View ygeia noemvrios 2016

Page 1

TEYXOΣ 182 ο ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

1



ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

3


TEYXOΣ 182ο ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016 ΚΩΔΙΚΟΣ: 8173 Ιδιοκτήτης - Εκδότης - Διευθυντής: Μανόλης Μανώλας

περιεχόμενα 6 ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΠΡΩΤΟΒΆΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΊΔΑΣ ΥΓΕΊΑΣ!

Συντάκτες: Ανθή Παζιάνου 11 ΣΚΟΛΊΩΣΗ ΡΙΝΙΚΟΎ ΔΙΑΦΡΆΓΜΑΤΟΣ Σ΄αυτό το τεύχος έγραψαν οι: Αμπατζής Πολύδωρος, Βογιατζής Πολύδωρος, Βουλέλλη - Ματαρά Αλεξάνδρα, Γκούμας Γιώργος, Γρηγοράκη Ιωάννα, Ευγενικός Σταμάτης, Ζαμπάκος Γεώργιος, Ζουμπούλη Ελένη, Kουτουκτσής Αθανάσιος, Κλέππερ-Κωφοπούλου Ντανιέλλα, Κωφόπουλος Σάββας, Λίβανος Παναγιώτης, Μαντζώρου Μαρία, Μαυρογένης Γεώργιος, Μπανάσιος Δημήτρης, Νταβλούρος Περικλής, Πετρόπουλος Ιωάννης, Προκοπίου Μαρία, Σίσκας Νικόλαος, Τάκας Δημήτριος, Τάκας Θεόδωρος, Χατζηεμμανουήλ Αδριανή

ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΉ ΡΙΝΟΠΛΑΣΤΙΚΉ 14 ΑΥΤΌΛΟΓΗ ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΊΑ 17 ΒΡΆΓΧΟΣ ΦΩΝΉΣ 20 «ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΛΕΣΒΟΥ» 22 ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΌΣ ΈΛΕΓΧΟΣ 24 ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΤΟ TRANSCRANIAL DOPPLER 25 ΠΟΙΑ ΠΑΡΆΣΙΤΑ ΈΧΟΥΜΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΕΣ ΠΙΘΑΝΌΤΗΤΕΣ ΝΑ ΚΟΛΛΉΣΟΥΜΕ; 26 ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ ΣΕ ΕΡΩΤΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΎΝ ΚΆΘΕ ΕΞΕΤΑΖΌΜΕΝΟ ΣΕ ΈΝΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΌ ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΟ

Επιμέλεια κειμένων: 28 ΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΆΦΗΜΑ ΜΕ ΑΠΛΆ ΛΌΓΙΑ Μαριάνθη Παρασκευά Μαριάνθη Προκοπίου 31 ΤΙ ΕΊΝΑΙ Η ΟΣΤΕΟΠΌΡΩΣΗ; Φωτογραφίες: 32 ΚΡΟΥΣΤΙΚΌΣ ΥΠΈΡΗΧΟΣ Φωτογραφικό αρχείο «VIEW»

33 ΌΖΟΙ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΎΣ

Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης Σελιδοποίηση: Mαρία Αριστοτέλους 35 ΘΥΡΕΟΕΙΔΊΤΙΔΑ HASHIMOTO

38 ΑΦΑΊΡΕΣΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΏΝ ΌΓΚΩΝ

Συντονισμός τεύχους: Στέλλα Ηλία ΜΕ ΣΎΓΧΡΟΝΕΣ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΈΣ ΤΕΧΝΙΚΈΣ Εμπορικό - Διαφημιστικό: Στέλλα Ηλία, Μαριλού Κοτούμπα 40 ΣΤΥΤΙΚΉ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ Παραγωγή - Eκτύπωση: Eπικοινωνία Αιγαίου A.E. Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 41619 - Fax 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr

42 5 ΚΟΙΝΟΊ ΜΎΘΟΙ ΠΆΝΩ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΉ 44 ΚΑΤΆΘΛΙΨΗ 46 ΚΑΤΑΡΡΆΚΤΗΣ 47 ΔΙΑΤΑΡΑΧΉ ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΊΑΣ

«VIEW» 50 ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΆ Kυκλοφορεί κάθε μήνα Οι διαφημιστικές καταχωρήσεις 52 ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΕΒΑΣΜΌΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ του εντύπου, αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία 54 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΈΝΟ ΣΎΣΤΗΜΑ ΥΓΕΊΑΣ, της ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΕ ΜΕ ΈΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΌΛΗΨΗ, και η αναδημοσιευσή τους χωρίς την ΑΠΌ ΤΗΝ «INTERAMERICAN» άδειά της διώκεται ποινικά. 4

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016


Το μοναδικό με 24ωρη λειτουργία, ΠΕΔΥ Μυτιλήνης

Η εξέλιξη του ΠΕΔΥ Μυτιλήνης

ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΠΡΩΤΟΒΆΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΊΔΑΣ ΥΓΕΊΑΣ! της ΑΝΘΗΣ ΠΑΖΙΑΝΟΥ Δύσκολα θα περίμενε κανείς στις 20 Μαρτίου 2014, όταν το παλιό και γνώριμο ΙΚΑ Μυτιλήνης άλλαξε καθεστώς και μετατράπηκε σε ΠΕΔΥ, ότι θα έχει να επιδείξει τόσα βήματα εξέλιξης τόσο γρήγορα και μάλιστα να παραμένει σήμερα το πρώτο και μοναδικό ΠΕΔΥ σε όλη την επικράτεια που λειτουργεί σε 24ωρη βάση. Το «View» συνάντησε τον προϊστάμενο του ΠΕΔΥ Μυτιλήνης Μιχάλη Χατζηγιάννη και περιηγήθηκε σε όλες τις εγκαταστάσεις, φωτογραφίζοντας και το νέο του εξοπλισμό.

«Διαλυμένη κατάσταση» Ως «διαλυμένη κατάσταση» περιγράφει την εκκίνηση του ΠΕΔΥ ο κ. Χατζηγιάννης, αφού σε αυτό υπηρετούσαν μόλις πέντε γιατροί από το τέως ΙΚΑ, εκ των οποίων κλινικοί γιατροί ήταν μόνο ο ίδιος ως πνευμονολόγος και ο γυναικολόγος. Επίσης, ήταν μία οδοντίατρος και δύο εργαστηριακοί γιατροί.

«Ήταν χαλασμένο για μήνες το μηχάνημα της γενικής αίματος, δεν μπορούσαμε να κάνουμε μικροβιολογικές εξετάσεις, Χαλασμένο ήταν και το ακτινολογικό, δεν μπορούσαμε να βγάλουμε ακτινογραφίες. Απασχολούσαμε πάνω από 20 άτομα παραϊατρικό προσωπικό, δηλαδή νοσηλευτικό και διοικητικό, χωρίς να μπορούμε επί της ουσίας τί-

ποτα», προσθέτει. Μάλιστα τότε έγιναν και κάποιες κινήσεις κάποιες νοσηλεύτριες να «μετακομίσουν» στο Νοσοκομείο Μυτιλήνης, όπου θα είχαν αντικείμενο.

Το πρώτο «συμμάζεμα» Ο κ. Χατζηγιάννης τότε μπήκε μπροστά και, σε συνεννόηση με γιατρούς των Κέντρων Υγείας, κατάφερε κάποιοι εξ αυτών να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο ΠΕΔΥ. Οι πρώτοι δύο γιατροί έγιναν τέσσερις και πλέον υπηρετούν εννέα γενικοί γιατροί, εκ των οποίων οι πέντε είναι μόνιμα στο ΠΕΔΥ και οι υπόλοιποι ορισμένες ημέρες της εβδομάδας. Στη συνέχεια, προσελήφθησαν δύο επικουρικοί γιατροί με ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

5


Ο προϊστάμενος του ΠΕΔΥ, Μιχάλης Χατζηγιάννης

ετήσια σύμβαση, η οποία ανανεώθηκε, μία παθολόγος και μία μικροβιολόγος. Φέτος προσελήφθησαν με τριετείς συμβάσεις ακόμα ένας γενικός ιατρός και μία ακτινολόγος. Εξάλλου ήταν μόνο μία τεχνολόγος για τις ακτινογραφίες όταν έφτιαξε το μηχάνημα, η οποία δεν μπορούσε ούτε μια μέρα άδεια να πάρει. «Ήταν θέμα χρόνου να μας πάρουν και την άδεια, αφού, όταν δεν υπάρχει γιατρός ακτινολόγος, δεν μπορεί να λειτουργήσει ακτινολογικό», τόνισε ο κ. Χατζηγιάννης.

6

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Η μονάδα βραχείας νοσηλείας Επειδή το υπάρχον προσωπικό είχε εμπειρία στα επείγοντα περιστατικά, το προσωπικό του ΠΕΔΥ μετέτρεψε ουσιαστικά έναν «άχρηστο» χώρο σε μονάδα βραχείας νοσηλείας. Στην αρχή δεν υπήρχαν κρεβάτια και για το λόγο αυτό ο κ. Χατζηγιάννης με την κ. Χονδρονικόλα πήγαν στην ηγουμένη του Αγ. Ραφαήλ. «Μας έδωσε τα πρώτα χρήματα και μας είπε να μας κάνει δωρεά για τον πρώτο εξοπλισμό. Καταφέραμε και σουλουπώσαμε την αίθουσα για να ξε-

κινήσει να λειτουργεί από το καλοκαίρι του 2014», εξηγεί. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι δεν λειτουργεί παρόμοια μονάδα σε όλη την Ελλάδα. Από την άλλη, επειδή το ωράριο σταματούσε στις 2 το μεσημέρι, η μονάδα δεν ήταν λειτουργική. «Δύο υπουργοί Υγείας είχαν έρθει μέχρι τα μέσα του 2015, ο Λεωνίδας Γρηγοράκος, με τον οποίο γνωριζόμασταν, και στη συνέχεια ο Παναγιώτης Κουρουμπλής. Στην πρώτη περίπτωση έπεσε η κυβέρνηση μια βδομάδα μετά και στη συνέχεια προκηρύχθη-


καν εκλογές. «Όταν γιγαντώθηκαν οι προσφυγικές ροές, το νοσοκομείο είχε γεμίσει, δεν γινόταν τίποτα και με παίρνει τηλέφωνο στο σπίτι ο τότε υπηρεσιακός υπουργός, που ήταν μεταξύ των δύο κυβερνήσεων, μέσω της Μαρίας Βαμβουρέλλη, και μου λέει “μπορείς να βάλεις πλάτη;”» Και ο κ. Χατζηγιάννης απάντησε: «Υπουργέ μου, είμαστε έτοιμοι, μπορούμε να βάλουμε πλάτη, δώσε μας την άδεια να το κάνουμε 24ωρο και θα το δούμε». Και όντως επί της υπηρεσιακής κυβέρνησης ξεκίνησε το ΠΕΔΥ Μυτιλήνης, στις 8 Σεπτεμβρίου του 2015, να δουλεύει 24ωρο. «Έκτοτε η δουλειά ανέβηκε, ο κόσμος σιγά σιγά μας έμαθε, το μεν μεταναστευτικό άρχισε να

πέφτει (σ.σ. οι ροές), αλλά αρχίσαμε κυρίως να εξυπηρετούμε το ντόπιο πληθυσμό».

Οριακό προσωπικό

Έκτοτε και μέχρι σήμερα το ΠΕΔΥ Μυτιλήνης είναι το μοναδικό ανά την Ελλάδα που λειτουργεί σε 24ωρη βάση με δύο γιατρούς, συνήθως είναι ένας Γενικής Ιατρικής και ένας Παθολόγος ή ο προϊστάμενος. Οριακή όμως είναι η κατάσταση με το νοσηλευτικό προσωπικό. «Οι βάρδιες βγαίνουν μεν, αλλά με μεγάλο ζόρι. Εκεί που έχουμε πολύ μεγάλο πρόβλημα είναι με το παραϊατρικό τεχνικό προσωπικό, δηλαδή για τα δύο εργαστήριά μας. Τότε υπήρχαν δύο με το ΚΕΛΠΝΟ στο ακτινολογικό , η σύμβαση των οποίων έλη-

ξε πριν από μερικές μέρες και τώρα αυτή τη στιγμή υπάρχει μόνο η μία κοπέλα η οποία είναι η μόνιμη και την φέραμε από την αναρρωτική της άδεια, διότι υπάρχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα και δε γινόταν αλλιώς διότι θα κλείναμε και δε θα μπορούσαμε να κάνουμε ούτε ακτινογραφίες» Ας σημειωθεί ότι η μονάδα βραχείας νοσηλείας μέχρι πρότινος λειτουργούσε σε δύο βάρδιες πρωί και απόγευμα , εκτός Σαββατοκύριακα. Όμως στα μέσα Νοεμβρίου έληξαν οι συμβάσεις που είχαν γίνει μέσω ΚΕΕΛΠΝΟ για δύο μικροβιολόγους.

Τα «Επείγοντα»

Το Σαββατοκύριακο παραμένει ανοιχτό το ΠΕΔΥ για τα Επείγο-

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

7


Για πρώτη φορά υπέρηχος στο ιατρείο του γυναικολόγου!

Το μηχάνημα ξηρής χημείας

ντα περιστατικά, αλλά δεν μπορούν πλέον να γίνονται ακτινογραφίες: «Ελπίζω μέχρι τον Ιανουάριο να λυθεί το θέμα και να μας φέρουν έστω και με σύμβαση κάποιον, ώστε να μπορέσουμε να το λειτουργήσουμε. Τώρα λειτουργούμε μόνο τα πρωινά τα εργαστήριά μας και στο μικροβιολογικό υπάρχει θέμα, άλλες μέρες έχουμε τη δυνατότητα να το λειτουργήσουμε απόγευμα και κάποιες μέρες μόνο πρωί, δηλαδή εκεί υπάρχει πολύ μεγάλο πρόβλημα.»

Το μηχάνημα ξηρής χημείας

Έλληνες ομογενείς του Μονάχου μαζί με κάποιους φιλέλληνες

8

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Γερμανούς –γιατί, όπως σημειώνει ο κ. Χατζηγιάννης «εκτός από αυτούς που λέμε ότι μας πίνουν το αίμα , υπάρχουν και αυτοί που δεν το κάνουν, και μας θαυμάζουν»- ήθελαν να κάνουνε κάτι για τον τοπικό πληθυσμό ως ένδειξη ευγνωμοσύνης στον κόσμο που έδειξε αλληλεγγύη. Το ΠΕΔΥ λοιπόν ζήτησε ένα μηχάνημα ξηρής χημείας, ώστε να μπορεί ο εφημερεύων γιατρός να κάνει τις απαραίτητες εξετάσεις το βράδυ που δεν λειτουργεί το εργαστήριο, ώστε να διευκολύνεται στη διάγνωση. Τελικά η δωρεά έγινε, και το μηχάνημα είναι τελευταίας τεχνολογίας. Λειτουργεί μόνο με έναν γιατρό: Με λίγο αίμα από τον ασθενή, εκδίδει αμέσως αποτελέσματα.

Πρώτη φορά υπέρηχος!

Επίσης μία οργάνωση από τη

Σουηδία, εξόπλισε με σύγχρονα μηχανήματα τη μονάδα βραχείας νοσηλείας, με monitors, με συστήματα παρακολούθηση,ς υπερσύγχρονους καρδιογράφους και επίσης έδωσε έναν υπέρηχο για το γυναικολόγο, ώστε να μπορεί να κάνει ενδοκολπικά υπέρηχα- εξοπλισμός που δεν υπήρχε ποτέ για τον γυναικολόγο στο ΙΚΑ. «Επειδή είναι πάρα πολύ έμπειρος ο συνάδελφος, πιστεύω ο καλύτερος μέσα στο νησί, τού έλυσε τα χέρια! Και αυτό ήταν από την δωρεά των Σουηδών,» πρόσθεσε ο κ. Χατζηγιάννης.

Οδοντιατρική έδρα… RollsRoyce!

Η ίδια σουηδική οργάνωση έστειλε «ό,τι υπάρχει καλύτερο στην παγκόσμια αγορά», μία οδοντιατρική έδρα, «δηλαδή να


Πακεταρισμένος ο μαστογράφος, αναμένει ψηφιοποιητή!

το πούμε Rolls Royse των οδοντιατρικών εδρών: υπάρχουν ελάχιστες στην Ελλάδα και είναι πανάκριβες.

