Droomvallei Uitgeverij The making of Paal 15 Fijne boeken ook over ingewikkelde onderwerpen
HOE HET BEGON ... Het idee voor deze bundel Waddenverhalen ontstond op onze veranda in Portugal, waarna via Facebook mijn idee gedeeld én enthousiast ontvangen werd. Ik schreef: ‘Wie gaat er mee een midweek schrijven op Ameland? Ieder schrijft een kort verhaal dat daarna gegarandeerd wordt geplaatst in een verhalenbundel die uitgegeven wordt door De Droomvallei’. Binnen drie dagen zat de midweek vol. Half juni was het eindelijk zo ver en reisden we met de hele groep af naar Ameland. Gedurende vier dagen gaf ik de schrijvers workshops over de diverse facetten van ‘Hoe schrijf je een kort verhaal’. Daarmee ging iedereen voortvarend aan de slag. En liep iemand vast, dan hielp ik die schrijver verder. Vanaf die tijd overheerst een gevoel van samen. Samen schrijven, samen brainstormen, samen delen, samen sterker worden. Die kracht van samen is groter dan als ieder als eenling een verhaal DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 2
zou schrijven. De bundel heeft een toepasselijke titel gekregen: Paal 15, naar het titelverhaal van Antoinette Kalkman. Nu ligt er een bundel Waddenverhalen over de streek waar we allemaal een beetje verliefd op zijn geworden. Vandaar dat we graag 1 euro per verkocht boek aan de Waddenvereniging doneren. Het is bijzonder dat mijn initiatief zo omarmd is. Ik ben dan ook waanzinnig trots dat er nu een fantastische verhalenbundel ligt. Ga hem lezen en geniet van de specifieke Waddensfeer. Marelle Boersma (initiatiefnemer) DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 3
EEN VERHAAL OP LOCATIE Natuurlijk had ik thuis op de bank een verhaal kunnen schrijven over Ameland en research kunnen doen op mijn laptop. Maar ik heb ervaren dat het voor mij zoveel leuker en beter was om dit te doen op de locatie zelf. Waarom zult u zich misschien afvragen. Nou, dat begon eigenlijk al op de boot. Ik rook de zilte zeelucht, hoorde de meeuwen en de wind bestormde mij meteen aan alle kanten. Alles was zoveel intenser. En ja als je dus op Ameland woont, moet je dus iedere keer de boot nemen naar het vaste land. Ik vroeg mij af, zou ik dit dan vaak gaan doen, zou ik mezelf opgesloten voelen of juist beschermd en gekoesterd door de duidelijke grenzen? Eenmaal op het eiland aangekomen knoopte ik her en der een praatje aan en werd mij bewuster van de verschillen en overeenkomsten tussen echte Amelanders, eilanders, mensen van buiten die op Ameland wonen en mensen van het vaste land. Dit kon ik meenemen in mijn verhaal. Zou het leven hier dan toch heel anders zijn? Het wakkerde mijn enthousiasme aan om meer te weten te komen over de geschiedenis van het eiland. Zijn er bijvoorbeeld andere gebruiken en hoe goed kennen de mensen hier elkaar? Ik wilde heel graag naar buiten, het eiland op. Ik stond dan ook te popelen toen we op de fiets een dag research mochten doen over het eiland. In Buren zag ik het standbeeld van Rixt van Oerd. En nadat ik over haar gelezen had besloot ik direct om een link in mijn verhaal te maken met dit volksverhaal van Ameland. Toen ik tussen Hollum en Ballum in een bescheiden bosgebied op een pad terechtkwam die het Galgeslootpad heette werd ik meteen enthousiast. Dit zou de ideale locatie kunnen zijn voor mijn verhaal. Dit plekje had ik nooit gevonden als ik niet op Ameland zou zijn besefte ik! DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 4
