Db 17(4)1995 by DutchBirding

Dutch 8irding

Dutch Birding HOOFDREDAC TE UR Arnoud va n den Berg (telefoon 023-378024, fax 023-376749) ADJU NCT HOOFDREDACTE UR Enno Ebe ls (telefoon / fax 030-96 1335) UITVOEREND RED AC TEUR A ndré va n Loon (te lefoon / fax 020-6997585) FOTOG RAFISCH RED AC TEUR René Pop (0 1830-30585) REDACTIER AAD Ferdy Hieselaa r, Graham Ho lloway, Peter Meini nger en George Sangster

Internationaal tijdschrift over Palearctische vogels

REDACTIE

Dutch Birding, Postbus 116, 2080 AC Santpoort-Zuid, Nederland fax 023-376749 FOTOREDACTIE

Dutch Birding, p/ a René Pop, Zusterhuis 10, 4201 EH Gorinchem, Nederland

RED AC TIE- ADVIESRA AD Christine Barthel (Duitsland), Peter Barth el (D ui ts land), Gerald Driessens (België), Klaas Eigenhui s (Neder land), D ick Fo rsman (Finl and), Ted H oogendoo rn (Nederl and), Lars Jonsson (Zweden), Killi an M ull arn ey (Ierl and), Kees Rose laar (Nederl and) , Frank Rozendaa l (Nederland), H ans Schekkerm an (Nederl and), H adora m Shirihai (I sraë l ), G unter De Smet en Peter Symens (Saud iarab ië) REDACTIEM EDEWERKERS Ruud va n Dongen, Gerald D riessens, H ans Gebuis, H ans va n de r Meul en, Peter de Rouwen Jaap Schelvis PRODUKTIE EN LAY-OUT A ndré van Loon en René va n Rossu m AD VERTE NTIES Peter Me ijer (telefoon 03480-3 1905, fax 03480-20394) ABONN EMENTEN De abo nnementsprij s voor 1995 bed raagt: N LG 57.50 (Nederl and), BE F 1250 .00 (België), N LG 65 .00 (overige landen binnen Europa) en N LG 70 .00 (l anden bui te n Eu ropa, luchtpost). U kun t zich abo nneren door het overmaken van de abonnem entsprijs op girorekening 01 50697 (Nederl and), girorekeni ng 000 1592468 19 (België) of bankrekenin g 54 93 30 348 va n ABN' AMRO (B il thoven), ovv 'abo nnement D utch Birding'. All e rekeni ngen zijn ten name van de Dutch Birdi ng Assoc iation. Het abo nnement gaat in na o ntvangst va n de betaling.

ASONNEMENTENADMINISTRA TIE

D utc h Birding is een tweemaa ndelij ks tijdschrift met nummers in februari, april , j uni , augustu s, oktober en december. Het publi ceert or igi nele artikelen en mededelingen over morfo log ie, systematiek, voorkomen en verspreiding va n vogels in de Benelu x, Europa e n elders in het Pa learctisc he gebi ed . Het publi ceert tevens bijdragen over vogels in het Az iatisc h-Pacifisc he geb ied en andere geb ieden.

Dutch Birding Association, p/a Anja Nusse, Symfon iestraat 21 , 1312 ET Almere, Nederland

D e Nederl andse, Engelse en wetenschappelijke voge lnamen vo lgen: de Lijst van Nederlandse vogels door A B va n den Berg & CA WBosm an (1995, Sa ntpoort-Z uid); The 'British Birds' list of English names of Western Palearctic birds door Briti sh Birds (1993, Blunham ); de door C S Roselaa r samengeste lde lij st in de Geïllustreerde encyclopedie van de vogels door C M Perrin s (199 1, Weert); en Oistribution and taxonomy of birds of the world door CG Sibley & B L Monroe Jr (1990, New Haven).

BESTUUR

Dutch Birding Association, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Nederland

Ma nu scripten behoren te worden ui tgevoerd in m ac hineschri ft met een dubbele rege lafstand en een ruime ma rge aan beide z ij den. De tekst d ient bij voorkeur tevens op di skette te worden inge leverd (in Macintosh of in MS- D OS format). Meer informatie hierover is verkrijgbaar bij de redactie. Een lijst met tari even voor de vergoed ing van auteurs, fotografen en tekenaa rs is verkrij gbaa r b ij de redact ie.

C OMMISSIE D WAALGASTEN N EDERLANDSE AVIFAUNA

Dutch Birding AssocÎation

CDNA, Postbus 45, 2080 AA Santpoort-Zuid, Nederland

BESTUUR Gij sbert van der Bent (voorzitter, te lefoon 0 1718- 13606), Chris Q uispel (secreta ri s, telefoon 07 1-124825), Roy de Haas (penn ingmeester), Arn oud va n den Berg en Peter Me ij e r BESTUU RSMEDEWERKERS Theo Admi raa l, Gerald D ri essens, Ron van den Enden, H an s Gebui s, Leo Heemskerk, Remco Hofl and, Paul Kno lI e, Ger Meesters, A nja N usse, W im va n der Schot, Kees Ti emstra en A rn o ld Veen D UTCH BIRDIN G TRA VEl REPORT SERVICE ( DBTRS) Ib Huysman, Postbus 737, 9700 AS G ro ningen, Nederland, telefoon 050- 145925 , fax 050-144 717

Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CD NA) TELEFOONLIJNEN

Nederland: 06-320321 28 (vogellijn, 50 cpm); 078-180935 (inspreeklijn);

LED EN Edwa rd van Ijzendoorn (voorz itter, 023-39 1446), Karel Ma uer, Jan van der Laa n , Kees Roselaar, Jelle Scharringa (secretaris, 030-53280 1), Hans Sc hekkerman, Gerard Steinhaus en W im W iega nt (arch iva ri s) De CDNA is een com mi ss ie va n de D utch Bird ing Association en de Nederl andse Orn itholog ische U ni e

België: 03-4880194 (vogel- en inspreeklijn)

bij de fotografen en tekenaars. ISSN 0167-2878. D rukkerij Steens Schiedam BV, Postbus 59, 3 100 AB Schiedam, Nederl and

VERREKIJKERS: lEICA 30 JAAR GARANTIE ru bber kijkers incl . etu i 8 x 4 2 BA 10 x 42 BA 8 x 20 BCA 10 x 25 BCA 8 x 50 BA

NLG BEL BEL BEL BEL BEL BEL

10 x 50 BA

CARl ZEISS 30 JAAR GARANT IE rubber kijkers incl. etui 8 x 20 B 10 x 25 B 7 10 15 7 8 10 20

x 42 x 40 x 60 x 45 x 56 x56 x 60

BGAT BGAT BGAT (zonder etui! ) BOS BOS BDS ST (incl . koffer)

VOOR VOOR VOOR VOOR VOOR VOOR

PRIJSOPGAVE PRIJ SOPGAVE PRIJSOPGAVE PR IJ SOPGAVE PR IJ SOPGAVE PR IJ SOPGAVE

BEL VOOR BEL VOOR BEL VOOR BEL VOOR BEL VOOR BEL VOOR BEL VOOR BEL VOOR BEL VOOR

PRIJSOPGAVE PRIJSOPGAVE PRIJ SOPGAVE PRIJ SOPGAVE PRIJSOPGAVE PRIJSOPGAVE PRijSOPGAVE PRIJSOPGAVE PR IJ SOPGAVE

SWAROVSKI ru bber kijkers incl . etui 7 x 42 BGA 10 x 42 BGA

BEL VOOR PRIJ SOPGAVE BEL VOOR PRIJ SOPGAVE

OPTOlYTH 30 JAAR GARANTIE rubber kijkers incl. etu i Alpin 8 x 40 BGA Alpin 10 x 40 BGA Alp in 10 x 50 BGA Alpin 12 x 50 BGA Touring 10 x 40 BGA Roya l 9 x 63 BGA Roya l 10 x 56 BGA

858 872 982 1000 1595 1905 2030

TENTO incl. etui 8 x 30 8 x 40

120 120

KITE incl. etu i Ultima 8 x 42 WA Ultima 10 x 42 WA Birdwatcher 8 x 42 WA (rubber)

595 600 400

TELESCOPEN: OPTOLYTH TBS-80 (rubber) TBS-80 (rubber) fluorite TBS-65 (rubber) oculair 20x WA, 30x WA, 70x WA en 20-60x zoom Fotoadapter

BEL BEL BEL BEL BEL

VOOR VOOR VOOR VOOR VOOR

PRIJSOPGAVE PRIJSOPGAVE PRijSOPGAVE PRIJSOPGAVE PRIJSOPGAVE

BEL BEL BEL BEL BEL

VOO R PRIJSOPGAVE VOOR PRIJSOPGAVE VOOR PR IJ SOPGAVE VOOR PRIJSOPGAVE VOOR PRIJSOPGAVE

SWAROVSKI AT-80 AT-80 HO Oculair 30x WA Zoom 20-60x Fotoadapter

ZEI SS JENA Dubbeltelescoop zoom 20-50 x mm, incl. koffer en statief (totaa l 10 kg!)

6025

STATIEVEN Manfrotto 144B + 128 LP-kop (3,3 kg) Manfrotto 055B + 128 LP-kop (3,7 kg) Au toraamstati ef

315 430 135

Diverse waterdi chte Skua etuis voor all e merken telescopen

145

Wijzigingen voorbehouden

Prijzen incl. BTW en porto

INFORMATIE:

ROY DE

HAAS

036 - 5362819

Bovenstaande artikelen kunnen besteld worden door het vereiste bedrag over te maken op giro 4148343 tnv Dutch Birding Association, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Nederland, ovv het/de gewenste artikel(en). De bestelling wordt binnen drie weken goed verpakt per post thuisbezorgd .

OPTOLYTH - NEDERLAND SIGHTS OF NATURE Postbus 49 4524 ZG Sluis Fax: 050 - 3 16 847

Alle telescopen hebben een meervoudige "CERALIN-PLUS" coating, wat resulteert in een perfekte randscherpte en een zeer helder en scherp beeld. De telescopen zijn speciaal ontwikkeld om vogels in de vrije natuur tot in het kleinste detail te observeren. De volledige rubber uitvoering zorgt voor een extra bescherming.

JAAR GARANTIE!

EEN ONGELOOFLIJKE KEUZE IN VERGROTINGEN:

• 20 x WA (breedhoek): vogeltrek, slaapplaatstellingen, observatie op kleinere afstand tot ongeveer 500 meter. • 30 x WA (breed hoek): telwerk, observatie in het algemeen, relatief grote afstand tot ongeveer 1000 meter. • 70 x WA (breed hoek): determinatie op zeer grote afstand, aflezen van ringen, nauwkeurige detailstudie van het verenkleed. • 20-60 x zoomoculair: observatie, echter zoals elk ander zoomoculair beperkt in gebruik; bij verder inzoomen en vooral bij slecht weer is vogeltrek en telwerk moeilijk door kleiner beeld (geen breed hoek) en geringe lichtsterkte. • 40 x WA en 45 x WA komen nog dit jaar.

TBG 80 GA

# 20)/

30x

VERDERE INLICHTINGEN (O.A. DOKUMENTATIE) TE VERKRIJGEN OP BOVENSTAAND ADRES 11

Vale Gier bij Durgerdam in april-mei 1993 en eerdere gevallen in Nederland Ruud Vlek & Enno B Ebels

P 28 april 1993 stapte Fokko Pad mos om c 10:3 0 op z ijn racefiets voor een trainingsro ndje doo r W aterl and, Noord ho ll and. Even na 11 :00 ontwaard e hij, fi etsend over de Ij sselmeerdijk tu ssen Schelli ngwo ude en Durgerda m, een grote roofvoge l in een boom. De afstand wa s te groot o m de vogel met het bl ote oog te kunnen determin eren. Na omgereden te z ijn ko n hij de vogel van di chterbij bekij ken en b leek dat het een gier was, waarschijnlijk een Vale G ier Gyps ful vus. O m de determin ati e zeker te stell en bes loot FP thui s zijn verrekijker te gaan halen. Daa r aa ngekomen werd en andere waarn emers van de ontdekking op de hoogte geste ld. O m 13:3 0 keerd e FP teru g met z ijn opt iek en trof de gier nog steeds aa n in deze lfde boom, terw ijl deze doo r Zwarte Kraa ien Corvus corone corone werd lasti ggeva ll en. Ko rt daa rop brak de tak waarop de vogel zat; vervo lgens vloog hij naa r een we il and en landde onder een hoogspannin gs leid ing. M et de verrekijker had FP ondertussen vastgesteld dat het inderd aad een Vale Gier was en dat de vogel gekl eurringd was . Even later arri veerd en Wim va n der Sc hot, JooP Sw aab en Ru ud Vl ek. Samen keken ze naa r het vreemde taferee l van ee n Va le G ier in een Ho ll and s weiland met op de ac htergron d de ka rakteri sti eke d ij khui sj es va n Durgerda m. De rest va n de m iddag werd de Vale G ier gez ien door enkele 10tall en voge laa rs. Sommi ge voge laars kwamen ni et kij ken o mdat ze er vanuit gingen dat de kl eurring duidde op een herkomst uit gevangenschap. 's Avond s benaderden enkele vogelaa rs de gier om te z ien hoe schuw hij was; op c 75 m afsta nd vloog hij weg. De voge l bleef zes dagen aa nwez ig in Z uidoost-Waterl and, aa nva nkelijk vooral ten z uiden van Durgerda m en Ransdorp. Later verhui sde hij naar de hoogspanningsmasten aa n de N ieuwe Gouw bij Z underdorp. De laatste waarneming dateert van 3 mei, toen de gier 's middags v liegend in de ri chting va n Broek in W aterl and werd gez ien (Vl ek 1993). [Dutch Birding 17: 133路140, augustus 1995[

Beschrijving GROOTIE & BOUW Zee r grote roofvoge l met o nbeve-

derde kop en hals en opva llende kraag. Brede, gevin gerde vleuge ls met gebogen achterrand . Re lati ef ko rte staart. Fo rse snave l met duidelij ke haak, bovensnavel zeer sterk gekro md . Stevige poten. KOP & HALS Kop vuil w it met donkere teugel en donkere v lek ro nd snavelbas is. H als vuil w it. Kraag w it. BOVEN D ELEN Li chtbruin . G rote dekve ren met donkerder bruin centru m. ONDERD EL EN Li chtbruin, iets lichte r dan bovendelen. Bevederin g va n poot w itac hti g. VLEUGE L Bove nvleuge ldekve ren lichtbruin als bovendelen, handen arm pennen donke rbrui n. O ndervleugel li chtbruin met donkerdere hand - en armpennen. Twee slagpennen aan rechterv leugel w itachti g, ongevee r ter hoogte va n ove rgang hand- naar armpennen. STAART Donkerbruin. NAAKTE D ELE N Iris donker. Snavel grij sac htig. Poot bruingrij s. V LUC HT Vleuge ls in glij v lucht met lic hte bolling en 'opgekruide' v in gers. BIJZON D ER H EDEN Brede geelw itte rin g aan linkerpoot met zwarte in scr iptie 'A l ', aa n rechterpoot smallere metalen rin g, prec ieze opsc hrift niet in ve ld leesbaar.

Determinatie De combin ati e van groot form aat, brede gev ingerde vleuge ls met gebogen achterrand , korte staa rt, o nbevederd e kop en hals, lic hte kraag en forse snave l en poten sluit all e roofvogels behalve gieren uit. De overwegend lic htbru ine onderen bovendelen en o ndervleugeldekveren, de w itte kraag en de koptekening duiden op Va le G ier en sluiten Mo nniksg ier Aegypius monachus uit. Verwa nte niet-Europese gieren di e hi er als o ntsnapte voge l gez ien kunn en wo rd en zijn Bengaa lse G ier G benga lensis, Ind ische G ier G indicus en Him alayagier G himalayensis, all e afkomsti g uit M idden- en Z uidaz i毛, en Kaapse G ier G cop rotheres uit Zuidafrika. Deze versc hillen met name va n Va le G ier in koptekening, teken ing va n de onderv leuge l en algehele kleur va n het verenkl eed (cf Inski pp & In ski pp 1985, M und y et al 1992, del Hoyo et al 1994). 133

Vale Gier bij Durgerdam in april-mei 1993 Op grond van de geheel witte kraag mag worden aangenomen dat het een adulte vogel van de Europese ondersoort G f fulvus betrof. Ondersoort en leeftijd kon later aan de hand van de ringgegevens bevestigd worden. Herkomst Op 1 mei, toen de vogel langdurig in een hoogspanningsmast zat, werd door Leo Heemskerk, Ferry Ossendorp, Arnold Veen en Lammert van der Veen de inscriptie op de kleurring afgelezen en vastgesteld dat hij om de andere poot een kleinere metalen ring droeg. Met het nummer 'A l' kon vervolgens de herkomst van de vogel worden nagegaan. Via druk internationaal telefoon- en faxverkeer en met hulp van Theo Admiraal als tolk werd uiteindelijk contact gekregen met Fulvio Genero, een ornitholoog uit Udine in Noordoost-Italië. AI geruime tijd telt hij de overzomerende Vale Gieren in de Julische Alpen, op de grens van Italië en Slovenië (Genero 1985). Begin september 1987 had hij op het dak van een gebouw in het dorpje Torsa, op c 20 km van de Adriatische-Zeekust, een uitgeputte Vale Gier gevonden, die zonder veel moei-

te gevangen kon worden (plaat 114). Het betrof een eerstejaars mannetje dat waarschijnlijk over zee aan was komen vi iegen van één van de kolonies die zich nog weten te handhaven op de Kvarner-eilanden ten zuiden van Rijeka, Kroatië. H ier broeden 50-60 paar op de kustkl iffen van Cres, Krk, Prvic en enkele kleinere eilanden. Op deze eilanden vindt nog op extensieve wijze schapenteelt plaats, waarbij de kadavers die niet opgeruimd worden de gieren tot voedsel dienen. Dit zijn de meest noordelijk gelegen kolonies van de Vale Gier in het Westpalearctische gebied (Perco et al 1983, Vasic et al 1985). In de zomermaanden trekken vooral jonge vogels van deze kolonies c 250 km in noordwestelijke richting naar de Oostenrijkse Alpen, waar in die periode kuddes schapen naar de hogere bergweiden worden gevoerd. Een vrij kleine populatie Vale Gieren bestrijkt hier de noorden zuiddalen van de 3000 m hoge bergkam de Hohe Tauern, c 100 km ten zuiden van Salzburg. Een traditionele roestplaats bevindt zich in het Rauristal, waar sinds 1979 een voederplaats voor gieren is ingericht, omdat het aantal overzomerende vogels vanwege de afnemende schapenbe-

113 Vale Gier / Griffon Vulture Cyps fulvus fulvus, 'A 1', zeven jaar oud mannetje, Durgerdam, Noordholland, 29 april 1993 (Martijn de jonge)

134

Vale Gier bij Durgerdam in april-mei 7993

114 Va le Gier / Griffon Vulture Gyps fulvus fulvus, 'A l ', juveniel mannetje, Udine, ItaliĂŤ, 2 september 1987 (Fu lvio Genera) 115 Vale G ier / Griffon Vulture Gyps fulvus (verzame ld te Dinteloord, Noordbrabant, 10 juni 1904), Instituut St Louis, Oudenbosch, Noordbrabant, november 1985 (Edward J van /jzendoorn ) 116 Va le Gier / Griffon Vu lture Gyps fulvus fulvus, 'A 1', zeven j aar oud mannetje, Durgerdam , Noordholl and, april 1993 (Marten van Dij/)

135

Vale Gier bij Durgerdam in april-mei 1993 weiding dreigde terug te lopen. Aan het eind van de jaren 1940 overzomerden nog 250-300 Vale Gieren in de centrale Oostenrijkse Alpen; in de jaren 1970 en begin jaren 1980 was dat teruggelopen tot respectievelijk maximaal 150 en 50 (Glutz von Blotzheim et al 1979, Genero 1985; Br Birds 72: 277, 1979). Kleinere groepen Vale Gieren overzomeren in de Julische Alpen, aan beide zijden van de Italiaans-Sloveense grens (Genero 1988). Sinds enige jaren worden diverse pogingen ondernomen de Vale Gier als broedvogel in de Alpen te herintroduceren. Naast de inspanningen van de Oostenrijkse afdeling van het Wereldnatuurfonds (WWF) met betrekking tot Vale Gier (en ook Lammergier Gypaetus ba rba tus) , stelt een groep Italiaanse ornithologen pogingen in het werk om in de Oostitaliaanse Alpen een broedpopulatie van Vale Gieren door herintroductie tot stand te brengen. Daartoe zijn in 1987-90 26 Vale Gieren bijeengebracht, met name afkomstig uit Spanje en Oostenrijk. Men hoopt met dit project de overzomerende wilde vogels uit Kroatië te verleiden zich bij hen aan te sluiten. De Vale Gier van Durgerdam was de eerste vogel die voor dit project werd verworven en kreeg ringnummer Al. In de periode februariseptember 1992 werden 12 van de verzamelde vogels losgelaten op de als broedplaats geselecteerde locatie nabij Forgaria nel Friuli, c 30 km ten noordwesten van Udine. Al behoorde, na vier en een half jaar in een grote vliegkooi te hebben doorgebracht, tot de eerste groep van zes vogels die in deze periode werden vrijgelaten. Op 5 februari 1992 herkreeg hij zijn vrijheid. Ter herkenning werd hij aan beide poten geringd (metalen ring aan rechterpoot met opschrift 'M 001 INBS Ozzano BO ITALY') en werden de vier buitenste armpennen in de rechtervleugel gebleekt (hiervan waren in april 1993 nog twee pennen niet geruid, plaat 113). Tevens was Al voorzien van een klein radiozendertje in de staart. Onduidelijk is of dit zendertje nog aanwezig was toen de vogel bij Durgerdam opdook; door rui van de staartpennen kan deze zender verloren zijn gegaan. Na één tot anderhalf jaar raken de batterijen uitgeput (Fulvio Genero in litt). Tot 21 april 1992 bleef Al in de omgeving van de losplaats, gepaard met een uit het project afkomstig vrouwtje (A2). Op 26 april werden beide vogels c 85 km ten westen van deze plek waargenomen. Op 14 augustus 1992 werd het vrouwtje illegaal door een jager doodgeschoten in Kleinwalsertal, Vorarlberg, Oostenrijk, c 250

136

km ten west-noordwesten van de plaats waar de gieren waren vrijgelaten (Fulvio Genero in litt). Na een lange zwerftocht belandde Al uiteindelijk bij Durgerdam, c 900 km ten noordwesten van de losplaats. Op grond van zijn bewogen levenswandel kan men van mening verschillen of Al als wilde vogel is te beschouwen. Omdat hij de eerste vogel was die voor het herintroductieproject verworven werd, moest hij immers enkele jaren op zijn vrijlating wachten . Voordat hij bij Durgerdam opdook heeft Al zich echter ruim anderhalf jaar in het wild in leven gehouden, eerst vier tot vijf maanden als juveniel en na vrijlating bijna 15 maanden als adult. Omdat de vogel oorspronkelijk wild was en de waarneming plaatsvond nadat de vogel zich vanuit zijn oorspronkelijke gebied zonder actieve hulp van de mens over grote afstand verplaatst had, is deze waarneming door de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CDNA) aanvaard (cf Wiegant et al 1995). Fulvio Genero (in litt) komt tot een vergeI ijkbaar oordeel: 'In conclusion Al is a wild bird'. In tegenstelling tot veel andere waarnemingen van zeldzame roofvogels in Nederland is hier onomstotelijk vastgesteld dat het niet om een uit gevangenschap ontsnapt exemplaar ging. Eerdere gevallen in Nederland In Nederland en elders in Europa bestaat vaak het vermoeden dat waarnemingen van deze soort op ontsnapte vogels betrekking hebben, mede omdat de soort in zijn Mediterrane broedgebied grotendeels standvogel is, vrijwel nergens in grote aantallen voorkomt en slechts in beperkte mate trekbewegingen maakt (cf Cramp & Simmons 1980; zie ook del Hoyo et al 1994, die aangeven dat enkele 1000en Vale Gieren uit Europa in Afrika overwinteren). De waarneming uit 1993 toont echter aan dat een Vale Gier vanuit de oostelijke Alpen op eigen kracht Nederland kan bereiken. De CDNA heeft vier eerdere gevallen van in totaal negen Vale Gieren aanvaard: 10 juni 1904, Dinteloord, Noordbrabant (verzwakt vrouwtje, geschoten; balg in Instituut St Louis, Oudenbosch, Noordbrabant, plaat 115); c 19 juni 1930, Twijzel, Friesland (verzameld, balg in Nationaal Natuurhistorisch Museum (NNM), Leiden, Zuidholland, plaat 118); 4 oktober 1944, Schijndel, Noordbrabant (groep van zes vogels, waarvan drie geschoten; balg van één vogel in Milieu Educatie Centrum (MECE), Eindhoven, Noordbrabant, plaat 119); en 30-31 juli 1975, Oudega en Wommels, Friesland (gefotografeerd, plaat 117).

