Çat›ören yafl’›n 8 km. kuzeybat›s›nda Karaahmetli Köyü yak›n›ndad›r. ‹ki tepe aras›nda yer ald›¤› için Çat›kören’de denilmektedir. En önemli yap›s› yerleflimin bat›s›nda yer elen poligonal duvar tekni¤inde yap›lm›fl olan Hermes Tap›na¤›’d›r. ‹.Ö. 2.-1. yüzy›llara tarihlenen tap›na¤›n bir k›sm› ana kayaya oyulmufltur. Naos öncesi bölüm do¤uya do¤ru aç›lmaktad›r. Pronaos öncesi bölümde ise bir kitabe bulunmaktad›r. Cella, hemen hemen kare planl›d›r. Güney duvar›n›n ortas›nda yüksek, dikdörtgen bir pencere, kuzey ve bat› duvar›nda farkl› büyüklükte nifller vard›r. Bat›daki nifl, cellan›n kap›s› ile ayn› eksen üzerindedir. Bu niflin dört köflesinde küçük yuvalar vard›r. Bu yuvalar burada ahflaptan bir yap› oldu¤unu göstermektedir. Çat›s› ile ilgili bir bilgi bulunmamaktad›r. Cellan›n do¤u duvar› korunabilmifltir. Tap›nak, bat› duvar›n›n sadece d›fl k›sm›n›n ifllenmiflli¤iyle ilginç bir detay göstermektedir. Bu tür basit tap›nak yap›lar› Güney Anadolu’da yayg›n de¤ildir veya günümüze kadar ulaflamam›flt›r.
A
Çat›ören Hermes Tap›na¤› Plan›-F.HildH.Hellenkemper
140 • MERS‹N Ören Yerleri - Kaleleri - Müzeleri
Tap›na¤›n do¤usunda bir kule yap›s› bulunmaktad›r. Ayr›ca Roma Dönemi’ne ait küçük evlerde göze çarpmaktad›r. Nekropol alan›n›n kuzey do¤usundaki an›tsal mezar yap›s›n›n yan›nda üç nefli, sütunlu, bazilikal planl› bir kilise yer almaktad›r. Kilise yap›s›n›n küçük kesme tafltan yap›lm›fl bat› ve do¤u duvar› k›smen, güney ve kuzey duvar›n›n ise büyük bir bölümü y›k›lm›flt›r. Büyük kesme tafl, duvarlar›n birleflti¤i yerde köflelerde ve apsis tonozunda kullan›lm›flt›r. Kilisenin bat› bölümünde nartheksi yoktur. Ama bu bölüme ait olabilecek izler görülebilmektedir. Bat› cephesinde üç kap› aç›k-
l›¤› bulunmaktad›r. Bu yap›n›n nartheks k›sm›n›n iki katl› olabilece¤ine dair izler bulunmaktad›r. Kilisenin naos bölümünde alt ve üst bölümleri profilli küçük payeler yer almaktad›r. Naos’un bat› duvar›nda iki s›ra akhantus yapraklar›ndan oluflan bezemeye sahip olan bir pilast›r ve üzerinde yar›m kemer kal›nt›s› görülmektedir. Kilisenin apsisinin içten yar›m daire, d›fltan ise köfleli bir yap›ya sahip oldu¤u görülür. Beman›n kuzey ve güneyinde birer kap› aç›kl›¤› bulunmaktad›r ve buran›n kuzey ve güneyinde mekanlar oluflturulmufltur. Burada bulunan koridor ve yan mekan duvarlar›n›n üstündeki konsollar, apsis arkas›ndaki bölümlerin de iki katl› oldu¤unu göstermektedir. Kilisede dikkat çeken özellik ikinci kat›n taban›n› olufltururken farkl› uygulamalar›n yap›lm›fl olmas›d›r. Yan neflerde taban kirifllerle, di¤er bölümlerde ise konsollar arac›l›¤› ile oluflturulmufltur. Çat›ören kilisesi çeflitli de¤erlendirmeler sonucunda 6. yüzy›l bafllar›na tarihlenmektedir.
Ayr›ca lahitler, kaya mezarlar›, yuvarlak formlu konik sunu tablas› özelli¤i tafl›yan ve üzerinde çok net görülemese de bir kad›n ve bir erkek ile ikisinin alt›nda yine bir genç erke¤e ait oldu¤u muhtemel ve bir elinde üzüm salk›m› di¤er elinde de bir kufl tutan büst kabartmalar›n›n betimlendi¤i bir sunak bulunmaktad›r. Hellenistik, Roma ve Bizans Dönemleri’nde iskan görmüfltür.
Hermes Tap›na¤› ve Çat›ören Kilisesi Plan›F.Hild-H.Hellenkemper
Erdemli - Mersin • 141