Ik las dat op deze plek de galg van Ameland had gestaan. En de familie Cammingha, die op Ameland de scepter zwaaide, hing hier alle dieven en ander gespuis op. Ideaal om te gebruiken. Ameland gaf mij de hele dag door dit soort cadeautjes. Ik vond de ideale plek waar de hoofdpersoon kon gaan wonen in mijn verhaal. Zag de verschillende planten die op het eiland leven en besloot daar iets mee te doen. En zag verschillende achternamen telkens weer terug komen, Metz, de Jong. En een makelaar die Koudijs heet, dat verzin je toch niet? Wat was dat heerlijk om te ontdekken dat het verhaal door hier te zijn naar mij toe kwam. Nou ja in ieder geval de bouwstenen daarvan. Net als alle andere schrijvers heb ik geprobeerd om een Waddeneiland voor u in een verhaal te vangen. Wat je daar ziet, ruikt, voelt en proeft en ik hoop dat als u het boek leest dit ook zult ervaren en ervan zult genieten. Anita Kok
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 5
DOOR ER TE ZIJN DRUPPELT AMELAND MIJN VERHAAL IN “Vandaag gaan we schrijven op locatie!” Marelle Boersma stuurt ons op pad. Samen met Esther van der Ham ga ik Ameland verkennen met de fiets. Het verhaal van Esther speelt zich af bij de vuurtoren, mijn verhaal bij natuurgebied het Oerd. Ik geef het toe, ik ben geen fietser. Ik wandel bijna dagelijks in het bos en dan schrijf of fotografeer ik daar, maar fietsen... Er gaat een wereld voor mij open. Ik bezoek graag de Wadden, maar op Ameland ben ik nu voor het eerst. We fietsen over smalle schelpenpaadjes. Steeds in de buurt van water. De beigekleurige duinen worden onderbroken door paarse bloemen of duindoorn. Een schreeuw van een meeuw en de sompige geur van het wad. Ik laat me meevoeren door de wind op weg naar het Oerd. Daar gaat Edith, mijn hoofdpersonage ook heen. Ze wil maar een ding tijdens de schrijfweek op Ameland: een contract met een uitgever.
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 6
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 7
Esther fietst enthousiast door, terwijl ik overal mooie fotoplekjes zie. Even pauze. Mijn verhaal groeit in mijn hoofd. Vaak ben ik Edith als ik door dit prachtige landschap fiets, maar meestal ben ik de schrijfcoach in het verhaal, net zoals in het echte leven. Ik gebruik de deadline zoals ik die ook aan mijn klanten deel. 23:59. Edith zwoegt aan haar verhaal. Ze fietst naar boven het duin op. Links van mij zie ik een picknickkleed. Wat als... Het werkt. De geuren, kleuren en smaken van Ameland druppelen mijn verhaal in. Terwijl ik zwoegend tegen de wind in probeer om in de buurt van Esther te blijven, ben ik echt op Ameland en worstelt Edith met ‘het contract‘ en met de wind. Behalve in mijn verhaal, komt de fietstocht ook in mijn lijf terecht. Stram loop ik avonds naar mijn kamer. Mijn spieren verzetten zich. Als Esther de volgende dag de langere tocht naar de vuurtoren maakt, mag ik gelukkig de buurt verkennen bij ons verblijf. Een straffe wind en zere billen blijven mij bespaard. Maar er zijn mooie verhalen geboren. En de vraag is: krijgt Edith dat contract? Je leest het in Paal 15. Hoever ga jij voor een contract met een uitgever? Jolanda Pikkaart
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 8
DE BUNDEL IS VERKRIJGBAAR BIJ ALLE (ONLINE)BOEKWINKELS ISBN 9789492844378 EN KOST 12,50 EURO, HIERVAN GAAT 1 EURO NAAR DE WADDENVERENIGING
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 9
