akcakoca

merkezinin güneybatısında 18 km uzaklıkta bulunan Sarıdere Köyünün (AĢebey, Kabardey habl) kuruluĢu da Kafkasya‟nın aynı bölgesinden zorunlu olarak göç eden Kabardey kabilesine mensup Çerkezler tarafından 1860‟lı yıllarda gerçekleĢtirilmiĢtir.21 Mayıs 1864 tarihinde iki asır devam eden Rus-Kafkas savaĢları Çerkezlerin mağlubiyeti ile sonuçlanınca, insanlık tarihi 1863‟ün sonbaharı ile 1864 yılının kıĢ ayları arasında Çerkes halkının %90‟ının anavatanlarından sürülmelerine tanıklık etti. Bu yıllarda yurtlarından sürgün edilen Çerkezler deniz yoluyla, Kafkasya‟nın, Taman, Tuapse, Anapa, Soçi, Sohum, Batum limanlardan gemilere bindirilip Osmanlı Devleti'nin Trabzon, Samsun, Sinop, Ġstanbul, Varna, Burgaz ve Köstence limanlarında indirildi. O yıllarda Karadeniz sahillerine indirilen göçmenlerin bir kısmının bugün Düzce‟ye bağlı bir ilçe olan Akçakoca‟nın sahillerinde toplanarak, buradan iç kesimlerdeki en yakın ve en uygun yerleĢim yeri olan Düzce‟de iskan edildiklerine dair bilgiler vardır. Düzce merkeze bağlı Saray yeri köyüne pek çok ailenin Akçakoca yolu ile geldiği söylenir. Anlatıldığına göre aileleri taĢıyan gemi limana yanaĢınca seyir için Akçakoca limanına yerel halktan gelenler olmuĢ. Bu meraklı kalabalığı gören Hakuyko adındaki bir Çerkes her ne his ve düĢünce içinde ise gemiden atlayıp sahile çıkmıĢ ve “biz seyirlik miyiz” diyerek herkesi kovalamıĢ.Karadeniz kıyılarında Trabzon, Samsun ve Sinop limanlarına indirilen göçmenlerin bir bölümü iç kesimlere gönderilmeye çalıĢıldı. 1862 yılında kurulan “Muhacirin Komisyonu” göçmenlerin iskan edilecekleri yörelere “Ġskan-ı Muhacirin Memuru” gönderiyordu. 1864 yılında bu memurlar Kastamonu Vilayeti, Ġzmit ve Bolu Sancakları'na da gönderildi. Ġskan memurlarının görevi, bulundukları yerlerdeki boĢ ve devlete ait uygun arazileri tespit ederek göçmenlere dağıtmaktı. O yıllarda Düzce‟nin Kastamonu Vilayeti Bolu Sancağı'na bağlı bir kaza olması, Ġzmit Sancağı'na olan yakınlığı ve iskanla görevlendirilen memurların bu merkezlerde çalıĢması sebebi ile hatırı sayılır miktarda göçmene ev sahipliği yapmıĢtır.1869 yılına ait Kastamonu Vilayeti Salnamesi'nde Düzce için; “Kasaba-ı mezküre, AkçaĢehir‟in müdüriyet merkezi olup, Vilayetin cihet-i garbisinde, 69 saat mesafede düz bir ovada vaki bir muntazam kasaba olarak, oralarda külliyetli muhacirin-i Çerakese iskan olunmak hesabıyla Kasaba-ı mezküre günden güne imar olunmakta ve kesb-i cesamet eylemektedir” denmektedir. Buradan anlaĢıldığı üzere 1864 Çerkes sürgününden sonra Anavatanlarından sürülen Çerkezlerin bir bölümü de bu yıllarda Düzce ovasında iskan edilmeye baĢlanmıĢtı. Osmanlı devlet yönetiminin belirlediği iskan bölgelerine yerleĢtirilen Çerkes göçmenlere tapuları da verilmiĢ ancak baĢka yerlere göç etmeleri hatta Kafkasya‟ya geri dönmeleri yasaklanmıĢtır “O dönemde muhacirler için köyler inĢa olurken, çocuklarının eğitilebilmeleri için mektep yapılması gündeme gelmiĢ ve 1866 yılında Düzce Üskübü‟de bir mektep inĢa edilmiĢti.”(Saydam,1997: 176) 1869 yılında Batum'da iskan edilen Çerkes Hacı Bata Bey‟in arazisinin verimsizliği yüzünden Düzce‟nin GümüĢova denilen mahallinde iskan edilmeyi istediği görülmektedir.(Saydam,1997: 171-172) AnlaĢılacağı üzere bugün Hendek ilçesine bağlı Beylice Köyü (Hacıbatbey) o yıllarda kurulan bir Abaza köyüdür.1877-1878 Osmanlı Rus harbi sonunda imzalanan Ayastefanos ve Berlin antlaĢmalarına, Rusya tarafının ısrarı ile Çerkezlerin Rumeli‟den çıkarılarak Osmanlı Rus sınırlarından uzak yerlere gönderilmeleri maddesi kondu. Böylece Rumeli‟ye 1859-1876 yılları arasında yerleĢtirilen Çerkezler, bir kez daha yerlerinden edilerek Anadolu içlerine ve Ortadoğu‟ya zorunlu olarak göç ettirildiler. Çerkezler Anadolu‟ya iki yol takip ederek geçmiĢlerdir. Birinci grup Ġstanbul üzerinden Anadolu‟ya geçerken diğer grup Varna, Ahyolu Bergosu, Tekirdağ, Dedeağaç ve Selanik gibi Rumeli sahilindeki liman ve iskelelerden Anadolu‟ya geçmiĢtir.(Ġpek, 1999: 172) Samsun ve Sinop limanlarında biriken Çerkezler Ankara ve Kastamonu Vilayetleri ile Bolu ve Canik sancaklarına gönderilmiĢlerdir. “Ağustos 1878‟den itibaren Samsun ve Sinop iskelelerinin Çerkes muhacirlerle dolması üzerine AkçaĢehir (Akçakoca), Amasra, Bartın, Ereğli, Ġnebolu ve Ünye gibi Karadeniz‟in diğer iskelelerine de muhacir sevk edilmiĢtir. 4 Mayıs 1878 tarihine kadar Ahyolu Bergosu‟ndan Bartın da iskan edilmesi için vapurlarla taĢınacak muhacirlerden dörder bininin Sinop, Ġnebolu ve AkçaĢehir‟e (Akçakoca) üç bininin