Sistina Plus No. 3 by Ljuben Dimanovski

ZZZ VSDUNDVVH PN www.sparkasse.mk

ǓǬǱǰǹǺ ǰǺ ǻǺǽǼǱȗǹǬ ǴǰǹǴǹǬ ǎǴǽǾǴǹǽǶǺ ǼǱȄǱǹǴǱ

ǽǺ ǱǰǱǹ ǻǺǾǱǯ ǐǺǷǯǺǼǺȃǱǹ ǶǼǱǰǴǾ ǳǬ ǼǱȀǴǹǬǹǽǴǼǬȕǱ

ǐǺǷǯǺǼǺȃǱǹ ǶǼǱǰǴǾ ǳǬ ǺǾǻǷǬǾǬ ǹǬ ǺǭǮǼǽǶǴ ǻǺ ǶǼǱǰǴǾǴ Ǵ ǶǬǼǾǴȃǶǴ ǮǺ ǰǼǿǯǴ ǭǬǹǶǴ ǳǬ ǮǼǬǭǺǾǱǹǴ ǮǺ ȓǬǮǹǴ ǻǼǱǾǻǼǴȓǬǾǴȓǬ Ǵ ǬǶȂǴǺǹǱǼǽǶǴ ǰǼǿȄǾǮǬ ǑǰǴǹǽǾǮǱǹǬ ǸǺǲǹǺǽǾ ǽǺ ǶǺȓǬ ǸǺǲǱ ǰǬ ǯǴ ǹǬǸǬǷǴǾǱ ǎǬȄǴǾǱ ǸǱǽǱȃǹǴ ǺǭǮǼǽǶǴ ǘǬǶǽǴǸǬǷǱǹ ǴǳǹǺǽ ǰǺ ǱǮǼǬ ǜǺǶ ǹǬ ǺǾǻǷǬǾǬ ǰǺ ǸǱǽǱȂǴ ǛǷǬȗǬȕǱ ǹǬ ǸǱǽǱȃǹǴ ǬǹǿǴǾǱǾǴ ǛǼǺǸǱǹǷǴǮǬ ǯǺǰǴȄǹǬ ǶǬǸǬǾǹǬ ǽǾǬǻǶǬ Ǻǰ ǍǱǳ ǾǼǺȄǺȂǴ ǳǬ ǺǰǺǭǼǿǮǬȕǱ

ЕДИТОРИЈАЛ

ПРОФ. Д-Р ЉУПЧО ЛЕКОВСКИ Дипломирал во 1982 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по урологија завршил 1990 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Докторска дисертација одбранил 2002 година на истиот факултет. Проф. д-р Лековски моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Почитувани, Летото и долгите топли денови се зад нас. Одморени и полни со енергија, пред прагот на есента со нови предизвици и цели.За учениците почнува новата учебна година, за другите нови работни обврски. Но во целата трка за подобар живот не смееме да заборавиме на здравјето. Систина плус и во третиот број со совети за тоа како да се грижите за него. Со нашите теми се опфатени сите генерации. Од најмладите до највозрасните. Како да излезете на крај со настинките, вирусите, деформитетите на ’рбетниот столб кај децата, ишијас, спондилози... Нашата мисија продолжува и понатаму. Покрај медицинската грижа која им ја пружаме на пациентите, ги едуцираме и како да ги превенираат болестите. Исто така Систина плус содржи информации за можностите и услугите

кои ги нуди Клиничката болница „Систина“, како најмодерна медицинска институција во земјава. За своите искуства зборуваат и нашите пациенти. Целта е списанието да стигне до сечиј дом. 60.000 примероци секој трет месец бесплатно се дистрибуираат низ земјава. Здравјето и понатаму останува нашиот најголем приоритет. Ние ќе продолжиме да се надградуваме и да ги следиме светските трендови, а сè со една цел среќни и задоволни граѓани.

Plus Септември 2011

Број 3

Бесплатно издание

Магазинот Плус излегува еднаш во 3 месеци и се дели бесплатно. Информациите имаат едукативен и информативен карактер. Однапред Ви се извинуваме за можните печатни грешки. Сите Ваши коментари во врска со Магазинот Плус или Вашите предлози за содржината на следното издание, испратете ги на: info@sistina.com.mk Издавач: СИСТИНА МЕДИКАЛ ДООЕЛ Скопје

СОРАБОТНИЦИ

Д-Р МИЛЧО ДЕМЕРЏИЕВ

Дипломирал во 1985 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по неврологија завршил во 1993 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Демерџиев моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Д-Р БИЛЈАНА ЌУРЧИЌ-ТРАЈКОВСКА

X М-Р Д-Р ДИМИТАР ТРАЈКОВ Дипломирал во 1997 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по интерна медицина завршил во 2004 год. на Медицинскиот факултет во Скопје. Магистрирал во 2007 год. на истиот факултет. Д-р Трајков моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Дипломирала во 1998 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по микробиологија и паразитологија завршила 2006 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Трајковска моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

ПРИМ. Д-Р ДУШКО ФИДАНОВСКИ

ПРОФ. Д-Р САЛИС ТАЏЕР

Дипломирал во 1985 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по педијатрија завршил во 1994 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Докторат одбранил во 2006 год. на истиот факултет. Д-р Фидановски моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Дипломирал во 1978 год. на Медицинскиот факултет во Љубљана, Словенија. Специјализација по кардио и торакална хирургија завршил во 1993 година на Саклер медицинскиот факултет, на Универзитетот во Тел Авив. Супспецијализација во областа на адултна хирургија завршил на истиот универзитет. Проф.д-р Таџер моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Д-Р МАЈА КАЛИЧАНИН МАРКОВСКА

X Д-Р ЛИЛЈАНА МУРАТОВСКА Дипломирала во 1994 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Специјализација по нуклеарна медицина завршила во 2004 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Муратовска моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

ПРИМ. Д-Р ВЛАДИМИР ЈЕКИЌ Дипломирал во 1976 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Специјализација по оториноларингологија завршил во 1982 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Во 1999 година стекнува титула примариус. Д-р Јекиќ моментално работи во Клиничката болница „Систина“

Дипломирала во 1994 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по ортопедија завршила во 2002 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Каличанин моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Д-Р НИКОЛА ШИКОВ Д-Р МИТКО КАРАЃОЗОВ

М-Р Д-Р ЗЛАТКО ПАЛЧЕВСКИ

Дипломирал во 1983 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по општа хирургија завршил во 1988 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Магистрирал во 2003 година на истиот факултет. Д-р Караѓозов моментално работи во Клиничката болница „Систина“. Д-Р ВЛАДИМИР ОРТАКОВ

Дипломирал во 1985 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по невропсихијатрија завршил во 1993 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Ортаков моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

X Д-Р ВЛАДИМИР АВРАМОВСКИ Дипломирал во 1994 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по хирургија завршил во 2000 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Аврамовски моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Дипломирал 1994 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по гинекологија и акушерство завршил 2000 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Магистрирал во 2008 година на истиот факултет. Д-р Палчевски моментално работи во Клиничката болница „Систина“

ПРОФ. Д-Р КИРИЛ ЛОЗАНЧЕ Дипломирал во 1976 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по неврохирургија завршил 1983 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Во 2005 е избран за редовен професор на истиот факултет. Проф. д-р Кирил Лозанче моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

Дипломирал во 1997 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Специјализација по анестезиологија завршил во 2005 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Д-р Шиков моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

СОРАБОТНИЦИ

ПРОФ. Д-Р ЉУПЧО ЛЕКОВСКИ Дипломирал во 1982 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Специјализација по урологија завршил во 1990 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Докторска дисертација одбранил во 2002 година на истиот факултет. Проф. д-р Лековски моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

X Д-Р ДРАГАН СМИЛЕВСКИ

КРИСТИНА ДЕСПОТОВСКА

Дипломирал во 1995 година на Медицинскиот факултет во Скопје.Специјализација по хирургија завршил во 2001 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Д-р Смилевски моментално работи во Клиничката болница „Систина“

Дипломирала во 1999 година на Факултетот за ликовна уметност, Скопје. Своето образование го надградила на колеџот Централ Сент Мартинс во Лондон, Англија, во 2000 година. Веќе 8 години работи како моден дизајнер за модниот бренд Кара.

ПРИМ. Д-Р ЉУПЧО СТОЈКОВСКИ Дипломирал во1985 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Специјализација по интерна медицина завршил во 1994 година на Медицинскиот факултет во Скопје. Супспецијализација по нефрологија завршил во 2006 година на истиот факултет. Д-р Стојковски моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

ДАРКО ЦРВЕНОВ Дипломирал 2001 година како виш рендген техничар на Медицинскиот факултет во Скопје, а во 2008 се усовршил како специјалист радиолошки технолог на Медицинскиот факултет во Битола. Поседува сертификат за пилатес инструктор од Факултетот за физичка култура во Софија, Бугарија. Моментално работи во Клиничката болница „Систина“.

СОДРЖИНА

ТЕМА

‘РБЕТ ПРОФИЛ д-р Митко Караѓозов

18 10 УЖИВА СО СЕМЕЈСТВОТО, ХИРУРГИЈАТА, ЖИВОТНИТЕ И ЦВЕЌИЊАТА, А СОНУВА ЗА ЧЕТВРТИОТ ХИРУРГ ОД ЛОЗАТА КАРАЃОЗОВИ

ТЕМА

АКТУЕЛНО

НАСТИНКА ИЛИ ГРИП? АНТИБИОТИК ДА ИЛИ НЕ? ЖИВОТ

ИСКРИВУВАЊЕ НА РБЕТОТ - БОЛЕСТ НА ДЕНЕШНИТЕ ДЕЦА И МЛАДИ БОЛКАТА НАРЕЧЕНА ИШИЈАС ДИСКУС ХЕРНИЈА КОГА РБЕТОТ ЌЕ ПОПУШТИ

НЕ САКАМ ДА ОДАМ НА УЧИЛИШТЕ

ПО ДВЕ ДЕЦЕНИИ ИСПОЛНЕТИ СО МАКИ ГО НАЈДЕ СПАСОТ КАЈ Д-Р ЛЕКОВСКИ Алки Фотевски е менаџер на приватна градежна фирма, со претходно 32-годишно искуство во скопски Бетон. Во септември 2010 година е опериран во „Систина“ од, како што самиот го нарекува, спасителот д-р Љупчо Лековски. Маката на Фотевски е всушност честата патологија кај мажите над 50-годишна возраст - зголемената простата.

ЗДРАВЈЕ ВОСПАЛЕНИЕ НА СРЕДНО УВО СО ИЗЛИВ, ЧЕСТ ПРОБЛЕМ ВО ДЕТСКАТА ВОЗРАСТ

ХИПОТИРОИДИЗАМ, БОЛЕСТ НА ТИРОИДНАТА ЖЛЕЗДА

СО КАМЕРА ВО ГРАДНИОТ КОШ, РЕАЛНОСТ ВО „СИСТИНА“

КРВ ВО СТОЛИЦАТА ЗНАК ЗА АЛАРМ

ПРОФИЛ

Митко К КАРАЃОЗОВ АРАЃОЗОВ

УЖИВА СО СЕМЕЈСТВОТО, ХИРУРГИЈАТА, ЖИВОТНИТЕ И ЦВЕЌИЊАТА, А СОНУВА ЗА ЧЕТВРТИОТ ХИРУРГ ОД ЛОЗАТА КАРАЃОЗОВИ

itko, Svetle i Ilin, no nema da zgre{ime ako gi kaème i Best i Poaro, go so~inuvaat semejstvoto Kara|ozovi. Ilin e 15-godi{no mom~e koe od septemvri startuva da go „delka“ gimnaziskoto obrazovanie. Toj e gordosta na mama i na tato. Svetle e profesor po angliski jazik vo gimnazijata „Georgi Dimitrov“. Za Mitko Kara|ozov, pak, ne e te{ko da pogodite deka e poznatiot „torakovaskularec“ koj sega maksimalno e posveten na svojata strast- hirurgijata, i toa vo idealnite uslovi {to gi nudi Klini~kata bolnica „Sistina“. Sekako, vedna{ da pojasnime koi se ostanatite dvajca Kara|ozovi. Best e bern{tajnski ov~ar (7 god.), a Poaro e petmese~en {naucer. No, koga bi znaele samo kolku Mitko e vqubenik vo prirodata, ne samo vo ìvotnite, toga{ i stotinata cve}iwa i drvca na nivniot ogromen balkon bi gi smetale kako del od ova simpati~no semejstvo. Svetle i Mitko se re~isi sosema razli~ni po temperament i karakter, a, sepak, deluvaat kako idealna kombinacija. Svetle e dinami~na i energi~na èna, zboruva brgu ama koncizno i bez zaobikoluvawe, dodeka Mitko ostava vpe~atok na pitom ~ovek. Obajcata se inaku bajagi duhoviti, pa vo toj stil i ni ja raskaàa nivnata semejna prikazna. Ta, neli, sprotivnostite se privlekuvaat! Ilin po priroda nema mnogu sli~nosti nitu so majka mu nitu so tatko mu, taka barem velat negovite roditeli. Svetle go definira kako „~udno dete“. ]e go ilustrira toa so eden komentar na Ilin za nea. Na drugarite {to mu do{le doma na nekoja nejzina zabele{ka im pojasnil: Majka mi e nekoga{ kako hiperaktiven lav! Patem Svetle e vo horoskop rak, ama podznak tokmu lav. Tatko mu, pak, za Ilin so gordost ni nafrli deka e blag i dobar na nego!

BOLNICA KARA\OZOV TRETO KOLENO

a gosti kaj Kara|ozovi bevme em vo rani zori, {to bi se reklo, em dva meseci pred ovoj broj na Sistina plus da izleze od pe~at. Zo{to? Na doktorot mu be{e od `ivotna va`nost da go registrirame negoviot cveten balkon dodeka e vo poln procut, a {to nam navistina ni izgleda{e kako rajska gradina. A vo sabota poranivme na gosti oti Kara|ozovi itaa {to porano da se „spojat“ so prirodata vo Mavrovo, vo nivnata vikendi~ka. I red e sega da spomeneme eden biten podatok. Mitko e tretata generacija hirurzi od lozata Kara|ozovi. Pan~e Kara|ozov, prviot hirurg vo Makedonija i osnova~ot na

Hirurgijata, e brat na dedoto na Mite. Vo vtorata generacija e Sa{o Kara|ozov, prv bratu~ed na tatko mu, i Mitko e tretoto koleno hirurzi od ova {tipsko semejstvo. Od prviot den e vo Klini~kata bolnica „Sistina“, a prethodno, dodeka bil vo dràvnata klinika, rabotel dopolnitelna dejnost vo „Mala Bogorodica“. Deka hirurgot nema rabotno vreme na svoja koà go ~uvstvuva soprugata na sekoj hirurg, a toa go potvrduva i Svetle. „Samo {to }e dojde doma, }e go povikaat za nekoj iten slu~aj. Ponekoga{ po dvapati se slu~uva vo eden den, samo {to }e dojde povtorno da se vra}a vo bolnica. Zatoa planiram na Orce Kam~ev da mu predloàm da mu izgradat stan vo dvorot na „Sistina“, pa da moè Mitko so vle~ki da pretr~uva“slikovito objasnuva Svetle davaj}i

Mitko Kara|ozov ja po~nal svojata vrska so Svetle blagodarenie na Po`arnata slu`ba. Fanati~no posakuvale }erka, ama denes se gordeat so svojot sin Ilin. Kako del od semejstvoto se i doma{nite mileni~iwa, ku~iwata Best i Poaro. Koga }e im ja vidite, pak, cvetnata gradina, toga{ i nea bi ja tretirale kako del od ova simpati~no semejstvo. Sepak, „torakovaskularecot“, koj e treto koleno hirurzi od lozata Kara|ozovi posakuva Ilin da e ~etvrtata generacija ... Ama, samo za ova da ne razbere Svetle!

konstruktiven predlog za re{avawe na ovie problemi. „Rabotev vo site privatni, no i vo dr`avni hirur{ki institucii, ama vakvo zdanie, tehnolo{ka opremenost, vrvna medicinska ekipa nema ne vo Makedonija tuku i vo regionov. „Sistina“ dava idealni uslovi za sekoj doktor i za sekoj pacient“ - e komparativnata analiza na d-r Mitko. ATENTATOT VRZ GLIGOROV Profesorkata po angliski jazik Svetle nekoga{ rabotela vo pretsedatelskiot kabinet. Vo dvata mandati na Kiro Gligorov i polovina od pretsedatelstvuvaweto na Boris Trajkovski Svetle bila del od najtesniot kabinet na pretsedatelot na Republika Makedonija.