Άνευ κομματικής ταυτότητας

Πώς καταφέρνει ο κ. Χατζηγιάννης και συνομιλεί με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας; «Ένα πράγμα να ξεκαθαρίσω. Εδώ δεν υπάρχουν

πολιτικές σκοπιμότητες και κομματικές ταυτότητες. Αυτές είναι ξεχασμένες και από την προηγούμενη κυβέρνηση και από την παρούσα κυβέρνηση. Εδώ βοήθησαν για το θέμα του μαστογράφου-που δεν είπαμε-ο οποίος είναι ακόμη πακεταρισμένος μέσα, διότι χωρίς προσωπικό τι να τον κάνεις… Εκεί πέρα λοιπόν βοήθησε πάρα πολύ το Κ.Κ.Ε. Είχε έρθει τρεις τέσσερις φορές

ο τοπικός μας βουλευτής ο κ. Τάσσος , έκανε επερώτηση στη βουλή. Δεν διαφώνησε ο κ. Πολάκης. Είπε θα το εντάξουμε στο ΕΣΠΑ , βέβαια το ΕΣΠΑ αργεί ακόμα και μπορέσαμε και πήραμε έναν μεταχειρισμένο από τη Βούλα. Μετά με την εγκυρότητα του και το κύρος που έχει ο άνθρωπος ενδιαφέρθηκε και ο Γενικός Γραμματέας ο κ. Κουτσούμπας.» Και προσθέτει: «Βλέπετε πως εδώ δεν υπάρχει θέμα Κυβέρνησης. Οι πάντες είναι ευπρόσδεκτοι και ζητάμε τη βοήθειά τους. Ό,τι επιτεύγματα έχουμε δηλαδή δεν τα καρπώνεται κανένα κόμμα , καμία Κυβέρνηση, τα καρπώνεται το προσωπικό μας. Δεν έχουμε τέτοια θέματα.»

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

9


Η μονάδα βραχείας νοσηλείας

Επέλεξε… ΠΕΔΥ Γιατί επέλεξε ΠΕΔΥ ο κ. Χατζηγιάννης τον Μάρτιο του 2014; Μας απαντά: «Ήταν μία τραγική κατάσταση , γιατί εγώ έπρεπε να επιλέξω ανάμεσα στο ιατρείο μου και στο ΕΣΥ. Έκατσα κάτω τα ζύγιασα, πάντα με έκαιγε το θέμα του ΕΣΥ, πάντα το

10

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ήθελα..Δεν ήμουν τόσο εμπορικός στο θέμα της ιδιωτικής ιατρικής, οπότε δεν ήταν τόσο μεγάλο το δίλημμα. Από την πρώτη στιγμή επέλεξα την πλήρη και αποκλειστική απασχόληση, γιατί είχα κιόλας πάρει θέση του νοσοκομείου του ΕΣΥ, δεν πήγα, το μετάνιωσα και βέβαια όταν

παρουσιάστηκε αυτό διαλύθηκε το ΙΚΑ. Στο ΙΚΑ-ΕΟΠΠΥ , ήμασταν 40γιατροί και μείναμε πέντε. Οπότε στην κυριολεξία ήταν μπουρλότο και διαλύθηκε. Εγώ προσωπικά δεν είχα κανένα ενδοιασμό, πήγα συνειδητοποιημένα διότι μου άρεσε η δημόσια περίθαλψη.»•


Σκολίωση ρινικού διαφράγματος και Αισθητική Ρινοπλαστική Πρωτοποριακή τεχνική ευθειασμού (πλαστικής) (Minimal Invasive Septoplasty)

Γράφει o ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤ. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, MD, FEAFPRS*

Το ρινικό διάφραγμα αποτελεί έναν από τους βασικούς ανατομικούς σχηματισμούς της μύτης. Παίζει ουσιώδη ρόλο στη λειτουργία της ρινικής αναπνοής και ταυτόχρονα επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την αισθητική της μύτης.

Η

σκολίωση του ρινικού διαφράγματος αποτελεί το πιο συχνό αίτιο δυσχέρειας της ρινικής αναπνοής στους ενήλικες. Πρόκειται για μία συνήθως συγγενή πάθηση, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις ενοχοποιούνται τραυματισμοί της μύτης κατά την παιδική ηλικία.

κατά τον ύπνο – Ροχαλητό. • Επίμονες φαρυγγίτιδες – Ξηροστομία. • Επίμονοι πονοκέφαλοι (κεφαλαλγία) ιδιαίτερα στις γυναίκες. • Υποτροπιάζουσες παραρρινοκολπίτιδες – ωτίτιδες. • Εύκολη κόπωση στην άσκηση - Μπούκωμα της μύτης σχεδόν σε μόνιμη βάση. • Επιβάρυνση της καρδιακής και της πνευμονικής λειτουργίας με την πάροδο του χρόνου. Η διάγνωση γίνεται με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού, τη ρινοσκόπηση και την ενδοσκόπηση. Ο τρόπος αντιμετώπισης είναι μόνο χειρουργικός.

Πρωτοποριακή τεχνική ευθειασμού (πλαστικής) (Minimal Invasive Septoplasty) Σκολιωτικό (στραβό) ρινικό διάφραγμα (ΑΡ)

Τα συμπτώματα που προκαλεί το σκολιωτικό (στραβό) ρινικό διάφραγμα είναι: • Στοματική αναπνοή κυρίως

Η διάρκεια της επέμβασης είναι πλέον περίπου 15 λεπτά. Η αναισθησία γίνεται με τη χρήση λαρυγγικής μάσκας και είναι πιο ελαφριά από την κλασική γενική αναισθησία.

Στο τέλος της επέμβασης δεν τοποθετούνται γάζες ενδορρινικά ή κάτι άλλο όπως παλαιότερα, με αποτέλεσμα ο ασθενής να αντιλαμβάνεται άμεσα τη βελτίωση της ρινικής του αναπνοής. Δεν υπάρχει καθόλου οίδημα (πρήξιμο) της μύτης και η όλη διαδικασία είναι εντελώς ανώδυνη. Ο ασθενής μετά από περίπου (3 ½ ) ώρες παραμονής στην κλινική, μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του. Την επόμενη ημέρα επιστρέφει στις καθημερινές του δραστηριότητες. Tι γίνεται σε περιπτώσεις που το σκολιωτικό διάφραγμα επηρεάζει ταυτόχρονα και την αισθητική της μύτης ή αν συνυπάρχουν και άλλες δυσμορφίες; Στο ίδιο χειρουργείο αποκαθίστανται όλα τα προβληματα (ρινοπλαστική). Η ρινοπλαστική απαιτεί από τον χειρουργό Ωτοριν/λόγο, άριστη γνώση της ανατομίας της μύτης, όλων των σύγχρονων χειρουργικών τεχνικών, αλλά και υψηλή αισθητική. Κάθε φυλή ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

11


Η ρινoπλαστική είναι επέμβαση πλέον εντελώς ανώδυνη. Επίσης, ακόμα και αν συνδυασθεί με ευθειασμό του ρινικού διαφράγματος, δεν τοποθετείται ενδορινικός πωματισμός (γάζες ή φύλλα σιλικόνης ή σωληνάκια ή κάτι άλλο), οπότε ο/η ασθενής Πριν

Μετά

αναπνέει άμεσα από τη μύτη του. Η παραμονή

έχει τα δικά της χαρακτηριστικά όσον αφορά την ανατομία της μύτης και τυχόν δυσμορφίες αυτής. Στα πλαίσια της προεγχειρητικής εκτίμησης, ο κάθε χειρουργός Ωτοριν/λόγος είναι υποχρεωμένος να αφιερώσει αρκετό χρόνο για να εξηγήσει στον ενδιαφερόμενο κατά την πρώτη του επίσκεψη, ποια είναι τα αισθητικά προβλήματα της μύτης του, τα βασικά στάδια τα ρινοπλαστικής, τη μετεγχειρητική του πορεία, τις πιθανές επιπλοκές, αλλά και να λύσει οποιαδήποτε τυχόν απορία του. Γενικά, η διάρκειά της επέμβασης κυμαίνεται από μία έως μιάμιση ώρα στις πιο δύσκολες περιπτώσεις. Με τις σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές, η επέμβαση αυτή έχει γίνει ελάχιστα τραυματική. Με τη χρήση πολύ μικρών ραμμάτων και μοσχευμάτων, μπορεί να διορθωθεί οποιαδήποτε δυσμορφία. Η ρινoπλαστική είναι επέμβαση πλέον εντελώς ανώδυνη. Επίσης, ακόμα και αν συνδυασθεί με ευθειασμό του ρινικού διαφράγματος, δεν τοποθετείται ενδορινικός πωματισμός (γάζες ή φύλλα 12

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

σιλικόνης ή σωληνάκια ή κάτι άλλο), οπότε ο/η ασθενής αναπνέει άμεσα από τη μύτη του. Η παραμονή στο νοσοκομείο ή στην κλινική είναι συνήθως μερικές ώρες (4-5) και στην συνέχεια ο ασθενής μπορεί να αποχωρήσει για το σπίτι του. H ανάρρωση του, διαρκεί έξι ημέρες και μετά μπορεί να επιστρέψει στις δραστηριότητές του. Μία ρινοπλαστική που μπορεί να συνδυάζεται και με βελτίωση της ρινικής αναπνοής,μπορεί σίγουρα να αλλάξει την ψυχολογία, να τονώσει την αυτοπεποίθηση και να βελτιώσει το «προφίλ» κάποιου/ας, προσφέροντας μία ισορροπημένη ψυχική και σωματική υγεία. *Ο Ιωάννης Στ. Πετρόπουλος, MD, FEAFPRS, είναι Χειρουργός Ωτοριν/λόγος – Στρατιωτικός ιατρός, Αναπλ. Δντής ΩΡΛ Κλινικής 401 Γ.Σ.Ν. Αθήνα, Fellow of European Academy of Facial Plastic Surgery, AMC Amsterdam, Vienna, ������� Επιστημονικός� συνεργάτης� ����������� «����� ������ ΙΑΣΩ� Gener������ al», e-mail: johnpetr@hotmail.com, website:www.petropoulosmd.gr.

στο νοσοκομείο ή στην κλινική είναι συνήθως μερικές ώρες (4-5) και στην συνέχεια ο ασθενής μπορεί να αποχωρήσει για το σπίτι του. H ανάρρωση του, διαρκεί έξι ημέρες και μετά μπορεί να επιστρέψει στις δραστηριότητές του.


ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

13


Αυτόλογη μεσοθεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια (Platelet Rich Plasma Treatment) Γράφει ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΑΜΠΑΚΟΣ*

Η

αυτόλογη μεσοθεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια - Platelet Rich Plasma (PRP), όπως είναι η επιστημονική της ονομασία, είναι μια πρωτοποριακή θεραπεία αντιγήρανσης, που εκμεταλλεύεται τις επουλωτικές και αναπλαστικές ιδιότητες του οργανισμού του ίδιου του ασθενούς για την αναζωογόνηση του δέρματος. Τα αιμοπετάλια είναι κύτταρα του αίματος που παίζουν σημαντικό ρόλο στην επούλωση των τραυμάτων και την αναγέννηση των ιστών, μέσω της απελευθέρωσης αυξητικών παραγόντων. Οι αυξητικοί αυτοί παράγοντες προάγουν τον πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών και των κερατινοκυττάρων, των κυττάρων δηλαδή που παράγουν το κολλαγόνο, το υαλουρονικό οξύ, την ελαστίνη και 14

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

την κερατίνη, ενεργοποιούν τα βλαστοκύτταρα του δέρματος (stem cells), ενώ παράλληλα παίζουν σημαντικό ρόλο στην αγγειογένεση. Η όλη διαδικασία αυτή έχει ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση του δέρματος, την αύξηση του πάχους και τη βελτίωση της υφής της επιδερμίδας, τη βελτίωση των λεπτών ρυτίδων και γενικά την αναστροφή της διαδικασίας της γήρανσης του δέρματος. Η θεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια, εφαρμόζεται με επιτυχία εδώ και πολλά χρόνια στην ορθοπαιδική για την επούλωση ορθοπαιδικών κακώσεων, καθώς και στην επανορθωτική χειρουργική για την επούλωση δύσκολων τραυμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο κορυφαίος τενίστας Rafael Nadal,

που έκανε θεραπεία με PRP για την αντιμετώπιση μίας τενοντίτιδας που τον ταλαιπωρούσε στο αριστερό γόνατο, με αποτέλεσμα την επιστροφή του στα γήπεδα και την κατάκτηση τριών τίτλων. Άλλο τρανταχτό παράδειγμα είναι ο κορυφαίος παίκτης του golf, Tiger Woods, που έκανε θεραπεία με PRP στο γόνατό του, το 2008. Εκτός από την ορθοπαιδική και την επανορθωτική χειρουργική που αναφέραμε, η θεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια, εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στην αισθητική χειρουργική ως θεραπεία αντιγήρανσης και αναζωογόνησης του δέρματος, για την αντιμετώπιση ουλών ακμής και ραγάδων, αλλά και στην αντιμετώπιση της τριχόπτωσης με την επιβράδυνση της τριχόπτωσης και την ενδυνάμωση των θυλάκων των τριχών.

Πώς γίνεται;

Η θεραπεία είναι εξαιρετικά απλή. Λαμβάνεται μικρή ποσότητα αίματος από τον ασθενή, σαν μία γενική εξέταση αίματος, το οποίο υφίσταται ειδική επεξεργασία με φυγοκέντρηση, ώστε να απομονωθεί το πλάσμα με σχεδόν το σύνολο των αιμοπεταλίων του αίματος. Στη συνέχεια, ανάλογα με το είδος της εφαρμογής, τα αιμοπετάλια μπορούν να ενεργοποιηθούν με ιόντα ασβεστίου ώστε να απελευθερώσουν όλους τους αυξητικούς τους παράγοντες ταυτόχρονα (η μέθοδος αυτή προτιμάται στην ορθοπαιδι-


ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

15


κή, στην επανορθωτική χειρουργική και στη θεραπεία της τριχόπτωσης), ή μπορούν να αφεθούν χωρίς ενεργοποίηση, ώστε να απελευθερώσουν τους αυξητικούς παράγοντες σταδιακά για διάστημα μέχρι και 5 ημερών (αυτή η μέθοδος προτιμάται στη θεραπεία αντιγήρανσης και αναζωογόνησης του δέρματος) και γίνεται ένεση του πλάσματος στο δέρμα με τη βοήθεια εξαιρετικά λεπτής βελόνας. Η θεραπεία είναι τελείως ανώδυνη γιατί χρησιμοποιείται αναισθητική κρέμα στο δέρμα για μία ώρα πριν την θεραπεία, με αποτέλεσμα τα τσιμπήματα να μην γίνονται αισθητά. Η όλη θεραπεία διαρκεί περίπου 1 ώρα και 15 λεπτά, όπου περιλαμβάνεται η 1 ώρα που βάζουμε την αναισθητική κρέμα. Ο καθαρός χρόνος της θεραπείας είναι 20-30 λεπτά. Η θεραπεία συνιστάται να γίνει αρχικά δύο-τρεις φορές με μεσοδιαστήματα 1-3 μηνών, ώστε να πετύχουμε τη μέγιστη ενεργοποίηση των επουλωτικών μηχα16

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

νισμών του οργανισμού, ενώ στη συνέχεια συνιστάται επανάληψη μία φορά κάθε 12-18 μήνες.

Υπάρχουν παρενέργειες;

Η θεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια, δεν έχει καμία παρενέργεια γιατί είναι τελείως φυσική. Προέρχεται από τον ίδιο μας τον οργανισμό και δεν περιέχει καμία ξένη ουσία που θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις. Ειδικά για τη θεραπεία της τριχόπτωσης, το PRP έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται με επιτυχία από το 2009, με πρωτοπόρους τους Dr. Greco στις ΗΠΑ, και τους Dr. Amgar και Bouhanna στη Γαλλία. Η θεωρία πίσω από τη χρήση του PRP στη θεραπεία της τριχόπτωσης, βασίζεται στη δράση των αυξητικών παραγόντων των αιμοπεταλίων, οι οποίοι ενεργοποιούν τα ενήλικα βλαστοκύτταρα του τριχωτού της κεφαλής καθώς και τα κύτταρα των θυλάκων των τριχών, ενώ παράλληλα αυξάνουν το αγγειακό πλέγ-

μα γύρω από τους θυλάκους των τριχών. Οι δράσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση της απόπτωσης των τριχών και την ενδυνάμωση των υπαρχόντων τριχών, που μεταφράζονται σε πυκνότερα μαλλιά. Η θεραπεία είναι αποτελεσματική στην Ανδρογενετική Αλωπεκία, στη Γυναικείου Τύπου Ανδρογενετική Αλωπεκία, στη Γυροειδή Αλωπεκία, ως θεραπεία δεύτερης εκλογής, εφόσον η θεραπεία με στεροειδή και άλλα φάρμακα πρώτης εκλογής δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, καθώς και στην Ουλωτική Αλωπεκία, όπου η θεραπεία με PRP φαίνεται να θέτει υπό έλεγχο τους μηχανισμούς του δέρματος που οδηγούν στην ουλωτική αλωπεκία, αλλά και να διεγείρει τα βλαστικά κύτταρα των θυλάκων των τριχών που δεν έχουν καταστραφεί από την ουλωτική διεργασία. Τέλος, η θεραπεία με PRP χρησιμοποιείται συμπληρωματικά κατά τη μεταμόσχευση μαλλιών, όπου φαίνεται ότι αυξάνει σημαντικά τα ποσοστά επιβίωσης των μοσχευμάτων. Οι διάφορες ερευνητικές ομάδες χρησιμοποιούν η κάθε μία τα δικά της πρωτόκολλα, αλλά φαίνεται πως σε γενικές γραμμές, για την ανδρογενετική αλωπεκία, χρειάζονται δύο θεραπείες με μεσοδιάστημα 2 μηνών μεταξύ των θεραπειών και στη συνέχεια μία θεραπεία κάθε 6-12 μήνες, για τη γυροειδή αλωπεκία χρειάζονται 3 θεραπείες με μεσοδιάστημα 2 μηνών μεταξύ των θεραπειών, ενώ τέλος για την ουλωτική αλωπεκία χρειάζονται 2-3 θεραπείες με μεσοδιάστημα 2 μηνών μεταξύ των θεραπειών. * Ο Γεώργιος Ζαμπάκος είναι πλαστικός χειρουργός.


