Η
γυρίζει… Τεύχος 1, Ιανουάριος 2014 Έκδοση του συνεταιρισμού για την εναλλακτική κι αλληλέγγυα οικονομία, η Σβούρα
1
Η Σβούρα ξεκίνησε την περιστροφή της. Με αυτά που σας περιγράψαμε και με πολλά άλλα που στροβιλίζονται στο μυαλό μας. Με μεράκι και με προσδοκίες. Για να τα καταφέρει χρειάζεται τη συμβολή σας, την υποστήριξή σας, τη συμμετοχή σας. (Από το φυλλάδιο παρουσίασης της σβούρας που τυπώσαμε την άνοιξη του 2013)
η σβούρα γυρίζει Ίσως σε κάποιους να φαίνεται παράξενο ή πολυτέλεια ένα δελτίο πληροφόρησης πάνω σε θέματα εναλλακτικής οικονομίας από μια ομάδα που πρωτογενές της έργο έχει να διακινήσει προϊόντα από τον χώρο της. Ωστόσο ποτέ δεν θεωρήσαμε τη συλλογικότητα της σβούρας σαν ένα συνεταιρισμό διακίνησης προϊόντων, ούτε πολύ περισσότερο σαν επιχείρηση. Αντίθετα είμαστε μια πρωτοβουλία με συγκεκριμένα πολιτικά χαρακτηριστικά, που διατυπώσαμε στο κείμενο παρουσίασης της σβούρας (το οποίο συνοδεύει αυτό το δελτίο), χαρακτηριστικά που πιστεύουμε πως μέσα από τη λειτουργία και τη δράση μας θα αποκτούν μεγαλύτερη σαφήνεια και βάθος. Δεν προκύψαμε ευκαιριακά από την τωρινή κρίση, δεν φτιάχνουμε ένα μπάλωμα στην αντιμετώπισή της, είμαστε προϊόν της μόνιμης κρίσης ενός απάνθρωπου συστήματος. Οι αιτίες γέννησής μας δεν τελειώνουν με το τέλος της παρούσας κρίσης (όταν και όποτε τελειώσει), θα συνεχίσουν να υπάρχουν όσο κρατάει η αναζήτηση μιας κοινωνίας που θα εξασφαλίζει την αξιοπρέπεια, την ελευθερία, τη συμμετοχή και την φροντίδα των μελών της. Πιστεύουμε πως η κυκλοφορία αυτού του δελτίου θα μας βοηθήσει σ’ αυτή την προσπάθεια εμβάθυνσης και αναζήτησης. Σκοπός μας είναι να προβάλλουμε πρωτοβουλίες, εγχειρήματα, κινήσεις αλληλεγγύης και αγώνες που αναπτύσσονται στη χώρα μας, ιδιαίτερα αυτούς που είναι προάγγελοι της νέας κοινωνίας που οραματιζόμαστε· να μεταφέρουμε και να γνωστοποιήσουμε ανάλογες εμπειρίες που αποκτήθηκαν ή αγώνες που ξετυλίγονται σήμερα σε άλλα μέρη του κόσμου· να παραθέσουμε προβληματισμούς, θεωρητικές γενικεύσεις και ερωτήματα που προκύπτουν από την πορεία αναζήτησης αυτού του καινούργιου κόσμου που όλο έρχεται και όλο αργεί…· να συνδέσουμε τις εμπειρίες της εναλλακτικής οικονομίας με τις εμπειρίες που αναπτύσσονται σε άλλους τομείς κοινωνικής έκφρασης, στην εκπαίδευση, στην περίθαλψη, στον πολιτισμό, στην πληροφόρηση. Αυτό το πρώτο δείγμα του δελτίου μας είναι βγαλμένο εκ των ενόντων, από τη δουλειά αποκλειστικά μελών της σβούρας, γι αυτό και παρουσιάζει τεχνικά εμφανείς ατέλειες και μειονεκτήματα ερασιτεχνικού στησίματος που ωστόσο κουβαλάνε ταυτόχρονα και όλο το μεράκι και τη φροντίδα που μόνο το ερασιτεχνικό πάθος μπορεί να εμφυσήσει. Ελπίζουμε στο μέλλον το δελτίο μας να καλύψει τα κενά του και τις αποδόσεις του και περισσότερα απ’ όλα ελπίζουμε να αποτελέσει μια αφορμή και ένα πεδίο συνάντησης με ανθρώπους και συλλογικότητες που κουβαλάνε με τη σειρά τους ανάλογες αγωνίες και προσμονές.
2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ Εισαγωγικό ……………………………………………………………………. σελ. 2 Περιεχόμενα…………………………………………………………………………………3 Σχετικά με τους παραγωγούς που διακινούμε…………………………………………………………………………………..3 Εξτρακτιβίσμο: ο καπιταλισμός της λεηλασίας των φυσικών πόρων………………………………………………………….5 Χαλκιδική: Ανοικτή επιστολή γυναικών……………………………………………….. 9 Γειτονιές αλληλεγγύης…………………………………………………………..10 Η γη της Ευρώπης συγκεντρώνεται στα χέρια μιας ολιγαρχίας…………………………………………………………………….12 Μονσάντο, Μπλακγουότερ, Μπιλ Γκέϊτς: Όλα τα καθάρματα δουλεύουνε μαζί……………………………………………………14 Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ για το συνδικαλιστικό κίνημα σήμερα………………………………………………………….17 Εργατική αυτοδιαχείριση: Ιταλία – εργοστάσιο Ri-Maflow…………………………………………………………20 Τουρκία – εργοστάσιο KAZOVA…………………………………………………………21 Η Ελλάδα ανάποδα: εναλλακτικά εγχειρήματα Μπαξές, Ράδιο Μπάμπλ, Ρομπέν της ΔΕΗ, Αυτοδιαχειριζόμενο ωδείο………………………………………………………………23 Ενρίκ Ντουράν, ο Ρομπέν των τραπεζών…………………………………………….28 Εσκουελίτα ζαπατίστα: μαθήματα αυτονομίας……………………………………….30 Σβούρα, χώρος αλληλεγγύης…………………………………………………………..36
_____________________________________________________ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΙΝΟΥΜΕ Από την έναρξη λειτουργίας του σπόρου ήταν ατέλειωτες οι συζητήσεις του πρώτου καιρού για το ποια προϊόντα θα βάλουμε στα ράφια. Κοντεύουν οχτώ χρόνια από τότε που για πρώτη φορά εγχώρια προϊόντα έκαναν δειλά - δειλά την εμφάνισή τους στα ράφια του σπόρου. Στη συνέχεια γεννήθηκε το καλάθι, μια συλλογική διαδικασία διακίνησης νωπών εποχιακών προϊόντων μέσα στα πλαίσια του σπόρου και αυτό. Η εμπειρία που αποκτήθηκε από τις διαδικασίες αυτές, ο ερχομός της κρίσης, το ξεπέταγμα πολλών παραγωγικών πρωτοβουλιών, ιδίως στον αγροτικό τομέα, ξαναβάζουν στη σβούρα πια, το ερώτημα: Ποια προϊόντα διακινούμε, με ποιους παραγωγούς συνεργαζόμαστε; Συνεχώς διευρύνεται ο κύκλος των παραγωγών που επισκέπτονται το χώρο της σβούρας. Παραγωγοί με τους οποίους διατηρούμε μια συνεργασία μακρόχρονη, κάποιοι άλλοι που μας πλησιάζουν μέσω γνωστών και άλλοι που με κάποιο τρόπο πληροφορήθηκαν για μας. Σε όλους διακρίνουμε μια ανάγκη, αν όχι μια αγωνία για το πώς θα διακινήσουν τα προϊόντα τους. Η σβούρα είναι μια πρωτοβουλία καταναλωτών (όπου συμμετέχουν και κάποιοι παραγωγοί που στο μέλλον ελπίζουμε να γίνουν περισσότεροι), η οποία αποφάσισε να παρακάμψει τους μεσάζοντες και απευθύνεται απευθείας στους παραγωγούς προσφέροντάς τους έναν χώρο διακίνησης των προϊόντων τους. Η μοναδική επιβάρυνση που μπαίνει πάνω στην τιμή που 3
δίνουν οι παραγωγοί είναι ένα 10% για να καλυφθούν αποκλειστικά και μόνο τα λειτουργικά έξοδα του χώρου χωρίς καμιά προσωπική αποζημίωση (έχουμε εξηγήσει τους λόγους στο κείμενο παρουσίασης της σβούρας). Στον χώρο μας λοιπόν διακινούνται τα προϊόντα σε ακόμη χαμηλότερες τιμές από το αν οι ίδιοι οι παραγωγοί διατηρούσαν ένα πρατήριο για τα προϊόντα τους, των οποίων οι τιμές θα επιβαρύνονταν ακόμη περισσότερο καθώς θα ήταν υποχρεωμένοι να το λειτουργούν ένας ή περισσότεροι υπάλληλοι. Δεν είναι το κριτήριό μας λοιπόν για τα προϊόντα που διακινούμε το κέρδος. Έχουμε καταλήξει, όμως, σε μια σειρά από άλλα κριτήρια τα οποία επιθυμούμε να γνωστοποιήσουμε στους παραγωγούς που θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας αλλά και στον κόσμο που μας εμπιστεύεται. Θα μπορούσαμε συνοπτικά να πούμε πως αυτά που ζητάμε από τους παραγωγούς είναι ευαισθησία και σεβασμός. -Ευαισθησία και σεβασμό απέναντι στη γη που καλλιεργούν και γενικότερα στην προσεχτική διαχείριση των φυσικών πόρων και χρησιμοποίηση φιλικών προς το περιβάλλον μεθόδων καλλιέργειας. -Ευαισθησία απέναντι στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. -Ευαισθησία απέναντι στους εργαζόμενους που ενδεχομένως απασχολούν και σεβασμό στα δικαιώματά τους. -Ευαισθησία και σεβασμό απέναντι στον καταναλωτή προσφέροντάς του ποιοτικά προϊόντα και επιδιώκοντας παράλληλα να καλλιεργήσουν άμεσες σχέσεις μαζί του παρουσιάζοντας τη δουλειά τους και τη φυσιογνωμία τους. -Ευαισθησία και σεβασμό απέναντι στον άνθρωπο που πλήττεται από την κρίση, που αποδεικνύονται με την πώληση των προϊόντων σε τιμές προσιτές και με τη συμμετοχή κατά το δυνατόν σε κινήσεις συμπαράστασης, μέσω της προσφοράς τροφίμων, προς κοινωνικές ομάδες που αδυνατούν να καλύψουν τις διατροφικές τους ανάγκες. -Ευαισθησία και σεβασμό στη συνεργασία με τους άλλους παραγωγούς προωθώντας την από κοινού αντιμετώπιση προβλημάτων μέχρι την ανάπτυξη συνεταιρισμών νέου είδους. Γνωρίζουμε πως οι παραγωγοί τις τελευταίες δεκαετίες έχουν λειτουργήσει μέσα σε συνθήκες πολύ απομακρυσμένες από τα κριτήρια που βάζουμε. Γνωρίζουμε πως η σημερινή κρίση τοποθετεί την προσπάθεια για την οικονομική επιβίωσή τους, όπως και όλων μας άλλωστε, σε προτεραιότητα. Γνωρίζουμε επίσης ότι χρειάζεται μακροχρόνια ζύμωση και αγώνας για να γίνουν αποδεκτά από τους παραγωγούς και απαιτητά από τους καταναλωτές τα κριτήρια αυτά. Ωστόσο είναι απαραίτητο αυτός ο αγώνας συνειδητοποίησης και συμπεριφοράς να δίνεται κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες και πολύ περισσότερο σήμερα. Δεν πρόκειται για λεπτομέρεια, ούτε για ιδιοτροπία μας. Έχουμε την πεποίθηση πως εάν επιθυμούμε να εισαχθούν στην κοινωνία η αλληλεγγύη και η συνειδητή συμμετοχή στη λειτουργία της, τότε αυτά τα χαρακτηριστικά πρέπει να ζυμώνονται, να εισάγονται από σήμερα, από χτες. Η σβούρα δεν είναι απλά ένας χώρος όπου ορισμένοι παραγκωνισμένοι παραγωγοί βρίσκουν ένα σημείο διακίνησης των προϊόντων τους και παράλληλα οι καταναλωτές βρίσκουν ένα σημείο αγοράς φτηνών προϊόντων. Αγωνιζόμαστε για μια άλλη κοινωνία, αυτή που δεν θα επιτρέπει να βιώνει ο κόσμος κρίσεις σαν την σημερινή, για μια κοινωνία αξιοπρεπών, αλληλέγγυων και ελεύθερων ανθρώπων. Ελπίζουμε σ’ αυτόν τον αγώνα οι παραγωγοί που συνεργαζόμαστε, οι παραγωγοί στο σύνολό τους να είναι συμπαραστάτες. Άλλωστε τους αφορά εξίσου και τους ίδιους.
4
Εξτρακτιβίσμο: ο καπιταλισμός της λεηλασίας των φυσικών πόρων Σε ολόκληρο τον κόσμο παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια γενικευμένη τάση ληστρικής εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου από μέρους εξορυκτικών εταιριών. Πρώτες απ’ όλες οι καναδέζικες εταιρίες ακολουθούμενες από κοντά από ευρωπαϊκές, κινέζικες κλπ. Παράλληλα με αυτόν τον εξορυκτικό πυρετό, απέραντες δασικές και καλλιεργήσιμες εκτάσεις παραδίδονται στις μονοκαλλιέργειες μεταλλαγμένης σόγιας ή βιοκαυσίμων που προορίζονται για εξαγώγιμα προϊόντα στις διεθνείς αγορές. Αυτές οι δύο παράλληλες δραστηριότητες συνθέτουν αυτό που οικονομολόγοι και κοινωνιολόγοι έχουν ονομάσει extractivismo («εξορυκτισμός» – «εξορυκτικό καπιταλιστικό μοντέλο» και με μια πιο διευρυμένη έννοια «καπιταλισμός της λεηλασίας των φυσικών πόρων»). Το εξορυκτικό καπιταλιστικό μοντέλο εξαπλώνεται σε όλες τις χώρες του κόσμου και με ιδιαίτερη ένταση στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Αναφέρει ο Εδουάρδο Γκουντίνας, εκτελεστικός γραμματέας του Λατινοαμερικάνικου Κέντρου Κοινωνικής Οικολογίας (CLAES): « Εxtractivismo είναι η οικειοποίηση τεράστιων ποσοτήτων φυσικών πόρων με εντατικές μεθόδους, πόρων που ως επί το πλείστον εξάγονται ως πρώτες ύλες στις παγκόσμιες αγορές. Ωστόσο δεν στέκεται μόνο στην εξόρυξη μετάλλων αλλά επεκτείνεται και σε άλλους τομείς της οικονομίας, ιδιαίτερα στους υδρογονάνθρακες και την αγροτική παραγωγή.» Ο βιολόγος Ραούλ Μοντε-νέγκρο (Εναλλακτικό Βραβείο Νόμπελ για το 2004) σημειώνει: «το σημερινό εξτρα-κτιβίστικο. αγροτικό μοντέλο που εφαρμό-ζεται στην Αργεντινή πρέπει να θεωρείται σαν μια παραλλαγή πολύ εκτεταμένη των μεγάλων εξορυκτικών εφαρμογών». Και ο Ραούλ Ζιμπέκι, ο Ουρουγουανός αναλυτής και ακτιβιστής, επισημαίνει: «Το εξορυκτικό μοντέλο οικονομίας έχει κυριαρχήσει σήμερα στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Απέραντες αγροτικές εκτάσεις έχουν καλυφθεί από μονοκαλλιέργειες που προορίζονται για εξαγωγή. Τη θέση των παραδοσιακών καλλιεργειών εδώ και μερικές δεκαετίες με ολοένα αυξανόμενους ρυθμούς καταλαμβάνουν η σόγια και τα φυτοκαύσιμα. Τεράστιες εκτάσεις δασών παραχωρούν τη θέση τους σε αυτού του είδους τις καλλιέργειες από τους ιδιοκτήτες τους που συνήθως είναι μεγαλοκτηματίες και πολυεθνικές. Τα τελευταία χρόνια έχει επιπέσει στην περιοχή ένα τσουνάμι πολυεθνικών (καναδικές, κινέζικες, ευρωπαϊκές, βραζιλιάνικες κλπ.) που προσπαθούν να εκμεταλλευθούν κάθε αξιοποιήσιμο ορυκτό στοιχείο που διαθέτουν οι χώρες αυτές, με στόχο πάντα τις διεθνείς αγορές.» Στην Αφρική και στη Λατινική Αμερική, πολυεθνικές, μεγαλοϊδιοκτήτες και κρατικές επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται 200 εκατομμύρια εκτάρια γης (1 εκτάριο = 10 στρέμματα) για να καλλιεργήσουν σόγια και βιοκαύσιμα, χρησιμοποιούν τα υδάτινα αποθέματα των περιοχών αυτών ή/και αναπτύσσουν μεγάλα τουριστικά προγράμματα. Ας σημειωθεί ότι η εδαφική υφαρπαγή έχει πολλαπλασιαστεί 5