PROEF DE VRIJHEID VAN DE WADDEN Deze woorden over Paal 15 schrijf ik in Pompeï. Pompeï was in het jaar 79 na Christus een bruisende Italiaanse stad waar het leven in een klap tot stilstand kwam door een onverwachte uitbarsting van de vulkaan Vesuvius. De 20.000 inwoners werden levend gekookt door de giftige, hete gaswolk en kokende lava. Het is indrukwekkend om te zien hoe welvarend de Romeinen net na Christus leefden en hoeveel is geconserveerd onder de metersdikke aslaag. Is het gek dat ik in Italië schrijf over een oer-Hollands gebied? Zeker niet! Pompeï in Italië en ‘onze’ Wadden hebben namelijk een belangrijk iets gemeen: ze staan beiden op de Unesco werelderfgoedlijst en dat is niet voor niets. Werelderfgoed is een monument, gebied of landschap met een natuur- of cultuurhistorische waarde die uniek is in de wereld. Als je eenmaal op de Wadden bent geweest snap je waarom dit prachtige stuk Nederland deze erkenning in 2009 heeft gekregen. Er leven wel 10.000 verschillende planten en dieren in het gebied en zo’n enorme variatie vind je nergens anders ter wereld. Op het terras in de Italiaanse zon is het niet moeilijk om aan de Wadden te denken. Pompeï en dit stuk wonderschone Nederland hebben, naar mijn mening, namelijk nog iets anders gemeen. De Romeinen hielden er een zeer vrije (lees moderne) levensopvatting op na en het woord vrijheid associeer ik direct met de Wadden. Sinds mijn jeugd kom ik er regelmatig en elke keer als ik een voet aan land zet, verdwijnt de hectiek van de vaste wal en neemt de rust het heft in handen. De Wadden zijn uniek, de natuur is bijzonder en is elke dag in beweging. De inwoners zijn gastvrij en laten je genieten van al het moois dat de Wadden je bieden. Nergens is de geur van de zilte zee zo speciaal, DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 10
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 11
nergens brandt de zon zo vaak in Nederland als op Vlieland, nergens anders waait de wind zo lekker door je haren, zijn de wolken zo imposant en nergens smaakt een vers gevangen oester zo goed. Ik ben verliefd op de eilanden en gelukkig herkennen mijn kinderen datzelfde gevoel. Inmiddels zijn ze jong volwassen maar ze praten nog altijd lyrisch over het mooiste speelgoed uit hun kindertijd: krabbenrace op de steiger! Ik zie ze nog gaan met hun blonde verwaaide koppies, rode blossen op hun wangen, ingespannen loerend naar de beste krab die hen de overwinning zou brengen. Geluk zit ‘m in de kleine dingen! De Wadden staan ook voor mij symbool voor geluk. Ik ben er zelfs getrouwd. In 2016 zei ik ja tegen de liefste in het drenkelingenhuisje op de Vliehors in Vlieland. Vroeger een vluchtplaats voor gestrande schipbreukelingen, nu een romantisch decor midden op een immense zandvlakte. Op welk Waddeneiland je ook komt; overal zal je een gevoel van geluk, rust en vrijheid ervaren. Wanneer je de verhalen in Paal 15 leest, proef je die sfeer vanzelf vanaf het papier en weet ik zeker dat jouw volgende weekendje weg naar een van de Waddeneilanden zal zijn. Geniet! Antoinette Kalkman
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 12
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 13
SCHRIJF MIDWEEK AMELAND 18 T/M 22 JUNI Met een brok in mijn keel en opkomende tranen zeg ik gedag tegen mijn kleine meid. Vier maanden oud nog maar, wat ben ik voor moeder dat ik haar nu al alleen laat? Wanneer ik in de blauwe ogen van mijn lieve man kijk, verdwijnt het schuldgevoel al gauw. Ze zal deze week niets tekort komen, hij is immers thuis om voor haar te zorgen. En ik, ik kom weer eens toe aan mezelf. Schrijven is iets wat bij mij altijd onder de oppervlakte ligt te borrelen. In mijn jeugd heb ik veel dagboeken volgeschreven. Ook schreef ik verhaaltjes en in mijn puberteit gedichten. Op een gegeven moment is dit veelvuldige schrijven echter naar de achtergrond verdwenen. Het volwassen leven drong zich aan waarin andere uitdagingen mijn aandacht opeisten. Toen ik deze schrijfweek cadeau kreeg van mijn man, greep ik deze kans dan ook met beide handen aan.