ILIN ILI ILIM

„Toa mi e najubaviot period od mojata rabotna biografija. Bevme odli~en tim, funkcioniravme kako eden organizam“ - se se}ava Svetle za vremeto na Gligorov dopolnuvaj}i vedna{ deka i Trajkovski bil super kako {ef kon vrabotenite vo Kabinetot. Momentite koi nikoga{ nema da gi zaboravi se vrzani za 5 oktomvri 1995 godina, koga se slu~i obidot za atentat vrz Gligorov. „Jas bev na rabota, go ~ekavme Gligorov da dojde od doma. Mislam deka treba{e da odi nekade so UNPROFOR, so helikopter. Koga odekna eksplozijata pomisliv deka nekade vo blizinata eksplodiral bojler. Pomisliv toga{ samo da nema `rtvi. Pro{epotiv, Gospod da im e na pomo{! Ne mina 5 do 10 minuti koga Ivan, koj bil vo voziloto ~ista~, vleta i ni soop{ti deka e

izvr{en atentat vrz pretsedatelot. Nie bevme vo {ok. Se oladivme“ - gi opi{uva ovie dramati~ni migovi na denot na atentatot Svetle Kara|ozova, koja toga{ bila bremena so Ilin. SREDBATA SO BORIS, DEN PRED MOSTAR Napornata rabota vo pretsedatelskiot kabinet, em celodnevnata hirur{ka posvetenost na Mitko ja ~uvstvuval najmnogu Ilin. Toga{ sednale i se dogovorile deka eden }e brka kariera, a eden }e se posveti na deteto. Svetle tvrdi deka dobrovolno se prijavila da ja stavi svojata kariera vo vtor plan davaj}i prioritet na sinot. Toga{ i ja napu{tila rabotata vo pretsedatelskiot kabinet. „Ima{e opcii da zaminam vo

Svetle i Mitko bile „daldisani“ da imaat }erka. Imale i izbrano ime za nea - Bisera. Duri ni d-r Slobodan Lazarevski ne uspeal da gi razubedi deka prinovata na Kara|ozovi }e bide ma{ko. Mitko ja smiruval Svetle, a i sebesi so zborovite: Mnogu znaat doktori{tata. @ensko e! I taka prodolìle da kupuvaat razno-razni raboti za bebeto vo rozova boja. Arno ama, bidnalo po procenkata na „doktori{tata“. [to da pravat, morale da smisluvaat ime. Se dvoumele me|u Jakov ili Ilin. „Tatko mi se vika Metodij, a nie pred nego se prepravavme deka u{te ne sme izbrale ime, iako ve}e odlu~ivme da bide Ilin. Ama ne mu kaùvavme za da ne se razo~ara, oti, neli, o~ekuva da bide vnukot po nego krsten. No, Sa{o Kara|ozov nѐ sotre. Mu veli na tatko mi: Kako moè{e sin ti da mu stavi ime na vnuk ti {to ni bukvata M ja nema. I potoa se {eguvavme deka ne e Ilin tuku Ilim“- ni otkri Mitko kako se izbiralo imeto na sega edinstveniot pripadnik na ~etvrtata generacija Kara|ozovi - Ilin!

ПРОФИЛ

Митко К КАРАЃОЗОВ АРАЃОЗОВ stranstvo, imav takvi ponudi za vo nekoe od na{ite diplomatsko-konzularni pretstavni{tva. No be{e va`no da najdeme i bolnica kade {to Mite }e raboti. I taman koga gi usoglasivme planovite, ovde povtorno ja otvorija prikaznata za dràvna kardiohirurgija. Tvrdea deka proektot sigurno }e startuva. Toga{ go otkaàvme odeweto vo stranstvo“ - objasnuva Svetle. Od dràvnata kardiohirurgijata ni{to ne izleze, no doktor Kara|ozov od ovaa vremenska distanca smeta i deka e podobro {to ne zaminale. „Sugurno }e pu{tevme korewa tamu, a Sistina e sepak evropski standard. A i doma si e doma“- konstatira Mite. Od „pretsedatelskiot period“ Svetle ja ma~i u{te eden moment, edna dilema. Den pred da trgne na kobniot pat za Mostar, Boris Trajkovski ja viknal vo kabinet so ponuda da se vrati na rabota, a da ja batali „profesurata“. „Jas tebe sum ti zgre{il, a ti mene nikoga{“ - i rekol toga{ Trajkovski, i do den denska ja intrigira na {to mislel! Se se}ava i deka koga mu soop{tila deka si zaminuva uporno se interesiral zo{to.

„Dali ne{to sum ti zgre{il?“ - me pra{a. Toj be{e ~ovek na koj mu be{e mnogu va`no kolku i dali lu|eto okolu nego se zadovolni i sre}ni. Mu odgovoriv iskreno: „Ne, ednostavno deteto mi e prioritet!“ - se se}ava Svetle na poslednata sredba so nejziniot nekoga{en {ef, pretsedatelot na RM, sega pokojniot Boris Trajkovski. KAKO JA „]ARIV“ SVETLE Mitko i Svetle se poznavale mnogu pred da ja po~nat nivnata vrska. Inaku se ista generacija - 1959, so toa {to poubavata polovina od Kara|ozovi e nekolku meseci pomlada. „Se zapoznavme na edna svadba, ama taa be{e glavna ènska toga{ pa ne me „recka{e“. No, koga jas stanav aktuelen kako doktor, e toga{ taa kr{e{e noze po mene“{egovito gi opi{uva nivnite po~etoci Mitko. Za toa kako ja „}aril“ Svetle, Mitko ja raskaùva svojata verzija, dodeka potoa istite momenti gi prenese i taa, se razbira, od svoj agol. „Mitko ne mi se dopa|a{e na po~etokot, koga se zapoznavme. A majka mi, raka na srce, epten go bendisuva{e. Deka sum tr~ala po nego, neka ne se zanesuva. Voop{to ne sakav rusokos ma`. So Mitko se druèvme, pa se „gubevme“ vo eden podolg period, sé dodeka slu~ajno ne se sretnavme na Klinika. Me pra{a {to pravam ama i dali sum maèna. Otse~no mu odgovoriv: Ne, i nema da se omaàm dodeka ne se vqubam. I toga{ izvadi od xebot edno izvitkano liv~e so broj na telefon, interesiraj}i se dali go imam u{te ÊTVRTOTO KOLENO OD KARA\OZOVI - NAU^NIK?! „Ne pravam ni{to da go ubeduvam ili naso~uvam Ilin za {to }e se opredeli vo ìvotot. Ama bi bilo dobro dokolku se opredeli za medicinata. ]e bide toa ~etvrto koleno doktor od na{eto semejstvo“- iskreno odgovara Mitko, od tretoto koleno hirurzi Kara|ozovi. Ilin, pak, zasega mudro naglasuva deka vo momentov e opredelen da se zanimava so nauka. Na pra{aweto dali tatko mu go pottiknuva da se naso~i kon medicinata bez dvoumewe odgovori so ne ama pojasni i zo{to: Majka mi bi go „ubila“ ako me forsira za medicina!

istiot telefonski broj“ - go opi{uva precizno dijalogot vo dvorot na Klini~ki sega gospo|a Kara|ozova. Verzijata na doktorot, pak, e pokusa, ama e konkretno vrzana za prviot sostanok. „Prvoto izleguvawe zaedno ni be{e vo Pijano bar vo Kapi{tec. Kupiv kola~i vo Mocart, specijalno pakuvawe. Ja isprativ potoa doma, znaev deka e sama, majka í be{e toga{ na more, ja baknav vo obraz i í rekov: Aj, }e se vidime! „- so zagado~na nasmevka na liceto raskaùva Mite prozivaj}i ja devojkata so koja toga{ se ispra}ale da ja dopolni qubovnata prikazna so svoeto doìvuvawe za nastanot. KROFNI ILI VELOSIPED? „Celo vreme bev opsednata deka Mitko }e me napadne, demek sama sum doma, pa si pravev plan kako }e go „otka~am“. Koga toj - cmok vo obraz, i si zamina. Jas sega zbuneta do daska. Po 5 minuti yvoni na vrata, a be{e 1 ili 2 ~asot po polno}, i povtorno me zbuni. Veli deka gorela nekoja ku}a, a nadvor nemalo ìvo pile, pa da povikame Poàrna“ - ja opi{uva Svetle ulogata na oginot za nivniot po~etok. „I potoa sedevme na balkon i gledavme kako go gasnat poàrot. I taka, ja }ariv Svetle na poàrot“so smeewe zaklu~uva Mitko. Se se}ava na eden sme{en detal i od prvata sredba doma so majkata na negovata sega{na sopruga. Bil po-

kanet na krofni, iako Svetle tvrdi deka do{ol da í go popravi velosipedot. Ne se usoglasija dodeka polemiziraa: krofni ili velosiped, no na zetot mu ostavilo vpe~atok

{to pred vratata na stanot zabeleàl deka imalo stol~e. „Koga pra{av da ja odgatnam enigmata za stol~eto, majka í mi kaà deka sluèlo za kandidatite {to ja barat Svetle za èna - za da moàt da potsednat da se odmorat dodeka ~ekaat na red“ -veli Mitko naglasuvaj}i vo {ega deka majka í bila mnogu sre}na {to Svetle „fatila“ doktor. Od vrskata {to po~na „ogneno“ denes sѐ se vrti okolu sinot Ilin. Soglasni se deka kompjuterite se negov svet. Nekoga{ broj eden mu bila biologijata, a sega e vquben vo fizikata. Vo sekoj slu~aj, o~igledno go vle~at prirodnite nauki. Dali Ilin }e trgne po stapkite na Kara|ozovi? Ilin zasega diplomatski odgovara deka saka da se zanimava so nauka. Interesno e deka Ilin ima dozvola za nurkawe do 15 metri. Ovde, vo Skopje, nema uslovi za negoviot sport, osven vo Ohrid. A zo{to nurkawe, odgovara majka mu: „Za da ni ja zaledi krvta“- aludiraj}i na toa deka stanuva zbor za opasen sport, iako, se razbira, ja poddrùva qubovta na sinot kon vakvata pasija. I na krajot, so osobena gordost zamenikot direktor na „Sistina“ nѐ povede da ni go pokaè negovoto

JAS SUM BIL KLINTON! Fotografii na Svetle Kara|ozova, od denovite koga rabotela vo kabinetot na pretsedatelot na RM, so Kiro Gligorov, Boris Trajkovski ama i so Ri~ard Gir i Roxer Mur moè da se vidat vo nivniot dom, vo naselbata Kozle. Sepak, taa àli {to ne se ovekove~eni sredbite so mnogu dràvnici koi ja posetuvale Makedonija kako i momentot koga se pozdravila so amerikanskiot pretsedatel Bil Klinton. Vlegol samoinicijativno da se pozdravi so sekretarkite na Gligorov, pa zatoa i nema takva fotografija vo ramka. „Vleze vo kancelarijata so zborovite: Jas sum Bil Klinton, pretsedatel na SAD“ - ja opi{uva Svetle scenata za koja, sepak, ima samo foto-se}avawa. remek delo - cvetnata gradina. Kako kustos vo prirodno-nau~en muzej ni objasnuva{e koe drvce od kade go kupil, koe cve}e od kade go nabavil. Pred da trgnat za Mavrovo u{te veti deka }e nѐ vikne na skara-parti na cvetniot ~ardak. Pa, ~ekame!!!

ЕДНОСТАВНО ЕФИКАСЕН ПРИ СУВА И ВЛАЖНА КАШЛИЦА. ВО ТРИ ОБЛИЦИ: сируп •пријатен, овошен вкус на цреша •приложен дозер, градуиран во милилитри •без алкохол, (погоден за доенчиња) •без шеќер, погоден за дијабетичари •без глутен, погоден за лица со целиакија пријател на целото семејство шумливи таблети •пријатен, освежителен вкус •комфорна употреба (два пати на ден) •кoмпактно пакување, лесно за носење •без шеќер и глутен капки •брза ресорпција, ако се употребуваат преку уста •погодни за инхалација, содржат етерични масла од нане, анасон и коморач

без шеќер

клинички докажана ефикасност и безбедност 13

ЖИВОТ

Отворено писмо

Во „Систина” го остварив

својот сон

a 17 juli 2011 godina, po primenata anestezija, poslednite misli mi bea „koga }e se razbudam mojot ìvot ve}e nikoga{ nema da bide ist“ ist“. Budeweto - veli~estveno. Prvite zborovi koi gi slu{nav bea „ima{ }erka“ }erka“. Vo ~etirieset i prvata godina od mojot ìvot, kone~no, go slu{nav ova. ûvstvoto - neopislivo. Po desetgodi{nata golgota i borba jas i mojot Zdravko izlegovme kako pobednici. Kone~no, na{ata bezvremenska qubov ja krunisavme so ovoj bo`ji dar. Gospod ja nagradi na{ata upornost i verba. No, za seto ova ne be{e dovolno samo verba, be{e potreben i timot na „Sistina Sistina““, koj uspe{no ja zavr{i svojata misija. Patot do tuka be{e dolg i trnliv. Vo 2002 godina po edna godina brak uvidovme deka ne{to ne e vo red. Go najdovme pri~initelot i sleduva{e operacija kaj mojot soprug vo 2003 godina. Po nea sleduva{e nekolkugodi{na makotrpna terapija i ve}e vo 2008 godina bevme podgotveni za prvata in vitro fertilizacija. Prviot obid be{e neuspe{en. I kako sé da be{e malku, kako posledica na stres od neuspehot mojot soprug dobi dijabetis i do den denes e na insulinska terapija. [ansite da staneme roditeli po ovaa dijagnoza u{te pove}e se namalija. No, ne se otkaàvme. Ova u{te pove}e né motivira{e i prodolìvme ponatamu. Sleduvaa u{te dva neuspe{ni obida vo zemjava i vo stranstvo. I, kone~no, esenta 2010 godina za prvpat patot né donese vo „Sistina Sistina““ kaj doktor Slobodan Lazarevski. E tuka po~na kone~nata bitka. Vo noemvri 2010 go-

dina po izvr{enata IVF od strana na doktor Lazarevski rezultatot za prvpat be{e pozitiven. ûvstvo na neveruvawe, no na sre}ata í nema{e kraj. Za prvpat iskra nade` deka tuka, vo „Sistina Sistina““, }e zavr{i na{ata golgota. I toa i se slu~i, misijata po~nata od „bo`jite bo`jite““ race na doktor Lazarevski, vodena od doktor Gordana Petrovska, zavr{i so uspeh od racete na doktor Jordan~o Ivanov. Kako i sé drugo vo na{ava prikazna i bremenosta ne be{e lesna. Prvata hospitalizacija se slu~i vo 29-tata nedela od bremenosta koga se konstatira dijagnozata „placenta previa previa““. Vtorata hospitalizacija vo 34-tata nedela, i, kone~no, na 17 juli vo 36-tata nedela na bremenost se slu~i poroduvaweto. Po tretata hospitalizacija kako iten slu~aj vedna{ se izvr{i carski rez od racete na doktor Jordan~o Ivanov i se rodi na{ata }erka Mila. Denes, koga sme sre}ni roditeli na na{ata Mila, seta maka i teìna se zaboraveni. Ostanuva samo golemata blagodarnost do celiot tim vo „Sistina Sistina““ - doktori, medicinski sestri, bolni~ari, tehni~ki personal za nivniot profesionalen i pred sé human odnos. I ostanuva u{te eden apel od nas do site idni roditeli, posebno do site idni majki, da ne se otkaùvaat nikoga{, da imaat verba i nade` bez ogled na godinite ili dijagnozata, da bidat hrabri i uporni zo{to Sistina e tuka da im pomogne vo nivnata borba i da ovozmoì ~udata da stanat stvarnost. So po~it, sre}nite roditeli na Mila Sneàna i Zdravko Bogdanski15

АКТУЕЛНО Образование

Подготви д-р Владимир Ортаков, невропсихијатар

НЕ САКАМ ДА ОДАМ НА УЧИЛИШТЕ На почетокот од учебната година поголем број деца со нетрпение го очекуваат враќањето во училиштните клупи. Но , за жал, некои деца имаат страв од училиште, па почетокот на учебната година за нив и за нивните родители е вистински кошмар. Многу психолози сметаат дека основниот проблем за училишната фобија треба да се бара во односот на родителите кон децата. Во ваквите ситуации најчесто родителите, а не децата се тие на кои им е потребна стручна помош.

чилишната фобија се манифестира како отпор на детето спрема одењето на училиште. Детето покажува страв од поаѓање на училиште и на разни начини се обидува да го избегне училиштето. Детето одеднаш се жали на главоболки, или болки во стомакот, а некои и отворено одбиваат да одат во училиште. Други деца, пак, се жалат на срцебиење, мачнина, напнатост, имаат нарушување на сонот, замор и исцрпеност, кои едноставно исчезнуваат за време на викенди, или празници кога не се оди на училиште.

ПОМОШ ИМ Е ПОТРЕБНА НА РОДИТЕЛИТЕ МЕСТО НА ДЕЦАТА Многу психолози сметаат дека родителите се најголемиот проблем за училишната фобија кај децата. Понекогаш родителите го оптоваруваат детето со секојдневните коментари „ти ќе бидеш најдобар, ќе имаш само петки, сите ќе ти завидуваат“. Со ова на детето му се прави притисок да ги исполни очекувањата на своите родители, што доведува до страв од неуспех и страв дека ќе ги разочара своите родители доколку не е успешен на училиште. Ова предизвикува различни тегоби кои родителите не ги препознаваат како страв од училиште. Кај повеќето деца училишната

фобија се јавува наутро кога детето треба да се одвои од своите родители. Во овие случаи тоа страда од помислата дека засекогаш ќе биде напуштено. За ова најчесто се виновни мајките, особено ако немаат топол однос со детето , ако постојано мy се закануваат: „Ако не бидеш добар ученик ќе те дадам на други родители“ или „Ќе умрам ако не бидеш добар на училиште“. Во овие ситуации детето не сака да оди на училиште бидејќи стравува дека додека е отсутен неговата мајка ќе ги исполни заканите и ќе го напушти. Децата тешко ги доживуваат и ситуациите во домот кога родителите постојано се караат, се тепаат и се закануваат со развод. Во вакви ситуации детето стравува да биде отсутно од

КАКО ДА ИМ ПОМОГНЕТЕ НА ДЕЦАТА Поттикнете го враќањето во училиште на почетокот од учебната година, радувајте се заедно со него и организирајте нешто на првиот училиштен ден. Почестете го вашето дете со сладолед ,одведете го на кино или др. Купувајте книги, училиштен прибор, облека и чевли заедно со вашето дете и овозможете му тој самиот да си избере, за да му дадете на знаење дека имате доверба во неговите одлуки Разговарајте со детето за важноста на училиштето, дознајте ги неговите очекувања во новата учебна година. Поттикнете го вашето дете да ги испланира оцените по различни предмети и ветете му дека заедно со останатите членови на семејството ќе му помогнете да го постигне очекуваниот успех Со детето изберете амајлија, односно некој помал предмет или играчка, којa ќе му ја дадете да ја носи во училишната торба за да му ја зголеми самодовербата и чувството на сигурност Ако детето не сака да оди на училиште или ако се појават симптоми на страв, отворено и многу смирено разговарајте со детето, а кога ќе ви се довери, пронајдете ги причините поради кои се плаши да оди на училиште. Покажете разбирање дури и кога тие не ви изгледаат оправдани. За стравот на вашето дете разговарајте со училиштниот психолог или педагог и побарајте ја нивната помош. Без разлика на околината, развивајте позитивен став спрема училиштето, а пред детето никако не зборувајте негативно за училиштето, учителката или школските активности.