ύστερα από την υιοθέτηση το 2007 του Σχεδίου Δράσης του Μπαλί στο οποίο πρωτοστατούν ο ΟΗΕ και η Παγκόσμια Τράπεζα με το πρόσχημα της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής κάτω από το επ-ονομαζόμενο πρόγραμμα «πε-ριορισμού εκπομπών άνθρακα», γνωστού με τα αρχικά REDD. Ο Ενρίκε Βιάλε, Αργεντινός δικηγόρος περιβαλλοντολόγος, μέλος της «Συλλογικότητας για την Ισότητα», συνδέει τα όσα συμβαίνουν στην ύπαιθρο με τις αλλαγές που συντελούνται στις πόλεις. Σε ένα πρόσφατο άρθρο, δυο βδομάδες ύστερα από τις τραγικές πλημμύρες που συνέβησαν τον Σεπτέμβρη στην πόλη Λα Πλάτα της Αργεντινής, σημειώνει: «Ο extractivismo έχει φθάσει στις μεγάλες πόλεις. Ωστόσο εδώ δεν πρόκειται για γαιοκτήμονες σόγιας ούτε για μεγάλα ορυχεία, αλλά για τις κερδοσκοπικές κτηματικές εταιρίες που εκδιώκουν και προκαλούν μετακινήσεις πληθυσμού, που συνενώνουν το έδαφος με τον πλούτο. Δεν έχει παρά να περιδιαβεί κάποιος τις μεγαλουπόλεις για να το επιβεβαιώσει. Τα πάρκα και οι πλατείες, χωρίς εξαίρεση, έχουν ήδη ζωστεί ή ζώνονται από κάγκελα. Συστήματα μεταφοράς όπως το επονομαζόμενο Μετρομπούς καταστρέφουν πράσινες περιοχές.» Οι λαϊκές συνελεύσεις που έχουν επιβιώσει από την εξέγερση του Δεκέμβρη του 2001 στο Μπουένος Άϊρες ανασυγκροτούνται σήμερα και προχωρούν δημιουργώντας καινούριες συσπειρώσεις. «Πολυκαταστήματα αντί για χώρους πρασίνου, πολυώροφα κτίρια αντί για οικισμούς, ιδιωτικές γιορτές αντί για τέχνη και πολιτισμό, συγκροτήματα γραφείων αντί για νοσοκομεία. Ενάντια σε μια πόλη που αποκλείει, που εκδιώκει, που προωθεί την ιδιωτικοποίηση και την εμπορευματοποίηση», ανάφεραν στην κοινή τους ανακοίνωσή τα 22 μπλόκα που έστησαν για μια ημέρα ισάριθμες λαϊκές συνελεύσεις γειτονιών στο Μπουένος Άϊρες. Είναι η ίδια λογική που οδηγεί τις αρχές να απειλούν με εκδίωξη από τις «πόλεις της αθλιότητας» όπου βρίσκουν στέγη εκα-τοντάδες χιλιάδες φτωχοί κάτοικοι. Η διαδικασία της συσσώρευσης πλούτου προκαλεί σήμερα την περιθωριοποίηση της πλειοψηφίας της κοινωνίαςˑ απαλλοτριώνει τους δημόσιους χώρουςˑ καταστρέφει την πόλη. Η επιβολή αυτού του μοντέλου μπορεί να συντελεστεί μόνο με την ολοένα και μεγαλύτερη εντατικοποίηση της αυθαιρεσίας και της καταπίεσης, των οποίων γινόμαστε μάρτυρες σε όλες τις χώρες του πλανήτη, ακόμη και στις παραδοσιακά πιο δημοκρατικές και ανεκτικές. Στη Γουατεμάλα, στις 6 Μαϊου του 2013, η κυβέρνηση του προέδρου Όττο Πέρες Μολίνα, κήρυξε τον στρατιωτικό νόμο στις επαρχίες όπου οι κάτοικοι προβάλλουν σθεναρή αντίσταση απέναντι στις καναδικές εταιρίες εξόρυξης. Μία από τις επαρχίες είναι και η Σάντα Ρόσα όπου παράγεται ο καφές El bosque που διακινεί η Σβούρα. Οι κυβερνήσεις–ανδρείκελα που προέκυψαν από τα πραξικοπήματα στην Ονδούρα (2009) και στην Παραγουάη (2012) καταστέλλουν με δολοφονίες και απομακρύνσεις χιλιάδων κατοίκων από τις εστίες τους κάθε κίνηση αντίστασης απέναντι στην Μονσάντο και σε εξορυκτικές εταιρίες. Στο Περού, που το 25% του εδάφους του (!) έχει παραχωρηθεί προς εκμετάλλευση σε εξορυκτικές
6
πολυεθνικές, υπολογίζεται πως το 40% των κοινωνικών συγκρούσεων οφείλονται στο εξτρακτιβιστικό μοντέλο που προωθείται. Στo Μεξικό, η Χιλή, την Κολομβία, στην Κόστα Ρίκα, στον Παναμά, στον Άγιο Δομίνικο, παντού η ίδια κατάσταση. ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ; Πολλοί μίλησαν, ύστερα από την ανάδειξη προοδευτικών κυβερνήσεων στη Λατ. Αμερική για ένα μετα – νεοφιλελεύθερο μοντέλο ανάπτυξης. Ο Ζιμπέκι υποστηρίζει: Έχω τη γνώμη πως η αντίληψη του μετά-νεοφιλελευθερισμού δεν είναι η κατάλληλη. Σήμερα εξακολουθούμε να ζούμε σε μια νεοφιλελεύθερη εποχή , το κύριο χαρακτηριστικό της οποίας είναι η οικονομική κερδοσκοπία η «συσσώρευση μέσω της υφαρπαγής». Αυτός είναι ο κύριος δείκτης του νεοφιλελεύθερου μοντέλου . Αυτό που έχει αλλάξει είναι ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιείται : στη δεκαετία του 1990 είχαμε τις ιδιωτικοποιήσεις , ενώ σήμερα ο νεοφιλελευθερισμός κυριαρχείται από τον extractivismo . Δεν μου φαίνεται πολύ λογικό να ονομάζουμε το σημερινό μοντέλο μετα - νεοφιλελευθερισμό μόνο και μόνο επειδή τώρα έχουμε κυβερνήσεις που χρησιμοποιούν προ-οδευτική ρητορική . Στο κάτω-κάτω, δεν φαίνεται παράξενο που υπάρχουν και δεξιές και αριστερές κυβερνήσεις που ακολουθούν τον extractivismo ; Ποιές είναι οι πραγματικές μετα-νεοφιλελεύθερες; Στην Αργεντινή η μονοκαλλιέργεια της μεταλλαγμένης σόγιας καλύπτει σήμερα 20 εκατομμύρια εκτάρια. Το 2003 ήταν 12 εκατομμύρια. Τα εν ενεργεία εξορυκτικά προγράμματα σήμερα είναι 600. Το 2003 ήταν 60. Η πρόεδρος Κριστίνα Φερνάντες λίγες μόλις ώρες μετά την «επική» της ομιλία στα Ηνωμένα Έθνη για το δικαίωμα της Αργεντινής πάνω στα νησιά Φώλκλαντ (Μαλβίνες) υπέγραφε την παραχώρηση της Παταγωνίας στην Μονσάντο. Η αναγγελία της υπογραφής έγινε μέσα σε μια αίθουσα γεμάτη από εκπροσώπους πολυεθνικών και η αίθουσα κόντευε να πέσει από την ένταση του χειροκροτήματός τους. Η Βραζιλία του Λούλα και της Ντίλμα είναι η μεγαλύτερη εξορυκτική χώρα της Λατ. Αμερικής, με όποιες συνέπειες συνεπάγεται αυτό για τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων και για την οικολογική ισορροπία της χώρας. Εξάγει υπερδιπλάσιες ποσότητες ορυκτών (ψευδάργυρο, χαλκό, μόλυβδο, βωξίτη, σίδερο κλπ.) από όσο όλες οι υπόλοιπες χώρες της Νότιας Αμερικής μαζί. Επίσης είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγροτικών προϊόντων που σχετίζονται με το εξτρακτιβίστικο μοντέλο ανάπτυξης (η πρώτη εξαγωγική χώρα σόγιας παγκοσμίως). Αυτός ο προσανατολισμός εξαρτά την οικονομία όλο και περισσότερο από εξωτερικές συνθήκες και τις διεθνείς αγορές. Στη Βραζιλία όμως, αντίθετα με ότι συμβαίνει στις άλλες χώρες της περιοχής, η επέκταση του εξτρακτιβίστικου μοντέλου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε εσωτερικά κεφάλαια συμπεριλαμβανομένων και κρατικών. Παράλληλα οι μεγαλουπόλεις, Ρίο, Σάο Πάολο κλπ. υφίστανται τρομακτικές παρεμβάσεις εκ μέρους των κερδοσκόπων, ιδιαίτερα μετά την ανάληψη των προσεχών ολυμπιακών αγώνων και του παγκόσμιου ποδοσφαιρικού κυπέλλου από τη Βραζιλία. Στο Εκουαδόρ, η κυβερνητική απόφαση για εκμετάλλευση των πετρελαϊκών κοιτασμάτων στο εθνικό πάρκο Γιασουνί που αποτελεί μια από τις πλουσιότερες σε βιοποικιλότητα περιοχές του πλανήτη, έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Η εξήγηση του Κορρέα «δεν μ’ αρέσει το πε-τρέλαιο, αλλά ακόμα λιγότερο μου αρέσει η φτώχεια. Η χώρα θα πετύχει μια ανάπτυξη της τάξης του 8% τα επόμενα χρόνια.» δεν έχει καταφέρει να σταματήσει το κύμα των διαμαρτυριών. Χαρακτηριστικά, ο πανεπιστημιακός καθηγητής Πάβλο Ντάβαλος, αναφέρει πως «σ’ όλες τις χώρες της Λατινικής Αμερικής οι κοινωνίες αντιστέκονται στον εξτρακτιβισμό. Και σαν συνέπεια υφίστανται διώξεις, βιαιότητες, αναγορεύονται σε εγκληματίες».
7
Στη Βολιβία, από τις 22 προστατευόμενες περιοχές που έχουν οριοθετηθεί σήμερα περισσότερες από 10 έχουν στην ουσία πια αποχαρακτηριστεί. Οι έποικοι που είχαν καταφθάσει στην περιοχή Τσαπαρέ για να καλλιεργήσουν κόκα και αποτέλεσαν κομμάτι του κινήματος των κοκαλέρος, βασικό στήριγμα του προέδρου Μοράλες, σήμερα προωθούνται προς τις παρθένες περιοχές της ανατολικής Βολιβίας που ως επί το πλείστον αποτελούσαν κοινή ιδιοκτησία ιθαγενικών κοινοτήτων, με στόχο την αξιοποίηση των περιοχών αυτών που περνάει μέσα από τον αποχαρακτηρισμό της κοινοτικής ιδιοκτησίας. Σε πρόσφατο λόγο του προς τις ένοπλες δυνάμεις, σε χρονική περίοδο που υπογράφονται η μία μετά την άλλη συμφωνίες με πολυεθνικές, ο Έβο Μοράλες τις κάλεσε να είναι έτοιμες να υπερασπίσουν τους φυσικούς πόρους της χώρας, δηλαδή να τις υπερασπίσουν από ιθαγενείς και κοινωνικά κινήματα που αντιτίθενται σ’ αυτά τα σχέδια. Στη Βενεζουέλα, ο Σαβίνο Ρομέρο, ο πιο σημαντικός ιθαγενής ηγέτης, δολοφονήθηκε εξαιτίας των αγώνων που διεξάγουν οι ιθαγενείς Γιούπκα προκειμένου να μην εφαρμοστούν εξορυκτικά προγράμματα στην περιοχή τους. Οι αντιδράσεις για τη δολοφονία του καλύφθηκαν μόνο από τον αντίκτυπο του θανάτου του Τσάβες που συνέβη δυό μέρες μετά τη δολοφονία του Ρομέρο. Στον αντίποδα αυτών των σχεδίων αναπτύσσονται πολυάριθμα κινήματα των από κάτω και δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί πως στην κυριολεξία σήμερα αντιπαρατίθενται στη Λατινική Αμερική και όχι μόνο, δύο οικονομικά και κοινωνικά μοντέλα, δύο στάσεις ζωής πέρα από ετικέτες και ταμπέλες. «Απέναντι σ’ αυτή τη μορφή της εξορυκτικής οικονομίας ορθώνεται ένα κίνημα αντίστασης που κεντρικό του στοιχείο έχει τους ιθαγενείς λαούς και κοινότητες. Φυσικά συμμετέχουν σ’ αυτό το κίνημα και αρκετές ευαισθητοποιημένες, πολιτικά και κοινωνικά, ομάδες ωστόσο το βάρος βρίσκεται σ’ αυτούς που οι γεωπολιτικές στρατηγικές αναλύσεις των ΗΠΑ έχουν αναγορεύσει ως τον υπ’ αριθμόν ένα αντίπαλο: στους ιθαγενείς λαούς. Είναι μεγάλο το τίμημα σε ανθρώπινες ζωές που πληρώνουν αυτά τα χρόνια οι ιθαγενείς σε όλες τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, ακόμη και σε αυτές όπου η διακυβέρνηση της χώρας βρίσκεται στα χέρια προοδευτικών κινημάτων και κομμάτων. Γιατί το εξαγωγικό οικονομικό μοντέλο βρίσκεται στα προγράμματα και αυτών των κυβερνήσεων. Η ανατροπή αυτού του μοντέλου είναι έργο άλλων κινημάτων και απόρροια άλλης πολιτικοοικονομικής προσέγγισης που φαίνεται πως αποτελεί μακρινό δεδομένο για τις περισσότερες τάσεις της σύγχρονης αριστεράς.» (Ραούλ Ζιμπέκι).
8
ANOIXTH ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Αναδημοσίευση από την «Εφημερίδα των Συντακτών».
«Θα μας βρούνε απέναντί τους. Εμάς, τις προγιαγιάδες, τις γιαγιάδες, τις μάνες, τις κόρες, τις εγγονές και τις δισέγγονες. Όλες μας» “Είμαστε οι προγιαγιάδες που ζήσανε την κατοχή κι αποφασίσαμε ποτέ ξανά φασισμός. Είμαστε οι γιαγιάδες που ζήσανε τον εμφύλιο κι είπαμε ποτέ ξανά πόλεμος. Είμαστε οι μάνες που είδαμε τα παιδιά μας μετανάστες κι είπαμε πότε πια ρατσισμός. Είμαστε οι κόρες που ζήσαμε τη χούντα κι είπαμε ποτέ ξανά απολυταρχικό καθεστώς. Είμαστε οι εγγονές που δε ζήσανε ούτε κατοχή, ούτε εμφύλιο, ούτε μετανάστευση, ούτε χούντα και τώρα τα ζούμε όλα μαζί. Είμαστε οι δισέγγονες που ονειρεύονται, ελπίζουν, και απαιτούν ένα καλύτερο αύριο. Μέχρι πριν λίγο καιρό δεν ξέραμε πόσο τσούζουν τα χημικά, τί είναι το μααλόξ, τί σημαίνει ΜΑΤ, ΟΠΚΕ, ΕΚΑΜ. Μέχρι πριν λίγο καιρό πιστεύαμε ότι η ΕΛ.ΑΣ υπάρχει για να προστατεύει τους πολίτες. Πιστεύαμε ότι το κράτος και οι λειτουργοί του βρίσκονται εκεί για να προάγουν τα συμφέροντα των πολιτών και να διασφαλίζουν τα δικαιώματά τους. Μας έριξαν χημικά, μας κυνήγησαν, μας χτύπησαν, μας συνέλαβαν, μας ανέκριναν, μπούκαραν στα σπίτια μας και στα σχολεία μας. Μας κατηγόρησαν ότι δε σεβόμαστε τους νόμους. Μας χαρακτήρισαν αμόρφωτες, απληροφόρητες, ανυπάκουες, ψεύτρες – μέχρι και τρομοκράτισσες! Όλα αυτά τα αντέξαμε. Άλλωστε εμείς φέραμε τα παιδιά μας στον κόσμο με ανείπωτο πόνο και τα μεγαλώνουμε με απίστευτο κόπο. Δεν μας πτοούν οι τρομοκρατικές τους πρακτικές. Τώρα όμως χτυπάνε τους εγγονούς, τους γιούς, τους πατεράδες, τους αδερφούς μας. Τους αρπάζουνε μες στη νύχτα μπροστά στα τρομαγμένα μάτια των παιδιών μας. Τους κλειδώνουν στις φυλακές σαν κοινούς εγκληματίες με κατασκευασμένες κατηγορίες. Λένε ότι υπερασπίζονται τη νομιμότητα! Καταπατώντας νόμους και δικαιώματα; Λένε ότι προωθούν με κάθε κόστος τις επενδύσεις προς όφελος του λαού! Ασκώντας βία και τρομοκρατία στο λαό; Λένε ότι οι αποφάσεις της δικαιοσύνης πρέπει να είναι σεβαστές! Προκαταβάλλοντας τες και αγνοώντας τες όταν δε συμφωνούν; Λένε ότι υπερασπίζονται τη δημοκρατία! 9
Προσβάλλοντας το τεκμήριο της αθωότητας που είναι μια από τις θεμελιώδεις αρχές της; Καλούμε τις γυναίκες όλης της Ελλάδας, όλου του κόσμου, να σταθούν δίπλα στον αγώνα μας. Σ΄ έναν αγώνα αξιοπρέπειας. Σ΄ έναν αγώνα για την προστασία του μέλλοντος των παιδιών μας, του περιβάλλοντος και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σ΄ έναν αγώνα όπου οι ζωές των παιδιών μας να είναι πάνω απ΄ τα κέρδη των εταιρειών. Κάνουμε έκκληση σε όλες σας! Ζητάμε τη στήριξη, συμπαράσταση και αλληλεγγύη σας, με όποιο τρόπο μπορείτε! Καταγγέλλουμε την κατασκευή ενόχων και την ποινικοποίηση κοινωνικών αγώνων. Καταγγέλλουμε την αστυνομική βία, την κρατική καταστολή και τις δικονομικές αυθαιρεσίες. Καταγγέλλουμε τις τηλεοπτικές δίκες και καταδίκες. Απαιτούμε την αποφυλάκιση των πατεράδων, γιών και αδερφών μας. Απαιτούμε άμεση, δίκαιη, αμερόληπτη και διαφανή απόδοση δικαιοσύνης. Σε κάθε άλλη περίπτωση θα μας βρούνε απέναντί τους. Εμάς, τις προγιαγιάδες, τις γιαγιάδες, τις μάνες, τις κόρες, τις εγγονές και τις δισέγγονες. Όλες μας!”
