Selena Kimball 38. A Letter to Mohamed [Γράμμα στο Μοχάμεντ ] Christine Moderbacher 40. The One and the Many [ Ο Ένας και οι Πολλοί ] Andy Lawrence 42. Broken Vows [ Ο Ένας και οι Πολλοί ] Kaska Butkiewicz-Phuntsok 44. Being Anthropologist: the Happiness of the Masters [ Το να Είσαι Ανθρωπολόγος: Η Ευτυχία των Δασκάλων ] Soledad Gesteira and Soledad Torres 46. Rest of Athens [ Υπόλοιπο Δήμου Αθηναίων ]Orsalia KassavetiJulia 48. Julia Pedro Branco 50. The Chairman and the Lions [ Ο Πρόεδρος και τα Λιοντάρια ] Peter Biella 52. The Retirement of Mr. And Mrs. Zhang [ Η Συνταξιοδότηση του Κύριου και της Κυρίας Ζανγκ ] Zhang Mo
24 25
[ Το Όριο ]
Il Limite / Sea Boundary Italy/ Ιταλία 2012 55' Italian/ Ιταλικά An incisive portrait of life aboard a Sicilian fishing vessel, the film depicts the daily struggle of fishermen to earn a living in a harsh physical environment that brings out the social and economic tensions of modern society. Ένα διεισδυτικό πορτρέτο της ζωής πάνω σε ένα ψαράδικο πλοίο από τη Σικελία. Η ταινία απεικονίζει τις καθημερινές μάχες των ψαράδων να βγάζουν τα προς το ζην σε ένα σκληρό περιβάλλον που εκμαιεύει τις κοινωνικές και οικονομικές εντάσεις της μοντέρνας κοινωνίας.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Rossella Schillaci Rossella Schillaci gained a MA in Visual Anthropology and direction of documentaries at the University of Manchester. With AZUL (www.azulfilm.com) she directed documentaries selected and awarded in several film festivals, and broadcasted on TV stations, such Raisat and Al Jazeera. Her last documentary, Other Europe, gained several prizes in Wien, London and in Al Jazeera Film Festival. Η Rossella Schillaci έκανε τις μεταπτυχιακές σπουδές στην Οπτική Ανθρωπολογία και σκηνοθεσία ντοκιμαντέρ στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Με την AZUL (www.azulfilm.com) σκηνοθέτησε ντοκιμαντέρ που επελέγησαν και βραβεύτηκαν σε πολλά κινηματογραφικά φεστιβάλ, και προβλήθηκαν σε τηλεοπτικούς σταθμούς όπως το Raisat και το Al Jazzera. Το τελευταίο της ντοκιμαντέρ, “Other Europe”, κέρδισε βραβεία στη Βιέννη, το Λονδίνο και το κινηματογραφικό φεστιβάλ του Al Jazeera.
26 27
The experience of merqana binds together tens of millions of people in the Horn of Africa and beyond. Similar to that of the legendary Lotus, merqana is a profound state of high, deriving from the chewing of a leafy amphetamine called qat. Set in the ancient, walled city of Harar and its surroundings, the film takes you to an epic journey through the social life of one of the world's most popular drugs, treading upon green carpets of leaves, and dancing at the rhythm of centuries-old mystic rituals. Η εμπειρία του merqana δένει δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων στο Κέρας της Αφρικής και ευρύτερα. Παρόμοιο με αυτό του θρυλικού Λωτού, το merqana είναι μια ιδιαίτερη κατάσταση «παραίσθησης» που προέρχεται από το μάσημα μιας φυλλώδους αμφεταμίνης που λέγεται qat. Γυρισμένο μέσα στα τείχη της αρχαίας πόλης του Harar και των περιχώρων, η ταινία είναι ένα επικό ταξίδι μέσα στην κοινωνική ζωή ενός από τα πιο δημοφιλή ναρκωτικά του κόσμου, πατώντας πάνω σε πράσινα χαλιά από φύλλα και χορεύοντας στους ρυθμούς μυστικιστικών τελετουργιών που κρατούν αιώνες.
Merqana Italy/ Ιταλία 2012 46' Amharic, Somali/ Αμχαρικά, Σομαλικά
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Davide Morandini - Matteo Keffer Davide and Matteo have been working closely together for the last two years. Coming from different backgrounds like social sciences journalism and cinema, their collaboration started in 2011, while shooting “Bulaq”, a short documentary film focusing on the struggle against demolitions and evictions of a central Cairo neighbourhood, during the first months of the 'Egyptian Spring'. They mainly focus on underreported stories and social issues such as urban speculation in the Roman suburbs as in “Comprensorio Casilino”(2012), or citizenship rights in Italy as in “Italeρas”(2013). O Davide και ο Matteo συνεργάζονται στενά τα τελευταία δύο χρόνια. Προερχόμενοι από διαφορετικούς χώρους όπως κοινωνικές επιστήμες δημοσιογραφία και κινηματογράφος, η συνεργασία τους ξεκίνησε το 2011, όσο γύριζαν το «Bulaq», ένα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ που επικεντρώνεται στις ενέργειες ενάντια στις κατεδαφίσεις και τις εξώσεις σε κεντρική γειτονιά του Καΐρου, κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας της “Αιγυπτιακής Άνοιξης”. Επικεντρώνονται κυρίως σε ιστορίες που δεν έχουν λάβει ιδιαίτερη δημοσιογραφική προβολή, και σε κοινωνικά ζητήματα, όπως η κερδοσκοπία στα προάστια της Ρώμης στο «Comprensorio Casilino» (2012) ή τα δικαιώματα του πολίτη στην Ιταλία στο «Italeρas» (2013).
28 29
“Afghan Box Camera” documents a living form of photography on the brink of disappearing in Afghanistan, one of the last places on earth where photographers have continued to use a simple type of instant camera called the kamra-e-faoree ('instant camera') for means of making a living. The hand-made wooden camera is both camera and darkroom in one and generations of Afghans have had their portraits taken with it, usually for identity photographs. At one stage it was even outlawed the Taliban banned photography forcing photographers to hide or destroy their tools. In this film, Manawar Shah, a young carpenter in Kabul, is building such a camera. To «Afghan Box Camera» καταγράφει μια ζώσα μορφή φωτογραφίας που κινδυνεύει να εξαφανιστεί στο Αφγανιστάν, ένα από τα τελευταία μέρη στη Γη όπου οι φωτογράφοι συνεχίζουν να χρησιμοποιούν έναν απλό τύπο στιγμιαίας φωτογραφικής μηχανής που λέγεται «kamra-efaoree» (στιγμιαία κάμερα) προσπαθώντας να βγάλουν τα προς το ζην. Η χειροποίητη ξύλινη φωτογραφική μηχανή είναι ταυτόχρονα μηχανή και σκοτεινός θάλαμος και γενιές Αφγανών έχουν φωτογραφηθεί με αυτή, συνήθως για φωτογραφίες ταυτότητας. Σε κάποιο στάδιο είχε κηρυχθεί παράνομη όταν οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν τη φωτογραφία αναγκάζοντας τους φωτογράφους να κρύψουν ή να καταστρέψουν τα εργαλεία τους. Σε αυτή τη ταινία ο Manawar Shah, ένας νεαρός ξυλουργός στη Καμπούλ, φτιάχνει μια τέτοια κάμερα.
[ Πώς να Φτιάξεις μια Kamra-e-faoree ]
How to Build a Kamra-e-faoree Afghanistan/ Αφγανιστάν 2012 9' English/ Αγγλικά
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Lukas Birk & Sean Foley Lukas Birk is an Austrian multi-media artist who exhibits regularly and organises visual-media workshops. He works primarily in Asia. In China and Indonesia he has set up artists in residency programs as well as networks of local artists to co-operate with those in his native Austria. Sean Foley, an Irish ethnographer specialising in visual anthropology, works as a researcher on art projects. He first made it to Afghanistan in 2002. He has made ethnographic films on mortuary workers in India, tourism in Pakistan and Afghanistan, and cultural ecology in the south of Greece. Ο Lukas Birk είναι ένας Αυστριακός καλλιτέχνης που εκθέτει τακτικά και διοργανώνει εργαστήρια για τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων. Δουλεύει κυρίως στην Ασία. Στην Κίνα και την Ινδονησία έχει στήσει προγράμματα για καλλιτέχνες, όπως και δίκτυα συνεργασίας τοπικών καλλιτεχνών με συναδέλφους του στην πατρίδα του, Αυστρία. Ο Sean Foley, Ιρλανδός εθνογράφος που ειδικεύεται στην οπτική ανθρωπολογία, εργάζεται ως ερευνητής σε καλλιτεχνικά πρότζεκτ. Επισκέφθηκε το Αφγανιστάν για πρώτη φορά το 2002. Έχει κάνει εθνογραφικές ταινίες για τους εργάτες νεκροτομείων στην Ινδία, τον τουρισμό στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν, και την πολιτιστική οικολογία στην νότιο Ελλάδα.
30 31
[ Οι δικοί μας Ιεραπόστολοί ]
Our Missionaries Germany/ Γερμανία 2012 9' Nalu/ Νάλου We are in a small village on the coast of Guinea, West Africa where missionaries had settled in their effort to bring Christianity to this Muslim dominated area. The villagers still speak warmly about their visitors. Nevertheless, the missionaries left after some years – seemingly in a rush- leaving behind many of their belongings. The film “Our Missionaries” tells the story of a misconceived intercultural encounter, using the villagers' memories and images of the missionaries' material legacy. Βρισκόμαστε σε ένα μικρό χωριό στην όχθη της Γουϊνέας στη Δυτική Αφρική όπου Ιεραπόστολοι είχαν εγκατασταθεί στην προσπάθειά τους να φέρουν τον χριστιανισμό σε μια μουσουλμανική κυρίως περιοχή. Οι κάτοικοι ακόμη μιλούν με καλά λόγια για τους επισκέπτες τους. Παρόλ' αυτά, οι ιεραπόστολοι έφυγαν μετά από μερικά χρόνια - κατά τα φαινόμενα με βιασύνη- αφήνοντας πίσω πολλά από τα υπάρχοντά τους. Η ταινία «Οι δικοί μας Ιεραπόστολοί» αφηγείται την ιστορία μιας κακώς σχεδιασμένης «διαπολιτισμικής συνάντησης» χρησιμοποιώντας τις αναμνήσεις των χωριανών και εικόνες από την υλική κληρονομιά των ιεραποστόλων.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Martin Gruber Martin Gruber studied Visual Anthropology at Goldsmiths College, London and Social Anthropology at Hamburg University. He works as an ethnographer and filmmaker and teaches visual anthropology. He recently completed a PhD on participatory ethnographic filmmaking at the Department of Anthropology and Cultural Studies, University of Bremen. His films have been widely screened at international ethnographic film festivals. Martin Gruber σπούδασε Οπτική Ανθρωπολογία στο Goldsmiths College του Λονδίνου και Κοινωνική Ανθρωπολογία στο πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Εργάζεται ως εθνογράφος και κινηματογραφιστής και διδάσκει οπτική ανθρωπολογία. Ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη συμμετοχική εθνογραφική παραγωγή ταινιών στο τμήμα Ανθρωπολογίας και Πολιτιστικών Σπουδών στο πανεπιστήμιο της Βρέμης. Οι ταινίες του έχουν προβληθεί ευρέως σε διεθνή εθνογραφικά φεστιβάλ κινηματογράφου.