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 14
Onder leiding van één van mijn favoriete thriller schrijfsters worden we vier dagen ondergedompeld in de wereld van het schrijven. Samen met veertien voor mij nog onbekende mensen ga ik dit avontuur aan. Onze verhalen worden zelfs uitgegeven, hoe bijzonder is dat! In de auto kan de muziek weer eens heerlijk hard en in mijn buik kriebelt het. Dit doe ik voor mezelf. Aangekomen bij de veerhaven is het een drukte van belang. Vooral veel kinderen die uitgelaten, gespannen en hierdoor erg aanwezig zijn. Natuurlijk is Ameland een populaire bestemming voor schoolkampen. Ik kijk eens goed om mij heen of ik nog mensen alleen zie staan, zouden zij dan ook meegaan op schrijfweek? Een beetje onwennig loop ik rond en ik besluit om buiten op de boot te wachten. Eenmaal op de veerboot zie ik op een gegeven moment berichten in de groepsapp voorbij komen. Marelle Boersma en haar man zitten ook op deze boot. Ik kijk eens om mij heen en herken haar al gauw. Toch ietwat zenuwachtig loop ik erheen. Ze kijken me vragend aan wanneer ik mij voorstel. Wanneer ik toevoeg dat ik meega op schrijfweek, zie ik de kwartjes vallen. De meesten schijnen elkaar al te kennen van voorgaande schrijfvakanties en ik ben één van de nieuwe gezichten. Dit gevoel van ‘nieuw in de groep’ blijft de hele midweek aan mij kleven. Gelukkig kom ik er op het eiland achter dat er een paar mensen zijn die zoiets ook voor het eerst doen. De meer ervaren schrijvers zijn echter in de meerderheid. We mogen een kamer kiezen op deze mooie locatie ‘de Oranjerie’ op het Amelandse platteland. Ik slaap op een kamer met Esther van der Ham. Pas later op de dag kom ik erachter dat zij de eigenaresse is van Droomvallei Uitgeverij en dus deze bundel gaat uitgeven. Ok Lisette lekker begin, je had echt geen idee toen je haar vanmiddag ontmoette. Wat had ik ook alweer tegen haar gezegd? Hopelijk geen beledigende dingen. Volgens mij vroeg ik nog of zij veel ervaring had met schrijven. Een beetje had ze DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 15
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 16
geantwoord. Een beetje boel bleek dus later op de dag. Ik kon wel door de grond zakken. Gelukkig zag zij er de humor wel van in en nam ze me niets kwalijk. Met de hele groep proosten we met een heerlijk glaasje Portugese port op onze samenwerking en de week is officieel begonnen. Marelle vertelt kort hoe de dagen eruit gaan zien en wat we per dag kunnen verwachten. Er is ook voldoende tijd ingeruimd om daadwerkelijk te schrijven aan je verhaal. Na een korte voorstelronde wordt mijn gevoel van amateur nog eens versterkt. Indrukwekkend wat veel van hen al bereikt hebben op schrijfgebied. Hoor ik hier wel thuis? Met een beschaamd gevoel vertel ik kort wie ik ben en dat dit voor mij een nieuwe ervaring is. En of het een ervaring was! Inspirerende workshops, heerlijke maaltijden van Jan en veel tijd om op ontdekking te gaan en te schrijven. Die schrijftijd vond ik zelf het moeilijkste. Nogal overweldigd door de ideeën en de vaart van anderen, kwam mijn eigen verhaal niet van de grond. Wat een mooie onderwerpen en verhaallijnen. Ze lijken het zo uit hun mouw te schudden. Om me heen zie ik mensen verwoed schrijven of typen. Ik begin druk te ervaren en probeer rustig te blijven. Deze rust verlies ik wanneer ik op consult ga bij ‘schrijfdokter’ Marelle. Het pad wat ik ingeslagen had kwam te dicht bij de realiteit, mijn eigen gevoel stond me hierbij enorm in de weg. Na een huilbui en wat bemoedigende