Vale Gier bij Durgerdam in april-mei 7993 De balg van de vogel uit 1944 (MECE 1985273) is in augustus 1995 gefotografeerd door Enno Ebels. Deze balg was onderdeel van de collectie van het voormalige Natuurhistorisch Museum Beekvliet in St Michielsgestel, Noordbrabant. Deze collectie is na sluiting van het seminarie Beekvliet, waarvan het museum deel uitmaakte, aangekocht door de gemeente Eindhoven en in 1982 (grotendeels) overgedragen aan het MECE. In een door Willem Knippenberg, in 1944-71 conservator van het museum Beekvliet (cf Voous 1995), geschreven gids over de collectie Beekvliet ter gelegenheid van het 30jarig bestaan van het museum in 1963, wordt de Vale Gier vermeld, met als toevoeging 'Schijndel okt. 19446 ex'. De enige Vale Gier in de huidige collectie van het MECE heeft geen oorspronkelijk label, maar begin 1995 heeft Willem Knippenberg mondeling bevestigd dat de balg in het MECE de bewuste vogel uit 1944 is (Jan Bontenbal pers meded). Op basis van deze gegevens is er voldoende zekerheid om de waarneming te aanvaarden; conform de regels die de CDNA hanteert worden aan de hand van dit bewijsmateriaal alle zes vogels aanvaard (Edward van Ijzendoorn pers meded). Knippenberg (1962) geeft aan dat deze vogels tijdens de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog vrijwel zeker met de vanuit het zuiden oprukkende geallieerde legers meegetrokken zijn. Zij aasden op lijken van vee (en mogelijk van gesneuvelde militairen, cf Voous 1995) die in het niemandsland lagen tussen de 'corridor' naar NijmegenArnhem, Gelderland (die in handen was van de geallieerden en door St Oedenrode liep) en het in Duitse handen zijnde Schijndel. Drie van de zes vogels zijn door Engelse militairen geschoten, waarvan nu dus nog tenminste één opgezet bewaard is gebleven (zie ook Glutz von Blotzheim et al 1979). Het lot van de andere twee vogels, die zich rond 1962 in de collectie Wouters in hotel De Sterren berg in Beek, Gelderland, bevonden (Knippenberg 1962) is (ons) onbekend. Vlek (1993) geeft een overzicht van 13 meldingen van Vale Gier in Nederland met plaats, datum, bronvermelding en eventueel aanvullende informatie. Hiervan worden dus acht niet (meer) aanvaardbaar geacht. Bij deze meldingen bestaat veelal geen of onvoldoende documentatie ofwel is de datum niet tot op de maand nauwkeurig bekend. Deze waarnemingen zijn ofwel nooit beoordeeld ofwel bij de herziening van de Nederlandse Iijst afgevoerd (Edward van Ijzendoorn in litt). Voorzichtigheid bij de determinatie is gebo-

den, want in de laatste decennia bleken enkele meldingen van gieren betrekking te hebben op (ontsnapte) Bengaalse Gieren. Van 9 januari tot 1 februari 1971 trok een Bengaalse Gier bij Dongen, Noordbrabant, volgens Bogaers (1971) ruim 60000 (1) nieuwsgierige kijkers, vrijwel zeker de grootste Nederlandse 'twitch' aller tijden. In februari 1983 werd een Bengaalse Gier na een half jaar van omzwervingen in Friesland dood gevonden (Dutch Birding 5: 35,1983; foto in Reitsema 1990). Verder is ook de Monniksgier in Nederland vastgesteld, met één aanvaard geval; op 12 oktober 1948 werd een vrouwtje geschoten bij Wamel, Gelderland (de Reuver 1955, cf van den Berg & Bosman 1995, foto van de balg in Vinicombe 1994). De balg bevindt zich in het NNM. Daarnaast is zeker één gedocumenteerde waarneming bekend van een ontsnapte Monniksgier: op 29 april 1978 vliegend boven Ameland, Friesland, met een (op foto's zichtbare) langveter aan de poten (Vogeljaar 26: 255, 1978). Vermoedelijk dezelfde vogel werd op 23 april overvliegend gezien bij Castricum, Noordholland (Rienk Slings in litt). Voor een bespreking van (mogelijke) waarnemingen in 1977-78 in Zeeland, België en Wales, zij verwezen naar Vinicombe (1994). Voorkomen in Europa De Vale Gier is broedvogel in Zuideuropa en delen van Noordafrika en Azië. Na een grote terugval van het aantal broedparen in Europa in de 20e eeuw vertoont de soort de laatste jaren op veel plaatsen een sterk herstel. De grootste aantallen komen voor in Spanje (in 1989 8100 broedparen en ten minste 23 000 exemplaren, in 1982 nog 4000 paren) . Verder zijn er in Europa (van west naar oost) kleine aantallen te vinden in Portugal (158 paren in 1987); Frankrijk (c 300 paren in begin jaren 1990 in de Pyreneeën, c 30 paren in begin jaren 1990 na herintroductie vanaf 1981 in de Cevennen, Massif Centrai); Sardinië, Italië (30 paren in 1982); voormalig Joegoslavië (c 200 paren in jaren 1980, c 60 adulte vogels in Servië in 1991); Bulgarije (maximaal 10 paren); Albanië (onbekend); Griekenland (c 450 paren in 1983); Oekraïne (c 10 paren op de Krim); Europees Rusland (c 300 paren begin jaren 1990); Georgië (c 50 paren in de Kaukasus in 1979); en Azerbaidzjan (c 100-120 paren). In Roemenië, Moldavië en het grootste deel van de Oekraïne is de soort als broedvogel uitgestorven. In het Westpalearctische gebied broedt de soort verder in Noordwestafrika (100150 paren in Marokko, Algerije en Tunesië),

137

Vale Gier bij Ourgerdam in april-me i 7993

117 Va le Gier / Griffon Vu ltu re Gyps fulvus, Womme ls, Friesland, 31 ju li 1975 (mevr Faber) 118 Vale Gier / Griffon Vu ltu re Gyps fu lvus fulvus (verzame ld te Twijzel, Fri es lan d, juni 1930), Nationaa l Natuurhi sto ri sch Museum, Leiden, Zuidholl and, april 1983 (Arnoud B van den Berg) 119 Va le Gier / Griffon Vulture Gyps fulvus (verza meld te Sc hijndel, Noordbrabant, 4 oktober 1944), Mi lieu Educatie Centrum, Eindhoven, Noordbrabant, 11 augustu s 1995 (En no B Ebels)

138

Va le Gier bij D urgerdam in april-mei 7993 Turkije (500-1 000 pa ren), Cyp ru s, Syri ë en Israë l (c 70 pa ren; Cramp & Simmons 1980, Génsbo l 1992, de l Hoyo et al 1994, Marin kov ié & O rl and ié 1994). Inc identeel zwerven exemplaren, waarsc hijnlijk met name uit Z uidoosteuropa, in noordelijke richting. In Noord- en M idde neuropa zijn aa nvaa rde geva llen bekend uit België (3 -5); Denemarken (3-5); Duits land (20; 12 in Zui d-Dui ts land, 6 in Noord-D uitsland , 2 in Oost-Du its land); Enge land (een o ud en zeer summier gedoc umenteerd geva l va n twee voge ls); Estland en Letland (7); Finl and (7); Honga rij e (3); Po len (5 -6 na 1945); Tsj echi ë en Slowa kij e (3); Zweden (1); en Zwitserl and (G lutz von Blotzheim et al 1979, Cramp & Sim mons 1980). Informatie over de hui d ige status va n al deze geva ll en alsmede over aanvull ende geva ll en in de peri ode 1980- 199 4 is in het kader va n d it arti kel ni et verzameld. Dri e va n de vijf aa nvaarde waa rn emingen in Nederl and dateren uit het voorj aa r. Dit sluit aa n bij het patroon va n waarn emingen elders in Noordwesteuro pa; ongeveer tweederd e va n all e aanvaa rde geva llen va lt in de peri ode april-ju ni (cf V lek 1993). Deze concentratie va n voorj aarsgeva ll en hangt moge lij k samen met de stij gende temperaturen in het voo rj aar waa rd oo r vo ldoende th ermi ek o ntstaat voor lange zwerftoc hten naa r het noo rd en, vooral in combinatie met een krac htige zuiden- of z uidoostenw in d. Een andere of aa nvull ende verkl arin g voo r de piek in april juni vormt welli cht het feit dat in deze peri ode (vooral onvo lwassen) voge ls uit Kroati ë hun noordwaartse zomermi gratie in zetten en dan eerder vatbaar z ijn voor ve rdriftin g in de ri cht ing va n Noord- en Westeuropa. In de toeko mst zu ll en ongetw ijfe ld opnieuw Va le Gieren buiten hu n regu li ere leefgeb ieden gez ien worden. De toename van heri ntrodu ctieproj ecten in Europa (naast Noo rd-Ital ië en Oostenrijk ook in Frankrijk, cf Pekelharin g 1987, Terrasse et al 1994) kan hieraa n bij dragen. H et geva l va n D urgerdam geeft aa n dat het hierb ij zeker niet per definitie o m uit gevangensc hap ontsnapte voge ls hoeft te gaa n. Zonder dui de lij ke aanw ijz ingen van het tegendee l verd ient het da n ook aanbeveling geva ll en in o nze contreien te behande len als w ilde vogels.

Dankzegging W ij danke n Theo Ad miraa l, Peter Ba rthel, A rn o ud va n den Berg, Jan Bontenbal (MECE), A lexa nder Bu hr, Bunna Ebe ls-Hov ing, Harri e va n Gaa l (MECE), Fu lvio Genero, C J Hazevoet (In sti tuut voor Systematiek en Popul ati ebi o log ie,

Amsterd am), Edwa rd van Ijzendoorn (CONA), Ma rtijn de Jo nge, Jan van der Laan (CONA), Fokko Padmos, Kees Roselaa r en A rn o ld Veen voor hun hul p bij het traceren van de herkomst van A l en voor hu n versc hillende bij drage n aa n de totsta ndkoming va n d it art ike l.

Summary GRIFFON VULTURE NEAR DURGERDAM IN APRIL-MAY 1993 AN D PREVIOUS RECORDS IN THE NETHERLANDS From 28 April to 3 May 1993, an adul t male G riffon Vul ture Cyps fulvus stayed near Durgerd am, nort h-east of A msterd am, Noord ho ll and. The bird was ringed on the left leg (w hi t ish, w it h black in sc ri ption 'A l ') and was traced to have been rin ged in northern Ita ly, w here it was fou nd exhausted as a ju venile in ea rl y September 1987. Th e bird almost ce rtainl y ori gin ated from the breed in g co lonies on t he island s off the coast of Croatia. The b i rd was held in capti v ity for fou r and a half yea rs together w ith several im ported bi rds, as pa rt of a proj ect to re-establi sh a breed in g popul ati o n in the eastern A lps. The bird was the first bi rd to be released for thi s project, in th e Itali an A lps, on 5 Febru ary 1992 . It was seen near th e release area until 21 Ap ril 1992, togeth er w ith its mate (A2) and both we re see n c 85 km to the west on 26 april 1992. A2 was illegall y shot in Austri a on 14 A ugust 1992 . A l was not reported aga in until found sitting in a tree near Durgerdam on 28 Ap ril 1993 . The bird stayed in this area for six days, often sittin g on the groun d or perched on electric ity pol es . Thi s obse rvati on constitu tes the fifth record (a nd 10th indi v idu al) fo r the Netherl and s; ea rl ier records we re on 10 June 1904, c 19 June 1930, 4 October 1944 (s ix!) and 30-3 1 July 1975. The record during th e Second W orl d W ar co ncerned a group of six bird s fo raging betwee n the front-lines of allied and German fo rces near Schijnde l, Noord brabant. Three birds we re shot by Engli sh military, of w hich one is still exhi b ited at Eindhove n, Noordbraba nt. Desp ite its long stay in capti vity, the D utch ra ri ties commi ttee (CDNA) co nsidered the w il d ori gin of th e bird from 1993 and the fact that it wan dered to the Netherl and s after its release in Italy (w ithout any detectabl e d irect hu man influence) suffic ient reason to accept it as a vag rant. Several o lder reco rds of thi s species have been rejected because of insuffic ient documentation. Caut ion w ith identificati on is needed beca use several other vultu re spec ies may occ ur as escapes. For in stance, there are at least two doc umented sightin gs of escaped Ind ian W hite-backed Vultures C benga lensis in the Netherland s. Monk Vulture Aegypius monachus has been record ed o nce as an appa rentl y w il d bi rd , in October 1948; a proven escape (wea rin g leath er stri ngs) was photographed in Ap ril 1978. G riffo n Vultures have been recorded in many countries north of their southern Europea n breeding areas. Despite the reduced breed in g popu lation, vagrancy to north -western Europe is (still ) poss ible, as shown by th e 1993 record . Every Griffon Vu lture observed in north -

139

Va le Gier bij Durgerdam in april-mei 7993 western Eu ro pe sho u Id th erefo re be rega rded as a vagrant unl ess th ere are clea r indi cati o ns of capti ve o ri gin.

Verwijzingen va n den Berg, A B & Bosman, C A W 1995. Lij st va n Nederl and se voge ls. Vierde ed it ie. Sa ntpoort-Zuid. Bogae rs, G 19 71. Drukte rand een Bengaa lse gier. Vogelj aa r 19: 42 6-42 7. Cramp, S & Simmo ns, K E L 1980. Th e b ird s of th e W estern Palearcti c 2. Oxfo rd. Genera, F 198 5. Indag in e sull a presenza del Gri fo ne Cyps fu/vus sull e Alpi o ri entali. Ri v Ital di ornithol 55: 11 3-1 26. Genera, F 1988 . Co nsid erati ons o n th e prese nce of th e Griffon Vulture (Cyps fulvus ful vus Habli zl 1783) in th e Juli an Alps. Laru s 38-39: 137-145. Génsbo l, B 1992 . Bird s of prey of Britain and Eurape, North Africa and the Middle East. Herziene druk. Lo nden. G lutz vo n Bl otz heim, U N, Bauer, K M & Bezze l, E 1979. Handbu ch der Vögel Mitteleuropas 4. Wi esbaden. del Hoyo, L Elli ott, A & Sargatal, J 1994. Handbook of the bird s of th e wo rld . Barce lon a. Inskipp, C & Inskipp, T P 1985 . A guide to th e bird s of Nepal. Lo nd en. Knippenberg, W H Th 1962. Zes Vale Gi eren (C yps fulvus fulvus Habli z l)) in Nederl and . Limosa 35 : 165. M arinkov ié, S & Orl andi é, L 1994 . Statu s of the Griffo n Vulture C yps fulvus in Serbi a. In: M eyburg, B-U & Chance llor, R D (editors), Rapto r conservati o n today, Berlijn, pp 163 -172. Mundy, P, Butchart, D, Ledger, J & Piper, S 1992 . The

vultures of Afri ca . Lo nd en. Pekelh arin g, D A 1987. De Va le G ier in de Ceve nn en. Voge lj aa r 35: 34 2-343. Perco, F, Toso, S, Susfc, G & Apo ll o ni o, M 1983 . Initial data fo r a stud y o n th e statu s distributio n and eco lo gy of th e G riffo n Vul ture (Cyps fulvus fulvus Habli z l 1783) in the Kva rn er A rchipelago. Laru s 33-35 : 9913 4. Reitsema, D 199 0. Een voge l z it ni et in het z iekenfo nd s. Drac hten. de Reuver, H J A 1955 . De Monniksg ier, Aegypius monachus (L.), ee n ni euwe soo rt voo r Nederl and . A rd ea 4 3 : 175-1 76. Terrasse, M , Bagnolini, C, Bo nnet, L Pinn a, J-L & Sarraz in, F 1994. Reintrodu cti o n of th e G ri ffon Vulture Cyps fulvus in th e M ass if Ce ntral, France . In: M eyburg, B-U & Ch ance llor, R D (edito rs), Raptor co nservati o n today, Berlijn , pp 479-4 91. Vas ié, V, G rubac, B, Susié, G & Ma rinkov ié, S 1985. Th e statu s of bird s of prey in Yu goslav ia, w ith particul ar reference to M acedo ni a. In : Newto n, I & Ch ance llor, R 0 , Co nse rvati o n studi es o n raptors, ICBP Techn publ 5, Ca mbrid ge, pp 4 5-53. Vini combe, K 1994. The Welsh Monk Vulture. Br Bird s 87 : 613 -622 . Vl ek, R 1993 . Vale Gi er Cyps fulvus pl eisterend in Z .O .-Waterl and, 28 april-3 mei 1993. Een ni euwe voge lsoo rt voor de reg io A msterd am en om stre ken? Gi erzwa lu w 31: 44- 58 . Voou s, K H 1995. In de ban va n voge ls. Utrecht. Wi egant, W M , Steinh aus, G H & CDNA 199 5. Rare bird s in th e Neth erl and s in 1993. Dutch Birding 17: 89- 101.

Ruud Vlek, Spuistraa t 3 02, 707 2 VX Amsterdam, Nederland Enno B Ebels, Lessinglaan 77-2, 3533 A N Utrecht, Nederland

140

Variability in coloration of Wallcreeper Miroslav Saniga

opulations of Wallcreeper Tichodroma muraria are sparse and widely scattered, often in remote and inaccessible areas, due to the species' special habitat requirements of near-vertical rock faces and gorges at middle and high altitudes (500-2500 m). This makes gathering of basic information on this species difficult. For example, the plumage patterns and coloration are not weil known, judging from the illustrations in handbooks and field guides. These illustrations are mainly based on museum skins but they are not representative of all European populations or not sufficiently accurate to be representative of any European population. Typically, a field guide shows a male in breeding plumage and states that in winter both sexes have a white throat and breast. To date, LĂśhrl (1967, 1974, 1976), Glutz von Blotzheim & Bauer (1993) and Cramp & Perrins (1993) summarize best the state of know-

B (8)

A (8)

ledge of Wallcreeper plumage patterns and coloration. Since 1980, I have studied Wallcreepers in detail in the VĂŠlka Fatra mountains and, in 198894, I have made additional studies of a populati on in the MalĂĄ Fatra mountains, both part of the Slovak Carpathians. During the breeding season, I made field observations of 50 adult birds (26 females and 24 males), and studied 11 adults (six males, four females, one of undetermined sex) and 14 fully-fledged juveniles in the hand . In both sexes, considerable variation was recorded in plumage pattern and coloration, especially on throat, breast and wing.

Throat and breast In males, four patterns were distinguished, relating to the extent of the black area on throat and breast (figure 1). In type A (eight males), the

C (6)

D (2)

FIGURE 1 Types (A-D) of coloration of throat and breast in male Wallcreeper Tichodroma muraria

(number of birds found within type in parentheses) (Miroslav Saniga)

W u/eh 8irding 17: 14 1-145, augustus 19951

141

Variabi/ity in c%ration of Wallcreeper

142

120

121

122

123

124

125

Variability in c%ration of Wallcreeper black area reach ed to above the eye and furthest down and across the breast. In type B (e ight mal es), the black area was a littl e smaller and just reached the eye. In type C (six males), the black area on throat and breast was much reduced and did not reach the eye. In type D (two mal es), the black area was at its smallest and did not reach the breast nor the eye. Th e bl ack area in males was not bordered by white as in femal es. The fem ales showed even greater variability. Six types were distinguished, relatin g to the extent of the black area on th e throat (figure 2). In type A (10 females), there was no black at all , birds having a white chin , throat and breast. In type B (seven females), a small black spot in the centre of the white throat was visible (four of th ese did not even have a clear compact spot but rather alocal concentration of black feathers appearing as a spot from a distance) . Nine females (types C-F) had more extensive black areas on the throat and partly also on th e breast but the black was always bordered by a white strip. Furthermore, the black on the throat was less saturated and ge nerally duller than in males.

Wing All examined birds (adults and juvenil es) had th e same pattern of two elliptical white spots on the inner web of p2-5 (primaries numbered ascendantly; figures 3 and 4, plate 121). Furthermore, three out of 11 adults examined in the hand also had two white spots on the inner web of p6; two other birds had only one prox imal white spot on the inner web of p6 but had a distinct indication of another distal spot in the form of a greyish mark; in two birds, th e inner web of p6-7 only had a subtermin al rusty spot; and four birds had no spots at all on p6-7 . P8-10 showed an apparently random occur-

rence of prox im al rusty spots. In two out of 11 ad ults examined in the hand, the proximal rusty spot was present on the inner web of p8-10 ; th ree bird s had a spot only on p8; two birds had a spot on p8-9; and four birds lac ked any rusty spot on p8-1 O. Th e presence of rusty spots on the secondaries was also var iabi e. Four out of 11 adults examined in the hand did not have any rusty spots on the inner web of th e secondaries; five bird s had rusty proximal spots on sl-5 (secondaries numbe red ascendantly); and two had distinct spots on sl-5 and an indistinct rusty wash on s6. Nine out of th e 24 mal es and 16 out of the 26 females observed only in the field had rusty stains on th e secondaries . In 14 juveniles studied in the hand, there was always a rusty spot on p6-10 and on sl-6. All juveniles had rusty spots, irrespective of presence or absence of spots in parent birds . Variability of the white tips on th e primaries and secondaries was also considerable. Five out of 11 adults examined in the hand had a clear white tip to plO and to sl-3; three birds had white tips to p7-10 and to sl-6; and three birds lacked any white tips to the remiges. In juvenil es, the tips were wider and commencing on pS and often occu rri ng on s1-6 .

Differences between mal es and females Th e birds of the 27 breeding pairs (23 complete pairs, three nests sites attended by female only, one nest visited by male only) studied in the fi eld , showed clear differences between the sexes. Apart from th e already mentioned difference in th e pattern of throat and breast (cf figures 1-2), mal es usually had more contrasting coloration, with dark grey upperparts (espec ially crown and nape) and underparts, whereas females had pale grey upper- and underparts. Upperwings

120 Wallcreeper / Rotskruiper Tichodroma muraria, female, Malá Fatra mountains, Slovakia, 2 Jul y 1991 (M iroslav Saniga). Note characteristi c pale-grey upperparts (manti e and nape), white narrow tips to p10 and s1-3 and deep

red pattern on primary coverts, lesser and median upperwing-coverts and remiges 121 Wallcreeper / Rotskruiper Tichodroma muraria, adult femal e, Malá Fatra mountain s, Slovakia, 2 Jul y 199 1 (M iroslav Saniga). Note white ellipti ca l spots on p2-5 (p4 absent!) and ru sty spots on p6-8 122 Wallcreeper / Rotskruiper Tichodroma muraria, adult female, Malá Fatra mountain s, Slovakia, 2 Jul y 199 1 (M iroslav Saniga). Note rusty spots on p7-8 and on s1-5 123 Wallcreeper / Rotskruiper Tichodroma muraria, fully fledged juvenile, Malá Fatra mountains, Slovakia, 13 Jul y 1991 (M iroslav Saniga). Note conspicuous whitish tips to remiges and typically small area of red on wi ngs 124 Wallcreeper / Rotskruiper Tichodroma muraria, juven il e, Malá Fatra mountains, Slovakia, 13 Jul y 199 1 (M iroslav Sa niga). Note ru sty spots on p8-1 0 and whiti sh tips to p6-1 0 125 Wallcreeper / Rotskruiper Tichodroma muraria, juven il e, Malá Fatra mountains, Slovakia, 13 Jul y 1991 (M iroslav Saniga). Note white elliptica l spots on p2-5 and whitish tips to p6-1 0 143

Variab i/ity in c% ration of Wallcreeper

C (3)

0(2)

E (2)

F (2)

FIGURE 2 Types (A-D) of co loration of throat and breast in female WalJcreeper Tichodroma muraria (number of bird s found w ithin type in parentheses) (M iros /av SanigaJ

144

Variabi/ity in c%

ration of Wal/creeper

FIGURE 3 Wallcreeper Tichodroma muraria, male in flight from below (M iros/av Saniga). Note two w hite ellipti ca l spots on p2-5, o ne w hite proximal spot o n p6 and rusty spots (s haded) on p7-10 and s1-6

FIGURE 4 Wallcreeper Tichodroma muraria, fema le in fli ght from side (M iros/av San iga). Note two w hite elliptical spots o n p2-5 and rusty spots (s haded) o n p7-1 0 and s1-6

and uppertail were darker in males (brown ishblack) than in females (bl ac k-brown ). The females generally appeared to be paler and dull er than the males . The data provide no correlation between the extent of black on throat and breast and the age of the birds. Further studies may prove o r disprove any such link.

Mannetjes wa ren contrastrijker gekleurd dan vro uwtjes, met donkergrijze boven- en o nd erd elen (li chter grij s bij vrouwtjes). De bovenvleugel en bovenstaart wa ren bij mannetjes donkerder dan bij vrouwtjes. Alle voge ls, zowe l adulte als juveniele, hadden twee ellipti sc he w itte v lekken op p 2-5 (handpen nen va n buiten naa r binnen genummerd). Het voo rkomen va n één of twee w itte v lekken op de andere handpen nen was va ri abe l. Bij adulte voge ls var ieerde het voorkomen van roestrode vlekken op de bas is va n de binnenste han dpennen en de armpenn en sterk, va n geen vlekken tot vlekken op p8-10 en s1-5. De o nderzoc hte ju veni ele voge ls had den altijd een roest rode vlek op p6-10 en s1-6. De aanwez igheid va n w itte toppen aan de binnenste han dpenne n en de buitenste armpen nen va ri ee rde bij ad ulte voge ls va n geen, v ia all een op p10 en s1-3, tot p7-10 en s1-6. Bij ju veni ele voge ls wa ren de w itte toppen breder en aanwezig vanaf pS en meestal op s1-6. Het rozerood op handpenn en, handpendekveren en middelste en kleine bovenvleugeldekveren was bij ju ven iele bleker en minder diep dan bij adulte voge ls; de dieprode k leu r bevond zic h bij ad ul te voge ls ook over ee n groter opperv lak van de v leuge l.

Differences between adults and immatures The throat and breast of juven iles remain ashgrey, similar to th e underparts, until the postjuven il e moult in September. After this moult, throat and upperbreast are white, as in adults. The only 51 ight difference is th e co loration of th e wing. First-winter birds have paler red markin gs than ad ults on the lesser and median wing-coverts and the primary coverts and also on the remiges. Adu lts (second year and o lder) have deep red wing markin gs over a greater area of the wi ng (cf plates 120 and 123). Samenvatting VARIATIE IN VERENKLEED VAN ROTSKRUIPER Aan de hand va n populaties va n de Rotskruiper Tichodroma muraria in Slowak ij e wo rdt de var iatie beschreven van de tekening va n keel en boven borst, de elliptische w itte v lekken op de handpe nnen, de ronde roestrode v lekjes op de basis van de handen armpen nen en van de aa nwez igheid va n w itte toppen aan de handpenn en. De va ri atie in het patroon va n keel en borst bij mannetjes en vrouwtj es is afgebee ld in figu ur 1 en 2. Er werd geen verband gevonden tussen de omvang van de zwarte v lek en de leeftijd . De keel en borst van ju venie len bleven asgr ij s tot aan de postju venie le rui in septe m ber. Daarna, in het ee rste-w interkl eed, wa ren kee l en borst wit, als in adu lt winterkl eed.

References Cramp, S & Perrins, C M 1993. The bi rd s of the Western Pa learctic 7. Oxford. G lu tz vo n Blotz heim, U N, Bauer, K M & Bezzel, E 1993. Handbuch der Vöge l Mitteleuropas 13. Wiesbaden. Löhrl, H 1967. Das Brutkleid des We ibchen Mauerläufers (Tichod roma muraria). Journ Ornitho l 108: 22 1-223. Löh rl , H 1974. Z um Jugendkleid des Mauerläufers (Tic hodroma muraria). Journ O rnith ol 11 5: 236-239. Löh rl , H 1976. Der Mauerl äufe r. Wittenberg-Lutherstadt.

Miros/av Sa niga, /n stitute of Forest fc%gy, S/ovak Academy of Sciences, Research Station, SK-976 02 Staré Hory, S/o vakia

145

Mededelingen _ _ _ __ _ _ __ Poelsnip in Workumerwaard in juliaugustus 1 994 Op 30 juli 1994 ontdekten wij in de Workumerwaard, Friesland, een Poelsnip Gallinago media (Berlijn & Luijendijk 1994). De voge l werd rond 17:00 gevonden tussen c 75 Watersnippen G gallinago en trok de aandacht door het grotere formaat dan Watersnip, de markante rechtopstaande houding en de korte snave l. Deze houding herinnerde ons aan afbeeld in gen van baltsende Poelsnippen. Na c vijf minuten in deze houding te hebben gezeten begon hij te foerageren op droge gedeelten van het natte we il and. Nadat de voge l bijna een uur o nafgebroken bekeken was kon hij dichter benaderd worden, tot op minder dan 10 m. Hierbij nam de voge l weer de eerder genoemde 'ba ltshoud ing' aan. Bij het opvliegen werd een zacht krok gehoord waardoor de determinatie definitief bevestigd we rd. De vo lgende ochtend vroeg bleek de voge l nog aanwez ig te z ijn en kon hij, zowel in z it als in vlu cht, door vele 10-tallen voge laars bekeken worden. In tegenstelling tot (vrij we l) all e eerdere Poelsnippen in Nederland in de afge lopen dece nni a bleef dit exemplaar langd urig aanwez ig. De laatste waarnemi ng was op 8 augustus. Mede hierdoor kon deze soort voor het eerst in het ve ld in Nederland (herkenbaar) gefotografeerd worden en kon een uitvoerige beschrijving van zowe l verenk leed als gedrag worde n opgeste ld . O nderstaande besch rij vi ng is gebaseerd op foto's van MB, Oscar Endtz en H ans Gebu is en ve ld notities en sc hetsen van MB, Ruud van Dongen, Gera ld Driessens, Jaap Eerdmans, Tom van der Have en TL. ALGEMENE INDRUK Forse sn ip, ongeveer kwart tot éénvijfde zwaarder/groter (meer in massa dan in formaat) dan Watersnip, met relatief kortere, zwaardere snavel, zwaardere borst en buik en bredere vleugels. Kop groter en ronder lijkend dan bij Watersnip. Snavel ongeveer kwart korter dan bij Watersnip met 'hogere' snavel basis en iets opgewipt lijkend. Poot relatief dik en vrij lang. KOP M inder contrastrijk getekend en bleker dan bij Watersnip . Voorhoofd en krui nstreep licht geelachtig, zijkru instreep donker en voor oog zeer smal , doorlopend tot achterkop. Wenkbrauwstreep crèmekleurig, over vo lle lengte even breed, niet verbredend voor oog als bij (somm ige) Watersn ippen. Teugel donker en vrij

146

breed. Oogstreep donker. Vrij brede donkere streep over wang, minder opva llend dan bij meeste Watersn ippen. Wang beige. BOVENDELEN Als bij Watersnip maar donkerder, met minder opva ll ende lichte sn ipstrepen over schouder. Ega ler lijkend dan bij Watersnip. Bovenstaartdekveren bruin, donker gemarmerd. ONDERDELEN Kin en keel bleek roomkleurig tot bruingeel. Borst zwaar 'gewolkt' met donkere vlekking op warm- li chte ondergrond (op zijborst zelfs iets oranjeachtig), op bui k 'rommelig' doorlopend en warme grondkleu r witter wordend. Geen duidelijke afscheiding tussen borst en buik als bij Watersnip. Op zijborst donkere vlekking overgaand in drie rijen donkere chevrons. Flank zwaar getekend met twee tot anaa lstreek doorlopende rij en donkere chevrons, 'netter' dan op borst en naar midden van buik toe vervagend . Alleen vu il w it centrum van buik en anaa lstreek zonder schubteken ing. V LEUGEL Bovenvleugel donker met sma lle w itte randjes aan (grote en middelste) dekveren (naar binnenste veren toe duidelijker wordend), onopva ll ende crèmewitte vleuge lstrepen vormend . Smalle lichte eindband aan armpennen, sma ller en minder opva ll end dan bij Watersn ip. Ondervleugel geheel gebandeerd, op afstand egaa l grijs lijkend. Geen w itte baan over midden van ondervleugel als bij Watersnip. STAART Als bij Watersnip, rossig bruin. Witte eindband van staart op bu itenste staartpennen verbredend en meer w it verton end dan bij Watersn ip (af en toe bij landen of opvliegen zichtbaar). Buitenste drie of vier staartpen nen w it met smalle donkere bandering (Arnoud van den Berg pers meded). NAAKTE DELEN Oog donker. Snavel opva ll end tweekleurig, van snavel basis tot helft van snavel vleeskleurig tot rossig bru in, rest donker grijsbru in tot zwart. Poot grij sachtig. GELUID Eenmaal bij opvliegen laag en zacht krok gehoord, meestal geluidloos opvliegend. GEDRAG Vlucht 'zwaarder' dan bij Watersnip, niet zigzaggend en meestal over kortere afstanden . M inder gauw opvliegend dan Watersnippen. Met Watersn ippen optrekkend maar ook vaak solitair foeragerend. Voorkeur voor foerageren op drogere gedeelten dan Watersn ippen . De determinatie was dankzij de gunstige waa rnemingsomstandigheden we inig prob lematisch. De combi natie van grootte, korte snavel met hoge basis, zwaar geschubde en gebandeerde o nderde len (met alleen kleine w itte buikvlek) en ondervleuge l, sma ll e w itte v leugelstrepen, relatief sma lle en onopval lende witte v leugelachterrand en witte staartzijden past goed op Poe lsnip en sluit Watersnip uit (Cramp & Simmo ns 1983, IDulch Birding 77 : 746- 760, augustus 79951