32 33
Mr Cop
[ Ο κ. Κοπερθγουέιτ: Ζωή στο Δάσος Μέιν ]
perthwaite: A Life in the Maine Woods USA/ ΗΠΑ 2012 84' English/ Αγγλικά In 1960, Bill Coperthwaite bought 300 acres of wilderness in Machiasport, Maine. Influenced by the poetry of Emily Dickinson and by the 'back to the land' movement of Scott and Helen Nearing, Bill Coperthwaite is committed to what he calls “a handmade life.” For the last fifty years, Bill Coperthwaite has lived and worked in the forest. He is a builder of yurts, and a maker of spoons, bowls and chairs. A meditation on time and process, the film explores an overlooked aspect of American culture and the critical place of nature within it. Το 1960, ο Bill Coperthwaite αγόρασε 300 στρέμματα ερημιάς στο Machiasport του Maine. Επηρεασμένος από την ποίηση της Έμιλι Ντίκινσον και το κίνημα «επιστροφή στη φύση» του Skot και της Helen Nearing, ο Bill Coperthwaite είναι αφοσιωμένος σε αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «χειροποίητη ζωή». Τα τελευταία πενήντα χρόνια, ο Bill Coperthwaite ζει και εργάζεται στο δάσος. Χτίζει καλύβες και φτιάχνει κουτάλια, μπολ και καρέκλες. Ένας στοχασμός πάνω στο χρόνο και τη διαδικασία, η ταινία εξερευνά μια πτυχή της αμερικανικής κουλτούρας που έχει ξεχαστεί, καθώς και τη σημαντική θέση της φύσης μέσα της.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Anna Grimshaw Anna Grimshaw is an anthropologist and filmmaker. She has made a number of documentaries in northern England, including “Mr Wade” (2003) and her video collaboration with British artist, Elspeth Owen, “Material Woman”, was completed in 2005. She is the author of “The Ethnographer's Eye: Ways of Seeing in Modern Anthropology” (2001) and co-author (with Amanda Ravetz) of “Observational Cinema: Anthropology, Film and the Exploration of Social Life”(2009). Η Anna Grimshaw είναι ανθρωπολόγος και κινηματογραφίστρια. Έχει ολοκληρώσει αρκετά ντοκιμαντέρ στη βόρεια Αγγλία, όπως το «Mr Wade» (2003), ενώ η συνεργασία της με την Βρετανίδα καλλιτέχνη, Elspeth Owen, «Material Woman», ολοκληρώθηκε το 2005. Είναι η συγγραφέας του «The Ethnographer's Eye: Ways of Seeing in Modern Anthropology» (2001) και, μαζί με την Amanda Ravetz, του «Κινηματογράφος Παρατήρησης: Ανθρωπολογία, Κινηματογράφος και η Εξερεύνηση της Κοινωνικής Ζωής» (2009).
34 35
“Memory Objects, Memory Dialogues”, a split-screen animated film, explores the complex nature of memory in contemporary post-communist Romania. Using a collection of everyday, household objects as windows into the past, it features 16mm stop-motion animations of these artifacts, projected alongside selections of interviews from the ethnographic research with the objects' owners. Together, these images serve not to illustrate people's memories, but rather to evoke the elusive and fragmentary feeling of the act of remembering in itself. Individual and collective memories diverge and intersect, giving a poignant and humorous glimpse into how people are currently looking back at 45 years of communist rule in Romania, two decades after the 1989 Revolution. To «Αντικείμενα Μνήμης, Διάλογοι Μνήμης», σε μια χωρισμένη στα δύο οθόνη, εξερευνά την περίπλοκη φύση της μνήμης στη σύγχρονη μετα-κομμουνιστική Ρουμανία. Χρησιμοποιώντας μια συλλογή καθημερινών αντικειμένων του νοικοκυριού ως παράθυρα στο παρελθόν, περιλαμβάνει 16mm stop-motion animation αυτών των τεχνημάτων, που προβάλλονται πλάι σε επιλογή συνεντεύξεων από την εθνογραφική έρευνα με τους ιδιοκτήτες των αντικειμένων. Μαζί, αυτές οι εικόνες χρησιμεύουν όχι μόνο στο να απεικονίσουν τις αναμνήσεις των ανθρώπων, αλλά και στο να θυμίσουν το φευγαλέο και αποσπασματικό αίσθημα όταν θυμόμαστε. Μεμονωμένες και συλλεκτικές αναμνήσεις παρεκκλίνουν και διασταυρώνονται, δίνοντας μια οδυνηρή και χιουμοριστική ματιά στο πώς οι άνθρωποι ανατρέχουν σε 45 χρόνια κομμουνιστικής κυριαρχίας στη Ρουμανία, δύο δεκαετίες μετά την επανάσταση του 1989.
[ Αντικείμενα Μνήμης, Διάλογοι Μνήμης ]
Memory Objects, Memory Dialogues Germany/ Γερμανία 2011 26' Romanian/ Ρουμανικά
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Alyssa Grossman and Selena Kimball Alyssa Grossman is a postdoctoral research fellow in Heritage Studies at the University of Gothenburg, Sweden. She holds a PhD in Social Anthropology with Visual Media from the University of Manchester. She has an MA in Visual Anthropology from the Granada Centre for Visual Anthropology (2005). Her previous film, Into the Field (2005), received awards at the Astra International Film Festival (2006), the Göttingen International Film Festival (2006), and the Society for Visual Anthropology Film and Video Festival (2006). Selena Kimball works in collage and film. She earned her BFA from The Rhode Island School of Design and her MFA from Hunter College. Now she is an associate professor at Parsons, The New School for Social Research, in New York City. Η Alyssa Grossman είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στον Τομέα Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Πανεπιστημίου του Γκέτενμποργκ στη Σουηδία. Κατέχει διδακτορικό στην Κοινωνική Ανθρωπολογία με Οπτικά Μέσα από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα στην Οπτική Ανθρωπολογία από το Κέντρο Οπτικής Ανθρωπολογίας «Γρανάδα» (2005). Η προηγούμενη ταινία της, με τίτλο Into the Field (Στο πεδίο, 2005), έλαβε βραβεία στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Άστρα (2006), στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών του Γκέτινγκεν (2006), και στο Φεστιβάλ Ταινιών και Βίντεο της Ένωσης Οπτικής Ανθρωπολογίας (2006). Η Selena Kimball ασχολείται με το κολλάζ και τον κινηματογράφο. Έκανε το προπτυχιακό της από το Rhode Island School of Design και το μεταπτυχιακό της στο Hunter College. Σήμερα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Parsos, The New School for Social Research, στη Νέα Υόρκη.
36 37
[Γράμμα στο Μοχάμεντ ]
A Letter to Mohamed Belgium/ Βέλγιο 2013 35' Arabic, French/ Αραβικά, Γαλλικά Filmed during the first year after the «Tunisian Revolution» the film is a poetic journey through a troubled country. Between revolution and a new political system, between dictatorship and first elections, between order and chaos emerges a landscape of disillusion, but also humor and hope. "A Letter to Mohamed" is a compilation of fragments about the aftermath of a revolution, intercut with a letter about the personal impressions of the filmmaker's journey. Γυρισμένο κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου μετά την «Τυνήσια Επανάσταση», η ταινία είναι ένα ποιητικό ταξίδι σε μια βασανισμένη χώρα. Ανάμεσα στην επανάσταση και ένα νέο πολιτικό σύστημα, ανάμεσα στη δικτατορία και τις πρώτες εκλογές, ανάμεσα στην τάξη και το χάος, αναδεικνύεται ένα πεδίο διάψευσης, αλλά επίσης χιούμορ και ελπίδας. Το «Γράμμα στο Μοχάμεντ» είναι μια συλλογή αποσπασμάτων για την επόμενη μέρα μετά από μια επανάσταση, αναμεμειγμένη με ένα γράμμα για τις προσωπικές εντυπώσεις από το ταξίδι της σκηνοθέτη.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Christine Moderbacher Christine Moderbacher is an anthropologist and media trainer based in Brussels. She obtained a master in Visual Anthropology at the University of Manchester and is working as a documentary filmmaker and trainer for video workshops in Austria and Belgium. Η Christina Moderbacher είναι ανθρωπολόγος και media trainer με έδρα τις Βρυξέλλες. Απέκτησε το μεταπτυχιακό της στην Οπτική Ανθρωπολογία στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και δουλεύει ως σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ και trainer σε εργαστήρια video στην Αυστρία και το Βέλγιο.
38 39
[ Ο Ένας και οι Πολλοί ]
The One and the Many UK/ Ηνωμένο Βασίλειο 2012 56' Hindi, English/ Χίντι, Αγγλικά This film offers an in-depth look at the Tantrik Aghori, holy seekers of Northern India who are the living disciples of the great Guru Gorakh Nath. In their search for the One amongst the many, the Naths believe only a true guru can guide them through the paradoxes of human life, as they search for a centre where nothing must exist. Η ταινία προσφέρει μια σε βάθος ματιά στους Tantrik Aghori, προσκυνητές από την Βόρειο Ινδία που είναι οι ζώντες ακόλουθοι του μεγάλου Γκουρού Gorakh Nath. Στην αναζήτησή τους για τον Ένα ανάμεσα στους πολλούς, οι Nath πιστεύουν ότι μόνο ένας αληθινός γκουρού μπορεί να τους οδηγήσει μέσα από τα παράδοξα της ανθρώπινης ζωής, καθώς αναζητούν για ένα κέντρο όπου τίποτα δεν πρέπει να υπάρχει.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Andy Lawrence Andy Lawrence is filmmaker in residence and a lecturer at the Granada Centre for Visual Anthropology at the University of Manchester and supervisor in the MA in Visual Anthropology. His main interest is in birth and death, and the wisdom traditions that surround this, with regional specialisation in the UK and India. Ο Andy Lawrence κατέχει μόνιμη θέση ως κινηματογραφιστής και λέκτορας στο Granada Centre for Visual Anthropology στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και είναι επιβλέπων στο μεταπτυχιακό προγραμμα της Οπτικής Ανθρωπολογίας. Το βασικό του ενδιαφέρον είναι η γέννηση και ο θάνατος, και οι παραδόσεις που τα περιτριγυρίζουν, με εξειδίκευση στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ινδία.