woorden en bruikbare tips, ga ik weer aan de slag. Het daadwerkelijke verhaal komt nog niet uit mijn vingers rollen, maar ik weet steeds meer over Ameland en er vormt zich een helder beeld van mijn hoofdpersonage. Aan het eind van de week heb ik een duidelijke verhaallijn waar ik mee aan de slag kan. Sommigen hebben het verhaal zelfs al zo goed als af en gaan met een voldaan gevoel naar huis. Ik probeer me erbij neer te leggen dat ik als beginnend schrijver gewoon wat meer tijd nodig heb. Voor mij was het heel veel nieuwe informatie en mijn hoofd gonst nog na van alle verhalen en gesprekken van anderen. De DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 17
deadline en het feit dat de verhalen gebundeld worden, zorgt ervoor dat ik thuis tijd inplan voor het schrijven. Als je iets echt graag wilt, is er altijd ruimte voor te vinden. Ik hoop dat jullie van mijn verhaal ‘Gaue grau’ gaan genieten. Deze schrijfweek heeft mij dermate geïnspireerd dat ik het schrijven weer plek geef in mijn ‘drukke’ leven. Ik ben benieuwd hoeveel meer ik nog kan leren en hoe ik als schrijver kan groeien. Ja ik noem mijzelf een schrijver. Ik ben geen amateur meer, ik heb immers een gepubliceerd verhaal in de prachtige bundel ‘Paal 15’. Lisette van Kasteren
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 18
RUBEN SMIT OVER PAAL 15 Het Waddengebied is het enige Nederlandse gebied waar ik me soms echt klein kan voelen. Het kan er gevaarlijk zijn; als de wind plotseling draait of als het vloed wordt. Nergens in ons land kun je zo veel sterren zien en als je geluk hebt zelfs het Noorderlicht. Als het stormt is de kracht tot in je vezels te voelen. De zeelucht is er schoon en het licht, sterk wisselend door de seizoenen maar altijd even helder. Kortom, de Wadden geven mij energie. In de verhalenbundel Paal 15 komt de prachtige en rustgevende natuur van de Waddeneilanden goed tot uiting. Ruben Smit, ecoloog en filmmaker van de film: WAD! Overleven op de grens van water en land.
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 19
OVER HET SCHRIJFPROCES VAN EEN KORT VERHAAL Wanneer ik lees over het project dat Marelle (Boersma) heeft ontwikkeld, gaat er meteen iets kriebelen. Hoe tof is het om mee te doen en samen met andere schrijvers te werken aan een bundel korte verhalen met als rode draad “het waddengevoel”? Geen twijfel mogelijk: heel tof. Alleen is er één aspect dat mij doet aarzelen. Tijd. Met name het gebrek daaraan. Op het moment dat ik van het project hoor, werk ik al geruime tijd aan een verhaal. Het vordert gestaag, niet zo snel als ik zou willen. Want ik heb een partner, een sociaal netwerk, familie en o ja, ook nog een baan! Dus ga ik mij hier wel in storten? Grote kans dat ik verder verwijderd raak van het oorspronkelijke schrijfwerk. Maar in mijn hoofd is het al druk met ideeën. Bij voorbeeld van een griezelverhaal met een vuurtoren: het is nacht en het licht van de vuurtoren dooft. En dan… Je moet weten, ik ben groot fan van het genre griezelverhaal, oftewel ‘ghoststory’ zoals in het mooie engels. Daar, aan de overkant van het Kanaal is deze schrijftraditie dan ook dieper geworteld dan hier. Met klinkende namen als Dickens, Du Maurier en Conan Doyle. Weer twijfel. Dan komt er een nieuw beeld: van een jongen, lopend op een uitgestrekt verlaten strand, samen met zijn hond. Er is iets aan de hand met deze jongen. Op een dag ontmoet hij een jutter. En dan… Niks te griezelen! Dit beeld zet zich vast in mijn hoofd en ik ga er een nachtje over slapen. Eens kijken of het de ochtend haalt. En ja hoor, bij het opstaan is de jongen er weer. Meteen. Dus staat DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 20