Βράγχος φωνής Γράφει ο KΟΥΤΟΥΚΤΣΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ*

Ε

ίναι ένα σύμπτωμα που αποκαλύπτει παθήσεις του λάρυγγα και του φάρυγγα. Οι οργανικές διαταραχές οφείλονται σε ερεθισμό των φωνητικών χορδών όπως:

χορδών με αιτίες τον έντονο βήχα ή λόγω καταπόνησης της φωνής. Αν παραμείνει για αρκετό διάστημα, ο πολύποδας σκληραίνει και ίσως χρειαστεί αφαίρεση χειρουργικά.

Οξεία λαρυγγίτιδα: Εμφανίζεται ξαφνικά και συνυπάρχει με μια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού λόγω ιογενούς ή βακτηριδιακής αιτιολογίας -χορηγείται αντιβιοτική αγωγή.

Αιμάτωμα, δηλαδή οξεία αιμορραγία της μιας ή και των δύο φωνητικών χορδών (ρήξη αγγείου στον υποβλεννογόνιο χιτώνα της φωνητικής χορδής): Προκαλείται μετά από τραυματισμό των φωνητικών χορδών και αυτό συμβαίνει μετά από έντονο τραγούδι, κλάμα, έντονο βήχα. Συνήθως αποδράμει μετά από αφωνία ή και ανάλογη θεραπευτική αγωγή.

Μυκητιασική λαρυγγίτιδα: Συνήθως παρουσιάζεται ως παρενέργεια μετά από μεγάλης διάρκειας αγωγή με εισπνεόμενη κορτιζόνη είτε λόγω αντιβίωσης, θεραπευτικά αντιμετωπίζεται με αντιμηκυτιασικά φάρμακα. Χρόνια λαρυγγίτιδα: Διαρκεί πάνω από 7 ημέρες και δεν υποχωρεί με φαρμακευτική αγωγή. Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να πάσχει το άτομο από μια χρόνια λοίμωξη της αναπνευστικής οδού, να είναι καπνιστής και καταναλωτής οινοπνεύματος ή λόγω επαγγέλματος να καταπονεί τις φωνητικές του χορδές. Παράλυση της φωνητικής χορδής: Μπορεί να οφείλεται α) σε οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού, β) σε ιατρογενή αίτια όπως μετά από θυρεοειδεκτομή, επέμβαση των καρωτίδων, του αριστερού πνεύμονα, του οισοφάγου, γ) σε όγκο του θυρεοειδούς αδένα, δ) σε εξωτερική κάκωση όπως σε τροχαία ατυχήματα, ε) σε νευρολογικά αίτια κ.ά.

Κακοήθεις βλάβες των γνησίων φωνητικών χορδών Προκαρκινωματώδη βλάβη, όπως η λευκοπλακία, χαρακτηρίζεται κάθε λευκωπή αλλοίωση που εντοπίζεται στις φωνητικές χορδές όχι όμως απαραίτητα μόνο σε αυτές και απαιτείται βιοψία κ.ά. Καρκίνωμα in situ: Ονομάζεται και ενδοεπιθηλιακό καρκίνωμα, χαρακτηρίζεται δε από αντικατάσταση όλων των στιβάδων του επιθηλίου από διαπλαστικά και κακοήθη κύτταρα, χωρίς όμως διήθηση του βασικού υμένα.

Καλοήθεις βλάβες των φωνητικών χορδών Όζοι ή κάλοι των φωνητικών χορδών: Προκαλούνται μετά από υπερβολική χρήση ή κατάχρηση φωνής και είναι η συνηθέστερη αιτία μόνιμης βραχνής φωνής στα παιδιά της σχολικής ηλικίας. Τα οζίδια συνήθως δημιουργούνται στο μέσο τριτημόριο του ελεύθερου χείλους των φωνητικών χορδών.

Δεν θα επεκταθώ περισσότερο σε άλλες βλάβες, θέλω όμως να επιστήσω την προσοχή τού κάθε αναγνώστη στο ότι κάθε βράγχος φωνής που επιμένει περισσότερο από 7 μέρες χρήζει διάγνωσης και διερεύνησης από τον ωτορινολαρυγγολόγο, διότι η έγκαιρη διάγνωση κακοηθών βλαβών στην αρχή τους μπορεί να αντιμετωπιστεί με χειρουργική αφαίρεση και έτσι να διασωθεί ο λάρυγγας, η φωνητική λειτουργία και η ζωή του πάσχοντος.

Πολύποδες των φωνητικών χορδών: Παρουσιάζονται συνήθως στην πρόσθια μοίρα των φωνητικών

* O Kουτουκτσής Αθανάσιος είναι Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

17


ΘΕΡΜΑ

spa

Τ

ο ιαματικό νερό που θα απολαύσεις στο λουτρό σου ξεκινά την πορεία του προς την επιφάνεια από βάθος 2.500 μέτρων από τα έγκατα της γης και αναβλύζει σαν αρτεσιανό σε θερμοκρασία 39.5 βαθμούς Κελσίου, κοντά στο χώρο των ιαματικών λουτρών. Στη μακρινή του πορεία μέσα στη γη διαπερνά διάφορα πετρώματα, που το εμπλουτίζουν σε πολύτιμα για την υγεία συστατικά. Το ιαματικό νερό όπως ακριβώς βγαίνει από τη γη οδηγείται στις δύο πισίνες του λουτρού, χωρίς καμία πρόσμιξη, μιας που η θερμοκρασία του είναι ιδανική για το ανθρώπινο σώμα. Σύμφωνα με την κατάταξη του Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων Ιαματικών Πηγών Ελλάδος, το συγκεκριμένο ιαματικό νερό χαρακτηρίζεται μεσόθερμο, μεταλλικό, υποτονικό και ενδείκνυται για ρευματοπάθειες, αρθρίτιδες, νευραλγίες, γυναικολογικές παθήσεις και χρόνιες εκβάσεις τραυμάτων. Ανοικτά καθημερινά 09:00-21:00, 7ο χιλιόμετρο Μυτιλήνης-Καλλονής (+30) 2251041503 & (+30) 6944051212.

18

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016


ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

19


«Μαγνητική Τομογραφία Λέσβου» Η

«Μαγνητική Τομογραφία Λέσβου» είναι εξοπλισμένη με τελευταίας τεχνολογίας απεικονιστικά συστήματα σύμφωνα με τις επιστημονικές εξελίξεις και τις ποιοτικές απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Τα απεικονιστικά συστήματα πληρούν τις σύγχρονες περιβαλλοντογικές προδιαγραφές και υπόκεινται σε συχνό έλεγχο από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, εξασφαλίζοντας υψηλού βαθμού προστασία από την ιοντίζουσα ακτινοβολία.

του ΝΙΚΟΛΑΟΥ Α. ΣΙΣΚΑ

Μαγνητικός Τομογράφος

Το 8κάναλο σύστημα Μαγνητικής Τομογραφίας «Signa Excite» της εταιρίας «GE», υψηλού μαγνητικού πεδίου 1,5 Tesla, παρέχει άριστη ποιότητα και λεπτομερή απεικόνιση. Καλύπτει όλο το φάσμα της σύγχρονης απεικόνισης στο μαγνητικό συντονισμό. Ο Μαγνητικός Τομογράφος είναι ανοικτός στις δύο πλευρές του έτσι ώστε να μειώνεται το αίσθημα κλειστοφοβίας και να αυξάνεται το αίσθημα φιλικότητας και ασφάλειας. Λόγω απουσίας ακτινοβολίας, δίνεται η δυνατότητα παρουσίας συνοδού στο χώρο της εξέτασης κατά τη διενέργεια αυτής.

Πολυτομικός Αξονικός Τομογράφος

Το σύγχρονο σύστημα 16 τομών, «Brilliance» της εταιρείας «Philips», αποτελεί αξιόπιστη λύση, που προσφέρει υψηλή διακριτική ικανότητα και αυξημένη ταχύτητα εξετάσεων. Ταυτόχρονα δίνεται η δυνατότητα χαμηλών δόσεων ακτινοβολίας με ταχύτητα λήψης πολλαπλών τομών (Multislice spiral CT) σε πολύ φιλικό περιβάλλον.

Ψηφιακός Μαστογράφος

Το τελευταίας τεχνολογίας σύστημα Ψηφιακού Μαστογράφου «Selenia Dimensions» της εταιρείας «Hologic», εξασφαλίζει μεγάλη αξιοπιστία και ευκρίνεια στη διάγνωση πρώιμων βλαβών του μαστού. Διαθέτει ψηφιακό ανιχνευτή από άμορφο σελήνιο για άμεση μετατροπή των ακτινών Χ σε ψηφιακό σήμα εξαιρετικής ευκρίνειας, χωρίς άλλη ενδιάμεση μετατροπή ενέργειας. Πλεονεκτεί στην ανίχνευση μικρών βλαβών και ιδιαίτερα μικρών αποτιτανώσεων, με ανάλυση της τάξης των 70 μm. Έχει επίσης δυνατότητα σε αναβάθμιση με την προσθήκη λογισμικού Τομοσύνθεσης, για τη διενέργεια 3D Μαστογραφίας. * Ο Νικόλαος Α. Σίσκας είναι Ακτινοδιαγνώστης Στρατ. Ιατρός. 20

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016


www.magnitikilesvou.gr

ΤΜΗΜΑΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ◗ Σύγχρονη τεχνολογία ◗ Υψηλή ποιότητα ◗ Αξιόπιστη διάγνωση Η Μαγνητική Τοµογραφία Λέσβου είναι ένα ολοκληρωµένο διαγνωστικό εργαστήριο απεικονίσεων. Προσφέρει αξιόπιστεσ υπηρεσίεσ διάγνωσησ στον τοµέα τησ Ακτινολογικήσ ειδικότητασ και συµβάλλει στην τεκµηρίωση τησ διάγνωσησ συνεπικουρώντασ στισ κλινικέσ ειδικότητεσ.

Μαγνητική Τοµογραφία Αξονική Τοµογραφία Ψηφιακή Μαστογραφία Υπερηχοτοµογραφία Ελαστογραφία Triplex Αγγείων Ψηφιακή Ακτινογραφία Ψηφιακή Πανοραµική Οδόντων Μέτρηση Οστικήσ Πυκνότητασ

Καβέτσου 44, 81 100 Μυτιλήνη (πρώην Ολυµπιακή) Τηλ.: 22510 42277, 42377 • Fax: 22510 42112 Ε-mail: siskan@otenet.gr

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

21


Προγεννητικός έλεγχος Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΙΒΑΝΟΣ*

Αυχενική διαφάνεια

Αυτό το υπερηχογράφημα πραγματοποιείται από την 11η εβδομάδα και 1η ημέρα μέχρι τη 13η εβδομάδα και έξι ημέρες (μήκος εμβρύου 45mm-84mm). Πραγματοποιείται συνήθως διακοιλιακά, αλλά σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να είναι αναγκαίο να γίνει η εξέταση διακολπικά. Ποιοι είναι οι στόχοι του υπερηχογραφήματος Α. Καθορισμός του αριθμού και της βιωσιμότητας των εμβρύων. Β. Καθορισμός της ηλικίας της κύησης. Γ. Αξιολόγηση του κινδύνου για το σύνδρομο Down και άλλες χρωμοσωμικές ανωμαλίες.

Υπερηχογράφημα Β› επιπέδου

Κατά τη διάρκεια του υπερηχο22

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

γραφήματος εξετάζουμε εξονυχιστικά την ανατομία του εμβρύου. εγκέφαλος καρδιά πρόσωπο προφίλ σπονδυλική στήλη άκρα φύλο νεφρά

στομάχι αξιολογούμε την ποσότητα του αμνιακού υγρού καθώς και την ανάπτυξη του εμβρύου υπολογίζοντας το βάρος του. Σε όλες τις γυναίκες προσφέρεται η επιλογή διακολπικού υπερηχογραφήματος για τη μέτρηση του μήκους του τραχήλου της μήτρας και την εκτίμηση του κινδύνου για πρόωρο τοκετό. Η εκτίμηση αυτή είναι πολύ σημαντική για την ομαλή εξέλι-

ξη της εγκυμοσύνης. Γίνεται, επίσης, μέτρηση της ροής του αίματος στα μητριαία αγγεία για την εκτίμηση των πιθανοτήτων ανάπτυξης επιπλοκών όπως είναι η προεκλαμψία και η ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη του εμβρύου. Η καταγραφή όλων των ευρημάτων γίνεται σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή (DVD). * Ο κ. Παναγιώτης Λίβανος είναι κάτοχος όλων των πιστοποιητικών επάρκειας για την εκτέλεση υπερήχων στην εμβρυομητρική ιατρική, που χορηγούνται από το «Fetal Medicine Foundation», συμπεριλαμβανομένου και του «Diploma in Fetal Medicine» (ΜΕΓΙΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ).


ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

23


Τι είναι το Transcranial Doppler

(διακρανιακή Doppler απεικόνιση)

Γ

ια την πραγματοποίηση της εξέτασης, απαιτείται η επαρκής διείσδυση των υπερηχητικών κυμάτων στις εσωτερικές κοιλότητες του κρανίου. Γι’ αυτό τον σκοπό χρησιμοποιούνται ειδικές κεφαλές υπερήχων, οι οποίες εφάπτονται από τον ιατρό σε ειδικά σημεία του κρανίου με λεπτό πάχος (τα λεγόμενα οστικά «παράθυρα» απεικόνισης). Με τη μέθοδο αυτή είναι δυνατή όχι μόνο η απεικόνιση της ροής των σημαντικότερων αγγείων του εγκεφάλου, αλλά και λοιπών σημαντικών δομών, που μπορεί να σχετίζονται με την κινητικότητα (μέλαινα ουσία) ή τη ροή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (κοιλίες). 24

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

To Doppler των ενδοκράνιων εγκεφαλικών αγγείων προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες γύρω από: 1) την επάρκεια αιματικής ροής εντός του εγκεφάλου, 2) την εμφάνιση ή όχι σημαντικής στένωσης του ενδοκράνιου τμήματος ενός εγκεφαλικού αγγείου, 3) τη μορφολογία σημαντικών δομών του εγκεφάλου, π.χ. της μέλαινας ουσίας (κινητικότητα). Η εξέταση είναι μη επεμβατική. Δεν επιβαρύνει τον ασθενή με ακτινοβολία, δεν επηρεάζεται από την ηλικία του ασθενούς και αποδίδει πλήρως την έννοια της φράσης «early detection» έγκαιρη διάγνωση, που είναι και η κυρίαρχη επιδίωξη σε όλες τις απεικονιστικές μεθόδους.

Η ΕΞΈΤΑΣΗ ΕΊΝΑΙ ΜΗ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΉ. ΔΕΝ ΕΠΙΒΑΡΎΝΕΙ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΉ ΜΕ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΊΑ, ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΆΖΕΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΗΛΙΚΊΑ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΎΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΊΔΕΙ ΠΛΉΡΩΣ ΤΗΝ ΈΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΦΡΆΣΗΣ «EARLY DETECTION» ΈΓΚΑΙΡΗ ΔΙΆΓΝΩΣΗ, ΠΟΥ ΕΊΝΑΙ ΚΑΙ Η ΚΥΡΊΑΡΧΗ ΕΠΙΔΊΩΞΗ ΣΕ ΌΛΕΣ ΤΙΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΈΣ ΜΕΘΌΔΟΥΣ.

Ć

Το Doppler των ενδοκράνιων εγκεφαλικών αγγείων είναι η μέθοδος υπερηχογραφικής απεικόνισης της αιματικής ροής του ενδοκράνιου τμήματος των εγκεφαλικών αγγείων.

Ć

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΝΑΣΙΟΣ*

*Ο Δημήτρης Μπανάσιος είναι ιατρός ακτινολόγος.


Ποια παράσιτα έχουμε περισσότερες πιθανότητες να κολλήσουμε; Γράφει η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΒΟΥΛΕΛΛΗ - ΜΑΤΑΡΑ*

Λάμβλια η εντερική (E.lamblia)

Ο άνθρωπος μολύνεται με την κατάποση κύστεων του παρασίτου. Το μολυσμένο νερό με κόπρανα, είναι τρόπος μετάδοσης, όμως είναι δυνατή η μετάδοση και από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ο χρόνος επώασης είναι 3-20 ημέρες και εισβάλλει ως διαρροϊκό σύνδρομο. Προσβάλλει κυρίως το δωδεκαδάκτυλο (τμήμα του λεπτού εντέρου) και η βαρύτερη επιπλοκή είναι το σύνδρομο δυσαπορρόφησης που αφορά και τη βιταμίνη Β12 με αποτέλεσμα την εμφάνιση μεγαλοβλαστικής αναιμίας. Η διάγνωση τίθεται με την ανίχνευση τροφοζωιτών ή κύστεων σε δείγματα κοπράνων ή εκκρίματα δωδεκαδάκτυλου. Η Ανοσοχρωματογραφία και η παρασιτολογική κοπράνων θέτουν τη διάγνωση.