40 41
[ Σπασμένοι Όρκοι ]
Broken Vows UK/ Ηνωμένο Βασίλειο 2012 20' Mursi, English/ Μουρσί, Αγγλικά It's an intimate story about ex- Tibetan Buddhist monks who have broken their vows. In the traditional Tibetan community boys are very often sent to a monastery to learn Buddhist philosophy. For them it is a chance to gain education, for their families to secure their future and sometimes to spare the family modest means of subsistence. Achieving the status of a monk related to a great respect in the community. Most of novices keep monastic vows lifelong. Very few resign from monkhood, venturing into the outside world they hardly know. The film is an interview with three ex-monks, who share their personal experience about the monastic life, their transition into secularity and their dilemmas related to that change. A change which even now costs them emotional turmoil. Μία προσωπική ιστορία για πρώην Θιβετιανούς Βουδιστές μοναχούς που έσπασαν τους όρκους τους. Στην παραδοσιακή Θιβετιανή κοινότητα τα αγόρια πολύ συχνά στέλνονται σε μοναστήρι για να διδαχθούν τη βουδιστική φιλοσοφία. Για αυτούς είναι μια ευκαιρία να μορφωθούν, για τις οικογένειές τους να εξασφαλίσουν το μέλλον τους και ενίοτε να γλιτώσουν την οικογένεια από τα λίγα έξοδα της διαβίωσής τους. Το να φτάσουν στον τίτλο του μοναχού σημαίνει μεγάλο σεβασμό από την κοινότητα. Οι περισσότεροι δόκιμοι κρατούν τους όρκους του μοναχού όλη τους τη ζωή. Πολύ λίγοι παραιτούνται από την ιδιότητα αυτή, τολμώντας να βγουν στο έξω κόσμο που ξέρουν ελάχιστα. Η ταινία είναι μια συνέντευξη με τρεις πρώην μοναχούς, που μοιράζονται την προσωπική τους εμπειρία για τη ζωή του μοναχού, την μετάβασή τους στην κοσμική ζωή και τα διλήμματα που σχετίζονται με αυτήν την αλλαγή. Μία αλλαγή που ακόμη και σήμερα τούς προκαλεί συναισθηματική ταραχή.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Kaska Butkiewicz-Phuntsok Kaska Butkiewicz-Phuntsok is an anthropologist holding a master degree in Cultural Anthropology from UAM in Poznan/Poland and a second in Visual Anthropology from Goldsmiths, University of London. She is also filmmaker and photographer and her interest focuses on the Himalaya region. For the last 10 years, she has been actively involved with the Tibetan community, documenting its life in Asia and also on exile in Europe. Η Kaska Butkiewicz-Phuntsok είναι ανθρωπολόγος με μεταπτυχιακό στην Πολιτιστική Ανθρωπολογία από το UAM της Πολωνίας και στην Οπτική Ανθρωπολογία από το Goldsmiths του πανεπιστημίου του Λονδίνου. Είναι επίσης κινηματογραφίστρια και φωτογράφος και το ενδιαφέρον της επικεντρώνεται στην περιοχή των Ιμαλαΐων. Τα τελευταία δέκα χρόνια έχει συμμετέχει ενεργά στη θιβετιανή κοινότητα, καταγράφοντας τη ζωή της στην Ασία και επίσης την εξορία της στην Ευρώπη.
42 43
Being Anthrop
A documentary that explores, with an intimate gaze, the work of some of the pioneers of anthropology in Argentina. Through a series of interviews conducted in their homes, we discover the various forms of what it means to be anthropologist in Argentina. Their voices and gestures reveal the troubles and rewards of being anthropologists. Ένα ντοκιμαντέρ που εξερευνά, με μια προσωπική ματιά, την δουλειά μερικών από τους πρωτοπόρους ανθρωπολόγους στην Αργεντινή. Μέσα από μια σειρά συνεντεύξεων στα σπίτια τους, ανακαλύπτουμε διάφορες μορφές τού τι σημαίνει να είσαι ανθρωπολόγος στην Αργεντινή. Οι φωνές και χειρονομίες τους αποκαλύπτουν τις δυσκολίες και τις επιβραβεύσεις τού να είσαι ανθρωπολόγος.
[ Το να Είσαι Ανθρωπολόγος: Η Ευτυχία των Δασκάλων ]
pologist: the Happiness of the Masters Argentina/ Αργεντινή 2012 32' Spanish/ Ισπανικά
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Soledad Gesteira and Soledad Torres Born in Argentina, Soledad Gesteira is an anthropologist. She worked for more than ten years at the renowned human rights NGO “Abuelas de Plaza de Mayo”. Nowadays she is a PHD candidate in Anthropology at the University of Buenos Aires. Γεννημένη στην Αργεντινή, η Soledad Gesteira είναι ανθρωπολόγος. Εργάστηκε για παραπάνω από δέκα χρόνια στην περίφημη μη κυβερνητική οργάνωση «Abuelas de Plaza de Mayo». Αυτήν την περίοδο είναι διδακτορική υποψήφια στην Ανθρωπολογία στο πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες. Born in Argentina, Soledad Torres Agόero is an anthropologist, photographer and documentary producer. Since 2004, she has co-directed many documentaries. She works with indigenous people in the north of Argentina experimenting with participative video methodologies, and does visual research. Γεννημένη στην Αργεντινή, η Soledad Torres Agόero είναι ανθρωπολόγος, φωτογράφος και παραγωγός ντοκιμαντέρ. Από το 2004 έχει συνσκηνοθετήσει πολλά ντοκιμαντέρ. Δουλεύει με γηγενείς κατοίκους της βορείου Αργεντινής, πειραματιζόμενη με συμμετοχικές μεθόδους βίντεο, και κάνει οπτική έρευνα.
44 45
[ Υπόλοιπο Δήμου Αθηναίων ]
Rest of Athens Greece/ Ελλάδα 2012 20' Greek/ Ελληνικά The story of Agiannis Theologos inspects the historical and social course of the Aghios Ioannis Theologos district in Peristeri. Starting at the local fair in honour of the saint of the same name and, through personal interviews with locals, certain traces of older social organization are found. At the same time, the film presents the part the Kifisos river plays, the violent industrialisation of the area since the late 1960s as well as the expectations held by the remaining older inhabitants in the 21st century. Η ιστορία του Αγιάννη Θεολόγου εξετάζει την ιστορική και κοινωνική πορεία της συνοικίας Άγιος Ιωάννης Θεολόγος στο Περιστέρι. Ξεκινώντας από το τοπικό πανηγύρι προς τιμή του ομώνυμου Αγίου και μέσα από προσωπικές συνεντεύξεις των κατοίκων, ανιχνεύονται μορφές παλαιότερης κοινωνικής οργάνωσης. Συγχρόνως, παρουσιάζεται ο ρόλος του Κηφισού ποταμού, η βίαιη εκβιομηχάνιση της περιοχής από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 αλλά και οι προσδοκίες των εναπομεινάντων παλαιών κατοίκων της συνοικίας στον 21ο αιώνα.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Orsalia Kassaveti Orsalia Kassaveti was born in Athens in 1980. She studied Greek literature and did her MA in Cultural Studies at the Communication and Media of the National and Kapodistrian University of Athens. At the same department she completed her dissertation on the cognitive fields of film theory, sociology and cultural studies. Her research fields revolve around the popular film genres of Greek cinema, narratology, folklore and intertextuality as a cultural practice. Η Ορσαλία Κασσαβέτη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε ελληνική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στις Πολιτισμικές Σπουδές στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο ίδιο τμήμα εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στα γνωστικά πεδία της κινηματογραφικής θεωρίας, της κοινωνιολογίας και των πολιτισμικών σπουδών. Τα ερευνητικά της αντικείμενα περιστρέφονται γύρω από τα δημοφιλή κινηματογραφικά είδη του ελληνικού κινηματογράφου, την Αφηγηματολογία, τη λαογραφία και τη Διακειμενικότητα ως πολιτισμική πρακτική.
46 47
Julia Portugal/ Πορτογαλία 2013 12' Portuguese/ Πορτογαλικά For more than a century, many Romani communities have settled in the interior of Portugal, abandoning their traditional nomadic lifestyle for a permanent residence around the region's rural villages and small cities. Julia is the matriarch of one of the three communities living in the urban-area of the city of Abrantes, leader of a household of 15 and of the only community to live inside the city. In this film that combines photography and video, the Matriarch revisits some episodes of her life while approaching how Romani traditions and lifestyle try to adjust to the present days, increasingly distant from a closed, restricted past. Για πάνω από έναν αιώνα, πολλές κοινότητες Ρομά έχουν εγκατασταθεί στο εσωτερικό της Πορτογαλίας, εγκαταλείποντας τον παραδοσιακό νομαδικό τρόπο ζωής για μια μόνιμη κατοικία γύρω από τα αγροτικά χωριά και τις μικρές πόλεις της περιοχής. Η Julia είναι η μητριάρχισσα της μιας από τις τρεις κοινότητες που ζουν στην ευρύτερη περιοχή της πόλης του Abrantes, επικεφαλής ενός 15μελούς νοικοκυριού και της μοναδικής κοινότητας που ζει μέσα στην πόλη. Σε αυτήν την ταινία, που συνδυάζει τη φωτογραφία με το βίντεο, η Μητριάρχισσα επανα-επισκέπτεται κάποια επεισόδια της ζωής της ενώ μιλά για το πώς οι παραδόσεις και ο τρόπος ζωής των Ρομά προσπαθούν να προσαρμοστούν στο σήμερα, ολοένα πιο μακριά από το κλειστό, περιορισμένο παρελθόν.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Pedro Branco Pedro Branco was born in Lisbon, Portugal, where he completed his degree in Anthropology and his post-grad in Visual and Digital Cultures. He now lives in Berlin, where he worked at the Mediacenter of the Institut for Latin-American Studies of the Freie Universitδt Berlin and currently studies Editing/Montage at a Film School while researching on new visual projects to develop. Ο Pedro Branco γεννήθηκε στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας, όπου και ολοκλήρωσε το πτυχίο του στην Ανθρωπολογία και το μεταπτυχιακό του στις Οπτικές και Ψηφιακές Σπουδές. Τώρα ζει στο Βερολίνο, όπου εργάζεται στο Mediacenter του Ινστιτούτου για ΛατινοΑμερικανικές Σπουδές του Freie Universitδt Berlin και αυτήν την περίοδο σπουδάζει μοντάζ σε κινηματογραφική σχολή ενώ κάνει έρευνα για καινούρια οπτικά πρότζεκτ.