Mededelingen

126 Poelsnip / Great Sni pe Ga llinago media, juveniel , Workumerwaa rd, Friesland, 6 augustus 1994

127 Poe lsnip / Great Snipe Ca llinago media, ju veniel, Workumerwaard, Friesland, 31 juli 1994

(Hans Cebuis)

(Osca r Endtz)

H ayman et al 1986). Het ge luid en ged rag ondersteunen de determinatie. Voor verschill en met andere snipsoorten , zoa ls Stekelstaartsnip G stenura, Siberische Snip G mega /a en 'Amerikaanse W atersnip' G (g) d elicata (die all e drie een gehee l geba ndeerd e ondervleugel hebben en in W esteuropa als dwaa lgast kunnen voorkomen), wordt verwezen naar van Spanje et al (1995) en de daa rin genoemde verwijzingen. Het feit dat de li chte v leugelstrepen op de bovenvl euge l relati ef smal waren (zowel in z it als in vlucht) en de bandering op de buitenste staartpennen duiden op een juveniele vogel. Adulte Poelsnippen hebben veel bredere witte toppen aa n de dekveren en daardoor meer opva ll ende en wittere vleugelstrepen en ongete kende witte bu itenste staartpennen. Eerstej aa rs vogels krijgen deze vleugeltekening in november-december; in j anu ari rui en de buitenste staartpennen naa r vo ll ed ig witte pennen en va naf di e tijd z ijn o nvolwasse n voge ls ni et of nauwe lijks meer te onderscheiden va n ad ulte. De aa nvaa rdin g door de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CD NA) va n een Poelsnip bij Op heusden, Gelderland, op 12 j anu ari 1980 als tweede-kalenderj aar is derh alve cu ri eus en verdient heroverwegi ng (cf Blankert & CDNA 1982). Op 2 augustus zagen RvD, JE, Tvd H en c 15 andere voge laa rs de Poelsnip langdu ri g in het gras land z itten. Hi erbij v iel hen, nadat de vogel had z itten slapen en z ich had uitgerekt, de eerder beschreven 'ba ltshouding' op. Hierbij strekte de vogel z ich ve rti caa l tot max im ale lengte, met hor izontaa l geho uden snavel, zo ver moge lijk

vooruitgestoken borst en ' ingehouden' buik . Dit ged rag deed sterk denken aan de klassieke baltshouding va n mannetj es op de baltsplaatsen in de broedgebieden (cf M眉ller & K枚ni gstedt 1989). Tevens reageerde de vogel met een snel staartspreiden op naderende Watersnippen (Tom van der Have in litt). Dit staartsp reiden nam MB wederom op 6 augustus waa r. Dit gedrag zou mogelijk kunnen duiden op wat in het Engels wel 'shock-display' wordt genoemd en beschreven is voor, bijvoorbee ld , Kl ein e Trap Tetrax tetrax en Grote Trap Otis tarda (C ramp & Simmons 1980). Bovengenoemde waarnemers stelden eveneens een an der foerageergedrag vast dan bij Watersnippen . Laatstgenoemde foerageerden op hun bekende drukke w ijze als ' naai mac hines', waa rbij de snavel voortdurend verticaal snel op en neer bewogen werd, terwijl de Poe lsnip dit niet deed en z ich als een meer behoedzame, langzaam lopende 'z icht jager' gedroeg. Wanneer de Poelsnip in de gro nd wroette bukte hij verd er voorover dan de Watersnippen, waarschijnlijk ten gevo lge van de relatief kortere snavel, waa rbij soms geruim e tijd alleen het achterlijf duidelijk boven het gras uitstak. Dit geva l betrof het 12e sinds 1 j an uar i 1977. V贸贸r die datum was de Poelsnip gee n beoordeelsoort. Voor een behandel in g va n het voorkomen in Nederl and z ij verwezen naa r va n Spanje et al (1995). Enkele dagen voor het geva l in de Workumerwaard , op 24-26 juli , werd een ju veni ele Poelsnip gez ien en gevangen op de ringbaan nabij Zandvoo rt, Noordholland . Dit betrof de eerste ringvangst in Nederland (va n Spanje et 147

Mededelingen al 1995). De twee geva ll en z ijn door de CDNA aanvaard en betekenen het tweede en derde juligeva l voor Nederland. Deze mededeling is tot stand gekomen met hulp va n Arnoud van den Berg, Gera ld Driessens, Jaap Eerdmans en Tom van der Have. Wij danken hen voor hun bijdragen.

Summary GREAT

SN IPE

WORKUMERWAARD

JULy-AUGUST

1994 From 31 Jul y to 8 August 1994, a juvenile Great Sn ipe Ca llinago media stayed at Workumerwaard, Friesland. The b ird was picked out from a group of c 75 Co mmon Snipes C ga llinago by its larger size and the remarkable upright stance (remi ndin g of d isp lay posture). In compa ri so n w ith Common Snipe, it had more heavi Iy barred underparts, comp lete ly barred underwings, more w hite in the tail and a shorter b ico loured bill, and the feed ing action was slower and more deliberate. This is the 12th record of G reat Sn ipe

sin ce 1977 for the Netherl ands . The 11 th was see n and trapped at Za nd voort, Noordholl and, on 24-26 July 1994 (van Spanje et al 1995).

Verwijzingen Berlijn, M & Luijendijk, T J C 1994. DB Actuee l: Poelsnip op herhaling in Workumerwaard. Dutch Birding 16: 175. Blankert, J J & CDNA 1982. Rare bi rd s in Netherlands in 1980. Dutch Birding 4: 41-49. Cramp, S & Simm ons, K E L 1980, 1983. The birds of the Western Palearctic 2, 3. Oxford. Hayman, P, Marchant, J & Prater, T 1986. Shorebirds: an id entification gu ide to the waders of the wor ld. Londen . M üll er, H E J & Königstedt, D 1989. Bemerkungen zu Balz, Brut und Bestimmung der Doppelschnepfe Ca llinago media. Limicola 3: 197-216. van Spanje, T M, Vee l, P & va n den Berg, A B 1995. Vangst van Poelsnip te Zandvoort in juli 1994. Dutch Birding 17: 106- 11 3.

Max Berlijn, Wilhelminastraat 9, 6285 AS Epen, Nederland Teus J C Luijendijk, Nieuwe Rijn 44a, 2312 JG Leiden, Nederland

Creat Snipe on 100 Dutch Cuilder bank note In Dutch zoo log ica l musea, Blankert (1980) found on ly 33 spec imens of Great Snipe Ga llinago media co ll ected in the Netherlands during 1885-1 94 1. Therefore, it might be of interest to note that I am in the possession of two mounted spec imens w hi ch were co ll ected by my father at Wesepe, Overij ssel, the Netherlands, on 16 September 1944 and 15 September 1945. Both bi rd s have 16 rectrices of wh ich the outer pairs are whi te with some dark bars.

Interestingly, the latter spec imen has been used as a mode l by the arti st who made the spec ies' illu stratio n for th e back side of the current 100 Dutch Gu ild er bank note, w hi ch was first issued in 1977. Although this is perhaps not the best sketc h of G reat Snipe, it is certa inl y the o ne whic h got multiplied most. Besides, I do not know any Great Snipe record or any other rarity record of w hich the documentation reached such a large publi c. Reference Blankert, J J 1980. Herkenning van Poelsnip en voorkomen in Nederland. Dutch Birding 2: 106-115.

C J (jan) Coldewey, Bolmansweg 6, 7214 DL Epse, Netherlands

Bonapartes Strandloper bij Holwerd in augustus 1994 Op 19 augustus 1994 waren Chr istian Dietzen en Sascha Rösner aan het voge len b ij Holwerd, Friesland. Bij de pier van de boot naar Ame land zochten zij om ongeveer 17:00 het wad af in de hoop leuke steltl opers te vinden en te foto148

graferen. Na en ige tijd zag CD een kleine, helder gek leurde, langv leuge l ige strand loper Ca lidris. CD en SR beseften direct dat hier een zeldzame Amerikaanse strand loper liep. Toen na enige t ijd en nadere in spectie bleek dat de vogel w itte bovenstaartdekveren had, was het voor beiden du ide lij k: een Bonapartes Strand loper C fuscicollis. SR maakte enkele foto's va n de voge l. Ook de vo lgende dag was de Bonapartes Strandloper bij

Mededelingen laag w ater aanwez ig. C D e n SR troffen in de o m gevin g geen andere v oge laars en v e rvol gd e n

hun toc ht naa r d e Lauwe rsm eer, Groningen, w aa r z ij uiteinde lijk and ere v oge laa rs o ve r hun ontde kkin g ve rte lde n. Bo v e ndi en ko n nu d e inspreeklijn va n informati e wo rd en voo rz ien, z od at het nieu ws ' s avond s o p d e Dutc h Birdin g-voge llijn stond e n v ia het sem afo on c irc uit we rd ve rspre id . O p 2 1 augustus waren a l vro eg enkel e vo gelaars aan wez ig. Vanwege hoog water wa ren aanva nkelijk geen ste ltlo pers aanwez ig m aar tijd ens afgaand w ate r, o m c 11 :30 , zage n Ro ef Mulder, Edwin d e W ee rt en enke le and e re n een kl e ine ste ltloper v li egen di e een paa r keer een hoog dz iet li et horen . Z ij ve rm oedden d at dit de gezochte v oge l w as. Toe n na eni ge tijd een stuk wad w as drooggevallen zag RM hem lopen tussen Bonte Strandlopers C alpina en Bontbekpl evi ere n Charadrius hiaticula. RM maakte d e eveneens aanwez ige Leo H eemskerk attent op d e steltloper. Di e ko n, na eni ge ke nme rke n gecontrol eerd te hebbe n, d e d ete rmin ati e als Bonapartes Strandlope r bevesti gen e n het ni euws doorpi epen . Die dag is d e v ogel tot donker door 10-ta ll en v oge laars gez ie n . Ondanks intensieve z o ekacti es op 22 en 2 3 augustus is hij d aa rna ni et m eer aangetroffe n. Ond e rstaand e beschrijvin g is geb aseerd op foto's van SR, v e ld notities v a n CD, Be rt d e Bruin , Sybrand d e Bruin e n Max Berlijn en sch et sen v a n Dirk M oerbeek. G ROOTTE & BO UW

O p c 200 m iets kl einer dan of

even groot als kl einste aanwez ige Bonte Strandl oper,

waa rmee direct vergelijkbaar, maar met meer langgerekt achterlijf en plattere buik. Di chterbij (80-100 m) duidelijk kl einer en minder rond . In directe ve rgelijking groter dan Kl eine Strandloper C minuta. Vleugels lang, duidelijk voo rbij staart stekend (niet zo ve r als handpennen voo rbij terti als) . Vl euge lpunten som s gekrui st gehouden (alleen zichtbaar wa nneer voge l va n waa rnemers af I iep en naa r grond pikte, zodat onderkant va n achterl ijf zichtbaar). Handpenprojecti e o ngevee r eve n groot als zichtbare deel va n tibi a en o ngevee r tweederde va n terti allengte. Poten (voor zove r te zien) in vlucht niet voo rbij staa rt stekend . Tarsus o ngeveer tweemaa l zo lang als tibia. Leek v rij hoog op poten te staa n. Sn avel licht gekromd maar duidelijk korter en minder gebogen dan bij Bonte Strandloper, o ngeveer eve n lang als we nkbrauwstreep (dus iets korter dan kop) en spits toelopend. In eerste indruk ove rwege nd grij s-w it gekl eurd en daard oor steeds eenvoudi g teru g te vinden. Tijdens vlucht af en toe gemakkelijk te vo lgen door grij ze indruk en w itte bovenstaartdekvere n. KO P Kruin met grij ze grondkl eur en fijne donkere lengtestreepj es. Wenkbrauwstreep w itachtig met enige grij -

zige tekening, v rij lang (reikend tot achterrand van oorstreek) en versmallend met kromming ac hter oog, op voorh oofd bij eenko mend en licht pl ekj e vo rm end; in dit lichte pl ekj e donker middenstreepj e naa r snave l. Teugel donker (donkerste gedeelte va n kop). Geen opva llende oogstreep. Kin en keel w it. Oorstreek grij zig (met in bepaa ld li cht rosse waas) . Nek met gri jze grondkleur en fijne donkere lengtestreepj es, iets grover dan op kruin . BOVENDE LE N Mantel als uitl oper va n nek, grij s met donkere lengtestreepj es, grove r dan op nek, met ertussen grij ze ve ren met do nkere schachtstreep. Schouderve ren mengeling va n oude (zomerk leed)veren en nieuwe (winterkl eed)veren. O ude ve ren spits, met donker ce ntrum spits toelopend langs schac htstreep, en met small e lichte, grij zige rand. Enkele bovenste schouderve ren langs rand va n mante l nog met roodbruine rand (a lleen va n dichtbij waa rn eembaar), voo ral opva llend aa n linkerkant. Tu ssen deze donke re schouderveren ook grij ze ve ren met donkere sc hachtstreep. Bovenstaartdekveren opva llend w it met bij staartbas is enkele kl eine donkere vlekj es . Witte ve ren soms bij poetsen, maar best tijd ens vlucht zichtbaar, herinn erend aan Krombekstrandloper C ferruginea . Stui t en rug don ke r lijkend (all een tijd ens vlucht gezien). ONDE RD ELEN Wit, met doorlopend, v rij scherp afgetekend borstbandje van grij zige grondkleur en donkere lengtestreepj es, niet zover naa r o nderen doo rl opend als bij Bonte Strandloper. Op fl anken fijne donke re streepjes tot voo rbij poten tot aan begin va n zichtbare deel va n terti als. Aan linkerkant meeste vlekj es, w aarva n onderste pijl vormi g (met puntj e geri cht naar staart) . O nderstaartdekve ren w it. V LEU G EL Zi chtbare deel va n handpennen afstekend donker, zwa rt lijkend en met zee r smalle li cht roodbruin e randjes. Terti als do nker met smalle lichtgrij ze rand. Rand va n binn enste (bove nste) te rti als met roodbruin e zweem . Vleu geldekve ren grij zig met iets donkerd ere schachtstreep en iets li chtere, grij zige smalle randjes; dit all es niet scherp afgetekend. Voo ral grootste vleugeldekveren gesleten. In vlucht bove nv leuge l donke r lijkend, met fijne lic hte vleuge lstreep langs toppen va n grote vleugeldekve ren. O ndervleugel grij sw it, oksel iets donkerd er. STAART Bovenstaa rt met donkere ce ntrale ve ren met grij sw itte zijden. NAAKTE D ELE N Iris donker. Snavel zwa rt en aan uiterste basis va n ond ersnavel licht bruini g gekl eurd . Binn enkant snavel roze. Poot in ve ld do nkergrij s lijkend met som s groenige en soms bruini ge zweem. Op foto's poot licht bruini g lijkend, als kl eur va n basis ondersnave l, met zwa rtachtige gewri chten. Poot nat en daardoor glimmend. Tenen lang. G ELUI D Hoog, enigsz ins Graspieper Anthus pratensisachtig dz iet (a lleen in vlucht gehoord). GED RAG Bij foerageren niet borend als Bo nte Strandloper, maar pikkend aa n oppervlakte. Aa nva nkelijk optrekkend met groep va n c 40 Bonte Strandlopers (inclusief vluchtgedrag) maar later vake r all een foeragerend in nabijheid va n Bontbekpl ev ieren. Vleugelpunten tijdens foe rageren ova le fi guren makend (cf Hayman et al

149

Mededel ingen 1986). Af en toe ver weg richting Ameland vliegend maar steeds na korte tijd weer op oude plek terugkerend.

Grootte, vleugel lengte, snavelvorm en -lengte en algehele indruk beperken de keuze feitelijk tot twee soorten: Bonapartes of Bairds Strandloper C bairdii. De witte bovenstaartdekveren, de lichte basis aan de ondersnavel en het geluid sluiten Bairds Strandloper uit. Ook het foerageergedrag, het veelvuldige pikken in plaats van boren , past goed op Bonapartes Strandloper (Cramp & Simmons 1983). Hoewel Krombekstrandloper ook wit op bovenstaartdekveren en stuit heeft, is die soort groter (groter dan Bonte Strandloper) met beduidend langere poten, die in de vlucht tot voorbij het staarteinde steken, een langere kromme snavel en een andere roep. Volgens sommige waarnemers had de vogel vrij lange poten, in tegenstelling tot wat in de meeste veldgidsen vermeld wordt. Dit kan verkl aa rd worden doordat de vogel de buikveren plat tegen het lichaam had, zodat meer van de tibia zichtbaar was en de poten dus langer leken . De pootkleur wijkt af, zoals op de foto's te zien, van wat in de meeste literatuur wordt beschreven (eg, Cramp & Simmons 1983, Hayman et al 1986, Alstrรถm et al 1989). In het veld leken de poten donkergrijs met een groenige of bruinige zweem. De gewrichten waren zeer donker. Op de foto 's lijkt de vogel echter lichte poten met alleen donkere gewrichten te hebben. Hoewel lichtval en vocht invloed hebben op kleuren , ook op foto's, is een dergelijke lichte kleur niet eerder beschreven ; een foto van een Bonapartes Strandloper in Noorwegen toont echter ook een vrij

lichte pootkl eur (Birding World 7: 3 10, 1994). De vogel was een adult. Een juveniele vogel zou een lic htere nek en duidelijke witte rand en en vleugeldekveren, schouderveren en mantel veren moeten hebben met het effect van een witte V op de bovendel en . Deze veren worden normaal gesproken pas laat in het jaar geruid, zodat deze tekening lange tijd zichtbaar is (Cramp & Simmons 1983). Bovendien is bij een juveniele vogel de tekening van de vleugeldekveren anders: contrastrijker en grijs met een donkere subterminale vlek en een witte rand (Hayman et al 1986). Zeker in augustus zouden de veren van het juveniele kleed nog vers en zeer duidelijk aanwezig moeten zijn. Ook de donkere vlekjes op de bovenstaartdekveren passen beter op een adult (Cramp & Simmons 1983). De vogel was in rui van zomer- naar winterkleed. De meeste lichaamsveren waren al geruid, gezien het ontbreken van rossige veren op kruin en wangen en de minder duidelijke vlekking op de flanken (Cramp & Simmons 1983, Alstrรถm et al 1989). De mantel en bovenste schouderveren werden geruid, gezien de daar aanwezige grijze veren. De vleugeldekveren waren nog niet geruid en enigszins gesleten. Adulte vogels ondergaan een volledige rui na het broedseizoen. Nog op de broedplaatsen wordt een begin gemaakt met de rui van de lichaamsveren. De schouderen mantelveren worden iets later, tijdens de trek, geruid (Cramp & Simmons 1983). De slagpennen en vleugeldekveren worden doorgaans pas in de winter geruid en zijn bij adulte vogels samen met enkele schouderen mantelveren het meest

128-129 Bonapartes Strandloper / White-rumped Sandpiper Calidris fuscicollis, ad ult, Holwerd, Fri es land, 19 augustus 1994 (Sascha Rรถsner)

150

Mededelingen gesleten (Cramp & Simmons 1983). De Bonapartes Strandloper is broedvogel in Noord-Canada en overwintert in het zuiden van Zuidamerika (Cramp & Simmons 1983). Het is dus een lange afstandstrekker die regelmatig afdwaalt richting Westeuropa . Dit is het tweede (en het eerste twitchbare) geval van de Bonapartes Strandloper voor Nederland. Het eerste geval was op 18 en 24 oktober 1977 te Ijmuiden, Noordholland (Geskus & Hoistein 1981). In ons omringende landen wordt de soort vaker vastgesteld met in Groot-Brittannië (tot en met 1993) 354 gevallen (Rogers & Rarities Committee 1994) en op het vaste land van Westeuropa c 50 gevallen (Lewington et al 1991 ). Het is onduidelijk waarom de soort in vergelijking met enkele andere Westeuropese landen zo weinig in Nederland is vastgesteld, terwijl het een goed steltloperland is met een keur aan dwaalgasten in deze soortgroep. Wij bedanken Sybrand de Bruin, Enno Ebels, Dirk Moerbeek, Roef Mulder, jan Allex de Roos en Sascha Rösner voor het leveren van informatie, foto's en tekeningen.

Summary WHITE-RUMPED

SANDPIPER

NEAR

HOLWERD

AU GUST

1994 On 19-21 August 1994, an adult White-rumped Sandpiper Calidris fuscicollis was observed near Holwerd, Friesland. It was discovered by two German birders and subsequently seen on 21 August by many Dutch birders. Th e bird showed rather pale legs, which is un usual for the spec ies. Th is is on Iy the second (and the first twitchable) record for the Netherlands. The first record was in October 1977 at Ijmuiden, Noordholland.

Verwijzingen Aiström, P, Barthel, P H & Schmidt, C 1989. Die Bestimmung von WeiGbürzel- Calidris fuscicollis und Bairdstrandläufer C bairdii. Limicola 3: 49-61. Cramp, S & Simmons, K E L 1983. The birds of the Western Palearctic 3. Oxford. Geskus, R B & Holstei n, A N 1981 . Bonapartes Strandloper te Ijmuiden in oktober 1977. Dutch Birding 3: 115-117. Hayman, P, Marchant, J & Prater, T 1986. Shorebirds: an id entification gu id e to th e waders of the world. Londen. Lewington, I, Aiström, P & Colston, P 1991. A field guide to the rare birds of Britain and Europe. Londen. Rogers, M J & Rarities Committee 1994. Report on rare birds in Great Britain in 1993. Br Birds 87: 503-571.

A (Bert) de Bruin, Albertine Agnesplein 8a, 9717 EV Groningen, Nederland Christian Dietzen, Ottheinrichweg 4, 69181 Leimen, Duitsland

Large number of Mediterranean Gulls in Boulonnais in summer 1995 On 15 july 1995, we searched all dav for an Audouin's Gull Larus audouinii among gul/ flocks in the Boulonnais, Pas-de-Calais, France (cf van den Berg & Sangster 1995, Hoogendoorn 1995). In the morning and at low tide, we noticed th at several dense flocks of Mediterranean Gul/s L melanocephalus were feeding in the rocky area in the southern part of the beach of Le Portel (cf Meininger et al 1993). These flocks could not be counted accurately but it was c1ear that the number of Mediterranean Gul/s was very high. In th e afternoon, at high tide, still trying to find the Audouin's Gul/, we located a large flock of Mediterranean Gul/s, including smal/er numbers of other gull species, in a field near Outreau, c 2 km inl and south-east of Le Portel. With the aid of photographic material , c 1640 Mediterranean Gulls were counted in this flock, c 140 Black-

headed Gul/s L ridibundus, 12 Common Gul/s L canus and one Herring Gul/ L argentatus. Together with c 75 scattered on rooftops in the Boulogne-sur-Mer harbour area, a total of at least 1700 Mediterranean Gul/s must have been present in the Boulonnais. On 30 july and 4 August 1995, Pascal Raevel counted c 1800 and c 1850 Mediterranean Gul/s, respectively, in the same field. After the first four-figure counts in August and September 1994, these are the highest counts of th is species for the area (Leclercq & Flohart 1995, Pascal Raevel pers comm) and probably the highest counts anywhere in north-western Europe (Peter Meininger pers comm). Further south, on J1e-de-Ré, Charente-Maritime, France, four-figure counts have been carried out on several occasions since 1990 in winter and early spring, up to a maximum of 1830 on 11 March 1993 (Hervé Robreau in litt). A c1ear trend in the last few years is that the sharp increase in numbers of second-year and adult Mediterranean Gul/s in the Boulonnais in the post-breeding period, has shifted from August 151

Mededelingen

130 Mediterranean Gulls / Zwartkopmeeuwen Larus melanocephalus, part of roosting flock (c one third), Outreau, Pas-de-Calais, France, 15 Jul y 1995 (A rnoud B van den Berg)

to July (cf Meininger et al 1993). We thank Guy Flohart, Peter Meininger, Pascal Raevel and Hervé Robrea u for the information they have provided. References va n den Berg, A B & Sangster, G 1995. WP reports. Dutch Birdin g 17: 118-124.

Hoogendoorn, W 1995. Th e Audouin's Gull in northern France. Birdin g World 8: 263 -265. Leclercq, J-A & Flohart, G 1995. Synthèses 1994. In: Lecl ercq, J-A & Flohart, G (ed itors), Rapport ornithologiqu e littoral Flandres-Boulonnais. Jan v ier à Décembre 1994, Mou sc ron , pp 8-66. Meininger, P L, Raeve l, P & Hoogendoorn, W 1993. Occurrence of Mediterranean Gull at Le Portel in north-western France. Dutch Birdin g 15: 45-54.

W (Ted) Hoogendoom, Notengaard 32, 3941 LW Doorn, Gerard H Steinhaus, Brugakker 11-42, 3704 WC Zeist, Dirk} Moerbeek, Eksterlaan 296, 2026 XP Haarlem, Arnoud B van den Berg, Duinlustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Zuid,

Little Gulls breeding in south-western Netherlands The tidal area Krammer-Volkerak in the southwestern Netherlands was separated from the 005terschelde estuary by the closure of the Philipsdam, Zeeland, in April 1987. The area behind the dam rapidly changed into a freshwater lake, now generally referred to as Volkerakmeer. Considerable areas of farmer tidal flats became permanently exposed; in addition, several new islands were created . These areas were immediately colonized by large numbers of coastal breed ing birds, including gulls and terns (Meininger et al 1993). Since th e closure of the dam, the Little Gull 152

Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands

Larus minutus showed a considerable increase as a passage visitor in th e Volkerakmeer. Espec ially during spring migration in April and May, up to several 10005 of Little Gulls may be present in this area . During June and July small numbers, mainly firstand second-summer birds, are regularly observed. Although several observations in 1987-91 already suggested breeding, the first confirmed breed ing was in 1992 (Meininger 1992). This note documents the breeding of Little Gull in the Volkerakmeer in 1992-1994. In 1995, na breeding Little Gulls were found in th e area. 1992 On 2 June, a nest with three eggs was found on the Noordplaat, Zeeland. This nest was attended by two

Mededelingen

131 A pproachable breeding Littl e Gu ll / Dwergmeeuw Larus minutus, second -s ummer, Kramm ersc he Slikken, Vo lke rakmeer, Zuidh ol land, 10 June 1993 (No rm an 0 va n Sw e/m) 132 Nest of Li ttle Gull / Dwe rgmeeuw Larus minutus, Krammersc he Slikken, Vo lkerakm eer, Zuidholl and, 10 June 1993 (Norman 0 va n Sw e/m) 133 Li ttle G ull / Dwe rgmeeuw Larus minutus, chicks, H ell egatsplaten, Volkerakmeer, Zuidholl and , 27 June 1994 (Peter L M eininger)

153

Mededelingen adult Littl e Guiis. Measurements of th e eggs were 37.7 x 29.0, 37.8 x 30.0 and 38.9 x 28.5 mmo The nest was located in a mixed colony of Black-headed Gull L ridibundus (113 nests) and Common Tern Sterna hirundo (2 19 nests). During the next visit, on 24 June, all nests on this island were empty, apparently due to an unknown predator. 1993 Two Littl e Gull nests were found on an island off the Krammersche Slikken, Zuidholland, on 10 June. One contained three eggs (meas urements 41.5 x 28.8, 42.7 x 29.8 and 39.4 x 29.4 mm; plate 132) and was attended by a bird in second-summer plumage. This bird was very confiding: it did not fly away until approached to within 5 m (plate 131), and was the first bird to settle on the nest again after disturbance. The other nest contained two eggs (42 x 30.2 and 39 x 30 mm) and was attended by a bird in adult plumage. Both nests were found on an island with a widely spread-out, mi xed colony of Blackheaded Gull (59 nests), Common Tern (250 nests) and Little Tern S albifrons (90 nests). During a visit on 24 June, no Little Gulls were observed and the breeding attempts had apparently failed. 1994 On 7 June, a nest with three eggs (40.6 x 29.4, 40.6 x 29.3 and 40.6 x 29.9 mm) attended by two secondsummer birds was found on a small island at the Hellegatsplaten, Zuidholland. This nest was situated exactlyon the ' border' between a small colony of Common Tern, occupying an area with low vegetation, and a colony of Black-headed Gull in somewhat higher vegetation. The latter colony also held a few nests of Mediterranean Gull L melanocepha/us. On 27 June, three Little Gull chicks of a few days old were found near the nest (plate 133). One chick was dead, but the others could be ringed. These were distinguished from those of Black-headed Gull by their fine bills and more extensive eye-ring). The island was not visited again until 27 July and it is unknown whether the chicks fledged .