ВНИМАВАЈТЕ КАКО ГО ВОСПИТУВАТЕ ВАШЕТО ДЕТЕ Воспитувањето на децата треба да го темелите на емоционална топлина и поддршка. Освен тоа неопходни се јасни правила на однесување и ограничувања, односно контрола. Што повеќе фалете и наградувајте го вашето дете за да го развиете чувството на сигурност и самодоверба, а што помалку користете критики и казни кои будат чувство на несигурност и неуспех кај детето Поттикнете го детето да постигне успех и заедно со него радувајте се, но пред сѐ запознајте ги можностите на своето дете и бидете реални во вашите барања Во своето дете не гледајте само како на ученик туку како на личност во целина, со различни особини и способности, за да не го доживувате сопственото дете само преку неговите школски оценки или успеси Поттикнете го детето да се афирмира и социјализира преку активности и надвор од училиштето ( спорт, уметност, хоби ...) Со детето не разговарајте само за неговите резултати, односно оценки, туку покажете интерес и за сето останато што се случува на училиште Помогнете му на детето да се вклопи со другите ученици, особено ако е повлечено и несигурно во себе. Организирајте заедничко дружење со другите деца Повремено разговарајте со вашето дете (како се чувствува на училиште, кои му се најдобри другари..) Никогаш немојте без причина да ги оправдате отсуствата од училиште зошто одбивањето од училиште најчесто почнува со лажните оправдувања на родителите.

домот за да не се разведат неговите родители. Причини за училишна фобија можат да се јават и на училиште. Како на пример, поради премногу строг и неправеден учител, или кога детето не може да се вклопи во одделението, или, пак, ако има слаби оцени за кои следува казна (особено родители кои се склони кон физичко казнување на децата).

РОДИТЕЛИ, ЗАПОМНЕТЕ Не го обвинувајте вашето дете за секоја постапка бидејќи децата се огледало на вашето однесување. Некогаш причините побарајте ги во вас. Прашајте се што треба да смените во вашето однесување или воспитување за да му помогнете на вашето дете.

TEMA ’РБЕТ

Подготви д-р Маја Каличанин, хирург ортопед

ИСКРИВУВАЊЕ НА ‘РБ БОЛЕСТ НА ДЕНЕШНИ

Како да ги спречиме функционалните искрив

али тешката училиштна чанта е преголем товар за првачињата? Кој ги советува нашите деца како да седат во училиштните клупи? Колку седењето со часови пред компјутер е „здраво” за ‘рбетниот столб ? Ова се прашања на многу родители чии деца имаат проблеми со ‘рбетот. Причина повеќе одблиску да ве запознаеме со искривувањата на ‘рбетниот столб. ‘Рбетот е стожер на целото тело. ‘Рбетниот столб е составен од неколку сегменти - вратен, граден, крстен или лумбален, седален и опашест дел. ‘Рбетниот столб нормално има неколку кривини- вратна ( вратниот дел нормално е извиен кон напред), градна ( торакалниот дел од ‘рбетот е извиен кон назад), крсна (лумбалниот дел е извиен кон напред како кај вратот) и седално-опашеста кривина (каде ‘рбет е извиен кон назад). Нормалниот ‘рбет има облик на двојна, издолжена буква „С”. ПРИЧИНИ ЗА ИСКРИВУВАЊЕ

При одредени промени ‘рбетот може да биде искривен странично (кон лево или кон десно). Овие промени на ‘рбетот ги нарекуваме сколиози. Кога искривувањата на ‘рбетот се кон напред, се нарекуваат лордоза, а кон назад, зборуваме за кифоза. Постојат повеќе причини за искривување на ‘рбетот - вродени или стекнати болести на ‘рбетниот столб, повреди, тумори, невролошки заболувања, инфекции и метаболни заболувања, кои се нарекуваат структурни сколиози. За разлика од овие, функционалните сколиози се многу побројни и најчесто се последица на лошо држење на телото, или заземање на принудна положба на телото поради болки во ‘рбетот. СКОЛИОЗИТЕ СЕ ПОЧЕСТИ КАЈ ДЕВОЈЧИЊАТА Сколиозите се двапати почести кај девојчиња отколку кај момчињата. Многу често се поврзани со наглиот и брз раст во висина во периодот од 9 до 16 години. Околу 4% од децата од оваа група имаат видливо искривување на ‘рбетот. Прогнозата зависи од повеќе фактори, но важи правилото: доколку се јави во подоцна возраст и на понизок

сегмент на ‘рбетот дотолку прогнозата е подобра. Но, за жал, важи и обратното - ако се јави во раната возраст и на повисок сегмент од ‘рбетот прогнозата на сколиозата е потешка. За секое искривување на ‘рбетот непходен е лекарски специјалистички преглед, а често е потребно да се направи и рентгенска снимка на ‘рбетниот столб. ФИЗИКАЛНА ТЕРАПИЈА ИЛИ ОПЕРАЦИЈА! Многу од случаите се решаваат едноставно со следење и физикална терапија. Физикалната терапија е битен дел во лекување на деформитетите на ‘рбетниот столб затоа што се изведува во континуитет во тек на неколку години индивидуално или во мали групи, со и без корсет. Некои пациенти имаат потреба од носење корсет - еластичен или специјален пластичен. Пластичниот се изработува по мера во специјализирани заводи за ортотика и протетика. Мал дел од пациентите имаат потреба од оперативно лекување на ‘рбетниот столб кое се изведува во високо специјализирани центри. КИФОЗА Кифоза е термин кој се употребува за искривување на ‘рбетот кон назад, кога пациентот се гледа од страна. Во градниот дел од ‘рбетот и нормално постои ваква кривина, но за кифоза зборуваме кога таа е значително нагласена. Најчесто кифозата се јавува како последица на лошо држење на телото. Кај момчињата и девојчињата во период на адолесценција подвижноста на ‘рбетниот столб не е нарушена и кифозата лесно се корегира со поправање на држењето на телото, со физичка активност, како и со помагала (најчесто еластични корсети како на пр. популарните „пајачиња”).

БЕТОТ ИТЕ ДЕЦА

вувања на ‘рбетот?

Превенција СПОРТ И ВИТАМИНИ Но, запомнете! Најважна е превенцијата од искривувања на ‘рбетниот столб. Редовната физичка активност, правилниот став во однос на држењето на телото, посебно во периодот на брз раст и развој се клучни во спречувањето на кифозите и сколиозите. Најранлива популација секако се училиштните деца и адолесцентите. За здрав и „цврст” ‘рбет се препорачуваат спортски активности кои го јакнат ‘рбетот (пливање, гимнастика, балет), како и витаминско - минерална дополна во исхраната со калциум и витамин Д.

али тешката училишна чанта е преголем товар за првачињата? Колку седењето со часови пред компјутер е „здраво” за ‘рбетниот столб? Ова се прашања на многу родители, што е причина повеќе да ве запознаеме со искривувањата на ‘рбетниот столб.

Терапија на лузни. Ефикасна и докажана од самиот почеток.

Contractubex®активно дејствува на лузните настанати од разни фактори. Гелот против лузни има троен ефект: ■ Спречува прекумерно создавање на ткиво во лузната ■ Ги намалува црвенилото, јадежот и чувството на затегнатост ■ Ја прави лузната помазна, помека и поеластична За најдобар можен резултат, почнете со третман веднаш откако раната ќе се затвори. Лузната ќе биде толку нежна што едвај ќе ја чувствувате и гледате.

ПРЕД

ПОТОА

TEMA

Болката

наречена

Ишијас

’РБЕТ

Болеста го добила името по најдолгиот нерв во организмот - ишијадичниот. Нервот почнува од долниот дел на ‘рбетот и е одговорен за инервацијата на потколеницата.

Болки во долниот дел од грбот, болка во колкот, задната страна на натколеницата и долж целата нога може да бидат најверојатен сигнал дека имате ишијас. Ако степенот на повреда на нервот е поголем, тогаш третманот е хируршки.

Ишијадичен нерв

Подготви д-р Милчо Демерџиев, специјалист невролог

аци ациентите најчесто се жалат на долногрбна болка, болка во колкот, задната страна бол на н натколеницата и долж целата нога. Вообичаено имаат трпнење на нога потколеницата. Ако се работи за поназначен потк притисок или повреда на нервот тогаш се јавува и слабост на одредена група мускули. Многу често од пациентите и имаат и грчеви во потколеницата. ПРИЧИНА ЗА СИМПТОМИТЕ причина за повреда на нервот Најчеста прич хернија, поточно поместување е дискус херн на ‘рскавични ‘рскавичниот амортизер кој се наоѓа меѓу две пршл пршленски тела. Причина за симптомите м може да биде и повреда на пршлените пршлените, нивно поместување т.н. лизгање на пр пршленските тела. Ишијадичнио Ишијадичниот нерв, за среќа многу поретко, стра страда и при повреди, изместувања или скршеници на карличната ил или бутната коска, како и при тумори и цисти во ‘рбетниот канал. Многу ретко п причина за оштетување на нервот може да биде и лошо аплицирана инекција во б бутот. ДИЈАГНОС ДИЈАГНОСТИЧКИ ПРОЦЕДУРИ Дијагностика почнува со детален Дијагностиката пациентот за околностите разговор со п јавиле тегобите и детален под кои се јав опис на болка болката. Клиничкиот невролошки одредува нивото на повредата и преглед го од степенот на о оштетувањето на нервот. Дијагностичк Дијагностичките процедури почнуваат со рентгенгра рентгенграфија на ‘рбетот,

компјутеризирана томографија или магнетна резонанца на ‘рбетот. Одредување на состојбата на нервите, односно степенот на оштетување на нервот, како и следењето на состојбата и заздравувањето на функцијата на нервите се врши со електромиографија (ЕМГ). ТЕРАПИЈА Терапијата може да се спроведе со земање лекови или во потешки случаи хируршки. Таблетарната терапија подразбира аналгетици, нестероидни антиревматици (НАС), витамини и мускулни релаксанси. Првите неколку дена од почетокот на болките се препорачува мирување и лежење на потврда подлога. Потоа се почнува со медицинска рехабилитација. Пациентите се советуваат да ги сменат навиките (долго седење и стоење, начинот на кој креваат товар) за да не се повтори оштетувањето на нервот. Кај потешките форми каде степенот на повреда на нервот е поголема и пациентите имаат посериозни проблеми (пр. со сфинктерите) третманот е хируршки.

TEMA ’РБЕТ

Подготви Проф. д-р Кирил Лозанче, неврохирург

ДИСКУС ХЕРНИЈА НАСТАНУВА КАКО РЕЗУЛТАТ НА ГУБЕЊЕ НА ЕЛАСТИЧНОСТА НА МЕЃУПРШЛЕНСКИТЕ ТЕЛА. НАЈЧЕСТО СЕ ЈАВУВА КАЈ ПОВОЗРАСНАТА ПОПУЛАЦИЈА, А НАЈНОВИТЕ ИСТРАЖУВАЊА ПОКАЖУВААТ ДЕКА ПРОМЕНИТЕ ПОЧНУВААТ ДА СЕ ЈАВУВААТ ВЕЌЕ НА ТРИЕСЕТГОДИШНА ВОЗРАСТ.ЕДЕН ОД НАЧИНИТЕ ЗА ЛЕКУВАЊЕ НА ДИСКУС ХЕРНИЈА Е НЕВРОХИРУРШКА ИНТЕРВЕНЦИЈА.

ДИСКУС ХЕРНИЈА КОГА ‘РБЕТОТ ЌЕ ПОПУШТИ!

‘Р

‘рбетниот мозок и корените на нервите кои имаат бетот е главен столб на човечкото излез од ‘рбетниот мозок. Дискус хернијата е тело. Тој е под постојан притисок од чест здравствен проблем и најчесто настанува „товарот“ што го носи и од движењата поради неправилни и неприродни движења на на телото. Меѓу пршленските тела на ‘рбетот. Едно „невнимателно“ наведнување кон ‘рбетот постојат меки и еластични, напред и подигнување на тежина, која и не мора дисковидни тела кои имаат улога на „амортизери“ да биде којзнае колку голема, може да доведе до кои понекогаш знаат да попуштат. Кај младите изместување на дискусот од неговото лежиште. луѓе овие меѓупршленски тела (дискуси) се меки Дискус хернијата може да се појави во кој било и еластични, но како и кај многу структури во дел од ‘рбетот, но најчесто во крстниот дел ( околу телото, со возраста тие ја губат својата еластичност 90% ), а помалку во вратниот и стануваат подложни дел (околу 8%). на повреди. Најновите ОПЕРАЦИЈА ПРИ ДИСКУС ХЕРНИЈАТА иследувања покажаа СЕ ПРЕПОРАЧУВА ВО СЛЕДНИТЕ СЛУЧАИ: НЕВРОХИРУРШКИ дека кај 30% од луѓето на ИНТЕРВЕНЦИИ триесетгодишна возраст 1. Ако со појави влошување на одот веќе се јавуваат промени на со парализи на мускулите (пр. спуштено Ако тегобите кои се меѓупршленските дискуси. стaпало); јавуваат кај дискус хернијата 2. Ако при невролошкиот преглед не можат да се решат ПРИЧИНА ЗА се потврдат силно изразени знаци за со лекови и физикална ДИСКУС ХЕРНИЈА компресија на нервот; терапија, единствен начин 3. Ако се појави парализа на да се спречат посериозни Како се намалува цревата и бешиката; компликации е навремената еластичноста на дискусот 4. Ако има неуспех на конзервативневрохируршка операција. така се зголемува ниот третман. Не треба да се чека повеќе Пред да се донесе одлука веројатноста тој да попушти, од 3 месеци со конзервативен третман за оперативен третман односно да „прсне“. Со (физикална терапија, лекови) бидејќи момногу важно е да се одреди „прскањето“ дикусот же да настанат трајни промени во нервниточно кој нерв е оштетен. се изместува од своето те корени и операцијата по тоа може да Невролошки преглед од лежиште и врши притисок биде без никаков ефект; хирургот со употреба врз околните структури 5. Доколку болката се повтори повеќе од трипати во одреден временски период.

ОПЕРАЦИЈА НА ДИСКУС ХЕРНИЈА НЕ СЕ ПРЕПОРАЧУВА КАЈ:

1. Болка која не е по потекло од дискус хернија; 2. Дискус хернија која не се манифестира со јака болка. Самата операција на дискус хернија спаѓа во редот на стандардните неврохируршки процедури. Пристапот кон повредениот дел од крсниот ‘рбет најчесто е од позади, со отстранување на дел од лигаментите и коската кои го покриваат нервниот корен. При тоа, за да се добие во прецизност се користи оперативниот микроскоп со кој располага Клиничката болница „Систина”. Изместениот дискус се вади во едно или повеќе парчиња и се ослободува нервниот корен од притисок и постојана дразба. Тегобите исчезнуваат веднаш по оперативниот зафат. Пациентот е подготвен да се врати на своите секојдневни активности.

на дополнителни испитувања како: компјутеризирана томографија или магнетна нуклеарна резонанца водат до брза и точна дијагноза. Нуклеарната магнетна резонанца, која стандардно се употребува во Клиничката болница „Систина“, дава најдобри и најточни резултати во дијагнозaата на дискус хернијата.

ТЕМА

Инфекции

Подготви Д-р Биљана Ќурчиќ Трајковска, микробиолог

ШТО СЕ ГОРНОРЕСПИРАТОРНИ ИНФЕКЦИИ? Горнореспираторните инфекции (ГРИ) се најчестата причина поради која пациентите се јавуваат кај својот матичен доктор. Истовремено се и најчестата причина за отсуство од училиште или од работа. Горните делови на респираторниот систем ги вклучуваат следните органи: носните канали, грлото, крајниците, синусите и горните делови од дишната туба.

ОД СЕПТЕМВРИ ПОЧНУВА СЕЗОНАТА НА

АНТИБИОТИК

ДА ИЛИ НЕ?

ГОРНОРЕСПИРАТОРНИТЕ ИНФЕКЦИИ (ГРИ). СИСТИНА ПЛУС ВЕ СОВЕТУВА КОГА Е ПОТРЕБЕН ТРЕТМАН НА ГРИ СО АНТИБИОТИЦИ. ОСОБЕНО ВИ ОБРНУВАМЕ ВНИМАНИЕ ДЕКА АНТИБИОТИЦИТЕ НЕ ТРЕБА ДА СЕ УПОТРЕБУВААТ КАКО ЛЕК ЗА ПОКАЧЕНА ТЕМПЕРАТУРА!

