8 Κυριακή 16 Ιουνίου 2013
Εγκληµα και ατιµωρησία 21 Ιουνίου 1917:η θλιβερή επέτειος της γενοκτονίας του ελληνισμού
Γράφει ο ΒΑΣΙΛΗΣ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΣ*
Η έκθεση της Διασυμμαχικής Επιτροπής του 1919 «Rapports et en-quêtes de la commission interalliée sur les violations du droit des gens commises en Macédoine Orientale par les armées bulgares» (Αναφορές και έρευνες της διασυμμαχικής επιτροπής για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ανατολική Μακεδονία από τον βουλγαρικό στρατό), κατά την περίοδο από τη βουλγαρική εισβολή τον Αύγουστο 1916 μέχρι και τη συνθηκολόγηση της Βουλγαρίας το Σεπτέμβριο του 1918, καλύπτει από μόνη της με τις 620 συγκλονιστικές σελίδες της όλες τις φάσεις των περίφημων «οκτώ σταδίων της γενοκτονίας» του Gregory Stanton.
της Βουλγαρίας και των Σκοπίων, υπήρξαν αποτέλεσµα της άθλιας βρετανο-γαλλικής µεθόδευσης για την έξοδο της Ελλάδας στο πλευρό της Entente στο Μεγάλο Πόλεµο. Τα άκρως άκρως απόρρητα συνδυασµένα έγγραφα των βρετανικών µυστικών υπηρεσιών και του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών επιβεβαίωσαν απλώς το προφανές: οι Βρετανοί πράκτορες µεθόδευσαν την κατάληψη του Ρούπελ και την εισβολή των βουλγαρικών δυνάµεων στην ανατολική Μακεδονία! «Η Επιτροπή εξέτασε µε λεπτοµέρειες όλα τα µέτρα και όλους τους τρόπους που χειρίστηκε το βουλγαρικό κράτος για να πετύχει
Σ
την ουσία, τέτοιες λεπτοµερείς εκθέσεις πιθανόν να διαµόρφωσαν και τη θεωρία του προέδρου της Genocide Watch για τη µη γραµµική διαδικασία των οκτώ σταδίων (φάσεων) της γενοκτονίας (κατάταξη, συµβολισµός, απανθρωποίηση, οργάνωση, πόλωση, προετοιµασία, εξόντωση και άρνηση), καθώς, ενώ λογικά τα µεταγενέστερα στάδια έπονται των προηγούµενων σταδίων, όλα τα στάδια εξακολουθούν να λειτουργούν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. «Αραγε υπάρχει χειρότερο έγκληµα από το να καταδικάσεις σ’ έναν επώδυνο θάνατο χιλιάδες ανυπεράσπιστους ανθρώπους; Κι επειδή δεν είναι δυνατόν να δικαιολογήσει κανείς µε λογικά επιχειρήµατα τα αίτια που δηµιούργησαν και διατήρησαν αυτό το καθεστώς, θα πρέπει να παραδεχτούµε ότι στόχος ήταν η εξολόθρευση του ελληνικού πληθυσµού, στο πλαίσιο της αλλοίωσης του εθνολογικού χάρτη της χώρας». Τόσο η εισβολή των βουλγαρικών στρατευµάτων τον Αύγουστο του 1916 στην ανατολική Μακεδονία όσο και η εκτόπιση από την 21η Ιουνίου του 1917 περισσοτέρων από 70.000 Ελλήνων στα κάτεργα
Όμηροι από το χωριό Εμμανουήλ Παπάς (Δοβίστα) Σερρών με το Βούλγαρο φρουρό τους Πρόκειται για τους Τούνα Χρίστο του Μάλαμα, Ντίκο Νικόλαο του Πέτρου και Καλοκύρη Αντώνιο του Γεωργίου. Το Νοέμβριο του 1918, όταν συντάχθηκε ο σχετικός πίνακας δεν είχαν επιστρέψει ακόμη
αυτό το σκοπό, αλλά πρέπει να δηλώσουµε εκ των προτέρων ότι η βουλγαρική κατοχή υπήρξε από τις πρώτες ηµέρες απάνθρωπη, βάρβαρη και καταστροφική». Η έκθεση της Διασυµµαχικής Επιτροπής διαµόρφωσε από µόνη της ένα ικανό διεθνές νοµικό και διπλωµατικό υπόβαθρο για την καταδίκη της Βουλγαρίας και την ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ της γενοκτονίας του ελληνισµού της ανατολικής Μακεδονίας, για την οποία τα «σύγχρονα» κόµµατα του ελληνικού Κοινοβουλίου έχουν πλήρη άγνοια! Τα µέλη της Διασυµµαχικής Επι-