48 49
[ Ο Πρόεδρος και τα Λιοντάρια ]
The Chairman and the Lions USA/ ΗΠΑ 2012 46' Maa, Swahili/ Μαα, Σουαχίλι As recently as forty years ago, most sections of the Maasai were semi-nomadic and relatively independent of the nation-state. However, political, social and economic changes in East Africa have forced many herders to adopt a sedentary lifestyle. Chairman Frank Ikoyo, the Maasai leader of a Tanzanian village, battles many lions that threaten his community: 'bush' lawyers, land grabbers, migration, and lack of education. This film provides a glimpse into the current world of Maasai. Μέχρι και πριν από σαράντα χρόνια, τα περισσότερα τμήματα των Μασάι ήταν ημι-νομαδικά και σχετικά ανεξάρτητα από το έθνος-κράτος. Παρόλ' αυτά, πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές στην Ανατολική Αφρική ανάγκασαν πολλούς βοσκούς να υιοθετήσουν ένα καθιστικό τρόπο ζωής. Ο πρόεδρος Frank Ikoyo, ο Μασάι αρχηγός ενός χωριού της Τανζανίας, πολεμά πολλά λιοντάρια που απειλούν την κοινότητά τους: δικηγόροι που όμως δεν έχουν τις γνώσεις ή τα προσόντα για να ασκούν το επάγγελμα, διεκδικητές της γης, μετανάστευση και έλλειψη εκπαίδευσης. Η ταινία αυτή είναι μια ματιά μέσα στον σημερινό κόσμο των Μασάι.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Peter Biella Director of the Visual Anthropology program at San Francisco State University, Peter Biella is former president of the Society for Visual Anthropology. Biella's “Yanomamo Interactive: The Ax Fight on CD-ROM” made a significant contribution to interactive ethnography. He has produced many films in Latin America, including the award winning “Textiles in Ayacucho” (2007). For the last six years, Biella collaborated with Maasai in Tanzania, directing many films about migration and HIV. Διευθυντής του προγράμματος Οπτικής Ανθρωπολογίας στο San Francisco State University, ο Peter Biella είναι πρώην πρόεδρος της Society for Visual Anthropology. Το έργο του «Yanomamo Interactive: The Ax Fight on CDROM» συνέβαλε ουσιαστικά στην διαδραστική εθνογραφία. Έχει εκτελέσει χρέη παραγωγού σε πολλές ταινίες στη Λατινική Αμερική, συμπεριλαμβανομένου του βραβευμένου «Textiles in Ayacucho». Τα τελευταία έξι χρόνια, ο Biella συνεργάστηκε με τους Μασάι στην Τανζανία, σκηνοθετώντας πολλές ταινίες για τη μετανάστευση και τον ιό HIV.
50 51
T
[ Η Συνταξιοδότηση του Κύριου και της Κυρίας Ζανγκ ]
The Retirement of Mr. And Mrs. Zhang China/ Κίνα 2013 73' Mandarin, Shanxi dialect/ Μανδαρινικά, διάλεκτος Σανξί How do an elderly Beijing couple who served in the Chinese People's Liberation Army since the early 1940s, reflect on their tumultuous national and personal histories? “The Retirement of Mr and Mrs Zhang” is a documentary that examines aging, nationalism and the confrontation between revolutionary idealism and contemporary realities in a dynamically changing China. This portrait of the filmmaker's grandparents includes an honest account of a forced suicide attempt during the Cultural Revolution. Πώς ανατρέχει ένα ηλικιωμένο ζευγάρι του Πεκίνου, που υπηρέτησε στον Απελευθερωτικό Στρατό του Λαού της Κίνας από τις αρχές της δεκαετίες του 1940, στις ταραχώδεις εθνικές και προσωπικές τους ιστορίες; «Η Συνταξιοδότηση του Κύριου και της Κυρίας Ζανγκ» είναι ένα ντοκιμαντέρ που εξετάζει την γήρανση, τον εθνικισμό και την αντιπαράθεση ανάμεσα στον επαναστατικό ιδεαλισμό και τη σύγχρονη πραγματικότητα σε μια Κίνα που αλλάζει δυναμικά. Αυτό το πορτρέτο των παππούδων της δημιουργού συμπεριλαμβάνει μια ειλικρινή ιστορία για μια υποχρεωτική απόπειρα αυτοκτονίας κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Zhang Mo Zhang Mo (Libbie Cohn) studied political philosophy and architecture at Yale University. She has lived and traveled in China since her infancy. Her first film, “People's Park” (2012), co-directed with anthropologist and filmmaker JP Sniadecki, has shown in more than a dozen countries and won the award for the Best Ethno-Anthropological Film at the 2012 Festival dei Popoli. Η Zhang Mo (Libbie Cohn) σπούδασε πολιτική φιλοσοφία και αρχιτεκτονική στο πανεπιστήμιο του Yale. Έχει ζήσει και ταξιδέψει στη Κίνα από τη γέννησή της. Η πρώτη της ταινία, «People's Park» (2012), την οποία συνσκηνοθέτησε με τον ανθρωπολόγο και κινηματογραφιστή JP Sniadecki, προβλήθηκε σε πάνω από δώδεκα χώρες και κέρδισε το βραβείο για την Καλύτερη ΕθνοΑνθρωπολογική ταινία στο Festival dei Popoli το 2012.
52 53
Η Αλίντα Δημητρίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933 και σπούδασε Σκηνοθεσία στη Σχολή Σταυράκου. Παράλληλα με τη διοργάνωση κινηματογραφικών προβολών κατά την περίοδο 1970-1975, συμμετείχε σε σεμινάρια για την ταινία μικρού μήκους, και έγραψε και μετέφρασε άρθρα σε κινηματογραφικά περιοδικά. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Φιλμογραφία ταινιών μικρού μήκους (1939-1979), ενώ το 1992 εξέδωσε το Λεξικό ταινιών μικρού μήκους. Σκηνοθέτησε πάνω από 50 ντοκιμαντέρ. Το 2008 απέσπασε το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ στη Θεσσαλονίκη για το ντοκιμαντέρ «Πουλιά στο Βάλτο». Η τριλογία της, «Πουλιά στο βάλτο», «Η Ζωή στους Βράχους» και «Τα Κορίτσια της Βροχής», που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από το κοινό του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ανέδειξε μέσα από μαρτυρίες και ντοκουμέντα την αγωνιστικότητα και τη δύναμη της γυναικείας ψυχής.
Alida Dimitriou was born in Athens in 1933 and studied film directing at Stavrakos School. Parallel to organising film screenings between 1970 and 1975, she took part in short film seminars, and wrote and translated in film magazines. She is authored the book “Short Films Filmography” (1939-1979)”, and she published the “Short Films Lexicon” in 1992. She directed more than 50 documentaries. In 2008 she won the Audience Award of the Thessaloniki International Film Festival for the film “Birds in the Mire”. Her trilogy, “Birds in the Mire”, “Life on the Rocks” and “The Girls of the Rain”, which was greatly loved by the audiences of the Thessaloniki Film Festival, highlighted the feistiness and strength of the female soul via personal accounts and evidence.
αφιέρωμα | tribute αλίντα δημητρίου 60. The Coalers [ Οι Καρβουνιάρηδες ] 1977 - 30' 62. Spata, Saint Peter's Stew [ Σπάτα, το Στιφάδο του Αγίου Πέτρου ] 1978 - 22' 64. Fournoi, A Female Society [ Φούρνοι, Μια Γυναικεία Κοινωνία ] 1982 - 43'
54 55
Η Αλίντα Δημητρίου & το πολιτικό ντοκιμαντέρ
Η
Αλίντα Δημητρίου υπήρξε μια πολιτικοποιημένη κινηματογραφίστρια. Υπηρέτησε το πολιτικό ντοκιμαντέρ και ξεχώρισε ακριβώς γιατί δεν έμεινε σε μια περιγραφή των διαφόρων κοινωνικών, πολιτικών και ιστορικών θεμάτων, αλλά σε κάθε της έργο πραγμάτωνε αυτό που ο Dana Polan βρίσκει ότι έχει το πραγματικά πολιτικό έργο τέχνης - ενσωματώνει, δηλαδή, τη διαφορά ανάμεσα στο πώς τα πράγματα είναι και πώς μπορούν να γίνουν1. Η Αλίντα Δημητρίου έκανε πάνω από πενήντα ντοκιμαντέρ. Ασχολήθηκε με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη θέση των γυναικών, ιστορικά γεγονότα που πήγαιναν κόντρα στην επίσημη ιστορία, όπως είναι το «Θέατρο στο Βουνό», σημαντικά πρόσωπα όπως ο Δημήτρης Πικιώνης και η αρχιτεκτονική, ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης και το γλωσσικό ζήτημα, την εκτόπιση παραδοσιακών επαγγελμάτων από την ανάπτυξη του καπιταλισμού, αλλά και το ιδιαίτερο είδος του Βιομηχανικού Ντοκιμαντέρ, το οποίο μπόλιασε με την διακριτική ευαισθησία και κατανόηση για τον εργαζόμενο. Η Αλίντα Δημητρίου, όμως, ήταν πολιτικοποιημένη σε κάθε της δημιουργική πλευρά. Ασχολήθηκε και προέβαλλε με σθένος την μικρού μήκους ταινία, την οποία πολλοί ακόμα και σήμερα θεωρούν προάγγελο της μεγάλου μήκους και όχι, όπως εκείνη, ένα αυτόνομο κινηματογραφικό είδος. Έτσι ολοκλήρωσε τη μεγάλη προσφορά της με το «Λεξικό Ταινιών Μικρού Μήκους», το οποίο όχι μόνο κατέγραψε συστηματικά τις ελληνικές μικρού μήκους ταινίες αλλά και, μέσα από μια αναλυτική εισαγωγή, έθεσε τις βάσεις και το θεωρητικό και ιστορικό πλαίσιο ώστε η ταινία μικρού μήκους να θεωρηθεί ένα αυτόνομο είδος. Η Αλίντα Δημητρίου είχε αναλάβει, επίσης, τη διανομή ταινιών για τις κινηματογραφικές λέσχες, στην περίοδο όπου αυτές βρίσκονταν σε άνθιση, στα 1975-80. Τέλος, έγραψε άρθρα και πήρε μέρος στην οργάνωση σεμιναρίων για τον κινηματογράφο.