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 21
mijn besluit vast. Ik ga dit doen. Als ik mij inschrijf is er gelukkig nog plek maar ik ben nipt op tijd. Een paar uur later zit de schrijfgroep vol. In aanloop naar de schrijfweek op Ameland denk ik regelmatig aan ‘mijn’ jongen. Ik weet zijn naam, ook die van de hond. Ook weet ik wat er met hem aan de hand is, wat hem bezielt. Dat hij op Schiermonnikoog is en er de kerstvakantie doorbrengt bij zijn oma en opa. Bam. Bam. Bam. Ideeën duiken over elkaar heen en brengen het geheel in beweging als dominostenen. Ik heb op dat moment nog geen idee van de regels waaraan het korte verhaal zal moeten voldoen, behalve dat de Wadden het decor moeten vormen. Dus wanneer er inspiratie is, grijp ik het vast en werk het uit. Zonder begrenzingen of beperkingen. Ik laat het vrij. Tijdens de schrijfweek op Ameland ontmoet ik de andere schrijvers, enkelen van hen ken ik al. Marelle licht iedere dag een bepaald onderdeel toe; verdieping van een personage, het decor, sfeer. Ze geeft opdrachten mee. Biedt een luisterend oor wanneer er iemand vast zit, of twijfelt of gewoon wil overleggen. En ondertussen wordt er al druk geschreven. Om mij heen worden laptops opengeklapt en binnen enkele minuten vult het geluid van het zachte tikken de kamer. En ik kijk naar het schrift in mijn schoot. Al zolang ik aan het schrijven ben, doe ik de eerste versie met de hand op papier. Ik weet niet beter dan dat dit zo hoort. In ieder geval hoort het bij mij. Ik heb dan ook een heleboel kleine notitieboekjes, handig voor in de binnenzak van mijn jas. Gelinieerd maar ook met blanco pagina’s. Liefst van een bepaald merk. Paperblanks, de vertegenwoordiger is een vriend van mij -heel handig- maar ook Moleskine en Leuchtturm zijn favoriet. Dik papier, dat schrijft fijn. En er liggen ook nog stapels schoolschriftjes en schrijfbloks, ringband, A4. Van de Hema. Het is belangrijk dat ik altijd wat op voorraad heb, binnen DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 22
handbereik. Voor je weet maar niet. Dus daar ligt hij, het gelinieerde vel, klaar om volgeschreven te worden. Met de notitie’s en passages die ik thuis al geschreven heb bij de hand gaan mijn gedachten naar de jongen en zijn hond. Bij het schrijven zie ik als het waren de beelden, het is bijna filmisch. Ik zit binnen, op een bank met een kop thee, maar eigenlijk ben ik buiten op een verlaten strand. Het is koud en het regent zachtjes. Ik loop naast de jongen en de hond draaft voor ons uit, kwispelend met zijn staart. Gedurende de week hoor ik het om mij heen: de schrijvers vermelden het aantal woorden dat ze zojuist geschreven hebben en het doet mij denken aan de trainingen in het zwembad. Het aantal baantjes. Na afloop bij het omkleden ging het vooral hier over. Nu zit ik tussen 14 andere schrijvers, iedereen heeft hetzelfde doel. We weten inmiddels dat het korte verhaal aan een maximum aantal woorden moet voldoen: 4000. Ik ben niet zo gevoelig voor cijfers, ik heb er niet veel mee, dus dat aantal is voor mij nogal abstract. Maar het gebabbel over het genoteerde aantal woorden, hoe onschuldig ook, maakt mij toch een tikkeltje zenuwachtig. Totdat ik mijzelf in de badkamer recht in de ogen kijk, en hardop uitspreek dat ik mezelf moet blijven. ‘Laat je niet opfokken’, of iets van die strekking. Thuisgekomen van de schrijfweek gaat het ontwikkelen en bouwen van mijn verhaal