These are the first confirmed breeding records of Little Gull in the Delta area of the south-western Netherlands. Together with the breeding attempt near Lage Mierde (Noordbrabant) in 1962 (Wittgen 1964), these are the southernmost ever in the

Neth erlands and in western Europe. Elsewhere in the Netherlands, breeding of small numbers of Little Gull is known from Friesland (1942-56, 196768); Noordholland (1968); Lauwersmeer, Groningen/Friesland (1972-89, 1992); Flevoland (197174; 1995); and Groningen (outside Lauwersmeer, 1990) (Altenburg et al 1985, van Dijk 1991, Koffijberg 1993, Koffijberg & van Dijk 1991 , Teixeira 1979, Veen 1980; Leo Heemskerk pers meded) . Most field-work was done together with Cor Berrevoets, Rob Strucker, Norman van Swelm and Machiel van Wouwe. They all provided u sefu I comments on a draft of this note. References Altenburg, W, Beemster, N, van Dijk, K, Esselink, P, Prop, D & Visser, H 1985. Ontwikkeling va n de broedvogelbevolking van het Lauwersmeer in 197883. Limosa 58: 149-161. van Dijk, K 1991. Broedende Dwergmeeuwen Larus minutus op de Groningse kwelder. Limosa 64: 73. Koffijberg, K 1993. Broedvogelinventarisatie van Kluut, plevieren, meeuwen en sterns in Groningen in 1992. Grauwe Gors 21 (1): 9-12. Koffijberg, K & van Dijk, K 1991. Broedvogelinventarisatie van Kluut, plevieren, meeuwen en sterns in Groningen in 1990. Grauwe Gors 19(1): 15-20. Meininger, P L 1992. Broedpoging van Dwergmeeuw Larus minutus in het Krammer-Volkerak in 1992. Limosa 65: 170-171. Meininger, P L, Berrevoets, C M & Strucker, R C W 1993 . Kustbroedvogels in het Krammer-Volkerak, 1987-93. Sterna 38: 88-92. Teixe ira, R M (ed) 1979. Atlas van de Nederlandse broedvogels. 's-Graveland. Veen, J 1980. Breeding behaviour and breeding success of a colony of Little Gulls Larus minutus in The Netherlands. Limosa 53: 73-83. Wittgen, A B 1964. Een broedpoging van ee n paartje Dwergmeeuwen (Larus minutus) in Noord-Brabant. Limosa 37 : 198-199.

Peter L Meininger, Rijksinstituut voor Kust en Zee/RIKZ, Postbus 8039, 4330 fA Middelburg, Netherlands

Voorjaarstrek en ringvangsten van Rouwkwikstaarten in Kennemerduinen Op de vinkenbaan 'Cornelis van Lennep' in de Kennemerduinen te Bloemendaal, Noordholland, worden in het voorjaar met behulp van slagnetten zangvogels gevangen. De vangsten bestaan voornamelijk uit Veldleeuweriken Alau154

da arvensis, Graspiepers Anthus pratensis en Kneuen Carduelis cannabina. Tijdens deze vangacties werden regelmatig Witte Kwikstaarten Motacilla alba gehoord en gezien en soms werd een exemplaar gevangen. Toen de ringers van de vinkenbaan zich in 1989 meer gingen toeleggen op kwikstaarten bleek al snel dat ni et alleen Witte Kwikstaarten van de ondersoort M a alba werden gevangen maar ook Rouwkwikstaarten M a yarrellii. Door de redelijke vangresultaten

Mededelingen de za ng va n het man netj e naa r de v inkenbaa n ge lokt (Cottaa r 1990) en daa rn a geva ngen. Nadat de voge l is gevangen, wordt deze voorz ien va n een A rnh em-ring, leeft ijd en ges lacht worden bepaa ld (cf Sve nsson 1992) en enke le biometri sche gegevens verza meld, zoa ls gew icht (op 0. 1 gra m nauwkeurig), vetgraad (cf Busse & Kani a 1970) en vleugel lengte (max imaa l gestrekt, cf Svensso n 1992).

134 Ro uw kw ikstaart / Pied Wagtail Motacilla a/ba ya rrellii, Bl oeme ndaa l, Noordholl and, maa rt 1992 (frik Maassen, Vrs Corne /is van Lennep)

werd en de rin ge rs gemotiveerd o m zich nog ve rder te spec iali seren in het vangen va n kw ikstaa rten (Cottaa r 1990). Dit gaf de vo lgende j aren interessa nte en nieuwe in zichten in het voorkomen en de doo rtrek van de Ro uw kw ikstaa rt (Cottaa r & Gee lhoed 1992). Gep robeerd w o rdt o m de vinkenbaa n va n eind fe bru ari tot en met half mei vrijwel dage lijks te bemannen. Zeker bij goed trekweer z ijn meestal één of enkele rin gers aanwez ig. De vinkenbaa n bev in dt z ich op c 400 m van de zee . Voge ls die langs de bu itenste duinenrij trekken, gestu w d door de Noo rd zee, kunn en vaak naa r de baa n worden gelo kt, getui ge de meestal uit deze ri chtin g naa r de baa n vliegende vogels. Het is bekend dat vooral kw ikstaa rten zeer gestu w d over de bui tenste duinenrij kunn en trekken, zowe l in het voor- als het naj aar. De kw ikstaa rten worden door het afspelen van ee n band met

Doortrekperiode Wa nneer eind februari wordt bego nnen met va ngen is er nog geen doortrek va n kw ikstaa rten. De eerste va ngsten van Ro uw kw ikstaa rten betreffen meesta l ook de eerste waa rn emingen va n het j aa r voor Noo rdho ll and. De eerste vangstdata waren in 1989-94 respecti eve lijk 11 , 14,9,7, 10 en 10 maart. De hoogste doortrekpi ek ligt in week 11 (tweede decade van maa rt), kort na het waa rn emen van de eerste exemp laren, waarn a eind maart nog een kl eine piek vo lgt (tabel 1; stand aa rd weken cf Hustings et al 1985). In de tweede eri derd e decade va n apri l kunn en nog kl ei ne aantall en vo lgen. Rouw kw ikstaa rten tre kken in gemengde groepen sa men met Wi tte Kwi kstaarten. Het doo rtrekverl oop aa n de hand va n de vangsten gaf een ze lfde patroon te zien als dat va n ve ldwaa rn emingen in de Kennemerduinen en omgevin g (Cottaa r & Geelhoed 1992). Het patroo n ko mt ook goed ove reen met waa rnemingen bij Breskens, Zee land (M eininge r & Wo lf 1995) . Er z ijn ec hter vrij wel geen voorjaa rswaarn emingen in de Eemshaven, G ronin ge n (Kees Koffijberg pers meded). Versc hil in doortrekperi ode tussen mann etj es en vrou w tj es is niet gevonden (ta bel 1) maa r er word en over het algemee n wel meer mannetj es da n vrouw tjes geva ngen, vooral in maart. Mogelijk reage ren ma nnetj es beter o p het lo kgeluid.

TABE L 1 Aa nta l voo rj aarsva ngsten va n Rouwkw ikstaa rten Motacilla a/ba ya rre llii per standaardweek (cf Hu stin gs et al 1985) / number of tra pped Pied Wagta i ls Ma ya rre llii per sta ndard week (cf Hu stin gs et al 1985), vi nke nb aan

'Corn elis van Le nnep', Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord ho ll and, in 1989-94

week week week week week week week week

10 11 12 13 14 15 16 17

05/03- 11 /03 12/03- 18/03 19/03-25-03 26/03 -01/04 02/04-08/04 09/04-1 5/04 16/04-22/04 23/04-29/04

'i'

sexe onbekend / unknown

5 27 3 7 6 1 0 2

4 17 7 4 0 3 0 2

4 8 3 16 0 0 0 1

totaa l 13 52

13 27 6 4 0 5

155

Mededelingen Aantal voorjaarsvangsten van Witte Kwikstaarten Motacil/a a/ba a/ba (inclusief mogelijke hybriden) en Rouwkwikstaarten Ma yarrel/ii / number of trapped White Wagtails M a/ba a/ba (including possible hybrids) and Pied Wagtails M a yarrel/ii during spring, vinkenbaan 'Cornelis van Lennep', Kennemerduinen, Bloemendaal, Noordholland, in 1989-94.

TABEL 2

Jaar

1989

1990

30 5

160 22

a/ba yarrel/ii

1991 184 31

Vangsten

â&#x20AC;˘

00 99

ti)

1994

totaal

659

120

Terugmeldingen

aantal

1993 122

bij die van Cramp (1988) die voor vrouwtjes 8192 mm en voor mannetjes 84-94 mm opgeeft en Svensson (1992) die voor vrouwtjes 81-89 mm en voor mannetjes 84-94 mm noteert. Het gewicht van 33 vrouwtjes varieerde tussen 17.7 en 22.6 g, met een gemiddelde van 20.6 g; van 50 mannetjes werd een gewicht gevonden tussen 18.0 en 26.8 g, met een gemiddelde 'van 22.3 g. Exemplaren waarvan niet met zekerheid de ondersoort kon worden vastgesteld werden vanaf 1993 gerangschikt onder de naam Witte Kwikstaart Malba. Exemplaren die met zekerheid de ondersoort M a alba betroffen, werden ook onder die naam op de ringlijsten genoteerd. In tabel 2 wordt tussen deze beide echter geen onderscheid gemaakt. Van de meeste gevangen kwikstaarten worden tegenwoordig kleedbeschrijvingen gemaakt. Zodoende wordt een bestand verkregen van kleurvariaties van witte kwikstaarten die niet op ondersoort konden worden gedeterm i neerd.

In totaal werden in het voorjaar tijdens de periode 1989-94 779 'witte kwikstaarten' gevangen (tabel 2). Hiervan waren er 120 (18.2 %) met zekerheid Rouwkwikstaarten. Bij een aantal exemplaren, vooral vrouwtjes in tweede-kalenderjaar, bestonden problemen om tot een juiste ondersoortdeterminatie te komen. Mogelijk heeft een deel van de problematische exemplaren betrekking op hybriden . Deze waarnemingen geven een nieuw inzicht in de doortrek van de Rouwkwikstaart langs de Hollandse kust. Het was tot voor kort onbekend dat deze ondersoort in het voorjaar zo algemeen was. Onder de 1000en witte kwikstaarten die elk voorjaar door Noordholland trekken, zullen zich zeker enkele 100en Rouwkwikstaarten bevinden. Van 88 Rouwkwikstaarten kon het geslacht worden vastgesteld : 37 vrouwtjes (42 %) en 51 mannetjes (58 %). Van 85 exemplaren waarvan het geslacht bekend was, werd de vleugel lengte genoteerd . De vleugel lengte van de vrouwtjes was 82-91 mm en van mannetjes 85-95 mm (figuur 1). Duidelijk is dat er een behoorlijke overlap bestaat. De gegevens sluiten goed aan 12

1992 103

Een op 18 maart 1991 geringd vrouwtje Rouwkwikstaart werd op 1 april 1991 dood gevonden te Klein Nordende, Schleswig-Holstein, Duitsland. Deze melding is niet verrassend, want jaarlijks wordt deze ondersoort ook tijdens de voorjaarstrek in Denemarken waargenomen (Flemming Hanssen pers meded). Op 20 maart 1990 werd een vrouwtje gevangen met een Jersey-ring, geringd op 11 februari 1989 te St Heil ier, Jersey, Kanaaleilanden. Een op 31 maart 1992 in de Kennemerduinen gevangen mannetje was eerder die dag geringd op de vinkenbaan te Castri94 95 cum, Noordholland. vleugellengte

FIGUUR 1 Verdeling van v leugellengtes (in mm) van gevangen Rouwkwikstaarten Motacil/a a/ba yarrel/ii / distribution of wing lengths (in mm) of trapped Pied Wagtails M a yarrel/ii, vinkenbaan 'Cornelis van Lennep ', Kennemerduinen, Bloemendaal, Noordholland, in 1989-94

156

Dankwoord In de eerste plaats worden de voorjaarsvangers van de vinkenbaan in

Mededelingen de Kennemerduinen bedankt voor hun inzet. Kees Roselaar (Zo枚logisch Museum te Amsterdam, Noordholland) ben ik erkente lijk voor de mogel ijkheid tot het bestuderen van balgen van Rouwkwikstaarten. Erik Maassen nam een eerste versie van dit artikel kritisch door.

Summary SPRING MIGRATION AND TRAPPING O F PIED WAGTAILS IN KENNEMERDUINEN During spring migration in 1989-94, a tota l of 779 'white wagta i Is' Motacilla a/ba we re trapped and rin ged at the ringing station 'Corn elis van Lenn ep' in Kennemerdu in en, Bloemendaa l, Noordholland. Among these, 120 birds (18.2 %) were Pi ed W agtails M a yarrellii, and the remainder White Wagtails M a a/ba including possibl e hybrids White x Pied W agtail s. Th e numbers of trapped Pied Wagtails peeked during week 11 (12-18 March), followed by a seco nd small er peek in late March (tabi e 1). Wing lengths of sexed birds are presented in fi gure 1. Average we ights (g) were: 22.3 (18.0-26.8) (ma les) and 20.6 (17.7-22.6) (femal es). Until rece ntly, it was not known that Pied Wagtails were that common among the 'white wagtails' durin g

sp ring migration. Considering the 10005 of 'white wagtai ls' migrating through the province of Noordholl and each spring, it is argued that these must involve at least severa l 1005 of Pied Wagtails.

Verwijzingen Busse, P & Kania, W 1970. Operation Ba ltic 1961 1967. Working methods. Acta Ornithol 12: 233-267. Cottaar, F 1990. Opvallende kwikstaartva ngsten in het voorjaar van 1990. Op het Vinkentouw 6 1 : 2. Cottaar, F & Geelhoed, S 1992. Voorkomen en va ngsten va n Rouwkwikstaarten tijdens de voorjaarstrek. Fitis 28: 10-16. Cramp, S 1988. The birds of the Western Palearctic 5. Oxford. Hustings, M F H, Kwak, R G M, Opdam, P F M & Reijnen, M J S M (redactie) 1985. Vogelinventarisati e: achtergronden, richtl ijnen en verslaglegging. Wageningen. Meininger, P L & Wolf, PA 1995 . Voorjaarstrek va n Rouwkw ikstaarten bij Breskens. Dutch Birdin g 17: 157-159. Svensson, L 1992. Identification guid e to European passerines . Vierde druk. Stockho lm .

Fred Cottaar, Marsstraat I, 2024 CA Haarlem, Nederland

Voorjaarstrek van Rouwkwikstaarten bij Breskens Sinds ongeveer 15 jaar wordt nabij Breskens, Zeeland, met grote regelmaat de zichtbare voorjaarstrek van vogels geregistreerd. De kustlijn loopt tussen Noord-Frankrijk en West-ZeeuwsVlaanderen globaal van WZW naar ONO. D agtrekkers worden hier tussen eind januari en begin juni 'gestuwd ' langs de kustlijn, vooral bij aflandi ge wind. Het betreft hier niet alleen grote aantall en zangvogels, maar ook roofvogels, steltlopers, meeuwen en sterns. Onder de kleine dagtrekkers nemen leeuweriken A laudidae, piepers en kwikstaarten Motacillidae, zwa luwen Hirundinidae en Gierzwaluwen Apus apus een prominente plaats in (van Westri enen 1988, Davidse & Lilipaly 1992). Passerende vogels worden systematisch geteld vanaf de Trektelpost Breskens, een sinds 1991 hiertoe speciaa l ingericht punt op de zeedijk, 1.5 km ten westen van de veerhaven van Breskens. Bij de tellingen, door een variabel aantal waarnemers, worden all e vogels geteld die vanaf de tel post herkenbaar zijn; er wordt dus geen vaste straal aa ngehouden. Aantallen worden genoteerd per kwarti er, vliegrichtin gen alleen onderschei-

den in ' heen' (in richtingen tussen noord en oost) en 'terug' (in richtingen tussen zu id en west). Kortstondig ter plaatse verblijvende vogels zijn genoteerd als 'heen'. Waarnemingen van Witte Kw ikstaarten Motacil/a alba hebben vaak betrekking op hoog overvi iegende vogels, waarvan de rug niet wordt gezien zodat geen onderscheid kan worden gemaakt tussen Witte Kwikstaarten van de ondersoort M a alba en Rouwkwikstaarten M a yarrel/ii. Alleen vogels waarvan met zekerh eid de rugkleur kon worden vastgesteld, omdat ze beneden ooghoogte langsvlogen of even ter plaatse verbleven, zijn gedetermineerd op ondersoort. Hiervan zijn alleen vogels met zeer donkere ruggen benoemd als Rouwkwikstaart. In geval van twijfel werd de vogel als Witte Kwikstaart genoteerd . Voora l de laatste twee jaar is speciaal op Rouwkwikstaarten gelet. Daarv贸贸r werden Rouwkwikstaarten wel genoteerd, maar Witte Kwikstaarten veelal niet onderscheiden van de niet nader gedetermineerde 'w itte kwikstaarten'. Voor het in deze mededeling gepresenteerde doortrekverloop is uitsluitend gebruik gemaa kt van tellinge n ged urende de eerste 2.5 uur na zonsopkomst; in deze periode werd het meest frequent geteld, terwijl ook de piek van de doortrek van 157

Mededelingen 50

1993

•

M . a. yarrellii

DM.

a. a/ba

~ Motacil/a a/ba ssp

0 100

994

apr FIGUUR 1 Gemiddeld aanta l passerende 'witte kwikstaarten' Motacilla a/ba per uur in eerste 2.5 uur na zon sop komst bij Breskens, Zeeland, in voorjaar van 1993 en 1994; ongedetermineerde 'witte kwikstaarten' alsmede subspecifiek gedetermineerde Rouwkwikstaarten M a yarrellii en Witte Kwikstaarten M a a/ba zijn aangegeven. Indeli ng in standaardweken (cf Hustings et al 1985)

1 Average number of passing 'white wagtai ls' Motacilla a/ba per hour during first 2.5 hour after sunrise at Breskens, Zeeland, in springs of 1993 and 1994; unidentified 'white wagtails' as weil as subspecifica ll y identified Pied Wagtai ls M a yarrellii and White Wagtai ls M a a/ba are indi cated. Standard weeks used (cf Hustings et al 1985) FIGURE

158

kwikstaarten altijd in deze ochtenduren viel. Tussen 19 februari en 26 mei 1993 werd op 77 dagen in totaal 373.5 uur geteld. Tussen 19 februari en 21 mei 1994 was dit op 75 dagen in totaal 260 uur. In 1993 en 1994 werden in totaa l respectievelijk 2613 en 1930 'w itte kwikstaarten ' gezien, waarvan 1378 en 893 Witte Kwikstaarten en 139 en 113 Rouwkwikstaarten. Het percentage Rouwkwikstaarten onder de gedetermineerde vogels bedroeg in deze jaren respectievelijk 10.1 en 12 .6. Figuur 1 toont het doortrekverloop van alle 'witte kwikstaarten' te zamen, en van gedetermineerde Rouwkwikstaarten en Witte Kwikstaarten afzonder lijk. Rouwkwikstaarten blijken al aanwezig tussen de eerste doortrekkende 'w itte kw ikstaarten', met de vroegste waarnemingen in beide jaren respectievelijk op 8 maart 1993 en 19 februari 1994. De doortrekpiek van de Rouwkwikstaart vie l in beide jaren samen met die van Witte Kwikstaart: rond midden-maart. W itte Kw ikstaarten trekken tot later in het voorjaar door dan Rouwkwikstaarten . Hoewel de waargenomen aantallen van jaar tot jaar var iëren, lijkt het voorkomen van aan z ien lijke aanta llen doortrekkende Rouwkw ikstaarten bij Breskens (en elders langs de Nederlandse Noordzeekust, cf Cottaar 1995) een rege lmatig verschijnsel. Er trekken in het voorjaar zeker ve le 100en Rouwkwikstaarten door. Rouwkwikstaarten broeden op de Britse Ei landen, met slechts uiterst kleine populaties langs de kust van continentaa l Europa, onder meer in Nederland en Duitsland (Cramp 1988). In continentaal Europa zijn geen broedpopulati es van enige omvang bekend die de waargenomen aantal len doortrekkers kunnen verk laren. De meeste in het voorjaar langs de Nederlandse kust trekkende Rouwkw ikstaarten zu ll en daarom waarschijn l ijk de oversteek maken naar Britse broedgebieden . Het feit dat er vrijwel geen voorjaarswaarnemingen bekend zijn van de Eemshaven, Groningen (Kees Koffijberg, in Cottaar 1995) Iijkt deze veronderstell ing te ondersteunen. Hierbij kan worden vermeld dat in Groot-Brittannië juist de meest noordelijke gebieden 's winters door Rouwkwikstaarten zijn verlaten (Lack 1986). Moge l ijk trekken juist deze noorde l ijke broedvogels in de winter het verst weg naar continentaa l Europa. Hoewel Witte Kwikstaarten een zeer ruim verspreid ingsgebied hebben in continentaal Europa, zijn er opva ll end genoeg geen Nederlandse terugme ld ingen van vogels geringd of aangetroffen ten noorden of oosten van Nederland (Speek & Speek 1984), terw ijl al vier meldingen betrek-

Mededelingen king hebben op Ijsl andse Witte Kwikstaarten (Re ijnders 1992). Het is dus waarschijnlijk dat niet alleen veel langs de Nederlandse kust trekkende Rouwkwikstaarten de Noordzee oversteken, maar dat een aanz ienlijk deel van de Witte Kwikstaarten dit ook doet. Deze mededeling is gebaseerd op 100en uren tellen, tikken, turven en schrijven door vele 10tallen waarnemers, die oprecht worden beda nkt.

Summary SPRING MIGRATION OF PIED WAGTAILS AT BRESKENS In the springs of 1993 and 1994, respective ly 139 and 11 3 Pi ed Wagtails Motacilla a/ba yarrellii co uld be id entified near Breskens, Zeeland, the Netherlands. Pied Wagtails made up 10.1 and 12.6 %, respective ly, of all passing 'white wagtail s' id entifi ed to subspec ies. Considering the ve ry small breeding populations on the co ntinent and the relati ve ly large numbers passing along the Dutch coast in spring, it is argued th at the majority of these Pied Wagta il s are heading for their breeding areas in northern Britain.

Verwijzingen Cottaar, F 1995. Voorjaarstrek en ringvangsten van Rouwkwikstaarten in Kennemerduinen. Dutch Birding 17: 154- 157. Cra mp, S 1988. The birds of the Western Palearctic 5. Oxford. Davidse, G & Lilipaly, S 1992. Trektelpost te Breskens. Dutch Birding 14: 72 . Hustings, M F H , Kwak R G M, Opdam P F M & Reijnen M J SM (redacti e) 1985. Vogel inventa ri satie: ac htergronden, richtl ijn en en verslag leggi ng. Wageningen. La ck, P (redacti e) 1986. The atlas of wintering birds in Britain and Ireland . Ca lto n. Reijnders, R 1992 . Vinkenbaanverslag 1991. Winterkonin g 27(2): 27-35. Speek, B J & Speek, G 1984. Thieme's vogeltrekatlas. Zutph en. va n Westrienen, R 1988. Z ichtbare trek langs de Zeeuws-Vlaamse Noordzeekust. In: Buise, M A & Tombeur, F L L (redacti e), Vogels tu ssen Zwin en Saeftinge, Middelburg, pp 55 -62 .

Peter L Meininger; Lisztlaan 5, 4384 KM Vlissingen, Nederland Pim A Wolf, Batenburg 63, 4385 He Vlissingen, Nederland

Bearded Tits in Egypt in December 1987 In the early morning of 31 December 1987, Xanja Andriesse and Douwe de Boer were watching birds along the northern shore of Lake Manzala, c 35 km west of Port Said, Egypt. In an area with shallow pools, mudflats and reedbeds, intersected by narrow canals and muddy tracks on low dikes, they heard th e distant ca llof Bearded Tit Panurus biarmicus, which was familiar to th em from many observations in the Netherl ands. Rea lising that this species had probably not been previously recorded in Egypt, th ey ca refully approached the reed bed where the ca lls came from. Almost immediately a flock of five Bearded Tits flew past th e observers and landed nearby in the edge of a reedbed . Here the birds could be observed weil for some moments, before flyin g off again. There were at least two mal es and two females. The characteristic twan gin g ping ca ll and whirring fli ght, long tail, and yellow bill, blue-grey head and bl ack moustaches of the males, ruled o ut all other spec ies. Later that dav, ca lls of Bearded Tit were heard in two other pl aces along the same shore, and the rea l number was believed to be more than five.

In April 1988, details of this observation and a photograph (not su itable for publ ication) were submitted for inclusion in The birds of Egypt (Goodman & Meininger 1989). Although it was accepted by these authors as th e first reco rd of Bearded Tit for Egypt, it was rece ived just too late to be included in the book. To date, this remains the only known observation of Beard ed Tit in Egypt, in spite of extensive field work in Lake Manzala and other wetlands in winter and spring 1989/90 (Meinin ger & Atta 1994). The nearest breedi ng areas of Bearded Tit are in Turkey, where it is alocal resid ent or partial mi grant, which wanders outside the breeding season (Martins 1989). It has been observed occasionally in autumn and winter in Israe l, usually in small flocks (Hovel 1987). In Cyprus, th e Bea rd ed Tit is an irregular winter visitor, mainly in November-February (Flint & Stewart 1992). References Flint, P & Stewart, P 1992. The birds of Cypru s. BOU Check- li st 6. Second ed ition. Trin g. Goodman, S M & Meininger, P L (ed ito rs) 1989. The birds of Egypt. Oxford. Hove l, H 1987. Check- li st of the birds of Israe l. Tel

Av iv. 159

M ededelingen Martin s, R P 1989. Turkey bird repo rt 1982-6 . Sandgrou se 11 : 1 -4 1 . Meininger, P L & Alla, G A M (ed itors) 1994 . O rni -

tho log ica l stud ies in Egyptian wetlands 1989/90. FORE-report 94-0 1, W IWO-repo rt 40, V li ss in gen/Ze ist.

A J (Xa nja) A ndriesse, Weidedreef 102, 3947 NW Langbroek A 0 (Oouwe) de Boer; We idedreef 102, 3947 NW Langbroek Peter L Meininger; Foundation for O rnithologica l Resea rch in Egypt (FORE), Lisztlaan 5, 4384 KM Vlissingen

Corrigendum ~_ Het onderschrift va n pl aat 109 (Dutch Bird ing 17: 129, 1995) vermeldt als gevolg va n een verw isse ling va n foto's ten onrechte als pl aats en datum 'Texe l, Noord ho ll and, mei 1995'. Het jui ste voll ed ige onderschri ft moet luiden: Kleine Zwa rtkop / Sard inian Warbier Sy/via me/anocepha/a, adult mannetje, Lauwersoog, Gronin gen, november 1993 (A nne Diephuis). De foto is derh alve ook geen onderdeel van de rubriek 'Recente meldingen' maar hoort bij het CD NA-j aarverslag over 1993 in hetzelfde nummer (Dutch Birding 17: 89-101 , 1995) . REDACTI E

_ _ __ __ _ _ As a resul t of a mi x-up of ph otog raph s, the ca pti o n to pl ate 109 (Dutc h Birdin g 17: 129, 1995) w ro ngly states for place and date 'Texe l, Noord ho ll and, May 1995' . The correct capti o n sho ul d be : Klein e Zwa rtkop / Sardini an W arbier Sy/via me/anocepha/a, ad ul t male, Lauwe rsoog, G ro ningen, November 1993 (A nne Diephuis). Hence, thi s ph otograph is not part of th e ' recent reports' but of 'Rare b ird s in the Neth er land s in 1993' in th e sa me iss ue (Dutch Birdin g 17: 89- 101 , 1995) . ED ITORS

Brieven ____~___ _ _ ___ Geslacht van Citroenkwikstaart in Eemshaven in september 1994 O p op 5 september 1994 werd een Citroen kwikstaart M otacilla citreola waa rgenomen in het ooste lijk Eemsh avengebied, G ronin gen (de Bruin & de Bruin 1995). De auteurs stelden dat de koptekenin g met vo lled ig door geel omrande wa ngen oorstreek, zu iver grij ze bovendelen, opva ll ende grij ze fl anktekening, opva ll end brede, w itte v leuge lstrepen en terti alranden en w itte o nderstaa rtd ekveren all een op een adu It vro uw tj e Citroenkw ikstaart passen. Dat het een adul te voge l betrof kan word en vastgesteld door de aa nwez igheid van een duidelijk ge le wenkbrauw streep, kin, kee l en bovenborst en enkele ge le v lekken in de oorstreek. Eerste-w inter voge ls verto nen tot tenmin ste eind oktober geen duidelijk gele kl eur. Slechts o p de wenkbrauwstreep kan een onduidelijke ge lige tint zichtbaar zij n. O ok de vuilw itte (verse, ni et zuiver w itte) toppen va n de middelste vleuge ldekveren w ijzen op een adulte vogel (Svensso n 199 2, tekst va n fi guur op p 92 verwi sse ld). Het ges lacht is in het naj aa r

ec hter moe ilijker te bepalen dan de auteurs suggereren. Svensson (1992) merkt in dit verband op dat in het najaar ges lachtsbepaling van adulte vogels vee lal onmoge lijk is. De beschreven hoeveelh eid gee l op we nkbrauw streep, oorstreek, kin , kee l en bovenborst sluiten ee n mann etj e niet uit. Ook de waa rge no men grij ze, gedee ltelijke bo rstband geeft gee n duidelijkheid omtrent het ges lac ht.