Χαλκιδική ΙΕΡΙΣΣΟΣ Το χωριό που έμαθε να μοιράζεται τα πάντα ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Αυτή η σελίδα αγαπάει τα ταξίδια και τους δρόμους. Μ’ ένα σακίδιο στην πλάτη, γυρίζει τις γειτονιές, γυρεύοντας να βρει πώς στην πράξη οι άνθρωποι οργανώνονται και διασώζουν τις ζωές τους. Ψάχνει σε πλατείες και δρόμους αυτοοργανωμένες δομές αλληλεγγύης και κινήματα αντίστασης από τα κάτω. Σήμερα δεν έχει τίποτα από τα γνώριμα πια σχήματα να σας παρουσιάσει: σε αυτή τη γειτονιά δεν υπάρχουν ούτε κοινωνικά φροντιστήρια, ούτε αγορές χωρίς μεσάζοντες, ούτε κοινωνικά ιατρεία. Κι όμως, η αλληλεγγύη βρίσκεται στο απόγειό της. Καλώς ήρθατε στην Ιερισσό. «Είναι το βασικό συστατικό κάθε αγώνα. Χωρίς ισχυρό δέσιμο με τους συναγωνιστές σου δεν παλεύεις τίποτα», λέει η Μελαχροινή Λιάκου, ενώ καμιά δεκαριά γυναίκες πίνουν καφέ στο σαλόνι της. Δεν χρειάζεται να δεις πολλά για να καταλάβεις τι εννοεί, αρκεί να είσαι ελάχιστα παρατηρητικός. Οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες έχουν παιδιά: δεν ξέρουν πού ακριβώς βρίσκονται αυτή τη στιγμή, αλλά είναι σίγουρες πως κάποιος χωριανός τους τα έχει ήδη παραλάβει από το σχολείο, τα έχει ταΐσει και τα έχει διαβάσει, αφού οι ίδιες «βρίσκονται σε δουλειά του αγώνα». Οταν μια από αυτές πεινάει, το φαγητό έρχεται αμέσως ζεστό από τη θεια που μένει δίπλα. Οι ανάγκες των ανθρώπων εδώ δεν είναι ατομική υπόθεση: αμέσως κάποιος θα βρεθεί δίπλα σου για ό,τι χρειαστείς. «Καμιά ώρα της μέρας ή της νύχτας δεν φεύγει η έγνοια για τον διπλανό σου», λέει η Αννη Βασιλείου. «Κάνουμε πάρα πολλές δουλειές μαζί: γράφουμε από κοινού κείμενα, οργανώνουμε τις δράσεις μας. Η πρώτη ομαδική και σοβαρή κίνηση αλληλεγγύης που κάναμε ήταν το 2010: τότε πλημμύρισε το Στρατόνι (σ.σ. το χωριό των μεταλλωρύχων, όπου εδρεύει η Ελντοράντο) και καθαρίζαμε τα σπίτια και μαγειρεύαμε ομαδικά. Τον Αύγουστο του 2011 φτιάξαμε όλοι μαζί τον παιδικό σταθμό του χωριού μας και πέρσι το καλοκαίρι ξηλώσαμε τις σκάλες προς την παραλία που έβαλε η εταιρεία με το λογότυπό της για να βάλουμε δικές μας. Και σήμερα, αν πας μια βόλτα στα φυλάκια, θα εκπλαγείς από τον 10
όγκο των φαγητών, των γλυκών, των νερών, των φρούτων. Το χωριό μοιράζεται τα πάντα κι έχει επιπλέον μάθει να παίρνει. Τώρα πια, σχεδόν χωρίς καθόλου ντροπή, αν κάποιος από εμάς έχει πρόβλημα να πληρώσει το χαράτσι, θα το καλύψουμε όλοι μαζί». «Οταν έχουμε κινητοποίηση και πρέπει να λείπουμε, οργανώνονται ομάδες που μαγειρεύουν και κάνουν ομαδικά baby sitting. Δεν ανησυχούμε πια τι θα γίνουν τα παιδιά μας», λέει η Λόλα Χρυσούλη. Ισως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα έμπρακτης αλληλεγγύης να είναι οι μετακινήσεις. «Επρεπε να ανεβαίνουμε στις Σκουριές, να πηγαίνουμε στα δικαστήρια στον Πολύγυρο και στη Θεσσαλονίκη. Κάποια στιγμή μάς ήταν αδύνατον να αντιμετωπίσουμε τα έξοδα. Ετσι, αρχίσαμε το car pooling», λέει η Αννα Λεμπίδα. «Κανένα αμάξι πια δεν φεύγει μόνο με τον οδηγό του για οπουδήποτε. Μοιραζόμαστε τα έξοδα. Οποια ώρα της μέρας ή της νύχτας κι αν βγεις, θα μπεις στο πρώτο αυτοκίνητο που θα περάσει». Κι ακόμα κι αν ντρέπεσαι και είσαι ξενομερίτης όπως του λόγου μου, μόλις σε δουν να περπατάς μόνος, θα σταματήσουν να σε ρωτήσουν αν χρειάζεται να σε πάνε κάπου. «Σε χρόνο dt έχει ενημερωθεί για ό,τι συμβαίνει όλο το χωριό και τα γύρω», λέει η Βάσω Βαρβαρέσσου. «Αξιοποιούμε πλήρως την τεχνολογία, και για τις γιαγιάδες και τους παππούδες έχουμε και τις καμπάνες». Πραγματικά, ο ήχος της καμπάνας έχει τόσο συνδεθεί με το κίνημα στην Ιερισσό που, όταν χτες χτύπησε για να ειδοποιήσει ότι έρχεται ο εξομολόγος στην εκκλησία, όλες οι θειες και οι θειοι έτρεχαν στα μπλόκα. «Εχουν συνδεθεί οι ζωές μας πια», λέει η Αννη. «Πριν απλώς γνωριζόμασταν, είχαμε ίσως μια καλημέρα. Σήμερα, μπορεί να έχεις εσύ ένα δικαστήριο, αλλά στο εδώλιο δίπλα σου βρίσκεται όλο το χωριό. Οπως ακριβώς απειλείται το βουνό, έτσι απειλούνται κι οι ζωές μας. Ζούμε σε μια συνεχή συνθήκη έκτακτης ανάγκης». «Εχουμε πάρει αλληλεγγύη από όλη την Ελλάδα. Τελευταία ζητήσαμε από τις γυναίκες να κινητοποιηθούν. Κι εγώ νιώθω άσχημα γιατί δεν μπορούμε να ανταποδώσουμε», λέει η Βάσω. «Μόλις νικήσουμε, όμως, δεν θα κάτσουμε λεπτό ήσυχοι. Θα είμαστε κι εμείς παντού – όπου χρειαστεί». «Παλιότερα έβλεπα πράγματα και δεν με άγγιζαν καν, όπως αυτό που έγινε στη Μανωλάδα», συμπληρώνει η Λόλα. «Τώρα έχει ανοίξει το μυαλό μου, καταλαβαίνω γιατί όλα με αφορούν. Με ενοχλεί που δεν μπορώ να πάω σε πορείες άλλων εργαζομένων στην Θεσσαλονίκη γιατί πια ξέρω πόσο σημαντική είναι η αλληλεγγύη, το κατάλαβα στο πετσί μου. Πού θα πάει όμως; Θα κερδίσουμε». Στο χώρο της σβούρας μπορείτε να βρείτε τα παρακάτω ημερολόγια.
ΕΣΣΕ
ΒΙΟΜΕ
πάρκο Ναυαρίνου
Χαλκιδική
11
Η γη της Ευρώπης συγκεντρώνεται στα χέρια μιας ολιγαρχίας Του Τάσου Σαραντή, (από το διαδικτυο) Τεράστιες εκτάσεις γης στην Ευρώπη πέφτουν στα χέρια μεγάλων εταιρειών, κερδοσκόπων και κρατικών επενδυτικών ταμείων που προέρχονται από την Κίνα μέχρι τη Μέση Ανατολή, όπως ακριβώς συμβαίνει και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η συγκέντρωση γης σε λίγα χέρια απομακρύνει τους απλούς ανθρώπους από την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Η «αρπαγή» της γης υποστηρίζεται ενεργά από μια τεράστια εισροή δημόσιων πόρων σε μια εποχή που όλες οι υπόλοιπες δημόσιες χρηματοδοτήσεις περικόπτονται μαζικά. Ενώ η ολοένα και αυξανόμενη συγκέντρωση γης δεν αποτελεί νέο φαινόμενο, επιταχύνθηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες ιδιαίτερα στην Ανατολική Ευρώπη ανοίγοντας τον δρόμο σε ένα νέο πεδίο ξένων και εγχώριων παραγόντων να βγουν στην ευρωπαϊκή σκηνή, πολλοί από τους οποίους είναι συνδεδεμένοι με παγκόσμιες αλυσίδες βασικών προϊόντων. Σύμφωνα με έρευνα του Transnational Institute, η ιδιοκτησία της γης στην Ευρώπη έχει καταστεί εξαιρετικά άνιση σε ορισμένες χώρες, με αναλογίες παρόμοιες με αυτές στη Βραζιλία, την Κολομβία και τις Φιλιππίνες, χώρες διαβόητες για την άνιση κατανομή της γης και του χερσαίου πλούτου. Στις ΗΠΑ υπάρχουν περίπου 12 εκατομμύρια γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οι μεγαλύτερες από αυτές (100 στρέμματα και άνω) αντιπροσωπεύουν μόνο το 3% του συνολικού αριθμού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, ελέγχοντας το 50% του συνόλου της καλλιεργήσιμης γης. Αυτή η συγκέντρωση γης ξεκίνησε πριν από δεκαετίες, αλλά τελευταία έχει επιταχυνθεί. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, 1.246.000 ιδιοκτησίες γης που υπήρχαν κατά την περίοδο 1966-1967 συρρικνώθηκαν σε μόλις 299.100 μέχρι το 2010. Η δε έκταση που καλύπτεται από γεωργικές εκμεταλλεύσεις -έκταση μικρότερη των 2 εκταρίων- μειώθηκε από 123.670 εκτάρια το 1990 σε μόλις 20.110 εκτάρια το 2007, ενώ οι μεγαλύτερες των 50 εκταρίων επεκτάθηκαν από 9,2 εκατομμύρια εκτάρια το 1990 σε 12,6 εκατομμύρια το 2007. Στην Ανατολική Ευρώπη η συγκέντρωση της ιδιοκτησίας γης συντελέστηκε ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου. Κατά τα πρώτα έξι χρόνια, η πλειονότητα των μικρών αγροτών δεν δικαιούνταν καν να υποβάλουν αίτηση για τις κοινοτικές γεωργικές επιδοτήσεις την ώρα που μια νέα ελίτ κερδοσκόπων-επενδυτών κατάφερε να αποκτήσει τεράστιες εκτάσεις γης. Στην Ουκρανία, μόλις 10 ιδιοκτήτες γης ελέγχουν σήμερα 2,8 εκατ. εκτάρια και μόνο ένας γαιοκτήμονας ελέγχει περισσότερα από 500.000 εκτάρια. Κινεζικές εταιρείες έχουν «εισβάλει» στη Βουλγαρία προχωρώντας σε μεγάλης κλίμακας παραγωγή καλαμποκιού, ενώ εταιρείες της Μέσης Ανατολής είναι πλέον σημαντικοί παραγωγοί σπόρων στη Ρουμανία. Αλλά και στην Ιταλία, 33.000 αγροκτήματα καλύπτουν πλέον 11 εκατ. εκτάρια, ενώ στη Γαλλία, περισσότερα από 60.000 εκτάρια γεωργικής γης χάνονται κάθε χρόνο για να δώσουν χώρο σε σούπερ μάρκετ, σε δρόμους και σε έργα που συνδέονται με την αστική ανάπτυξη γενικότερα. «Πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου δυναμική συγκέντρωσης της γης και έρπουσας αρπαγής γης που έχει επιδεινώσει την υφιστάμενη κατάσταση, όπου πολλοί νέοι άνθρωποι θέλουν να παραμείνουν ή να ασχοληθούν με τη γεωργία, αλλά δεν μπορούν να διατηρήσουν τις εκτάσεις που κληρονόμησαν ούτε να αποκτήσουν πρόσβαση στη γη» αναφέρει ένα μέλος της ερευνητικής ομάδας. Οι συγγραφείς της μελέτης υποστηρίζουν ότι η «αρπαγή γης» τροφοδοτήθηκε από την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), που διανέμει το ένα τρίτο του συνόλου των ευρωπαϊκών 12
επιδοτήσεων προς τους αγρότες κάθε χρόνο, η πλειονότητα των οποίων καταλήγει στους μεγάλους γαιοκτήμονες. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, το 2011, το 0,29% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων είχε πρόσβαση στο 18% του συνόλου των κινήτρων της ΚΑΠ, και μόλις 0,0001 από αυτές (δηλαδή 150 μονάδες) έλαβαν το 6% του συνόλου των επιδοτήσεων. Στην Ισπανία, το 2009, το 75% των επιδοτήσεων κατευθύνθηκε προς το 16% των μεγαλύτερων αγροτών. Στην Ουγγαρία το 2009, το 8,6% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων έλαβε το 72% του συνόλου των γεωργικών επιδοτήσεων. «Τα τρία πιο πιεστικά ζητήματα για τη γη στην Ευρώπη σήμερα είναι η συγκέντρωση γης, η αρπαγή της και η αδυναμία των νέων να διατηρήσουν ή να αποκτήσουν πρόσβαση στη γη για να εισέλθουν στην αειφόρο γεωργία, μια κατάσταση παρόμοια με αυτά που βλέπουμε να συμβαίνουν στην Αφρική, στη Λατινική Αμερική και στην Ασία» αναφέρεται στην έκθεση. «Η γη πρέπει να αντιμετωπιστεί και πάλι ως δημόσιο αγαθό. Πρέπει να μειώσουμε την εμπορευματοποίησή της και αντ’ αυτής να προωθηθεί η δημόσια διαχείριση αυτού του κοινού αγαθού από το οποίο εξαρτιόμαστε όλοι» επισημαίνεται.
Τα εδάφη της Ρουμανίας στα χέρια των πολυεθνικών
Όπως πάντα, μια εικόνα αξίζει περισσότερο από χίλιες λέξεις: Η μεγάλη πλειοψηφία των εδαφών της Ρουμανίας έχει παραχωρηθεί για εκμετάλλευση σε πολυεθνικές εταιρίες, κυρίως εξορυκτικές.
13
Μονσάντο, Μπλακγουότερ, Μπιλ Γκέϊτς Όλα τα καθάρματα δουλεύουνε μαζί… Silvia Ribeiro (δημοσίευση στην μεξικάνικη εφημερίδα Jornada) Η Academi (παλαιότερα γνωστή ως Blackwater), ο πιο ισχυρός ιδιωτικός στρατός του κόσμου, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι έχει ένα νέο ιδιοκτήτη, τον οποίο δεν κατονόμασε. Ούτε αποκάλυψε το ποσό που καταβλήθηκε για την αγορά της . Σύμφωνα με το site Web.org , ο ευτυχής αγοραστής της Academi δεν είναι άλλος από την πολυεθνική της βιοτεχνολογίας Monsanto. Η Monsanto που ιδρύθηκε το 1901, ξεκίνησε παρασκευάζοντας σακχαρίνη για τη διαδικασία παραγωγής της Coca - Cola . Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, παρείχε το ουράνιο που χρησιμοποιήθηκε στο «πρόγραμμα Μανχάταν». Κατά τη διάρκεια του πολέμου των ΗΠΑ στο Βιετνάμ , παρήγαγε ένα ισχυρό ζιζανιοκτόνο - το θλιβερά διάσημο Agent Orange (πράκτορας πορτοκάλι) - που σχεδιάστηκε για να αποψιλώσει τη βιετναμέζικη ζούγκλα. Κατά τα τελευταία 30 χρόνια , η Monsanto έχει γίνει ο παγκόσμιος ηγέτης στην παρα-γωγή γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. Η Academi, δημιουργήθηκε από τον Erik Prince στο 1997 με την επωνυμία Blackwater Worldwide. Η εταιρεία αυτή, της οποίας ορισμένοι ηγέτες συνδέονται με τις ευαγγελικές εκκλησίες που χρηματοδοτούνται από το Πεντάγωνο, έπαιξε στο Αφγανι-στάν και το Ιράκ ένα ρόλο συγκρίσιμο με εκείνο του Τάγματος της Μάλτας κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Νικαράγουα. Στελέχη της όπως ο John Ashcroft, υπήρξε υπουργός Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ή ο Admiral Bobby R. Inman , υπήρξε διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA) και αναπληρωτής διευθυντής της CIA . Η Academi , η οποία εργάζεται κατά κύριο λόγο για την κυβέρνηση των ΗΠΑ, συμμετείχε στην κατάληψη της Τρίπολης (πρωτεύουσα της Λιβύης) και σήμερα ασχολείται με την πρόσληψη των στρατιωτών που αποστέλλονται στη Συρία . Πολλοί στρατιωτικοί και πρώην αξιωματικοί της CIA εργάζονται για την Blackwater ή σε κάποια από τις εταιρίες που συνδέονται μαζί της, και οι οποίες εταιρίες δημιουργήθηκαν για να αποσπάσουν την προσοχή από την κακή φήμη της και να αποκομίζουν περισσότερα κέρδη από την πώληση υπηρεσιών (από πληροφορίες και κατασκοπεία, μέχρι τη διείσδυση σε οργανώσεις, κινήσεις στο πολιτικό παρασκήνιο και εκπαίδευση παραστρατιωτικών) σε άλλες κυβερνήσεις, τράπεζες και πολυεθνικές εταιρείες. Σύμφωνα με τον Scahill, οι δοσοληψίες με πολυεθνικές εταιρείες, όπως η Monsanto, η Chevron, και οικονομικούς κολοσσούς, όπως η Barclays και η Deutsche Bank, διοχετεύονται μέσω δύο εταιρειών που ανήκουν στον Erik Prince, τον ιδιοκτήτη της Blackwater : τα Κέντρα Ερευνών για
14
Ολοκληρωμένες Λύσεις Πληροφοριών και κατά της Τρομοκρατίας (Total Intelligence). Τα κέντρα αυτά επανδρώνονται από στελέχη και διευθυντές της Blackwater . Η εντυπωσιακή ανάπτυξη της Blackwater οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ που εισήγαγε ο Donald Rumsfeld όταν ο ίδιος ήταν επικεφαλής του Υπουργείου Άμυνας. Σαν αποτέλεσμα της απο-τυχίας αυτής της πολιτικής και των σημερινών δημοσιονομικών περιο-ρισμών, η Ουάσιγκτον έχει περιορίσει τα καθήκοντα που ανατίθενται στην Academi σε συμβόλαια επιτήρησης ή συνοδείας σε ορισμένα θέατρα επιχειρήσεων και στην πραγματοποίηση μυστικών επιχειρήσεων « μη αναγνωρισμένων επισήμως» . Η φήμη της Academi έχει επίσης επιτρέψει να πετύχει συμβόλαια για την αποστολή μισθοφόρων σε μικρά κράτη, κυρίως στην περιοχή του Περσικού Κόλπου. Η Blackwater μετονομάστηκε το 2009 αφού είχε γίνει διαβόητη στον κόσμο εξαιτίας των καταγγελιών για εγκλήματά της στο Ιράκ, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και σφαγές αμάχων. Σχεδόν ταυτόχρονα με τη δημοσίευση του παρόντος άρθρου στο The Nation, η Via Campesina (η μεγαλύτερη συσπείρωση κινημάτων αγροτών στον κόσμο) κατήγγειλε την αγορά 500.000 μετοχών της Monsanto, έναντι ποσού που υπερβαίνει τα 23 εκατομμύρια δολάρια από το ίδρυμα Bill και Melinda Gates Foundation, το οποίο με αυτή του την πράξη πέταξε τη μάσκα της φιλανθρωπικής του καριέρας. Μια ακόμη ένωση που δεν εκπλήσσει. Είναι ένας γάμος μεταξύ των δύο πιο κτηνωδών μονοπωλίων στην ιστορία της βιομηχανοποίησης : ο Bill Gates ελέγχει περισσότερο από το 90 τοις εκατό της αγοράς των πατενταρισμένων προγραμμάτων για υπολογιστές και η Monsanto περίπου το 90 τοις εκατό της παγκόσμιας αγοράς μεταλλαγμένων σπόρων και το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας αγοράς εμπορεύσιμων σπόρων . Δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο βιομηχανικό τομέα τόσο ισχυρά μονοπώλια, η ύπαρξη των οποίων είναι μια άρνηση της πολυδιαφημισμένης αρχής του ανταγωνισμού στην καπιταλιστική αγορά. Τόσο ο Gates όσο και η Monsanto είναι πολύ επιθετικοί στην υπεράσπιση του μονοπωλιακού τους χαρακτήρα. Παρά το γεγονός ότι ο Bill Gates προσπαθεί να διατυμπανίζει ότι το Ίδρυμα δεν συνδέεται με τις εμπορικές του δραστηριότητες, το μόνο που καταφέρνει είναι να αποδεικνύει ακριβώς το αντίθετο: μεγάλο μέρος από τις δωρεές τους, καταλήγουν να ευνοούν τις εμπορικές επενδύσεις του μεγιστάνα, ενώ στην πραγματικότητα δεν δίνει τίποτα, αλλά αντί να πληρώνει φόρους στον κρατικό κορβανά, επενδύει τα κέρδη του εκεί όπου ευνοείται οικονομικά και εξασφαλίζει επιπλέον την διαφήμιση για τις υποτιθέμενες καλές του προθέσεις. Αντίθετα, οι δωρεές τους χρηματοδοτούν έργα εξίσου καταστρεπτικά όπως η γεωμηχανική ή η αντικατάσταση των φυσικών βοτάνων και των φαρμάκων που παρασκευάζουν οι κοινότητες από πατενταρισμένα φάρμακα υψηλής τεχνολογίας. Τι σύμπτωση, ο πρώην υπουργός Υγείας του Μεξικού Julio Frenk και ο πρώην πρόεδρος Ernesto Zedillo είναι σύμβουλοι του Ιδρύματος. Όπως και η Monsanto, ο Γκέιτς συμμετέχει επίσης στην προσπάθεια καταστροφής της αγροτικής γεωργίας σε όλο τον κόσμο, κυρίως μέσω της λεγόμενης Συμμαχίας για μια
15
Πράσινη Επανάσταση στην Αφρική. Η Συμμαχία λειτουργεί ως δούρειος ίππος για να στερήσει από φτωχούς αφρικανούς αγρότες τους παραδοσιακούς σπόρους και τους αντικαθιστούν αρχικά με σπόρους από τις εταιρίες, και στη συνέχεια από γενετικώς τροποποιημένους. Ακριβώς για το σκοπό αυτό, το Ίδρυμα προσέλαβε το 2006, τον Robert Horsch, ένα διευθυντή της Monsanto . Τώρα ο Gates, επιδιώκοντας υψηλότερα κέρδη, πήγε κατευθείαν στην πηγή. Η Blackwater, η Monsanto και ο Gates είναι τρεις όψεις του ίδιου σχεδίου: η πολεμική μηχανή ενάντια στον πλανήτη και την πλειοψηφία των ανθρώπων που τον κατοικούν , είτε πρόκειται για αγρότες, ιθαγενείς, τοπικές κοινότητες, ανθρώπους που θέλουν να μοιραστούν τις πληροφορίες και τις γνώσεις και οποιουσδήποτε άλλους δεν θέλουν να βρίσκονται υπό τη σκέπη του κέρδους και της καταστροφής που φέρνει ο καπιταλισμός. .