εισαγωγή Με την τριλογία της, η οποία ξεκίνησε να γυρίζεται το 2005 και ολοκληρώθηκε το 2012, η Αλίντα Δημητρίου συνέχισε μια παράδοση πολιτικού ντοκιμαντέρ που σχετίζεται με τις γυναικείες φωνές και του οποίου οι ρίζες βρίσκονται στη δεκαετία του '70. Τα πολύ κοντινά πλάνα στα γυναικεία πρόσωπα, που σχεδόν δεν σε αφήνουν να πάρεις ανάσα, η εναλλαγή με γρήγορο μοντάζ των μαρτυριών των δύσκολων συνθηκών και των βασανισμών, και η “ακατέργαστη” αισθητική του κάδρου, που οδηγείται κατ' αρχήν από αυτές τις ίδιες τις γυναίκες, από τις εκφραστικές κινήσεις του προσώπου και του σώματός τους, από τις διακυμάνσεις και τονικότητα της φωνής τους, δεν αφήνουν περιθώρια ούτε για συναισθηματισμούς αλλά ούτε και για αποστασιοποιημένες, μη-πολιτικές εν τέλει θέσεις. Η Αλίντα Δημητρίου εισάγει, δηλαδή, στον κινηματογράφο τη μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας, με την οποία οι «χωρίς φωνή» μάρτυρες των γεγονότων αποκαλύπτουν μέσα από τα βιώματά τους πτυχές της ιστορίας, που συχνά ανατρέπουν τις αναφορές της επίσημης ιστορίας. Έτσι, με τα ντοκιμαντέρ της Αλίντας Δημητρίου αποδεικνύεται ότι το κινηματογραφικό έργο, και δη το ντοκιμαντέρ, λειτουργεί αφενός ως τεκμήριο της ιστορίας (αντικείμενο της ιστορίας) αλλά και αντίστροφα ως διαμορφωτής της (υποκείμενο της ιστορίας). Η τριλογία της που ξεκινά το ταξίδι στο κοινό της το 2008 με την ταινία για την αντίσταση των γυναικών στην Κατοχή, «Πουλιά στο Βάλτο», αναζωπυρώνει το πολιτικό και ακτιβιστικό ντοκιμαντέρ, το οποίο από τότε εμπλουτίζεται συνεχώς με νέους τίτλους που αναδεικνύουν τις καταπιεσμένες και φιμωμένες φωνές της σύγχρονης κατάστασης. Ταυτόχρονα, όμως, η Αλίντα Δημητρίου, ακόμα πιο συστηματικά με αυτή την τριλογία, συνέβαλε αποφασιστικά να αναπτυχθεί στη χώρα μας ο στρατευμένος κινηματογράφος, που στηριζόταν στην κατάργηση των συνθηκών της αίθουσας προβολής του εμπορικού κινηματο-
γράφου με τη διεξαγωγή ανάλυσης και συζήτησης της ταινίας μετά την προβολή και την εναλλαγή των θέσεων μεταξύ θεατή και κριτικού. Οι ταινίες της προβάλλονταν σε στέκια και συλλόγους, στην Αθήνα και στην επαρχία, έξω από τα εμπορικά κυκλώματα προβολής και έξω από τα κανάλια της TV. Η Αλίντα Δημητρίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933 και έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Ιούλιο. Ήταν μία ασίγαστη κινηματογραφίστρια και δεινή ερευνήτρια. Γνώριζε καλά και χρησιμοποιούσε τη σύγχρονη τεχνολογία του κινηματογράφου, ενώ ταυτόχρονα ενθάρρυνε συνεχώς τους νέους κινηματογραφιστές στην προσπάθεια να ανοίξουν νέους δρόμους με κοινωνικο-πολιτικό προσανατολισμό στον κινηματογράφο. Κυρίως όμως ήταν μια μαχήτρια με όπλο την κάμερα που επί σαράντα και πλέον χρόνια αποκαλύπτει την φωνή των από κάτω, των ξυπόλυτων. Το μικρό αυτό αφιέρωμα, με την προβολή τριών ταινιών («Οι Καρβουνιάρηδες», «Σπάτα, το Στιφάδο του Άγιου Πέτρου, «Φούρνοι, Μια Γυναικεία Κοινωνία»), και μάλιστα από την αρχή της καριέρας της, ρίχνει φως στην ανθρωπολογική ματιά της και το κινηματογραφικό της ύφος, το οποίο συνδιαλέγεται με το cinemavιritι και, συγκεκριμένα, με την παράδοση του Jean Rouch. Σωτήρης Δημητρίου, ανθρωπολόγος Αφροδίτη Νικολαΐδου συνεργάτιδα της Αλίντας Δημητρίου 1 Dana Polan, “A Brechtian cinema? Towards a politics of self-reflexive film” 670.
56 57
Alida Dimitriou & the political documentary
Α
lida Dimitriou was a politicised filmmaker. She served the political documentary genre and stood apart precisely because she didn't stop at describing various social, political and historical issues; in every work she realised that which Dana Polan finds that the truly political work of art possesses, i.e. it incorporates the difference between how things are and how they could be1. Alida Dimitriou directed more than 50 documentaries. She tackled human rights, women's issues, historical events that clashed with the official version of history like the "Theatre at the Mountain", with significant figures like Dimitris Pikionis and architecture, Manolis Triantafillidis and the issue of language, the displacement of traditional professions because of the spread of capitalism, as well the particular genre of the Industrial Documentary, which she grafted with a subtle sensitivity and understanding for the worker. However, Alida Dimitriou was politicised in her every creative side. She invested time in and promoted short films, which many people to this day consider a step towards feature films and not, as she did, as an autonomous cinematic genre. She thus completed her great contribution to the “Short Films Lexicon�, which not only systematically recorded Greek short films, but also, through a thorough introduction, set the foundation and the theoretical and historical framework so that the short film can be seen as an autonomous genre. Alida Dimitriou had also taken on distributing films to film clubs, when the latter were on their peak, between 1975 and 1980. Finally, she wrote articles and participated in organising seminars on film. With her trilogy, which began shooting in 2005 and was completed in 2012, Alida Dimitriou continued a tradition of the political documentary, which has to do with female voices and has its roots in the 70s. The extreme close-ups on the women's
introduction
faces which don't let you breathe, the alternation of accounts of harsh conditions and torture via rapid editing, and the raw framing aesthetic, which is dictated first and foremost by the women themselves, their expressive face and body movements, their voice inflections and tone, do not leave any room neither for sentimentality, nor for any detached non-political stances. Alida Dimitriou introduces the methodology of oral history, with which the “voiceless” witnesses of events reveal, through their experiences, aspects of history which often negate what the official version of history mentions. Thus, Alida Dimitriou's documentaries prove that the cinematic creation, and the documentary at that, functions on the one hand as a proof of history (object of history) and, on the other, as its shaper (subject of history). The trilogy, starting the journey to its audience in 2008 with the film about the women's part in the Nazi Occupation, “Birds in the Mire”, re-ignites the political and activist documentary, which, since then, has been continually enriched with new titles highlighting the oppressed and gagged voices of today. At the same time, Alida Dimitriou, even more systematically with this trilogy, has decidedly contributed to the emergence of militant cinema, which was substantiated by the negation of the commercial screening conditions and the introduction of analysis and discussion about the film after the screening, and the exchange of opinions between spectators and critics. Her films were shown in hangouts and clubs, in Athens and the countryside, outside of the commercial circles and TV stations. Alida Dimitriou was born in Athens in 1933 and passed away last July. She was a relentless film-
maker and formidable researcher. She knew well and employed the newest technology in cinema, while simultaneously and continually encouraging young filmmakers in their efforts to forge new paths with socio-political orientation in cinema. However, she was a fighter with a camera as her weapon, who has laid bare the voices of the ones down below, the barefoot, for more than forty years. This small tribute, with the screening of three films (“The Coalers”, “Spata, Saint Peter's Stew”, “Fournoi, A Female Society“), from the beginning of her career no less, sheds a light on her anthropological view and the cinematic style, which converses with cinema-vιritι and, most particularly, with the Jean Rouch tradition. Sotiris Dimitriou, anthropologist Afroditi Nikolaidou, Alida Dimitriou's associate 1 Dana Polan, “A Brechtian cinema? Towards a politics of self-reflexive film” 670.
58 59
Οι Καρβουνιάρηδες 1977 - 30' Οι καρβουνιάρηδες είναι ένα από τα επαγγέλματα που εξέλειψαν στην εποχή μας εξαιτίας της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης της βιομηχανικής κοινωνίας. Η ταινία αναφέρεται στα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετώπιζαν τόσο οι έμποροι του κάρβουνου, όσο και οι παραγωγοί του, οι κυρίως καρβουνιάρηδες. Το ασπρόμαυρο τονίζει όχι μόνο το προϊόν παραγωγής, το κάρβουνο, αλλά και την οξύτητα του προβλήματος. Επιπλέον, παρακολουθεί τους τελευταίους σε όλη τη διάρκεια της παραγωγής του κάρβουνου στα δάση της Εύβοιας, όπου μετακινούνται οικογενειακά. Περιγράφει τις διάφορες φάσεις της διαδικασίας παραγωγής, παράλληλα με τις διάφορες φάσεις του προβληματισμού τους για το μέλλον, όλη η οικογένεια μαζί και κάθε μέλος της χωριστά. Η Αλίντα Δημητρίου δεν χρησιμοποιεί ερωτηματολόγιο για να εκμαιεύσει τις σκέψεις τους - αφήνει μέσα από την συζήτηση «να ξετυλιχτεί το κουβάρι των εξομολογήσεων», όπως έλεγε χαρακτηριστικά.
The Coalers 1977 - 30' Working in coal is one of the professions that have nowadays disappeared because of the rapid technological progress in the industrial area. The film touches on the survival issues faced by the coal merchants, as well as its producers, the true coalers. The black and white images stress not only the actual product, coal, but also the intensity of the problem. Furthermore, it follows these coalers throughout the coal production process in the Euboea woods, where they move together with their families. It describes the different phases in the production process, alongside the different phases of their worrying about the future, the entire family and each member separately. Alida Dimitriou does not use a questionnaire to extract their thoughts; she lets the discussion to “unravel the tangle of confession�, as she characteristically said.
60 61
Σπάτα, το Στιφάδο του Αγίου Πέτρου 1978 - 22' Η ταινία περιγράφει το έθιμο που ονομάζεται «Το στιφάδο του Άγιου Πέτρου» και γιορτάζεται στα Σπάτα κατά την εορτή Πέτρου και Παύλου. Τη χρονιά που γυρίστηκε η ταινία, το 1978, η τέλεση του εθίμου απέκτησε έντονο κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο. Συνδέθηκε με το κίνημα διαμαρτυρίας των κατοίκων κατά της απόφασης της κυβέρνησης να μεταφέρει το αεροδρόμιο στα Σπάτα. Εκτός από την περιγραφή του εθίμου, η ταινία αποκαλύπτει δύο ακόμα σημαντικά σημεία. Το πρώτο είναι ότι, όπως υποστηρίζει και η ανθρωπολογία, τα έθιμα δεν είναι απλές επιβιώσεις αρχαίων θεσμών αλλά μετασχηματίζονται συνεχώς, αποτελώντας ένα τελεστικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο εγγράφονται ως περιεχόμενο τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής. Το δεύτερο είναι ότι τα εκάστοτε κινήματα διαμαρτυρίας και αντίστασης εκφράζονται μέσα από υφιστάμενους κοινωνικούς συμβολισμούς αλλάζοντας το περιεχόμενό τους.