Τριχομονάδα του κόλπου (T.vaginalis)

Παρασιτεί στην ουρήθρα ανδρών και γυναικών και στον κόλπο των γυναικών. Στις γυναίκες εκδηλώνεται ως κολπίτιδα, ουρηθρίτιδα, ενώ οι άνδρες μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί φορείς. Είναι Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενο Νόσημα, επιζεί για 40 λεπτά στο νερό, 45 λεπτά στα καθίσματα τουαλέτας, σε υγρά υφάσματα,

σε σφουγγάρια και πάνω από 24 ώρες στα ούρα. Η διάγνωση γίνεται με τη μικροσκόπηση κολπικού υγρού ή ιζήματος ούρων και με μοριακές τεχνικές. Θεραπεία εκλογής είναι η μετρονιδαζόλη και πρέπει να τη λάβουν και οι δύο σεξουαλικοί σύντροφοι, ενώ μετά το πέρας της θεραπείας γίνεται επανάληψη με λήψη κολπικού υγρού.

Οξύουρος σκωληκοειδής (E.vermicularis)

Η λοίμωξη προκαλείται με λήψη εμβρυοφόρων ωαρίων μέσω μολυσμένων χεριών και τροφών. Ο σκώληκας εναποθέτει τα αυγά στις πτυχές του πρωκτικού δακτυλίου, στη συνέχεια, αυτά μεταφέρονται

από την περιπρωκτική περιοχή, τα εσώρουχα, σεντόνια στη σκόνη και τον αέρα του σπιτιού. Όταν προσβάλλεται ένα άτομο της οικογένειας, προσβάλλονται όλα. Η νόσος ονομάζεται οξυουρίαση, είναι κυρίως νόσος των παιδιών και εισβάλλει με κνησμό στην περιπρωκτική περιοχή, προκαλώντας αϋπνία. Η διάγνωση γίνεται στα κόπρανα με λεπτές άσπρες κλωστές που κινούνται. Τα αυγά απομονώνονται σε ξέσματα περιπρωκτικής περιοχής ή με σελοτέιπ κυρίως το πρωί πριν από το μπάνιο. Η θεραπεία εφαρμόζεται σε όλη την οικογένεια. *Η Αλεξάνρα Βουλέλλη - Ματαρά είναι ιατρός μικροβιολόγος βιοπαθολόγος.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

25


Απαντήσεις σε ερωτήματα που αφορούν κάθε εξεταζόμενο σε ένα μικροβιολογικό εργαστήριο Γράφει ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΤΑΒΛΟΥΡΟΣ* πό την καθημερινή εμπειρία στο εργαστήριο, έχει προκύψει πως επικρατεί σύγχυση στους ασθενείς μας για ζητήματα που μπορεί να φαίνονται απλά, είναι όμως κρίσιμα για την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων που θα λάβουμε. Στη συνέχεια παρατίθενται τα κυριότερα από αυτά

Α

Πρέπει να είμαι νηστικός πριν από την αιματολογική εξέταση; Αν θέλετε να κάνετε ένα γενικό έλεγχο (check up), θα πρέπει να είστε νηστικοί για 8 περίπου ώρες και το προηγούμενο βράδυ να δειπνήσετε ελαφρά (αποφύγετε λιπαρά, όπως αλλαντικά, κασέρι, τυρί ή κρέας, καθώς και τα αλκοολούχα ποτά). Την ημέρα της αιμοληψίας, αποφύγετε το κάπνισμα, τη χρήση τσίχλας και φάρμακα που τυχόν παίρνετε. Μπορώ να κάνω εξετάσεις το απόγευμα; Εξαρτάται από το είδος των εξετάσεων. Για έλεγχο θυρεοειδούς και ορμονών, καρκινικούς δείκτες ή καλλιέργειες, η λήψη μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Τι πρέπει να κάνω πριν μου πάρουν αίμα; • Προτιμότερο είναι να είναι κανείς νηστικός για 8 ώρες. • Συνιστάται η λήψη 1-2 ποτηριών νερού πριν την αιμοληψία. Αυτό θα βοηθήσει τις φλέβες σας ώστε να ψηλαφώνται καλύτερα κι εσείς να μην ζαλίζεστε. • Αναφέρετε στο μικροβιολόγο όλα τα φάρμακα που παίρνετε. Δεν αλλάζουμε τις διατροφικές μας συνήθειες πριν την αιμοληψία, επειδή φοβόμαστε το αποτελέσματα. Επηρεάζει το κάπνισμα, τα αποτελέσματα των εξετάσεων; Εάν καπνίσουμε ένα τσιγάρο, ο μυελός και ο φλοιός των επινεφριδίων διεγείρεται. Παράλληλα, η γλυκόζη αυξάνεται σε 10min και αυτή η αύξηση διαρκεί μια ώρα. Η αυξητική ορμόνη με τη σειρά της, διπλασιάζεται σε 30min. Συνεπάγεται λοιπόν από τα παραπάνω, ότι είναι καλύτερο να μην καπνίσουμε πριν τη διαδικασία της αιμοληψίας. Πόσο συχνά πρέπει να κάνει κανείς εξετάσεις αίματος; Βρίσκεται σε συνάρτηση μόνο με την ηλικία του (20-30, 30-40, 40-50 κ.ο.κ.); Ο γενικός κανόνας, που απαντάει σε αυτή την ερώτηση, είναι πως ένας ενήλικας πρέπει να φροντίζει να ελέγχει την πορεία της υγείας του, κάνοντας κάθε 26

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

χρόνο ένα check up. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν οι ειδικές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα οι άνω των 40 ετών άντρες, που πρέπει να ελέγχουν το PSA για τον προστάτη. Για τον υπόλοιπο πληθυσμό, η συχνότητα των εξετάσεων είναι σχετική και ορίζεται από το ιστορικό υγείας του καθενός με την καθοδήγηση του κλινικού γιατρού του Ο γιατρός μου σύστησε να κάνω εξέταση κολπικού εκκρίματος. Xρειάζεται κάποια προετοιμασία; Είναι προτιμότερο να πλυθούμε στο σπίτι από το προηγούμενο βράδυ με το σύνηθες σαπούνι που χρησιμοποιούμε για την ατομική μας υγιεινή και να αποφύγουμε σεξουαλική επαφή. Το κολπικό έκκριμα θα πρέπει να το πάρει ο γυναικολόγος ή ο μικροβιολόγος με χρήση κολποδιαστολέα. Τι πρέπει να προσέξω για να κάνω σπερμοδιάγραμμα; • Αποχή από σεξουαλική επαφή ή αυνανισμό 3-4 ημέρες. • Αποφυγή χρήσης υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ. • Σχολαστικός καθαρισμός γεννητικών οργάνων με σαπούνι και νερό. Σκούπισμα με αποστειρωμένη γάζα. • Το σπέρμα συλλέγεται σε αποστειρωμένο κύπελλο (ουροσυλλέκτης), μετά από αυνανισμό και όχι διακεκομμένη συνουσία. • Προσέχουμε να συλλέξουμε όλη την ποσότητα. • Τους χειμερινούς μήνες φροντίζουμε να μην εκτεθεί το σπέρμα σε χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη μεταφορά του στο εργαστήριο, βάζοντας το π.χ. στην τσέπη. • Η μεταφορά στο εργαστήριο πρέπει να γίνει σε μισή ώρα. Στο σπίτι υπάρχει ένας ασθενής που αδυνατεί να προσέλθει στο εργαστήριο για αιμοληψία. Υπάρχει δυνατότητα αιμοληψίας κατ’ οίκον; Φυσικά, πρέπει να επικοινωνήσετε με το εργαστήριο για να κλείσουμε κάποιο ραντεβού. * Ο Περικλής Νταβλούρος είναι ιατρός Βιοπαθολόγος – Μικροβιολόγος.


ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

27


Το

υπερηχογράφημα με απλά λόγια

Γράφει ο ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ Π. ΑΜΠΑΤΖΗΣ*

Τι είναι;

Το υπερηχογράφημα είναι μια απεικονιστική εξέταση, ανώδυνη, αναίμακτη και εύκολα προσβάσιμη σε όλους. Προσφέρει απεικόνιση διαφόρων οργάνων του σώματος. Το υπερηχογράφημα εφαρμόζεται ευρύτατα στη σύγχρονη ιατρική. Ο όρος «υπέρηχος» υποδηλώνει ήχο υψηλής συχνότητας, που δεν είναι ακουστός από το ανθρώπινο αυτί. Οι ακουστοί ήχοι έχουν εύρος από 20Hz μέχρι 18KHz. Για ήχους πάνω από 18KHz χρησιμοποιείται ο όρος «υπέρηχοι». Το υπερηχογράφημα διαφέρει από τις άλλες απεικονιστικές μεθόδους, όπως η αξονική τομογραφία (CT scanning), η μαγνητική τομογραφία (MRI), το σπινθηρογράφημα και γενικώς οι διαγνωστικές εξετάσεις με ισότοπα. Το υπερηχογράφημα είναι αβλαβές για τα όργανα, δεδομένου ότι οι υπέρηχοι είναι ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας. Η κεφαλή του υπερήχου (ηχοβολέας), εκπέμπει ήχους και 28

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

συλλέγει την αντανάκλασή τους από το εσωτερικό του σώματος. Η αντανάκλαση μετατρέπεται ηλεκτρονικά σε εικόνα, που μπορεί να προβληθεί σε οθόνη, αλλά και να εκτυπωθεί. Η εικόνα απεικονίζει τα διάφορα όργανα σε τομές, συνήθως επιμήκεις ή εγκάρσιες σε διάφορα επίπεδα, ανάλογα με την τοποθέτηση (κίνηση) του ηχοβολέα από τον εξεταστή. Η εξέταση μπορεί να επαναληφθεί όσες φορές χρειάζεται, χωρίς να προκαλέσει παρενέργειες.

Ποιός κάνει το υπερηχογράφημα Όλα τα υπερηχογραφήματα γίνονται από τους ειδικευμένους Ακτινοδιαγνώστες, οι οποίοι εκπαιδεύονται επί μια πενταετία και γνωρίζουν το σύνολο των υπερηχογραφικών εξετάσεων, εκτός από το υπερηχοκαρδιογράφημα, το οποίο κανουν οι ειδικευμένοι καρδιολόγοι.


ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

29


Πότε γίνεται το υπερηχογράφημα

Ανάλογα με το όργανο που επιθυμούμε να εξετάσουμε και το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, γίνεται διαφορετικό υπερηχογράφημα. Στο υπερηχογράφημα άνω κοιλίας ελέγχεται το ήπαρ (συκώτι) και η χοληδόχος κύστη, το πάγκρεας, ο σπλήνας και τα νεφρά. Οι συχνότεροι λόγοι για τους οποίους γίνεται, είναι ο πόνος στην κοιλιά, οι εμετοί, οι στομαχικές διαταραχές και η διερεύνηση ευρημάτων από κάποια εξέταση αίματος. Με το υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας ελέγχεται η ουροδόχος κύστη και ο προστάτης στους άνδρες και τα γυναικολογικά όργανα στις γυναίκες. Γίνεται για τη διερεύνηση συμπτωμάτων από το ουροποιητικό (συχνοουρίες, δυσουρίες, κολικούς κλπ.), για διερεύνηση του προστάτη και των γυναικολογικών παθήσεων. Γενικότερα, με το υπερηχογράφημα κοιλίας ελέγχονται όλα τα όργανα εκτός από το στομάχι και τα έντερα. Ειδικότερα, για τον έλεγχο της μήτρας και των ωοθηκών, γίνεται την τελευταία δεκαετία το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα, το οποίο είναι ίσως η πλέον εξειδικευμένη απεικονιστική εξέταση για τα γυναικολογικά προβλήματα. Με αυτό μπορεί να ελεγχθεί το ενδομήτριο για πολύποδες, η μήτρα για ινομυώματα και οι ωοθήκες για κύστες, φλεγμονές κ.ά.. Το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα ΔΕΝ ΥΠΟΚΑΘΙΣΤΑ ΤΟ ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ. Επιπροσθέτως, το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα γίνεται και τις πρώτες εβδομάδες της εγκυμοσύνης. Μπορούμε να διαπιστώσουμε την καρδιακή λειτουργία του εμβρύου από την 6η εβδομάδα μετά την τελευταία περίοδο. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, υπάρχει μια σειρά εξειδικευμένων υπερηχογραφημάτων. Η Αυχενική διαφάνεια γίνεται τη 12η - 13η εβδομάδα και, σε συνδυασμό με μια ορμονική εξέταση στο αίμα, δίνουν τις πιθανότητες να πάσχει το έμβρυο από το σύνδρομο Down. Στο υπερηχογράφημα Β΄ Επιπέδου ελέγχεται η ανατομία του εμβρύου για συγγενείς βλάβες και στην 32η εβδομάδα, με το Triplex ομφάλιου λώρου, ελέγχουμε την κυκλοφορία στον πλακούντα και τον ομφάλιο λώρο. Σε όλη τη διάρκεια της κύησης παρακολουθούμε το βάρος του εμβρύου, την κατάσταση του πλακούντα και το αμνιακό υγρό. Τα υπερηχογραφήματα για τα αγγεία λέγονται Tri30

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

plex αγγείων και αφορούν τον έλεγχο του αρτηριακού και φλεβικού δικτύου. Για τις αρτηρίες γίνονται είτε προληπτικά σε άτομα που έχουν προδιάθεση σε αρτηριοπάθειες (διαβητικούς, με υψηλή χοληστερίνη, υπερτασικούς κ.ά.), είτε διαγνωστικά, για διερεύνηση εγκεφαλικών επεισοδίων (καρωτίδες) σε περιπτώσεις πόνου κατά τη βάδιση (αρτηρίες κάτω άκρων). Στις φλέβες, η εξέταση γίνεται συνήθως για διερεύνηση φλεβίτιδας ή για τη διάγνωση πιθανής θρόμβωσης. Το υπερηχογράφημα έχει ακόμα πάρα πολλές εφαρμογές, όπως το υπερηχογράφημα θυρεοειδή και το υπερηχογράφημα μαστού, όπου χρησιμοποιούνται και διαγνωστικές παρακεντήσεις. Μεγάλη είναι η συμβολή των υπερήχων στη διάγνωση των παιδιατρικών παθήσεων, οι οποίοι μπορούν να γίνουν στην κοιλία, πέρα από τα συνήθη, και το υπερηχογράφημα οισοφάγου - στομάχου για γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ή για στένωση του πυλωρού (μέχρι την ηλικία των 24 μηνών). Επίσης, σε αυτές τις ηλικίες ελέγχονται και κάποιες παθήσεις του εντέρου. Τους πρώτους μήνες της ζωής μπορεί να γίνει το υπερηχογράφημα των ισχίων για έλεγχο των αρθρώσεων και πρόληψη ή έγκαιρη διάγνωση του συγγενούς εξαρθρήματος. Οι υπέρηχοι στην ιατρική είναι άλλος ένας διαρκώς εξελισσόμενος τομέας με πάμπολλες εφαρμογές, εκτός από τις προαναφερθείσες. *Ο Πολύδωρος Π. Αμπατζής είναι Ιατρός Ακτινοδιαγνώστης.


Τι είναι η οστεοπόρωση; του ΠΟΛΥΔΩΡΟΥ ΒΟΓΙΑΤΖΗ*

H

λέξη «οστεοπόρωση» σημαίνει φιλολογικά «πορώδες οστούν». Είναι μία κατάσταση όπου ένα άτομο χάνει σταδιακά κόκαλο (οστούν), έτσι ώστε τα κόκαλα να γίνονται με τον καιρό εύθραυστα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα κόκαλα να είναι πιο πιθανό να σπάσουν (ο ιατρικός όρος είναι «κάταγμα»).

Ποιος είναι σε κίνδυνο;

ΑΤΟΜΑ ΜΕ: • Έλλειψη οιστρογόνων: μια γυναίκα είναι σε κίνδυνο ή αν είχε πρόωρη εμμηνόπαυση (πριν την ηλικία των 45 χρόνων) ή αν έκανε χειρουργική αφαίρεση της μήτρας • Έλλειψη άσκησης: η άσκηση διατηρεί τα κόκαλα ισχυρά –τόσο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους, όσο και κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής. • Ανεπαρκής διατροφή: η δίαιτα που δεν περιλαμβάνει αρκετό ασβέστιο, υποβοηθά την ανάπτυξη της οστεοπόρωσης. • Μανιώδες κάπνισμα: ο καπνός μειώνει το επίπεδο των οιστρογόνων στις γυναίκες και μπορεί να προκαλέσει πρόωρη εμμηνόπαυση. • Υπερβολικό ποτό: η πρόσληψη μεγάλης ποσότητας οινοπνεύματος (π.χ. κρασί, μπύρα, ούζο, ουίσκι κ.ά.) μειώνει την ικανότητα των ειδικών κυττάρων να παράγουν κόκαλο.