16
Είναι δεδομένη η ανυποληψία και η αναποτελεσματικότητα του συνδικαλιστικού κινήματος στη χώρα μας. Μέσα σ’ αυτή την ιδιαίτερα δυσμενή για τους εργαζόμενους και τους ανέργους συγκυρία το έργο της ανάτασης του συνδικαλιστικού κινήματος δεν μπορεί παρά να πέφτει στις πλάτες των πιο «ανήσυχων» και μαχητικών τμημάτων του, που δειλά δειλά αλλά σταθερά αναδεικνύονται μέσα από τα συντρίμμια. Απευθυνθήκαμε στους εργαζόμενους της ΒΙΟΜΕ, από τις φωτεινές εξαιρέσεις του οργανωμένου εργατικού κινήματος, για να μας πουν τη γνώμη τους για τη σημερινή πραγματικότητα και τις προτάσεις τους για το πώς είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί το σημερινό αδιέξοδο.
Σκέψεις και προτάσεις των συνδικαλιστικό κίνημα σήμερα
εργαζομένων
της
ΒΙΟ.ΜΕ.
για
το
Η σημερινή κατάσταση στο συνδικαλιστικό κίνημα Μεγάλη μερίδα της εργατικής τάξης έχει την άποψη, πως το παρόν συνδικαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα έχει πολλές παθογένειες . Μια πολύ σοβαρή παθογένεια είναι ότι έχει μεγάλους δεσμούς με πολιτικά κόμματα που έχουν περάσει στην εξουσία για πολλά χρόνια και έχουν γίνει καθεστώς, Η παράταξη της ΔΑΚΕ δεν έχει μεγάλη μερίδα και απήχηση στην εργατική τάξη, λόγω και του ασυμβίβαστου εργατικής τάξης και δεξιάς . Παρ όλα αυτά διαθέτει μεγάλη δύναμη στο συνδικαλιστικό κίνημα και ο λόγος είναι γιατί η πρόθεση της ψήφου είναι άριστα συνδεδεμένη με την πολιτική ελεγχόμενη ψήφο και χωρίς ουσιαστική σκέψη από εργαζόμενους που απέχουν πολύ από την φορά της τάξης τους. Η παράταξη της ΠΑΣΚΕ τώρα αντίθετα από τη ΔΑΚΕ έχει (περισσότερο είχε) πολύ μεγάλη απήχηση στην εργατική τάξη πριν βγει κυβέρνηση και εκμεταλλευόμενη την κατάσταση αυτή μόλις έγινε κυβέρνηση έφτιαξε μια τέτοια δομή στον συνδικαλισμό που ακόμα και σήμερα που το κόμμα ΠΑΣΟΚ παραπαίει η συνδικαλιστική του παράταξη κρατάει ακόμα τα ηνία του συνδικαλισμού και κατά την άποψη μας θα τα κρατάει για πολλά χρόνια ακόμα. Γιατί όπως προείπαμε είναι τέτοια η δομή που θα αργήσει να αντιστοιχιστεί στα πολιτικά πράγματα . Επί 40 ολόκληρα χρόνια χτίζανε αυτήν την δομή και είναι πολύ δύσκολη μια διείσδυση άλλων δυνάμεων μέσα στα κέντρα των αποφάσεων . Και φυσικά με την ανοχή που δείχνει και η παράταξη της ΕΣΑΚ-ΠΑΜΕ, που προσπαθώντας να κρατήσει την καθαρότητα της ταξικής της κατεύθυνσης (και απέχοντας από πολλούς αγώνες σήμερα) τους αφήνει να οργιάζουν . Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τις υπόλοιπες παρατάξεις κατά την γνώμη μας και αυτό γιατί ο αγώνας τους είναι μονόπλευρος και έχει στόχο μόνο τις εκλογές στο συνδικαλιστικό κίνημα. Που ναι, πρέπει να υπάρχει και παρουσία και συνεχή κίνηση, ωστόσο δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός μας οι έδρες μέσα από δομές που δεν είναι αναστρέψιμες (προς το παρόν τουλάχιστον). 17
Η πρότασή μας Απέναντι σ’ αυτή την κατάσταση εμείς προτείνουμε: 1) Δημιουργία κλαδικών σωματείων βάσης που θα εκπροσωπούν μεγάλες μερίδες εργαζομένων και ανέργων που σήμερα δεν εκπροσωπούνται και σε πολλές των περιπτώσεων απέχουν συνειδητά από τον συνδικαλισμό για ευνόητους λόγους . Που θα μπορούν να οργανώνονται μαζικά εργαζόμενοι από εργοστασιακά σωματεία που έχουν μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Αλλά και μεμονωμένοι εργαζόμενοι που δεν εκφράζονται από τα εργοστασιακάεπιχειρησιακά σωματεία που δρουν στους χώρους όπου εργάζονται, αλλά και πρώην εργαζόμενοι στον κλάδο που σήμερα είναι άνεργοι. Με αυτό τον τρόπο πιστεύουμε πως μπορεί να χτυπηθεί το υπάρχον συνδικαλιστικό κατεστημένο από τα μέσα και από τα κάτω, με παρεμβάσεις στα εργατικά κέντρα, σε ομοσπονδίες και σε εργοστασιακά σωματεία που έχουν δεσμούς με την εργοδοσία . 2) Την δημιουργία ενός ανεξάρτητου κέντρου αγώνα όπου μπορούν εκεί να πάρουν μέρος εργοστασιακά , κλαδικά σωματεία βάσης αλλά και μεμονωμένοι εργαζόμενοι που δεν εκφράζονται από τα υπάρχοντα εργατικά κέντρα – ΓΣΕΕ. Με σκοπό η δομή αυτή να σταθεί απέναντι από τις κατεστημένες δομές και όταν καταφέρει να αποδείξει την δύναμη και την απήχηση που λέμε ότι έχει στον κόσμο της εργασίας , να κάνουμε κατάληψη στα επιμέρους εργατικά κέντρα και να διώξουμε αυτούς που βρίσκονται εκεί διορισμένοι από πολιτικά γραφεία και δεν δουλεύουν σε καμία περίπτωση για τα ιδανικά της εργατικής τάξης. Τώρα πως μπορεί να στηθούν τέτοιες δομές και από ποιούς; Είναι σοβαρό ερώτημα αλλά έχει την απάντηση του. Κατά πρώτον έχουν δημιουργηθεί ήδη διάφορα ανεξάρτητα κέντρα αγώνα , εργατικές λέσχες, λέσχες εργαζομένων και άνεργων για την ανάγκη έκφρασης εργαζομένων που δεν μπορούν να βρουν υποστήριξη και έκφραση από την γραφειοκρατία. Και σε πολλές περιπτώσεις έχουν πρόταγμα την αλληλεγγύη και την έκφραση της βάσης. Επίσης έχουν δημιουργηθεί έξω-δομικές παρατάξεις ή προσπάθειες που στο παρελθόν τουλάχιστον έπαιξαν έναν πολύ ουσιαστικό ρόλο στην διαμόρφωση συνειδήσεων και τρόπων σκέψης διαφορετικό από τον κατεστημένο. Και εκεί απαντάμε και λέμε πως υπάρχουν τέτοιες δομές, υπάρχουν εργαζόμενοι με τέτοια διάθεση και άποψη για την έκφραση της βάσης, οπότε αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε , χωρίς φυσικά διάθεση καπελώματος από κομματικούς μηχανισμούς αλλά με συν-διαμόρφωση από τους συμμετέχοντες και με πρόσταγμα την εργατική αλληλεγγύη , την έκφραση της βάσης και την προβολή των εργατικών ιδανικών . και είμαστε σίγουροι πως θα νικήσουμε! Γενάρης του 2014 --- Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ
18
Παρασκευή, 27 Δεκεμβρίου 2013 Συνάδελφοι και συναδέλφισες –συναγωνιστές και συναγωνίστριες, Οι εργαζόμενοι μέσα από μια μεγαλειώδη συνέλευση του σωματείου των εργατοϋπαλλήλων της ΒΙΟ.ΜΕ. ομόφωνα αποφασίσαμε να συνεχίσουμε για να νομιμοποιήσουμε μέσα από μια ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε 11 μήνες τώρα. «Να κρατήσουμε το εργοστάσιο και να επιβιώσουμε εμείς οι εργαζόμενοι και οι οικογένειες μας με αξιοπρέπεια.» Μετά και από αυτή την εξέλιξη έχουμε συντάξει το καταστατικό μας . Το έχουμε στείλει προς έγκριση και περιμένουμε την απάντηση για το αν περνάει. Μέσα από την διαδικασία της σύνταξης του καταστατικού σκεφτήκαμε και βάλαμε μέσα και τον όρο «φίλοι» και φίλος- υποστηρικτής ορίζεται οποιοδήποτε μέλος της κοινωνίας που θέλει να στηρίξει την προσπάθεια αυτή. Υπογράφοντας το κείμενο που θα συντάξουμε, να δείξουμε πώς είμαστε πάρα πολλοί και όχι οι λίγοι εργαζόμενοι της ΒΙΟ.ΜΕ. σκεφτήκαμε και προτείνουμε οι φίλοι να έχουν μια μηνιαία συνδρομή που θα ανταποκρίνεται σε προϊόντα, αλλά παράλληλα να έχουν την συμβουλευτική συμμετοχή στις διαδικασίες των συνελεύσεων και προτεραιότητα σε μελλοντικές «προσλήψεις» συνεργατών που θα γίνουν. Και αυτό που θέλουμε αναρτώντας αυτό το κείμενο να ακούσουμε τις γνώμες τις δίκες σας για την ευρεία στήριξη αυτού που προσπαθούμε να κάνουμε και από ότι φαίνετε τώρα παίρνει σάρκα και οστά. Με εκτίμηση οι εργαζόμενοι της ΒΙΟ.ΜΕ.
19
Ιταλία: Ri - Maflow Think Green, διαχείριση επινοημένη με φαντασία
εναλλακτική εργατική
Του Gianluca Carmosino Μιλάνο, Ιταλία. Στο περιθώριο των πρόσφατων εκλογών, οι πρώην εργαζόμενοι στο εργοστάσιο εξαρτημάτων αυτοκινήτων και ανταλλακτικών της εταιρίας Maflow, στο Μιλάνο, αποφάσισαν να καταλάβουν τον πρώην χώρο εργασίας τους και να οργανωθούν σαν κο-οπερατίβα. Η ιστορία του εργοστασίου Malflow είναι μακρά και πολύπλοκη. Οι 800 εργαζόμενοι της δεκαετίας του εβδομήντα έμειναν 350 μια δεκαετία αργότερα. Εκτός από την μαζική παραγωγή των εξαρτημάτων αυτοκινήτων και ανταλλακτικών, κυρίως για την γερμανική εταιρία BMW, προετοίμαζαν ερευνητικά σχέδια για την εφαρμογή νέων τεχνολογιών , έτσι ώστε το 2007 ήταν ίσως η χρονιά με τη μεγαλύτερη αύξηση της παραγωγής , δεδομένου ότι ο βιομηχανικός όμιλος έχει άλλα 22 εργοστάσια σε όλο τον κόσμο. Αλλά το Μάιο του 2009, απροσδόκητα, το εργοστάσιο κηρύχτηκε χρεωκοπημένο. Αμέσως μετά ανέλαβε μια διεύθυνση «έκτακτης ανάγκης» και λίγο μετά, ένα νέο αφεντικό , ο Πολωνός Boryszew , ο οποίος συμφώνησε να διατηρήσει το εργοστάσιο μόνο και μόνο επειδή συνδεόταν με την παραγωγή των άλλων εργοστασίων ανά τον κόσμο . Ύστερα όμως από δύο χρόνια,όχι μόνο δεν είχαν ξαναρχίσει την παραγωγή, ούτε προσέλαβαν εκ νέου τους εργαζόμενους που είχαν απολυθεί, όπως είχε ανακοινώσει ο νέος ιδιοκτήτης, αλλά απόλυσαν και τους λίγους εργαζόμενους που είχαν παραμείνει. Τον Οκτώβριο του 2012 ανακοινώθηκε η οριστική παύση λειτουργίας του εργοστασίου. Η ιδιοκτησία των εγκαταστάσεων ανήκει τώρα στην τράπεζα Unicredit. Στα μέσα Δεκεμβρίου 2012, ο χώρος είχε εγκαταλειφθεί. Οι μόνοι ήχοι που ακούγονταν προέρχονταν από τις εργασίες διάλυσης του εργοστασίου. Ορισμένοι από τους εργαζόμενους κατέλαβαν ένα μέρος του εργοστασίου και άρχισαν να συζητούν πώς να προχωρήσουν ένα εναλλακτικό σχέδιο απασχόλησης βασισμένο στις αρχές της αξιόπιστης παραγωγής και της αυτοδιαχείρισης. Λέει ο Michele , ένας από τους εργαζόμενους . " Ένας εμπειρογνώμονας ερεύνησε τα μηχανήματα και μας είπε πως άξιζαν τουλάχιστον 20 χιλιάδες ευρώ ". Στην αρχή η ιδέα ήταν να αποκομίσουν κάποια χρήματα με τα υπολείμματα του εργοστασίου, ιδίως από τα ηλεκτρονικά κομμάτια ( από τα οποία μπορείς να πάρεις σίδηρο, χαλκό , γυαλί και πλαστικό ) , αλλά εν τω μεταξύ η δυνατότητα του να αναληφθεί μια παραγωγική δραστηριότητα άρχισε να καλλιεργείται σοβαρά. Ζήτησαν άδεια από την τράπεζα Unicredit - σημερινό ιδιοκτήτη του χώρου - να κρατήσουν τα μηχανήματα και να χρησιμοποιήσουν ένα μέρος της επιχειρησιακής δομής. Η τράπεζα δεν έχει δώσει καμία απάντηση , αλλά αυτοί το κατέλαβαν ούτως ή άλλως . Εν τω μεταξύ , οι ιδέες τους στρέφονται ολοένα και πιο πολύ προς ένα συγκεκριμένο πλάνο αυτοδιαχείρισης. Το σχέδιο έχει ένα όνομα πολύ ξεκάθαρο : Ri - Maflow. Στο blog που άνοιξαν για να μεταφέρουν την εμπειρία τους εξηγούν ότι "Ri" σημαίνει "Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση, Εξέγερση κατά του χρέους και Επανάσταση» (riappropiazione, riciclo, rivolta al debito, rivoluzione). Η νομική μορφή που βρήκαν για να οργανωθούν είναι αυτή της κοοπερατίβας και το μοντέλο, η αυτοδιαχείριση. «Εμείς υποστηρίζουμε ότι αυτό το εργοστάσιο δεν ανήκει ούτε στον Boryszew ούτε στην Unicredit », λέει ο Michele, "αλλά σε όλους τους εργαζόμενους στην Maflow οι οποίοι έχουν εργαστεί εδώ για χρόνια". Από τις αρχές του φθινοπώρου του 2012 πάνω από 30 εργαζόμενοι άρχισαν να συναντιόνται και να συζητούν για αυτοδιαχείριση , αμοιβαία βοήθεια , ανακτημένα 20
εργοστάσια και βιολογική παραγωγή. Εν τω μεταξύ έχουν προστεθεί και νέα πρόσωπα, όπως κάποιοι εργαζόμενοι που απολύθηκαν από την εταιρεία κλωστοϋφαντουργίας Novaceta, «με τoυς οποίους μοιραστήκαμε τα τελευταία χρόνια μια κοινή πορεία αγώνα», αλλά και μερικοί νέοι . Είναι δύσκολες μέρες, αλλά γεμάτες ενθουσιασμό. Τα μέλη του Ri - Maflow άνοιξαν ένα σημαντικό δρόμο γι 'αυτούς αλλά και για άλλους εργαζόμενους . Το κέντρο των δραστηριοτήτων αυτής της νέας εργασίας, τουλάχιστον στην αρχική φάση θα είναι η διαχείριση και η ανακύκλωση των παλιοσίδερων. Ο Michele πρόσθεσε: «Προσωπικά ποτέ δεν είχα σκεφτεί την αυτοδιαχειριζόμενη εργασία. Στα οικολογικά θέματα έδινα μικρή σημασία , και δεν είχα ποτέ επαφή με συνδικάτα. Αλλά ο δρόμος που έχουμε διανύ-σει μέχρι τώρα μας επιτρέπει να βλέπουμε τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο, να συνδέουμε προβλήματα και να εφευρίσκουμε λύσεις. Σήμερα, είμαστε όλοι πεισμένοι ότι η δραστηριότητα της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης των υλικών είναι μια ανάγκη της κοινωνίας και μια συγκεκριμένη και αξιοπρεπής δουλειά. Όταν ξαφνικά απολύεσαι, όταν σε στέλνουν σπίτι σου, σου δίνουν να καταλάβεις ότι είσαι άχρηστος, νιώθεις σα σκουπίδι. Αλλά καταλάβαμε επίσης στο πετσί μας ότι «άχρηστα» σημαίνει «σύνολο πόρων και δυνατο-τήτων», αρκεί να οργανωθείς με διαφορετικό τρόπο. Σήμερα πηγαίνουμε πέρα από την αναζήτηση μιας θέσης εργασίας: ανακαλύψαμε και συμμεριστή-καμε απόψεις που θέτουν υπό αμφισβήτηση την παραδοσιακή ιδέα εργασίας, και δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω: Μας εμπνέουν όχι μόνο οι ιστορικές κοινωνίες αμοιβαίας βοήθειας, αλλά επίσης οι εξαιρετικές εμπειρίες που προκύπτουν από την τρέχουσα οικονομική κρίση, και τις παραδοσιακές ανισορροπίες του κοινωνικού συστήματος: τα ανακτηθέντα εργοστάσια στην Αργεντινή, το Κίνημα των Ακτημόνων Εργατών της Βραζιλίας , οι εμπειρίες αυτοδιαχείρισης στην Ελλάδα και την Ισπανία». Και τι σημαίνει η αυτοδιαχείριση γι αυτούς; «Το να βιώνεις ένα εργοστάσιο χωρίς αφεντικά, όπου όλοι θα πάρουν τον ίδιο μισθό και όπου πραγματοποιείται μια εν-αλλαγή στα υπεύθυνα πόστα», λένε. Εν κατακλείδι τα μέλη της κοοπερατίβας Ri Maflow απορρίπτουν την αλλοτριωμένη εργασία και για οποιοδήποτε αφεντικό, και τώρα είναι έτοιμοι να ζήσουν τον κόσμο που θέλουν να δημιουργήσουν.