Spata, Saint Peter's Stew 1978 - 22' This film describes the custom called “Saint Peter's stew� and is celebrated in Spata on Saint Peter and Paul's day. The year the film was shot, in 1978, the custom took on a loaded socio-political meaning. It was linked with the locals' protests against the government's decision to move the airport to Spata. Apart from describing the custom, the film reveals two additional significant points. The first of them is that, as anthropology claims, customs are not mere survivors of ancient institutions; they constantly change shape and form, and are an initiatory framework, through which the social issues of the time are inscribed as content. The second point is that each of these protests and resistance movement are expressed through the existing social symbolism by changing their content.
62 63
Φούρνοι, Μια Γυναικεία Κοινωνία 1982 - 43' ΄Ενας ερευνητής κάνει ανθρωπολογική έρευνα στο νησί Φούρνοι της Ικαρίας. Χωρίς ερωτηματολόγιο, όπως σε όλες τις ταινίες της Αλίντας Δημητρίου, παρακολουθεί τη ζωή τους, τις απασχολήσεις τους και τις καθημερινές κουβέντες τους. Μέσα από τη φιλμική περιγραφή, που μοιάζει με επιτόπια έρευνα, αναδύεται ζωντανά η κοινωνία των Φούρνων με τις αναμνήσεις της και με τους καημούς της. Πίσω όμως από την επιφάνεια της κοινωνίας αυτής αποκαλύπτονται ανάγλυφα ορισμένες βασικές δομικές αρχές: ο καταμερισμός εργασίας, οι σχέσεις των δύο φύλων κ.ά. Επιβεβαιώνεται αυτό που παρατηρείται σε όλο το Αιγαίο, δηλαδή, ότι η θέση της γυναίκας στην περιοχή αυτή είναι σε καλύτερη μοίρα από τη θέση της στην ηπειρωτική Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι γυναίκες που έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο στο '21 ήταν καπετάνισσες.
Fournoi, A Female Society 1982 - 43' An explorer conducts anthropological research on the island of Fournoi in Ikaria. Without a set questionnaire, as usual in Alida Dimitriou's films, she observes their lives, their occupation and their daily conversations. Through the filmic description, which resembles fieldwork, the Fournoi society is vividly evoked, along with its memories and sorrows. Behind this faΡade, however, certain basic structural principles are revealed: the allocation of work, the relations between the sexes etc. What we see in the whole of the Aegean is, once again, verified, i.e the woman's place in this area is much better than in the rest of continental Greece. It is no coincidence that the women who played an important part in the 1821 Revolution, were sea captains.
64 65
εργαστήρια Βαράν Το 1978 οι αρχές της Δημοκρατίας της Μοζαμβίκης ζητούν από γνωστούς κινηματογραφιστές να πάνε στη χώρα για να κινηματογραφήσουν τις αλλαγές που γίνονταν εκεί. Ο Jean Rouch προτείνει, αντ' αυτού, να εκπαιδεύσει γηγενείς - και μελλοντικούς - σκηνοθέτες, ώστε να μπορούν να κινηματογραφήσουν τη δική τους πραγματικότητα. Μαζί με τον Jacques Arthuys, μορφωτικό ακόλουθο της Πρεσβείας της Γαλλίας, δημιουργούν ένα εκπαιδευτικό εργαστήριο για ντοκιμαντέρ. Μετά από αυτή την πρώτη εμπειρία, θα δημιουργηθεί το 1981 το Ατελιέ Βαράν (Ateliers Varan) στο Παρίσι.
In 1978, the authorities of the Republic of Mozambique ask well-known filmmakers to travel there and film the changes that occurred. Jean Rouch suggests, instead, training indigenous - and future - directors in order to be able to film their own reality. Along with Jacques Arthuys, Cultural Attachι of the French Embassy, they create a training workshop for documentary filmmaking. After this first experience, the Ateliers Varan will be created in 1981 in Paris.
αφιέρωμα | tribute ateliers Varan 68. Oasis Boulevard [ Λεωφόρος Όαση ] Jιrτme Sitruk 69. A Qui Appartient La Terre [ Σε Ποιον Ανήκει η Γη ] Le Doan Hong 70. Blush Luciana Botelho Bodnar 71. 04-02-2011 Mahmoud Farag 72. Divina Comedia [ Θεία Κωμωδία ] Vincent Guetta 73. Dusty Night [ Σκονισμένη Νύχτα ] Ali Hazara 74. Bonheur Des Dames [ Η Ευτυχία των Κυριών ] Maya Larguet Το αφιέρωμα πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος και στο πλαίσιο του Μήνα Ντοκιμαντέρ (Le Mois du film documentaire). This tribute is realised in collaboration with the Institut Francais de Grece, within the framework of the Documentary Month (Le Mois du film documentaire).
66 67
Λεωφόρος Όαση (Oasis Boulevard, 34') Σκηνοθεσία | Directed by: Ένα παγκάκι του ανατολικού Παρισιού «ζει τις τελευταίες του μέρες» με την κατασκευή του νέου τραμ. Νέοι συναντιούνται εκεί για «νυχτερινές μονομαχίες», μέσω των οποίων μάς παραδίδουν, ανάμεσα σε ονειροπολήσεις και απογοητεύσεις, μία πλούσια μαρτυρία για τον τρόπο που «ζουν» τη γειτονιά τους.
Jιrτme Sitruk A bench in east Paris “lives its last days” with the construction of the new tramway. Young people hand out there for “nightly jousts”, through which they deliver, between reveries and disillusions, a rich testimony on their way of “living” their neighbourhood.
Σε Ποιον Ανήκει η Γη (A Qui Appartient La Terre, 54') Σκηνοθεσία | Directed by: Η ταινία διαδραματίζεται στην αγροτική περιοχή του Quang Nam, μερικά χιλιόμετρα από ένα λιμάνιαμερικανική βάση κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ, όπου έλαβαν χώρα μερικές από τις πιο αιματηρές μάχες. Σήμερα, το Κράτος αποφάσισε τον εκμοντερνισμό όλης της παράκτιας ζώνης και την εγκατάσταση τεράστιων τουριστικών εγκαταστάσεων, αναγκάζοντας τους χωριανούς να εγκαταλείψουν τη γη τους. Η ταινία απεικονίζει τις αντιδράσεις των κατοίκων, η πλειοψηφία των οποίων πήραν μέρος στη μάχη για την ελευθερία.
Le Doan Hong The film takes place in the agricultural region of Quang Nam, a few kilometres away from a port that served as an Αmerican forces base during the Vietnam war and saw some of the bloodiest battles. Today, the State has decided on a modernization of all the coastal zone and implantation of vast touristic complexes, forcing the villagers to quit their lands. The film relates the reactions of the inhabitants, the majority of whom participated in the fight for freedom.
68 69
Blush (13') Σκηνοθεσία | Directed by: Στα 26 του χρόνια, ο Νικολά είναι ένας νεαρός άνδρας απόλυτα ταιριαστός με την εποχή του: είναι διακριτικός, αθλητικός και στη μόδα. Παρόλ' αυτά, στο μικρό του διαμέρισμα στο Παρίσι, ανακαλύπτουμε ότι δύο απλές κούτες από χαρτόνι περιέχουν ένα πολύτιμο μυστικό που τον αφορά.
Luciana Botelho Bodnar At 26, Nicolas is a young man in perfect harmony with his times: he is discrete, athletic and trendy. However, in his small flat in Paris, we discover that two simple carton boxes contain a precious secret that has to do with him.
04-02-2011 (6') Σκηνοθεσία | Directed by: «Οι χτύποι στην πόρτα δεν αποκαλύπτουν το ποιος κρυβόταν πίσω της. Μακάρι να ήμουν νεκρός, να πέθαινα στα χέρια τους, πριν ο φόβος με νικήσει». Αυτά είναι τα λόγια ενός μάρτυρα της Αραβικής Επανάστασης στην Αίγυπτο.
Mahmoud Farag “The knocks on the door did not reveal who was hiding behind it. I wish I could be dead, die in their hands, before the fear has the better of me.” These are the words of a martyr of the Arab Revolution in Egypt.
70 71
Θεία Κωμωδία (Divina Comedia, 21') Σκηνοθεσία | Directed by: Την έκτη μέρα, ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο. Έπειτα, ο άνθρωπος δημιούργησε τη μηχανή.
Vincent Guetta On the sixth day, God created man. Then, man created the machine.
Σκονισμένη Νύχτα (Dusty Night, 20') Σκηνοθεσία | Directed by: Υπό τα φώτα των αυτοκινήτων ή το φως ενός βενζινάδικου, οι νυχτερινοί καθαριστές της Καμπούλ μετακινούν την σκόνη σε όλο το μήκος της λεωφόρου - επάγγελμα σισύφειο, που λέει πολλά για την κατάσταση της χώρας. Αυτοί οι νυχτερινοί καθαριστές είναι σκιές μέσα στις σκιές.
Ali Hazara Under the headlights of cars or those of a gas station, the night sweepers of Kabul move heavy dust loads along one avenue - a sisyphian profession that speaks volumes about the state of the country. These night sweepers are shadows amongst shadows.
72 73
Η Ευτυχία των Κυριών (Bonheur Des Dames, 28') Σκηνοθεσία | Directed by: Μια Φραγκισκανική κοινότητα ετοιμάζεται να γιορτάσει το Πάσχα σε μία μονή του 17ου διαμερίσματος στο Παρίσι. Η αδελφή Κλοτίλντ και η αδελφή Μαρί του Ιησού έχουν αναλάβει τη ραπτική, η αδελφή Ιζαμπέλ είναι στην υποδοχή, η αδελφή Γκαμπριέλ-Μαρί στο σιδέρωμα. Ανάμεσα στο χιούμορ και την αφοσίωση, οι 29 αδελφές μοιράζονται την καθημερινότητά τους σε αυτή την γιορτινή στιγμή.
Maya Larguet A Franciscan community is getting ready to celebrate Easter in a convent of the 17th district in Paris. Sister Clothilde and Sister Marie de Jιsus are sewing, Sister Isabelle is hosting, Sister Gabrielle-Marie is ironing. Between humour and devotion, the 29 Sisters share their daily lives in the moment of celebration.