КОГА Е СЕЗОНА НА ГРИ? ГРИ можат да настанат во текот на целата година, но нивната сезона е есен и зима, во периодот од септември до април. Во овој период децата и возрасните подолго време престојуваат во затворени и загреани простории. Сувиот воздух во непроветрени простории ја прави слузницата на дишните патишта подложна на вирусни инфекции. КОИ СЕ СИМПТОМИТЕ? Вообичаените симптоми на ГРИ се: секрет од носот, затнат нос, кивање, кашлање, гребење, печење или болка во грлото, болка при голтање, општа слабост, главоболка, тешкотии при дишењето. Дополнително можат да се јават и болки во мускулите, лесно покачена или висока температура, мачнина и губиток на апетитот. Овие симптоми обично траат од 3 до 14 дена. Ако се јават компликации симптомите продолжуваат и по 14 - тиот ден.

КОЈ Е ТРЕТМАНОТ НА ВИРУСНИТЕ ГОРНОРЕСПИРАТОРНИ ИНФЕКЦИИ? Третманот на вирусните ГРИ е симптоматски. НЕ СЕ ДАВААТ АНТИБИОТИЦИ! Се даваат лекови за намалување на температурата, главоболката и болката во мускулите, како и капки кои овозможуваат одзатнување на носот, сируп кој го смирува кашлањето. Треба да се внесува голема количина на топли напитоци засладени со мед, витаминска терапија и задолжителен одмор. Постојат антивирусни лекови кои оправдано се препишуваат само во случај на сериозни и тешки состојби на грип, но со терапијата мора да се почне во првите 48 часа од почетокот на болеста. Запомнете дека при вирусни горнореспираторни инфекции препишувањето на антибиотици предизвикува штета, а од нив нема никаква корист!

лице со кивање и кашлање. Преносот на инфекцијата може да настане и преку предметите во непосредната околина на болниот. Предметите се загадуваат со неизмиените раце на болниот кои се налепени со микроогранизми откако тој ќе си ги допре носот или устата. На овој начин настануваат мали епидемии на ГРИ во колективите, градинките и училиштата. КОЈ Е ПРЕДИЗВИКУВАЧ НА ГОРНОРЕСПИРАТОРНИТЕ ИНФЕКЦИИ? Во најголем процент ГРИ се самоизлечиви вирусни инфекции предизвикани од широка палета вируси: риновируси, вирусот на грипот, аденовируси и многу

други. Поретко предизвикувачи се и бактерии (стрептокок, хемофилус, стафилокок). КАКО ДО ТОЧНА ДИЈАГНОЗА? Дијагнозата секогаш треба да е базирана на детален преглед на болниот, лабораториските тестови и микробиолошката анализа на брисевите од дишните патишта. Основно е да се забележи каков е секретот од дишните патишта кај болниот. Вирусните инфекции предизвикуваат течен, обилен и бистар секрет, додека жолто-зелен секрет кој е густ и леплив укажува на бактериска инфекција. Позитивниот наод од микробиолошките култури е сигурен доказ на бактериска инфекција.

ДАЛИ ГРИ СЕ ПРЕНЕСУВААТ ОД ЕДНО ЛИЦЕ НА ДРУГИ? Овие инфекции се заразни, настануваат со вдишување на малите капки во воздухот кои се загадени со микроогранизми. Нив ги исфрла заразеното

КАКО СЕ ТРЕТИРААТ БАКТЕРИСКИТЕ ГОРНОРЕСПИРАТОРНИ ИНФЕКЦИИ? Антибиотиците се лек само за инфекциите предизвикани од бактерии. Останатите лекови, течности, витамини и одмор, кои се користат за симптоматско лекување, и во овој случај се помош за олеснување на состојбата на болниот. Запомнете, антибиотскиот третман треба да е прецизно дозиран, да се следи пропишаниот дневен ритам на земање на антибиотикот, да не се прескокнува дозата и да трае доволно долго за да овозможи успешно излекување. Ако е потребна микробиолошка контрола по терапијата, таа се прави најмалку една недела откако ќе се заврши со последната доза на антибиотикот. 25

ЖИВОТ Простата

ПО ДВЕ ДЕЦЕНИИ ИСПОЛНЕТИ ГО НАЈДЕ СПАСОТ КАЈ Д-Р ЛЕК

есто се случува пoради одредени наши заблуди предолго да живееме со некакви здравствени проблеми. Дури откако болките ќе станат неподносливи, а спасот ќе дојде во операциска сала ќе сфатиме дека сме можеле да си ги скратиме маките доколку навреме сме се обратeле на вистинската лекарска адреса. Алки Фотевски е менаџер на приватна градежна фирма, со претходно 32-годишно искуство во скопски Бетон. Во септември 2010 година е опериран во „Систина“ од, како што самиот го нарекува, спасителот д-р Љупчо Лековски. Маката на Фотевски е всушност честата патологија кај мажите над 50-годишна возраст - зголемената простата.

КОИ СЕ СИМПТОМИТЕ? Урологот Лековски наведува кои се симптомите што треба да бидат аларм за секој маж дека нешто не е в ред со простатата. „Зачестено мокрење, отежнато мокрење, станувате ноќе повеќепати за да мокрите, ви се

случува мокрење со прекини сето тоа се знаци за бенигна простатична хиперплазија ( БПХ). Станува збор за неадекватно испразнување на мочниот меур затоа што простататa претставува пречка. Сето тоа драматично го нарушува квалитетот на животот на овие мажи. Овие пациенти имаат често и уринарни

инфекции, болки, покачена температура. Сето тоа се одвива во фази. На почеток симптомите се поблаги, но како пoминувa времето се интензивираат и завршуваат така што лицето веќе не може да мокри. Тоа предизвикува многу јаки болки, нарушување на другите системи како горниот уринарен тракт.

СО МАКИ, КОВСКИ!

ред една година Алки Фотевски беше опериран во „Систина” од, како што самиот го нарекува, спасителот д-р Љупчо Лековски. Маката на Фотевски е всушност честата патологија кај мажите над 50-годишна возраст зголемената простата. Урологот Лековски со апел кој треба да биде закон за секој маж над 50-тата година: задолжителен годишен скрининг на простата. Се јавува нaрушувањe во лабораториските параметри, лицето чувствува гадење, повраќа, а може да дојде и до уремија. Во одредени случаи, доколку не се побара лекарска помош на време, случајот може да заврши со смрт„ - објаснува Лековски. Изгледа дека состојбата на Фотевски била во некоја понапредна фаза штом, како што самиот раскажува, ги трпел симптомите дваесетина години. На почетокот му препишале лекарства, па верувал дека тоа е спасот. „Ми рекоа дека немам карцином и дека нема потреба од оперативен зафат. Но, имало еден друг фактор, а тоа е што апчињатa што ги пиев на некој начин ме оневозможуваа да мокрам. Секако, ми беше речено дека тие лекарства не ја лекуваат простатата туку можат само да ја одржуваат, да се врши мокрење. Големината на простататa не сум ја проверувал, а таа си растела, се зголемувала. И кога дојдов во фаза на неподносливи болки завршив под нож“ - раскажува Алки. ЗАКОН ЗА СЕКОЈ МАЖ НАД 50-ТАTA Професорот Лековски продолжи онаму каде што Алки застана - со она што го смета и како поента на ваквите болнички приказни.

„По 50-татa година секој маж треба еднаш годишно да прави скрининг на простатата, како што жените одат на редовен гинеколошки преглед. Тоа е закон“ - дециден е урологот. Европската уролошка асоцијација има и прецизен став за тоа. Лековски појаснува што конкретно треба да практикува секој маж кога ќе дојде на 50-годишна возраст. Прво, да направи ехотомографија, второ, да оди на дигиторектален преглед, и трето, да ги испита лабораторискитe параметри во смисла на простатични специфични антиген - ниво на серумски ПСА. И тоа да биде негова обврска секоја година. А до каде може да му се искомпликува живејачката на еден маж со проблематична простата најилустративно говори Фотевски. „Најтешките моменти ми беа кога имав тврда столица, а не можев да мокрам. Тоа е ужас! Со такви неподносливи болки отидов кај мојот матичен лекар, кој ми стави инекција. По 10 минути отидoв во тоалет, имав страшни напони, но не можев да мокрам. Сепак, тргнав со автомобилот на работа, ама кога стигнав кај новата Железничка станица одлучив да одам дома. Веќе не можев да дишам, па синот ме

пренесе до „Систина“. Толку ми беше лошо што возеше небаре е Брза помош“ - се сеќава на тие ужасни моменти Фотевски. ЗОШТО ТОКМУ ОПЕРАЦИЈА? Кога веќе „паднал“ во рацете на Лековски, прво му бил ставен катетер. Алки вели дека дотогаш не знаел што е катетер иако толку години имал проблеми со простатата. Бил безмалку шокиран кога само по десетина минути се наполнила цела кофа со мокрача. Веднаш се почувствувал како нов човек. Потоа имал чести и долги разговори со Лековски, со кои сега веќе има чувство дека му „досадувал“ на доктор Лековски, за дилематa каква операција. „Знам дека кога еднаш бев во Словенија интервенираа ласерски, па го прашав професорот дали може и во мојот случај да се оди на лекување со ласер. Вели: „како не, само што не само што ќе се изгори простатата туку и целиот може да изгориш“. Ми потврди дека може и со „бушење“ ама ми посочи дека по извесен период може да ми се јават повторно проблеми. Е тогаш се согласив. Ајде, сечете што треба!!“ ги oбјaснува со едноставен јазик опциите кои

Проф. Д-р Љупчо Лековски: ГАРАНЦИЈАТА КАЈ АЛКИ Е ДОЖИВОТНА

„Гаранцијата кај Алки е доживотна затоа што при таков начин на решавање на проблемот, со отстранување на целата простата, не може да се случи рецидив. Не може да се случи повторно да порасне. Тој веќе нема да има маки какви што имал” - уверува д-р Љупчо Лековски за пациентот кој две децении трпел маки верувајќи дека затоа што нема карцином може да се спаси од нож! 27

ЖИВОТ Простата

постоеле, но и нeдoстaтoците на кои докторот му укажал за неговиот случај. Лековски објаснува дека за да има добар резултат од која било интервенција неопходно е претходно да се постават точни индикации. „Си постојат правила што дa сe прeземe во одредена ситуација. Со одредени параметри - која интервенција ќе даде најдобар резултат. Со Алки разговаравме, и откако ги направивме сите испитувања, му ги објаснив сите модалитети, и, особено, кoјa опцијa е зa нeгo најдобра“ - дополнува професорот потврдувајќи дека за секој поединечен случај се избира најадекватното решение. Инаку, по операцијата пациентот веќе нема потреба од лекарства, ама неопходно е да мине извесно време за да епителизира и да зарасне раната. Потоа мокрењето е како што било некогаш. СЕ ПРЕТВОРАМЕ ВО УРО-ОНКОЛГИЈА Во случајот со Фотевски интересно е што тој секој месец ја испитувал крвната слика, а бидејќи немал симптоми на карцином, верувал дека така може да „тера“ и да живее со лекови, што очигледно се покажа како голема заблуда. Сепак, она што во урологијата загрижува како тренд во патологијата на болеста вo последниве 10 години е дека се јавуваат сé повеќе случаи на карцином.

Алки Фотевски: „СИСТИНА” Е НА ВРВНО СВЕТСКО НИВО

„Сакам да искажам голема благодарност за целиот персонал во Клиничката болница „Систина“- од оние најдолу до професорот. Ова постојано го зборувам насекаде. За време на 17-те дена додека лежев овде д-р Лековски секој ден доаѓаше да ме види. Дури тој и ме преврзуваше оти раната ми беше специфична. Условите во „Систина“ се на светско рамниште - спој на врвни доктори, супер техника, одлични услови, љубезен персонал. Што се однесува до хигиената, пак, само ќе кажам дека човек може и да спие во тоалетите, толку се чисти. Една капка да видеа на постелнината, веднаш се менуваше со нова“ - оценува Алки Фотевски една година откако со дијагноза на бенигна простатична хиперплазија е опериран во Клиничката болница „Систина“. „Ние постепено се претвораме во уро - онкологија. Сакам да кажам дека имаме сé повеќе малигни болести кои ги третираме. Денеска, на пример, имав двајца пациенти со тумор на тестиси и еден со карцином

на простата. Зошто? Како прво, трендот на пораст на карцином на простата е евидентен и во светски рамки. Но, и карциномот на тестиси го имаме многу често во последниве години“ - констатира д-р Љупчо Лековски правејќи паралела со почетоците на неговата кариера пред 28 години кога такви случаи биле реткост, а сега веќе ги имаат 1 до 2 неделно. Иако се шпекулира дека причината може да биде осиромашениот ураниум, по НАТО нападите на Србија, сепак, иако остава простор и за ваква опција, Лeкoвски нагласува дека за ваквите претпоставки нема научна верификација. Она на што инсистира професорот Љупчо Лековски е да се подигне нивото на свеста кај популацијата - простатата да се контролира еднаш годишно! Неговиот пациент Алки Фотевски, кој по операцијата се чувствува како прероден, сега добро знае дека ќе се спасеше од многу маки и болки доколку се држеше до оваа препорака!

ЖИВОТ

Амбасадорско бебе

БРИТАНСКИОТ АМБАСАДОР З А П Р В П АТ С Т А Н А Т АТ К О

о „Систина“ неодамна се роди уште едно амбасадорско бебе. Страста кон книгата била пресудна во љубовта помеѓу британскиот Амбасадор во Македонија Христофер Ивон и неговата сопруга, Пољакињата Анета. И во Македонија тие го добија најубавиот подарок - малечката Октавија.

нета е родена во Полска, Христофер е Англичанец, но Лондон е местото каде започнува нивната љубовна бајка. Се запознале преку заеднички пријатели, а потоа долго време излегувале заедно. Сепак, дури после неколку месеци дознале дека се први соседи. И двајцата живееле на иста улица. Анета: Јас сум родена во Полска, но со семејството се преселивме во Италија и потоа

заминав за Англија. Со Кристофер се запознавме преку заеднички пријатели. Она што не зближи е заедничката страст за книги, и јас и тој сме големи љубители на пишаниот збор. И тоа беше пресудно да почнеме да се дружиме и многу брзо се роди и љубовта. Христофер: Кога се запознавме со Анета не ни претпоставував дека сме биле први соседи и дека живееме на иста улица. Се запознавме многу подалеку, во

ОКТАВИЈА - ИМЕ ОД РИМСКАТА ИСТОРИЈА Името Октавија потекнува од Римската историја. Октавија била една од најистакнатите жени во Римската империја. Била многу почитувана од своите современици поради нејзината лојалност, хуманост како и стремежот за одржување на традиционалните римски женски доблести. Октавија беше сестра на првиот римски император Октавијан Август и четврта сопруга на Марк Антониј.

Северен Лондон и постојано таму се договаравме да излегувавме. Еден ден сосема случајно, кога ја враќав Анета дома, дознав дека живее на мојата улица. Нема да го заборавам тој момент колку ни падна смешно. Анета и Христофер се заедно веќе три години. Цело време таа е неговата најголема подршка и верен сопатник. Семејствата на Христофер и на Анета се распослани низ целиот свет. Сестрата на Христофер живее во Нов Зеланд а неговите родители во Англија, додека братот на Анета е во Полска а нејзината мајка живее во Италија. ПРЕКРАСНИ ЛУЃЕ Поради дипломатските обврски, Христофер и Анета се принудени

МЕ СОВЕТУВАА: САМО „СИСТИНА“! Од пред неколку месеци Анета и Христофер станаа родители, но, велат дека задничка желба и на двајцата им била да имаат токму девојче. Анета: Клиничката болница „Систина“ беше мој избор. Кога дознав дека сум бремена се советував со сопругата на претходниот амбасадот, Ендру Ки, и таа со еден збор без размислување ми рече: само „Систина“. Кога дојдов да ја видам болницата бев воодушевена, има прекрасна нега и грижа од вработените. Многу ми е убаво овде и среќна сум. Тука се најдобрите доктори особено мојата д-р Гордана Петровска. Таа е прекрасна личност и прекрасен доктор.

постојано да патуваат, да престојуваат во различни држави низ целиот свет. Веќе една година тој е на служба во Македонија. За земјава слушнал од претходните амбасадори. Додека се подготвувале да дојдат во земјава го учеле македонскиот јазик. Христофер: Мојот учител е од

Крушево па така многу работи за вашата земја дознав и од него. Ми се допаѓа Македонија бидејќи има добра клима, постојано има сонце. Пред официјално да бидам назначен за амбасадор, живееме неколку недели во Битола кај едно семејство и многу убаво бевме пречекани. Досега сум бил

во Саудиска Арабија, Тајланд, Чешка. Секоја земја е различна, но овде најмногу ми се допадна гостопримството на вашиот народ, прекрасни луѓе. Прошетавме секаде, бевме во Маврово, во Струга, Охрид, Прилеп, Струмица и на многу други места, и сите многу ни се допаднаа. Анета: Јас сум од Полска имаме сличен јазик и мене ми беше полесно да го научам македонскиот јазик. Тука е прекрасно, има многу добри луѓе секогаш пријатни и насмеани, прекрасна природа, и многу добра храна. На малата Октавија наредните години прв дом ќе и биде резиденцијата на Водно. Христофер покрај секојдневните работни обврски, во својата агенда ја додаде и улогата на татко. 31

СОВЕТИ

Контрацепција

Подготви М-р д-р Златко Палчевски, специјалист гинеколог

МАЛАТА ПИЛУЛА ГО ИЗМЕНИ СВЕТОТ ЗАСЕКОГАШ!