τροπής δεν αφήνουν κανένα περιθώριο παρερµηνειών: «Οσον αφορά τα άτοµα που εκτοπίστηκαν στη Βουλγαρία, οι αναφορές και οι καταθέσεις είναι ακριβείς και διασταυρωµένες. Το αποτέλεσµα της έρευνας για το θέµα αυτό άφησε ένα βαθύ αίσθηµα λύπης για τους δυστυχείς που υπέστησαν αυτά τα δεινά και αηδίας για αυτούς που τους τα προκάλεσαν. Το εύρος των ντοκουµέντων που δηµοσιεύονται δεν αφήνουν περιθώρια σχεδόν για καµία αµφισβήτηση και κανένα σχόλιο». Η Επιτροπή έκανε έρευνα σε 339 πόλεις και χωριά, που είχαν πριν από την εισβολή των Βουλγάρων πληθυσµό 305.000 κατοίκων. Στις αρχές του 1919 ο πληθυσµός αυτών των δήµων και κοινοτήτων δεν ξεπερνούσε τα 235.000 άτοµα. Οι Βούλγαροι µέσα σε 26 µήνες εξόντωσαν 70.000 άτοµα. Τα χωριά για τα οποία δεν είχε στοιχεία η Επιτροπή ανέρχονται σε 155. Ο πληθυσµός αυτών των χωριών ήταν πριν από την εισβολή περίπου 50.000 κάτοικοι. Για το θάνατο δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων όχι µόνον έµειναν ατιµώρητοι οι ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί, αλλά η Βουλγαρία δεν κατέβαλε σχεδόν τίποτα ούτε για τις πολεµικές αποζηµιώσεις, αν και ανήκε στους ηττηµένους του Μεγάλου Πολέµου. Ο διπλωµάτης Αλέξης Αδ. Κύρου έγραψε: «Η Ελληνική Κυβέρνησις, επί τη βάσει του άρθρου 118 της Συνθήκης του Neuilly, εζήτησεν την τιµωρίαν 45 Βουλγάρων, οι οποίοι άπαντες, εκτός, µόνον, του ηθικώς υπευθύνου Ραδοσλαύωφ, είχον διαπράξει, αυτοπροσώπως, φρικιαστικά εγκλήµατα κοινού δικαίου εις βάρος των Ελλήνων της Ανατολικής Μακεδονίας, πιστοποιηθέντα παρά της Διασυµµαχικής Επιτροπής και µνηµονευόµενα εις την έκθεσίν της. Πλην, ουδεµία εδόθη συνέχεια εις την Ελληνικήν ταύτην αίτησιν και εκ των Βουλγάρων κακούργων ουδείς ουδέν έπαθεν». *Ο ΒΑΣΙΛΗΣ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΣ είναι ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας του βιβλίου «Η γενοκτονία του ελληνισµού της ανατολικής Μακεδονίας, κατά τη 2η βουλγαρική κατοχή (1916-1918)»
άποψη
Πόντος: θα μπορούσε να αποφευχθεί η τραγωδία; Το έγκλημα της γενοκτονίας των Ποντίων είχε σχεδιαστεί στο συνέδριο των Νεοτούρκων, εδώ, στη Θεσσαλονίκη, στο οποίο συμμετείχε και ο Μουσταφά Κεμάλ «ο Σαλονικιός». Ηθικοί αυτουργοί των βαρβαροτήτων κατά των Ποντίων και τότε ήταν οι Γερμανοί. Ολα τα μετέπειτα γεγονότα επαληθεύουν δυστυχώς τη θέση αυτή. Σύντομη αναδρομή των ιστορικών γεγονότων. Βαλκανικός πόλεμος του 1912-13 και εκδίωξη των Οθωμανών Τούρκων από την Ελλάδα. Εκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914 και δεύτερη ήττα της Τουρκίας, η οποία ήταν σύμμαχος της Γερμανίας. Ενεργοποίηση των εγκληματικών σχεδίων κατά των Ελλήνων του Πόντου με την επιστράτευση ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ 250.000 από Θ. ΙΓΝΑΤΙΑΔΗ ηλικίας 20 δικηγόρου έως 50 ετών και ένταξή τους στα τάγματα εργασίας (αμελέ Ταμπουρού), που σκοπός τους ήταν η εξόντωσή τους. Εναρξη και ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος των Ποντίων, ιδιαίτερα του δυτικού Πόντου, για λόγους αυτοπροστασίας της ζωής, της τιμής, της αξιοπρέπειας και περιουσίας τους. Περίοδοι: α) 1914-1918, β) η δεύτερη περίοδος του αντάρτικου ταυτίζεται με την εμφάνιση του Μουσταφά Κεμάλ, όταν άρχισε το κυνήγι και έφτασε στην κορύφωσή του το μαρτύριο του λαού (Δ. Ψαθάς, «Η γη του Πόντου»). 