ειδικές προβολές special screenings 76. Orania [ Οράνια ] Tobias Lindner 78. Le Message Du Issa Ber [ Το Μήνυμα του Ποταμού Νιγήρα ] Quino Pinero 80. At Seventeen [ Στα Δεκαεπτά ] Dimitris Gouvis, Christos Sigalos, Papachristodoulou Athanasia 82. Healthcare Without Borders [ Υγεία Χωρίς Σύνορα ] 84. Framing the Other [ Πλαισιώνοντας τον Άλλον ] Ilja Kok and Willem Timmers
74 75
[ Οράνια ]
Orania Germany/ Γερμανία 2012 94' Afrikaans/ Αφρικάανς Orania is a remote village in the barren centre of South Africa, an "intentional community" where only white Afrikaans people live - a culturally homogeneous place in a multicultural country. Orania is private property, and people of other ethnic descent or cultural backgrounds are not allowed to live or work there. The Oranians take pride in trying to live as selfsufficiently as they can. They do not want to be part of the 'Rainbow Nation' that South Africa has been striving to be since the end of Apartheid. Some live here for this ideal, others for the security, and others out of pure desperation. What lies beneath this peculiar societal experiment? A feature-length documentary about cultural identity and the thin line between selfdetermination and discrimination. Η Οράνια είναι ένα απομακρυσμένο χωριό στο άγονο κέντρο της Νοτίου Αφρικής, μια «σκόπιμη κοινότητα» όπου ζουν μόνο λευκοί Αφρικάανς - μία πολιτιστικά ομογενής τοποθεσία σε μια πολυ-πολιτιστική χώρα. Η Οράνια είναι ιδιωτική ιδιοκτησία και δεν επιτρέπεται σε ανθρώπους διαφορετικών εθνικής καταγωγής ή πολιτιστικών υπόβαθρων να ζουν ή να εργάζονται εκεί. Οι κάτοικοι της Οράνια είναι περήφανοι για την προσπάθειά τους να ζήσουν με όση αυτάρκεια μπορούν. Δεν θέλουν να είναι μέρος του «Έθνους του Ουράνιου Τόξου», κάτι το οποίο προσπαθεί να γίνει η Νότιος Αφρική από το τέλος του Απαρτχάιντ. Άλλοι ζουν εκεί για το ιδανικό αυτό, άλλοι για την ασφάλεια, άλλοι από απλή απελπισία. Τι υποβόσκει σε αυτό το περίεργο κοινωνικό πείραμα; Ένα μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ για την πολιτιστική ταυτότητα και τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στον αυτο-ορισμό και τις διακρίσεις.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Tobias Lindner Tobias Lindner studied cinematography at the Beuth University of Applied Sciences Berlin. Between 2008 and 2010 he lived from time to time in South Africa, working on documentary photography and film projects. In 2011 he did his postgraduate degree in cinematography, with its dissertation being on "Ethnographic Documentary historical development of a filmic genre". He participated in the Berlinale Talent Campus and the Campus Editing Studio with his first feature length documentary “Orania”. Ο Tobias Lindner σπούδασε διεύθυνση φωτογραφίας στο Beuth University of Applied Sciences του Βερολίνου. Από το 2008 ως το 2010 έζησε κατά καιρούς στη Νότιο Αφρική, δουλεύοντας σε ντοκιμαντέρ και άλλες κινηματογραφικές ταινίες. Το 2011 έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη φωτογραφία, με την διατριβή του να είναι πάνω στο «Εθνογραφικό Ντοκιμαντέρ - ιστορική εξέλιξη ενός κινηματογραφικού είδους». Πήρε μέρος στο Berlinale Talent Campus και το Campus Editing Studio με το πρώτο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του, «Orania».
76 77
[ Το Μήνυμα του Ποταμού Νιγήρα ]
Le Message Du Issa Ber Mali, UK, Spain/ Μάλι, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία 2011 63' Soghai, Tamashek, French / Σογκάι, Ταμασέκ, Γαλλικά “Le Message Du Issa Ber”, the message from the Niger River along its desert shores has been captured and canned by sound engineer Quino Piρero and a musicology research team. The sounds emerging from this Northern Malian region are the main characters in this film, a journey through the music of the different cultures and genres coexisting in the Niger Bend, all sharing a common interaction with the same river. “Le message Du Issa Ber” is the result of five years of music production and research by SolySombra Recordings in Mali funded by the Bibliographic Archives of the Junta de Andalucia. All footage taken during these years as document material, has been put together with a sample of the audio works to share the musical universe of this remote region. Το μήνυμα του ποταμού Νιγήρα κατά μήκος των έρημων ακτών του καταγράφηκε από τον μηχανικό ήχου Quino Piρero και μια ομάδα μουσικολογικής έρευνας. Οι ήχοι που αναδύονται από την περιοχή του Βόρειου Μάλι είναι οι βασικοί χαρακτήρες της ταινίας, ένα ταξίδι μέσα από τη μουσική διαφορετικών πολιτισμών και ειδών που συνυπάρχουν στο Νίγηρα και μοιράζονται μια κοινή αλληλεπίδραση με το ίδιο ποτάμι. Η ταινία είναι το αποτέλεσμα πέντε ετών μουσικής παραγωγής και έρευνας από τη SolySombra Recordings στο Μάλι, με χρηματοδότηση των Bibliographic Archives της Junta de Andalucia. Όλο το υλικό αυτών των χρόνων, έχουν συνδυαστεί με ένα δείγμα των ηχητικών έργων, για να μοιράσει το μουσικό σύμπαν της απομακρυσμένης αυτής περιοχής.
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Quino Pinero Quino Piρero is a sound engineer, music producer and documentary filmmaker who has been working since 2001 between Africa and Europe under his label SolySombra Recordings. Parallel to his music/ documentary productions, Quino has worked as a sound engineering lecturer with the Spanish Agency of International Cooperation (AECID). At the moment he is based in Addis Ababa (Ethiopia) working on his next documentary project for which he's collaborating with legendary and upcoming local musicians. Ο Quino Piρero είναι μηχανικός ήχου, μουσικός παραγωγός και κινηματογραφιστής ντοκιμαντέρ, που δουλεύει από το 2001 ανάμεσα στην Αφρική και την Ευρώπη υπό τη σκεπή της εταιρείας του, SolySombra Recordings. Παράλληλα με τις παραγωγές μουσικής και ντοκιμαντέρ, ο Quino δούλεψε ως διδάκτωρ με την Spanish Agency of International Cooperation (AECID). Αυτήν την περίοδο έχει βάση την Αντίς Αμπάμπα (Αιθιοπία) και δουλεύει πάνω στο επόμενο ντοκιμαντέρ, για το οποίο συνεργάζεται με θρυλικούς και ανερχόμενους τοπικούς μουσικούς.
78 79
Two 17 year old boys live in a boarding house since before their teens. In one year they will leave the house to find their way in their adult lives. The film records their thoughts, worries and expectations. Furthermore, indirectly the film also tries to demonstrate the role of this kind of institutions and how boarders experience their life in them. Δύο 17χρονα αγόρια ζουν σε οικοτροφείο από την προεφηβική τους ηλικία. Σε έναν χρόνο θα φύγουν από το σπίτι για να βρουν το δρόμο τους στην ενήλικη ζωή. Η ταινία καταγράφει τις σκέψεις, τις ανησυχίες και τις προσδοκίες τους. Επιπλέον, η ταινία έμμεσα καταδεικνύει το ρόλο αυτού του είδους των ιδρυμάτων και πώς οι οικότροφοι βιώνουν τη ζωή σε αυτά.
[ Στα Δεκαεπτά ]
At Seventeen Greece/ Ελλάδα 2013 12' Greek/ Ελληνικά Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Dimitris Gouvis, Christos Sigalos, Papachristodoulou Athanasia Dimitris Gouvis is an Educator in Tourism Technical Education and Vocational Training and has participated in the research and making of one travel documentary. Christos Sigalos is a maths teacher. In the last two years he participated in the making of three short films. Papachristodoulou Athanasia is a primary school teacher and has participated in the making of three short films. Ο Δημήτρης Γκούβης είναι Εκπαιδευτικός στην Τεχνική Τουριστική Εκπαίδευση και Επαγγελματική Κατάρτιση, και έχει πάρει μέρος στην έρευνα και παραγωγή ενός ταξιδιωτικού ντοκιμαντέρ. Ο Χρήστος Σιγαλός είναι καθηγητής μαθηματικών. Τα τελευταία δύο χρόνια έχει συμμετάσχει στη δημιουργία τριών ταινιών μικρού μήκους. Η Αθανασία Παπαχριστοδούλου είναι δασκάλα και έχει συμμετάσχει στη δημιουργία τριών μικρού μήκους ταινιών.
80 81
[ Υγεία Χωρίς Σύνορα ]
Healthcare Without Borders Greece/ Ελλάδα 2013 9' Greek, French/ Ελληνικά, Γαλλικά Πάντειο Πανεπιστήμιο Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Μία παραγωγή του Εργαστηρίου Δημοσιογραφίας του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, μέρος εργασίας εξαμήνου 7 ατόμων που μοιράστηκαν καθήκοντα σκηνοθεσίας, συντονισμού και παραγωγής. A production of the Journalism Workshop of the Communication, Media and Culture department of the Panteion University, which served as a term essay for 7 students who all shared directing, co-ordination and production duties. Healthcare: a right for everyone or a privilege for the chosen few? You migrate to a foreign country in search of a better life. What happens, though, when you're shut out of the public health system of that country when you need it the most? Most illegal immigrants in Greece cannot afford to get examined in a public hospital. They have the right to free healthcare if it is an emergency. The dread of being deported leads them to safer healthcare options, those of the non-governmental organizations. Υγεία: Δικαίωμα για όλους ή προνόμιο για λίγους; Μεταναστεύεις σε μια ξένη χώρα αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Τι γίνεται όμως όταν σε αποκλείουν από τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας της εκάστοτε χώρας όταν το έχεις ανάγκη; Οι περισσότεροι λαθρομετανάστες στην Ελλάδα δεν έχουν χρήματα να πληρώσουν το εισιτήριο της εξέτασης σε ένα δημόσιο νοσοκομείο. Έχουν το δικαίωμα της δωρεάν περίθαλψης μόνο αν αποτελούν έκτακτο περιστατικό. Ο φόβος της απέλασης τούς οδηγεί σε πιο ασφαλή μονοπάτια περίθαλψης, αυτά των μη κυβερνητικών οργανώσεων.