Τουρκία ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΜΕΝΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ KAZOVA ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ «Κάνε κατάληψη, κάνε αντίσταση, να παράγεις (μόνος σου)». Στην περιοχή Σισλί της Κωνσταντινούπολης στις 31 Γενάρη του 2013 διέκοψε τη λειτουργία του το εργοστάσιο υφαντουργίας KAZOVA, ένα από τα πολλά που έχουν κλείσει και στην Τουρκία. Το σύνολο του προσωπικού, 94 εργαζόμενοι, απλήρωτοι για μήνες, βρέθηκαν στο δρόμο. Ξεκίνησαν παραστάσεις διαμαρτυρίας, προσφυγές στη δικαιοσύνη, κάθε Τετάρτη διαδήλωση στην Πόλη και την Κυριακή μπροστά στο σπίτι του εργοστασιάρχη. Κανένα αποτέλεσμα. Στις 28 Απριλίου κατέλαβαν το εργοστάσιο και ύστερα από 62 μέρες κατάληψης αποφάσισαν να θέσουν το εργοστάσιο σε λειτουργία κάτω από τον έλεγχό τους, εμπνεόμενοι όπως λένε από το παράδειγμα των εργατών της Αργεντινής. Εκείνη τη μέρα, 29 Ιουνίου, η εργοδοσία προσπάθησε για πρώτη φορά να επικοινωνήσει μαζί τους, λέγοντάς τους πως θα τους αποζημιώσει σε πενήντα μέρες αν εγκατέλειπαν τις εγκαταστάσεις, για τις οποίες είχε ήδη βρει αγοραστή. Οι εργάτες αρνήθηκαν. Από την αρχική ομάδα των εργατών μόνο ένας τους είχε επαφές με την αριστερά. Έτσι, όταν ξεκίνησαν τις συζητήσεις για το μέλλον του αγώνα τους, επικρατούσε φόβος καθώς οι περισσότεροι δεν είχαν φανταστεί ποτέ ότι θα είχαν τη δυνατότητα να ξεκινήσουν
21
κάτι τέτοιο. Η διαδήλωση της πρωτομαγιάς όμως και τα γεγονότα του πάρκου Γκεζί, άλλαξαν πολύ τον τρόπο που σκέφτονταν μέχρι τότε. «Η εξέγερση του Γκεζί μας άλλαξε όλους. Βλέπαμε εξάλλου ότι οι μέχρι τότε προσπάθειες μας δεν έφερναν αποτέλεσμα, δεν εισακούστηκαν ποτέ τα αιτήματά μας. Είμαστε εδώ από τις 28 Ιουνίου. Ο εργοδότης, δεν είχε πατήσει καν το πόδι του και τώρα δηλώνει πως «δεν μπορώ να μπω στο εργοστάσιό μου». Έχουν αλλάξει αρκετά πράγματα λόγω του Γκεζί… Αυτοί που τις πρώτες μέρες μας γύριζαν την πλάτη, τώρα στέκονται δίπλα μας». Την 1η Σεπτέμβρη συγκροτήθηκε η ομάδα επαναλειτουργίας του εργοστασίου από 16 εργάτες. Επισκεύασαν δύο από τις μηχανές και έτσι προς το παρόν μπορούν και παράγουν μονάχα ζακέτες. Αυτή τη στιγμή έχουν τη δυνατότητα να παράγουν έως και 200 την ημέρα, ποσότητα την οποία σκοπεύουν να αυξήσουν. Η τιμή είναι αισθητά χαμηλότερη, από την τιμή του αντίστοιχης ποιότητας προϊόντος που βρίσκει κανείς στα εμπορικά κέντρα. Να σημειωθεί ότι οι πρώτες από αυτές στάλθηκαν σε μια γυναίκα και ένα παιδί που βρίσκονται στη φυλακή. Η πρώτη προσπάθεια προώθησης των προϊόντων τους γίνεται μέσω των λαϊκών συνελεύσεων. Το εργοστάσιο αποτελεί σήμερα έναν ανοιχτό κοινωνικό χώρο στον οποίο συλλογικότητες από όλη την πόλη αλλά και απλοί πολίτες ή καθηγητές Πανεπιστημίου διοργανώνουν γιορτές, γάμους, σεμινάρια χορού, διαλέξεις, επιδείξεις μόδας. Επίσης οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε επαφή με άλλα εργοστάσια στη Χιλή, την Αργεντινή, την Βραζιλία και την Ελλάδα. Το Σάββατο 30 Σεπτέμβρη έγινε εκδήλωση παρουσίασης και επίδειξης των παραγόμενων ζακετών. Ο συγγραφέας Metin Yeğin πήρε το λόγο λίγο πριν την ιδιότυπη αυτή επίδειξη, δηλώνοντας τα ακόλουθα: «Οι καπιταλιστές μας έχουν κλέψει όλες εκείνες τις έννοιες που είναι σημαντικές για μας, όπως Δημοκρατία και Δικαιοσύνη και τις έχουν νοηματοδοτήσει στα μέτρα τους. Καιρός να κλέψουμε και εμείς κάτι από αυτούς. Παίρνουμε τη λέξη «μόδα» λοιπόν και σας λέμε το εξής: Οι τελευταίες λέξεις της μόδας για τον εργάτη είναι: «Κάνε κατάληψη, κάνε αντίσταση, να παράγεις (μόνος σου)». Οι εργαζόμενοι ανακοίνωσαν ότι η παραγωγή μιας μέρας θα δοθεί στους σεισμόπληκτους του Βαν. Επίσης τα έσοδα μιας ημέρας θα διατεθούν στην οικογένεια του Berkin Elvan, του δεκατετράχρονου ο οποίος βρίσκεται σε κωματώδη κατάσταση, ύστερα από χτύπημα δακρυγόνου στις 16 Ιουνίου. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν εκπρόσωποι αντίστοιχων εγχει-ρημάτων από Αργεντινή, Χιλή και Βραζιλία, οι οποίοι απεύθυναν χαιρετισμό στους εργαζόμενους της KAZOVA. «Τι κι αν ήρθαμε από τόσο μακριά, οι ιστορίες που θα σας πω είναι παρόμοιες. Στην Αργεντινή εξ-αιτίας της κρίσης τα αφεντικά έκλεισαν τα εργοστάσια. Απέναντι σε αυτό, οι εργάτες παρουσίασαν εναλλακτική λύση. Έστησαν οδο-φράγματα και κατέλαβαν τις φάμπρικες. Σήμερα, 340 εργοστάσια στην Αργεντινή λειτουργούν με αυτοδιαχείριση. Σε αυτές τις φάμπρικες οι εργαζόμενοι άρχισαν να παράγουν σπουδαία πράγματα, πολύ καλύτερα από ότι το έκαναν κάποτε στο παρελθόν, δείχνοντας το δρόμο για το πώς μπορούμε να δουλεύουμε χωρίς αφεντικά. Οι εργάτες είπαν «φτάνει πια, παύουμε να παράγουμε για τους εργοδότες. Βγάζουμε το ψωμί μας για την οικογένειά μας». Το να εμφανίζεται ένα τέτοιο φαινόμενο στην άλλη άκρη του πλανήτη, για μας έχει ιδιαίτερη σημασία. Οι εργάτες χωρίς να γνωρίζουν σύνορα μετέφεραν αυτήν την εμπειρία αλλού γιατί όπως γράφετε και εσείς στον τοίχο εδώ μπροστά, μάχονται για «Ψωμί, Δικαιοσύνη, Ελευθερία». Μέχρι τη νίκη!» δήλωσε ο εκπρόσωπος από την Αργεντινή. Πηγές: Sokaki , εφημερίδα «Εποχή
22
Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΑΠΟΔΑ Εναλλακτικά εγχειρήματα αυτοπαρουσιάζονται Είναι πράγματα μικρά Δεν εξαφανίζουν τη φτώχεια Δεν μας βγάζουν από την υπανάπτυξη Δεν κοινωνικοποιούν τα μέσα παραγωγής και τις τράπεζες Δεν απαλλοτριώνουν τη σπηλιά του Αλί Μπαμπά Ίσως, όμως, να απελευθερώνουν τη χαρά της δράσης Και να τη μεταμορφώνουν σε πράξεις Και, τελικά, το να δρας πάνω στην πραγματικότητα Και να την αλλάζεις έστω και λίγο Είναι ο μόνος τρόπος να αποδείξεις Ότι η πραγματικότητα μπορεί να αλλάξει Εδουάρδο Γκαλεάνο
Μπαξές στα Ιωάννινα Το οπωροπαντοπωλείο Μπαξές, αποτελεί μια συλλογική προσπάθεια τριών ατόμων που ζουν στα Ιωάννινα, με βασικό στόχο την δημιουργία ενός χώρου διανομής τροφίμων που θα προωθήσει τα τοπικά προϊόντα και την έμπρακτη αλληλεγγύη στην τοπική κοινωνία. Βασικά προτάγματα του Μπαξέ είναι η αλληλοβοήθεια, η κοινωνική αλληλεγγύη και η μη ιεραρχία στις ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύσσονται σε μια συλλογική προσπάθεια όπως αυτή. Σε μια κοινωνία όπως η ελληνική, που συνταράσσεται από την οικονομικοπολιτική κρίση, φιλοδοξούμε να δημιουργήσουμε μια νησίδα εφαρμογής της αλληλέγγυας οικονομίας, με ξεκάθαρο στόχο τη διάχυση των ιδεών και των πρακτικών της στο κοινωνικό σύνολο. Το σκεπτικό μας έχει ως εξής: α)Η προμήθεια των προϊόντων να γίνεται χωρίς μεσάζοντες, όσο αυτό είναι δυνατό, χωρίς δηλαδή να επιβαρύνουμε την τιμή του προϊόντος με το κόστος διάφορων μαζικών διανομέων τροφίμων, που στην ουσία παρασιτούν επί της οικονομικής λειτουργίας, αλλά και καθιστούν τον αγρότη πρόσωπο άγνωστο προς τον καταναλωτή. Το κάνουμε εξαρχής σαφές προς όλες τις κατευθύνσεις: o Μπαξές δεν πρόκειται να συνεργαστεί με εκμεταλλευτές που διαιωνίζουν τον εργασιακό μεσαίωνα. β)Διοργάνωση συλλογικής κουζίνας στην πλατεία Καλούτσιανης, ακριβώς μπροστά απ’ τον Μπαξέ, ώστε να δυναμώσουμε τους δεσμούς αλληλεγγύης μεταξύ των κατοίκων της περιοχής: οικογένειες, άνεργοι, φοιτητές, μετανάστες να μοιραστούν ένα πιάτο φαϊ, χτίζοντας δεσμούς αδερφοσύνης. γ)Δημιουργία δικτύου παραγωγής και διανομής προϊόντων σε συνεργασία με διάφορες αγροκολεκτίβες απ’ όλη την Ελλάδα και τον κόσμο, με τις οποίες βρισκόμαστε ήδη σε επαφή και θα ανακοινώσουμε τις επόμενες ημέρες.
23
δ)Συμβολή στη δημιουργία τράπεζας σπόρων στην Ήπειρο, με σκοπό τη διάσωση τοπικών ποικιλιών σπόρων, ενάντια στη συρρίκνωση της βιοποικιλότητας σε όλο τον πλανήτη, καθώς και στην συνεχώς αυξανόμενη διάδοση μεταλλαγμένων σπόρων και καλλιεργειών. ε)Εξυπηρέτηση με την παράδοση προϊόντων κατ’ οίκον, με τηλεφωνικές και διαδικτυακές παραγγελίες, ατόμων με ειδικές ανάγκες και δυσκολίες στη μετακίνηση. Αρνούμενοι την εξάρτηση απ’ το Κράτος και το τραπεζικό σύστημα, στηριζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις και στη στήριξη ανθρώπων απ’ όλο τον κόσμο, ξεκινώντας μια καμπάνια χρηματοδότησης μέσω της πλατφόρμας του Indiegogo. Aπευθύνουμε λοιπόν ένα κάλεσμα αλληλεγγύης σε όσους έχουν τη διάθεση και τη δυνατότητα να βοηθήσουν, με οποιοδήποτε τρόπο: είτε διαδίδοντας το εγχείρημα του Μπαξέ, είτε βοηθώντας στο στήσιμο του χώρου, είτε οικονομικά, είτε απλά με μια καλημέρα. Μπορείτε να ενημερωθείτε για την καμπάνια μας εδώ και να έρθετε σε επαφή μαζί μας στο mail: baxesgrocery@gmail.com. Συντροφικά, η ομάδα διαχείρισης του Μπαξέ Χθες, Τρίτη, 10 Σεπτεμβρίου, λάβαμε από δημοσιογράφο της εφημερίδας «Το Βήμα» ένα μήνυμα που εξέφραζε το ενδιαφέρον για δημοσίευση ενός άρθρου σχετικά με την καμπάνια που έχουμε ξεκινήσει για το αυτοοργανωμένο εγχείρημα μαναβικής, Μπαξές, στα Ιωάννινα. Η αλήθεια είναι πως υποστήκαμε ένα σοκ! Μα είναι δυνατόν, σκεφτήκαμε, ένα μέσο που χαρακτηρίζει τους αυτοοργανωμένους χώρους ως «εστίες ανομίας», που παίζει τακτικά το κυβερνητικό χαρτί της «θεωρίας των δύο άκρων», που στηρίζει με…αυταπάρνηση τη γελοία και αντικοινωνική κυβερνητική πολιτική, να ενδιαφέρεται χωρίς υστεροβουλία για μια πρωτοβουλία που προτάσσει την κοινωνική αλληλεγγύη, την αυτοοργάνωση, τη μη ιεραρχία; Είναι δυνατόν μια από τις κατ’εξοχήν επιχειρήσεις-συμμάχους της Κυβέρνησης και των ελίτ, όπως ο ΔΟΛ, να στηρίζει μέσω ενός εκ των εντύπων της, ένα εγχείρημα που αρνείται κάθε οικονομική εξάρτηση απ΄το Κράτος και το τραπεζικό σύστημα και έχει ξεκινήσει μια καμπάνια χρηματοδότησης από αλληλέγγυους πολίτες; Όχι, λοιπόν, δεν είναι δυνατόν! Ίσως ο/η δημοσιογράφος που ενδιαφέρθηκε να έχει αγνά κίνητρα, ίσως πραγματικά να βρήκε κάποιο ενδιαφέρον στην προσπάθειά μας, αλλά ως υπάλληλος σε ένα από τα χειρότερα και επικίνδυνα αφεντικά, θεωρούμε ότι είναι δέσμιος/-α ενός συστήματος, ενός ολόκληρου κόσμου τον οποίο εμείς απορρίπτουμε. Το Βήμα, όπως και κάθε άλλη φωνή της κυβέρνησης, επιδιώκει παράλληλα με την εκκωφαντική σιωπή στα ζητήματα της καταλήστευσης και εξαθλίωσης της κοινωνίας, να εμφανιστεί ως ένα μέσο που χαρακτηρίζεται από πλουραλισμό, να ντύσει με ένα (διαφανή) μανδύα δημοκρατικότητας το πρόσωπο του λύκου. Έτσι, ο μέσος αναγνώστης θα μπορεί την Κυριακή το πρωί να διαβάσει χαρούμενος «και μία άλλη άποψη», φουσκώνοντας από υπερηφάνεια με το πόσο δημοκρατικός είναι που η εφημερίδα που επιλέγει, έχει για ήρωες, εκτός των τραπεζιτών, των πολιτικάντηδων, των μεγαλοδημοσιογράφων και των τηλεπερσόνων και 3 νεανίες από την επαρχία… που «στήνουν το όνειρό τους στην Ελλάδα μας που αντιστέκεται»… Δεν θα τους κάνουμε την χάρη γιατί δεν ανήκουμε στον δικό τους κόσμο. Αν τους την κάναμε δεν θα είμαστε εμείς. Οφείλουμε λοιπόν να κάνουμε σαφές γι΄ακόμη μια φορά, μιας και όπως φαίνεται το κείμενο αυτοπαρουσίασης δεν ήταν αρκετό ώστε να κρατήσει μακριά από εμάς τα μέσα της κρατικής προπαγάνδας: ο Μπαξές, η ομάδα δηλαδή των ανθρώπων που αγωνίζονται για ένα αυτοργανωμένο εγχείρημα μαναβικής χωρίς αφεντικά, δεν συνεργάζεται με εκμεταλλευτές, μεγάλα (ή μικρότερα) αφεντικά και με κανένα που στηρίζει άμεσα ή έμμεσα, έμπρακτα ή δια παραλείψεων… τις πολιτικές της φτωχοποίησης, της εξαθλίωσης και της καταστολής. Ο Μπαξές δεν πρόκειται, δεν χρειάζεται και, κυρίως, δεν θέλει να χρησιμοποιήσει τα δικά τους μέσα για την αυτοπροβολή του. Δεν χρειαζόμαστε το Βήμα, δεν χρειαζόμαστε ούτε μεσάζοντες ούτε συμμάχους και από “την άλλη πλευρά”. Θα ήταν άλλωστε πράξη αυτοαναίρεσης για εμάς, να μιλάμε για αυτοδιαχείριση και να κλείνουμε το μάτι στους ορκισμένους εχθρούς της, με αντάλλαγμα ένα φύλο μιας εφημερίδας ευρείας κυκλοφορίας αρχειοθετημένο σε ένα συρτάρι μας. Δεν έχουμε ιδέες μεγαλείου. Επιθυμούμε μόνο να πραγματοποιήσουμε όσα είπαμε: στόχος μας δεν είναι ούτε τα φράγκα, ούτε η δημιουργία μιας lifestyle εναλλακτικούρας, αλλά η διάχυση στην κοινωνία των μέσων της αυτοδιαχείρισης, να γίνει συνείδηση όλων πως μπορούμε να τα καταφέρουμε χωρίς να παίζουμε το ρόλο του κομπάρσου στο δικό τους παιχνίδι. Όπως χαρακτηριστικά λέμε στο βίντεο προώθησης της καμπάνιας: «Δεν πουλάμε παράσιτα, δεν γινόμαστε παράσιτα, δεν ταϊζουμε με τον κόπο μας παράσιτα». 24