• Στεροειδή (κορτιζόνη): αν κάποιο άτομο παίρνει στεροειδή (π.χ. πρεδνιζολόνη) για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτό μπορεί να προκαλέσει οστεοπόρωση. •Οικογενειακό ιστορικό: η οστεοπόρωση υπάρχει μέσα σε οικογένειες. Αυτό πιθανόν να οφείλεται σε κάποιο κληρονομικό παράγοντα που επηρεάζει την ανάπτυξη του κοκάλου. • Προηγούμενα κατάγματα: τα άτομα που είχαν κάταγμα low impact���������������������������� , είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν ξανά κάταγμα. Επίσης, οι άνδρες και οι γυναίκες που παρουσιάζουν μείωση του ύψους τους λόγω καταγμάτων (crush fracture) στους σπόνδυλούς τους –οστά της σπονδυλικής στήλης– είναι σε κίνδυνο.

Ποιες είναι οι συνέπειες της οστεοπόρωσης; Τα άτομα με οστεοπόρωση έχουν

περισσότερες πιθανότητες να σπάσουν ένα κόκαλο ακόμα και μετά από ένα σχετικά πολύ μικρό τραυματισμό. Τα κατάγματα είναι συχνότερα στο ισχίο, στη σπονδυλική στήλη και στον καρπό. Τα κατάγματα στο ισχίο και στον καρπό είναι συνήθως ξαφνικά και το αποτέλεσμα μίας πτώσης. Η οστεοπόρωση είναι αρκετά συχνή στην Ελλάδα.

Συμπερασματικά Ο καλύτερος τρόπος να προλάβετε την οστεοπόρωση είναι να έχετε μια ενεργά υγιή ζωή και να λαμβάνετε με τη δίαιτά σας, ικανοποιητική ποσότητα ασβεστίου. Αν υποφέρετε ήδη από οστεοπόρωση, υπάρχουν αρκετές θεραπείες που μπορεί να είναι αποτελεσματικές. *Ο Πολύδωρος Βογιατζής είναι Χειρουργός Ορθοπαιδικός με εξειδίκευση στην Οστεοπόρωση

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

31


Κρουστικός υπέρηχος - Shock Wave Γράφουν οι ΤΑΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ και ΤΑΚΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ* Στη φαρέτρα του εξοπλισμού ενός σύγχρονου φυσικοθεραπευτήριου, έχει προστεθεί εδώ και χρόνια ο κρουστικός υπέρηχος - Shock Wave. Προσωπικά εφαρμόζω τον κρουστικό υπέρηχο τα τελευταία 10 χρόνια με σαφή και θετικά αποτελέσματα στις παθήσεις που χρήζουν την εφαρμογή του.

Ε

ίναι μια αναίμακτη, μη επεμβατική θεραπεία με άμεσα και μακροχρόνια αποτελέσματα, που έχουν επιβεβαιωθεί από πολλές επιστημονικές μελέτες. Πρόκειται για εφαρμογή της -επί χρόνια- δοκιμασμένης μεθόδου της εξωσωματικής λιθοτριψίας στον τομέα της φυσικοθεραπείας και της αποκατάστασης. Ο κρουστικός υπέρηχος είναι μια μέθοδος θεραπείας, η οποία διοχετεύει ενεργειακά κρουστικά ωστικά κύματα σε συγκεκριμένους ιστούς του σώματος, με αποτέλεσμα την αύξηση της αιματικής ροής και του μεταβολισμού στην προσβεβλημένη περιοχή. O τρόπος δράσης των κρουστικών κυμάτων, είναι η μετατροπή μιας χρόνιας φλεγμονώδους διαδικασίας, όπως η τενοντίτιδα, σε οξεία όπου ο οργανισμός είναι ικανός να θεραπεύσει. Ο οργανισμός απαντά με την αύξηση της αιματικής κυκλοφορίας και του μεταβολισμού στην προσβεβλημένη περιοχή, που με την σειρά τους ενεργοποιούν τη διαδικασία αυτο-επούλωσης του οργανισμού. Τα κρουστικά κύματα διαλύουν τα στοιχεία της φλεγμονής και της επασβέστωσης. Τα κρουστικά

32

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

κύματα έχουν ως πλεονεκτήματα να ανακουφίζουν άμεσα από τους πόνους και να μην εμφανίζουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι παθήσεις στις οποίες συνήθως εφαρμόζουμε κρουστικούς υπέρηχους, είναι: • Ασβεστοποιός τενοντίτιδα ώμου • Τενοντίτιδα ώμου • Επικονδυλίτιδα (tennis - golfers’ elbow) • Τροχαντηρίτιδα • Τενοντίτιδα επιγονατιδικού τένοντα • Τενοντίτιδα οπισθίων μηριαίων (χήνειος πόδας) • Σύνδρομο πρόσθιου - οπίσθιου κνημιαίου (shin splint) • Τενοντίτιδα Αχίλλειου τένοντα • Άκανθα πτέρνας • Πελματιαία απονευρωσίτιδα • Επώδυνοι μυϊκοί σπασμοί (trigger points) • Κυτταρίτιδα, Επούλωση ελκών (διαβητικό πόδι)

Αντενδείξεις

▶ Διαταραχές της πήξης του αίματος. ▶ Λήψη ιατρικών σκευασμάτων που επηρεάζουν την πήξη του αί-

ματος. ▶ Οξεία φλεγμονή στην περιοχή που εφαρμόζεται η θεραπεία. ▶ Όγκοι στην περιοχή που εφαρμόζεται η θεραπεία. ▶ Κύηση. ▶ Ιστός με αέριο (πνεύμονες) στην περιοχή εφαρμογής της θεραπείας.

Παρενέργειες

Έως σήμερα, κατά τη θεραπεία με κρουστικό υπέρηχο, έχουν παρατηρηθεί οι παρακάτω παρενέργειες: Ερεθισμός, πετέχια, αιμάτωμα, οίδημα, πόνος. Οι παρενέργειες εξαφανίζονται σχετικά γρήγορα (μέσα σε 1-2 εβδομάδες). * Οι Τάκας Δημήτριος και Τάκας Θεόδωρος είναι Φυσικοθεραπευτές.


Όζοι θυρεοειδούς: Πώς αντιμετωπίζονται; Γράφει η ΜΑΡΙΑ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ*

Οι

όζοι του θυρεοειδούς είναι ένα κοινό κλινικό πρόβλημα. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι η συχνότητα εμφάνισης ενός ψηλαφητού όζου του θυρεοειδούς είναι περίπου 5% στις γυναίκες και 1% σε άνδρες που ζουν σε ιώδιο-επαρκή μέρη του κόσμου, ενώ υπερηχογραφικά όζοι διαγιγνώσκονται σε ποσοστά από 1968%, με μεγαλύτερη συχνότητα σε γυναίκες και ηλικιωμένους. Η κλινική σημασία των όζων έγκειται στον αποκλεισμό μιας κακοήθειας, που μπορεί να εμφανίζεται σε ποσοστό 7-15% ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, το ιστορικό έκθεσης σε ακτινοβολία, το οικογενειακό ιστορικό και άλλους παράγοντες. Οι όζοι του θυρεοειδούς αποτελούν τυχαίο εύρημα, συνήθως

μετά από κάποιο υπέρηχο ή αξονική. Αποτελούν διογκώσεις του αδένα, συμπαγείς, κυστικές ή μεικτές. Το 50% των ενηλίκων μπορεί να έχει όζους. Η πιθανότητα εμφάνισης όζων αυξάνεται σε ασθενείς που έλαβαν ακτινοβολία για θεραπευτικούς λόγους στο λαιμό και τον τράχηλο. Ο ασθενής ο ίδιος μπορεί να πιάσει ή να δει στον καθρέφτη μια διόγκωση στο λαιμό του. Ο όζος είναι συνήθως ασυμπτωματικός, ενώ, αν είναι μεγάλος, μπορεί να προκαλέσει αίσθημα πίεσης στο λαιμό. Συμπτώματα που θα πρέπει να μας ανησυχήσουν αποτελούν μια γρήγορη αύξηση στο μέγεθος του όζου, αλλαγή στη φωνή ή δυσκολία στην κατάποση, πρησμένοι λεμφαδένες στο λαιμό.

Η αρχική αξιολόγηση ενός ασθενούς με όζο περιλαμβάνει τη λήψη ενός καλού ιστορικού, την ψηλάφηση του ασθενούς, ένα πλήρη ορμονικό και υπερηχογραφικό έλεγχο. Ανάλογα με τα αποτελέσματα του εργαστηριακού ελέγχου, ο ασθενής πιθανά να είναι υποθυρεοειδικός, υπερθυρεοειδικός ή ευθυρεοειδικός. Στον ευθυρεοειδικό ασθενή, η παρακολούθηση των όζων γίνεται με υπέρηχο. Ο ενδοκρινολόγος σας, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του όζου στον υπέρηχο και το μέγεθός του, πιθανά να σας συστήσει τον περαιτέρω έλεγχο με βιοψία διά λεπτής βελόνης υπό υπερηχογραφικό έλεγχο. Αν η βιοψία είναι ενδεικτική κακοήθειας, τότε συστήνεται αφαίρεση του θυροει-

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

33


δούς. Αφαίρεση μπορεί, επίσης, να συστηθεί όταν ένας όζος είναι μεγάλος (>3 εκ.), όταν προκαλεί πιεστικά συμπτώματα, όταν μεγαλώνει πολύ γρήγορα, όταν ένας κυστικός όζος μαζεύει συνέχεια υγρό και χρειάζεται επανειλημμένα παρακέντηση και όταν υπάρχουν πολλαπλοί μεγάλοι όζοι. Ο ευθυρεοειδικός ασθενής δεν χρειάζεται να λάβει αγωγή. Ο υποθυρεοειδικός ασθενής, εκτός από την παρακολούθηση των όζων, που θα γίνει όπως περιγράφεται παραπάνω, θα πρέπει να λάβει αγωγή ώστε να γίνει ευθυρεοειδικός. Ο ασθενής που διαγιγνώσκεται με υπερθυρεοειδισμό, θα πρέπει να αξιολογηθεί περαιτέρω και με

σπινθηρογράφημα. Ανάλογα με τα ευρήματα της εξέτασης (ψυχρός ή θερμός όζος) ο ασθενής θα πρέπει να λάβει αντιθυρεοειδική θεραπεία και να πραγματοποιηθεί ή όχι παρακέντηση δια λεπτής βελόνης, αντίστοιχα.

πολυοζώδους βρογχοκήλης θα πρέπει να γίνεται ανάλογα με την ηλικία, την υπερηχογραφική μορφολογία και το μέγεθος των όζων, το αποτέλεσμα των λοιπών εξετάσεων και της παρακέντησης του θυρεοειδούς.

Η παρακολούθηση σε κάθε περίπτωση ενός μονήρους όζου ή μιας

*Η Μαρία Προκοπίου είναι ιατρός ενδοκρινολόγος - διαβητολόγος.

MIKPOBIO§O°IKO EP°A™T∏PIO EN ISO 9001:2008

E˘ÛÙÚ·Ù›· ™È‰ËÚ‹ - ªÔ˘Ù˙Ô‡ÚË π·ÙÚfi˜ MÈÎÚÔˇÈÔÏfiÁÔ˜ - ¢È‰¿ÎÙˆÚ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ

∫·‚¤ÙÛÔ˘ 22, ª˘ÙÈÏ‹ÓË ÙËÏ.: 22510 21275 - Fax: 22510 37276 e-mail: esidiri@otenet.gr ñ www.sidirilab.com 34

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016


Θυρεοειδίτιδα Hashimoto Η

θυρεοειδίτιδα ����������������������������������� Hashimoto�������������������������� ή χρόνια αυτοάνοση λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα, αποτελεί τη συχνότερη νόσο του θυρεοειδούς. Είναι μία, εν μέρει, κληρονομική οικογενής πάθηση και ανήκει σε μια μεγάλη κατηγορία νοσημάτων που λέγονται αυτοάνοσα. Στον πολιτισμένο κόσμο αποτελεί την πιο συχνή αιτία υποθυρεοειδισμού και βρογχοκήλης. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο εμφανίζονται 0,3 1,5 νέες περιπτώσεις σε κάθε 1.000 άτομα. Περιγράφτηκε για πρώτη φορά το 1912 από τον Ιάπωνα χειρουργό Hakaru Hashimoto από τον οποίο έλαβε και το όνομά της. Προσβάλει περισσότερο τις γυναίκες μέσης ηλικίας περίπου δέκα φορές περισσότερο απ’ ό,τι τους άνδρες. Η πάθηση οφείλεται σε μια δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Στην περίπτωση της θυρεοειδίτιδας �������������������� Hashimoto����������� , ο οργανισμός του ασθενούς θεωρεί τα φυσιολογικά κύτταρα του θυρεοει-

δούς ως ξένα, ως «εχθρό». Γι’ αυτό παράγει έναν στρατό από αντισώματα προκειμένου να καταστρέψει τα κύτταρα αυτά. Οι πάσχοντες από τη νόσο, για πολλά χρόνια μπορεί να μην έχουν συμπτώματα και η διάγνωση να γίνει τυχαία από τις εργαστηριακές εξετάσεις. Όμως αν ο θυρεοειδής έχει υποστεί εκτεταμένη βλάβη, τότε μπορεί να εμφανιστούν διόγκωση του αδένα, δηλαδή βρογχοκήλη, ή συμπτώματα υποθυρεοειδισμού.

Γράφει ο ΣΑΒΒΑΣ ΚΩΦΟΠΟΥΛΟΣ* Η διάγνωση λοιπόν της νόσου μπορεί να γίνει από τον ενδοκρινολόγο με τη φυσική εξέταση, όπου ανευρίσκεται βρογχοκήλη και με την αναγνώριση των συμπτωμάτων του υποθυρεοειδισμού σε συνδυασμό με την επιβεβαίωση από τις κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις. Η ανεύρεση αυξημένου τίτλου ειδικών αντισωμάτων, συνήθως μας βάζει τη διάγνωση. Τα συνήθως αυξημένα αντιθυρεοειδικά αντισώματα είναι τα Α������������������ nti��������������� -�������������� TPO����������� (αντιθυρεοειδική υπεροξειδάση) σε ποσοστό

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

35


95% και ������������������� Anti��������������� -�������������� TG������������ (αντιθυρεοσφαιρίνη) σε ποσοστό 60-80%. Όμως τα ίδια αντισώματα απαντώνται και σε άλλες θυρεοειδικές νόσους. Η TSH���������� ������������� είναι συνήθως ελαφρώς αυξημένη και υποδηλώνει έναν υποκλινικό υποθυρεοειδισμό. Οι θυρεοειδικές ορμόνες Τ4 και Τ3 είναι συνήθως φυσιολογικές. Στο υπερηχογράφημα θυρεοειδούς εμφανίζεται χαμηλή ηχογένεια του παρεγχύματος που περιγράφεται ως ανομοιογένεια. Μπορεί να συνυπάρχει διόγκωση του αδένα (βρογχοκήλη) ή ρικνή εικόνα του αδένα ή οζώδης υφή. Η χορήγηση χαμηλών δόσεων θυροξίνης αποτελεί τη συνήθη θεραπεία της νόσου κυρίως όταν τα επίπεδα της TSH���� ������� είναι ελαφρώς αυξημένα ή συνυπάρχει βρογχοκήλη ή και υπερλιπιδαιμία. Η θυρεοειδίτιδα ������������� Hashimoto���� είναι γενικώς μια ήπια χρόνια νό36

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

σος του θυρεοειδούς, που χρήζει θεραπείας για να μην οδηγήσει σε υποθυρεοειδισμό ή οζώδη βρογχοκήλη ή σε θηλώδες καρκίνωμα. Επίσης πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως όταν διαγνωσθεί ένα άτομο ότι πάσχει από θυρεοειδίτιδα Hashimoto, καλό είναι να ελέγχονται και τα υπόλοιπα άτομα της οικογένειας για τυχόν ύπαρξη της νόσου. Τέλος, ως αυτοάνοσο νόσημα συνυπάρχει ή υπάρχει αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης και άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως είναι η λεύκη, η αλωπεκία, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι, ο υποπαραθυρεοειδισμός, η επινεφριδιακή ανεπάρκεια κ.ά.. * Ο Σάββας Κωφόπουλος είναι Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγος.

Η πάθηση οφείλεται σε μια δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Στην περίπτωση της θυρεοειδίτιδας Hashimoto, ο οργανισμός του ασθενούς θεωρεί τα φυσιολογικά κύτταρα του θυρεοειδούς ως ξένα, ως «εχθρό». Γι’ αυτό παράγει έναν στρατό από αντισώματα προκειμένου να καταστρέψει τα κύτταρα αυτά. Οι πάσχοντες από τη νόσο, για πολλά χρόνια μπορεί να μην έχουν συμπτώματα και η διάγνωση να γίνει τυχαία από τις εργαστηριακές εξετάσεις. Όμως αν ο θυρεοειδής έχει υποστεί εκτεταμένη βλάβη, τότε μπορεί να εμφανιστούν διόγκωση του αδένα, δηλαδή βρογχοκήλη, ή συμπτώματα υποθυρεοειδισμού.


ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

37


Αφαίρεση επιφανειακών όγκων με σύγχρονες ενδοσκοπικές τεχνικές (ESD) Γράφει ο ΜΑΥΡΟΓΕΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ* Οι εξελίξεις στο χώρο της επεμβατικής ενδοσκόπησης είναι ραγδαίες. Πολύποδες και επιφανειακοί όγκοι που αντιμετωπίζονταν με χειρουργική επέμβαση, πλέον αφαιρούνται με γαστροσκόπηση ή κολονοσκόπηση.

Π

ρωτοπόροι σε αυτές τις τεχνικές είναι οι Ιάπωνες, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργήσει μικροεργαλεία, μινιατούρες χειρουργικών εργαλείων, τα οποία εισέρχονται στο ενδοσκόπιο και επιτρέπουν την αφαίρεση πρώιμου καρκίνου οισοφάγου, στομάχου και παχέος εντέρου, τεχνική γνωστή ως ESD (Endoscopic submucosal Dissection), χωρίς να χρειαστεί χειρουργική τομή, με τη βοήθεια ενός ενδοσκοπίου. Ποιες είναι οι ενδείξεις για ESD; • Αφαίρεση προκαρκινικών βλαβών οισοφάγου, όπως είναι οι δυσπλαστικές αλλοιώσεις τού άνω οισοφάγου και η υψηλού βαθμού δυσπλασία σε έδαφος οισοφάγου Barrett. • Ενδοσκοπική αφαίρεση πρώιμου καρκίνου στομάχου, αδενωμάτων στομάχου, μεγάλων πολυπόδων στομάχου, δυσπλαστικών αλλοιώσεων στομάχου (High grade dysplasia). • Αφαίρεση υποβλεννογόνιων όγκων οισοφάγου, στομάχου με ή χωρίς λαπαροσκοπική καθοδήγηση (LECS). • Ενδοσκοπική αφαίρεση μεγάλων πολυπόδων παχέος εντέρου (lateral spreading 38

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

adenomas). Η τεχνική αυτή είναι πολύ χρήσιμη σε περιστατικά πολυπόδων που υποτροπιάζουν μετά από ατελείς προηγούμενες εκτομές. Ποια είναι τα οφέλη για τον ασθενή; Ασθενείς με όγκους οισοφάγου, στομάχου, παχέος εντέρου αποφεύγουν μια δύσκολη χειρουργική επέμβαση (οισοφαγεκτομή, γαστρεκτομή, κολεκτομή). Ο χρόνος νοσηλείας είναι μικρότερος, οι λειτουργικές συνέπειες είναι αμελητέες και το συνολικό κόστος περίθαλψης-νοσηλείας χαμηλότερο. Ποια είναι η διάρκεια μιας ESD; Η διάρκεια της επέμβασης εξαρτάται από τις τεχνικές δυσκολίες που παρουσιάζει και την εμπειρία του ιατρού. Μια «απλή» ESD διαρκεί 60-90 λεπτά, ενώ πιο σύνθετες επεμβάσεις μπορεί να διαρκέσουν έως και 4 ώρες. Απαιτείται νοσηλεία μετά την επέμβαση; Η ΕSD συνήθως πραγματοποιείται με γενική αναισθησία, με εξαίρεση τις βλάβες ορθού, όπου μπορεί να χορηγηθεί απλή μέθη. Μετά την επέμβαση, ο ασθενής

συνήθως νοσηλεύεται για 24-48 ώρες. Πού μπορεί να πραγματοποιηθεί η επέμβαση; Οι ESD πραγματοποιούνται σε νοσοκομεία με άρτιο ενδοσκοπικό εξοπλισμό: - Τελευταίας τεχνολογίας ενδοσκόπια με υψηλής ευκρίνειας απεικόνιση, μεγάλο κανάλι βιοψιών και αντλία νερού (Olympus 190 series, Pentax i10 series, Fuji 600 series). - Παροχή διοξειδίου του άνθρακα. - Τελευταίας τεχνολογίας σύστημα διαθερμίας (π.χ. ERBE VIO 200, VIO 300 ή Olympus ESG 100). - Δυνατότητα χορήγησης γενικής αναισθησίας. - Χειρουργική αίθουσα. Πόσο διαδεδομένες είναι αυτές οι τεχνικές Η τεχνική ESD είναι πολύ διαδεδομένη στις ασιατικές χώρες. Στην Ευρώπη υπάρχουν 2-3 εξειδικευμένα κέντρα σε κάθε χώρα. Ο λόγος είναι ότι τα περιστατικά είναι πολύ συγκεκριμένα, η εκπαίδευση μακροχρόνια και o εξοπλισμός που απαιτείται υψηλού κόστους. * Ο κ. Μαυρογένης Γεώργιος είναι γαστρεντερολόγος- ηπατολόγος.


ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

39


Στυτική δυσλειτουργία Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΚΟΥΜΑΣ*

Ω

ς στυτική δυσλειτουργία ορίζεται η αδυναμία απόκτησης ή και διατήρησης στύσης ικανής να επιτρέψει ικανοποιητική σεξουαλική πράξη. Η στυτική δυσλειτουργία (Erectile Dysfunction) είναι ένα συχνό πρόβλημα με ολοένα αυξανόμενη συχνότητα στον ανδρικό πληθυσμό. Αυτό συμβαίνει διότι πλέον όλο και περισσότεροι, νεαροί ειδικά, αποβάλουν το ταμπού της νόσου και επισκέφτονται τον ουρολόγο, αλλά και γιατί ο σύγχρονος τρόπος ζωής επιβαρύνει τη στυτική λειτουργία. Οι παράγοντες κινδύνου της νόσου είναι όμοιοι με αυτούς της καρδιαγγειακής νόσου και αφορούν: 1. Την παχυσαρκία και οποιαδήποτε απότομη αύξηση βάρους. 40

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

2. Το σακχαρώδη διαβήτη, ακόμα και στα αρχικά στάδιά του. 3. Την υπερλιπιδαιμία. 4. Την έλλειψη άσκησης. 5. Το κάπνισμα. 6. Το Μεταβολικό σύνδρο-

μο σε προχωρημένες καταστάσεις. Οι λόγοι της παθοφυσιολογίας της νόσου μπορεί να είναι: Αγγειακοί. Ανατομικοί. Ορμονικοί. Νευρολογικοί. Ψυχογενείς. Εδώ θα πρέπει να τονισθεί οτι ασθενείς που επιζητούν θεραπεία για τη στυτική δυσλειτουργία έχουν υψηλό επιπολασμό καρδιαγγειακής νόσου. Οπότε μια επίσκεψη στον καρδιολόγο για μια πλήρη εκτίμηση επιβάλλεται για τη διάγνωση.


Στις μέρες μας, η θεραπεία είναι ολοκληρωμένη και αφορά όλα τα στάδια της νόσου. Αρχικά αντιμετωπίζουμε το πιο εμφανές αίτιο, που είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής ανάλογα με το σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου. Αν υπάρχει ορμονικό αίτιο, πρέπει να διορθωθεί και αυτό, ενώ αν λειτουργικά και ανατομικά δεν υπάρχει συγκεκριμένη αιτία, τότε μια ψυχολογική-ψυχιατρική εκτίμηση είναι το επόμενο βήμα. Αν τα παραπάνω είναι αρνητικά για κάποιο εύρημα, τότε μπορεί ο ασθενής να ξεκινήσει τη θεραπεία της πρώτης γραμμής, που είναι οι αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης -5 (PDE5s). Τα πιο γνωστά φάρμακα της κατηγορίας είναι η σιλδεναφίλη (Viagra)

και η ταδαναφίλη (Cialis). Απόλυτη αντένδειξη για τη λήψη αυτών είναι η λήψη νιτρωδών φαρμάκων, η ασταθής στηθάγχη και το πρόσφατο καρδιακό έμφραγμα. Περαιτέρω θεραπεία σε πιο σοβαρή στυτική δυσλειτουργία αποτελούν: 1. Αντλίες κενού. 2. Θεραπεία με υπερήχους. 3. Ενδοπεϊκές ενέσεις. 4. Πεϊκή πρόθεση.

θεραπεία. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι η ομαλή σεξουαλική ζωή συνδέεται με την ψυχική μας υγεία. * Ο Γιώργος Γκούμας είναι Χειρουργός ΟυρολόγοςΑνδρολόγος.

Συμπερασματικά, θα πρέπει να τονισθεί ότι η στυτική δυσλειτουργία δεν πρέπει να αποτελεί ταμπού στην εποχή μας. Είναι μια υπαρκτή οντότητα και επηρεάζει τη ζωή χιλιάδων ζευγαριών, που όμως είναι πλήρως αντιμετωπίσιμη και επιδέχεται

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

41


5 ΚΟΙΝΟΊ ΜΎΘΟΙ πάνω στη διατροφή:

τι ισχύει τελικά;

Γράφει η ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΤΖΩΡΟΥ*

1. Το ψωμί παχαίνει.

Το ψωμί, όπως και οι άλλες πηγές αμύλου (ρύζι, πατάτα, ζυμαρικά, δημητριακά πρωινού), δεν παχαίνει! Δεν υπάρχει κάποιο τρόφιμο, του οποίου η κατανάλωση να οδηγήσει αυτόματα σε αύξηση του σωματικού βάρους. Στην περίπτωση όμως που καταναλώνουμε μεγάλες μερίδες φαγητού και σνακ, με αποτέλεσμα να προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται ο οργανισμός μας, τότε θα οδηγηθούμε σε αύξηση σωματικού βάρους, ανεξαρτήτως τροφίμου.

2. Υπάρχουν τρόφιμα με αρνητικές θερμίδες. Ως τρόφιμα με αρνητικές θερμίδες ονομάζονται αυτά που η πέψη και η απορρόφησή τους χρειάζεται περισσότερη ενέργεια από αυτή που περιέχει το τρόφιμο. Μακάρι να υπήρχαν τέτοια τρόφιμα! Δυστυχώς, όμως, δεν υπάρχουν! Αλλά υπάρχουν τρόφιμα που είναι θερμιδικά αραιά, δηλαδή έχουν λίγες θερμίδες ανά μερίδα, όπως τα λαχανικά και τα φρούτα!

3. Το μέλι και η μαύρη ζάχαρη δεν έχουν θερμίδες. Πολλές φορές ακούμε τη συμβουλή να αντικαταστήσουμε τη ζάχαρη με μαύρη ζάχαρη ή μέλι, καθώς δεν έχουν θερμίδες. Όμως, τόσο η λευκή ζάχαρη, όσο και η μαύρη ζάχαρη και το μέλι, έχουν θερμίδες. Περίπου 15 θερμίδες ανά κουταλιά του γλυκού. Επίσης, ανήκουν στα ελεύθερα/ πρόσθετα σάκχαρα, τα οποία θέ42

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Η λύση στην απώλεια του βάρους δεν βρίσκεται στο χαρτί με το διαιτολόγιο. Η απώλεια του βάρους είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει και την εκπαίδευση του ατόμου πάνω στη διατροφή, και την υποστήριξή στην προσπάθειά του, με απώτερο στόχο τη διατήρηση της απώλειας βάρους σε βάθος χρόνου, και τη βελτίωση του τρόπου ζωής.

λουμε να περιορίσουμε κοντά στα 6-8 κουταλάκια του γλυκού ημερησίως. Και μπορεί κάποιος να μην βάζει 6-8 κουταλιές ζάχαρη στον καφέ του, αλλά τα σάκχαρα βρίσκονται σε πληθώρα τροφίμων, όχι απαραίτητα γλυκών.

4. Τα διάφανα ποτά δεν παχαίνουν. 1 ml καθαρής αλκοόλης περιέχει 7 θερμίδες (kcal), χωρίς όμως να αποτελεί θρεπτικό συστατικό,

όπως οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λιπαρά. Ανάλογα με την περιεκτικότητα του ποτού σε αλκοόλ, υπολογίζονται και οι θερμίδες του. Η μπύρα περιέχει και υδατάνθρακες, ενώ πολλά κοκτέιλ περιέχουν και σιρόπια (πρόσθετα σάκχαρα). Το μόνο διαφανές ποτό χωρίς θερμίδες είναι το νερό! Καλό είναι να προτιμούμε, ως επί το πλείστον, ποτά χωρίς προσθήκη αναψυκτικών ή χυμών ή κοκτέιλ με σιρόπι.

5. Τα light αναψυκτικά είναι καλύτερα από τα κανονικά. Τα light αναψυκτικά δεν περιέχουν ζάχαρη, ούτε και θερμίδες! Άρα θα λέγαμε ότι αποτελούν καλύτερη επιλογή, σε σχέση με τα συμβατικά, πλούσια σε σάκχα-


ρα αναψυκτικά. Έρευνες, όμως, δείχνουν ότι η καθημερινή κατανάλωση αναψυκτικών με ζάχαρη, οδηγεί σε αύξηση του κινδύνου εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Επιπλέον, από νέες μελέτες αναδεικνύεται ότι και τα light αναψυκτικά οδηγούν σε αύξηση του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Επομένως, είναι προτιμότερο να επιλέξουμε το νερό, το τσάι (όχι το έτοιμο στο κουτάκι) ή τον καφέ, σε σχέση με τα αναψυκτικά. Φυσικά, η περιστασιακή κατανάλωση τους δεν επιφέρει προβλήματα στην υγεία. Η παραπληροφόρηση πάνω στη διατροφή, είναι από τα πιο κοι-

νά θέματα που αντιμετωπίζουν οι διαιτολόγοι-διατροφολόγοι. Ανακριβείς πεποιθήσεις διαιωνίζονται, με αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό του κοινού, γεγονός που οδηγεί και στην αύξηση των περιστατικών εξαπάτησης του. Η λύση στην απώλεια του βάρους δεν βρίσκεται στο χαρτί με το διαιτολόγιο. Η απώλεια του βάρους είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει και την εκπαίδευση του ατόμου πάνω στη διατροφή, και την υποστήριξή στην προσπάθειά του, με απώτερο στόχο τη διατήρηση της απώλειας βάρους σε βάθος χρόνου, και τη βελτίωση του τρόπου ζωής.

* Η Μαρία Μαντζώρου είναι Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

43


Κατάθλιψη:

η «γρίπη» των συναισθηματικών προβλημάτων Γράφει η ΙΩΑΝΝΑ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ* Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή ή πιο γνωστή ως κατάθλιψη ανήκει στις διαταραχές συναισθήματος και έχει εξελιχθεί σε μάστιγα της εποχής. Δεν είναι κάτι που συμβαίνει σε ανθρώπους που είναι «παράξενοι» ή «τρελοί». Μαζί με το άγχος (το οποίο συμβαίνει πιο συχνά από την κατάθλιψη) αποτελεί τη «γρίπη» των συναισθηματικών προβλημάτων. 25% των γυναικών και 12% των ανδρών θα υποφέρουν από μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Θ

α ήταν ασυνήθιστο για κάποιο άτομο να πει ότι ποτέ δεν έχει νιώσει «καταθλιπτικά». Οι διακυμάνσεις της διάθεσης είναι φυσιολογικές και βοηθητικές, καθώς έτσι καταλαβαίνουμε ότι κάτι λείπει από τη ζωή μας και πως πρέπει να κάνουμε αλλαγές για να αισθανθούμε καλύτερα. Όμως, η κλινική κατάθλιψη διαφέρει από το συνηθισμένο αίσθημα θλίψης και διακρίνεται από πολλά συμπτώματα. Για να πάσχει κάποιος από κλινική κατάθλιψη πρέπει να παρουσιάζει τουλάχιστον πέντε από τα ακόλουθα συμπτώματα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες κάθε ημέρα για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Τα συμπτώματα αυτά πρέπει να προκαλούν σημαντική δυσφορία και να μην οφείλονται στις επιπτώσεις κάποιας ουσίας ή ιατρικής κατάστασης. Καταθλιπτική διάθεση που φαίνεται είτε από υποκειμενική εκτίμηση είτε από παρατήρηση τρίτων (π.χ. συναίσθημα λύπης, απελπισίας, συνεχές κλάμα). Μεγάλη ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης για όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες που φαίνεται είτε από υποκειμενική εκτίμηση είτε από παρατήρηση τρίτων (π.χ. κάποιος να χάσει το ενδιαφέρον του να κάνει δραστηριότητες που πριν τον ευχαριστούσαν, όπως φροντίδα κατοικιδίου, περιποίηση κήπου, γυμναστική). Σημαντική απώλεια βάρους χωρίς δίαιτα ή αύξηση του σωματικού βάρους (π.χ. μεταβολή άνω του 5% του σωματικού βάρους σε έναν μήνα), ή μείωση ή αύξηση της όρεξης για φαγητό. Αϋπνία ή υπερυπνία. Ψυχοκινητικές αλλαγές που περιλαμβάνουν ανησυχία (π.χ. να μην μπορεί κάποιος να κάτσει ήρεμος· τρίψιμο του δέρματός του, των ρούχων του ή άλλων αντικειμένων) ή επιβράδυν-

44

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016


ση (π.χ. αργός λόγος, σκέψη ή κινήσεις σώματος· αυξημένες παύσεις πριν δώσει κάποιος μια απάντηση). Κόπωση ή απώλεια ενέργειας. Έντονο αίσθημα αδικαιολόγητης ενοχής, αυτομομφής και αναξιότητας. Μειωμένη ικανότητα σκέψης και συγκέντρωσης ή έντονη αναποφασιστικότητα. Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονικός ιδεασμός.