82 83
[ Πλαισιώνοντας τον Άλλον ]
Framing the Other The Netherlands/ Ολλανδία 2011 25' Mursi, English/ Mursi, Αγγλικά
Σκηνοθεσία - Έρευνα | Director - Research Ilja Kok and Willem Timmers The Mursi tribe resides in the basin of the Omo River, in the east African state of Ethiopia. Mursi women are known for placing large plates in their lower lips and wearing enormous, richly decorated earrings, which has become a subject of tourist attraction in recent years. Each year, hundreds of Western tourists come to see the unusually adorned natives; posing for camera-toting visitors has become the main source of income for the Mursi. Η φυλή Mursi κατοικεί στην κοιλάδα του ποταμού Omo στην Αιθιοπία στα ανατολικά της Αφρικής. Είναι γνωστό ότι οι γυναίκες των Mursi τοποθετούν μεγάλα πιάτα στα κάτω χείλη τους και φορούν τεράστια, πλούσια διακοσμημένα σκουλαρίκια, κάτι το οποίο έχει γίνει αντικείμενο ενδιαφέροντος από τουρίστες τα τελευταία χρόνια. Κάθε χρόνο, εκατοντάδες Δυτικοί τουρίστες έρχονται να δουν τους ασυνήθιστα στολισμένους γηγενείς και η διαδικασία να ποζάρουν για τους επισκέπτες και τις φωτογραφικές τους μηχανές έχει γίνει η βασική πηγή εισοδήματος τους.
Willem Timmers and Ilja Kok work at I CAMERA YOU productions, an audiovisual production company focusing on commissioned documentary films and journalistic items. Ilja Kok has worked as a tour guide in various countries in the past. Ο Willem Timmers και η Ilja Kok εργάζονται για την εταιρεία CAMERA YOU, μία εταιρεία παραγωγής οπτικοακουστικών έργων που επικεντρώνεται σε αναθέσεις κινηματογραφικών ντοκιμαντέρ και δημοσιογραφικών κομματιών. Η Ilja Kok εργάστηκε στο παρελθόν ως ξεναγός σε διάφορες χώρες.
84 85
Presentation Dr. Simeon Magliveras
Teaching Visual Anthropology: The Greek and Singaporean experience Διδάσκοντας Οπτική Ανθρωπολογία: Εμπειρίες από την Ελλάδα και τη Σιγκαπούρη
Σε αυτό το σεμινάριο ο Σιμεών Μαγκλιβέρας θα μιλήσει για την εμπειρία της διδασκαλίας της οπτικής ανθρωπολογίας στη Σιγκαπούρη και την Ελλάδα, και θα θέσει ερωτήματα σχετικά με τη χρήση της εικόνας στην εκπαιδευτική διαδικασία. Θα παρουσιαστούν αποσπάσματα από τις φοιτητικές ταινίες: α. Γκράφιτι (Ελλάδα) 2012 8', Χρήστος Μελίδης, Βασίλης Πούλατζ, Ανδρέας Χαλικόπουλος β. Ευγενικές Ψυχές (Σιγκαπούρη) 2011 21', Jasper Yu, Russel Yuan, Christina Yen γ. Alter-Ego (Σιγκαπούρη) 2011 13', Trixie Chua, Jean Yap, Jayne Than In this workshop Simeon Magliveras will present his experience of teaching visual anthropology in Singapore and Greece, and pose questions about the use of image in educational process. Titles of films: a. Graffiti (Greece), 2012, Christos Melidis, Basilis Pulaj, Andreas Chalikopoulos b. Kind-Hearted Souls (Singapore), 2011, Jasper Yu, Russel Yuan, Christina Yen c. Alter-Ego (Singapore), 2011, Trixie Chua, Jean Yap, Jayne Than Ο Δρ Μαγκλιβέρας έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο Durham στην Αγγλία και είναι αναπληρωτής καθηγητής ανθρωπολογίας στο American College of Greece - Deree College από το 1999 όπου διδάσκει μαθήματα στην κοινωνική και οπτική ανθρωπολογία. Έχει κάνει επιτόπια έρευνα με τις εθνοτικές ομάδες του Yao Mien και Χμονγκ στο ΒΑ Λάος, και πρόσφατα πραγματοποίησε έρευνα με μετανάστες από τις Φιλιππίνες στην Ελλάδα, εξετάζοντας τον τρόπο που χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα ως προς τις επιθυμίες και επιδιώξεις τους. Αυτή την περίοδο κάνει έρευνα με θέμα τα κοινά στοιχεία στις παραδόσεις μεταξύ των Σούφι και της Ορθοδοξίας. Το 2011, ο Δρ Μαγκλιβέρας εργάστηκε ως μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο School of Art, Media and Design στο Nanyang, όπου δίδαξε οπτική ανθρωπολογία. Simeon Magliveras Dr. Magliveras received his PhD. from Durham University in the UK and he is an associate professor in anthropology at the American College of Greece – Deree College since 1999, where he teaches courses in social and visual anthropology. He has done fieldwork with the ethnic groups of the Yao Mien and Hmong of North Eastern Laos, exploring how memory and identity are imbued in the textile production and recently he worked with Filipino migrants in Greece, looking at how they use social networks to reach their desired objectives. Presently he is researching common discourses of Sufi and Christian Orthodox mystic traditions. In 2011, Dr. Magliveras had a postdoctoral fellow in the School of Art, Media and Design at Nanyang Technical University where he taught a course in visual anthropology.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Jean Rouch : shooting without a tripod. Jean Rouch: κινηματογραφώντας χωρίς τρίποδο Είναι μια ειδική μέθοδος που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '60 από τον Γάλλο σκηνοθέτη και έναν από τους εμπνευστές της Nouvelle Vague, Jean Rouch (1917-2004). Χρησιμοποιείται κυρίως στο ντοκιμαντέρ και στον εθνογραφικό κινηματογράφο και εφαρμόζεται μέσω μιας ειδικής γυμναστικής, η οποία ονομάζεται «κινηματογραφικό γυμναστήριο» και λειτουργεί στο σώμα χρησιμοποιώντας το ως ένα τρίποδο. Η παρουσίαση θα ερευνήσει το πλαίσιο της δημιουργίας της και τον τρόπο που έχει αναπτυχθεί. It is a special method developed during the sixties by the French filmmaker and one of the initiators of the Nouvelle Vague, Jean Rouch (1917-2004). Used mainly in documentary and ethnographic films, this method consists of a special gymnastic called "filmic gym" that works on the body using it as a tripod. The presentation will explore the context of its creation and the way it has been developed. H Pascale Feghali γεννήθηκε στη Βυρηττό του Λιβάνου το 1969. Σπούδασε Κοινωνιολογία της Τέχνης στη Σορβόνη (1988-1993) και Οπτική Ανθρωπολογία στη Nanterre (1999-2007) όπου και γνώρισε τον Jean Rouch, έναν από τους πρωτεργάτες του γαλλικού Νέου Κύματος. Ακολουθεί, στην κινηματογραφική δουλειά της, τη μέθοδό του, η οποία βασίζεται στην πλήρη ελευθερία κίνησης του κινηματογραφιστή κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων μέσα από την ανάπτυξη ειδικής σωματικής εκγύμνασης που απαιτείται για το σκοπό αυτό. Το 2007 ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή στην Οπτική Ανθρωπολογία. Από το 1995 διδάσκει στο Τμήμα Κινηματογραφικών και Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Saint-Josephτης Βυρηττού. Κατά το διάστημα 1997-2001 ίδρυσε και διεύθυνε το Φεστιβάλ Ayloul στη Βυρηττό, ετήσιο φεστιβάλ για την παράλληλη διερεύνηση Θεάτρου, Χορού, Εγκαταστάσεων και Βιντεοτέχνης. Από το 2009 είναι συνεργάτης του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας (CNRS) στο πεδίο της Αστικής Ανθρωπολογίας. Pascale Feghali was born in 1969 in Beirut/Lebanon. She studied Sociology of art (1988-1993) at La Sorbonne and Visual anthropology (1999-2007) at Nanterre were she met Jean Rouch, one of the initiators of the French Nouvelle Vague. She followed his working method based on the total freedom of movement of the filmmaker during the shooting, developing a special gymnastics for that purpose. In 2007, she obtained her PHD in Visual Anthropology. Since 1995, she teaches at Saint-Joseph University in Beirut at the department of Cinema and Theatre studies. Between 1997-2001 she has founded and directed the Ayloul Festival in Beirut, an annual festival focusing on the cross-exploration of theatre, danse, installation and video. She is a research associate (since 2009) in urban anthropology at the CNRS (Centre National de Recherche Scientifique) in France.
Το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας θέλει να ευχαριστήσει τους: Athens Ethnographic Film Festival wishes to thank:
Exile Room, Βάλερυ ΚΟΝΤΑΚΟΣ και Δέσποινα ΠΑΥΛΑΚΗ Alijah CASE and the Documentary Educational Resources (DER), Élise JALLADEAU και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, το Σωτήρη ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ και Αφροδίτη ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ, Ateliers Varan and David TRETIAKOFF and Ali HAZARA Παναγιώτη ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ, Στάθη ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟ, Δημήτρη ΓΚΕΝΕΡΑΛΗ, Μιχάλη ΖΟΥΠΑ, Toby LEE, Δημήτρη ΜΥΛΩΝΑ Το τμήμα της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, τη Βαρβάρα ΔΟΝΟΥ και Σταματία ΓΟΥΡΝΑ Εταιρία Αστικού Πολιτισμού ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ, Μαρία ΑΝΕΣΤΟΠΟΥΛΟΥ και Βασίλη ΚΑΡΑΜΗΤΣΑΝΗ, Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθήνας - ΝΥΧΤΕΣ ΠΡΕΜΙΕΡΑΣ, Φαίδρα ΒΟΚΑΛΗ και Νίκη ΞΕΝΟΥ Και ιδιαίτερα όλους του δημιουργούς (and especially all the filmmakers) Peter BIELLA, Lukas BIRK & Sean FOLEY, Pedro BRANCO, Lesley N. BRAUN, Kaska BUTKIEWICZ-PHUNTSOK, Michael CHRONOPOULOS-MANDAS, Lefteris FYLAKTOS, Soledad GESTEIRA & Soledad TORRES AGUERO, Dimitris GOUVIS & Christos SIGALOS & Athanasia PAPACHRISTODOULOU, Anna GRIMSHAW, Alyssa GROSSMAN & Selena KIMBALL, Martin GRUBER, Orsalia KASSAVETI, Ilja KOK & Willem TIMMERS, Kilian LAMTUR TANLAKA Andy LAWRENCE, Tobias LINDNER, Zhang MO, Christine MODERBACHER, David MORANDINI & Matteo KEFFER Noam OSBAND, Maria PAPATHANASIOU, Quino PINERO, Rossela SCHILLACI, Martin ZINGGL, Tanja WOL SORENSEN