Ράδιο Μπάμπλ, ένας αυτοδιαχειριζόμενος συνεταιρισμός ισότιμων μελών. Σεπτέμβριος 2013 Tρίτη Διακήρυξη του radiobubble Έξι χρόνια μετά την εμφάνιση του εξωτικού διαδικτυακού ανθού radiobubble, με χαρά σας ανακοινώνουμε ότι γινόμαστε και θεσμικά ένας συνεταιρισμός ισότιμων μελών. Το αισθα-νόμαστε ως απαραίτητη προϋπόθεση για να εξελιχθούμε σε ένα Μέσο Επικοινωνίας ακόμη πιο χρήσιμο για όσους ασχολούνται δημιουργι-κά με το ραδιόφωνο, τα blogs, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη δημοσιογραφία των πολιτών, την έρευνα και την επιστήμη που αφορά στα νέα μέσα. Άλλωστε, όπως καλά γνωρίζετε, το radiobubble από την αρχή του, υπήρξε κάτι πολύ μεγαλύτερο από υπόθεση ενός ή δύο προσώπων. Ο συνεταιρισμός radiobubble θα είναι πάντοτε ανοικτός σε όσους ενδιαφέρονται να προσφέρουν στο διαρκές όραμά μας τα Νέα Μέσα να μη γίνουνε παλιά. Δε χρειάζεται βέβαια να είναι κανείς μέλος του συνεταιρισμού για να κάνει εκπομπή στο ραδιόφωνο, για να ανεβάσει κείμενα ή εκπομπές στις σελίδες μας, για να συμμετάσχει στην ομάδα της δημοσιογραφίας των πολιτών του #rbnews, ή για να διδάξει στο Hackademy. Όπως πάντα, οι πολίτες που επιθυμούν να συμμετέχουν σε ό,τι περιλαμβάνει το οικοσύστημα radiobubble, είναι ευπρόσδεκτοι. Όποιος όμως το θέλει, θα μπορεί να ενταχθεί και στο συνεταιρισμό, να συμμετέχει στις συλλογικές διαδικασίες και τη συνέλευσή που θα χαράζει την πορεία μας. Αρκεί βέβαια να είναι “ένας από εμάς”, να συμμετέχει έχοντας ξεκάθαρο ότι τον πρώτο λόγο έχει η αγωνία μας για ένα Μέσο με κουλτούρα κοινότητας ισότιμων μελών, ένα Μέσο Επικοινωνίας αδέσμευτο και δημιουργικό. Να έχει εμπεδώσει όσα γράψαμε στο Μανιφέστο μας και αφορούν στην οπτική γωνία από την οποία αντικρίζουμε τη δημοσιογραφία, την τέχνη, την πολιτική, τον πολιτισμό, την επικοινωνία. Να αισθάνεται καλά με όσα μας έκαναν χαρούμενους τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής μας. “Εμείς” λοιπόν, έχουμε μερικά θεματάκια: Συνεχίζουμε να μιλάμε για ένα ραδιόφωνο που οι εκπομπές του ονειρεύονται την ακροβασία τους στα όρια της τέχνης. Για ένα Μέσο Επικοινωνίας που φέρει εντός του την κουλτούρα της ποιητικής ελευθεροστομίας των blogs και την ουτοπία της αυτορρύθμισης της διαδικτυακής μας ζωής. Ένα μέσο που αν και δεν κρύβει την αγωνία του για την υπεράσπιση των ελευθεριών, ψηφιακών και μη, επιτίθεται μέσω όσων δημιουργεί και όχι μέσω όσων αρνείται. Για το ευγενές κατάλυμα που θα στεγάζει την ιδέα της ανωνυμίας και της ψευδωνυμίας ως αναγκαία αγαθά της έκφρασης και χρήσιμα εργαλεία ελέγχου της δημόσιας ζωής. Για έναν πομπό μετάδοσης του πολιτισμού που δημιουργεί η ελεύθερη διανομή των πνευματικών έργων και του ελεύθερου λογισμικού. 25
Για μια συντονισμένη απόπειρα υπέρβασης της συμβατικής δημοσιο-γραφίας, μέσω της συμμετοχικής δημοσιογραφίας και της δημοσιο-γραφίας των πολιτών. Για ένα διαδίκτυο ανοικτό, ελεύθερο, και ταυτόχρονα δημιουργικό και αξιοπρεπές. Αυτά παραμένουν εμμονές που όσο περνούν τα χρόνια δημιουργούν το δύστροπο του χαρακτήρα μας. Κι αυτόν τον χαρακτήρα μας θα υποστεί αναγκαστικά όποιος μας κάνει, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, παρέα. Μην ξεχνάτε, από το πρώτο μας μανιφέστο διακηρύξαμε “την κατάργηση της δικτατορίας των ειδημόνων”, υπερασπιστήκαμε με κόπο μας την ιδέα “να πάρουν οι πολίτες τα Μέσα στα χέρια τους”. Και αποδείξαμε ότι αυτό όχι μόνο μπορεί να συμβεί, αλλά και να συμβεί με τρόπο τέτοιο που να δημιουργεί την αφορμή μιας νέας, πιο ευφάνταστης, πιο πολύχρωμης εποχής. Ξέρουμε ότι, με τα μυαλά που κουβαλάμε, από τις δραστηριότητες του radiobubble δύσκολα θα προκύψουν κέρδη. Πίσω από την καταστατική και νομική μας πλέον δέσμευση τα όποια “κέρδη” να επανεπενδυθούν για τους σκοπούς του συνεταιρισμού, κρύβεται απλά η θεσμοθέτηση όσων άτυπα γνωρίζετε από το 2007. Το συλλογικό όφελος, “η πρόταξη του ατόμου και της εργασίας έναντι του κεφαλαίου” όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο καταστατικό της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης που θα μας στεγάζει νομικά, υπήρξε δηλωμένος σκοπός μας από την αρχή. Στην Ελλάδα του 2013, όπου σχεδόν τα πάντα πάνε προς τα πίσω, εμείς κάνουμε ακόμη μια έφοδο προς τα αστέρια. Βάζουμε ξανά στο σκηνικό τα όνειρά μας για Μέσα Επικοινωνίας και Ενημέρωσης που δημιουργούνται από τους πολίτες και παραμένουν στον έλεγχο και τη διαχείρισή των πολιτών, μέσα από διαφανείς διαδικασίες. Γνωρίζετε ότι δε θέλουμε παθητικούς ακροατές, θεατές, αναγνώστες. Θέλουμε πολίτες που φλέγονται να συμμετέχουν, να συν-δημιουργούν. Έτσι, σήμερα, μετά από χιλιάδες εκπομπές, μουσικές, βιβλία, ταινίες, θεατρικά, έρευνες και δημοσιογραφικές καλύψεις των μεγάλων γεγονότων που συνέβησαν στον πλανήτη, επαναλαμβάνουμε με θρασύτητα την κουβέντα που ξεστομίσαμε στην πρώτη μας διακήρυξη το 2007: “Δε σας έχουμε καμία εμπιστοσύνη”. Θα σας τσεκάρουμε καθημερινά. Αν είστε ευφυείς, θα κάνετε κι εσείς το ίδιο. Δε γνωρίζουμε άλλο μέσο, κοινότητα, παρέα, ομάδα της ψηφιακής ή "της πραγματικής" ζωής που να έχει τη δική μας πορεία. Ξεκινήσαμε ως μια συμβατική ατομική επιχείρηση και γίναμε αυτό που μας άξιζε. Δεν ξέρουμε για πόσο ακόμη θα υπάρχουμε. Ξέρουμε όμως ότι υπάρχουμε ακόμη γιατί σεβόμαστε τον εαυτό μας. Και ότι όσο υπάρχουμε, έτσι περίπου θα τα βλέπουμε τα πράγματα. Σεπτέμβριος του 2013 απ’ τη ζούγκλα των Αθηνών προς τα σύννεφα του γαλαξία η ιδρυτική ομάδα του radiobubble του διαγαλαξιακού ραδιοφώνου η ιδρυτική ομάδα της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης Hackademy
Αθωώθηκε το μέλος των "Ρομπέν της ΔΕΗ" Αθώος κρίθηκε από το Πλημμελειοδικείο Βέροιας γνωστός ακτιβιστής, ο οποίος κάθισε στο εδώλιο, κατηγορούμενος για επανασύνδεση ηλεκτρικού ρεύματος στο διαμέρισμα ενός άνεργου, όπου είχε διακοπεί η παροχή, λόγω αδυναμίας του ένοικου να
26
εξοφλήσει το λογαριασμό της ΔΕΗ. Το ίδιο δικαστήριο, κρίνοντας ότι το ηλεκτρικό ρεύμα είναι κοινωνικό αγαθό θεμελιώδες, αθώωσε -επίσης- τον άντρα στο σπίτι του οποίου έγινε η επανασύνδεση. Το γεγονός για το οποίο παραπέμφθηκαν σε δίκη οι δύο άντρες έγινε το Σεπτέμβριο του 2011 στη Βέροια. Ακτιβιστές-μέλη της ομάδας 'Πολίτες της Βέροιας', ανάμεσά τους κι ο κατηγορούμενος Νίκος Ασλάνογλου, μετέβησαν στο συγκεκριμένο σπίτι και προχώρησαν στην επανασύνδεση του ηλεκτρικού ρεύματος το οποίο είχε διακόψει η ΔΕΗ λόγω μη εξόφλησης λογαριασμού. Ήταν η πρώτη επανασύνδεση που έγινε πανελλαδικά, όπως απολογήθηκε στο δικαστήριο ο Ν. Ασλάνογλου, ο οποίος όχι μόνο υπερασπίστηκε την ενέργειά του, αλλά επέμεινε ότι θα συνεχίσει τις επανασυνδέσεις ηλεκτρικού ρεύματος. Στο πλευρό του, κατά τη διάρκεια της δίκης, βρέθηκαν μέλη της ομάδας 'Πολίτες της Βέροιας', ενώ την υποστήριξή τους στο πρόσωπο του ακτιβιστή εξέφρασαν, με ανακοινώσεις τους, πριν την εκδίκαση της υπόθεσης, πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις.
Το Αυτοδιαχειριζόμενο Ωδείο Είναι μια αυτοοργανωμένη δομή που βρίσκεται στο χώρο της Ανοιχτής συνέλευσης για τη διεκδίκηση του Ασυρμάτου.σε ένα σημείο που ενώνει τρεις περιοχές (Άγιο Δημήτριο,Νέα Σμύρνη,Παλαιό Φάληρο..) Λειτουργεί συλλογικά, με οριζόντιες διαδικασίες, χωρίς ιεραρχίες ισότιμα, με ελευθερία και σεβασμό για τον άλλο, με ευθύνη και αυτοδέσμευση και με σκοπό τη διάδοση της μουσικής γνώσης. Απευθύνεται σε όσους θέλουν να μάθουν μουσική και λόγω οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης δεν έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν στα ιδιωτικά ωδεία και τις μουσικές σχολές. Επίσης σε όσους εγκατέλειψαν τις σπουδές τους λόγω φτώχειας, ανεργίας κλπ.σε όλους χωρίς κριτήρια που διαχωρίζουν τους ανθρώπους σε ανώτερους και κατώτερους,πέρα από εθνικότητες, χρώμα και άλλες διακρίσεις. Το παραπάνω εγχείρημα δεν είναι εκδήλωση φιλανθρωπίας κάποιων προνο-μιούχων,αλλά έκφραση της ανάγκης για συλλογική δράση και οργάνωση δομών κοινωνικής αλληλεγγύης και ελεύθερης προσφοράς που δεν βασίζεται στους κανόνες της αγοράς. Είναι συγγενές με άλλες αντίστοιχες προσπάθειες και θέλει να ανήκει σ'αυτή την ευρύτερη κοινότητα αγώνα και αντίστασης απέναντι στην εξαθλίωση και φτωχοποίηση της ζωής μας,ειδικά στον τομέα της εκπαίδευσης και του πολιτισμού Το μοναδικό όργανο που παίρνει τις αποφάσεις για τη λειτουργία του αυτο-διαχειριζόμενου ωδείου είναι η συνέλευση στην οποία συμμετέχουν οι καθηγητές, οι ενήλικοι μαθητές, οι γονείς και όσοι ελεύθερα θέλουν να προσφέρουν στο εγχείρημα. Όλες οι σχέσεις που αναπτύσσονται είναι αχρήματες. Οι ανάγκες κυρίως για τις υλικοτεχνικές υποδομές όπως μουσικά όργανα, παρτιτούρες, αναλώσιμα κλπ καλύπτονται μέσω κάθε ανιδιοτελούς πρωτοβουλίας για δωρεά και μέσω ανοιχτών δημόσιων εκδηλώσεων που αποφασίζει η συνέλευση. Η μουσική μας ενώνει, η μουσική είναι για όλους. Πηγή: Διαδίκτυο
27
Ενρίκ Ντουράν, ο Ρομπέν των Τραπεζών Το 2008, όταν αρχίζει να διαβλέπει την οικονομική κρίση στην Ισπανία, ο Ενρίκ Ντουράν, ένας 38χρονος Καταλανός, προετοιμάζει μια κίνηση τιμωρίας και καταγγελίας προς τις τράπεζες. Η κίνηση αυτή περιλάμβανε μια πρώτη πράξη πολιτικής ανυπακοής που υλοποίησε μόνος του- και με την οποία δέσμευσε μισό εκατομμύριο ευρώ για να τις δώσει σε κοινωνικά κινήματα δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι ποτέ δε θα πλήρωνε το χρέος του. Πώς το έκανε αυτό; Ζήτησε τραπεζικά δάνεια από όλα τα ιδρύματα που μπορούσε, δίνοντας μια εμφάνιση φερεγγυότητας - ότι είχε μια σταθερή δουλειά, κινούσε χρήμα, ότι δηλαδή θα μπορούσε να πληρώσει τα δάνεια αυτά και ότι δεν είχε καμία άλλη οφειλή. Έτσι έμαθε το τι πρέπει να κάνει και πώς να ενεργήσει και κατάφερε να πάρει 68 δάνεια από 39 τράπεζες , συνολικά 492 χιλιάδες ευρώ. Στη συνέχεια, όταν είχε πιάσει το στόχο του, "σταμάτησα να πληρώνω όλες μου τις υποχρεώσεις, πήρα τα χρήματα από τους λογαριασμούς μου και το δημοσιοποίησα το Σεπτέμβριο του 2008. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας μετέτρεπα τα χρήματα σε εναλλακτικά προς στον καπιταλισμό εγχειρήματα, κάτι που κορυφώθηκε με τις τελευταίες εκδόσεις των εφημερίδων «Κρίση» και «Μπορούμε» που επίσης χρηματοδοτήθηκαν με αυτά τα χρήματα.» Τα εμπορικά μέσα ενημέρωσης του έδωσαν το παρατσούκλι του "Ρομπέν των Δασών των τραπεζών» ή «Robin Bank- Ρομπέν Τράπεζα", καθώς θεώρησαν ότι εμπνέεται από συγκεκριμένους ανθρώπους που έχουν δείξει στο παρελθόν ανυπακοή απέναντι σε τράπεζες, όπως ο Lucio Urtubia, βάσκος αναρχικός, ο οποίος πραγματοποίησε μία απάτη πολλών εκατομμυρίων με επιταγές τηςCitibank στη δεκαετία του εβδομήντα, και ο οποίος κατάφερε να αποσταθεροποιήσει την τράπεζα, προκαλώντας την πτώση της στο χρηματιστήριο, στο όριο της χρεοκοπίας. Μέχρι τότε ο Uturbia, μπόρεσε να πάρει χρήματα χωρίς βία και μέσω της απάτης, να χρηματοδοτήσει επαναστατικές και αναρχικές οργανώσεις. Σε αντίθεση με τον Urtubia, ο οποίος ενεργούσε πάντοτε στα κρυφά, ο Enric Duran ανακοίνωσε την πράξη του δημόσια, ακριβώς για να υπερασπιστεί τη νομιμότητα των ενεργειών του στην κοινωνία. Αν δεν εξηγούσε τι είχε κάνει, πώς και γιατί, η πράξη ανυπακοής του δεν θα είχε επηρεάσει ούτε θα είχε νόημα. «Πρόκειται για μία πράξη που δημιουργεί ένα νέο είδος πολιτικής ανυπακοής, ταιριαστής με την εποχή που ζούμε. Όταν η χρηματοδότηση της κατανάλωσης και η κερδοσκοπία είναι κυρίαρχη στην κοινωνία μας, τι καλύτερο από το να ληστέψουμε αυτούς που μας ληστεύουν και να διανείμουμε τα χρήματα σε ομάδες που καταγγέλλουν αυτή την κατάσταση και οικοδομούν εναλλακτικές λύσεις; " Πρωτόδικα του επιβλήθηκαν 8 χρόνια φυλακή, πέρασε ένα διάστημα στη φυλακή, στη συνέχεια βγήκε έξω, αλλά τον Φεβρουάριο του 2013 δεν παρουσιάστηκε στο εφετείο και έκτοτε κρύβεται. Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι πιο χρήσιμος κρυμμένος «σε κάποιο μέρος στον πλανήτη» παρά στη φυλακή. Βρίσκεται κρυμμένος, αλλά συνδεδεμένος στο ίντερνετ, εργαλείο που του επιτρέπει «να βρίσκεται σε όλα τα σημεία». Έτσι το περιοδικό Waging non Violence κατάφερε να συνομιλήσει πάνω από μία ώρα μαζί του και το σημαντικότερο κομμάτι της συνομιλίας καταγράφηκε στο περιοδικό. Εμπνευσμένος από τις αγωνιστικές προτάσεις για την αυτονομία των Ζαπατίστας ο Ντουράν δέχεται τις συνέπειες της έννοιας «Ο Καιρός του Ναι» για την οποία μιλάει ο ΕZLN σε μία ανακοίνωση που κυκλοφόρησε τον περασμένο Ιανουάριο. Για τον ίδιο, «Ο Καιρός του Ναι» σημαίνει ο καιρός να χτίσουμε, να φέρουμε στο προσκήνιο τον κόσμο που επιθυμούμε, και να μάθουμε συλλογικά να τον υλοποιούμε, να τον παρουσιάζουμε και να κάνουμε ότι μπορούμε για να επεκταθεί. Ο Ντουράν και το κίνημα που ενέπνευσε, οι Καταλανικές Ολοκληρωμένες Κοοπερατίβες, καλούν σε Ολοκληρωτική Επανάσταση σαν μία διαδικασία ριζικού μετασχηματισμού της κοινωνίας. Εμπνέονται από ένα δεδομένο δικαίωμα που είναι αναγνωρισμένο εδώ και
28