Πώς θεραπεύεται; Η κατάθλιψη θεραπεύεται είτε με ψυχοθεραπεία, είτε με φάρμακα, είτε με συνδυασμό και των δύο για ακόμη καλύτερα και πιο γρήγορα αποτελέσματα. Πολυάριθμες ερευνητικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε μεγάλα πανεπιστήμια ανά τον κόσμο έχουν δείξει με συνέπεια ότι η Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία είναι τόσο αποτελεσματική όσο η αντικαταθλιπτική φαρμακευτική

αγωγή για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Πρόκειται για μια πολύ δομημένη, πρακτική και αποτελεσματική παρέμβαση για άτομα που υποφέρουν απο κατάθλιψη. Αυτός ο τύπος θεραπείας θεραπεύει την κατάθλιψη, αναγνωρίζοντας και αντιμετωπίζοντας τις συμπεριφορές και τα μοτίβα σκέψης που προκαλούν και συντηρούν τη διαταραχή. Αυτή η θεραπεία εστιάζει στις τωρινές, στις εδώ-και-τώρα σκέψεις και συμπεριφορές κάποιου. Στόχος είναι όχι μόνο να μειωθούν τα συμπτώματα, αλλά και να μάθει κάποιος πώς να προφυλαχτεί από το να επιστρέψουν ξανά.

* Η Ιωάννα Γρηγοράκη είναι ψυχολόγος MSc-πιστοποιημένη ψυχοθεραπεύτρια Γνωσιακής Συμπεριφορικής προσέγγισης.

Π. ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΟΥ 87 (1ος όροφος - παραπλεύρως Δ.Ο.Υ)

τηλ. 6971 916665

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

45


Καταρράκτης Γράφει η ΕΛΕΝΗ Δ. ΖΟΥΜΠΟΥΛΗ οφθαλμός περιέχει ένα φακό, που αποτελείται από διαφανή ιστό και περικλείεται από μία κάψα. Το φακό διαπερνούν οι προσπίπτουσες φωτεινές ακτίνες, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια καθαρή εικόνα στον αμφιβληστροειδή. Διάφορες αιτίες μπορεί να οδηγήσουν στη θόλωση του φακού, που αποτελεί τον λεγόμενο καταρράκτη. Η διεργασία γήρανσης του οργανισμού είναι η συχνότερη αιτία δημιουργίας καταρράκτη. Άλλα αίτια είναι ο συγγενής καταρράκτης (καταρράκτης από τη γέννηση), οι τραυματισμοί, διάφορες ασθένειες, η χρήση ορισμένων φαρμάκων, οφθαλμικές φλεγμονές ή η ακτινοβολία. Συμπτωματολογία καταρράκτη: • Μείωση της όρασης. • Θάμβος όρασης, ιδιαίτερα κάτω από το έντονο φως του ήλιου ή από τα φώτα των αυτοκινήτων τη νύχτα. • Μειωμένη αντίληψη χρωμάτων. • Διπλωπία, δηλαδή να βλέπει κανείς διπλό αντικείμενο. • Εξασθενημένη όραση σε χαμηλό φωτισμό.

Ο

46

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Άτομα με αρχόμενο καταρράκτη, δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Όταν οι καθημερινές τους ασχολίες επηρεαστούν από την ύπαρξη καταρράκτη και παρουσιαστεί δυσκολία κατά τη διεξαγωγή τους, πρέπει να αντιμετωπιστεί χειρουργικά. Ο καταρράκτης, στις ημέρες μας, δε χρειάζεται να φτάσει σε πολύ προχωρημένο στάδιο για να χειρουργηθεί. Μάλιστα ένας ώριμος καταρράκτης μπορεί να είναι δυσκολότερο να αντιμετωπιστεί με την τεχνική μικρών τομών, που χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια. Η μέθοδος αυτή χειρουργικής αφαίρεσης του καταρράκτη, ονομάζεται φακοθρυψία και πραγματοποιείται με υπερήχους. Σήμερα θεωρείται ότι είναι μία ασφαλής επέμβαση με σπάνιες επιπλοκές. Η τελική όραση του ασθενούς εξαρτάται από τη γενική κατάσταση του οφθαλμού. Στις παθήσεις της ωχράς κηλίδας, αλλοιώσεις από σακχαρώδη διαβήτη, οπτικές νευροπάθειες (όπως γλαύκωμα), η όραση μπορεί να μην αποκατασταθεί πλήρως.


Η δυσκολία στη χρήση της κοινωνικής γλώσσας

Διαταραχή Πραγματολογίας Γράφει η ΧΑΤΖΗΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΑΔΡΙΑΝΗ Σύμφωνα με το γλωσσικό μοντέλο Bloom & Lahey (1978), η γλώσσα έχει τρεις διαστάσεις, οι οποίες θεωρούνται αλληλεξαρτώμενες: τη μορφή, το περιεχόμενο και τη χρήση. Η Διαταραχή της Πραγματολογίας εστιάζει κυρίως στην τελευταία διάσταση. Ο όρος πραγματολογία αναφέρεται στη χρήση της γλώσσας ως κοινωνική πράξη, κατάλληλη συμπεριφορά και επικοινωνιακή πρόθεση. Με άλλα λόγια, η πραγματολογία είναι η μέθοδος με την οποία το άτομο έχει την ικανότητα να λέει το σωστό πράγμα με το σωστό τρόπο, στο σωστό τόπο και χρόνο, όπως αυτός ορίζεται από την κοινωνική ομάδα.

Η

Διαταραχή της Πραγματολογίας στατιστικά συνυπάρχει με άλλες διαταραχές, χωρίς να αποκλείεται ωστόσο και η παρουσία αυτής ως μεμονωμένη. Τα επίπεδα βαθμού δυσκολί-

ας της διαταραχής διαχωρίζονται ως εξής: � Σοβαρή έλλειψη πραγματολογικών δεξιοτήτων: Παρουσιάζεται συννοσηρότητα με

Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος ή Ψυχιατρικές Διαταραχές. � Μέτρια έλλειψη πραγματολογικών δεξιοτήτων: Συνήθως συνυπάρχει με Αναπτυξιακές Διαταραχές Λόγου, την Ειδική Γλωσσική Διαταραχή, τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ), εγκεφαλικά επεισόδια κ.ά. � Ήπια έλλειψη πραγματολογικών δεξιοτήτων: Μπορεί να παρουσιάζεται σε φυσιολογικά αναπτυσσόμενα άτομα. Παλαιότερα η Πραγματολογική Διαταραχή (ΔΠ) θεωρούνταν συνυφασμένη με τις Διαταραχές

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

47


Αυτισμού και δεν αναγνωριζόταν τόσο ως διαταραχή, αλλά ως χαρακτηριστικό γνώρισμα των διαταραχών αυτών. Πλέον, σύμφωνα με το τελευταίο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, Πέμπτη Έκδοση (����������������������������� DSM�������������������������� – 5, Μάιος 2013), αναγνωρίζεται ως διαγνωστική κατηγορία με τον όρο «Κοινωνική (πραγματολογική) Διαταραχή Επικοινωνίας». Η κατηγορία αυτή αναφέρεται σε άτομα που παρουσιάζουν δυσκολίες στην κοινωνική χρήση της γλώσσας, χωρίς ωστόσο να έχουν τα χαρακτηριστικά του αυτιστικού φάσματος (επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, στερεοτυπίες, εμμονές και περιορισμένα ενδιαφέροντα). Η πραγματολογία περιλαμβάνει τρεις βασικές ομάδες δεξιοτήτων που συντελούν στη λειτουργική επικοινωνία: 1. Τη χρήση του λόγου για διαφορετικό σκοπό (π.χ. χαιρετισμός, παράκληση, υπόσχεση, απαίτηση). 2. Η αντιστοιχία του λόγου με τον ακροατή ή την κατάσταση (π.χ. η διαφοροποίηση του λόγου σε έναν ενήλικα από έ ν α

παιδί ή σε μια τάξη από μια παιδική χαρά). 3. Η ακολουθία κοινωνικών «άγραφων» κανόνων σε μια συνομιλία ή αφήγηση (π.χ. η τήρηση σειράς σε μια συνομιλία, η παραμονή εντός θέματος, η ορθή μη λεκτική επικοινωνία-στάση σώματος κ.λπ.). Τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν τα παιδιά με Διαταραχή Πραγματολογίας είναι: ▶ Δυσκολία στο χαιρετισμό κατά την άφιξη ή την αποχώρηση. ▶ Δυσκολία στην επιλογή ή στην παραμονή στο θέμα συζήτησης. ▶ Παρουσίαση περιττών πληροφοριών στο λόγο τους (υπερλεξία). ▶ Αδυναμία να περιγράψουν σε σωστή χρονολογική σειρά. ▶ Δυσκολία στην εξαγωγή συμπερασμάτων από μια συζήτηση. ▶ Δυσκολία στην κατανόηση/ χρήση αφηρημένων εννοιών, ιδιωματισμών, χωροχρονικών εννοιών, των λέξεων «κατά λάθος» ή «επίτηδες». ▶ Δυσανάλογη χροιά και ένταση φωνής σε σχέση με το περιβάλλον και το συνομιλητή. ▶ Έλλειψη βλεμματικής επαφής. ▶ Δυσκολία στην αντίληψη/χρήση της «γλώσσας του σώματος». ▶ Αδυναμία να διατηρήσουν τη σειρά τους σε μια συνομιλία. ▶ Παρουσίαση ακατάλληλης στάσης σώματος (π.χ. βρί-

48

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

σκονται πολύ κοντά/μακριά από το συνομιλητή, αγγίζουν το συνομιλητή ή τον εαυτό τους ακατάλληλα). ▶ Δυσκολία στην προσέλκυση προσοχής με κατάλληλο τρόπο (π.χ. να σηκώσουν το χέρι, να περιμένουν). ▶ Αδυναμία να ακολουθήσουν τους κοινωνικούς «άγραφους κανόνες», με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται αγενή ή περίεργα. ▶ Παρουσίαση «ακαμψίας σκέψης» (δυσκολία στη μετάβαση από το ένα θέμα συζήτησης στο άλλο ή απουσία κριτικής σκέψης). ▶ Αδυναμία να ενταχθούν ομαλά σε μια ομάδα ή ομαδικό παιχνίδι (π.χ. να μπορούν να αντιμετωπίζουν την ήττα/ νίκη ή να είναι πρώτα ή τελευταία στη σειρά).

Πώς αντιμετωπίζεται η Πραγματολογική Διαταραχή;

Η θεραπευτική παρέμβαση της διαταραχής εξαρτάται από το πλαίσιο στο οποίο εμφανίζεται. Για παράδειγμα, αν το άτομο παρουσιάζει αναπτυξιακές διαταραχές λόγου, η παρέμβαση είναι μέρος του γενικότερου θεραπευτικού προγράμματος ενώ, εάν το άτομο παρουσιάζει Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος, η παρέμβαση της διαταραχής γίνεται πρωταρχικός στόχος. Πιο αναλυτικά, για το άτομο που παρουσιάζει σοβαρές δυσκολίες στις πραγματολογικές δεξιότητες, η ανάπτυξη της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της λειτουργικής επικοινωνίας θεωρούνται απαραίτητοι στόχοι του προγράμματος παρέμβασης. Ωστόσο, για την κατάκτηση αυτών θεωρείται αναγκαία και η συνεργασία του οικογενειακού ή του σχολικού πλαισίου, καθώς


εκεί θα πραγματωθεί η γενίκευση των δεξιοτήτων. Γονείς, εκπαιδευτικοί και όλοι όσοι περιβάλλουν το παιδί πρέπει να εμπλακούν σε αυτήν τη διαδικασία έτσι ώστε να επιτευχθεί η γενίκευση των στόχων όχι μόνο μέσα στο πλαίσιο του θεραπευτικού χώρου, αλλά σε οποιοδήποτε χώρο μπορεί να βρεθεί το παιδί κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για την καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση των δυσκολιών αυτών χρειάζεται μια ολιστική παρέμβαση και συνεργασία από ειδικούς, όπως από παιδοψυχίατρο, λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, ειδικό παιδαγωγό και ψυχολόγο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων το παιδί θα πρέπει να ακολουθήσει και ομαδικά θεραπευτικά προγράμματα (π.χ. λογοθεραπείας, εργοθεραπείας, προγράμματα συνθεραπείας, μουσικοθε-

ραπείας ή δραματοθεραπείας), με σκοπό την ανάπτυξη της κοινωνικής του αλληλεπίδρασης. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί θα νιώσει αποδεκτό και λειτουργικά επικοινωνιακό αρχικά σε ένα μικρό κοινωνικό περιβάλλον και έτσι θα μπορέσει να ανταπεξέλθει σε ένα κοινωνικό περιβάλλον μεγαλύτερου εύρους. Αξίζει να τονιστεί σε αυτό το σημείο πως οι θεραπευτικές προσεγγίσεις γίνονται μέσα από το παιχνίδι. Επικοινωνία και

παιχνίδι είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, καθώς μέσα απ’ αυτό το παιδί αλληλεπιδρά και εκπαιδεύεται. Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε να εστιάζουμε και να επαινούμε τις κατεκτημένες δεξιότητες του παιδιού, καθώς διαμέσου αυτών όχι μόνο τονώνουμε την αυτοπεποίθησή του, αλλά παράλληλα καταφέρνουμε να αναπτύξουμε και νέες. Τέλος, εάν ο γονιός αναγνωρίζει κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά στο παιδί του και παρατηρεί δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση, μπορεί να ζητήσει μια αξιολόγηση από διεπιστημονική ομάδα για να διαπιστωθούν ή όχι οι δυσκολίες αυτές. * Η κ. Χατζηεμμανουήλ Αδριανή είναι Λογοθεραπεύτρια, Επιστημονική Υπεύθυνη του Κέντρου Θεραπευτικής Παρέμβασης «Λέξημα».

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

49


Δυσκοιλιότητα

Ένα συχνό πρόβλημα στα παιδιά Η

φυσιολογική λειτουργία του εντέρου είναι σημάδι καλής υγείας και ευεξίας. Είναι λοιπόν φυσιολογικό οι γονείς να ανησυχούν όταν το παιδί τους δυσκολεύεται να ενεργηθεί. Η δυσκοιλιότητα στα παιδιά αποτελεί συχνό πρόβλημα και τείνει να έχει αυξητικές τάσεις. Οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής της σύγχρονης οικογένειας, το άφθονο άγχος, η πρόχειρη τροφή και η έλλειψη άσκησης είναι κάποια από τα αίτια που επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Πώς ορίζουμε τη δυσκοιλιότητα

Ως δυσκοιλιότητα ορίζουμε την καθυστέρηση ή τη δυσκολία στη λειτουργία της αφόδευσης, ικανή να προκαλέσει δυσφορία στο παιδί. Για να χαρακτηρίσουμε ένα παιδί δυσκοίλιο αξιολογούμε πιο πολύ το βαθμό δυσκολίας και τον πόνο κατά την αφόδευση καθώς και τη σκληρή σύσταση των κοπράνων παρά τη συχνότητα των κενώσεων. Άλλωστε το εύρος της φυσιολογικής συχνότητας διαφέρει από άτομο σε άτομο και από ηλικία σε ηλικία. Τα βρέφη μπορεί να έχουν από πολλαπλές κενώσεις ημερησίως μέχρι μια κένωση κάθε λίγες μέρες. Τα βρέφη που θηλάζουν μπορεί να έχουν από 7-10 κενώσεις ημερησίως έως και μία κένωση την εβδομάδα. Στην ηλικία 1 – 2 ετών τα παιδιά έχουν κατά μέσο όρο 1 – 2 κενώσεις ημερησίως έως και μία παρά μέρα, ενώ μετά τα 4 – 5 έτη ζωής η συχνότητα προσομοιάζει των ενηλίκων, δηλαδή από 3 φορές ημερησίως έως 3 φορές εβδομαδιαίως. Όσον αφορά τη σύσταση, οι κενώσεις των βρεφών που θηλάζουν είναι κρεμώδεις και ελαφρά υδαρείς, χρώματος μουσταρδί, ενώ αυτών που τρέφονται με γάλα σκόνη είναι συνήθως πιο σχηματισμένες και χρώματος καφεκίτρινου ή καφεπράσινου. Το «σφίξιμο», ήπιο βογγητό και κοκκίνισμα προσώπου είναι φυσιολογικές εκδηλώσεις (μέρους της προσαρμογής του οργανισμού του βρέφους) κατά την αφόδευση τις πρώτες 50

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Γράφει η ΝΤΑΝΙΕΛΛΑ ΚΛΕΠΠΕΡΚΩΦΟΠΟΥΛΟΥ* εβδομάδες ζωής του, αρκεί τα κόπρανα να είναι μαλακά. Πρέπει να ξέρουμε ότι παροδική δυσκοιλιότητα έχουμε συνήθως κατά την αλλαγή διατροφής του βρέφους π.χ. από αποκλειστικό θηλασμό σε σκόνη γάλα ή από υδαρή διατροφή σε προσθήκη στερεών τροφών. Σημεία που υποδηλώνουν δυσκοιλιότητα είναι: • Δύσκολη και επώδυνη αφόδευση. • Πόνος στην κοιλιά. • Σκληρά και ογκώδη κόπρανα ή μικρά και αφυδατωμένα σαν κουτσουλιές. • Στίγματα αίματος πάνω στα κόπρανα, στα εσώρουχα ή στο χαρτί υγείας. • Συχνότητα κενώσεων μικρότερη από τρεις φορές την εβδομάδα (για μεγαλύτερα του ενός έτους παιδιά). • Λέρωμα εσωρούχων από ακούσια διαφυγή εντερικών υγρών (ψευδοδιάρροιες από υπερπλήρωση) ή κοπράνων (εγκόπριση).