ред 50 години откривањето и одобрувањето на контрацептивните пилули претставуваше едно од најзначајните медицински откритија. Но, беше и многу повеќе од тоа: таканаречената „пилула” иницираше далекусежни промени во улогата на жената во општеството, во светски рамки.

ИСТОРИЈА ЗА ПРВАТА „ПИЛУЛА” Кога првата пилула беше откриена и промовирана во Европа, во далечната 1961 год., не беше веднаш прифатена од страна на строгите општествени норми и правила кои беа карактеристични за тој период. Сексуалната слобода дотогаш беше неприкосновено право на мажите, додека жените беа тие кои се грижеа за последиците, со оглед на фактот дека во повеќето случаи, бременоста би значела и откажување од нивните

НЕКОНТРАЦЕПТИВНИ БЕНЕФИТИ НА ПИЛУЛИТЕ Покрај заштита од несакана бременост, современите контрацептивни таблети ѝ овозможуваат на жената и друга дополнителна здравствена корист, и тоа: Менструацијата станува редовна, пократка, оскудна и помалку болна, Ефикасно ги ублажуваат симптомите на предменструалниот синдром (ПМС), Се употребуваат како терапија за тешки и умерени форми на акни и зголемена влакнетост, Спречуваат појава на цисти на јајчниците, Се намалува ризикот од вонматерична бременост, Се намалува ризикот од појава на рак на јајчниците и слузокожата на матката, Употребата на пилулите може да ја зголеми густината на коските, Има позитивен ефект врз нивото на холестерол. од грлото на матката, со што се спречува продорот на сперматозоидите, а со тоа и оплодувањето. КОИ ЖЕНИ НЕ ТРЕБА ДА ЗЕМААТ КОНТРАЦЕПТИВНИ ПИЛУЛИ? Само 3% од сите жени имаат контраиндикации (некакви состојби или болести) кои не дозволуваат да се земаат „анти-бебе пилули”. Релативни контраиндикации има кај 7% од сите жени. Или вкупно, само кај 10% не се препорачуваат пилулите. Кај 90% од жените може слободно да се препорачува орална хормонска контрацепција. ЗОШТО Е ВАЖНО ТАБЛЕТИТЕ ЗА КОНТРАЦЕПЦИЈА ДА ГИ ПРЕПОРАЧА ГИНЕКОЛОГ? Затоа што гинекологот, пред се треба да поразговара со жената. Да и одвои 15-20 минути, да ја праша за минатите, сегашните болести, болестите во семејството и слично. Да ја посоветува за контрацепција, да и ги објасни здравствените бенефити од неа. Потоа треба да направи основен гинеколошки преглед (ПАП тест, колпоскопија и ултразвук) и да и ја препорача контрацепцијата која е најсоодветна за неа и за нејзиниот животен стил. Дури потоа ќе и се препишат пилулите.

професионални аспирации и посветување на животот во улогата на домаќинка и мајка. Пилулата отвори нови врати за жените со тоа што им даде можност за избор. Независноста им овозможи на жените да бидат успешни на многу полиња во животот – од домот и семејството, па се до одаите на славата. МИТОВИ И ЗАБЛУДИ ЗА ПИЛУЛАТА Пилулите, т.е. оралните контрацептиви, се едни од најистражуваните Пилулата ја зголемува телесната тежина? лекови во историјата на медицината и Ова е еден од најчестите митови за пилулата. Зголемувањето на тежината не воедно едни од најупотребуваните и се должи на пилулите. Естрогенот, кој е составен дел од пилулите, може кај некои најсигурни методи на современа конжени да предизвика чувство на подуеност, но ова несакано дејство е минливо. Исто трацепција. Секој ден, повеќе од 150 така, некои жени можат да се соочат со задршка на течност, но тоа се решава со милиони жени ширум светот користат префрлање на ниско дозирани пилули кои содржат тип на гестаген (хормон) кој ја орална контрацепција, т.е. пилули. спречува споменатата задршка на течност. НАЧИН НА УПОТРЕБА Во зависност од режимот на употреба и дозирањето на хормоните постојат повеќе видови на контрацептивни таблети. Досега стандарден режим беше 21/7, а сега на пациентките им се нуди нов иновативен режим од 24/4. МЕХАНИЗАМ НА ДЕЈСТВО Пилулите се комбинација на два хормони (естроген и прогестоген). Овие хормони се супстанции кои нормално се создаваат во јајчниците кај жената и го контролираат функционирањето на половите органи. Современите таблети, за разлика од порано, содржат многу ниски дози на хормони, па така не влијаат на нормалните физиолошки процеси во телото на жената. Дадени однадвор, во форма на пилули, функционираат така што ја попречуваат овулацијата, т.е. ослободувањето на зрела јајце клетка, со што се оневозможува непланираната бременост. Дополнителен механизам претставува и згуснувањето на слузта

Треба да се прави пауза во користење на пилулата? Не постои причина една здрава жена да прави пауза во користење на пилулата. Експертите велат дека пилулите може да се користат континуирано 15 и повеќе години без пауза. Пилулата не е безбедна и предизвикува дефекти на плодот? Пилулата е еден од најистражуваните и најпрепишуванете лекови во светот. Земањето на пилулата не е поврзано за каков било дефект на плодот, дури и ако случајно се продолжи со земање на пилулите во тек на раната бременост. Долготрајна употреба на пилулите може да влијае на плодноста? Не постои поврзаност меѓу користење на пилулите и неплодноста. Фертилноста се враќа речиси моментално по прекинот на земање на пилулите. Жените кои пушат не смеат да користат пилули? Генерално, жените кои пушат се изложени на зголемен ризик од инфаркт и тромбоза на вените. Значи, пилулата не е безбеден метод за контрацепција за страсните пушачи, на возраст над 35 години. Тинејџерите треба да имаат дозвола за користење пилули? На гинекологот не му треба дозвола од родителот за да ги препорача пилулите. Како и да е, започнувањето на користење на пилулите, за младата двојка претставува битна одлука, затоа во секој случај добро е да се поразговара со родителот или со друга возрасна личност од доверба. Пилулата предизвикува рак? Жените кои користат пилули, имаат за 1/3 помал ризик да заболат од рак на јајчниците или матката, во споредба со оние кои не користеле. Последните истражувања сугерираат дека пилулите немаат никаков, или имаат незначителен ефект во развој на рак на дојката.

АКТУЕЛНО НИТС

Подготви Прим. д-р сци. Душко Фидановски, шеф на Одделот за неонатологија и неонатална интензивна нега

ТРАНСПОРТ ЗА ТЕШКО БОЛНИТЕ НОВОРОДЕНЧИЊА

еонатален итен транспортен сервис (НИТС) е специјализиран санитетски транспорт од еден до друг медицински центар на тешко болни новороденчиња За негово успешно спроведување неопходна е соодветна опрема, специјално санитетско возило и едуциран медицински тим. Сето тоа веќе го има Клиничката болница „Систина”. ШТО ПРЕТСТАВУВА НИТС? НИТС претставува специјализиран санитетски транспорт од еден до друг медицински центар на тешко болни новороденчињa. За негово успешно спроведување неопходни се одредени предуслови - соодветна опрема, специјално санитетско возило и едуциран медицински тим. КОИ НОВОРОДЕНЧИЊА ИМААТ ПОТРЕБА ОД ИТЕН ТРАНСПОРТ? Ризичните новороденчињa се оние кои се раѓаат од ризична бременост (мајки со болести пред или појавени во тек на бременоста) или од ризично породување (предвремено породување, породување со вакуум или форцепс). Ризичните новороденчињa имаат потреба од реанимација, а потоа најчесто и престој и лекување во одделенија за интензивна и спeцијална нега. Доколку за овие новороденчињa не постојат соодветни услови за нивно лекување во матичниот центар, тие ќе треба да се транспортираат во центар од повисоко ниво, односно таков кој располага со соодветни услови за нивно лекување. Покрај тоа, еден процент од новородените се раѓаат со вродени аномалии на внатрешните органи, најчесто на кардиоваскуларниот и гастроинтестиналниот систем, кои бараат лекување во специјализирани центри за изведување на хируршки интервенции кај новородени. Бидејќи и во вакви случаи се работи за витално загрозени новородени, кои бараат постојано следење на виталните функции и соодветна интензивна терапија, тие имаат потреба и од посебен тип на транспорт до местото на конечното разрешување на проблемот. ВИДОВИ НА НИТС Транспортот најчесто се изведува меѓу два медицински центри, од центарот во кој е родено новороденчeто со одреден проблем до центарот во кој постојат услови за негово дeфинитивно згрижување и лекување. Меѓутоа, многу често транспортот треба да се изведе и внатре во една болничка установа, при пренесување на пациентот од едно до друго одделение, заради реализирање на потребни дија-

гностички постапки (ултразвучен преглед, разни видови снимања и др). Во зависност од растојанието на кое треба да се изведе транспортот и патната инфраструктура, тој може да се изведе по сувоземен или воздушен пат. До 300 км со добра патна инфраструктура транспортот се изведува со санитетско возило, а доколку треба да се поминат поголеми растојанија најдобро е транспортот да се изведе со санитетски хеликоптер или авион. Ограничувачки фактор за воздушниот транспорт се неповолните временски услови и непостоењето на место за слетување во близина на болничката установа. КАКО ТРЕБА ДА БИДЕ ОРГАНИЗИРАН НИТС? Бидејќи се работи за тешко болни деца, организацијата треба да биде слична на таа во единиците за специјална и интензивна нега на новородените. Сложеноста на овој систем е во тоа што секoгаш треба да се има предвид дека се работи за интензивно лекување на новороденчето во движење, па така врз него може да влијаат и непогодностите кои мо-

НАШИОТ НИТС РЕАЛИЗИРА Досега нашиот транспортен тим има реализирано транспорт на новородени до Кардиохируршкиот центар во Софија и до Офталмолошкиот центар во Белград. Беше извршен и транспорт на тешко болно новороденче од Гинеколошкоакушерската клиника во Приштина до Одделот за неонаталната интензивна нега во Клиничката болница „Систина”, каде што се продолжи со понатамошното лекување на пациентот.

же да се јават за време на патување. Заради тоа, основен принцип е новороденчето да биде колку што може со постабилни витални функции пред отпочнување на транспортот, за да се намалат потребите од различни интервенции во текот на транспортот. Транспортот треба да се изведе по пропишаните стандарди за тоа, во спротивно несоодветно изведениот транспорт значително ќе ја влоши состојбата на новороденчето, а кај високоризичните новородени може да биде и животно загрозувачки. Транспортниот сервис најчесто се организира како составен дел на установите кои веќе имаат услови за интензивно лекување на новородените. КОИ СЕ ЕЛЕМЕНТИТЕ НА НИТС? Освен санитетско транспортно возило кое има доволен простор за прием на пациентот и медицинскиот тим, кое располага со независен извор на електрично напојување и доволни резерви на медицински гасови (воздух и кислород), друг основен елемент на НИТС е транспортниот инкубатор во кој треба да се смести новороденчето за време на патувањето. Покрај транспортниот инкубатор, транспортниот сет треба да располага со монитор кој ќе ги следи основните витални параметри на новороденото (срцевата работа, дишењето и снабденоста на крвта со кислород), како и неколку инфузомати за давање на континуирана терапија на новороденчето. Доколку новороденото има проблеми со дишењето и треба да добива респираторна поддршка за време на транспортот, потребен е и транспортен апарат за вештачка вентилација, т.н. транспортен респиратор. Освен оваа софистицирана опрема, важен дел на НИТС е тимот кој треба да го изведе транспортот на новороденчето. Тимот е составен од медицинска сестра и доктор неонаталог, со искуство за работа во интензивна нега кои се дополнително обучени за изведување на ваков тип транспорти. КОИ СЕ МОЖНОСТИТЕ НА НИТС ВО КЛИНИЧКАТА БОЛНИЦА „СИСТИНА”? Идејата за формирање на НИТС во Клиничката болница „Систина” беше потребата за транспорт на новороденчињата кои од другите установи во земјата и регионот ќе имаат потреба да се лекуваат кај нас, како и транспорт на новородени кои од нашата болница или други болници во земјата ќе се упатуваат на лекување во специјализирани установи во соседните земји. Клиничката болница „Систина” располага со најсовремено санитетско возило целосно опремено и прилагодено за транспорт на возрасни, деца и новороденчињa. Покрај тоа, на располагање е и транспортен инкубатор со можност за самостојно одржување на телесната температура на новороденчето, како и независна апликација на кислород за време на транспортот. За најтешко болните новородени кои имаат потреба од респираторна поддршка, НИТС на Клиничката болница „Систина” располага и со најсовремен транспортен респиратор за механичка вентилација на новородени и деца со тежина до 20 кг. Возилото располага и со монитор за постојано следење на виталните функции на пациентот, како и инфузомати за континуирано давање терапија на пациентот за време на транспортот. Со еден збор, се работи за вистинска мобилна единица за интензивна нега на новороденчињa, која може да ги задоволи потребите за пренесување на тешко болните новородени по сувоземен пат на далечина до 400 км. Медицинскиот тим го сочинуваат четворица лекари и четири сестри посебно обучени и со долгогодишно искуство во изведување на санитетски транспорт на тешко болни новородени.

ЗДРАВЈЕ

Средно уво

Подготви Прим. д-р Владимир Јекиќ, специјалист оториноларинголог

ВОСПАЛЕНИЕ НА СРЕДНОТО УВО СО ИЗЛИВ ЧЕСТ ПРОБЛЕМ ВО ДЕТСКАТА ВОЗРАСТ

оспалението на средното уво со излив е честа причина за ослабнат слух во детската возраст. Најчесто се случува кај деца до осумгодишна возраст. За да се разбере проблемот потребно е да се располага со некои основни познавања од анатомијата на увото. Увото го сочинуваат три дела. Надворешното уво го чинат ушната школка, надворешниот слушен канал и надворешната површина на слушното тапанче. Средното уво претставува шуплина исполнета со воздух, во која е сместен синџир од три слушни ковчиња. Внатрешното уво се состои од полжавесто тело (кохлеа), во кого се наоѓа органот за слух, и систем на полукружни каналчиња, одговорни за одржување на рамнотежата.

се изместуваат. Ова го нарушува преносот на звучните бранувања до слушниот орган во внатрешното уво, и се јавува намален слух и чувство на наглувост. Ваква состојба често воочуваме и во нормални услови, кога сме изложени на брза промена на атмосферскиот притисок, како што се случува при слегување од височина. Затворањето на Евстахиевата туба и губитокот на воздушна комуникација меѓу средното уво и надворешната средина најчесто се случува поради зголемен „трет крајник“ , воспаленија на носната слузокожа, воспаленија на параназалните синуси и алергиски реакции на горните дишни патишта. Поретки причини за тоа се: носната полипоза кај деца и девијација на носната преграда. ДУВАЊЕ БАЛОН И ЏВАКАЊЕ ГУМА

ЗГОЛЕМЕН „ТРЕТ КРАЈНИК“ Слушните ковчиња претставуваат пренесувачи на звучната енергија од надворешното уво, преку вибрирачкото слушно тапанче, до органот за слух во полжавестото тело. За да ја извршуваат оваа преносна функција неопходно е воздушниот притисок на средното уво да биде еднаков на надворешниот атмосферски притисок. Тоа го овозможува коскено-’рскавичен канал, наречен Евстахиева туба, преку која средното уво остварува комуникација со носниот дел на грлото. Ако функцијата на Евстахиевата туба е нарушена, воздухот кој го исполнува средното уво се ресорбира и притисокот во него паѓа. Поради разлика на притисоците, слушното тапанче се вовлекува кон шуплината на средното уво и неговите вибрации како одговор на звучните бранови се намалуваат, а слушните ковчиња

Ако болеста предизвикува подолготрајна непроодност на Евстахиевата туба, воздушниот притисок во средното уво трајно се намалува, а локалните слузокожни жлезди лачат густ леплив секрет. Овој секрет го исполнува средното уво и делумно ја блокира подвижноста на слушното тапанче и слушните ковчиња, што го оневозможува преносот на звучните вибрации до внатрешниот слушен орган. Тоа резултира со наглувост и чувство на притисок во увото. Некојпат е придружна локална болка. Оваа болна состојба има повеќе имиња, но најчесто се нарекува воспаление на средното уво со излив. Лекувањето на воспалението на средното уво со излив во почетокот е со лекарства. Тоа подразбира лекување на болеста која предизвикала непроодност на Евстахиевата туба (ринитис, тонзилитис, фарингитис, синуситис, алергична инфламација на горните дишни патишта).

ПОДОБРУВАЊЕ НА СЛУХОТ

ВОСПАЛЕНИЕТО НА СРЕДНОТО УВО СО ИЗЛИВ Е ЧЕСТО ЗАБОЛУВАЊЕ ВО ДЕТСКАТА ВОЗРАСТ И Е НАЈЧЕСТА ПРИЧИНА ЗА СТЕКНАТА НАГЛУВОСТ НА ЕДНОТО ИЛИ ОБЕТЕ УШИ. НО, ДОКОЛКУ НАВРЕМЕ СЕ ПРЕПОЗНАЕ ОВАА БОЛНА СОСТОЈБА И СООДВЕТНО СЕ ЛЕКУВА, ТОГАШ НАЈЧЕСТО ЗАВРШУВА СО ДОБАР И ТРАЕН ЕФЕКТ ВРЗ СЛУХОТ НА ДЕТЕТО.