περισσότερο από δύο αιώνες από το διεθνές δίκαιο, η «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη» του 1793. "Όταν η κυβέρνηση λειτουργεί εις βάρος της πλειοψηφίας και προς όφελος μιας μικρής μειοψηφίας το σημαντικό δικαίωμα του λαού είναι η ανυπακοή και η εξέγερση απέναντι σ’ αυτήν την αδικία. Δεδομένου του τι συμβαίνει εδώ και χρόνια, αλλά ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια - σε σχέση με το κέρδος των τραπεζών που επιβαρύνει την πλειοψηφία των ανθρώπων, σκεφτήκαμε ότι θα ήταν σκόπιμο να υπερασπιστούμε την ανυπακοή υπενθυμίζοντας αυτό το δικαίωμα ", δήλωσε ο Enric. Για αυτούς, η ανυπακοή προς οτιδήποτε συναντούν στη δράση τους, είναι μία ζωτικής σημασίας στάση, έτσι ώστε να είναι συνεπείς με τον τρόπο που σκέφτονται. «Συνεπώς, στο δρόμο μας προς μια άλλη κοινωνία δεν είμαστε μέρος του συστήματος που προσπαθούν να μας επιβάλουν και εκφράζουμε απέναντί του την ανυπακοή μας. Ο φόβος μάς σταματάει από το να δράσουμε και αναπτύσσεται έτσι ακόμη περισσότερο, αλλά όταν δρούμε δυναμικά, με αυτοπεποίθηση και θάρρος, ο εχθρός μερικές φορές δεν ξέρει πώς να ανταποκριθεί και κάνει ένα βήμα πίσω, γιατί αναγνωρίζει την έλλειψη νομιμότητας μιας επίθεσης απέναντι στις καλές μας ενέργειες. Η αυτοπεποίθηση και η δράση μας πέρα από συγκεκριμένους κινδύνους είναι κάτι πολύ βασικό». Αλλά ο Ντουράν αναγνωρίζει ότι σε κάθε πλαίσιο, οι κίνδυνοι μπορούν να είναι ποικίλοι και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. «Εγώ τώρα, για παράδειγμα, πρέπει να κρύβομαι, όχι από φόβο, αλλά με βάση τη στρατηγική που έχουμε χαράξει». Εδώ και χρόνια, για τον Ντουράν και πολλά από τα μέλη του κινήματος, οι Ζαπατίστας και όλο αυτό που τους περιβάλλει ήταν και είναι σημεία αναφοράς στον αγώνα τους για την αυτοοργάνωση, αυτο-επιβεβαίωση και για να εφαρμόσουν τα πιστεύω τους ως τις τελευταίες συνέπειες. Για τον Ντουράν, είναι ένα από τα λίγα κινήματα που εφάρμοσαν στην πράξη «τη μη αναγνώριση της εξουσίας και δεν επικεντρώθηκαν στην άμυνα απέναντι στους από πάνω και το κράτος, αλλά στην πράξη μέσα από την αυτονομία». Υπάρχουν κι άλλα σημεία αναφοράς στη Λατινική Αμερική, όπως το MST (Κίνημα των Ακτημόνων στη Βραζιλία) ή οι ιθαγενείς Μαπούτσε στη Χιλή ή διάφορα κινήματα στη Βολιβία, με τους οποίους θέλουν να μπορέσουν να εργαστούν όλο και πιο στενά και σαν δίκτυο. Στην Ευρώπη, συνεχίζουν να δικτυώνονται με πολλές ομάδες όπως αυτές που δημιουργούν απελευθερωμένους χώρους και έχουν εξαπλωθεί μέσα από το κίνημα των καταλήψεων, όπως για παράδειγμα οι ZAD (Ζώνες προς Προστασία) στη Notre Dame des Landes (στη Βρετάνη) που έχουν δημιουργήσει ελεύθερους χώρους για να αποτρέψουν την κατασκευή ενός αεροδρομίου και που ταυτόχρονα δημιουργούν μια άλλη μορφή αυτο-οργάνωσης και ζωής. Για να κάνει κάποιος μία πράξη πολιτικής ανυπακοής, αρχικά, πρέπει να διώξει το φόνο, να ξέρει καλά τον εχθρό του και τη δύναμη που έχει, να έχει ένα ισχυρό κίνητρο, μια καλή στρατηγική, και να διαθέτει μία ομάδα υποστήριξης που θα στηρίζει την πράξη του. Αλλά αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι η πράξη αυτή να εξυπηρετεί στη δημιουργία εναλλακτικών λύσεων απέναντι στην εξουσία και τις δομές της, τις οποίες αντιμετωπίζει. Με αφορμή την πράξη του Ντουράν στις 14 του Μάρτη ξεκίνησε η καμπάνια «Η Ανυπακοή δεν φυλακίζεται", με στόχο να χρηματοδοτηθεί μία οργανωτική δομή προστασίας έτσι ώστε κανένα άτομο από αυτά που θα θελήσουν να κάνουν μια πράξη πολιτικής ανυπακοής να μην πάει φυλακή και παράλληλα να στηριχθεί η έρευνα για την ανάπτυξη στρατηγικών για να δημιουργηθούν εναλλακτικές μορφές προς το σύγχρονο δικαστικό σύστημα και υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης. Την 1η Απρίλη του 2013 ξεκίνησε η εκστρατεία "Αποσύρετε τα χρήματά σας" για να ενθαρρύνει τους ισπανούς πολίτες να ακυρώσουν τους λογαριασμούς ταμιευτηρίου, τα επενδυτικά και τα συνταξιοδοτικά τους κεφάλαια, να πουλήσουν τις μετοχές τους και να μεταφέρουν τα χρήματά τους στην «Δίκαιη και Συνεργατική Τράπεζα». Για τον Ντουράν και τις Cooperativas Integrales Catalanas σήμερα είναι ο καιρός του «Ναι», «χτίζουμε τον κόσμο που επιθυμούμε, μαθαίνουμε με συλλογικό τρόπο να τον κάνουμε πράξη». Από το Waging non Violence 29
Εσκουελίτα ζαπατίστα: Μαθήματα αυτονομίας Στις 21 Δεκέμβρη του 2012 40.000 μέλη του κινήματος των Ζαπατίστας κατευθύνθηκαν στις πόλεις Σαν Κριστόμπαλ, Οκοσίνγκο, Μαργαρίτας και Αλταμιράνο, της πολιτείας Τσιάπας του Μεξικού. Ήταν μια πειθαρχημένη, ειρηνική, σιωπηλή πορεία που ωστόσο κραύγαζε πως βρισκόμαστε στο ξεκίνημα μιας νέας φάσης του ζαπατιστικού κινήματος. Η κραυγή της σιωπής, μια αγαπημένη μέθοδος παρέμβασης των ζαπατίστας. Ακολούθησαν κείμενα του Μάρκος, ανακοινώσεις του EZLN. Για όσους το τελευταίο διάστημα αναρωτιόντουσαν, οι Ζαπατίστας είναι εκεί στη θέση τους, οικοδομούν την αυτονομία τους. Στο Μεξικό πολλές ακόμη ιθαγενικές κοινότητες ακολουθούν παράλληλους δρόμους και κάνουν τα δικά τους βήματα αυτονομίας. Όπως και σε πολλές άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Την άνοιξη οι Ζαπατίστας μας μίλησαν για το μικρό σχολείο (escuelita) που θα έστηναν για μια εβδομάδα μέσα στον Αύγουστο του 2013. Καλεσμένοι «μαθητές» στην escuelita θα ήταν αλληλέγγυοι προς το κίνημα από πολλές χώρες στους οποίους στάλθηκαν προσκλήσεις. Περίπου 1700 από αυτούς ανταποκρίθηκαν και ταξίδεψαν προς τις ζαπατιστικές κοινότητες της Τσιάπας. Θα έπαιρναν μια επιτόπια γεύση για το πώς οικοδομείται η ζαπατιστική αυτονομία, τα επιτεύγματά της, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Δάσκαλοι στην προκειμένη περίπτωση θα ήταν μέλη των Ζαπατίστας οι οποίοι θα έκαναν την παρουσίαση και θα απαντούσαν σε κάθε ερώτηση που θα τους υποβαλλόταν. Οι καλεσμένοι μαθητές χωρίστηκαν σε 5 ομάδες και κατευθύνθηκαν στα 5 σχολεία που είχαν στηθεί, ένα σε κάθε καρακόλ (η μεγαλύτερη διοικητική περιφέρεια της ζαπατιστικής επικράτειας, όπου κάθε καρακόλ περιλαμβάνει τουλάχιστον 200 ιθαγενικές κοινότητες). Τα μαθήματα είχαν και ιντερνετική «τηλεοπτική» κάλυψη, στην οποία είχαν πρόσβαση και πάλι επιλεγμένοι θεατές με ειδικούς κωδικούς που τους είχαν αποσταλεί. Τα μαθήματα κράτησαν 5 ημέρες και κάθε ημέρα αφορούσαν ένα συγκεκριμένο θέμα. Τα μαθήματα της escuelita θα επαναληφθούν τον προσεχή Γενάρη σε ακόμη 2 τουλάχιστον κλιμάκια μαθητών και σε ακριβείς ημερομηνίες που θα ανακοινωθούν προσεχώς. Εδώ παρουσιάζουμε τα ζαπατίστικα μαθήματα αυτονομίας όπως τα κατέγραψε μέσω ίντερνετ μία ελληνίδα θεατής. ...μικρό ζαπατιστικό σχολείο (μέρα πρώτη): η ζαπατιστική αυτονομία Οι ζαπατίστας ασκούν την αυτονομία τους μέσα από τρία επίπεδα διακυβέρνησης: Τα κοινοτικά συμβούλια που αντιστοιχούν σε κάθε κοινότητα. 2. Τα δημοτικά συμβούλια που αντιστοιχούν σε κάθε αυτόνομο δήμο που συμπεριλαμβάνει ένα αριθμό κοινοτήτων . 3. Τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης που εδρεύουν σε κάθε καρακόλ. Το καρακόλ αποτελεί τη μεγαλύτερη διοικητική περιφέρεια και συμπεριλαμβάνει ένα αριθμό δήμων. Υπάρχουν 5 καρακόλ, άρα και 5 Συμβούλια που συντονίζουν τη δουλειά στους δήμους που καλύπτουν. Κάθε ζώνη έχει διαφορετικούς εσωτερικούς κανονισμούς και νόμους, αλλά όλες διέπονται από τις εφτά ζαπατιστικές αρχές διακυβέρνησης: 1.
1. 2. 3. 4. 5.
υπακούμε και δεν διατάζουμε εκπροσωπούμε και δεν υποκαθιστούμε παραμένουμε χαμηλά και δεν κοιτάμε ψηλά υπηρετούμε και δεν υπηρετούμαστε πείθουμε και δεν νικάμε
30
6. 7.
οικοδομούμε και δεν καταστρέφουμε προτείνουμε και δεν επιβάλλουμε
Όπως είπαν «οι δάσκαλοι», δεν υπάρχει κάποιο βιβλίο ή κάποιος οδηγός σύμφωνα με τον οποίο οικοδομείται η αυτονομία, αλλά συντελείται μέσα από ένα καθημερινό χτίσιμο που βασίζεται στις ανάγκες και προσδιορίζεται “από τον τρόπο που θέλει να διακυβερνηθεί ο ίδιος ο λαός”. Οπότε διαφορετικοί λαοί θα βρουν διαφορετικούς τρόπους έκφρασης της αυτονομίας. Εκείνοι εξήγησαν το δικό τους. Κάθε κοινότητα έχει τη συνέλευσή της (το ανώτερο σώμα απόφασης) και τον εσωτερικό κανονισμό της. Όλες οι γνώμες ακούγονται και είναι σεβαστές. Η συνέλευση ορίζει τις κοινοτικές αρχές για συγκεκριμένη θητεία και τον εκπρόσωπό της στο δημοτικό συμβούλιο. Κάθε κοινότητα έχει το σχολείο της και το κέντρο υγείας της που λειτουργεί από μέλη της κοινότητας που καταρτίζονται για αυτή τη δουλειά. Οι αρμοδιότητες του Δημοτικού Συμβουλίου είναι να ελέγχει το έδαφος του δήμου (με την έννοια να γνωρίζει καλά τι συμβαίνει σε αυτό), να ελέγχει τους πόρους του (φυσικούς πόρους και έσοδα) σε συνεργασία με το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης, να γνωρίζει τον αριθμό και την κατάσταση του πληθυσμού του δήμου (όπως είπαν, υπάρχει ληξιαρχείο και καθένας έχει την ταυτότητά του), να είναι ενήμερο για το έργο των διαφορετικών επιτροπών: εκπαίδευσης, υγείας και αγροοικολογίας, να γνωρίζει πώς προχωρούν οι συλλογικές εργασίες, να παρακολουθεί την πορεία των συνεταιρισμών και των κοινοτικών ραδιοφώνων. Στα καρακόλ ζουν για κάποιο διάστημα οι εκπρόσωποι των δήμων οι οποίοι εναλλάσσονται ανά δυο βδομάδες. Εκεί συνεργάζονται με τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης. Τα Συμβούλια έχουν θητεία τριών χρόνων και η εναλλαγή τους καθορίζεται από τους κανονισμούς κάθε ζώνης. Οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου είναι οι ίδιες με των Συμβουλίων των Δήμων αλλά σε μεγαλύτερη κλίμακα. Επίσης έχουν ως αρμοδιότητα να εξισορροπούν τις ανάγκες μεταξύ των διαφορετικών δήμων (π.χ. αν υπάρχει μια δωρεά δεν μοιράζεται ισόποσα σε όλους τους δήμους, αλλά ανάλογα με τον πληθυσμό και τις ανάγκες). Στα καρακόλ λειτουργούν επίσης οι Επιτροπές Περιφρούρησης που έχουν ως αρμοδιότητα να ελέγχουν τις εργασίες των Συμβουλίων Καλής Διακυβέρνησης και να διαπιστώνουν ότι όσα γράφουν τα Συμβούλια στις αναφορές που οφείλουν να δίνουν είναι σωστά (τόσα λεφτά μπήκαν, τόσα βγήκαν κλπ). Επίσης ελέγχουν ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει στα καρακόλ, ούτως ώστε να αποτραπεί η είσοδος σε όσους δουλεύουν για την κυβέρνηση. Οι αρχές έχουν δικαίωμα να αποφασίζουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης να καλούν σε έκτακτες συνελεύσεις, να διατυπώνουν προτάσεις και να λαμβάνουν επιπλέον κατάρτιση για να φέρουν καλύτερα σε πέρας τις υποχρεώσεις τους. Όταν περνώντας από τα διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης λαμβάνεται μια απόφαση, αυτή μπορεί εκ νέου να τροποποιηθεί μετά την εφαρμογή της, αν διαπιστωθεί ότι παρουσιάζει προβλήματα. Κι έτσι η αυτονομία είναι μια δυναμική κατάσταση που διαμορφώνεται καθημερινά. Όπως διευκρίνισαν σε ερώτηση που τους έγινε, το έδαφος των ζαπατίστας δεν είναι ιδιωτικό και ούτε μπορεί να κληροδοτηθεί. Κάποιες κοινότητες απαλλοτρίωσαν γη στην εξέγερση του 1994 και αυτή είναι συλλογική. Κάποιες παλαιότερες κοινότητες έχουν κοινοτική γη, ενώ άλλες έχουν ejidos, ένα είδος συλλογικής ιδιοκτησίας που εφαρμόστηκε μετά την επανάσταση του 1910 και ανήκει σε συγκεκριμένο αριθμό οικογενειών που το διαχειρίζονται μέσα από τη συνέλευση των ejidatarios (των κατόχων, δηλαδή). Μέρα δεύτερη: η αυτόνομη διακυβέρνηση των γυναικών Όπως περιέγραψαν οι δάσκαλοι, ο αγώνας για την κατάκτηση της ελευθερίας και της ισότητας της γυναίκας ήταν ένας αγώνας δύσκολος, γιατί έπρεπε να αναμετρηθούν με 500 χρόνια επιβολής και αντιλήψεων που υπαγόρευαν ότι η γυναίκα δεν αξίζει. Η ενεργή συμμετοχή στην οργάνωση μέχρι το ’94 που έγινε η ζαπατιστική εξέγερση ήταν περιορισμένη για τις γυναίκες, αλλά υπήρχε. Ο αγώνας έπρεπε να συνεχιστεί μέσα στις οικογένειες και στο 31
περιβάλλον της κοινότητας. Αλλά πλέον θεωρούν ότι ένας αγώνας στον οποίο δεν συμμετέχουν οι γυναίκες είναι ένας αγώνας για άντρες, και άρα ένας αγώνας ανολοκλήρωτος. Οι γυναίκες συμμετέχουν και στα τρία επίπεδα της διακυβέρνησης (κοινότητες, δήμους, Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης), αναλαμβά-νουν αρμοδιότητες ως προωθήτριες της εκπαίδευσης και την υγείας (οι ζαπατίστας δεν χρησιμοποιούν τις λέξεις γιατρός και δάσκαλος) και μπαίνουν σε επιτροπές αγροοικολογίας. Για όσες είναι μεγαλύτερες και δεν ξέρουν γραφή και ανάγνωση (κάποιες δεν ξέρουν καν ισπανικά), έχουν βρεθεί λύσεις ώστε να συμμετέχουν στη διοίκηση: συνοδεύονται από ένα παιδί τους ή κάποια φίλη. Για τις νεότερες γενιές η αυτόνομη εκπαίδευση έχει λύσει αυτό το ζήτημα. Πλέον και στα τρία επίπεδα διακυβέρνησης οι θέσεις μοιράζονται εξίσου (50-50) μεταξύ γυναικών και αντρών και το ίδιο συμβαίνει στις επιτροπές και στις εργασίες. Σε περίπτωση που μια γυναίκα για οποιοδήποτε λόγο δεν μπορεί να ολοκληρώσει τη θητεία της, αντικαθίσταται από άλλη γυναίκα. Αρμοδιότητες μπορούν να αναλάβουν γυναίκες και άντρες από την ηλικία των δεκαέξι ετών. Υπάρχουν τρεις εργασίες που αναλαμβάνουν αποκλειστικά γυναίκες: μαίες, hueseras (βασικά φυσικοθεραπεύτριες) και hierveras (γυναίκες που γνωρίζουν τις ιδιότητες των φυτών και μπορούν να χορηγήσουν την κατάλληλη αγωγή σε περίπτωση ασθένειας). Η αυτόνομη εκπαίδευση δεν κάνει διάκριση μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Τα παιδιά αναλαμβάνουν από κοινού τις εργασίες και τις ευθύνες στο σχολείο, και με αυτόν τον τρόπο επιδιώκουν να εξαλείψουν την αντίληψη ότι οι γυναίκες δεν μπορούν να κάνουν δουλειές εκτός σπιτιού. Επίσης τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, μαθαίνουν να κάνουν όλες τις δουλειές, στο σπίτι και στο χωράφι. Με τα παιδιά γίνεται προσπάθεια να κατακτηθεί ουσιαστικός σεβασμός μεταξύ γυναικών και αντρών και να εξαλειφθεί η βία σε επίπεδο φυσικό και λεκτικό. Στο σχολείο όπως και στην οικογένεια διδάσκεται ο Επαναστατικός Νόμος των Γυναικών, που συμφωνήθηκε στις κοινότητες το 1993, δηλαδή έναν χρόνο πριν την εξέγερση.
επαναστατικός νόμος των γυναικών ζαπατίστας
5) 6) 7) 8)
1) Οι γυναίκες, ανεξάρτητα από τη φυλή, πίστη, χρώμα και πολιτική ένταξη, έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στον επαναστατικό αγώνα στο χώρο και το επίπεδο που ορίζουν η θέληση και οι δυνατότητές τους. 2) Οι γυναίκες έχουν δικαίωμα να εργάζονται και να λαμβάνουν δίκαιο μισθό. 3) Οι γυναίκες έχουν δικαίωμα να αποφασίζουν τον αριθμό των παιδιών που μπορούν να κάνουν και να προσέχουν. 4) Οι γυναίκες έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν ελεύθερα και δημοκρατικά στα ζητήματα της κοινότητας και να αναλαμβάνουν αρμοδιότητες όταν εκλέγονται. Οι γυναίκες και τα παιδιά τους έχουν δικαίωμα σε ΚΑΤΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ στην υγεία και τη διατροφή. Οι γυναίκες έχουν δικαίωμα στην εκπαίδευση. Οι γυναίκες έχουν δικαίωμα να επιλέγουν το σύντροφό τους και να μην υποχρεώνονται σε γάμους με τη βία. Καμία γυναίκα δεν μπορεί να ξυλοκοπείται ή να κακοποιείται ούτε από συγγενείς ούτε από ξένους. Τα εγκλήματα της απόπειρας βιασμού ή του βιασμού θα τιμωρούνται αυστηρά.
