BALKAN SAVAŞI
BİR OKUL MÜDÜRÜNÜN KALEMİNDEN BALKAN SAVAŞI’NDA EDİRNE
Muhasara Günlüğü
Balkan Savaşı’nda Karaağaç’taki Edirne Kızlar Okulu Müdürü olan Angele Gueron, 30 Ekim 1912 ile 27 Mart 1913 tarihleri arasında tuttuğu günlükte, aylarca kuşatma altında tutulan kentte yaşanan acıları, sivil hayatın zorluklarını anlatıyor. Oral Onur-Zeynep Işıldak
A
ngele Gueron, seferberliğin ilanından sonra Edirne’den İstanbul’a hareket eden son trenle sevdiklerini yolcu etmiş. Aynı trenle, okulda öğrenime son verildiğini bildiren 24 Ekim tarihli mektubunu da yollamış İstanbul’daki üstlerine... Gueron, 30 Ekim 1912 tarihinden itibaren de günlük tutmaya başlamış: “Şimdi boş vaktim olacak, böylelikle vatani borcumu yerine getirme fırsatım olacaktır. Dış dünya ile her türlü irtibatımız kesildi. Bugünden itibaren ceryan edecek olayları içerecek bir günlük yazmak niyetindeyim. Bu günlüğün elinize geçeceği şüpheli... Şehri terk sahMuhasara nesi 27 Ekim pazar günü son trenin öncesi trenle İstanbul’a hareket etmesiyle son bulkenti terk edenleri gösteren bir du. Son trene, düne kadar sapasağlam olan genç gazilerin ve muhacirlerin kartpostal
10 EDİRNE
binmeleri en acıklı sahnelerden biri olmuştur. Demiryolu telgraf hattı artık çalışmıyor.... Karaağaçtaki bütün aileler İstanbul’a göç ettiler. Ben burada kalan tek kadınım. Dışarı çıkmaya korkuyorum.” Yukarıda kısa alıntılar yaptığımız günlüğün ilk sayfası bu satırlarla bitiyor. Angele Gueron’un, 27 Mart 1913’e kadar tuttuğu günlüğün her sayfasında, açlık, yoksulluk, savaşın getirdiği korku ve acı var. Balkan Savaşı öncesinde Edirne’de yaşayan 17 bin Yahudi’den birisi olan Angele Gueron, aynı zamanda Edirne aşığı bir yurtsever. Fırsatı olduğu halde şehri terketmeyen Gueron, kuşatma boyunca yoksul ve çaresizlerin yanında yer almış, düşmana karşı direnen askerlere destek vermiş... “Otuz saattir şiddetli top atışı
altındayız.” 8 Kasım 1912 “Haber, telgraf, gazete gelmedi.” 9 Kasım 1912 “Bayan Roza Avigdor ile müşterek, Musevi evlerinden yaralı ve hasta askerlerimize verilmek üzere, bir reçel toplama kampanyası açtık. Sonuç, ümidimizin üstünde oldu. Kırk okka reçel, bir top patiska bezi ve kırk Fransız frangı topladık. Kırk frank ile tütün satın aldık. Bütün bu bağışı bir mektupla birlikte Vali Hazretlerine takdim ettik.” 10 Kasım 1912 “Sultaniye mektebinde açılan hastahanenin müdürü Hüseyin Bey resmen, hastahenede bir dikiş atölyesi açmamı rica etti. Derhal müspet cevap verdim. Faaliyete geçen atölyede çamaşır dikilmekte, pansuman için gerekli malzeme hazırlanmaktadır.” 13 Kasım 1912 Angele Gueron’un günlüğünden savaş sırasında Yahudi cemaati arasında çekişmeler yaşandığı da anlaşılıyor: “Resmi makamlar, Sultaniye’de açtığımız dikiş atölyesi için samimi takdirlerini ifade ettikleri halde, cemaatimizde beni çekemeyenler bu teşebbüsü gözden düşürmek için her türlü gayreti göstermekte. Mektebimizin, İdare heyeti azası Bay İzak Barizak tatlı bir ifade ile benden Sultaniye’de açtığım atölyeyi kapatmamı rica ediyor. Bunun, Hahambaşılık tarafından alınan karar icabı olduğunu da ilave ediyor.” 20 Kasım 1912 Kuşatma sırasında Yahudi cemaati arasında farklı tavır sergileyenler oluyor. Ancak, Angele Gueron,