ТРАЈНА НАГЛУВОСТ Доколку воспалението на средното уво со излив не се препознае навреме, секретот во средното уво се организира во сврзно ткиво. Последица на ова случување е трајна наглувост која не може тераписки да се корегира.

Во поголем број случаи резултатите од хирушкото лекување се непосредни и јасни. Подобрувањето на слухот може да се објективизира со аудиометриско испитување уште во текот на првите денови по интервенцијата. Лекувањето е со антибиотици, капки за нос, спрејови и разводнувачи на секретот (муколитици). Доколку отсуствува носен секрет и детето соработува, се изведува т.н. полицерување. Оваа тераписка мерка има за цел отворање на Евстахиевата туба, вметнување воздух во средното уво и ослободување на насобраниот секрет со помош на т.н. Полицеров балон. Кај поголеми деца и возрасни за оваа цел се препорачува т.н. метод на Валсалва (затворање на носните отвори и уста и силно дување). Со истата цел се препорачува дување балон и џвакање гума. ХИРУШКО ЛЕКУВАЊЕ Ако по 3-6 недели лекувањето не даде резултат се презема хируршко лекување т.н. парацентеза. Парацентезата се состои во правење рез на слушното тапанче, и аспирација на секретот од средното уво. Резот на тапанчето зараснува по неколку дена, најчесто без лузна. Ако при парацентезата се наиде на многу густ секрет, или болеста по хирушкиот зафат се повтори, врз резот на слушното тапанче се поставува т.н. вентилациско цевче. Ова цевче овозможува воздушна комуникација меѓу средното и надворешното уво, со што едновремено се постигнуваат и вентилација и дренажа на средното уво. Ако причина за воспалението на средното уво е зголемен „трет крајник“, тогаш тој се отстранува во текот на операцијата. Искуството покажува дека едновремено поставување на вентилациско цевче и отстранување на зголемениот трет крајник дава подобри резултати отколку изолирано поставување на вентилациско цевче или изолирано отстранување на крајникот. Организмот спонтано го отфрлува вентилациското цевче по 6-8 месеци од поставувањето. Поради опасност од инфекција на средното уво преку вентилациското цевче, во овој период треба да се избегнува пливање во загадена вода, скокање и нуркање. Дозволени се капење, миење коса и површинско пливање. Сакам да нагласам дека воспалението на средното увосо излив е често заболување во детската возраст и е најчеста причина за стекната наглувост на едното или обете уши. Навремено препознавање на оваа болна состојба и нејзино навремено соодветно лекување најчесто завршува со добар и траен ефект врз слухот на детето.

НЕОПХОДНИ ДОДАТОЦИ ВО ИСХРАНАТА ПРИ МАЛИГНИ ЗАБОЛУВАЊА Кога телото е во состојба на стрес или болест, имунолошкиот систем станува преоптеретен и активноста на заштитните механизми се намалува. Ова често се случува и при хемо, цитостатска или радиотерапија кај пациенти со малигни заболувања, со што дополнително се уништува и ослабнува имунитетот. При овие неопходни терапевтски процедури, целиот организам реагира во зависност од предходната имунолошка и состојба на оксидативниот стрес. Зајакнувањето и модулирањето на имунолошкиот одговор е од исклучителна важност. Со модулирање на активноста и бројот на НКклетките и на Т и Б лимфоцитите, се намалува можниот ризик од појава на метастази и рецидиви и се зголемуваат потенцијалите за справување со тешката болест. Најголем број од документираните научни истражувања на Биобренот вклучуваат продолжено тестирање на активноста на НК-клетките и на Т и Б лимфоцитите. Испитувањата покажуваат дека, ефектот на јакнење на имунитетот трае пролонгирано и по подолг временски период што не е случај со другите препарати од овој вид. Биобрен МГН-3 е природна мешавина на хемицелулози, од кои најважен е арабиноксилан комплекс или b-1, 4xylophyronase hemicellulose чиј природен состав овозможува лесна абсорбција во организмот и максимална искористливост. Токму поради овие свои карактеристики, Биобренот, (особено при малигни заболувања) соодветно се комбинира и извонредно се надополнува се дејството на ферментираната Папаја 35 и Алое Lily of the Desert производите, кои во себе ги содржат сите неопходни, биоактивни материи. Папаја 35 се добива од плодови, свежи листови и семе од зрела зелена папаја, по пат на природна ферментација, а при што се создаваат глукуронска и фолна киселина, аминокиселини и мноштво од ензими, кои дополнително го збогатуваат составот. Научните студии, во кои последниве децении се истражувани протеолитичките ензими, во потполност го докажуваат јакнењето на имунолошкиот систем и силните антиоксидативни ефекти при земање на препаратите од ферментирана Папаја 35. Појавата на малигни заболувања се поврзува и со оштетување на ткивата од слободните радикали - ендогени и егзогени (кои се создаваат при клеточна конверзија на кислородот во енергија). Со својот богат ензимски антиоксидативен состав, ферментираната Папаја 35 е моќен додаток во исхраната при што ги регулира метаболните процеси и ја зголемува клеточната одржливост. Ферментираната Папаја 35 ја намалува интраклеточната генерација на кислород-реактивни видови како hydroxyl слободните радикали, и акумулацијата на superoxide аниони и азотен оксид (NO) во клетките. Зголемувањето на имунитетот (Биобрен), неутрализацијата на слободните радикали и јакото детоксирачко и прочистувачко дејство (Папаја 35), во голема мерка го подобрува квалитетот на живот на пациентите.

Во комбинација со Алое Lily of the Desert производите, кои во својот состав содржат моносахариди - mannose-6-phosphate и полисахариди глукоманани [beta-(1,4)-acetylated mannan] како надополна во исхраната при востановениот класичен медицински третман, овие препарати ги витализираат клетките и ги хармонизираат клеточните процеси. Присуството на acemannan, глукоманан кој ја стимулира синтезата и ослободувањето на интерлеукин 1(IL-1) и tumor nekrosis факторот од макрофагите (кои иницираат имунолошки одговор што резултира со некроза и регресија на канцерогените клетки), ја оправдува употребата на Lily of the Desert-гел/сок како дополна на исхраната кај пациенти со малигни заболувања. Режимот на исхрана како кај здрави, така и кај луѓе со здравствени проблеми, отсекогаш бил и ќе биде важен дел од одржувањето на рамнотежата во организмот. Др.Весна Пецов Караевска Стручен соработник Натура-Плус ДОО, Скопје Tel.02/3110 951, Mоб. 071 39 93 83 www.natura-plus.net contact@natura-plus.net

ЖИВОТ Аорта

ЕДНА БОЛЕСТ ДВЕ ПРИКАЗНИ! СЕКОЈА БОЛНИЧКА ПРИКАЗНА ИМА ДВЕ СТРАНИ НА ДОЖИВУВАЊЕ. ЕДНАТА Е ОНАА НА ПАЦИЕНТОТ, КОМУ ЖИВОТОТ ОД КОРЕН МУ СЕ ПРОМЕНИЛ. ВТОРАТА Е, КАКО ШТО СЕ ВЕЛИ, ХИРУШКИ ПРЕЦИЗНА. НЕА ЈА РАСКАЖУВА ДОКТОРОТ, КОЈ УСПЕАЛ ДА ГО ВРАТИ „ОТПИШАНИОТ” ОД МРТВИТЕ. ЗА СИСТИНА ПЛУС, СЕКОЈ ОД СВОЈ АГОЛ, ГОВОРАТ 33-ГОДИШНИОТ МИРОСЛАВ ИГНАТОВСКИ И ПРОФ. Д-Р САЛИС ТАЏЕР

индромите се вид на заболувања кои се ретки и претставуваат вистински предизвик за лекарот да ги дијагностицира, но прво треба да го препознае постоењето на истиот и да се посомнева дека се работи токму за одреден синдром. Во конкретниот случај пациентот дојде во нашата клиника со дисекција на торакалната аорта, состојба којашто е животно опасна и која мора веднаш да се третира адекватно.Така и го запознав пациентот, екстремно висок, слаб, со промени на градниот кош кој на прв поглед наликуваше на Марфанов синдром.

Марфановиот синдром е именуван по Антоан Марфан, француски лекар кој прв ја опишал оваа состојба во 1896 година. Претставува генетска мутација на сврзното ткиво, кое е еден вид „лепак“ и им дава цврстина на сите органи, на крвните садови, коските, зглобовите, лигаментите и мускулите. Токму ослабеното

БЕЗРЕЗЕРВНО ВЕРУВАМ ВО ОДЛУКИТЕ НА ДОКТОР ТАЏЕР!

ас сум Мирослав Игнатовски. Имам 33 години, а со мојата сопруга Соња имаме една ќеркашестгодишната Мила. Живеевме нормален живот. Работам од 18 година, а последниве години бев ангажиран во една пицерија. Не сум имал некакви посебни здравствени проблеми. Но, 8 декември 2010 година ќе го паметам секогаш.

трината, без никакви лоши претчувства, заминав на работа и со колегата се впуштивме во нашиот вообичаен ритуал - пред пицеријата го пиевме утринското кафе со цигара. Во еден миг почувствував многу силна болка во грбот. Стоевме надвор, беше студено, но јас почнав да се препотувам. Не можев повеќе ниту да се исправам. Веднаш ме однесоа на Клиника. Ми направија ЕКГ. Докторот ми даде дијазепам и ми препорача да мирувам. Бев сместен во дневна болница, ама ми „нафрли“ дека ќе ме пуштат набргу. Сум заспал, веројатно од дијазепамот. Кога пристигнале моите, од најблиското семејство, виделе дека нешто не е в ред, дека состојбата не ми е баш толку лесна. И ме однесоа во Клиничката болница „Систина“. Таму прво ми беше направена коронографија. Меѓутоа, не се покажало никакво затнување на крвните садови. Следниот ден во „Систина“ преку компјутерска томографија видоа дека имам распукување на аортата или, како што велат стручно, дисекција на аортата. Веднаш ме симнаа на интензивна нега. Целата енергија им беше насочена кон тоа да ми го спуштат притисокот. Поминав 8 дена во овој оддел. Речиси 3 месеци морав сосема да мирувам. Сега можам да пешачам по 1 км. Состојбата ми

сврзно ткиво е причина за ваквата состојба. Бидејќи се засегнати и крвните садови, со текот на времето тие се рашируваат (дилатираат) и во секој момент можат да прснат. Честопати ваквите состојби завршуваат фатално ако навремено не се дијагностицираат, и тоа во 30тите и 40-тите години од животот.

се стабилизира. Велат дека со текот на времето кај некои дури и зараснува напукната аорта. Да се надевам дека и кај мене тоа ќе се случи. Сега доаѓам на контрола, а професорoот Салис Таџер, зависно од резултатите, во септември ќе одлучи дали тогаш ќе ме оперира. Според некои претпоставки кај мене станува збор за Марфан синдром - поради наглото извишување во растот за време на пубертетот некои меки ткива ми се потенки. Сега веќе и психички се чувствувам подобро. Сепак, да бидам искрен, навивам да дојде до операција. Верувам дека по тоа ќе ми биде уште подобро, како што безрезервно верувам во одлуките на професорот Салис Таџер!

Од овие причини Марфановиот синдром, кој може да се јави уште во најрана возраст, важно е да се дијагностицира што порано. Иако за Марфановиот синдром нема лек, добрата вест е дека со постојано следење на состојбата и навремените интервенции може да се спречат фаталните последици од ова заболување и

пациентите достигнуваат животен век како и секој друг човек. ФИЗИЧКИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА МАРФАНОВИОТ СИНДРОМ Луѓето со Марфанов синдром ги имаат следниве физички карактеристики: Тие се повисоки од нивните 41

ЖИВОТ Аорта

врсници, со несразмерно долги раце, нозе и прсти. Нивните зглобови се многу свитливи Имаат проблеми со видот како кратковидност или дислокација на очната леќа Имаат одредени карактеристики на лицето, како долго и тенко лице со длабоко поставени очи, мала долна вилица и високо непце. СИМПТОМИ НА МАРФАНОВ СИНДРОМ Иако лицата со Марфанов синдром често имаат слични физички карактеристики, симптомите се различни. Некои луѓе имаат многу благи симптоми за разлика од другите каде што тие се поизразени. Ова е познато како променливо изразување на генот и поради тоа е невозможно да се предвиди како ќе се развива болеста. Најсериозна компликација на Марфановиот синдром е нарушувањата на кардиоваскуларниот систем. Аортата се шири (аортна дилатација) и ако не се третира може да прсне и да настапи моментна смрт. Покрај ова лицата со Марфанов синдром имаат проблеми и со срцевите залистоци. Место цврсто да затвораат, тие можат да ослабнат, а во некои случаи дури и да се скинат со што срцето значајно се оптоварува и ослабнува. Овие промени треба редовно да се следат и навреме хируршки да се корегираат. ЛЕКУВАЊЕ Многу компликации од Марфановиот синдромот можат да се лекуваат со лекови, а во потешки сличаи потребна е хируршка интервенција. Откако ќе се дијагностицира, пациентот треба периодично да се следи и кај очен лекар. Прегледи како што се: ехо на срцето и аортата, компјутерска томографија и магнетна резонанца се дел од редовните контроли. Овие прегледи треба да се прават на неколку месеци, во зависност од развојот на болеста.

Марфановиот синдром е многу редок, се јавува еден случај на 5 илјади луѓе. Шансите за наследување на оваа генетска мутација на следните поколенија е 50:50%. Но, треба да се знае дека Марфановиот синдром може да се појави и во семејства кои немале ниту еден ваков случај претходно. Хируршкиот третман е важно да се планира и изведе во вистински момент, без одлагање. Со овој пристап ќе се постигнат одлични резултати и најниска смртност кај пациентите. Терапија која пациентите со Марфанов синдром треба да ја земаат се лекови кои влијаат на намалување на крвниот притисок и со тоа ја контролираат работата на срцето и крвните садови. Овој пристап може да го одложи ширењето на аортата. Ако аортата се прошири повеќе од 5 сантиметри или срцевите залистоци значајно ослабнат, тоа може да се корегира со хируршка интервенција со што се прави поправка или замена на

залистоците, како и замена на проширените делови од аортата. Кога хируршкиот третман ќе се спроведе навреме смртноста кај пациентите со Марфанов синдром е помала од 5 проценти, а во случај кога аортата ќе се скине, смртноста е многу повисока и може да достигне и до 50 проценти. Од овие причини следењето на пациентите со Марфанов синдром треба да биде редовно и често.

Како до витка линија и здрав живот? Додадете млеко и јогурт во исхраната и бидете уште поубави

Желбата на секоја жена е витката линија. Така се чувствува одлично, а самодовербата е на високо ниво и се е полесно и поубаво. Но стресот, брзото секојдневие дефинитивно не помагаат во тоа, и влијаат на правилната и хармонизирана исхрана. Строгите диети се најголемите непријатели на жените.

Решението не е во нејадење, туку во изборот на безбедни и здрави производи, кои го зајакнуваат имунитетот и ја подобруваат целокупната физичка и психичка состојба. А млечните производи се дефинитивно тоа. Еден од наједноставните начини за да го снабдите организмот со потребните хранливи состојки во текот на денот е да испиете 2-3 чаши млеко или јогурт, кои даваат енергија, освежуваат и може да се комбинираат со разни производи. Најдобро е денот да се почне со чаша јогурт, а да се заврши со топло млеко кое ќе ве опушти, смири желудникот и ќе го олесни сонот. Јогуртот е неверојатен производ. Ако за некој производ може да се каже дека претставува вистинско освежување во периодот на летото, а притоа има бројни нутриционистички вредности, тогаш дефинитивно тоа е јогуртот. Ги отстранува вишокот масти од организмот, со што придонесува и кон намалување на телесната тежина, сон на секоја жена. Истовремено е ефикасен лек и за лошиот здив и се попопуларниот млечен напиток кој ја подобрува оралната хигиена и го намалува кариесот. Поради нивните мултифункционали карактеристики, докторите особено препорачуваат пробиотички јогурт кој го подобрува општото ниво на имунитетот, ја зголемува отпорноста на слузницата на цревата, и ги уништува бактериите и габите, кои најчесто се јавуваат во летниот период и предизвикуваат најразлични заболувања. Таков производ е Баланс+ јогуртот од Млекара, ферментиран млечен

производ, комбинација од пробиотик и инулин, состојки чие позитивно дејство врз организмот е повеќекратно потврдено од лекарите и бројни научни истражувања. Млечните производи се повеќе од неопходни во секојдневната исхрана кај сите возрасти за добро варење на храната, здрави коски и заби, подобрување на имунолошкиот систем и подобрување на здравјето воопшто, а се и одличен извор на енергија. Секако дека не треба да се изостави од исхраната и млекото. Со цел одржување витка линија се препорачува БиМилк млеко со 1,5% млечна маст кое содржи комбинација на пет витамини кои го подобруваат метаболизмот, додека витамините А и Е како антиоксиданси го забавуваат и процесот на стареење. Станува збор за Битолско трајно млеко добиено од најквалитетно млеко, од специјално избрани фарми, стерилизирано и делумно обезмастено. Може да се конзумира во комбинација со многу различни продукти како што се житарици, утринско кафе или пак како додаток на овошниот милк шејк. Совет: Не заборавајте да проверите дали во фрижидерот имате доволна количина на БиМилк млеко и јогурт. www.bimilk.mk www. .com/BiMilk 43

ПОБЛИСКУ со Срѓан Крстиќ

Претседател на Управниот одбор на Шпаркасе банка

ШПАРКАСЕ Е БРЕНД КОЈ НОСИ МНОГУ Уште пред петнаесет години го покажа својот развоен потенцијал. На само 29 години влета во деловните предизвици преку вршење раководни и менаџерски функции во повеќе финансиски институции. Денес неговото работно портфолио е дополнето со претседател на Управниот одбор на Шпаркасе банка.