gewoon verder. Er is een deadline gesteld en dat is ook een nieuwe ervaring, de zoveelste in dit project. Tegelijk is het heel nuttig. Het geeft mijzelf telkens die duw om vooruit te komen. Wanneer ik de ruwe versie in mijn laptop ga overbrengen en meteen ook een tweede versie ervan maak, zie ik de teller van het aantal woorden onderin het beeldscherm oplopen. Ik ben nog lang niet bij het einde maar ik nader de 4000 met rasse schreden. Vanaf dat moment ga ik anders om met de tekst die nog komen DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 23
gaat. Ik heb de neiging de zinnen in te korten. Bondiger te maken. Maar dat is niet de bedoeling! Dus: ik let niet meer op die teller en werk eerst het verhaal dat er op papier staat in zijn geheel uit. Het schrappen en schaven is voor latere zorg. Bij ruim 6000 woorden ben ik klaar en leg het even een paar dagen weg. Ondertussen denk ik er wel veel aan en bij een idee of detail grijp ik een blokje om het te noteren voor ik het vergeten ben. En dan volgt het proces van ‘kill your darlings’. Ik zal toch, hoe dan ook, aan die 4000 woorden moeten voldoen. Wat een kort verhaal altijd in zich heeft is dat het in de vertelling heel veel begrenzingen in zich heeft. Er is geen ruimte voor veel flashbacks of uitgebreide introductie van personages of het duiken in het verleden van de hoofdfiguur. Een kort verhaal komt binnen enkele zinnen of een enkele alinea tot de kern. Met dat in mijn achterhoofd ga ik verder met aanpassen, schuiven en aanvullen. Nu het verhaal klaar is en ingeleverd bij de uitgever, kijk ik er met veel plezier op terug. Het hele proces zat vol boeiende en spannende momenten. Bijvoorbeeld toen ik mijn schrijven voor het eerst aan anderen liet lezen. De onzekerheid en de twijfel tot het moment dat hun reactie binnenkwam. Je geeft jezelf op een bepaalde manier bloot. Een verhaal verdient het nu eenmaal om gelezen te worden. Anders blijft het in de veilige omgeving van de maker en zal het nooit in andere hoofden tot leven komen. Het project is een heel bijzondere en dierbare ervaring dat ik zal koesteren en waar ik nog vaak aan terug zal denken. Ik kijk uit naar het moment wanneer de bundel van de drukker komt en ik het in mijn handen kan nemen, het kan wegen, openslaan, bladeren. Dat het een boek is geworden. Dat het opgepakt kan worden door anderen. En dat het gelezen wordt. DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 24
Maar helaas niet door mijn grote inspirator en stimulator. Zij is er niet bij. Dus vanaf het begin was duidelijk en stond het als een paal boven water dat ik mijn verhaal van de jongen en de jutter aan haar zou opdragen. Zo is het gegaan. Esther van de Ven
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 25
DE SCHRIJVERS EN DE VERHALEN Antoinette Kalkman - Paal 15 Monique van Hest - Oerdrift Eveline Jongen - Hollumerduinen Petra Knaapen - 15 minuten Gerda Scholts - De hand van Fatima Anita Kok - Vingerhoedskruid Esther van der Ham - De partituur Madeleine ten Thij - Het tij keren Marelle Boersma - Geen bereik Mirjam Schoots - Ameland Westgat I Esther van de Ven - De jongen en de jutter Bianca Witmer - Zand erover Jolanda Pikkaart - Het contract Lisette van Kasteren - Gaue Grau Bente van de Haar - Op die helling
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 26