32
9) Οι γυναίκες μπορούν να αναλαμβάνουν αρμοδιότητες στη διοίκηση της οργάνωσης και στρατιωτικές θέσεις στις επαναστατικές ένοπλες δυνάμεις. 10) Οι γυναίκες έχουν όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που ορίζουν οι επαναστατικοί νόμοι και κανονισμοί. Σήμερα πλέον η γυναίκα δεν είναι στο σπίτι και ο άντρας στο χωράφι. Ο άντρας μαθαίνει τις δουλειές του σπιτιού και η γυναίκα τις δουλειές του χωραφιού. Ο άντρας μπορεί να φροντίσει τα παιδιά και το σπίτι, κι έτσι η γυναίκα μπορεί να αναλάβει αρμοδιότητες διακυβέρνησης. Οι γυναίκες που θηλάζουν και ταυτόχρονα μπορεί να έχουν αναλάβει αρμοδιότητες στη διοίκηση, μια περίπτωση όντως δύσκολη, έχουν την απαραίτητη υποστήριξη. Τα υπόλοιπα φαίνεται ότι όντως κατανέμονται μεταξύ του ζευγαριού. Οι δουλειές του σπιτιού είναι το κομμάτι που πιο δύσκολα αποδέχτηκαν να κάνουν οι άντρες, καθώς γίνονταν αντικείμενο κοροϊδίας και πειραγμάτων από τους κατοίκους των κοινοτήτων που δεν είναι Ζαπατίστας. Έπρεπε να υπερβούν την κοροϊδία και τις κριτικές όταν έπλεναν ρούχα, κουβαλούσαν καυσόξυλα (παραδοσιακή δουλειά των γυναικών) ή είχαν τα μωρά τους στην πλάτη. Σε ερώτηση σχετικά με την ομοφυλοφιλία, οι δάσκαλοι απάντησαν ότι δεν είναι κάτι ορατό αλλά σίγουρα υπάρχει. Για εκείνους όταν κάποιος είναι άντρας θεωρείται άντρας, και όταν είναι γυναίκα θεωρείται γυναίκα. Φυσικά υπάρχουν ακόμη συντρόφισσες που δεν νιώθουν την αυτοπεποίθηση να συμμετέχουν και άντρες σεξιστές. Αλλά είναι ένας αγώνας καθημερινός που προχωράει. Στην περίπτωση ανδρών που δεν δέχονται τη συμμετοχή των συζύγων τους στη διοίκηση, οι αρχές αναλαμβάνουν να εφαρμόσουν τον Επαναστατικό Νόμο των Γυναικών και η κοινότητα συζητά με το σύντροφο. Σε ερώτηση για τις ανύπαντρες μητέρες, η δασκάλα που απάντησε είπε πως υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις. Οι αρχές της κοινότητας εξετάζουν το θέμα για το πώς η συντρόφισσα δεν θα υποφέρει μόνη της φροντίζοντας το παιδί. Μέρα τρίτη : η αντίσταση της αυτόνομης διακυβέρνησης Το μάθημα άρχισε με μια ιστορική αναδρομή. Οι μορφές διακυβέρνησης των ιθαγενών πριν την Κατάκτηση ποτέ δεν εξαλείφθηκαν εντελώς αλλά αντιστάθηκαν μέσα στο χρόνο. Ο πόλεμος της Ανεξαρτησίας (1810) και η Μεξικανική Επανάσταση (1910) δεν έφερε ανεξαρτησία στους αγροτικούς και ιθαγενικούς πληθυσμούς. Η δική τους ελευθερία ήρθε με την αυτονομία. Η μεξικανική κυβέρνηση επιτίθεται στις κοινότητες σε πολλά επίπεδα: Στο πολιτικό, με τις κυβερνητικές και τις κομματικές υποσχέσεις. Οι Ζαπατίστας δεν περιμένουν τίποτα από το κράτος, ούτε σπαταλούν την ενέργειά τους ασχολούμενοι με το κράτος. Επικεντρώνονται στην οικοδόμηση της αυτονομίας τους. Στο ιδεολογικό όπου τα ΜΜΕ παίζουν τον καθοριστικό ρόλο. Απέναντι σ’ αυτά οι Ζαπατίστας χρησιμοποιούν τα δικά τους μέσα: τα κοινοτικά ραδιόφωνα για ενημέρωση και ενίσχυση του αγώνα, κάνουν παραγωγές βίντεο, οργανώνουν πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες. Επίσης ένας πόλεμος εντυπωσιασμού γίνεται στο έδαφος των κοινοτήτων: χτίζονται μεγαλύτερα κυβερνητικά σχολεία κοντά στα αυτόνομα ζαπατιστικά, πολυτελή κυβερνητικά κτίρια σε αντιπαράθεση προς τα γραφεία της ζαπατίστικης διακυβέρνησης που είναι μικρά οικοδομήματα που πολλές φορές δεν έχουν καν τοίχους. Ωστόσο «δεν βρίσκεται εκεί η αντίσταση αλλά μέσα στις καρδιές μας», λένε. Σε οικονομικό επίπεδο η κυβέρνηση επιτίθεται με επιδόματα και προγράμματα ανάπτυξης. «Είναι αλήθεια ότι κάποιοι σύντροφοι έχουν αποπλανηθεί από αυτά, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να τελειώσουν με την οργάνωση”. Ο σκοπός αυτών των προγραμμάτων είναι ο έλεγχος των κοινοτήτων και η ενίσχυση της εξάρτησής τους. Όμως η ζωή των κοινοτήτων χειροτερεύει, καθώς εξαρτώνται απόλυτα από το κράτος και, για να πάρουν τα επιδόματα, υποχρεώνονται σε συγκεκριμένο τύπο ανάπτυξης και οικογενειακού προγραμματισμού. Η οικονομία είναι έτσι στημένη ώστε να έχει ο λαός ανάγκη τα επιδόματα. Π.χ. η Εθνική Εκστρατεία κατά της Πείνας που «κήρυξε» ο πρόεδρος του Μεξικού Ενρίκε Πένια, συνοδεύτηκε από την αύξηση στις τιμές των τροφίμων. Σε στρατιωτικό επίπεδο οι ζαπατιστικές κοινότητες υφίστανται εκτός από τις οργανωμένες επιχειρήσεις του στρατού, και την επίθεση των παραστρατιωτικών ομάδων που οργανώνει το κράτος. Οι Ζαπατίστας δεν απαντούν επιθετικά σε αυτές τις προκλήσεις. Δεν στρέφονται ένοπλα κατά των παραστρατιωτικών, καθώς θεωρούν ότι τους χρησιμοποιεί το σύστημα και
33
δεν είναι αυτοί ο εχθρός. Πριμοδοτούν το διάλογο, τις καταγγελίες, και αρκετές φορές αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα μέρη τους για να αποφύγουν τις προκλήσεις. Οι Ζαπατίστας δεν έχουν καμία σχέση με τη μεξικανική κυβέρνηση. «Δεν ενδιαφερό-μαστε για τις προσφορές τους καθώς γνωρίζουμε ότι τίποτα καλό δεν μπορούν να φέρουν. Δεν ζητάμε και δεν περιμένουμε τίποτα από αυτήν. Υπάρχει ωστόσο πρόβλημα στις μικτές κοινότητες όπου συν-υπάρχουν Ζαπατίστας και μη Ζαπατίστας (τους ονομάζουν partidistas δηλαδή οπ-αδούς των κομμάτων). Όταν οι μη Ζαπατίστας θέλουν να συμμετάσχουν σε κάποιο πρόγραμμα, πιέζουν τους Ζαπα-τίστας που δεν θέλουν να συμμετάσχουν π.χ. κόβοντάς τους το νερό ώστε να δεχτούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα. Μ’ αυτόν τον τρόπο η κεντρική κυβέρνηση προκαλεί συγκρούσεις στο εσωτερικό των κοινοτήτων. Συλλογικές εργασίες: Για να ενισχύσουν τους συντρόφους που αναλαμβάνουν αρμοδιότητες (π.χ. να τους πληρώσουν τα εισιτήριά τους για να πάνε σε κάποιο μέρος, ή να μείνουν κάπου για να καταρτιστούν σε κάποιο θέμα) έχουν οργανώσει συλλογικές εργασίες στις οποίες συμμετέχουν εκ περιτροπής τα μέλη της κοινότητας (συλλογικά χωράφια ή συλλογικά βοσκοτόπια). Έχουν ιδρυθεί αυτόνομες ζαπατιστικές τράπεζες που διαχειρίζονται τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης και η διαχείρισή τους ελέγχεται από τις Επιτροπές Περιφρούρησης. Αυτές δίνουν π.χ. στους άρρωστους συντρόφους το ποσό που χρειάζονται για τη θεραπεία τους , και χρεώνουν ένα μικρό τόκο (έτσι συμφωνήθηκε η λειτουργία των τραπεζών). Αν ο σύντροφος γίνει καλά, σιγά σιγά αποπληρώνει το δάνειο. Αν πάλι όχι, παραγράφεται. Λειτουργεί επίσης η Αυτόνομη τράπεζα των γυναι-κών που ιδρύθηκε από γυναίκες και σκοπός της είναι να ενισχύει συνεταιριστικές προσπάθειες γυναικών. Απέναντι στη προσπάθεια ελέγχου της τροφής, οι ζαπατίστας παράγουν οι ίδιοι την τροφή τους και φυλάσσουν σπόρους από παραδοσιακές ποικιλίες. Απέναντι στον έλεγχο της υγείας, απαντούν με τα αυτόνομα κέντρα υγείας αλλά και τη διαφύλαξη της γνώσης των θεραπευτικών ιδιοτήτων των φυτών. Ο βασικός στόχος του συστήματος είναι να τελειώσει με την κοινοτική ζωή, να μετατραπούν οι άνθρωποι σε ιδιώτες, να γίνουν τα πάντα εμπόρευμα (συμπεριλαμβανομένης και της γης). Οι ζαπατίστας απαντούν με οργάνωση, ενημέρωση, συλλογικότητα, συμμετοχή των γυναικών, και αυτοκυβέρνηση. Γιατί «ένας λαός που καθορίζει την τύχη του έχει μέλλον, ενώ ένας λαός κατευθυνόμενος δεν έχει τίποτα». Μέρα τέταρτη μέρα: αυτόνομη δικαιοσύνη Υπεύθυνες για την απονομή δικαιοσύνης είναι οι αρχές των τριών επιπέδων ζαπατιστικής διακυβέρνησης (κοινοτικές, δημοτικές, Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης) ανάλογα με τη σοβαρότητα του αδικήματος που διαπράττεται. Ο τρόπος είναι ο ίδιος: ο πληττόμενος/-η παρουσιάζει το θέμα του μπροστά στις αρχές κι εκείνες αναλαμβάνουν να διερευνήσουν το ζήτημα για να βρουν τι έχει συμβεί. Μετά τη διερεύνηση, πραγματοποιείται μια συνεδρία όπου πρέπει να είναι παρόντες όσοι εμπλέκονται, μαζί με τους μάρτυρες. Στην περίπτωση σοβαρών αδικημάτων που εξετάζονται από τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης, μπορεί να πρέπει να είναι παρούσες οι δημοτικές αρχές ή/και οι αρχές της κοινότητας στην οποία διαπράχθηκε το αδίκημα. Οπότε η απόδοση δικαιοσύνης των Ζαπατίστας εμπλέκει ένα μεγάλο αριθμό ατόμων και ο συλλογικός της χαρακτήρας αποτρέπουν την εμφάνιση κρουσμάτων ευνοιοκρατίας και διαφθοράς. Για την απόδοση της δικαιοσύνης δεν υπάρχει κάποιο είδος αστικού ή ποινικού κώδικα. Τα αδικήματα που ήδη έχουν εμφανιστεί, καταγράφονται στον εσωτερικό κανονισμό των κοινοτήτων, των δήμων και των ζωνών, ενώ παραβάσεις για τις οποίες δεν υπάρχει προηγούμενο δεν έχουν κάποιον έτοιμο τρόπο να λυθούν. Οι αρχές αποδίδουν δικαιοσύνη κατά περίπτωση, με βάση τους εσωτερικούς κανονισμούς, ακολουθώντας τις εφτά ζαπατιστικές αρχές διακυβέρνησης (βλ. πρώτο μάθημα) και επιδιώκοντας τη συναίνεση μεταξύ των μερών. Οι αρχές απόδοσης δικαιοσύνης αποβλέπουν στην αποκατάσταση της ζημιάς και στην αναμόρφωση του συντρόφου που τη διέπραξε. Ως τιμωρία συνήθως επιβάλλεται η συμμετοχή σε εργασία που συνιστά προσφορά προς την κοινότητα. Δεν επιβάλλεται ποτέ πρόστιμο, καθώς, όπως ειπώθηκε, το πρόστιμο ισοδυναμεί με τιμωρία για ολόκληρη την οικογένεια, μοιάζει με εξαγορά της επανόρθωσης του αδικήματος, και ο λαός δεν έχει κανένα όφελος από αυτό. Τα βαριά αδικήματα δεν είναι συνηθισμένα στις ζαπατιστικές κοινότητες και όλα αυτά τα χρόνια έχουν υπάρξει μόνο δύο περιπτώσεις φόνου. Στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής 34
βίας ή βιασμών, πρέπει να γίνει καταγγελία από την παθούσα. Αν διστάζει να προβεί σε καταγγελία, υποστηρίζεται από τις γυναίκες στην κοινότητα για να το κάνει. Η μέθη τιμωρείται στο ζαπατιστικό έδαφος, καθώς η κατανάλωση και η πώληση αλκοόλ είναι απαγορευμένη γιατί θεωρούν ότι το αλκοόλ είναι ένας τρόπος μέσω του οποίου το σύστημα επιδιώκει τον έλεγχο του πληθυσμού και η κατανάλωσή του μπορεί να γίνει αιτία πολλών άλλων αδικημάτων. Δεν έχουν αντιμετωπιστεί έως τώρα φαινόμενα κατανάλωσης χασίς ή ναρκωτικών. Επίσης δεν έχουν αντιμετωπίσει το φαινόμενο κάποιος να μη δεχτεί να εκτίσει την ποινή του. Σκοπός των αρχών είναι να παρουσιάζονται αυτοβούλως οι διαπράξαντες κάποιο αδίκημα. Σε αντίθετη περίπτωση οι τοπικές αρχές αναλαμβάνουν δράση, αλλά σε καμία περίπτωση με τη βία. Επίσης δεν έχει παρατηρηθεί το ίδιο άτομο να επαναλάβει αδίκημα για το οποίο ήδη έχει τιμωρηθεί. Mέρα πέμπτη : η αυτόνομη δημοκρατία “Δημοκρατία είναι η σύναψη συμφωνιών στις κοινότητες. Το σύστημα μάς έχει διδάξει ότι δημοκρατία είναι η σκέψη του καθενός μας. Εμείς από την εμπειρία μας έχουμε αντιληφθεί ότι δημοκρατία είναι οι συναινέσεις”. Όπως είπαν οι δάσκαλοι, οι ζαπατίστας εξασκούν τη δημοκρατία καθημερινά, από τον πιο μικρό πυρήνα που είναι η οικογένεια μέχρι τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης. Οι αποφάσεις στα τρία επίπεδα διακυβέρνησης λαμβάνονται μέσω συνελεύσεων και σύμφωνα με τους κανονισμούς που έχει κάθε χωριό, κάθε δήμος και κάθε ζώνη. Σε θέματα που είναι σοβαρά η διαδικασία τραβά σε μάκρος ψάχνοντας τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση. Για ζητήματα για τα οποία πρέπει να ληφθεί μια γρήγορη απόφαση, οι διαφορετικές προτάσεις τίθενται σε ψηφοφορία. Η πρόταση που κερδίζει τις περισσότερες ψήφους (δια ανάτασης της χειρός) τίθεται πρώτη σε εφαρμογή κι αν δεν λειτουργήσει καλά ακολουθεί η δεύτερη, η τρίτη και συνεχίζουν μέχρι να βρουν αυτό που τελικά λειτουργεί. Για την εκλογή αρχών και εκπροσώπων σε επίπεδο κοινοτήτων ακολουθείται ο εσωτερικός κανονισμός κάθε κοινότητας. Οι υποψήφιοι δεν θέτουν υποψηφιότητα αλλά προτείνονται από τη συνέλευση ή από τους προηγούμενους που είχαν θέση ευθύνης και αποδέχονται ή απορρίπτουν (αιτιολογημένα) την πρόταση που τους γίνεται. Σε κάποιες κοινότητες οι προτεινόμενοι αναλαμβάνουν διαφορετικές θέσεις ανάλογα με των αριθμό των ψήφων που παίρνουν. Σε άλλες γίνεται ψηφοφορία ανά θέση. Σε άλλες κοινότητες όλοι περνούν εκ περιτροπής από όλες τις θέσεις χωρίς ψηφοφορία. Η θητεία είναι συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος και δεν υπάρχει δυνατότητα επανεκλογής. Αντίθετα υπάρχει δυνατότητα ανάκλησης σε περίπτωση που όποιος έχει θέση ευθύνης δεν ασκεί σωστά τα καθήκοντά του ή έχει διαπράξει κάποιο σοβαρό λάθος. Όσοι λαμβάνουν αρμοδιότητες δεν παίρνουν μισθό αλλά ανάλογα με το τι έχει συμφωνηθεί σε κάθε ζώνη, μπορεί να υποστηρίζονται με φαγητό. Επίσης κάνουν όλες τις δουλειές που τους αναλογούν, προσωπικές και κοινοτικές. Δεν τους υπηρετεί κανείς, εκείνοι υπηρετούν το λαό. Το μόνο που είναι κοινό σε όλη τη ζαπατιστική περιφέρεια είναι οι εφτά ζαπατιστικές αρχές διακυβέρνησης (βλ. πρώτο μάθημα). Κατά τ’ άλλα, οι διαδικασίες βασίζονται στις συμφωνίες που έχουν καταλήξει οι κοινότητες, οι δήμοι ή οι ζώνες. Οι Ζαπατίστας θεωρούν αυτή την πολυφωνία ως δημοκρατία, γιατί, όπως αναφέρθηκε, δημοκρατία είναι ο τρόπος με τον οποίο ο λαός έχει συμφωνήσει να κάνει τα πράγματα.
35
ΧΩΡΟΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Η Σβούρα επιδιώκει να αναγάγει τον χώρο της και σε χώρο αλληλεγγύης. Και βέβαια δεν αναφερόμαστε για την αλληλεγγύη ανάμεσα στα μέλη της ή προς τα μέλη της, αλλά απέναντι σε πρωτοβουλίες για την υποστήριξη κοινωνικών ομάδων που αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα επιβίωσης απέναντι σε συλλογικότητες, μικρές ή μεγάλες, που μέσα από την αυτοοργάνωση δίνουν τη δική τους μάχη για να υπερασπιστούν μια αξιοπρεπή ζωή απέναντι σε κινήματα που οραματίζονται και πραγματώνουν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους έναν τρόπο ζωής όπου η αυτοοργάνωση, η άμεση δημοκρατία, η συναίνεση, έχουν τον καθοριστικό ρόλο. Έτσι σήμερα μπορείτε να βρείτε στη Σβούρα: - Μπλουζάκια και αφίσες που είναι εμπνευσμένα από το ζαπατίστικο κίνημα και τα έσοδα προορίζονται για την ενίσχυση των εξεγερμένων ιθαγενικών κοινοτήτων της Τσιάπας. Απορρυπαντικά που παράγουν οι εργαζόμενοι του κατειλημμένου εργοστασίου της ΒΙΟΜΕ, στη Θεσσαλονίκη. Σαπούνια τα οποία δάσκαλοι και γονείς μαθητών του 13ου δημοτικού σχολείου Κερατσινίου παρασκευάζουν από αγνά υλικά και μέσω της πώλησης των οποίων ενισχύεται η διατροφή σε 50 περίπου οικογένειες μαθητών των σχολείων αυτών.
36