Summary SEXE OF

ClTR INE

WAG TAIL

EEMSHAVEN

SEPTEMBER

1994 O n 5 September 1994, a Citrin e W agtail Motacil/a citreo /a at the Eem shaven, Groningen, was identi f ied as an ad ul t female (de Bruin & de Bruin 1995) . A lth ough ind eed clea rl y an adult, sex in g of thi s spec ies in autumn is imposs ibl e in many cases. Afte r study in g the ph otograph and the descriptio n, the autho r argues th at thi s b ird shou ld also be left unsexed.

Verwijzingen de Bruin, A & de Brui n, S 1994. Citroenkw ikstaart in Eemshaven in se ptember 1994 . D utc h Bird in g 17: 68-69. Svensso n, L 1992. Identifi cati o n gu ide to Europea n passerines . Vierd e druk. Stockho lm .

A rend Wassink, H oofdweg 4 4, 1795 JE Texel, Nederland

160

[Outch Birding 17 : 160-164, augustus 1995]

Brieven

Identification of Styan's Grasshopper Warbier in Ussuriland On 28 May 1994 a Birdquest group including myself and leaders Steve Madge and Youri Shibaev v isited Pakhutsov Island in St Peter the Great Bay, south of Vladivostok, Ussuriland, Russia, to look for Styan's Grasshopper Warbier Locustella pieskei. We saw c 20 birds, most of them sing ing and often showing d isplay flights. Some of the birds were observed very we il when sing in g in the top of the low scrub wh ich covers the who le island . All the identification characters of the birds, which mainly looked very plain o live-grey, cou ld be seen. Two artic les have been pub li shed recentlyon the separation of Styan 's from Middendorff's Grass hopper Warbier L ochotensis (Kennerley & Leader 1994, Leader 1995). Both articl es mention the absence of dark flanks and the greybrown rump and uppertail-coverts conco lorous

with, or very 51ightly paler than the mantie (thus genera ll y appearing uniform in the f ield) as the main separation characters for Styan's. However, on the birds we saw we il , the rump and uppertail-coverts appeared tawny-brown to reddishbrown, and not at all conco iorous with the o l ivegrey mantie. I have never observed M iddendorff's, 50 I do not know how obvious the reddish-brown rump and uppertail-coverts appear in this species in the f ield . In my op inion, however, the co lour of the uppertail-coverts and rump is not a very rel iab le identifi cation character wh en identify ing a so litary bird in the field. References Kennerl ey, P R & Leader, P J 1994. Identification of Middendorff's and Styan's Grasshopper Warb lers. Dutch Bird ing 15: 241-248. Leader, P J 1995. M iddendorff's Grasshopper Warbier. The first record for Hong Kong. In: Carey, G J (ed itor), Hong Kong Bird Report 1993, Hong Kong, pp 123-131.

Max Berlijn, Wilhe/minastraat 9, 6285 AS Epen, Netherlands

Comments on Dusky Warbier at Maasvlakte in November 1990 The 1990 rarities repo rt of the Dutch rantles comm ittee (CDNA) included a photograph of a Phylloscopus-warbler, captioned as Radde's Warbier P sch warzi, taken at the Maasvlakte, Zu idho lland, in November 1990 (van den Berg et al 1992, plate 75). Although the bird was not dep icted from an idea l ang le in th is photograph, to my eyes it looked much more li ke a Dusky Warbier P fuscatus. I cons idered the head markings as we il as the shape and co lour of the bill were difficult to reconc il e with an identification as Radde's. I expressed this op inion in a letter to Arnoud va n den Berg, who later supp lied me w ith the comp lete seri es of photographs and arranged w ith Enno Ebels that I also received a translation of the documentary ev idence subm itted to the CDNA. After exami ning this material I became even more conv inced the bird was a Dusky; I gather others too had expressed doubts about th e identification. The record was subsequently reassessed by the CDNA and the identification rev ised to that of Dusky (va n den Berg et al 1993).

This note on my part follows a request by the ed itors of Dutch Birding to ana lyse the critica I features of the Maasvlakte bird, v isible in the series of photographs by Hans Gebu is (p late 135139). I believe the photographs provide in controvertible evidence that it was a Dusky. Comments of a more general nature on the difficulties of identify in g Radde's and Dusky are also incl uded, based on field observations of both spec ies in Thailand in winter, China in spring and a sma ll number in Brita in and Ireland in October. Starting with the photograph published in the 1990 report (repeated here as plate 135), the slender shape and predominantly dark co lour of the bill suggest Dusky, even all ow ing for the reflected light along its top. I would expect a typ ica l Radde's to have a slightly 'fatter' more blunt-t ipped bill, more extens ively pale at the base. It is difficult to judge whether or not the appara nt darkness of the sides of the crown, bordering the superc ilium, is rea l or if it is an effect of the light and angle of v iew; the latter is suggested by plate 136 w hich shows a near perfect dorsal v iew, and there is no indi cation of the dark latera l crown -str ipe shown by most Radde's. Conversely, Dusky ca n have, or appear to have, da rker crown-sides (pers obs, Bradshaw 1992, 161

Brieven Ho ll oway 1993; cf Birding World 5: 413, 1992), sa perh aps the apparent presence o r absence of thi s feature is not as significa nt as it was th ought to have been in the past. Mu ch emph as is is pl aced o n the prec ise shape and bri ghtness of th e fro nt and rear parts of th e superc ilium as mea ns of di stin gui shing between these two spec ies. Assess ing th ese featu res in th e field is not always as stra ightfo rwa rd as it may seem w hen exam ining photograph s sin ce th e shape of the superc ilium ca n change quite dramati ca ll y according to th e bird's mood o r posture. It seems that the rea r part of the superc ilium (from about th e eye bac k) has mo re of a tend ency to change shape th an th e fore-part, sin ce the feath erin g here is more mobile, less fi xed. Consequentl y, in bath spec ies th e rear superc ilium ca n appea r prominentl y flared, o r rath er narrow (and aften d ipping ju st behind the eye). A more constant and eas il y judged difference on the majority of birds is th e shape of th e superc ilium in front of the eye, as desc ribed and illustrated in Svensson (1992) and hi ghlighted by Svensso n (1994). Whil e it is aften d ifficult to judge th e exact extent and co lour of th e superc ilium o n a typi ca ll y acti ve bird in the fi eld, observers wh o take th e tim e to look ca refull y at th ese spec ies w ill aften lea rn to recogni ze th em, almast at a glance, by th eir subtl y d ifferent character. Pl ates 135 and 137 and espec iall y 138 of th e M aasvlakte bird all co nvey the quintessential look of Du sky, characteri sed by the rather narrow and we ll-defined fore-supercilium and we llmarked loral stripe, whi ch show s na sign of fadin g out befare reac hing th e bill as it aften does in Radde's. O bservers wh o saw th e M aasvlakte w arbi er w ere, apparentl y, stru ck by a di stin ctl y greeni sh or brow ni sh-o li ve tin ge to the upperpa rt co lour and, several, 1 gath er, were surpri sed to find I ittle o r na evidence of thi s in th e photographs. 1 do not doubt th at in life the bird may have had more o live-tinged upperparts th an apparent in th e photographs but 1 woul d advise cauti on to anyone who mi ght rega rd thi s as exclu sive to Radde's. 1 have seen one autumn Du sky th at in good light seemed to have faintly o live-tinged upperparts (the same b ird also had ye ll ow-washed underparts) and M adge (1987) stated th at same Du sky ca n show weak o li ve to nes on th e upperparts and very pale ye ll ow o n the bell y, but qualif ies th is w ith ' ... but not strongly eno ugh to be noti ced in th e fi eld, o nl y in the hand'. Sa, w hil e th ere is a strikin g difference in overall co lour between a typica ll y bright autumn Radde's and a typi ca ll y drab Dusky, the apparent presence or absence of 162

subt ie o li ve and ye ll ow ti nges in the plum age are probab ly not sa reliab le criteri a o n w hi ch to base the id entificatio n. Simil arl y, the diffe rence in undertail-coverts co lo rati on first proposed by Ro und (1988) as a useful mea ns of tell ing Radde's from D usky is sometimes mo re subtie than Ro und suggested (pers abs, Leader 1992). Same D usky have strong ly coloured undertail-coverts and w hil e th ey are'llot usuall y as eyecatc hingly pale apri cot co loured as in Radde's th ey are sometimes bright enough to co ntrast w ith the rest of th e underparts. The descr ipti on of th e M aasv lakte wa rbi er menti ons 'deep buff or yell owish und ertailcoverts, co ntrasting w ith whi ter bell y' but th ere is na suggesti o n of thi s in pl ate 135. O th er features attribu ted to the M aasvlakte bird such as relative ly large size, sturd y, thi c knec ked look, seemingly rath er long tail and very pale, thi c k and sturd y legs are not all excl usive to Radde's. Furtherm o re, these featu res are subj ective and notori o usly difficult to assess accurately in th e fi eld o n a fast-m oving, skulkin g w arbi er. At tim es, photographs ca n indeed co nvey a mi sleadin g or fa lse impress io n, but in circumstances wh ere ac hi evin g any kind of sustained, c lea r views in th e fi eld is diffi cult (eg, w hen glimpsing skulking w arblers) th e ca mera ca n be an inva lu able aid; photographs of such uncooperati ve subjects ca n permit criti ca l sc rutin y th at is imposs ibl e in th e fi eld. Wh atever abo ut sin gle ' record photograph s' providing a mi sleading impression of sa me subjects, it is not as likely th at a seri es of good qu ality photographs, such as th ose obtained of th e M aasvl akte w arbi er, w ill be sa mi sleadin g. 1 therefo re beli eve th at a hi gh degree of tru st ca n be invested in th e im ages sa sharpl y record ed by Hans Gebui s and hi s camera. W e are all ju st as capabl e of perce iv ing detail s inaccurately as th e ca mera is of produ cing th e odd mi srepresentati o nal photo. U suall y, how ever, there is na rea l need to co nsider all of th e v isual identifi cation criteri a di scussed above; th e c haracteri sti c ca lls of the two spec ies are utterly di stin cti ve . Transcriptio ns of the ca ll s may suggest th at th e differences are muc h more subtie than th ey actu all y are, but thi s is due mainl y to th e difficulty of c1ea rl y conveying th e characteristi cs of ca ll s in written fa rm . 1 ca nnot help wonderin g if the statement by Bradshaw (1994), wa rnin g of th e simil arity of same Radde's ca ll s to th e typica l ca ll of Du sky, is not based toa mu ch o n w ritten tra nscripti o ns of ca l Is in th e fil es of th e British Birds Rariti es Committee (BBRC), rath er th an o n li stening criti cally to birds

Brieven

135

136

137

138

139

135-139 Dusky Warb ier / Bruine Baszanger Phylloscopus fuscatus, Maasvlakte, Zuidholland, 6 November 1990 (Hans Cebuis)

in the field. It may even be the case that some of the accepted Radde's records in these fil es were in correct /y identified. In any case, it does seem that in the 23 yea rs since the grou nd-breaki ng paper by Johns and Wal/ace (1972), wh ich contained such a c1 ear and he/pfu/ ana/ys is of th e ca l/ s of autumn migrants, the waters have become muddied. It wil/ a/ways be more difficu/t for observers with /itt/ e o r no experi ence of the ca l/ s to identify birds confident /y by ca l/ but the differences I hear, and which I know many other observers re/y on, are nothing /ike as subt /e as, for examp /e the difference in contact ca l/ s between Wil/ow Warb/er P trochilus and Chiffchaff P collybita. To my ears, the typica/ ca l/ of Radde's sound s hes itant, nervous and, most importa nt/ v, it is quieter and /ower pitched than in Dusky. Of a variety of sim i/ ar transcriptions in my notebooks the best, I think, is 'a soft qurrt... qurrt, sometimes becoming dryer and more stutteri ng qu-errt'. The frequency

163

Brieven of these notes and the inc idence of th e occasional disyllable tends to increase as the bird becomes more anxious, sometimes to a rate of up to three notes per second, for several seconds. The callof Radde's has a sparrow Passer-like quality and aften rem inds me of a particular subdued chirp uttered by Tree Sparrows P montanus. By campa rison , the typi cal ca llof Dusky is a more emp hatic, sharper chett... chett, rather like th e sound of two smal I stones being struck together and reca lling the tack of Lesser Wh iteth raat Sylvia curruca. Dusky is also inclined to deliver quick bursts of caiis, especially imm ed iate ly preced in g and during short fli ghts. Unfortunately, the calls of the Maasvlakte warbier were not record ed, other than in written form, and the transcriptions do not clearly indicate one species or the other. One of th e reasans I have practically had to have my arm twisted by the editors of Dutch Birding to write this note is that I der ive little satisfaction from pointing out what may be regarded by same as the failures in observation that resulted in the identification of this bird not being qu estion ed until examination of the photographs. Even thou gh the correct identification as Dusky will, on th e ev idence of th e photographs, be obvious to th ase who are familiar with the two species, I feel uncomfortable highlighting the flaws in the ev idence for th e initial identification when I did not even see the bird . However, if there is to be any point at all in publishing this analysis it must start by acknowledging th e fallability of our observational powers when, in particu lar circumstances, we may be prone to 'seeing' what we expect to see rather than wh at is there. By all accounts, this bird was extremely difficult to get a good v iew of 50 it is unlikely that many of the observers who went to see it could have seen enou gh to question the identifi cation . Perhaps same did register Dusky traits, but either attributed these to paar views or lacked sufficient confidence in their observations to openly raise doubts; it is 50 difficult in this sort of situation to go against the flow of apin ion. Same years ago, in October 1987, I went with the late Pete r Grant to see a Radde's which had been trapped the previous day at Dun geness, Kent, England. Even though we bath had same previous expe ri ence of Radde's and Dusky we watched, and listened to the bird for over an hour (though it was never in v iew for more than

a few seconds), befare we even sta rted to real ise all was not quite right. It was, in fact, a Dusky, a littl e brighter than usual, but in all other respects quite typical. This bird rem ained accepted as Radde's for over five years, befare eventu all y being officially corrected as Dusky (cf Rogers & Rarities Committee 1994). Were it not for Hans Gebuis' invalu able photographi c record of the Maasvlakte warbier it is possible that the identification would never have been questioned and the impressions it left on its audience would then, presumably, have become a significant addition to the experi ence on which they would draw next time they might have to decide whether a bird they are look ing at is a Dusky or a Radde's. It is possible that same of the confusion that still exists over what are and are not reliable means of distinguishing th ese two species could be traced back to observations of other misidentified Dusky. I am most grateful to Dave Mc Adams and Anthony McGeehan for suggesting many improvements to an earl ier draft of this note. I benefited greatly from discussing the calls of Radde's and Dusky with Paul Holt, who also kindly provided me with copies of his own exce llent sound recordings. References va n den Berg, de By & CD NA 1992, 1993. Rare birds in the Netherlands in 1990, 1991. Dutch Birding 14: 73-90; 15: 145-159. Bradshaw, C 1992. Mystery photograph 44: Dusky Warbi er. Dutch Birding 14: 17- 19. Bradshaw, C 1994. Separating Radde's and Dusky Warblers. Br Birds 87: 436-441. Johns, R J & Wallace, DIM 1972. Fi eld id entificati o n of Dusky and Radde's Warblers. Br Birds 65 : 49750 1. Holloway, J 1993. Identification of Dusky Warbier. Birding World 6: 455. Leader, P J 1992 . Variability of Dusky Warbier. Dutch Birding 14: 137-140. Madge, S 1987. Field identificat io n of Radde's and Dusky Warbier. Br Birds 80: 595-603. Rogers, M J & Rarities Committee 1994. Report on rare birds in Great Britain in 1993. Br Birds 87: 503-571. Round, P D 1988. Field identification of Radde's and Dusky Warblers. Br Birds 8 1: 532. Svensson, L 1992. Identifi cat ion guid e to European passerines. Fourth edition. Stockholm. Svensson, L 1994. Supercilium differences between Radde's and Dusky Warblers. Br Birds 87: 626-627 .

Killian Mullarney, Redshire House, Redshire Road, Murrintown, Wexford, Ireland 164

Recensies MARK BEAMAN 1994. Pa/earctic birds: a checklist of the birds of Europe, North Africa and Asia north of the foothills of the Hima/ayas. Harrier Publications, Two Jays, Kemple End, Birdy Brow, Stonyhurst, Lancashire BB7 9QY, UK. 168 pp. ISBN 0-9523391-0-2. GBP 12.50. Sin ce publication, K H Voous's List of recent Ho/arctic bird species (last amended and reprinted in 1977) has served orn ithol ogy we il as a standa rd source- li st of Palearctic birds. Over the past two decades, changes in taxonomic ideas and new opportunities to study unresolved problems, espec iall y in eastern As ia have contributed to substantia l changes in systematic arrangements among Palearctic birds. Additionally, Oistribution and taxonomy of birds of the wor/d by C G Sibley & B L Monroe (1990) has triggered fresh controversy. This check li st presents an overview of contemporary systematic treatment for all Palearctic birds and seeks to make a 'sens ibl e contribution to the on-going debate about w hi ch English names should be adopted as standard'. Taxa treated at species level by Sibley & Monroe for wh ich published supportin g evidence is weak or non-existent are not so treated here. It provides an up-to-date worki ng check li st for 1567 spec ies recorded with in the Palearctic, as defined, including 17 estab li shed introductions and 207 vagrants. Six spec ies are eith er extin ct or apparently so and a further five are extin ct w ithin Palearctic limits. It in corporates sc ientific names, suggested English names and the fu ll range of synonyms wh ich appear in the literature. This wi ll be enormous ly helpful to anyone birding for the first time in many parts of As ia. The introdu ction outlin es the principles adopted and policies pursued whe n se lecting the English names proposed. These are fol lowed in this review. Secondly, it discusses the (inev itab ly partly artific ial) ' Iimits' of the Pa learctic avifauna l realm. The choice of Engl ish names presents such a web of contradictions that anyone tackling it is bes et by numerous difficult cho ices. The author argues that whi le many of the recently suggested new English names are sensib le and indeed preferential, many represent unnecessary attempts to replace already unique and satisfactory names. Thankfully, the reasons for selection of Engl ish names used here are argued in detail. The author seeks to demonstrate th at many new names proposed by Sibl ey & Monroe represent changes wh ich are gratuitous and unconstructive, o r even regressive. The reasons why full consistency is nonetheless unach ievab le are discussed. The author is c learly in conso lab le following the loss of names wh ich honour the exp loring ornithologists of eastern As ia. Seemingly, he wou ld have us see the memory and ach ievements of suc h men as being unceremoniously bulldozed into hi story by unjustifiable

lDutch Birding 17: 165-170, augustus 1995)

changes proposed by Sibley & Monroe. True, many people who regularly go birding in Asia feel that these proposals reflect an overdeveloped interest in naming species after geograph ical areas or (not always prominent) field featu res. Selectin g examp les illustrating the im pact of these fresh proposals, Roborovski's Rosefinch Koz/owia roborowskii and Kozlov's Bunting Emberiza kos/owi become 'Tibetan Rosefinch' and 'Tibetan Bunting' respectively, Przevalski's Parrotbill Paradoxomis przeva /skii translates to 'Rusty-throated Parrotbill' and Blandford's Rosefinch Carpodacus rubescens merges in the mind with sixteen reddish Palearctic congeners as the indistinctly named Crimson Rosefinch. A goa l of this check li st is the reversal of many of these changes. The attempt seems I i kely to spark controversy. A discussion of th e geograph ica l extent of the Palearctic outlin es the approach adopted to defining Palearctic limits in the more problematical marginal areas, espec iall y in south-western Ch in a and the southern fringe of the Himalaya. Reference to specific altitudinal limits whic h more closely reflect the range of altitudes where temperate cond iti ons (and spec ies) predominate is a sens ibl e improvement on the approach adopted by Voous. Different limits are adopted ac ross the broad longitudin al spread of the Himalaya according to regional cond iti ons. Summarising w hat is treated as 'Pa lea rctic' in more marginal areas, the following are includ ed: the entire Arabian peninsuia, Himalayan temperate broadleaf forest zo nes, the eastern ramparts of the Tibetan plateau, the Nansei Shoto (i nclud es the Ryu-Kyu islands) and associated Japanese Pacific island groups, Macaronesia including the Cape Verde archipelago, the Banc d' Arguin, the Hoggar and Tibesti. The Mauritanian Adrar, the Air, Enned i and Taiwan are excluded. The Yangtze/Huang Ho wate rshed in southern Gansu and the Qinling Shan in Shaanxi are taken as limi ts - a sma ll but significant adju stment to those fol lowed by Voous. Most birders w ill be asking w hether a publication presented as a 'checkli st', priced at GBP 12.50, is a wo rth w hil e purchase. Emphatica ll y, this is. Looking bevond the check li st itself, the bu lk of the book comprises spec ies entries subdivided into indi v idu al sections on taxonomic notes, distributional status and the (margina l) spec ies om itted . These are broadly intended to justify decisions taken and to present the background to d ifficult problems. These sections are a treasurehouse of frequently obscure and often unattainable information. Their va lu e to any b ird er interested in systematic problems in Palearctic orn ithology is difficult to overstate . Anyone seek in g to d isentang le the chang in g and comp lex history of systematic treatments among many eastern Palearctic genera has always faced a daunting task. Readers might exam in e the taxonomic notes for Spot-breasted Scimitar-Babb ler Pomathorhinus erythochemis, Brown-winged Parrotbill Para-

165

Recensies doxornis brunneus and Ludl ow's Fu lvetta A lcippe ludlowi, examp les illu strating the breadth of the prob lems w hi ch may be encountered. Even for those w ith access to a comprehensive ornithologica l library, it wou ld be difficu lt to acquire a clearer understandin g - at least of the broad outline and history of systematic opi ni ons to th at immed iately ava il able from th is book. Birders trave lling to the Himalaya and adj acent ranges, especiall y for the first t ime, often find the var iety of alternative Engli sh names and differing treatments, w ithin and between unfami li ar loca l taxa, very co nfu sin g. Naturall y, the li mited number of rather dated fie ld guides for the area often fa il to provide enough information to settle such matters in the field. Thi s book offers immed iate re lief from this prob lem, freein g observers from lingering uncertainty. It presents, w here re leva nt, deta il s of hi stori ca l and contemporary opinions. Sections on distribution al status and omitted spec ies represent a un iquely accessible and up-to-date source on (typ ica ll y upper) alt itudina l limits for many spec ies w ithin th e H imalaya and south- weste rn Chin a. Especiall y in Sich uan (Szechuan), ranges given draw heavil y upon information from substantiall y di sturbed habitats at a single site: Em ei Shan . Future discoveries w ill inevitab ly change th e perceived altitudinal breeding li m its of many spec ies in Sichu an and Yunnan and this book w ill stimul ate birders to examine th e subject more c lose ly. The spec ies accounts are norma ll y deta il ed and so metimes startin gly com prehensive but patches of li ghter coverage do ex ist, both w ith in these section s and elsewhere. Severa l bri ef reports on loca li ties re levan t to Sichuan in Hong Kong Bird Reports do not appear in the extensi ve reference li st. This is significa nt beca use recentl y publi shed information in Engli sh is so limited and th ese mi ght better inform altitudinal range studies fo r the reg ion. A clu ster of papers renowned as th e only mode rn pub li shed information on North Vemen (Sandgrouse 9) is overlooked . The treatment of so me species restri cted to so uth-western Arabia and its env irons is, on ly pa rtly as a conseq uence of th is, rather weak. Presentin g exampl es, Golden-w in ged G rosbea k Rhynchostruthus socotranus, a monotyp ic genu s of abidingly uncerta in affinity, su rely deserved taxonomie com ment. Both morphologica l simil ariti es and zoogeographi ca l patterns co nsp icuous ly inv ite th e opin ion th at Arabian Accentor Prunella fagan i is, among the Prunell idae, most close ly related to Radde's Accentor P ocularis. The same criteri a, as we il as apparent ecology and behaviour, suggest com mon ancestry for Vemen Warb ier Parisoma buryi and the Afrotrop ica l Brown Parisoma P lugens. Apart from occurrence beyon d continental Afri ca, w here other constituents of the genu s are excl usive ly distributed, it is difficu lt to see how the fo rm er co uld be described as 'unu sual'. A nyo ne ca n ca rp at the selection of an En gli sh name but Vemen Parisoma is surely unassa il able as the most defendable se lection for thi s species. It reflects the systematic name, concurs w ith co nve ntion in much of co ntinental Africa and is consp icuou sly less amb iguous. Indeed, si mil ar arguments are marshalled w ith in

166

th is checklist to extin guish 'Graceful Warb ier' in favour of G raceful Prinia for Prin ia gracilis. A merely apocryph al cla im of Fami li ar Chat Cercomela fami liaris from South Vemen was the so le basis, at th e time of w ritin g, for incl usion of this species in a Pa learctic li st. Th e crede ntials of records of African Swa ll ow-tailed Kite Chelictinia riocourii, Lilac-breasted Ro ll er Coracias ca udata and Rufous-crowned Ro ller C noevia (a ll also from South Vemen) are perhaps equall y poor. The best cou rse wou ld be deletion of all four spec ies from the Pa learctic li st (a lthough there is a recen t report of Fami li ar Chat from the Cana ry Island s) . Turning to the treatm ent of margin al regions, it seems questionab le w hether species restr icted to th e Afrotrop ica l encl aves of the Tih amah and western slopes of montane south-western Arabia and coasta l Dhofar rea ll y deserve inclu sion in thi s li st. Inc lu sion of these areas contrad icts sharp ly w ith the exclusion of upper-montane Taiwa n from th e definition of the Palearctic adopted. G iven substantial O ri enta l in fluence, the avifauna of the entire island wou ld seem transiti onal. Above moderate altitudes however, a Sin oHimalayan relationsh ip becomes cl ea r. Close sim il arity between Steer's Lioc ichl a Liocichla steerii and Em ei Shan Li oc ichl a L omeiensis, occ urrence of the endemi c Mikado Pheasant Syrmaticus mikado (within a genu s of apparentl y Palearct ic o ri gin), the Paleomontane Spotted Nutcracker Nucifraga caryocatactes and A lpine Accentor P modularis, among oth er factors, strongly signa l di sta nt but rea l Pa learctic affini ty. This argu ment is acknow ledged but one m ight look for so me d isc ussion of such a conspicuous prob lem. Incl usion of montane Taiwa n as an iso lated termina l refu gium (reflectin g a past w ider di stribution ) of Sino-Him alaya n or Palearctic taxa, wo uld seem the most meanin gfu l sta nce . This publication embraces the margin al Cape Verde archi pelago w ithin its definiti on of the Pa learctic. Thi s wo uld seem to be an artefact of th e approach taken in BWP w here, sim il arly, no empiri ca l reasons for inclusion we re give n. However, as might be expected for a rand oml y co lon ised ocea ni c island group, it has never been co nv inc in gly argued th at such a treatment is either meaningfu l or co nstru ctive. By a cas ual stroke of fate, the islands look set to become the ep ice ntre of an ea rthqu ake in taxonomic think ing (or, rather, in the appli cat ion of modern approac hes to the birding sce ne). Follow in g close ly upon the publi cation of this checkli st, C J Hazevoet's (1995) BOU-sponsored Th e birds of the Cape Verde islands argues masterfull y for the elevation of no less tha n nine 'diagnosab ly distinct endemic taxa' . The prin c ipl es of the taxonomi c approach adopted (p hy logenetic spec ies concept, cf Dutch Birding 16: 111-116, 1994) demand th at these be c lassed as spec ies. Whether it is meanin gful to treat the Cape Ve rd es as Palearctic or not, loca lised revision of thi s checkli st w ill now be requ ired if Hazevoet's taxonom ic opinions and co nclu sion s w in widening acceptance . App lication of the sc hool of taxonomic thinking he propounds across the w ider Pa learcti c (a process now underway in studi es of Asian Phylloscopus, for exampl e) wou ld cause substantial change .