рѓан Крстиќ, прв човек на Шпаркасе банка, раководи банка која е дел од големиот синџир на австрискиот Штаермеркише Шпаркасе (Steiermärkische Sparkasse), бред кој опстојува веќе два века. За својот релативно брз подем во кариерата се изборил сам. Вели дека на најдобар начин ја искористил шансата која му била дадена на почетокот од кариерата. Крстиќ: Првото вработување ми беше во банка, каде за кратко време напредував и станав раководител на секторот за тргување со хартии од вредност. Неколку години работев една релативно нова професија, тогаш не толку позната за нашите простори -

брокер, работејќи паралелно на повеќе позиции, што за мала банка во подем е сосема разбирливо. Тој период беше клучен момент во мојата кариера. Еден од клиентите со кои работев ми понуди раководна функција во нивната компанија. Предизвикот беше огромен, на 29 години поминав од финансиска институција во индустриска компанија. Овде се пронајдов себе, се изградив како менаџер и како човек, наоѓајќи постојано баланс меѓу овие две работи. Работниот ден за Срѓан Крстиќ почнува рано наутро и трае во зависност од дневните обврски. Тука се и честите патувања во Грац, во седиштето на матичната куќа на Банката. Поради обврските нема доволно време да се посвети на своето семејство,

додека најголем критичар на неговото време е 4-годишниот син Андреј. Крстиќ: Денот ми трае 10 часа, понекогаш и повеќе, во зависност од работните обрски. Доаѓањето дома за мене значи дека работниот ден е завршен. Дома се посветувам на семејството, сопругата и дружбата преку игра со моите две деца Тамара и Андреј. Тамара е поголема и на некој начин ги разбира моите работни ангажмани, но најмногу ме критикува Андреј и својот револт го покажува со тоа што ме удира со неговите играчки. И покрај работните обврски, слободното време, особено викендите, се обидувам да ги посветам на моето семејство. На чело на Шпаркасе банка Срѓан Крстиќ дојде на почетокот на 2010 година. Веќе две години успешно работи на трансформација на Банката согласно стандардите на Шпаркасе групацијата. Имено, токму тие упатуваат на посветеноста и подготвеноста на Крстиќ Банката да излезе на крај со предизвиците и да одговори брзо и ефикасно на потребите на своите клиенти. Крстиќ: Од минатата година банката и официјално се ребрендираше. Со самиот чин на промената на името и логото се зголемија обврските, се смени пристапот во работењето, односно изградивме клиентски однос во работата, кој придонесе за успешно справување со сите предизвици. Очекувањата се поголеми со тоа што сме дел од едно големо банкарско семејство, но огромна е и мотивацијата и одговорноста да го оправдаме правото за истото. За жал, ребрендирањето се случи во време на економска криза, а последиците сè уште се чувствуваат. Банката бележи пораст во сите сегменти од нејзино-

У ОДГОВОРНОСТИ

Шпаркасе банка како дел од групацијата Стермаркише шпаркасе вложува во квалитетен , образован и млад кадар. Како групација постојано овозможува континуиран „on the job“ тренинг во сите земји од регионот каде што Банката е присутна. Со тоа вработените се постојано во тек со најновите трендови и технологии во модерното банкарство кои ги применува групацијата Шпаркасе. Банката покрај постојаните напори кои ги вложува околу едукација и усовршување на вештините на своите вработени, посветува големо внимание и на своите клиенти и се труди секогаш да биде во чекор со нивните желби и потреби... Крстиќ: Свесен сум дека задоволните клиенти се гаранција не само за финансиските резултати на Банката туку и за нејзина долгорочна стабилност, затоа и тежнееме кон тоа да воспоставиме меѓусебен однос на заемна доверба и поддршка. Унапредување на квалитетот, разновидноста и достапноста на услугите и производите во Банката се основен фокус на нашето работење. Во широката палета на производи кои ги нудиме, како за правни лица така и производи за население, не постојат универзални решенија – секој клиент може да пронајде понуда креирана само за него. Со тоа му посветуваме внимание, време и привилегираност.

то работење, со акцент на зголемување на клиенстката база. Иако се обезбеди континуиран раст, профитот не е на очекуваното ниво. Економската криза и ризиците која таа ги носи со себе се сеуште присутни, а искуството покажува дека максималната ангажираност и засилување на мониторингот на портфолиото се неопходни чекори за остварување на нашите цели во услови на финансиска криза или посткризен период. Затоа и групацијата Штаермеркише Шпар45

ПОБЛИСКУ со Срѓан Крстиќ

Претседател на Управниот одбор на Шпаркасе банка

касе (Steiermärkische Sparkasse) секогаш ја става стабилноста во преден план, во однос на профитабилноста. Благодарение на сето ова Банката се наоѓа на 5. место во банкарскиот сектор во Македонија. Иако успешно раководи Банка, истото не важи и за раководење со домашните финансии. Неговата сопруга Весна е задолжена за секојдневните потреби, а тој за сметките. Во семејството нема простор за работа. Крстиќ: Финансиите во семејството ни се поделени. Јас сум задолжен да ги плаќам сметките, но некогаш доцнам и по три месеци, ќе се сетам кога ќе ми го исклучат телефонот. Сопругата Весна е задолжена за секојдневните потреби во домот. Иако работи во друга банка , разговорите поврзани со работата не се тема за разговор во домот. Секогаш кога сме заедно во центар на нашето внимание се Тамара и Андреј. ПРАВИЛО НА ТАМАРА: „ЗАБРАНЕТ ВЛЕЗ ЗА АНДРЕЈ БЕЗ ПРИСУСТВО НА РОДИТЕЛ“ Крстиќ: Андреј е дружељубиво, темпераментно дете, го сака тенисот и е редовен гостин во еден тениски клуб. Редовен гостин е и на „туѓи” родендени. Кога во тенискиот клуб ќе види дека се слави роденден се придружува и заедно со славеникот дуваат свеќи, но никој не му замерува. Тамара има 12 години и влегува во тинејџерските години, па си има поставено свои правила за однесување на нејзиниот брат Андреј. На вратата од нејзината соба стои натпис: „Забранет влез за Андреј без присуство на родител“. За мир во куќа, ние се придржуваме кон тоа правило (се смее...).

ка активно учествуваше на овие натпревари и можам да кажам дека Банката беше апсолутен победник, имајќи во предвид дека беше единствена банка во лигата.

ФУДБАЛ ЗА „ПОЛНИ БАТЕРИИ“

...ЗА КРАЈ...

Оддишка од напорниот работен ден, Срѓан наоѓа и во дружбата со своите пријатели, кои не се дел од неговиот бизнис свет. На фудбалските натпревари со пријателите, понекогаш и со колегите од работа, каде, како што вели, најдобро ги „полни батериите“ и може целосно да се релаксира од работните обврски. Крстиќ: Понекогаш од работните обврски се релаксирам во друштво со моите пријатели. Организираме меѓусебно фудбалски натпревари. Минатата година за првпат се организираше „Бизнис лига” , натпревари во мал фудбал помеѓу бизнис заедницата. Натпреварите беа коректни и фер, со брза и динамична игра. Шпаркасе бан-

„Она што е потребно е да ја градиме довербата во себе на вистински квалитетни вредности. Јас се обидувам да придонесувам, да давам поддршка и да бидам поврзан со луѓето, следен од сопственото искуство, со запознавање на нивните потреби. Во брзиот бизнис свет каде повеќето професионалци во својата работа се во трка со времето, последната работа која би ја посакале e да бидеме неразбрани. Затоа правилото во мојот живот е дека не е важно во кој бизнис сте, не е важно колку победи ќе извојувате и на кое место сте, само направете го сето тоа, како што јас секогаш умеам да кажам, што поедноставно” - вели Срѓан Крстиќ, Претседател на Управниот одбор на Шпаркасе банка Македонија.

Текстот е преземен од болницата „Аџибадем“- Истанбул , Р.Турција

Продолжува...

АКТУЕЛНО Онкологија

НОВИОТ СИСТЕМ РАПИДАРК ИСТРЕЛ ВО ЦЕНТАРОТ НА ТУМОРОТ ПРИМЕНАТА НА НОВИ ТЕХНОЛОГИИ ВО РАДИОТЕРАПИЈАТА И ИНТЕГРАЦИЈАТА НА ПОВЕЌЕ ТЕХНОЛОШКИ ДОСТИГНУВАЊА ВО ЕДЕН СИСТЕМ НУДИ РЕВОЛУЦИОНЕРНИ ПОДОБРУВАЊА ВО ТЕРАПИЈАТА НА МАЛИГНИТЕ ЗАБОЛУВАЊА.НОВИОТ СИСТЕМ РАПИДАРК РАСПОЛАГА СО СЛОЖЕНA КОМПЈУТЕРСКA ПРОГРАМA И ОВОЗМОЖУВА ПРИМЕНА НА „ТРИ ВО ЕДНО“ ТЕХНОЛОГИЈА –ПРЕЦИЗНО, БРЗО И БЕЗБЕДНО ДО ЦЕЛТА: ИСЧЕЗНУВАЊЕ НА ТУМОРОТ. КОЈА Е ЦЕЛТА НА ЗРАЧНАТА ТЕРАПИЈА? Основната цел на зрачната терапија е да се уништи туморот, а воедно пациентот да се заштити од прекумерни дози на зрачење. Примената на нови технологии во радиоонкологијата денес безмалку доведе до остварување на овој основен принцип во медицината: „Лекувај, но внимавај да не му наштетиш на пациентот”. Системот Рапидарк се темели токму на овој принцип - со најмала можна зрачна доза да се делува само на туморот, а да се заштитат околните органи и ткива во организмот. Д-Р ШЕНЃОЗ, ОБЈАСНЕТЕ НИ ЈА ТЕХНОЛОГИЈАТА НА СИСТЕМОТ РАПИДАРК? Методата Рапидарк претставува „последен збор” во терапијата на карциномите. Точното име на оваа терапија е волуметриски модулирана терапија во вид на лак. Рапидарк терапијата се спроведува со постојана видеоконтрола на туморот (тродимензионално скенирање на туморот ), што значајно го намалува времетраењето на зрачната терапија, од 15 до 30 минути со стандардните техники, на само 2 минути со оваа нова техника. Наместо зрачење на едно место, Рапидарк претставува поинаков начин на апликација на зрачна терапија. Формирајќи лак (арк) околу пациентот, со оформување на тридимензионална слика, прецизно и точно се одредува точката на зрачење. Со Рапидарк зрачењето длабоко продира во туморот без да ги зафати органите што се во неговата околина. КОИ СЕ ПРЕДНОСТИТЕ НА РАПИДАРК ТЕХНИКАТА НА ЗРАЧЕЊЕ? Основната предност на Рапидарк во однос на досегашните техники на зрачна терапија е прецизноста и можноста кон туморот да се насочат поголеми дози на зрачење, а при тоа

минимално да се озрачи околината на туморот. Рапидарк се применува со одлични резултати осoбeно кај тумори кои ја менуваат својата местоположба со дишењето на пациентот. Знаеме дека сите внатрешни органи (црниот дроб, бубрезите, слезенката и др.) ги следат движењата на дијафрагмата која учествува во процесот на дишење, а Рапидарк ги следи овие движења и прецизно ги насочува зраците само кон туморот. Да не заборавиме да споменеме дека просечното време на една зрачна терапија се скратува на само 2 минути, што за пациентот значи квалитетен напредок и комфор. ВО ТЕРАПИЈАТА НА КОИ ТУМОРИ СЕ ПРИМЕНУВА РАПИДАРК? Рапидарк се применува кај сите типови тумори. Со оваа метода не се зрачи само една точка од туморот, туку пошироко поле на туморот и тој се „напаѓа“ во повеќе точки. Овој принцип значајно ја зголемува ефикасноста на терапијата. За само неколку минути се зрачат овални и недостапни тумори опкружени со органи. Оваа метода овозможува да се зрачат и најмалите и најтенки тумори со дебелина од само неколку милиметри. Сепак, примената на Рапидарк зависи од местото на туморот и околните ткива. КОЛКУ ВРЕМЕ ТРАЕ ТЕРАПИЈАТА? Подготовката и зрачењето заедно

не траат подолго од 10 минути. За сметка на овие краткотрајни терапевтски сеанси, целосната терапија на туморот трае подолго. Имено, се применуваат повеќе кратки терапии. Ова самото по себе има позитивни страни. Секој ден значително се намалува отпорноста на туморските клетки, а толеранцијата на околните здрави ткива се зголемува. Туморот се убива секој ден по малку. Д-Р ШЕНЃОЗ, КАЖЕТЕ НИ КОЈ ЈА ОДРЕДУВА И КОЈ ЈА ВОДИ ТЕРАПИЈАТА СО РАПИДАРК? Радиоонокологот е клучниот специјалист во спроведувањето на терапијата. Тој ги разгледува претходно добиените информации за пациентот и ја проценува неговата состојба. Се разбира дека пристапот е индивидуален, според потребите на пациентот. Сакам да нагласам дека разгледувањето на сите можни придобивки и недостатоци од терапијата е мултидисциплинарно. Во одлуката за зрачна терапија со Рапидарк се вклучуваат и мислењата на специјалисти од други области кои се тесно поврзани со природата на туморот. Се дискутира и со хирургот кој претходно го лекувал пациентот, се консултираат најновите сознанија од медицинската литература. Со еден збор, се врши детална проценка и се донесува одлука за примена на Рапидарк терапија која е најповолна за пациентот.

ЗДРАВЈЕ

Тироидна жлезда

ипотироидизмот е состојба на недостиг на хормони на штитната жлезда во организмот или отсуство на нивно дејствување во клетките. Тежината на болеста зависи од степенот на хормоналниот недостаток, но и од состојбата на организмот во моментот кога се јавува болеста. Оваа болест е двапати почеста кај жените во однос на мажите. ПРИЧИНИ ЗА ХИПОТИРОИДИЗАМ Во зависност од тоа на кое ниво се наоѓа оштетувањето, причината за хипотироидизам може да биде примарна: кога проблемот е во штитната жлезда, секундарна: кога проблемот е во „командната” жлезда во центарот на мозокот (хипофизата) или терцијарна: кога проблемот е во дел од мозокот (хипоталамус). Причините за намалена функција на штитната жлезда најчесто се во самата жлезда (околу 95%). Причина, во најголем број случаи, е автоимуната болест на штитната жлезда - Хашимотовиот тироидитис. Покрај ова, честа причина за хипотироидизам се хируршки отстранувања на штитната жлезда или терапија со радиоактивен јод. Зрачењето на вратот поради други малигни болести исто така може да предизвика оштетувања на штитната жлезда. Значајно е да се напомене дека во минатото, кога во готварската сол не се

Подготви Д-р Лилјана Муратовска, специјалист по нуклеарна медицина

ипотироидизам е болест кога тироидната жлезна не лачи доволно хормони. Најчесто страда женската популација, дури двојно повеќе од мажите. Лекувањето е успешно доколку болеста се дијагностицира навреме.

ХИПОТИРОИДИЗАМ

БОЛЕСТ НА ТИРОИДНА додавало јод, често во некои делови од земјата се јавувала т.н. ендемска гушавост (струма) која често била придружувана со намалена функција на штитната жлезда. Денес оваа состојба, за среќa, е сè поретка. ХИПОТИРОИДИЗМОТ ВЛИЈАЕ НА МЕТАБОЛИЗМОТ Намалената функција на штитната жлезда се манифестира со нарушување на метаболизмот кое доведува до општа психичка и физичка забавеност на организмот. Болеста најчесто напредува постепено. Симптомите често, во почетокот, не се манифестираат подолг период, а многу од нив се препишуваат на други болести (како на пр. менопауза или на стареење на организмот). Во раниот стадиум на болеста парадоксално е присутна напнатост, нервоза и несоница. Во подоцнежниот

АТА ЖЛЕЗДА стадиум на болеста се јавува замор, истоштеност, поспаност, зимурливост, зарипнатост во гласот, запек, пораст на телесната тежина (и покрај намалениот апетит), намалено потење, чувство на трнење по кожата и наглувост. Болните забележуваат забавеност, заборавност, безволни се, со оток на лицето, кое е без мимика. Кожата станува бледожолтеникава, сува, ладна и првутава. Косата и ноктите стануваат „груби“ и кршливи. Може да се јават менструални нарушувања, стерилитет кај мажите и жените, а кај децата хипотироидизмот може да е причина за предвремен или задоцнет пубертет. Неоткриена и нелекувана хипотиреоза кај новороденчињата предизвикува кретенизам. Кај овие бебиња се појавува продолжена физиолошка жолтица, тромост, запек, поспаност, проблеми со

хранењето и заостанување во развојот со видливи физички особини на кретенизам (низок раст, задебелен јазик, груби црти на лицето, широк и сплеснат нос, ретка коса, набрекнато стомаче со папочна кила, голема раздалеченост меѓу очите). Најтежок облик на хипотиреоза е т.н. микседемска кома со смртност од околу 80%. ДИЈАГНОСТИЦИРАЊЕ ПРЕКУ ЛАБОРАТОРИСКИ АНАЛИЗИ Дијагнозата на хипотироидизмот се поставува на основа на клиничката слика, ултразвучен и скенографски преглед на штитната жлезда, а најважно е да се одреди нивото на хормоните во крвта - тиреостимулативниот хормон (TSH) и тироксинот (T4). Лабораториските анализи, освен промена во вредноста на тироидните хормони, може да покажат и анемија, покачени вредности за холестерол и триглицериди, креатининфосфокиназа и др.

