Zuzenbidearen hizkera

klasikoei jarraituz, erretorikak actio, elocutio, inventio eta dispositio deritzen formak bere barnean dituela esan ohi da. Interesgarrienak azkenengo biak dira. Inventio delakoa diskurtsoa eratzeko behar diren datuen ikerkuntzan oinarritzen da. Dispositio izenaz ulertzen duguna antolakuntzaren teknika da; diskurtsoaren ordena da eta, era berean, pentsaeraren ibilbidea da. Inventio eta dispositioen bidez erretorikak diskurtso juridikoari bere sorbideak zabaltzen dizkio. Lehenengoak elikatzen dio eta bigarrenak ordena eman. Erretorika diskurtso juridikoaren ama da. Diskurtsoaren forma eta funtsa kontrolatzen ditu.

Bukatzeko, Zuzenbidearen hizkuntzan, hizkera arruntean ez bezala, ahozko espresabidea idatzizkoa baino libreagoa ez dela ekarriko dugu berriro hona. Ahozko egintza oso antolaturik dago eta diskurtso juridikoaren originaltasuna, neurri batean, horretan datza. §6. Hizkera juridikoa euskaraz Lehenengo ikasgai honetan zehar hizkera juridikoaren izaerari buruz jardun dugu luze. Jarraian, orain arte azaldutakoa euskararekin lotzen saiatuko gara, hau da, euskararen baitan hizkera juridikoaren agerpenaz arituko gara.

Hasteko, esan beharra dago euskarak ez duela aldeko ikasgaian aipatu izan diren baldintza asko. Baldintza linguistikoei dagokienez, euskara ez dela inongo familia linguistikotan sartzen gogoratuko dugu. Horrek inguruko hizkuntzekiko harremanak zailtzen ditu, bai ekarpenak egitean, bai itzulpenak taxutzean. Dena dela, bere alde ona ere eduki dezake horrek.

Baldintza soziolinguistikoei begira gure hizkuntza, halabeharrez, minoritario eta minorizatu gisa agertzen zaigu. Minoritarioa Euskal Herriko biztanleen artean euskaldunen kopurua txikia delako, beti ere euskaldunak elebidunak direla. Eta minorizatua, zeren ez baititu hizkuntz funtzio guztiak bereganatu eta horien artean administrazio edo irakaskuntzarena aipa daitezke. Baldintza horiek euskara juridikoaren ezaugarri nabarmenenak sortu dituzte: alde batetik, euskarak eremu juridikoan tradizio falta izatea, nora jo ez izatea, eta, bestetik, gaur egun egiten dena, normalizazioa eta ofizialtasuna dela bide, ia guztia itzulpena izatea. Gainera lan horretan ere jarduera ezberdinak edo bateratasun falta nabarmena izan da.

Bestalde, hizkuntz aldaerak direla eta, hizkera teknikoak hizkera estandarrean oinarritzen dira eta, dakigunez, euskararen estandarizazioa berria da eta oraindik amaigabea. Euskarri politiko-administratiboa izan duen hizkerarik ez da egon; bide horri 1936. urtean ekin zitzaion aurrenengoz baina denbora gutxiren barruan etenik geratu zen.

49