Recensies Sa, wh il e th e post-Voous yea rs have not been uneventful, further changes in systematic arrangements among Palearctic birds seem sure to come. In a work of such braad geograph ica l scope which clarifies sa many acutely confus in g situation s it is perhaps inevitable that areviewer should find shortcomings to toy with. The grumbl es outlined above do littie to diminish the enormous usefulness of this baak to any serious student of Palearctic or Asian birds. The wea lth of in formation provided and the general th 0roughness with w hich difficult problems are discussed w ill make it a 'must buy' for many. The centrep iece is its usefulness as a source document, not as a 'ticking li st'. In va lue-for-money terms, it can on ly be described as a bargain. Despite enthus iastic usage by a sma ll band of devotees, it is amazing that the Voous li st has been alm ast ignored by the majority of birders. This publication is unlikely to endure the same fate. Buy w hile stocks last. RODNEY P MARTINS

MARK BEAMAN 1994. Pa/earctic birds: a checklist of the birds of Europe, North Africa and Asia north of the foothil/s of the Himalayas. Harrier Publications, Two Ja ys, Kemple End, Birdy Brow, Stonyhu rst, Lancashire BB7 9QY, UK. 168 pp. ISBN 0-9523391-0-2. GBP 12.50 . As Mark Beaman points out, many changes in taxonomy have occurred in the period after publication of Voous's List of recent Holarctic bird species (1977). Palearctic birds is Beaman's attempt to update the Voous list for the Palearctic region. The many changes Beaman refers to include an increase of knowledge about spec ies limits, the introduction and further development of alternative spec ies concepts such as the Phylogenetic Species Concept (PSC), the use of cIadistic methads for classification and the publication of many new (mo lecu lar) phylogenies. However, the most important development of the past 20 years has been the ri se of taxonomy as a science. Nowadays, taxonomic methads are open to ana lys is and taxonomic conclusions are subject to testin g. By current standards, a standard li st of the birds of the Palearctic shou ld rely on a thorough review of recent developments and a consistent interpretation of newly gathered information based on a set of expl icitly fo rmul ated criter ia. For reasans outlin ed be low, I believe the author fails in these respects. A lthough Beaman's approaches to English nomencIature and the geograph ical limits of the Palearctic are discussed in introductory chapters, this is not the case fo r his methodology in systematic issues . For in stance, Beaman does not ment ion whic h species concept is used. The frequ ency of terms like ' hybridization' and ' introgress ion' in the taxonomic notes, however, points to th e Bio log ical Species Concept (BSC), the traditional spec ies concept in orn ithology since Ernst Mayr introduced it in the 1940s. This is understandab le, althou gh the PSC can na langer be waved aside casua ll y or (as in thi s case) ignored completely. These conceptua l

issues are difficu It to add ress, but I feel that Beaman at least should have recognized its importance. In hi s d iscuss ion of the possible specific status of Green-winged Tea I Anas crecca carolinensis and Eastern Spot-bil led Duck Anas poecilorhyncha zonorhyncha, Beaman cites a paper by Livezey w ho argued species status for bath taxa based on certain morphologica l characteristics. However, Livezey did sa under the premises of the PSC wh ich are entirely different from those of the BSC. Under the PSc, qualitative morphological differences between populations are evi dence for status as separate species . The BSC defines spec ies as populations or groups of populations that are (actua ll y or potentially) reproductively isolated. When two biological spec ies are spl it on the basis of morphology, morphological characters are assumed (or known) to be involved in maintaining reproductive isolation. Beaman fails to realize the important distinction between these premi ses. Even worse is the fact th at we are not to ld how the BSC has been translated into practice; there is na indication of how much genetic exchange or hybrid ization disqualifies populations from status as separate b io logica l spec ies. This is an important methodological shortcoming of Palearctic birds since there are many different approac hes to this matter in the literature cited by Beaman. The absence of a uniform standard has resulted in an unbalanced species li st. For instance, White-backed Woodpecker Dendrocopos leucotos and Lilford 's Woodpecker 0 Ililfordi are treated conspecific despite ' littie evidence of hybridization' as we il as ecologica l differences and altitudinal separation in the areas of over lap. In co ntrast, Pied Wheatear Oenanthe pleschanka and Black-eared Wheatear 0 hispa nica are treated as separate species, yet hybrid ize wherever they are in contact (according to one of hi s sources hybrid s constitute 23 -49% of the population in these contact areas) and show na imped iments to gene flow. In addition, recent studies did not detect any signs of lowered hybrid fitness. This not on ly shows that pre-mating iso lating mechanisms are absent but also that post-matin g isolating mechanisms are weak or non-existent. The wheatears are currently treated as separate species because the male plumages are distinctive, wh il e biological evidence for their conspecificity is ignored. It is clear th at same add ition al sp litting and lumping of Palearctic birds is justified based on currently ava il able i nformation. Most of the discussions on taxonomic matters are rather shall ow. When discussing a potential sp lit, Beaman aften on ly cites the proponents or opponents of this sp lit in stead of their arguments. Most of his taxonomic decision s seem to be based on a consensus among authorities. In the absence of consensus, or w hen there are na published comments on a proposed taxonomic change, Beaman plays a wa iting game. A lthou gh th is may seem prudent, there are cases (eg, Bicknell's Thrush Catharus bicknel/,) w here published data in support of spec ific status are extensive and persuasive) . Beaman 's decisions to lump these taxa are unnecessarily conservative. For many taxa there is na

167

Recensies information on how his opin ions we re derived. For instance, in at least 15 cases we are told that a taxon 'may be a separate species' or 'may we il be worthy of specific status' without any details on why it has not been sp lit. The specific status of all opatric populations is difficuit to assess so it is important to treat them as cons istently as possible. Unfortunately, lack of consistency is one of the greatest weaknesses in the book. Beaman is right to in sist th at geograph ical iso lation is a weak basis for recognizing the morphologically distinct Mauretanian Heron Ardea cinerea monicae as a sepa rate species, yet he mentions the w id e allopatry of Przevalski's Redstart Phoenicurus alaschan icus and Eversmann's Redstart P erythronota as one of the reasons for treati ng them as separate spec ies. Several spec ies of Otus owls are sp lit because of voca l differences, but Indian bakkamoena and Col lared Scops Owls 0 b lempiji are not, even though voca li zation s differ. Many all opatric taxa are sp lit because of 'marked morpho logica l differences', though a multitud e of others that are morphologically distinct are not sepa rated . A lthou gh Beaman c ites many obscure publications, a strong point of the book, he omits seve ral important papers, some of wh ich were published in journ als that are w idely access ibl e. In some cases this information might have persuaded him to change his opinion. The African Reed Warbier Acrocephalus baeticatus is regarded by Beaman as a separate spec ies from European Reed Warbier A scirpaceus referring to a paper by Ash et al th at did not provide any reasons for doing so. In fact, play-back exper iments by Dowsett-Lemaire & Dowsett (B ull Br Ornithol Cl 107: 74-85, 1987) stron gIy suggest that both Reed Warblers are conspec if ic. The treatment of Iberi an Chiffchaff Phylloscopus collybita brehmii is incompl ete because severa l papers on the behaviour and voca li zations of this taxon by Marc Sa lomon are overlooked. An important paper by Martens & Nazarenko (Z Zool Syst Evol-forsch 31: 12 7143, 1993) about the evo luti onary relation ships w ithin the Willow Tit Parus montanus comp lex is not mentioned. They show th at songs of some subspec ies of the Willow Tit are almost identical to those of the Blackcapped Chickadee P atricapillus and argue that these taxa should be treated as members of the same species P atricapillus. No reference is made to the rich Ital ian and Russian literature on the hybrid zones of Carr io n Crow Corvus corone corone, Hooded Crow Cc cornix and Eastern Carrion Crow C c orientalis. In the areas where Carr ion and Hooded Crows are in contact, assortative mating has been recorded, wh ich means th at se lection is reducing hyb ri dization. Several parameters associated with reproduction and surv ival indi cate that hybr id s are inferio r relative to the parental spec ies. Species status for these taxa is biologically justified because the populations are essential ly genetica ll y isolated due to the presence of both preand post-mating iso lating mechanisms. In the hybrid zones of Hooded and Eastern Carrion Crows, asso rtative mating has been observed as weil, though hybr ids did not show a reduced fitness . Russian autho rs argue

168

th at the crows shou ld be regarded as separate spec ies . I would direct interested readers to papers by Rolando, Saino, Kryukov and Blinov. Two ca refu ll y designed stu dies by Seutin et al (Auk 109: 771-785, 1992; 11 0: 832-843, 1993) of plum age and morphometric variation in Common Redpo ll Carduelis flammea and Arctic Redpoll C homemanni are not cited. Their results did not rule out the possibility that the redpo ll s are conspecific. No mention was made of the song differences between the Palearctic and Nearctic subspec ies of Two-barred Crossbil l Loxia leucoptera which suggest that they may be separate spec ies, as pointed out by Elmberg (B irdin g World 5: 193, 1992; Auk 110: 385, 1993). Beaman's coverage of the Russian and North Amer ican literature is incomplete. Disregard of studies by Ka lyakin, Marova, Formozov, Panov and Z ink results in incomplete discussions on the taxonomy of Middendorff's Grasshopper Warbier Locustella ochotensis, Siberian Ch iffchaff Pctristris, Turkestan Tit P bokharensis, Isabellin e Shrike Lanius isabellinus and Fox Sparrow PasserelIa iliaca . Many citations seem to have been directly cop ied from Sibley & Momoe and I doubt if Beaman has checked all these references. Beaman seems to resent the latest trends in c lassification and wo uld like to stick to the old classifications because thi s wou ld 'remove the need for never-endin g upheavals to data-storage and ind ex in g systems ... in order to make these co in cide with the latest, most experimenta l views of systematists'. Therefore, Beaman offers us the o ld Wetmore order adopted by Voous since 'the 'Voous order' is now so we ll-entrenched and we ll-liked as the standa rd for the Palearctic reg ion' . As understandable as this temptation is, commo n usage has to be sacr ifi ed if classifications are to have a meaning by themselves in stead of a mere function as indexing systems. A classification is a hypothesis of relationships. If new, we il executed, studi es show that previous representation s of relationships are wrong, we should be prepared to change a classificat ion. The classifications by w hi ch we organize our perceptions of relationships do not o nl y reflect ou r views but also con stra in them. An example of this may be in structive. Because the o ld classification is indeed 'well -entrench ed' many of us probably still believe that divers and grebes are closely related. In rea lity, however, their relationship is about as distant as that between swallows and swifts. The superficial resemblance of divers and grebes is not due to common ancestry, as the old classification wou ld suggest, but is the result of convergent evo luti on. Recent studies have shown that the divers are related to the Procellariiformes (the order that in cludes the albatrosses, shearwaters and stormpetreis), wh il e the grebes represent a distinct early branch in the phy logenetic tree. Classifications are important for comparative studies of morphology, eco logy, etho logy and b iogeography, where hypotheses on the origin of characters or distributions often depend o n the phylogenetic relationships of taxa under study. The relationships reflected in the Wetmore-Voous classifications still represent more-orless educated guesses, though the classifications have

Recensies achieved an al most immortal status. Beaman seems to realize this and remarks 'there is no attempt to imply that a standard order indicates taxonomic relationships'. However, who would believe that Beaman's li st is a random sequence of species taxa without regard for taxonomic relationships? In the introduction, Beaman states that Sibley & Ahlquist's (1990) classification 'remains highly controversial' . I wonder whether Beaman has had a taste of the developments and breakthroughs in avian systematics that occurred after the publication of their work. The classification by Sibl ey & Ahlquist was initially received with scepticism by many ornitho logists but five years after their publication many parts of their phylogeny have been corroborated by independent workers and there are no stud ies that have falsified their conclusions about higher-level relationships. In fact, after five years, their classification is probably better supported by existin g data than the Wetmore classification, the first version of which appeared almost 70 years ago. One might also note, as Beaman did not, that there are many more interesting developments in this field. Among these are phylogenetic ana lyses of the cormorants, ducks, raptors, cranes, shorebirds, swallows, tits and rosefinches. A lthough Pa/earctic birds seems to be primarily aimed at the birding community, I strongly feel that the interest of birders in taxonomic relations is underestimated by the book. I do not bel ieve, for example, th at there are many birdwatchers who wou ld not be interested to learn that the Crab-plover Oromas ardeo/a is far more closely related to the gu ll s and terns than to the plovers, as two independent studies have shown. I hope th at future attempts to produce a standard li st of birds wi ll not ignore these developments since they w ill cons id erab ly extend our understanding of systematic relationships. Nomenclatural changes are almost always the resu lt of taxonomic decisions and are dictated by a set of rules. Beaman's consequent reference to 'altern ative' genus names is inappropriate since genus names are not interchangeable. Names for genera often have synonyms, which are not alternatives. For examp le, Propyrrhu/a is not an alternative genus name for Pinico/a subhimacha/us (Crimson-browed Finch) but shou ld only be used when Pine Grosbeak P enucleator and Cr im son-browed Finch belong to different lineages or, in technical terms, when the genus Pinico/a is a polyphyletic group of species. This, incidentally, has recently been demonstrated by a molecular analysis, so Beaman's use, without comment, of Pinico/a for the Crimson-browed Finch instead of Voous's Propyrrhu/a was erroneous. Likewise, Banded Martin does not belong to the genus Riparia and shou ld be cal led Neophedina cincta; Intermediate Egret and Great Egret shou ld be named Mesophoyx intermedia and Casmerodius a/ba, respectively, and shou ld not be placed in Egretta. As Beaman's understanding of nomenclatural matters is evident ly incomplete, his opinions on generic names should be weighed accordingly. Wilson's Phalarope Pha/aropus tricolor is placed in the monotypic genus Steganopus based on an all ozyme

study by Dittmann et al. This study did not discuss the question of generic placement and it seems li ke ly that Beaman has adopted this change from Sibley & Monroe, because both Sib ley & Monroe and Beaman incorrectly cite the pagination of the Dittmann et al paper. Beaman overlooked a subsequent study by the same authors (Auk 108: 771-779, 1991) in which the relationships of Wilson's Phalarope appeared to be far less c lear. A recently published morphological ana lysis (Condor 97: 174-196, 1995) supported the traditional arrangement of the phalaropes. Because of the incongruence of the data, the use of Steganopus for Wilson's Phalarope is premature. Pa/earctic birds w ill reach a wide audience of birders and professional orn ith ologists and, if it is as successfu l as the Voous list, will influence the way many of us look at systematic relationships. My assessment is that Pa/earctic birds fai ls as a standard list of the birds of the Palearctic because the author does not specify his methods explicitly, wh ich has resulted in an inconsistent li st of species, and because his coverage of the literature is incomplete. Use of modern approaches to taxonomy cou ld have enhanced the book immeasurab ly. This book, therefore, is not a state-of-the-art review of the taxonomy of Palearctic birds, and its va lue as a reference work is limited. GEORGE SANGSTER

COLIN RICHARDSON (EDITOR) 1994. Emirates 8ird Report 18. Emirates Bird Records Committee, PO Box 50394, Dubai, United Arab Emirates. 131 pp. GBP 7.00. De Verenigde Arabisc he Emiraten staan de laatste j aren nadrukkelijk in de belangstelling. Niet in de laatste plaats omdat vee l orn ithol ogen van mening zijn dat ze eigen lijk bij het Westpalearctische gebied horen (samen met de rest van het Arabische Schiereiland). Daarnaast z ijn er de laatste jaren enke le interessante ontdekkingen gedaan, zoals het overw interen en doortrekken van Grote Kanoeten Ca/idris tenuirostris. Het 18e jaarverslag geeft in de eerste 81 pagina's een uiteenzetting over het ornitho logische jaar 1993. De lijst geeft een goed beeld van we lke soorten men waar en wanneer kan verwachten en laat z ien dat voge len in dit deel van het Arabische Sch iereil and vol verrassingen kan zijn. Vijf soorten zijn in 1993 aan de lijst toegevoegd: Goudplevier P/uvialis apricaria, Zwarte Stern Ch /idonias niger (twee waarnemingen), Mongoolse Pieper Anthus god/ewskii (maar li efst 15 exemplaren), Cetti's Zanger Cettia cetti en Grauwe Fitis

Phylloscopus trochi/oides. De over ige 51 pagina's worden gevu ld met artike len over een aantal van bovengenoemde soorten, waarbij met name dat .over de Mongoolse Piepers erg levendig en emotionee l geschreven is. Andere artike len behandelen de doortrek in het voorjaar van de Kleine Torenvalk Fa/co naumanni; het eerste bewezen broedgeva l van de Renvogel Cursorius cursor; de eerste Struikrietzangers Acrocepha/us dumetorum (in 1994); en de status van Kleine Spotvogel Hippo/ais ca /igata, en dan met name van de markante (onder)soort H (c) rama,

169

Recensies als broedvoge l. Het vers lag is opges ierd met een aanta l leuke foto's, waarb ij d ie van de eerste Az iatisc he Wespendief Pernis ptilarh yncus voo r het Arabische Schiereil and (uit 1992) speciaal het vermelden waard is. Het verslag is een 'must' voor iedere voge laar die van pl an is deze interessante uithoek va n de WP (?) te bezoeken. MAX BERLIJN

JAMES E COE 1994. Eastern birds: a guide ta fie ld identification of North American species. Gold en Press, New Vo rk, NY, USA. 160 ppr ISBN 0-307-13671-X. USD 11 .95. This little and cheap bird guide has gone largely unnoticed in Europe. At first sight, the book seems rath-

er in sign ificant. A second look, however, shows that the pictures are excellent. This co mprehensive booklet surely has great va lue not on ly for the novice or casual eastern North American b irder for wh ich it was designed but also for b irders keen to see Nearctic vagrants in western Europe. In many cases, the plates offer clearer pictures than we ll-known American fie ld guides. Obvious ly, it is less comp lete than the supposed ly best North American field gu ide produced by Nationa l Geograph ic Society (1983), and species like Bickne ll's Thrush Catharus bicknelli or Connecticut Warb ier Oporornis agilis are not even mentioned. On t he other hand, this resu lts in a ve ry li ght-weighed and easy to ca rry booklet wh ich includes all but the most unlikel y Nearcti c WP vagra nts. ARNOUD B VAN DEN BERG

Aankondigingen & verzoeken Club 30.26 Het eerste bulletin van de Club 450 io, dat als supp lement met Dutch Birding 17:3, 1995, naar alle in Nederland woonachtige abonnees werd gezonden, heeft op plaatselijk niveau reeds navolgers gevonden. O nder redacti e va n Arjan va n Egmond (01718-13382) en Arno ld Meijer (01718-2627 1) verscheen op 1 augustus 1995 het eerste nummer van de nieuwsbrief va n de Club 30.26. Hierin wordt voor Katwijkse voge laars en andere geïnteresseerden informatie gegeven over 'het voge len en de voge laars zelf' en niet zozeer over vogels, wa nt daar bestaat in Katwijk, Zu idho ll and, het vogelwerkgroepblad Duinstag voor. De clubnaam is afkomstig van het kilometerblok va n Katwijk. Naast milde persiflage op de teksten in het bulletin van de Club 450 io wordt iedere belangstellende in 12 pagina's getrakteerd op uitgebreide informati e over, onder meer, de vo lledige Katwijk-

se lij st (28 1 soorten) en een aantal persoonlijke lij sten, die met behulp va n de door de Club 450 io opgeste lde tel regels recent z ijn bij gewerkt. René van Rossum blijkt met 267 de meeste soorten in Katwijk te hebben gez ien.

Oriental & African Bird Clubs on Internet Bi rders hooked up to Internet ca n now access bulletin boards publi shed by the Oriental Bird Club (OBC) and the Afr ica n Bird Club (ABC). Anyone connected to Internet can now browse through OBC and ABC material, including photographs and birds sounds. The bulletin boards are signposted from the main Internet directories like Lycos and Ga laxy. To get to th e OBC/ABC pages directly, point a 'world-w ide-web' browser like Netscape or Mosaic at: http ://www.gold.net./users/dj10/obcome.html.

DBA-nieuws DBA-vogelweek op Texel in oktober 1995 Ook dit najaar za l er weer een DBA-vogelweek gehouden worden, en we l va n zaterdag 14 tot en met zondag 22 oktobe r 1995 op Texe l, Noordho ll and . In het bestuur is overwogen dit jaar voo r een andere periode (bijvoorbeeld eind september) en een andere locatie te kiezen. De herfstvakantie bi ijft ec hter voor vee l mensen de meest gesch ikte t ijd om een week vrij te nemen. Bovendi en is Texel van alle eil anden nog steeds het gemakke lijkst te bereiken. Daarom is uiteindelijk bes loten om all es bij het oude te laten. Hopelijk zu llen vee l voge laars in de gelegenheid zijn om tenmin ste op enkele van deze dagen naar Texel te

170

komen . Accommodatie moet zelf geregeld worden. Ti jdens de voge lweek zu llen er weer avond lez ingen worden georga ni seerd, en we l op zaterdag 14, maandag 16 en vrij dag 20 oktober. De eerste twee avonden vinden p laats in het Eierlandse Hui s, Klimopstraat 3, De Cocksdorp; de laatste avond in va kantiecentrum De Krim , eveneens in De Cocksdorp. De avonden beginnen om 20 :00 en de entree bedraagt NLG 5.00 per avond. Over de onderwerpen va n de lezin gen vo lgt later informatie via de Dutch Bird in g-vogellijn. Eén van de avonden za l besteed worden aa n een 'myste ry birdcompetit ie'. Op donderdag 19 oktober za l een 'big day' worden georganiseerd. CHRIS QUISPEL

[Outeh Birding 77: 770, augustus 79951

WP reports _ _ _ __ _ _ _ __ This review li sts rare and interesting birds reported in the Western Palearctic in July 1995 and focuses on northwestern Europe. Additional information covering earl ier or later reports is included as weil. Some records of species outs ide the WP are also mentioned. The reports are largely unchecked and their publication here does not imply future acceptance by the rarities com mittee of the relevant cou ntry. A Black-throated Diver Cavia arctica at Van Gölü on 11 Jul y was the fourth in land for Turkey and the third in summer for this loca lity. During 17-24 Jul y, a White-bill-

ed Diver C adamsii stayed on Fetlar, Shetland, Scotland. In the Netherlands, a pair of Red-necked Grebes Podiceps grisegena successfully bred at Boerenveensche Plassen, Hoogeveen, Drenth e. On 27 Jul y, two softplumaged petreis Pterodroma feae/madeirafmol/is and one Wilson's Storm-petrel Oceanites oceanicus flew past Cape Clear, Cork, Ireland (the latter species had also been reported here on 18 and 20 Jul y) . On 25 August, a soft-plumaged petrel, a Wilson' s Storm-petrel, a Little Shearwater Puffinus assimi/is and 13 Sabine's Gulls Larus sabini were seen at Bridges of Ross, Clare, Ireland. On 26 August, single soft-plumaged petreis flew past

140 Ivory Gull / Ivoormeeuw Pagophi/a eburnea, adult, Inverness, Highland, Scotland, 19 July 1995 (Rob Wi/son) 141 Olivaceous Warbier / Vale Spotvogel Hippo/ais pal/ida, Benacre, Suffolk, England, 13 August 1995 (Rob Wi/son) 142-143 Audouin's Gull / Audouins Meeuw Larus audouinii, Boulogne-sur-Mer, Pas-de-Calais, France, Jul y 1995 (Roger Tonn e/)

IOuteh Birding 17: 171·175, augustus 1995J

171

WP reports Ke rry Head, Kerry, Ireland, in the mo rning and Brandon Point, Kerry, in the evening. O n 21 August, du rin g moderate no rth-easte rl y w inds, the first Bulwer's Petrel Bu/weria bu/werii fo r th e Netherl ands flew from 08:30 to 11 :1 5, low above mudfl ats and amo ng roosting Euras ian Curl ews N umenius arquata and gull s, at W estpl aat, south of Maasvlakte, Z uidho ll and; after it was photograph ed w ithin a di stance of 50 m and seen by c 30 tw itchers, it flew off to the North Sea . Cape Clea r experi enced its best seabirding yea r sin ce 198 1 w ith highest numbers on 28 July w hen 692 Cory's Ca /onectris diomedea, 985 Great Puffinus gravis, 32 Sooty P griseus and, in ju st o ne ho ur, 11 976 Manx Shearwaters P puffinus were counted. O n th e same day, also in Ireland, 200 Cory's and mo re th an 150 Great Sh ea rwaters fl ew past th e O ld Head of Kin sa le, Co rk. In Kerry, mo re than 1000 Co ry's Shea rwaters fl ew past Brandon Po i nt between 17:00 and 20:00 on 26 August. Th e numbers of Balearic Shearwaters P mauretanicus in no rth-weste rn Europe appea red to be hi gher th an ever; during Jul y, 10 7 we re repo rted in Britain and in Jul y-earl y August 13 in th e Netherl and s, includin g in England a record 24 at Cley, Norfolk, on 10 Jul y, 11 at Po rthgwarra, Cornwa ll, on 28 Jul y and 10 at Praw le Point, Devon, on 27 Jul y. A small Puffinus shea rwater photog raphed at Eil at, Israel, o n 1821 June 1992 has been ass igned to Mascarene Shearwater P atrodorsa /is, th e recentl y described new spec ies from th e western Indian Ocean, of w hi ch the ho lotype co ncerned an adult found alive at Durban, So uth Africa, on 20 Janu ary 1987 (Birding W orld 7: 274-278, 1994; Bull Br O rnithol Cl ub l1 S: 75-87, 1995). Thi s summer, for the first time sin ce 1990, th e fo rmerl y faithful Swinhoe's Storm-petrel O ceanodroma monorhis has not been tape-Iured and trapped at Tynemouth, Tyne & W ea r, England (cf D utch Bird in g 15 : 23 0, 1993; 16: 157, 1994). The number of Northern Gannets M orus bassanus breeding on Helgol and, Schi eswig-Ho istein, Germany, increased to four pairs; in 1991 , thi s spec ies bred fo r the first time o n H elgoland (a nd in Germany) . In Bulgari a, 60 adult w ith 12 young Dalmatian Pelicans Pe/ecanus crisp us we re repo rted from the Srebarna co lony. In Jun e and Jul y, the first fo ur breeding pairs of little Egret Egretta garzetta fo r Belgium raised nine young at Het Zw in, Kn okke, W estvlaa nderen; there was also at least one pair breeding at Q uackjeswater, Voorne, Zuidholl and . The now traditio nal late summ er influ x in southern England reached 240 indi vidu als in late Jul y. Th e largest group in the Netherl ands was 40 at Saeftinghe, Zee land, on 26 August, w hen 23 we re counted at Het Zwin as we il . Two Black Storks Ciconia nigra stayed th ro ughout the summer at Fochteloërveen, Drenthe/Fries land, but th e first nest for the Netherl and s could not (yet) be found. In Israel, three Bald Ibises Ceronticus eremita were fl ying no rth over the A rava va lley on 8 April. Seven downy young Chilean Flamingo's Phoenicopterus chi/ensis were seen at Zw ill brocker Venn, Nordrh ein-Westfalen, Germany, o n 15 A ugust; five of these had been rin ged. In total, apa rt fro m c 40 Chil ea n, up to 20 Greater P ruber roseus and two Caribbean Flamingo's P r ruber spent at least part of the

172

summer at thi s northernmost flamingo breed ing co lony in the world . In the Netherl ands, fl ocks of Ruddy Shelducks Tadorna ferruginea were aga in seen in the traditi onal late Jul yAugust peri od, includ ing up to nine at Wo rkumerwaa rd, Fri es land, six flyin g past Castricum, Noordho ll and, and up to 47 at Stichtse Brug, Huizen, Noordho ll and. The second Cotton Pygmy-goose Nettapus coroma nde/ianus for Saudi Arabia was a male near Riyad h o n 8- 10 May. An adult male Mandarin Duck A ix ga /ericu/ata ringed at Taplow Court, Buckin ghamshire, England, o n 13 March 1993 was trapped and released in Z uid-Ken nemerl and, Noordho ll and, the Netherl ands, on 24 April 1993 . A nother recovery conce rned an adul t male ringed in ZuidKennemerl and o n 9 April 1989 and trapped at Lound, Suffo lk, En gland, exactly a year later (Rin g & Mi gr 16: 46, 1995). Prev ious recoveries from Hungary and Ru ss ia suggest that bird s fro m the we ll -establi shed breeding popul ati on in England frequ ently fly to and fro continental Europe. The long-stay ing male Black Duck A nas rubripes remained on Tresco, Scill y, England, and on e was present at Tacum shin, W exford , Ireland, from 24 June to 1 Jul y. A new co lon y of Velvet Scoter M e/anitta fusca for Turkey was discovered at Aktas Gölü, nea r the Georgian border, on 13-14 Jul y w hen 72 5 birds includ ing many imm atures were seen. O ther co lo nies are known from Nemrut Dag i nea r Tatvan, and fro m Balik GÖlü. A female Bufflehead Bucepha/a a/beo/a at Bognaes, SjiEli and, may be accepted as the first for Denmark. The third summer record of Smew M ergus a/bel/us for Turkey concem ed a male and two females at Apo lyont Gölü on 27 May. Al so in Turkey, 35 0 White-headed Ducks O xyura /eucocepha/a we re counted at Burdur Gö lü on 23 Jul y (a si gnificant number so ea rl y in the season). For its seventh summer, the regul ar Steller's Sea Eagle Ha/iaeetus pe/agicus return ed to Taku Inlet, nea r Jun ea u, A laska, U SA, w here it stayed from 2 May until at least 16 Jun e (cf Dutch Birdin g 16: 158, 1994). A dark-morph Booted Eagle Hieraaetus pennatus res ident at N P Hoge Veluwe, between Arnhem and O tterl oo, Gelderl and, o n 13-21 Jul y and o nce aga in on 26 Jul y was the third fo r th e Netherl ands and the first tw itchabl e. Thi s species' first doc umented breeding for Germany thi s summer was successful w ith two yo ung. In Catalo ni a, Spain, the popul ations of lesser Kestrel Fa/co na uma nni nea r M aials appear to recover, w ith 18 pairs breeding. In France, up to five Purple Swamphens Porph yrio porp hyrio stayed at Étang d u Ca net, Pyrénées-O ri entales, fro m 15 Jul y into late A ugust. The life of an adventurous Common Coot Fu/ica atra ringed as a chi ck at Coto de Donana, Huelva, southern Spain, o n 23 June 1990 came to an end w hen it was predated by a G reat Skua Stercorarius skua on Foul a, Sh etland, Scotland, o n 24 April 1992 (Ring & Mi gr 16: 49, 1995). A Demoiselle Crane A nthropoides virgo was ph otograp hed at Kemij ärv i, Finl and, during 16-20 Jun e. Th e popul ati ons of little Bustard Tetrax tetrax in th e steppes of Catalo ni a, Spain, made a substanti al recovery, raisin g from 612 singing males in 1994 to more th an 1000 in 1995.