Αίτια δυσκοιλιότητας Ευτυχώς στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων η δυσκοιλιότητα στα παιδιά είναι παροδική και δεν οφείλεται σε οργανική βλάβη ή υποβόσκουσα νόσο. Τα συνήθη αίτια στο 95% των περιπτώσεων είναι: 1. Αναβλητικότητα του παιδιού να πάει στην τουαλέτα την στιγμή που έχει έπειξη (την ανάγκη) για αφόδευση. Οι λόγοι είναι πολλοί: π.χ. δε θέλει να διακόψει το παιχνίδι, σιχαίνεται τη δημόσια τουαλέτα, είχε προηγηθεί επώδυνη κένωση και φοβάται. Ένα συχνό πρόβλημα, αποτέλεσμα αλλά και αίτιο δυσκοιλιότητας, είναι οι ραγάδες πρωκτού (επώδυνες σχισμές). 2. Κακοί χειρισμοί που έγιναν κατά την εκπαίδευση στην τουαλέτα. 3. Δεν πίνει αρκετό νερό ή άλλα υγρά. Θέλουμε τα παιδιά να πίνουν 1,5 λίτρο νερό ημερησίως. 4. Πίνει πολύ γάλα εις βάρος άλλων χρήσιμων ομά-


δων τροφών. Δε θέλουμε πάνω από τρία ποτήρια γάλα την ημέρα σε παιδιά άνω του έτους. 5. Δίαιτα φτωχή σε φυτικές ίνες. 6. Ανάρρωση από κάποια λοίμωξη. 7. Αλλαγές στους φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής (π.χ. κάποιο ταξίδι, έναρξη παιδικού σταθμού). 8. Stress. 9. Έλλειψη άσκησης. 10. Παρενέργειες κάποιων φαρμάκων (π.χ. λήψη σιδήρου ή αντικαταθλιπτικών). Μόνο στο 5% των περιπτώσεων έχουμε παθολογικά αίτια όπως: Ανατομικές ανωμαλίες εντέρου (π.χ. συγγενές μεγάκολο, εκτοπίες πρωκτού, μετεγχειρητικές στενώσεις) Ενδοκρινοπάθειες (π.χ. υποθυρεοειδισμός, διαβήτης, διαταραχές ασβεστίου) Ινοκυστική νόσος Νευρομυικές παθήσεις Αλλεργία στο γάλα αγελάδας Κοιλιοκάκη Φλεγμονώδεις παθήσεις εντέρου Ψυχιατρικά νοσήματα

Συμβουλές για αντιμετώπιση δυσκοιλιότητας

Ενθαρρύνετε το παιδί σας να κάθεται τακτικά στην τουαλέτα, ιδίως μετά τα γεύματα και για 5-10 λεπτά τουλάχιστον. Αυτό χρειάζεται βέβαια ηρεμία και χρόνο. Καλό είναι να ακουμπούν τα πόδια του σε σκαλάκι για να σφίγγεται καλύτερα. Χορηγήστε στο παιδί σας άφθονο νερό και φυσικούς χυμούς. Εμπλουτίστε τη διατροφή του με φρούτα (ωμά, αποξηραμένα ή κομπόστες), λαχανικά, όσπρια, δημητριακά και ψωμί ολικής αλέσεως. Περιορίστε επεξεργασμένες και πλούσιες σε ζάχαρη και λιπαρά τροφές (π.χ. έτοιμα κέικ, κρουασάν, χά-

μπουργκερ, αλλαντικά). Προσθέστε ωμό ελαιόλαδο στην τροφή. Φροντίστε τα παιδιά σας να ασκούνται καθημερινά και να έχουν μια ισορροπημένη ζωή. Θα πρέπει να ανησυχήσετε όταν: Τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας επιμένουν πάνω από δύο εβδομάδες. Πρόκειται για δυσκοιλιότητα σε βρέφος, ιδίως όταν αυτό παρουσιάζει γκρίνια, εμετούς, διάταση κοιλίας, ελλιπή πρόσληψη βάρους. Σε εμετούς. Σε ανορεξία και απώλεια βάρους σώματος. Η κοιλιά είναι διατεταμένη και επώδυνη. Βλέπετε πρόσμιξη αίματος ή μαύρα κόπρανα. Το παιδί σας παρουσιάζει ακούσια διαφυγή υγρών ή κοπράνων. Βλέπετε ραγάδες ή έλκη πρωκτού ή προβολή βλεννογόνου στη περιοχή του πρωκτού. Επικοινωνήστε με τον παιδίατρό σας. Αυτός θα κρίνει τη σοβαρότητα της κατάστασης και θα ζητήσει τον απαραίτητο έλεγχο. Η δυσκοιλιότητα στα αρχικά στάδια μπορεί να χρειασθεί για την αντιμετώπισή της πέρα από τα μέτρα που αναφέρθηκαν και ήπια φάρμακα (π.χ. υπόθετα γλυκερίνης, προσθήκη σκόνης φυτικών ινών στην τροφή, περιποίηση ραγάδων με βαζελίνη ή απλή θεραπευτική αλοιφή, ήπιο υπακτικό φάρμακο που θα μαλακώσει τα κόπρανα του παιδιού). Αν χρονίσει όμως το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας, τότε η θεραπεία γίνεται πιο σύνθετη και απαιτεί σαφώς μεγαλύτερο χρόνο η αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του εντέρου. * Η κ. Ντανιέλλα Κλέππερ-Κωφοπούλου είναι παιδίατρος

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

51


Ποιότητα και σεβασμός στο περιβάλλον του ΣΤΑΜΑΤΗ ΕΥΓΕΝΙΚΟΥ*

Η

εταιρεία «Ταπητοκαθαριστήρια Ευγενικός» από το 1972 παρέχει υψηλές υπηρεσίες ποιότητας και εξυπηρέτησης στον ιδιαίτερο και δύσκολο τομέα του καθαρισμού χαλιών. Κατά τη διάρκεια της μακροχρόνιας και επιτυχούς παρουσίας της στην ελληνική αγορά, η «Ταπητοκαθαριστήρια Ευγενικός» έχει αναπτύξει σημαντικές δεξιότητες και έχει αποκτήσει μοναδική εμπειρία στο στρατηγικό προγραμματισμό, στο επιχειρησιακό σχέδιο-μετασχηματισμό και σε επιχειρησιακές διαδικασίες. Τώρα τα «Ταπητοκαθαριστήρια Ευγενικός» δεν είναι πλέον μόνο επιχείρηση ταπητοκαθαριστηρίων, που εδώ και 41 χρόνια παρέχουν υψηλές υπηρεσίες καθαρισμού χαλιών. Ως «Evgenikos Group» είναι πλέον ένας πολυχώρος πολλαπλών εφαρμογών καθαρισμού, που αποτελεί το πρότυπο για τις καθετοποιημένες μονάδες καθαρισμού χαλιών, με υπηρεσίες ζωτικής σημασίας εναρμονισμένες με τις προκλήσεις των καιρών, όπως είναι η στρατηγική για την τελειότητα των διαδικασιών ανεφοδιασμού συνεργαζόμενων επιχειρήσεων («Third Party Logistics services») στην παροχή υψηλής προστιθέμενης αξίας, με οργανωμένες μελέτες και υπηρεσίες για επιχειρήσεις-εταιρείες που ασχολούνται με τον καθαρισμό χαλιών αλλά και για εταιρείες που ασχολούνται με τις εισαγωγές χειροποίητων χαλιών. Οι αρχικές ανησυχίες μας -αφιέρωση και υποχρέωση- εξακολουθούν να μας διέπουν και να αποτελούν το εφαλτήριο για να πετυχαίνουμε την μέγιστη δυνατή ικανοποίηση των πολύτιμων πελατών μας. Αυτό μας έχει οδηγήσει σε μια σχέση απόλυτης εμπιστοσύνης με τους πελάτες μας, με το υψηλότερο ποσοστό

52

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

επικαιροποίησης της συνεργασίας μας, στοχεύοντας έτσι στην υψηλότερη θέση στην ελληνική αγορά μέσω της παροχής εξειδικευμένων και υψηλής ποιότητας υπηρεσιών καθαρισμού. Μια υψηλής ποιότητας υπηρεσία καθαρισμού είναι οι Bio-καθαρισμοί, μια αποτελεσματικά παρεχόμενη υπηρεσία καθαριότητας για τα «δικαιώματα του βίου» και του Βιο-Περιβάλλοντος, αλλά και ένας από τους σημαντικότερούς παράγοντες που βοηθάει στην προστασία της βιοποικιλότητας. Το 2010, η «Evgenikos Group» αναβάθμισε το εσωτερικό της Περιβαλλοντικό Σύστημα Διαχείρισης για πρόληψη της ρύπανσης ως προτεραιότητα έναντι του ελέγχου, με την υπερσύχρονη μονάδα βιολογικού καθαρισμού «DEVICE». Πρόκειται για μια ��������������������������� e�������������������������� xtra επένδυση ως υποστήριξη του προγράμματος «Green Services Factory Solutions», τεκμηριώνοντας τη σημαντικότητα της προστασίας του περιβάλλοντος και με την ανάδειξη μορφών που συνδέονται πρωτογενώς με αυτήν καθαυτή την περιβαλλοντική αξία. * Ο κ. Σταμάτης Ευγενικός είναι ιδιοκτήτης των «Ταπητοκαθαριστηρίων Ευγενικός».


ΚΑΘΑΡΙΣΤΗΡΙΑ ΧΑΛΙΩΝ

ΚΑΛΛΟΝΗ ΤΗΛ.: 22530-22999 www.tapitokatharistiria.gr Μικροβιολογική & Βακτηριακή Απολύμανση

Bi

on

contamina De ti o-

D

isi

nfe c ti o

n

Η Ευγενικός Group ανταποκρινόμενη στις σύγχρονες απαιτήσεις, έχει αναβαθμίσει τον υγιή καθαρισμό, με την Δωρεάν εφαρμογή μικροβιολογικής & βακτηριακής απολύμανσης, (Biodecontamination) με εγκεκριμένο απολυμαντικό από τον Ε.Ο.Φ., και αρ. αδείας 51834/2009, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα των τύπων 2, 3, 4, (98/8EC), ακίνδυνο για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, δημιουργώντας στο μέγιστο βαθμό καθαρούς και υγιεινούς εσωτερικούς χώρους.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

53


Ολοκληρωμένο Σύστημα Υγείας, με έμφαση στην πρόληψη, από την «INTERAMERICAN»

Σ

την Πρωτοβάθμια Υγεία εστιάζει η «INTERAMERICAN», καλύπτοντας ωστόσο σφαιρικά και σε όλο το φάσμα τις σύγχρονες ανάγκες στον ασφαλιστικό τομέα της υγείας, από την πρόληψη και τον ιατρικό έλεγχο μέχρι τη νοσηλεία, το χειρουργείο και την αποκατάσταση. Η εταιρεία έχει οργανώσει ένα πρότυπο για την Ελλάδα σύστημα υγείας, το «MEDISYSTEM», το οποίο τέθηκε σε λειτουργία το 1998 και έκτοτε έχει αναπτυχθεί με σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές καθώς και με ενίσχυση από τη διεθνή εμπειρία. Η εταιρεία αντλεί και εξειδικευμένη τεχνογνωσία τόσο από το μητρικό όμιλο «ACHMEA» όσο και από το συνεταιρισμό διακεκριμένων ευρωπαϊκών εταιρειών «EURAPCO», καθώς και από τον παγκόσμιο οργανισμό «FEDERATION OF HEALTH PLANS», στους οποίους συμμετέχει. Είναι σημαντικό ότι διενεργείται ετησίως ποιοτικός έλεγχος της λειτουργίας του «MEDISYSTEM», ενώ λειτουργεί μόνιμα μηχανισμός υποδοχής και διαχείρισης παραπόνων.

Το Δίκτυο Υγείας

Το Δίκτυο Υγείας αποτελεί τον «πυρήνα» του ολοκληρωμένου Συστήματος Υγείας «MEDISYSTEM», περιλαμβάνοντας σήμερα 1.420 συνεργαζόμενους ιατρούς όλων των ειδικοτήτων, 250 συνεργαζόμενα

Δίκτυο στη Λέσβο

3 Παθολόγοι (Γαλής Αθανάσιος, Γιαννίκος Ευστράτιος, Λαγουτάρη Δήμητρα) 2 Παιδίατροι (Γληνέλη Ελένη, Τσανακτσή Μαρία) 2 Γυναικολόγοι (Ζαφειρίου Αφροδίτη, Ρομπόρα Αγγελική) 3 Ωτορινολαρυγγολόγοι (Κουτουκτσής Αθανάσιος, Κρέτζας Δημήτριος, Πασχαλίδης Ιωάννης) 2 Οφθαλμίατροι (Μαλισσόβας Ευστάθιος, Ραλλίδης Μαρσέλος) 2 Καρδιολόγοι (Μαλλιαρός Ιωάννης, Ταπανλής Ευστράτιος) 1 Ουρολόγος (Μουτζούρης Βασίλειος) 1 Δερματολόγος-Αφροδ/γος (Μπανταβάνης Γεώργιος) 1 Ορθοπαιδικός (Παπιομύτης Γεώργιος) 1 Γαστρεντερολόγος (Χατζηαργυρίου Μαρία)

Διαγνωστικά Κέντρα Λέσβου: Ακτινολογικό υπερηχοτομογραφικό εργαστήριο Αμπα54

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

διαγνωστικά κέντρα και 19 συνεργαζόμενες κλινικές σε όλη την επικράτεια. Ειδικότερα, στους συνεργαζόμενους ιατρούς περιλαμβάνονται 537 χειρούργοι-ειδικοί συνεργάτες, οι οποίοι αμείβονται για τις επεμβάσεις που πραγματοποιούν απευθείας από την «INTERAMERICAN» χωρίς την οποιαδήποτε εμπλοκή του ασφαλισμένου στη συναλλαγή. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο επίπεδο των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών λειτουργούν και οι δύο ιδιόκτητες μονάδες, αυτή της γενικής κλινικής «ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ» στο κέντρο της Αθήνας και το πολυϊατρείο «MEDIFIRST» στα νότια προάστια της πρωτεύουσας. Στο νομό Λέσβου, το Δίκτυο αποτελείται από 18 γιατρούς και 3 διαγνωστικά κέντρα στη Μυτιλήνη και 11 γιατρούς και 3 διαγνωστικά κέντρα στη Λήμνο.

Απαραίτητη η ιδιωτική ασφάλιση υγείας

Οι σύγχρονες συνθήκες επιτάσσουν -για τη συμπλήρωση έστω της κοινωνικής ασφάλισης υγείας αν υφίσταται- την αναζήτηση λύσεων στην ιδιωτική ασφάλιση. Η εταιρεία, ασφαλιστικά πρωτοπόρος στον τομέα της υγείας, με συνεχή βελτίωση και απλοποίηση των προγραμμάτων της και με προτάσεις που παρέχουν τη δυνατότητα της επιλογής που ταιριάζει στις προσωπικές και οικογενειακές ανάγκες κάθε ενδιαφερόμενου, φέρνει σήμερα την ασφάλιση υγείας πιο κοντά στον πολίτη. τζή Πολυδώρου, Μικροβιολογικό εργαστήριο Ευστρατίας Σιδηρή-Μουτζούρη, Euromedica Ιατρική Διάγνωση Λέσβου Ι.Α.Ε.

Δίκτυο στη Λήμνο

1 Γυναικολόγος (Αλλαγιάννης Θεόδωρος) 1 Γαστρεντερολόγος (Ανδρεάδης Ιωάννης) 3 Παιδίατροι (Γιαννέλος Μιχαήλ, ΚάτηραΑνδρεάδη Όλγα, Φαρμάκη Ελένη) 1 Ωτορινολαρυγγολόγος (Καραλής Πέτρος) 2 Παθολόγοι (Κατής Τριαντάφυλλος, Λούκας Θωμάς) 1 Καρδιολόγος (Μαρινάκης Νικόλαος) 2 Οφθαλμίατροι (Κωνσταντίνου Παναγιώτης, Παναγιώτου Σταύρος)

Διαγνωστικά Κέντρα Λήμνου: Ακτινοδιαγνωστικό Λήμνου Ζέρφος Θεμιστοκλής, Διαγνωστικό εργαστήριο Λήμνου Ιατρική Α.Ε, Μικροβιολογικό εργαστήριο Τσιρακίδη Γεώργιου.


ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

55


56

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.