1916-1918 Παρουσία ρωσικών τσαρικών στρατευμάτων στην περιοχή του Πόντου. Επέμβαση και κατάληψη της Τραπεζούντας μέχρι την Τρίπολη, με εκδίωξη των Τούρκων. Ρωσική Επανάσταση 1917. Επικράτηση των Μπολσεβίκων, αλλαγή σκηνικού στην περιοχή Τραπεζούντας. Βοήθεια στον Κεμάλ από τους Ρώσους και παράδοση της περιοχής και πάλι στους Τούρκους. Νίκη των δυνάμεων της «Αντάντ» και ανακωχή στις 13-10-1918. Ηττα της Γερμανίας και διαμελισμός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με τη Συνθήκη των Σεβρών της 10-8-1919, η οποία αμφισβητήθηκε από τον Κεμάλ και υπονομεύθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες είχαν γείρει υπέρ του Κεμάλ. Η Ελλάδα έπαιρνε την Ανατολική Θράκη και την περιοχή της Σμύρνης, από το Αϊδίνι μέχρι το Αϊβαλί. Ενώ έμμεσα ευνοούνταν και η δημιουργία Ποντιακού Κράτους ανεξάρτητου. Αντίδραση του Κεμάλ στους όρους της Συνθήκης και συγκρότηση
ανεξάρτητης κυβέρνησης στις 29-91919. Εμφάνιση του ίδιου στην περιοχή του Πόντου (Αμάσεια, Κερασούντα) και οργάνωση δολοφονιών από τον αιμοσταγή συνεργάτη του Τοπάλ Οσμάν. Οργάνωση πορειών λευκού θανάτου από το κρύο, τη ζέστη, την ταλαιπωρία, την ασιτία. Απόβαση στη Σμύρνη των ελληνικών στρατευμάτων το 1919, ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του 1920 και μετέπειτα καταστροφή. Παρωδία δίκης στην Αμάσεια από τα δικαστήρια της ανεξαρτησίας και απαγχονισμός των Προκρίτων (το άνθος του Πόντου) στην πλατεία της Πόλης. Πρόεδρος του δικαστηρίου ο δικηγόρος Εμίν Μπέης, γνωστός Χριστιανομάχος. Η γαλλική Σχολή μετετράπη σε δικαστήριο. Σήμερα στεγάζεται στο κτίριο η νομαρχία (VILAYET) της Αμάσειας. Ολα αυτά τα απρόβλεπτα γεγονότα επηρέασαν προς το χειρότερο την τύχη του ποντιακού ζητήματος. Μια άλλη, ωστόσο, πλευρά της τραγωδίας ήταν η απουσία μιας ισχυρής ηγετικής προσωπικότητας με πολιτικά και στρατιωτικά χαρακτηριστικά, αντάξια των αναγκών της εποχής εκείνης, που θα αναλάμβανε να δημιουργήσει ένα ενιαίο κέντρο συντονισμού του αγώνα, πολιτικού και ένοπλου, ίσως ανέτρεπε την τραγωδία. Το ερώτημα είναι αν μπορούσε να γίνει κάτι καλύτερο στον Πόντο, δηλαδή να δημιουργηθεί ένα πιο ισχυρό και οργανωμένο αντάρτικο στα νώτα του τουρκικού στρατού, ο οποίος είχε στρέψει κυριολεκτικά τα όπλα κατά των προελαυνόντων ελληνικών στρατευμάτων στην ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης (Εσκί Σεχίρ, Αφιόν Καραχισάρ) και με δεδομένο ότι ο Κεμάλ είχε φροντίσει να κλείσει ανακωχή με τους Πόντιους αντάρτες, για να αποδεσμεύσει τους άνδρες που απασχολούνταν εκεί. Η διάσταση αυτή ενισχύει την άποψη ότι, αν υπήρχε ένα ισχυρό αντάρτικο στην πλάτη του τουρκικού στρατού, ίσως επηρέαζε θετικά τις εξελίξεις στην περιοχή του Πόντου και στην ενδοχώρα της Σμύρνης. Είναι βέβαιο ότι οι σκέψεις και οι προβληματισμοί αυτοί δε μειώνουν σε καμία περίπτωση τους αγώνες των Ποντίων της εποχής εκείνης. Την άνιση ένοπλη αντίστασή τους, τις εκκλήσεις για αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην Ελλάδα, τις προσπάθειες των Ποντίων της διασποράς, όπως του Κωνσταντινίδη στη Μασσαλία, για δημοσιοποίηση του ζητήματος. Τη δημιουργία της ελληνικής μεραρχίας του Καυκάσου, που τελικώς για διάφορους λόγους δεν ανέλαβε στρατιωτική δράση. Το γεγονός είχε διακηρυχθεί η δημοκρατία του Πόντου και η συγκρότηση προσωρινής κυβερνήσεως στο Βατούμ της Ρωσίας.