WP reports The ninth and lOth Collared Pratincoles C/areo/a pratinco/a for Denmark were seen at Solbjerg, Sj<elland, on 25 June and at Skagen, Nordjylland, on 27-28 June. In Norfolk, one flew between Titchwell, Snettisham and Cley during 3-23 July. If accepted, an adult-summer lesser Sand Plover Charadrius mongo/us seen at Pointe de I' Aiguillon, north of La Rochelle, Vendée, on 21-22 July was the first for France. In the Pyrénées, a pair of Dotterels C morinel/us bred in the sa me area w here th e first nest for Spain was found last year. In the Netherlands, an adult Sociable Plover Che ffusia gregaria stayed near Kamerik, Utrecht, on 9-21 July. In Ireland, Semipalmated Sandpipers Ca/idris pusil/a were present at Tacumshin on 11-15 July, at Ballycotton, Cork, from 30 July and at Shannon Airport, Limerick, on 27 August. In Norway, one was reported at Slettnes, Finnmark, on 5 July and in Fran ce, an adult at Bouin, Vendée, on 13 August. If accepted, an adult-summer Western Sandpiper C mauri at Pointe d' Aiguillon on 22-30 Jul y would be the second for France in thi s century. Th e 10th Rednecked Stint C ruficol/is for Sweden was trapped and ringed at Ottenby, Öland, on 17-18 July and the l1th was seen on Gotland on 18 Jul y. An ad ult was videotaped at river Wansbeek, Blyth, Northumberland, England, on 12-13 August. The first least Sandpiper C minutil/a for Norway was reported at Hamningberg, Finnmark, on 10 June, staying together with a Whiterumped Sandpiper C fuscicol/is. Another Least was wellwatched at Sidlesham Ferry, West Sussex, En gland, on 19-25 July. A Buff-breasted Sandpiper Tryngites subruficol/is was summering at Berneray, Western Isles, Scotland, from 23 June until at least 14 July. The second for Hungary was an adult near Pély on 15-17 August. A flock of 24 Marsh Sandpipers Tringa stagnati/is in the Camargue, Bouches-du-Rhóne, on 26 August was the species' largest in France. The third lesser Yellowlegs T f/avipes for the Netherlands was briefly (30 min) seen at Petten, Noordholland, on 6 August. In the Hortobágy, Hungary, at least three Great Blackheaded Gulls L ichth yaetus were reported during thi s summer, including an adult. Another adult was seen at the Vistuia mouth, Poland, on 22-23 Jul y. On 15 July, during high tide, more than 1600 Mediterranean Gulls L me/anocepha/us were counted in one flock roosting in meadows nea r Outreau, Pas-de-Calais, north-western France. Many of these arrived from the south-western Netherlands where 225 pairs have bred in 1995. For the first time ever, a pair bred in the Kittiwake Rissa tridacty/a colony on Helgoland. An adult laughing Gull L atricil/a on Langli on 1-18 July was the fourth for Denmark. In England, a first-summer stayed in Suffolk on 5-11 July and then moved to Dun geness, Kent, where it was present from Jul y into August. In Fran ce, more than 50 Sabine's Gulls were seen at sea off Les Sables d'Olonne, Vendée, on 19 August. In northern Norway, a Bonaparte's Gull L phi/ade/phia was reported from Hamningberg, Finnmark, on 3 July. In south-western Netherlands, a pai r of Greater Black-backed Gulls L marinus bred for the third year in succession, this time at Krammer-Volkerak; contrary to 1992-94, no little

Gulls L minutus bred in this area (however, o ne breeding pair was reported at Houtribsluize n, Flevoland). In the Camargue, 850 breeding pairs of Slender-billed Gull L genei were counted this spring. The final count of Audouin's Gulls L audouinii at the Ebro delta, Catalonia, Spain, was 10 300 pairs. A moulting second-summer discovered on 15 June at Boulogne-sur-Mer, Pas-deCa lais, was still seen on 28 July (cf Dutch Birding 17: 120, 1995). In north ern Norway, a second-winter Ringbilled Gull L de/awarensis stayed at Vardo, Finnmark, from 24 June to 20 July; an ad ult was present at KI<ebu, Sor-Trondelag, from 13 July into August. Hard rin gs introduced 30-35 years ago have now been avai labl e long enough to record the oldest birds, includin g a lesser Black-backed Gull L fuscus of 31 years and 10 months and a Kittiwake of 28 years and six months; another long-living Kittiwake ringed as a nestling in Tyne & Wear on 1 Jul y 1967 was still alive on Öland, Sweden, on 23 January 1993 (R ing & Migr 16: 41, 53, 1995). Probabl y, the same adu lt-summer Ross's Gull Rhodostethia rosea staying at Teess ide, Cleveland, England, from 12 to at least 27 June was seen again off Farne Is lands, Northumberland, on 14 and 19 Jul y. In Denmark, the long-staying adult at Skagen was still present on 21 Jun e. An adult Ivory Gull Pagophi/a eburnea at Inverness, Highland, on 18-22 July was rega rded as Britain's best bird of the month ; it was also the species' first July record for Britain.ln the Ebro delta, the only colony of Gull-billed Tern Ce/oche/idon ni/otica in Catalonia, increased to 300 pairs. An adult lesser Crested Tern Sterna benga/ensis was seen in the Camargue on 28-29 May. In Britain, one was reported on Isle of Wi ght on 3 July. For its 12th year, the regular female visited Farne Islands, and it also turned up at Teesmouth , Cleveland, on 15 July and Tynemouth on 29 July. A Roseate Tern S dougal/ii ringed as a chick on Rockab ilI, Dublin, Ireland, on 13 July 1991 and encountered at a breeding colony on Bird Island, Massachusetts, USA, on 11 July 1993 constitutes this species' first transatlantic recovery (Ring & Migr 16: 14-15, 1995). The 550 breeding pairs on Rockabill this summer represented a 40% increase over last yea r, and the total Irish population has now increased to c 630 pairs. At Zeebrugge, Westvlaanderen, Bel gium, an adult hybrid Roseate x Common Tern S dougal/ii x hirundo was trapped and measured; it was paired with a Common Tern S hirundo and produced young. In Scotland, th e long-staying Forster's Tern S forsteri remained in Grampian until at least 22 July (cf Dutch Birding 17: 122, 1995). An adult long-tailed Skua Stercorarius /ongica udus was seen at Jäkulsarlon, so utheastern leeland, on 18 July. From 1 June onwards, two Puffins Fratercu/a arctica were staying near the auk co lony on Hel goland (where they have never bred). Spain's easternmost population of Black-bellied Sandgrouse Pteroe/es orienta/is in Ll eida increased to 16 pairs; it had al most disappea red six years ago. The second Oriental Turtle Dove Streptope/ia orienta/is for Israe l was photographed at Eilat on 27 April. The first juvenile Great Spotted Cuckoo Clamator g /andarius for Cleveland was seen at Greatham Creek on 2-9 Jul y. The

173

WP reports third fo r Sweden and the f irst tw itchabl e stayed at Anderslöv, Skane, o n 16-18 Jul y. If accepted, an indi vidual at Va ranger, Finnmark, on 17 Jul y must be the species' northernm ost record eve r. In th e Netherl ands, a co nfiding juvenil e stayed on Schi ermonnikoog, Friesland, on 28-29 Jul y. In Do nega l, Ireland, a Snowy Owl Nyctea sca ndiaca was seen at M alin Head on 6 Jun e and on A ranmo re on 5 Jul y. Detail s on the first three breed ing record s of Pygmy Owls Glaucidium passerinum for Nordrh ein-Westfalen, Germany, during 1994 we re publi shed in Charad riu s 31: 126-136, 1995; one pair bred successfull y in a nest-box in the central part of the Ebbe hill s (11 0 km from the Dutch bo rder), and two pairs in Wittge nstein, nea r Siegen. The fourth Pallid Swift Apus pallidus fo r Norway was photographed o n Utsira, Rogaland, in June and a Pacific Swift A pacificus was reported at U lvik, Hordaland, on 18 June. The first little Swift A affinis for Po rtuga l was seen at the Li za ndro mouth o n 26 May. In Scotl and, a Roller Coracias garrulus stayed nea r Kyle of Loc halsh, Highl and, on 22-25 Jul y. A Middle Spotted Woodpecker Dendrocopos medius at Fan Bay nea r St M argaret's, Kent, was repo rtedl y seen during 20 minutes after it fl ew in from the sea o n 19 August. If accepted, it w ill be the first vagrant w oodpec ker fro m the Eu ropea n continent fo r the Briti sh li st. In Po land, a Calandra lark Melanocorypha ca landra was seen nea r Szczecin on 2 April. A Crag Martin Ptyonoprogne rupestris was reported from Dyfedd, W ales, o n 2 August. In late M ay, no less th an 18 singing Citrine Wagtails Motacil/a citreola we re reported from th e sa me ri ver mouth in Po land . A Hedge Accentor Prune l/a m odularis kill ed by a cat thi s yea r at Dotlingen near Wilhelmshaven, Schi eswig-H o iste in, was ringed alm ost 24 years ago on Schierm onnikoog, Fri es land, on 16 October 197 1. Apart from the male Rock Thrush Monticola saxatilis at Ho lme, Norfolk, o n 22 -25 M ay another was seen o n Helgoland on 30 M ay. The first breedi ng reco rds of Ring Ouzel Turdus torquatus for Nord rhein-Westfalen occ urred in th e Roth aa r mountains, not far fro m the hi ghest point of Hochsa uerl and, at 700 m altitude, w ith fo ur yo ung fl edging in 1993 and two in 1994. The first American Robin T m igratorius for Denmark was video-taped at Gjerril d, A rhu s, on 16 November 1994. Three paddyfield Warblers Acrocephalus agricola were trapped in Finl and durin g June. In eastern Turkey, o ne was see n at the regul ar site in th e so uth ern Va n marshes o n 10 Jul y. Th e first fo r Po land was trapped at th e Vi stui a lagoon o n 9 Jul y and th e third fo r Hungary near Fehérto o n 21 July. The recent report o n bird ringing in England (Ring & M igr 16 : 16-64, 199 5) gives deta il s on two interesting recoveries of very rare wa rb lers in 1993 : a Blyth's Reed Warbier A dumetorum ringed at Skarstad, Jö nköping, Sweden, on 29 September being trapped at Dungeness, Kent, o n 2 November, and a Booted Warbier Hippolais ca ligata rin ged at Spurn Head, Humberside, on 16 September being trapped at Wetteren, Oostvlaa nderen, Belgium, o n 5 October. A n

Olivaceous Warbier H pal/ida stayed at Benac re, Suffo lk, England, from 12 to at least 13 A ugust. A nother male Sardinian Warbier Sylvia m elanocephala in Bri ta in thi s spring was singing at D ungeness on 14 June (cf Dutch Birding 17: 122, 1995) . A recent study by Andreas Helbi g et al shows th at Western Bonelli's Warbier Ph yl/oscopus bonel/i bonel/i and Eastern Bonelli's Warbier P b orienta lis are more d ifferent genetica ll y (8.3 -8.6%) th an many we ll -defin ed species U Av ian Bio l 26: 139-153, 1995). Together w ith th e voca l d ifferences (cf Dutch Birdin g 8: 48-52, 1986), thi s would suggest th at th e taxa woul d be better treated as full spec ies (Al an Knox in litt). There are four record s of Eastern Bo nelli 's W arbier for the Netherl ands, but no ne is currentl y accepted for Britain and Ireland . In the same pa per, it is show n th at th e leve l of differentiati o n betwee n Green Warbier P nitidus and Greenish Warbier P trochiloides ca n be rega rd ed as intermedi ate between spec ies and subspec ies (2.5-3 .1 %) . Th e sixth Isabelline Shrike Lanius isabel/inus fo r Norway was trapped o n Jomfrul and, Telemark, o n 29-30 May. In the Netherl and s, the lo ngstav in g pair of House Crows Corvus splendens was seen aga in west of the Harw ich ferry at Hoek va n Ho ll and, Zuidho ll and, o n 17 August. The total of Rosy Starlings Sturnus rose us fo r Britain thi s summer was 14 indi v iduais. Th e eighth Pi ne Bunting Emberiza leucocephalos fo r No rth Ronaldsay, O rkney, Scotl and, was a male on 17 Jun e. The second Cirl Bunting E cirlus for Denm ark was a male trapped at Blava nd, Ribe, o n 10 June. In June, fi ve male Black-headed Buntings E melanocephala were seen in Britain (cf Birding W o rld 8: 215, 1995).

Fo r a number of repo rts, publicati ons in Birdin g W o rld , Birdwatch, Bird Watchin g, Briti sh Birds, Charadriu s, Limi co la, Linnut, O rnithos, Ringin g & M igratio n, Va r Fage lvä rld , Wingin g It and Wo rld Birdwatch were co nsulted. News from Britain was kindl y supplied by Birdlin e (08 91-700-222) and Rare Bird News (08 81-888111 ). W e w ish to th ank Peter Arctander, Mind y Baha EI Din, Sherif Baha EI Din, Peter Barthel, Ton y Clarke (Ca nary Island s), Ruud va n Dongen, Gerald Dri essens, Hugues Dufo urny, André Dui ven, Marc Duqu et, Enn o Ebe ls, A nnika Forsten, Vasuta Gábor, Steve Gantl ett, Steve Geelh oed, Hans G root, Terry Guill aume (Sw iss Bilingual Birdline), Ri ca rd Gutiérrez, Hans ter Haa r, To m va n der Have, Feli x Hein tzenberg, Ferdy Hieselaa r, Jeff Higgott, Remco Hofl and, Ted Hoogendoorn , Evert va n Huij ssteeden, Di etmar Ikemeyer, Erling Jirle, G uido Keijl, Jan Kelchtermans, G uy Kirwa n (OSME), A lan Knox, Harry Lehto, A ntho ny McGeehan, Peter Meininger, Ri chard M illington, Dominic M itchell , Killi an Mullarney, Gerald O ree/, A ri e O uwerkerk, Esko Pasa nen, Co /in Ri chardso n, Jo hn Rya n, Bjo rn Einar Sakse id, Thij s Sanderink, Aat Schaftenaa r, Bob Scott, Hadora m Shiri hai, Gunter De Smet, Vin ce nt va n der Spek, Tadeusz Stawarczyk, Peter Symens, Ho lmer Vo nk, A lex Wi eland, Ro b Wil so n and Ecsedi Zo ltá n for their help in compilin g thi s review.

Arnoud B van den Berg, Ouinlustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Zuid, Netherlands George Sangster, Nieuwe Rijn 27, 23 72 JO Leiden, Netherlands 174

WP reports

144 Bu lwer's Petre l ! Bu lwers Stormvoge l 8ulweria bulwerii, Maasv lakte, Zu id ho ll and, Nethe rl a nds, 21 August 1995 (8ernd de 8ruijn) 145 Ross's G ull ! Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, G reatham Creek, Teesside, Cleve land, England, Jun e 1995 (Robin Chittenden) 146 Least Sandp iper! Kleinste Strandloper Ca lidris minutilla, Sid lesham,

West Sussex, England, Jul y 1995 (Dave Stewart)

175

Recente meldingen Dit overz icht va n rece nte meldin gen va n ze ldza me en interessa nte voge ls in Nederl and en België bes laat voo rn amelijk de maanden juni-juli 1995. De ve rmelde geva llen z ijn merendeels niet geverifi eerd en het ove rz icht is niet voll edi g. A lle voge laa rs die de moe ite namen om hun waa rn emingen aan ons doo r te geven wo rd en harte lijk bedankt. W aa rnemers van soorten in Nederland die w ord en beoord ee ld door de Commi ss ie Dw aal gasten Nederland se Av ifaun a wo rdt ve rzocht hun waa rn emin gen zo spoedi g moge lijk toe te zenden aan: CDNA, Postbu s 45,2080 AA Santpoort-Zuid , Nederl and. Hiertoe gelieve men gebruik te maken va n CD NA-waa rn emin gsformuli eren die eveneens ve rkrijgbaar zijn bij bovenstaand adres .

Nederland C avia immer verbl eef va n 15 juni tot in augustu s aan de w ad-

DUIKERS TO T VA LKEN Een onvol wasse n IJsduiker

denkant va n Texel, Noordh oll and. Een Parelduiker C arctica vloog op 24 juni langs Schevenin gen, Zuidholl and. Een ges laagd broedgeva l va n de Roodhalsfuut Podiceps grisegena vond pl aats op de Boerenveen sc he Pl assen bij Hoogeveen , Drenthe. In juli wa ren min stens 90 Geoorde Futen P nigricollis aan wez ig aa n de waddenkant va n Texel en nog eens 20 bij het Dijkwater, Zeeland . Dri e Noordse Pijlstormvogels Puffinus puffinus werden gez ien op 8 juni lan gs Camperduin , Noordholl and, en twee exempl aren op 16 juni langs Vli eland, Fri es land. Van de Vale Pijlstormvogel P m auretanicus we rd en de vol gende waa rn emin gen verri cht: bij Camperduin op 9, 16 en 3 1 juli en 1, 3, 4 (tw ee) en 5 augustu s, bij V lieland op 17 juli en 2 augustu s, bij Katw ijk, Zuidh oll and, en Lauwersoog, Groningen, op 22 juli , buitengaats bij Hoe k va n Holland, Zuidh olland, op 26 juli en bij Scheveningen op 27 juli. Bij Ca mperduin was soms een voge l en ige tijd ter pl aatse. O p 13 juli we rd een dode onvo lwasse n Kuifaalscholver Pha/acrocorax aristote/is opgeraapt bij ijmuiden, Noordh o ll and . Va n het zestal Kleine Pelikanen Pe/ecanus ru fesce ns dat op 23 juli ontsnapte uit Av ifaun a te A lphen aa n den Rijn , Zuidholland, we rd en in de dagen daa rn a versc hillende exempl aren teruggezi en, onder meer in de Zee uwse wateren. Kwakken Nyc ticorax n ycticorax wa ren op 3 juni bij N iez ijl, G ronin gen, op 22 juni bij Oosterw ij twe rd, Gronin gen, op 26 juni in het H arderbroe k, Fl evoland, va n 2 tot 7 juli in G ronin gen, G ro nin gen, op 3 juli tu sse n Amsterdam en H aa rl em, Noordh o ll and, op 6 juli (a l eni ge dagen) bij Geldrop, Noordbrabant, en op 12 en 18 juli twee à drie b ij Eij sden, Lim burg. Een onvo lwasse n Ralreiger Ardeo/a ralloides was op 2 augustu s ko rtstond ig aanwez ig bij Gorinchem, Zuidh o ll and, en een Koereiger Bub u/cus ibis ve rbl eef op 17 juli bij O ud-

176

dorp, Zuidholl and . In deze peri ode wa ren all een al in het Deltagebi ed, Zuidholl andIZee land, 20 à 30 Kleine Zilverreigers Egretta garzetta aanwez ig. Vooral in trek w aren de Kwade Hoe k, Zuidholl and, en het Dijkwater (respecti eve lijk maximaal acht en 14 indi v iduen). O p Texel liep het aantal in de loop va n juli op tot zes. Een sc hatting voor heel Nederl and komt op 35 à 45 exempl aren. De Grote Zilverreiger E a/ba va n de Strabrechtse H eide, Noo rdbrabant, b leef tot in augustu s. Buiten de Fl evopold ers we rd en exempl aren gez ien op 8 juli op het Rammegors, Zeeland, en op 9 juli bij de Kwade Hoek. Vanaf 25 juni we rd en al 11 Zwarte Ooievaars Ciconia nig ra opgemerkt, waa ronder een groepj e va n v ier op 27 juli bove n Den Bosc h, Noord brabant. Een Zwarte Ibis P/egadis fa/cin ellus ve rbl eef va n 11 tot 20 juni in de Eemshaven, Gronin gen. Op 2 juli we rd deze soort gez ien bij Naarden, Noo rdh o lland, en op 22 juli v loog een exempl aar met een tak in de snavel het bos in bij de Lepelaarspl assen, Fl evol and . Bronskopeenden Anas fa/cata w aren aanwez ig tot 10 juni bij H aarl em en tot 12 juni in de Lauwe rsmee r. O p 18 juni zwom een mannetj e Witoogeend Ayth ya n yroca in de AW-duinen, Noordho ll and. Het vrou w tj e Koningseider 50mate ria spectabi/is va n Texel werd daa r wee r eens op 28 juni gemeld. Zwarte Wouwen Mi/vus migrans vlogen op 1 juni ove r Dordrecht, Zuid holl and, en op 5 juli ove r Heesc h, Noo rdbrabant. Rode Wouwen M mi/vus v logen op 7 juni ove r Spaarnwoud e, N oordho ll and , op 29 juni ove r Leiden, Zuid holl and, en op 27 juli over de Hoge Ve lu we, Gelderland. Een moge lijke Slangearend Circaetus ga /licus v loog op 10 juli over Ijsse lmuiden, Overij sse l, en een moge lijke Steppebuizerd Buteo buteo vu/pinus op 5 juni ove r het H aaksbergerveen , Overij sse l. M ee rd ere waa rn emers zagen op 1 juli een adulte Schreeuwarend A qui/a pom arina zuidwaa rts gaan ove r het A msterdamse Ve ld, Drenthe. Nadat we het j arenl ang hebben moeten doe n met eend ags meld in gen va n overv liegende Dwergarenden Hieraaetus pennatus, waa rvan er inmiddels twee aanvaa rd z ijn (i n 1992 en 1993), kwam dit j aar de moge lij kheid om een pleisterende voge l te bezoeken. Va n 14 tot 26 juli gaf een donkere vo rm v li egshows ten beste op het Reemsterve ld op de Hoge Ve lu we. Roodpootvalken Fa/co vespertinus versc henen op 11 juni bij N uenen, Noordbrabant, op 26 juni bij Den Helder, Noo rdh o ll and, op 6 en 13 juli op de Strabrechtse Heide en op 22 juli b ij M aarsse n, Utrecht. Een Slechtvalk F p eregrinus we rd op 13 juli gez ien bij de Hell egatspl aten, Zuidh o ll and. RAL LEN TO T A LKEN Op 26 juni werden twee Kl einst Waterhoenders Porzana p usilla gehoord in po lder Geestm erambacht, Noordho ll and. Een Kraanvogel C rus grus v loog op 28 juni ove r Kaats heuve l, Noordbrabant, en een andere ve rbleef op 31 juli bij De Cocksdorp, Texel, Noordh oll and . Steltkluten Himan-

IDutch Birding 17: 176-179, augustus 19951

Recente meldingen topus himantopus wa ren tot 17 juli aanwezig op het Rammegors en op 13 juli bij de Philipsdam, Zee land. Een Amerikaanse Goudplevier Plu via lis dominica in zome rkl eed werd op 26 juni gemeld in de Bandpolder, Friesland. Op 9 ju li werd een Steppekievit Chettusia gregaria opgemerkt langs de Ho ll andse Kade bij Kamerik, Utrecht; deze voge l bleef tot tenminste 21 juli. Gestreepte Strandlopers Ca lidris melanotos werden gez ien vanaf 29 juli op Texel en vanaf 31 juli in de Eemshaven en Breedbekstrandlopers Limicola fa lcinellus op 12 juni op Texel en va n 9 tot 11 juli in de Eemshaven. Enkele Ijslandse Grutto's Limosa limosa islandica werd en eind jul i/begin augustus gemeld op het wad bij Wieringen, Noordholl and. Poelruiters Tringa stagnatilis verbl even op 5 en 6 juni (twee) bij 5tell endam, Z uidho ll and; op 10 en 11 juni bij de Wevers Inl aag, Zee land; van 25 juni tot 15 juli (twee) op het Rammegors; vanaf 9 juli (drie) in de Eemshaven; op 26 juli in de Putten bij Camperduin, Noordh oll and; op 28 juli bij het Dijkwater; vanaf 28 juli (twee) bij de Workumerwaard; Friesland; en op 29 en 30 juli bij Cu lemborg, Gelderland. Op 6 augustu s werd kortstondig een Kleine Geelpootruiter T flavipes gezien bij de plasjes van Bakkersdam ten zuiden van Petten, Noord ho ll and. Een vrouwtje Grote Franjepoot Phalaropus tricolor werd op 24 en de vroege oc htend va n 25 juni vastgesteld bij de Wevers Inl aag. Grauwe Franjepoten P lobatus werden gadegeslagen op 2 juni bij Harlingen, Friesland, op 12 en 13 juni (twee) en op 22 juli in de Lauwersmeer, op 13 jun i bij Egmond aan Zee, Noordho ll and, op 25 juni bij Krimpen aan den Lek, Zuid holland, van 27 tot 29 juni in de Ackerdijkse Plassen, Zuidholland, en op 29 en 30 juni bij de Oesterd am, Zee land. Een Middelste Jager Stercorarius pomarinus passeerde op 21 juli Camperdu in en adu lte Kleinste Jagers S longicaudus vlogen op 22 juli over bij Katwijk en b ij Castricum, Noordholl and. G rotere aanta llen Geelpootmeeuwen Larus cacllinnans werden eind juli/begin augustus geteld bij Opheusden, Ge lderland (11), en in de Ooypolder, Gelderl and (21) . Op 20 juli was er een melding van een adu lte Lachmeeuw L atricilla in zomerk leed bij de Lepelaarsplassen. Lachsterns Celochelidon nilotica werden waa rgenomen op 11 juni in de Lauwersmeer; op 24 juni bij Stellendam; op 8 en 23 juli bij Camperduin; op 11 juli bij Vatrop, Noord-

ho ll and; op 15 juli bij Z ierikzee, Zee land; op 16 en 30 juli bij Schagen, Noordh oll and; en op 20 juli te Anna Paulowna, Noordh o ll and. Reuzensterns Sterna caspia verb leven vanaf 28 juni (max im aa l drie) in de Lauwersmeer; op 8 en 9 juli bij Zwo ll e, Overij sse l; op 11 juli bij de IJmeerdijk, Flevoland; op 15 juli bij Stell endam en op 30 juli bij Den Oever, Noordh oll and. Op 25 juni was er een melding van een langsvliegende Dougalls Stern S douga llii bij Scheven in gen. Witwangsterns Chlidonias hybridus v logen op 11 juni op het Beuven, Noordbrabant, en het Soerend onks Goor, Noordbrabant. Vanaf 30 juni werden tenminste drie Witvleugelsterns C leucopterus gez ien bij Den Oever. Twee Papegaaiduikers Fratercula arctica waren op 13 juni kort ter p laatse bij V lieland en één exemp laar werd op 23 juli langs Camperduin gemeld. KOEKOEKEN TOT GORZEN De enkelen die de moeite namen om naar Schiermonn ikoog, Friesland, af te reizen, konden daar op 28 en 29 juli een onvo lwassen Kuifkoekoek Clamator glandarius bewonderen. Op 12 juni verb leef een Scharrelaar Coracias garrulus op A meland, Fri esland. Een Hop Upupa epops was op 11 juni aanwez ig bij Katwijk. Op 18 juni we rd een Kalanderleeuwerik Me lanocorypha ca landra v lu chtig waargenomen in een wegberm ten zu iden van de Zee landbrug, Zee land . Voor de vo ll ed igheid zij nog verme ld dat er dit jaar bij het Horsterwold, Flevoland, een geslaagd broedgeval was met vi jf uitgevlogen jongen van de Noordse Nachtegaal Luscinia luscinia, dat er op 2 juni een vrouwtje Perzische Roodborst Irania guttura lis aanwez ig was bij Katw ijk aan Zee, Zu idho lland, op 1 juni een Roodkopklauwier Lan ius senator in Nijmegen, Ge lderland, en op 2 juni een mannetje Bruinkopgors Emberiza bruniceps b ij de Slikken va n de Heen, Zee land . Op 14 juni werden twee Beflijsters Turdus torquatus gemeld te Goes, Zee land. Ook dit jaar verbleef een Graszanger Cisticola juncidis bij Paa l, Zee land, tenminste va n 9 tot 12 juli. Krekelzangers Locustella fluviatilis zongen dit jaar van 11 tot 13 juni bi j het Horsterwold en op 30 juni bij Diemen, Noordholland; na de melding van een exemplaar in juni bij het cremator iu m te Groningen werd op deze plek van 2 tot 8 juli de zang gehoord.