VIND JE SCHRIJVEN LEUK? ‘Vind je schrijven leuk? Ga je er later iets mee doen?’, mijn leraar Nederlands had dit bovenaan mijn opstel gezet. Jazeker, ik vond schrijven leuk en ik had er geen moeite mee. Maar wat kon ik er later mee doen? Daar was ik als puber toen niet mee bezig. Zodra het onderwerp voor het opstel bekend was, draaiden mijn hersenen al overuren. Als radartjes zochten ze naar woorden en zinnen en langzaamaan kwamen ook beelden in mijn hoofd naar boven. Dit alles gebeurde in een paar minuten terwijl het papier nog maagdelijk wit voor me lag. Op de achtergrond hoorde ik de secondewijzer van de wandklok de twee uur Nederlands wegtikken. Een harde deadline. Voor veel klasgenoten een hel. Als puber was literatuur en schrijven nou niet echt een vak waar iedereen van hield. Sommigen hoorde ik ongeduldig heen en weer schuiven op hun stoel om onder druk van de klok minimaal twee A4 vol te schrijven. Ik had al vaak een idee in mijn hoofd en schreef door totdat ik kramp in mijn arm kreeg. Zonder tipex zo foutloos en vloeiend mogelijk schrijven was best lastig. Natuurlijk worstelde ik met vorm en stijl en vooral de eerste zin. Over opbouw had mijn leraar wel wat verteld maar niet over het schrijven van een plot, perspectieven of een flashback. Ik experimenteerde daar mee en dat pakte niet altijd goed uit. Ik wilde vaker schrijven en meer schrijftechnieken leren. Dat bleef een wens totdat ik 30 jaar later een schrijftraining volgde bij Marelle Boersma. Haar aanpak vond ik heel prettig en de oefeningen gaven me veel inzicht om alleen verder te gaan. Maar wat als een fulltimebaan de tijd opslokt en er geen stok achter de deur is? Die stok zocht en vond ik. Tijdens een midweek met 15 vrouwen vol passie voor schrijven. Er was één gemeenschappelijk doel: een verhalenbundel schrijven op Ameland over de DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 27
Waddeneilanden. Ik had een paar verhalen in mijn hoofd die zich afspeelden bij het strand de zee en de duinen. Wat een kans om te schrijven! Onder begeleiding van Marelle werkte ik aan een plot. Had vaak zand tussen mijn tenen en fietste altijd met tegenwind onder de knalblauwe luchten. De zilte lucht maakte van mijn haar een bos touw, maar het maakte me niets uit. Het gaf me energie voor 10! Soms typte ik door tot 03.00 ’s nachts: schrappen, schrijven, schrappen, schrijven. Het werd een ritme wat ik niet eerder kende. En thuisgekomen ging het door na de feedbackronde van Marelle en een aantal ervaren schrijfsters. Tot diep in de nacht verfijnde ik zinnen om ‘slechts’ 4.000 woorden op te leveren. Want de klok tikte door. Net als vroeger bij de les Nederlands. Bianca Witmer
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 28
DROOMVALLEI UITGEVERIJ - WWW.PRACHTBOEKEN.NL THE MAKING OF PAAL 15 - 29
... EN HET RESULTAAT VAN DE SCHRIJFWEEK IN AMELAND Toen Marelle mij vanuit Portugal benaderde of ik zin had om mee te werken aan de schrijfweek door het verzorgen van een bundel met de verhalen, zei ik meteen Ja. Ik houd van bijzondere samenwerkingen, van uitdagingen (want dat was dit project zeker) en van bijdragen aan goede doelen (zoals in dit geval de Waddenvereniging). Ik ben trots op de schrijvers, die wonderschone verhalen hebben afgeleverd, daarin zorgvuldig begeleid door Marelle. De schrijfweek op Ameland heeft buiten de prachtige verhalen ook veel mooie contacten tussen de auteurs opgeleverd. Herinneringen om te koesteren. Veel plezier met de bundel, waaraan ook ik een schrijfbijdrage mocht leveren. Na het schrijven van een aantal romans was dit mijn eerste korte verhaal, en ook mijn eerste verhaal waarin het voor één van de hoofdpersonen slecht afliep. Hoe? Dat leest u in mijn verhaal ‘De partituur’. Veel leesplezier! Esther van der Ham, uitgever