Ruud M van Dongen, Albertusstraat 4, 5267 AD Vught, Nederland Remco Hofland, Flanorpad 2B, 2333 AN Leiden, Nederland Peter W W de Rouw, Warande 23, 3705 ZB Zeist, Nederland

België REIGERS TOT VALKEN Op 4 juni trok een Kwak Nycticorax nycticorax over het Schietveld te BrechtWuustweze l, Antwerpen, van 22 tot 25 juni p leisterde een juveniele voge l bij Eeklo, Oostvlaanderen, en op 29 juli één bij Assenede, Oostvlaanderen. Kleine Zilverreigers Egretta garzetta werden opgemerkt te

Harchies, Hainaut (3 en 4 juni); te Zeebrugge, Westv laanderen (twee tot 26 juli); te Knokke-Zwin, Westv laanderen (max imaal zes tussen 1 en 26 juli) en op Blokke rsdijk, Antwerpen (één-twee op 24 en 25 juli). Een Grote Zilverreiger E alba werd op 22 juni waargenomen in het Meche ls Broek, Antwerpen. De eerste Zwarte Ooievaar Ciconia nigra voor Vlaanderen p leisterde van 28 op 29 juni op het Schietveld te Brecht-

177

Recente meldingen

147-148 Dwergarend / Booted Eagle Hieraaetus pennatus, donker vorm, Hoge Ve lu we, Gelderland , 13 juli 1995 (Niels C ilissen) 149 Kreke lza nger / River Warb ier Locuste/la fluviatilis, Groningen, Gronin gen, juli 1995 (Eric Koops) 150 Kuifkoe koek / Great Spotted Cuckoo C1amator glandarius, Schiermonnikoog, Friesland, 28 juli 1995 Uan Mulder) 151 Grote Franjepoot / Wil so n's Phal arope Phalaropus tricolor, Wevers Inlaag, Zee land, 24 juni 1995 (Marc Guyt) 152 Steppekievit / Sociabl e Lapwin g Chettusia gregaria, Kamerik, Utrecht, jul i 1995 (Marten van Dijl)

178

Recente meldingen Wuu stweze l en op 23 juli v loog er één over de Voo rhaven va n Zee brugge. Er we rd en Krooneenden Netta rufina waa rgenomen op Bl okkersdijk (maxim aa l dri e gedurende de gehele period e) en te Geel, A ntwe rpen (twee op 14 juni). Een cl aim va n tw ee Witoogeenden Ayth ya n yroca kwa m op 22 juni va n het Mechels Broek. Een Slangearend Circaetus ga /fic us v loog op 21 juni ove r Brecht. Een ander exempl aar, dat op 25 juni tu ssen To rgny, Lu xembourg, en Ve los nes, Frankrijk, net op Frans grondgebi ed werd waargenomen, vertoefde op 13 juli in Torgny ze lf. Er werd en Grauwe Kiekendieven Circus pyga rgus gez ien te Angre, H ain aut, op 15 juni, te Harchies op 16 juli en bij Thi eu, Hain aut, op 19 juli . De Henegou wse waa rn emingen va n een Visarend Pandion ha/iaetus te Harchi es op 19 juni, te Fontenoy op 27 juni en te Hensies, op 26 juli hebben waa rschijnlijk betrekking op één ove rzom erend exemplaa r. O p 25 juni v loog een onvo lwassen mannetj e Roodpootvalk Fa/co vespertinus over Herseaux, Hainaut, op 27 juni vloog een vrouw tj e ove r Torgny en op 29 juni pleisterd e kortstondi g een onvo lwassen mann etj e te Brecht-Wuu stweze l. De hybride Giervalk X Giervalk x Sakervalk F rustico/us X rustico/us x cherrug ve rbl eef nog tot tenminste 19 juni bij Sint-Krui sWinkel,Oostvlaanderen.

Porza na porzana lieten zich bekijken te H archies op 14 juni ; bij

RA LL EN TOT STERNS Porseleinhoenders

Longchamps, Nam ur, va n 17 tot 19 juli ; op Blokkersdijk op 20 juli ; bij Sint-Martens-Latem, O ostv laanderen, op 24 juli ; en te Li er, Antwerpen, op 29 juli. O p 3 en 4 juni verbl eef een Steltkluut Himantopus himantopus te H archi es. Bij Fontenoy, Hain aut, pl eisterden er drie op 12 juli en va naf 21 juli één. De eni ge Temmincks Strandlopers Ca /idris temminckii voor deze peri ode zaten op 14 juli bij Knokke en va n 26 tot 31 juli bij Ze lzate, O ostv laa nderen. Er was slec hts één (kortstondige) waa rnemin g va n een Poelruiter Tringa stagnati/is te Kallo-Me lse le, O ostv laanderen, op 13 juni . De eerste twee Middelste Jagers Stercorarius pomarinus voor dit najaar trokken op 29 juli langs O ostende, W estvlaanderen. Een adulte, li chte Kleine Jager S parasiticus werd op 30 juni opgemerkt bij Pull e, A ntwe rpen. Tu sse n Oostende en Koksijde, W estv laanderen, werden op 1 juli 21 Geelpootmeeuwen

Larus cachin na ns geteld, ve rder was er een 10-tal losse waa rnem in gen. Op 30 juni ve rb leef wee r (of nog steeds) een eerste-zo mer Grote Burgemeester L h yperboreus te Oostende. Op 21 juni trok een adul te lachstern Ce/oche /idon ni/otica langs Blo kkersdij k en de eerste echt tw itc hbare voo r België verb leef va n 24 tot 28 juli te Kall o-Doel. De eerste Reuzenstern Sterna caspia voo r dit najaar, een adulte, trok op 3 1 juli langs Li er. In de Voorh aven va n Zeebru gge vo nd een gemengd broedgeval plaats va n een Vi sdief S hirundo met een hybride Dougalls Stern x Visdief 5 do uga llii x hirundo . Een echte Dougalls Stern 5 douga llii werd hier geregeld gez ien va n 23 tot 30 juni. Bovendien werd hier op 30 juni oo k een tweede-zomervoge l herkend . O p 5 juni ve rtoefden drie Witwangsterns Ch/idonias h ybridus te Péronnes, Hain aut. Een Witvleugelstern C /eucopterus in tweede-zo merkl eed vertoefde op 28 juli te Li er-Anderstad. BIJE N ETE RS TO T GO RZ EN Eind juni we rden zes Bijeneters Merops apiaster waa rgenomen bij A rend onk, A ntwe rpen. Verrassend was de ontdekkin g va n een KorUeenleeuwerik Ca /andrella brach ydacty/a bij Doo rnze le, Oostv laanderen, op 23 juli maar nadat deze was opgevloge n we rd hij niet meer teru ggevonden. Een z ingende Orpheusspotvogel Hippo /ais po/yg /otta bevond z ich op 10 en 14 juni bij H archies. O p 11 juni zo ng kortstondi g een Iberische Tjiftjaf Ph y//oscopus collybita brehmi bij W etteren, Oostvlaa nderen. Respecti evelijk twee en één Buidelmezen Remiz pendu/inus werden op 10 en 14 juni waa rgenomen te Harchi es en op 18 juni één op Bl okkersdijk. Een z ingend mannetj e Cirlgors Emberiza cir/us ve rbl eef op 21 juni bij Gemm eni ch, Li ège (v lak bij de Nederl and se grens), maar de waarnemin g we rd pas een week later bekend gemaakt. Op 31 juli w erd een Ortolaan E hortu/ana gemeld bij Sint-Krui s-Winkel.

Deze waa rn emin gs lij st kwa m tot stand met medewerkin g va n Hugues Dufourn y (Hain autl, Dirk Symens (VLAVI CO) en Will y Ve rsc hueren (Linkeroever). Ook de hulp va n diegenen die (hun) waa rn emingen meedeelden op de Belgisc he Dutch Bird in g-voge llijn (03 48801 94) was hier onontbeerlijk.

Cerald Driessens, Bosstraat 44, 2500 Lier; België

DB Actueel Dwergarend op Hoge Veluwe O p donderdag 13 juli 1995 was ik bez ig met vlinderonderzoe k langs de Kemperbergweg in het Nation aa l Park De Hoge Ve lu we, Gelderl and. O m 10:3 0 werd mijn aa ndacht getro kke n doo r een 'verdachte' roofvoge l die boven het Bosje va n Staf omh oog cirkelde. N a een blik door mijn kijker we rd duidelijk dat het een Dwe rgarend Hieraaetus pennatus was! De vogel liet z ich al vliegend

[Duteh Birding 77: 779-780, augustus 1995[

redelijk bekijken tot op een afstand va n c 300 m . Na een 30-ta l dia's gemaakt te hebben fi etste ik snel naar het Bosj e va n Staf om de voge l va n d ic htb ij te kunn en z ien. Hier aangekomen ko n ik de arend zee r goed bek ijken. De relatief lange, afhangende, diep gevingerde handv leugels, de lange recht afgesneden staa rt, de fo rse lichte kop, de lichte 'di agonaa l' ove r de med iane dekveren, de lichte stuitrand en de 'kopl ampen' sloten

179

OB Actueel elke andere soort uit. De donkerbru ine onderv leugeldekveren met de iets li chtere romp bevestigden de determinatie als donkere vo rm Dwergarend. Om 11:10 verdween de voge l hoog cirkelend met v ier Raven Corvus corax uit het zicht. Na een telefoontje versc henen Aat Schaftenaar, Roelof de Beer, Maarten van Steen is en Bernd de Bru ijn op de 'p lek des on hei ls'. De voge l werd toen echter niet meer gezien. Om 16:00 fietste ik langs de 'oude plek' waar tot mijn verbazi ng de Dwergarend wee r present was, zodat deze na enige ti jd ook door de anderen gezien kon worden. Het nieuws we rd snel versp reid, waarna tegen de avond de eerste gea larmeerden aa nkwamen, waaronder de plaatselijke pers. De voge l werd die avond niet meer teruggevonden, tot ongenoegen van de c 60 u it het hele land toegesnelde voge laars. Gelukki g werd de arend de vo lgende dag op vri jwe l dezelfde plek weer ontdekt en bleef gedurende twee weken aanwez ig waardoor naar schatti ng 200 voge laars hem konden bewonderen. Dit was de derde waarneming va n een Dwergarend voo r Nederland en de eerst twitchbare. Eerdere geva llen wa ren overvl iegende exemp laren over het Leersumse Veld, Utrecht, op 30 mei 1992 (donkere vorm) en over de Knardijk, Flevoland, op 24 april 1993 (li chte vorm) (D utch Birding 16: 102-105, 1994). Zal de Dwergarend dan toch een jaarlijkse gast wo rden ? NIELS DUSSEN Kleine Geelpootruiter bij Petten Op zondag 6 augustus 1995 om c 13 :00 zagen wi j een groep van c 15 Tureluurs Tringa totanus in va llen in de Bakkersdam bij Petten, Noordholland. Vanaf de lage dijk, met de zo n sc huin va n achteren, was de groep goed zic htbaar. Direct v iel in deze groep een ruiter op die kleiner was en oranjegele poten had. Eerst dachten we aan een Bosruiter T g/areo /a maar een groot aantal kenmerken was hierm ee niet in overeenstemming. Opmerkelijk wa ren de lange poten (voo ral de tibia), de dunne geheel donkere snave l en de ongetekende, opva llend lange v leuge ls; de v leugelpunten staken duidelijk voorbij de staart. De directe ve rgelijking met zowe l juveniele als adulte Tureluurs was hierb ij zeer we lkom. Nadat de voge l iets verder was gevlogen was deze beter van opzi j z ichtbaar en leek er geen andere conclus ie mogelijk dan dat het een Kleine Geelpootruiter T f/avipes in adu lt zomerk leed betrof. De aandrang om de vondst direct wereldkundi g te maken was groot maar we besloten om eerst de ve ldbeschrijvi ng af te maken. Dit bleek een gelukki ge keuze want om 13:15 steeg de hele groep op. De voge l verdween in noordelijke richting tegen de vrij straffe noordelijke wind in . Een speurtocht langs de ondergelopen bollenvelden tussen Petten en Julianadorp, Noordholl and, leverde we l groepjes Tureluurs op maar geen Kleine Geelpootruiter. Indien aanvaard betreft dit het derde geva l voo r Nederland . TOM M VAN DER HAVE & GUIDO 0 KEIJL Bulwers Stormvogel: onverwachte nieuwkomer Was het voorj aar van 1995 voor de Katwijkers en hun 'cla im to fame', in de zomer sloegen de Wageningers toe. Eerst ontdekte in juli Niels Gi li ssen de Dwergarend Hieraaetus pennatus va n de Hoge Veluwe, Gelderland. Vervolgens zagen Roelof de Beer en Mark van der Aa op 19 augustus ged urende enkele minuten een 'kleine goudp levier' P/uvia/is dominica/fu/va op de Westplaat

180

bij de Maasvlakte, Zu idho ll and. Het was deze op zich al aardi ge vondst die tot een nog vee l spectacu lairdere ontdekking zou leiden. Op 21 augustus besloten RdB, Bernd de Bru ijn, Maarten van Steen is en ik opn ieuw naar de p levier te gaan zoeken. Terwijl de over ige drie de Westplaat afli epen, besloot ik in de richting van het autostrand bi j Oostvoorne te gaan zoeken. Om c 08:30 zag ik gedurende enkele sec een laag langs de rand van de slikplaat heen en weer vl iegende voge l die mij nog het meest deed denken aan een uitged ijde gierzwa lu w Apus. Dit moest iets goeds z ijn! Gel ukki g kwam de voge l daarna opnieuw en nu voor lange tijd in beeld. Toen begon het idee van een stormvogel post te vatten , maar dan we l ĂŠĂŠn met een donkere stu it en een we l erg lange staart. Hoewel het eigenl ijk te gek leek, kwam ik tot de conclus ie dat het een Bulwers Stormvogel Bu/weria bu/werii moest z ijn: een nieuwe soort voor Nederland en naar het zic h liet aanz ien waarschi jnlijk nog 'twitchbaar' ook! Als een gek begon ik te rennen, ondertussen sc hreeuwend en gebarend om de anderen ervan te overtuigen dat ze onmiddellijk moesten komen en dat het niet om de plevier ging. Toen zij hij gend met de determinatie hadden ingestemd toog ik op weg naar een telefooncel om het nieuws te versp reiden, terwijl de anderen de voge l dichter probeerden te naderen om foto's en een gedeta ill eerde beschrijving te maken. Daarna hebben w ij de voge l geruime tijd kunnen obse rvere n, vliegend boven de slikrand en daar af en toe voedse l pikkend, soms op minder dan 50 m afstand. Er zullen heel wat wenkbra uwen gefronst zijn bij het aflezen va n de pieperboodschap: Bulwers Stormvoge !. .. ?, ter plaatse aanwezig... ? Ongeveer 30 personen die alert gereageerd hebben en niet te ve r va n de Westplaat wonen of werken hebben de voge l nog kunnen z ien. Zij moesten wel even wac hten, wa nt net toe de eersten arriveerden, was de voge l op zee uit beeld verdwenen. Gelukkig vond Wim Wiegant hem .na een half uur terug, zij het ver weg op zee. Hier vloog de voge l enke le malen heen en weer om vervo lgens om c 11 :15 naar later bleek definitief uit beeld te ve rd w ijnen, tot grote sp ijt van hen die te laat waren of zich niet aan hun doordeweekse verp li chtingen konden onttrekk~n , De goudplevier hebben we verder maar laten z itten ... AAT SCHAFTENAAR

153 Bulwers Storm voge l ! Bulwer's Petrel Bu/weria bu/werii, Maasvlakte, Zu idh oll and, 21 augustus 1995 (Bemd de Bruijn)

2500m 2 vol met tenten, rugzakken, slaapzakken,

berg-wandelschoenen, fietstassen, slaapmatjes, benzinebranders, klimgordels, muggenolie,

expeditievoedsel,

regenkleding, fleecevesten, abseilachten, sokken, hoogtemeters, tentverlichting,

potjes,

onderhoudsmiddellen,

muskietennetten,

zonnepetten,

bestek,

dagrugzakjes.

EYER®

ZlMERFSPORT Ov+dooy I,u,ova+o.,..ç

bergsportartikelen, pannetjes,

haringen.

fietskleding

aquafolie,

bergsporttouw.

Den Haag Calandplein 4 • Rotterdam Adm. de Ruyterweg 33 -35 Utrecht Baluelaan 10-12 • Arnhem Utrechtsestraat 3-5 Haarlem ZUIweg 63 • Breda Wilhelminastraat 22 Apeldoorn Stationsstraat 134 • Hilversum Havenstraa t 16 Amsterdam Stadhouderskade 4 • Steenwijk Woldmeentherand 11 Catalogus en informatie: 070-3883700

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

'-,/ '/j"

,!~

'-,/ '/j"

NATUUR en BOEK

,!~

'-,/ .8 0W

Bankastraat 10 NL 2585 EN - Den Haag

~i~

,!~ ~i~

..Y:. Q)

Q) ((l

/ 1'-

.......

~i~

~l~ ~!~ / 1'-

,!~ ~ ~

~ -\V J

/ 1'-

~!~ / 1''-,/

'/j"

,!~ ,!~

> co ~

.....J

~!~ / 1'-

cr: 2 => ~ => Q) 1--« Q)

,-1/

~!~ / 1'-

/ 1'-

Tel +31 (0)70 350 5648 Fax +31 (0)70 350 6851

~l~ ~!~

-'-

'-,/ ~

~ =>

=> 0~ oZ

,!~

/1'-

HANDBOOK of the BIRDS of the WORLD

- beide verschenen delen voorradig

,!~ ~ / 1'-

~!~ ~

~!~ / 1'-

a I s eer s t e i n het n i e uwe i n i t i a tie f van Christopher Helm - PICA PRESS

/j"

'-,/

zOj"uist verschenen:

~!~ / 1'-

,!~ ,!~ ,-1/

Winkier, WOODPECKERS

f 95,-

~!~ / 1'-

,-1/

'/j"

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- /1'- / 1'- / 1'- /1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'- / 1'-

111

Take part in a revolutionary new event for budget travelIers:

architectura+natura international booksellers

2nd

Leliegracht 44 - 1015 DH Amsterdam-C Holland Telefoon 020-6 23 61 86

Polish (/jird -~l May llth-19th, 1996

For only NLG 455 we offer you: ./ 8 nights half board in double rooms with private facilities; ./ transfer from/to W arsaw; ./ a package of very useful informations. Additionally available at low cost in Poland: local transfers, guides, lunches, beverages, etc

• Bird identification - a reference guide (Anser-supplement 37) Kristian Adolfsson & Stefan Cherrug f 49.50

• The birds of the Hashemite kingdom of Jordan fan J Andrews f 59.50

Being in Poland in the best place, at the best time, can: • Enjoy the great possibilities for birdwatching nearby and plan your own daytrips by coach, bike, on foot, etc • See all the 'Polish specialities ' - probably about 140-170 inland species • Have a great time in an international atmosphere

yOU

• Nouvel atlas des oiseaux nicheurs de France , 1985-1989 Dosithée Yeatman-Berthefot & Guy Jarry f 134.50

• The atlas of bird migration - chasing the great journeys of the world's birds Jonathan Elphick (editor) f 65.60

Details at:

Bird Service Tours, Popieluszki 105, PL-15641 Bialystok, Poland 'B' Tel & Fax +48-85616768

[BI

SOFTWARE FOR ORNITHOLOGISTS:

Tweema voor

eh/~fe /

de Iijks(tji dsch ri ft fen e. vogela.,

c r~or In ormatle naar: Dutch Bir. ingrPostbus 75611, 1070 AP Amsterdam

A systematic checklist with distributional notes and threatened birds categories 3.5" disks, based on WINDOWS (31) Gives all bird names in English, Latin, German Searches actively for all names, subcontinents, newly discovered species since 1950, your date and location etc. Keeps your own excursion lists worldwide

TE KOOP NIKKOR EO 600 MM I 5.6 NIEUWSTAAT f 8250,-

Demo version (322 species) 20,- DM Full version (all species + brochure in German) 22,- DM fnform and order from: Fa. Rinck & Partner, Lindenberg 67, D-82343 Pöcking Tel + Fax: 0049/8157/5122

INCLUSIEF KOFFER

CT -603

ARJAN DEN HOLLANDER TELEFOON:

Ol 71 8 - 3 15 74

Dutch Birding

Dutch 8irding

CHIEF EDITOR Arnoud van den Berg (telephone +31-23378024, fax +31-23376749) DEPUTY CH IEF EDITOR Enno Ebels (telephone / fax +31-30961335) EXECUTIVE EDITOR André van Loon (telephone / fax +31-206997585 ) PHOTOGRAPHIC EDITOR René Pop (+31-183030585) EDITORlAL BOARD Ferdy Hieselaar, G raham Holloway, Peter Meininger and George Sangster EDITORlAL ADVISORY BOARD Christine Barthel (Germany), Peter Barthel (Germany), Gera ld Driessens (Belgium), Klaas Eigenhuis (Netherlands), Dick Forsman (Finland), Ted Hoogendoorn (Netherlands), Lars jonsson (Sweden), Killian Mullarney (Ireland), Kees Roselaar (Netherlands), Frank Rozendaal (Netherlands), H ans Schekkerman (Netherl ands), Hadoram Shirihai (lsrael ), Gunter De Smet and Peter Symens (Saudi Arabia) EDITORlAL ASSISTANTS Ruud van Dongen, Gerald Driessens, Hans Gebu is, Hans van der Meulen, Peter de Rouwand jaap Schelvis PRODUCTION AND LAY-OUT André van Loon and René van Rossum ADVERTISING Peter Meijer (telephone +31-348031905, fax +31-348020394) SUBSCRIPTIONS The subscription rate for 1995 is: NLG 57.50 (N etherlands), BEF 1250.00 (Belgium), NLG 65.00 (other countries inside Europe) and NLG 70 .00 (countries outside Europe, airmail). A subscription can be entered prelerably by sendi ng a Eurocheque, with the amount payable in Dutch guilders, to: Dutch Birding (subscriptions), c/o Anja Nusse, Symloniestraat 21, 1312 ET A lmere, Netherlands. Payment mayalso be made by credit card (Access, Eurocard, MasterCard or Visa). Please send your cred it card type and account number, indicating the expiry date and appending a signature. (Note: This latter method ol payment is not app li cable to subscribers resident in the Netherlands and Belgium.) British and Iri sh subscribers can pay by Sterling cheque (GBP 24.00) or Eurocheque (GBP 24.00 or NLG 65.00). The subscription starts upon receival ol the payment. Dutch Birding is a bimonthly jou rna I w ith issues in February, April, june, August, October and December. It publishes original artic les and notes on morphology, systematics, occurrence and distribution ol birds in the Benelux, Europe and elsewhere in the Palearctic region. It also publishes contributions on birds in the Asian-Pacilic region and other regions. The Dutch, English and scientil ic bird names lollow: the Checklist of birds of the Netherlands by A B van den Berg & C A WBosman (1995, Santpoort-Zuid); The 'British Birds' list of English names of Western Palearctic birds by British Birds (1993, Blunham); the li st compiled by C S Roselaar in the Dutch edition ol The illustrated encyc/opedia ofbirds of the world by C M Perrins (1991, Weert); and Oistribution and taxonomy of birds of the world by C G Sibl ey & B L Monroe jr (1990, New Haven). Manuscripts should be typewritten or printed w ith double line-spacing and wide margins on both sides. Word-processed manuscripts shou ld prelerably also be subm itted on diskette (either in Macintosh or MS-DOS lormat). More inlormation is available lrom the ed itors. A schedu le ol payment rates lor authors, photographers and artists is ava il able Irom the ed itors .

Dutch Birding Association BOARD Gijsbert van der Bent (president, telephone +31- 171813606), Chris Quispel (secretary, telephone +31-71124825), Roy de Haas (treasurer), Arnoud van den Berg and Peter Meijer BOARD ASSISTANTS Theo Adm iraal, Gerald Driessens, Ron van den Enden, Hans Gebuis, Leo Heemskerk, Remco Holland, Paul Knolie, Ger Meesters, Anja Nusse, Wim van der Schot, Kees Tiemstra and Arnold Veen DUTCH BIRDING TRAVEL REPORT SERVICE (DBTRS) Ib Huysman, Postbus 737, 9700 AS Groningen, Netherlands, telephone +31-50145925 , lax +31-50144717

Dutch rarities committee (CDNA) MEMBERS Edward van IJzendoorn (cha irman, telephone +31-23391446), Karel Mauer, jan van der Laan, Kees Roselaar, jelle Scharringa (secretary, telephone +31-30523801), Hans Schekkerman, Gerard Steinhaus and Wim Wiegant (archivist). The CD NA is a committee ol the Dutch Birding Association and the Netherlands Orn ithologica l Union

© 1995 Stichting Dutch Birding Association. The copyright ol the photographs and drawings remains with the photographers and artists. ISS N 0167-2878. Printed by Steens Schiedam BV, Postbus 59, 3100 AB Sch iedam, Netherl ands

International journaIon Palearctic birds

EDITORS

Dutch Birding, Postbus 116, 2080 AC Santpoort-Zuid, etherlands, fax +31-23376749 PHOTOGRAPHIC EDITOR

Dutch Birding, c/o René Pop, Zusterhuis 10, 4201 EH Gorinchem, Netherlands SUBSCRIPTIONS AND CIRCUlATION

Dutch Birding Association, c/o Anja Nusse, Symfon iestraat 21 , 1312 ET Almere, etherlands BOARD

Dutch Birding Association, Postbus 75611 , 1070 AP Amsterdam, Netherlands DUTCH RARITIES COMMITTEE

CDNA, Postbus 45, 2080 AA Santpoort-Zuid, Netherlands

Dutch Birding Artikelen

JAARGANG 17 NUMMER 4 AUGUSTUS 1995 VOLUME 17 NUM8ER 4 AUGUST

133 141

Mededelingen

146 148 148 151 152 154 157 159

Corrigendum

160

Brieven

160 161 16 1

Recensies

165 167 169 170

1995

Va le Gier bij Durgerdam in april-me i 1993 en eerdere gevall en in Nederland Ruud Vlek & Enno B Ebels Variab il ity in co loration of Wallcreeper Miroslav Saniga Poe lsnip in Workumerwaa rd in ju li -augustus 1994 Max Berlijn & TeusJ C Luijendijk Great Sn ipe on 100 Dutch Gu il der bank note CJ Uan) Coldewey Bonapartes Strand loper bij Ho lwerd in augustus 1994 A (Bert) de Bruin & Christian Dietzen La rge number of Med iterranean Gu ll s in Bou lo nnais in summer 1995 W (Ted) Hoogendoom, Gerard H Steinhaus, Dirk} Moerbeek & Arnoud B van den Berg Little Gu ll s breeding in south -western Netherlands Peter L Meininger Voorjaa rstrek en ringvangsten van Rouwkw ikstaarten in Ke nnemerduinen Fred Cottaar Voorjaarstrek van Rouwkwikstaarten bij Breskens Peter L Meininger & Pim A Wo lf Bearded Tits in Egypt in December 1987 A } (Xanja) Andriesse, A D (Douwe) de Boer & Peter L Meininger

Geslacht van Citroen kw ikstaart in Eemshaven in september 1994 Arend Wassink Identif ication of Styan's Grasshopper Warbier in Ussuri land Max Berlijn Comments on all eged Radde' s Warbier at Maasvlakte in November 1990 Killian Mullarney

Pa learctic birds: a checklist of the birds of Europe, North Africa and Asia north of the foothills of the Hima layas by Mark Beaman Rodney P Martins Pa learctic birds: a checklist of the birds of Europe, North Africa and Asia north of the footh ills of the Hima layas by Mark Beaman George Sangster Emirates Bird Report 18 by Colin Richardson (ed itor) Max Berlijn Eastern birds: a guide to field identification of North American species by James E Coe Arnoud B van den Berg

Aankondigingen & verzoeken

170

C lub 30.26; Orienta! & Afri can Bird Clubs on Internet

DBA-nieuws

170

DBA-vogelweek op Texe l in oktober 1995

WP reports

171

WP reports: June-July 1995 Arnoud B van den Berg & George Sangster

Recente meldingen

176

Nederl and: j uni-ju li 1995 Ruud M van Dongen, Remco Hofland & Peter W Wde Rouw BelgiĂŤ: jun i-ju li 1995 Gera ld Driessens

177

DB Actueel

179

Dwergarend op Hoge Ve luwe; Kleine Geelpootruiter bij Petten; Bulwers Stormvogel : onverwachte nieuwkomer

Voorplaat/front cover

Breedbekstrand loper / Broad-bil led Sandpiper Limicola falcinellus, Karigasniemi, Finland, mei 1981 (RenĂŠ Pop)

Abstracted/indexed in

Auk, Eco logica l Abstracts, Emu, GEOBASE (Geo Abstracts Database), Ib is, Ornitho logische Schriftenschau, Wi ld l ife Rev iew, Zoo log ica l Record