ЛЕКУВАЊЕ НА ХИПОТИРОИДИЗАМ Без разлика на причинителот на хипотиреозата, терапијата се спроведува со дополна на хормонот кој недостасува (тироксин). Лечењето се почнува со примена на мали дози на лекот, посебно кај стари и срцеви болни. Дозата на лекот е индивидуална и се зема во еднодневна (утринска) доза, 30 минути пред оброк. Најчесто пациентите добро ја поднесуваат терапијата и за неколку недели доаѓа до подобрување на општата состојба, како и нормализирање на повеќето лабораториски анализи. Прогнозата е добра кога дијагнозата ќе се постави навреме, а лекувањето се спроведува редовно и според препораките на лекарот. Прогнозата на нелекуваните случаи е лоша (тешки случаи на микседем со настанати атеросклеротични промени). Следењето на пациентите со намалена функција на штитната жлезда е доживотно. 49

ЗДРАВЈЕ Бактерии

Подготви М-р д-р Димитар Трајков, специјалист гастроентерохепатолог

ЖЕЛУДНИКОТ Е ВО ОПАСНОСТ

ХЕЛИКОБАКТЕР ПИЛОРИ НАПАЃА!

ХЕЛИКОБАКТЕР ПИЛОРИ Е НАЈЧЕСТАТА ИНФЕКЦИЈА КАЈ ЛУЃЕТО, А ВО МАКЕДОНИЈА Е ПРИСУТНА КАЈ ОКОЛУ 60 ОТСТО ОД НАСЕЛЕНИЕТО. ОВАА ИНФЕКЦИЈА Е ЗАРАЗНА, А МОЖЕ ДА ПРЕДИЗВИКА И КАРЦИНОМ НА ЖЕЛУДНИКОТ.

еликобактер пилори е стапчеста бактерија, која е откриена во 1982 година од двајца австралиски научници, откритие за кое беа наградени со Нобеловата награда во 2005 година. Хеликобактер пилори живее во желудникот на човекот, поточно во површниот слој на желудочната лигавица.

САД и Австралија застапеноста е окoлу 30 отсто. Глобално има постојано намалување на застапеноста на хеликобактер пилори, тренд кој е забележан во последната декада. КАКВА Е ЗАСТАПЕНОСТА НА ИНФЕКЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА? Застапеноста на хеликобактер пилори инфекцијата во Македонија е окoлу 60 отсто.

КОЛКУ Е ЧЕСТА ХЕЛИКОБАКТЕР ПИЛОРИ ИНФЕКЦИЈАТА? Денес хеликобактер пилори инфекцијата се КАКО СЕ ПРЕНЕСУВА БАКТЕРИЈАТА? смета за најчеста инфекција кај човечкиот род, со Инфекцијата обично се стекнува во детството. Со приближна застапеност од 50 отсто од светската стареење застапеноста на инфекцијата е сé почеста. популација. За среќа, и покрај високата застапеност, Оваа инфекција е заразна, со најверојатен пренос на хеликобактер пилори инфекцијата не предизвикува бактеријата од човек на човек (уста - уста, лоша лична тегоби, ниту заболување кај окoлу 80 отсто од хигиена, пренаселеност, загадена вода). Бактеријата заразената популација. Застапеноста на бактеријата е изолирана од измет, плунка и забало на човекот. варира во зависност од Кај животните единствен расната припадност, познат носител на КОИ ЗАБОЛУВАЊА ГИ ПРЕДИЗВИКУВА географската локација бактеријата е мачката. ХЕЛИКОБАКТЕР ПИЛОРИ? и возраста. Земјите со понизок стандард имаат КАКО СЕ Хеликобактер пилори инфекцијата предизвикува: повисока застапеност ДИЈАГНОСТИЦИРА Воспаление на желудникот и на ИНФЕКЦИЈАТА? на оваа инфекција (во дванаестопалачното црево Дијагнозата на одредени области на Чир на дванаестопалачното црево и желудникот инфекцијата се поставува Африка над 90 отсто). Малигно заболување на крвниот систем (кај 1 % на повеќе начини. Во развиените земји од заразените) Неинванзивни тестови на Западна Европа, Карцином на желудникот (кај 1-2 % од заразените)

• Серолошко тестирање (антитела во крв) • Антиген во измет • Дишни тестови со радиоактивен јаглерод Инванзивни тестови Со биопсија од желудoчна лигавица за време на ендоскопски преглед и нејзино испитување: • Хистолошко испитување на примерокот од ендоскопија • Микробиолошко култивирање на примерокот од ендоскопија • Докажување на нуклеинската киселина на бактеријата КОЛКУ СЕ СИГУРНИ ТЕСТОВИТЕ? Сите споменати тестови имаат висока точност, меѓутоа ниту еден од нив не е апсолутно сигурен. Пред тестирањето потребно е да се прекине третманот со лекови за желудникот и антибиотици во времетраење од 2 до 4 недели. Единствен дијагностички тест каде прекинот на терапија не е потребен е крвниот тест. Важно е да се напомене дека кога пациентот еднаш бил лекуван од хеликобактер пилори, следењето или повторното тестирање за присуството на бактеријата се врши само со

КАКО СЕ ЛЕКУВА ИНФЕКЦИЈАТА? Постојат многу протоколи за третман, но денешните ставови за третманот на хеликобактер пилори инфекцијата се состојат од 7 до 14 - дневен третман со стандардна, тројна терпија - два антибиотика плус препарат кој го намалува создавањето на киселина во желудникот (инхибитор на протонска пумпа). Постојат повеќе облици и комбинации на овој третман, во зависност дали пациентот е алергичен на некој лек, дали е прв, втор или евентуално трет обид за третман. Успехот на најефикасните протоколи за терапија е повеќе од 95 отсто успех во лекувањето. Треба да се напомене дека кај сите пациенти кои имаат над 45 години потребно е да се направи ендоскопски преглед на желудникот, а потоа тестирање за хеликобактер пилори. Кај групата на пациенти кои сe под 45 години, а имаат симптоми на гастритис или други диспептични симптоми, а немаат алармантни знаци како крварење или слабеење може да се направи само тестирање и доколку се позитивни на хеликобактер пилори, да се постават на тројна терапија. Идниот развој во третманот на хеликобактер инфекцијата е насочен во производство на ефикасна и безбедна вакцина против хеликобактер пилори која сé уште не е достапна. следните неинванзивни тестови: • Дишни тестови со јаглерод • Антигени во измет Тестирањето со крв (серолошкиот тест) не е соодветен избор за утврдување на присуството на хеликобактер пилори после терапија.

КОИ ХЕЛИКОБАКТЕР ПИЛОРИ ПОЗИТИВНИ ПАЦИЕНТИ ТРЕБА ДА СЕ ЛЕКУВААТ? Сите позитивни пациенти на хеликобактер пилори инфекцијата не треба да се лекуваат. Групата на пациенти кои треба да се лекуваат се: Пациенти со симптоми на воспаление на желудникот и дванаестопалачно црево Пациенти со чир на желудник и дванаестопалачно црево Пациенти оперирани од карцином на желудник Роднини на пациенти со желудочен карцином (прво колено) Пациенти со атрофичен гастрит Лична желба на пациентот да се лекува од инфекцијата (по консултација со лекар) Хеликобактер пилори инфекцијата според новите сознанија треба да се лекува и кај: Пациенти со анемија поради недостиг на железо Пациенти со идиопатска тромбоцитопенична пурпура (ретка состојба на намален број на крвни плочки и појава на точкести крвавења по кожата)

НОВОСТИ

Модерна хирургија

Подготви Д-р Драган Смилевски, торакален хирург

СО КАМЕРА ВО ГРАДНИОТ КОШ РЕАЛНОСТ ВО „СИСТИНА“!

ВИДЕОАСИСТИРАНАТА ТОРАКОСКОПИЈА Е ЕДНА ОД НАЈНОВИТЕ ДИЈАГНОСТИЧКИ И ТЕРАПЕВТСКИ МЕТОДИ ВО ТОРАКАЛНАТА ХИРУРГИЈА.ОВОЗМОЖУВА ДА СЕ ИЗВЕДУВААТ СЛОЖЕНИ ОПЕРАЦИИ НА БЕЛИТЕ ДРОБОВИ БЕЗ ОТВОРАЊЕ НА ГРАДНИОТ КОШ. ОВА ЗА ПАЦИЕНТОТ ЗНАЧИ МИНИМАЛНА БОЛКА ПО ОПЕРАЦИЈАТА, БРЗО ЗАЗДРАВУВАЊЕ, КАКО И НАМАЛЕН РИЗИК ОД ИНФЕКЦИЈА И КОМПЛИКАЦИИ.

ШТО ПРЕТСТАВУВА ВИДЕОАСИСТИРАНА ТОРАКОСКОПИЈА (ВАТС)?

идеоасистираната торакоскопска хирургија е минимално инванзивна хируршка техника која се користи во дијагностицирањето и третманот на хируршките болести на градниот кош. Слично како лапароскопската, која е повеќе позната кај нашата популација, преку мали резови на кожата се вметнуваат специјални инструменти преку кои се гледа во внатрешноста на градниот кош, а сликата се пренесува на монитор за полесно следење на интервенцијата.

споредба со класичните оперативни техники, е во голема предност. Минимално инванзивниот пристап на ВАТС овозможува интервенцијата на градниот кош да се изведе низ неколку (најчесто 2 до 3) отвори. Ова подразбира минимална постоперативна болка, пократок престој во болница и побрзо заздравување, како и помалку можности за инфекција и друг вид компликации. ДАЛИ МЕТОДАТА Е ПРИМЕНЛИВА КАЈ СЕКОЈ ПАЦИЕНТ? КОИ СОСТОЈБИ МОЖAАТ ДА СЕ ТРЕТИРААТ СО ВАТС? Може да се каже дека практично не постои хируршка процедура на градниот кош која не може да се изведе по торакоскопски пат. Почнувајќи од дијагностичките постапки како биопсии на плеврата, белите дробови и медијастинумот, преку лекувањето на изливите и гнојните воспаленија на плеврата, како и третманот на пневмотораксот, и отстранувањето на дел од белите дробови кај белодробни тумори. ВАТС се употребува и при торакалната симпатектомија кај прекумерното

потење на рацете, интервенции на дијафрагмата, како и зафати на хранопроводот. Оваа метода се користи и кај карциномот на белите дробови, при што покрај отстранувањето на туморот се отстрануваат и околните лимфни јазли. КОИ СЕ ПРЕДНОСТИТЕ НА ОВАА МЕТОДА? Ако класичната, отворена хирургија значи сериозна траума врз градбата и структурите на градниот кош, со појава на долготрајна болка во градите по оперативниот зафат, тогаш ВАТС, која е многу „нежна” во

Се разбира дека видеоасистираната торакоскопија има одредени предуслови кои треба да бидат исполнети. Конкретно кај пациентите со карцином на дишните патишта многу е важен стадиумот на болеста во кој е дијагностицирана болеста. Колку е тој понизок толку е поголема можноста хируршката интервенција да се изведе со помош на ВАТС. Од друга страна, постојат состојби каде третманот е комплетно препуштен на видеоасистираната торакоскопија. Таков е случајот со примарниот спонтан пневмоторакс, односно присуство на воздух во градите меѓу белиот дроб и ѕидот на градниот кош. Траумата врз организмот е

КРАЈ ЗА ПРЕКУМЕРНОТО ПОТЕЊЕ! Со торакоскопска симпатектомија се лекува прекумерното потење на дланките. Се работи за едноставна процедура која има траен ефект. Пациентот наутро доаѓа на закажана операција и неколку часа по интервенцијата ја напушта болницата, способен за извршување на секојдневните активности, без потреба од боледување и без употреба на лекови. Операцијата се изведува со општа анестезија и трае околу 30 минути. Низ три реза од по пет милиметри се интервенира на двете страни од градниот кош. По операцијата резовите се толку мали што не се забележуваат.

минимална, а излекувањето е трајно. АПАРАТУРА ПОТРЕБНА ЗА ИЗВЕДУВАЊЕ НА ОВОЈ ВИД ИНТЕРВЕНЦИИ? Три вида на средства ја прават возможна торакоскопијата. Едните се врзани за преносот на сликата: ендоскопите, изворот на ладно светло, камерата, мониторот итн. Втората група се практично инструментите со кои се изведуваат интервенциите. Тоа се специјално за таа намена произведени сетови кои се моделирани и

прилагодени за потребите на овој вид интервенции. Третиот вид се потрошните материјали кои се користат или вградуваат за време на интервенцијата. Клиничката болница „Систина” е комплетно опремена со најсовремена апаратура и инструментариум за овој тип интервенции. МОЖНИ ЛИ СЕ КОМПЛИКАЦИИ ПРИ ОВОЈ ВИД ИНТЕРВЕНЦИИ? Како и при секоја хируршка интервенција така и при

изведувањето на торакоскопски интервенции можни се компликации. Меѓутоа, кај овој вид хируршки зафати компликациите се многу поретки во споредба со класичната, отворена хирургија. Земајќи ги предвид сите предности што оваа метода ги нуди, еден современ торакален хирург секогаш пред операција треба да процени дали е возможно планираната интервенција да се изведе по торакоскопски пат. Така е секогаш подобро и полесно за пациентот!

СИСТИНА плус Мода

Подготви Христина Деспотовска, моден дизајнер

Може да се каже дека оваа сезона модата е како вашето омилено музичко дело, пакувано со допир од носталгија... релаксирачко, а, сепак, полно со енергија, женствeно а полно со строги геометриски форми, минатото поврзано со иднината, контактот меѓу белото и црното.

КОНТРАСТОТ НА ЦРНОТО И БЕЛОТО ВО ЕСЕНСКИТЕ ДЕНОВИ

ошулите, палтата, пантaлоните, фустаните, направени за новиот, динамичен начин на живот, храбри и агресивни и неверојатно прецизни во кројката, но, сепак, елегантни, луксузни и софистицирани до максимум.

БОИ ПОЛНИ СО ЕНЕРГИЈА Овој пат наспроти претходната сезона преовладува црната, меѓутоа надополнета со белата и впечатливи детали кои едноставно ја уништуваат монотонијата на темното, бои полни со енергија, како виолетовата, петролеумот, црвената, зелената, портокаловата, кои не смеат да се запостават, ретро елементи внесени во живеењето на овој век и употребени на наједноставен и најженствен можен начин. Сексипилот, енергичноста, елеганцијата, машкоста, спортот, женственоста, детската радост, авантуризмот, хедонизмот, тотален хаос склопен на храбар и наједноставен начин дури и во модата за оваа сезона. ИЗГРАДЕТЕ СВОЈ МОДЕН СТИЛ Тоа што ние го носиме на себе и во себе е начинот на кој го живееме животот.Секој му дава посебна карактеристика и слика на парчето облека што го има на себе, а не тоа на личноста, па така без разлика колку скапо и добро парче гардероба имате на себе, доколку во себе сте несреќни и неисполнети тоа ќе изгледа евтино и лошо. Затоа со полно срце ви препорачувам да го живеете животот најдобро што можете, да го искористите секој момент со она најдобро што знаете и да уживате во тоа до максимум, да не го копирате светот околу вас туку да уживате во она што сте вие. Само на тој начин сè што ќе ставите на себе од гардероба ќе изгледа совршено добро без разлика дали е тоа постар моден детал или парче од најновата колекција на Прада.

Проф.д-р. Татјана Миленковиќ

Универзитетска Клиника за ендокринологија, метаболни нарушувања и дијабетес

СОВРЕМЕНА ТЕРАПИЈА НА ШЕЌЕРНАТА БОЛЕСТ КОИ СЕ ПРЕДНОСТИТЕ НА СОВРЕМЕНИТЕ ТЕРАПЕВТСКИ МОЖНОСТИ ЗА ЛЕКУВАЊЕ НА ШЕЌЕРНАТА БОЛЕСТ?

Шеќерната болест е една од најсериозните пандемии која му се заканува на човештвото. Поради тоа се повеќе се зборува за правилниот начин на лекување на оваа болест, а секако најважниот дел од третманот се правилната исхрана и редовната физичка активност. Правилната, здрава исхрана и редовната физичка активност се доживотни препораки за луѓето со шеќерна болест и од нив зависи успехот на останатите видови терапија кои се применуваат во лекувањето на оваа состојба. Во оваа прилика ќе зборуваме повеќе за другите видови терапија за шеќерната болест, а особено за современите терапевтски можности. Современата медицина при изнаоѓање на терапевтски решенија за лекување на шеќерната болест повеќе не се базира само на можноста лекот успешно да го намалува нивото на шеќерот во крвта, туку и да понуди решение за мноштвото други проблеми со кои се соочуваат луѓето со шеќерна болест во тек на нивната борба за справување со ова заболување. Имено, не ретко кај овие луѓе се појавува намалување на нивото на шеќерот во крвта, појава позната како хипогликемија, која покрај тоа што претставува вистинска драма за оној која ја доживува, а и за луѓето околу него, пред сè претставува сериозен здравствен ризик и основна причина за страв од понатамошниот антидијабетичен третман. Неретко луѓето кои доживеале хипогликемија, особено ако таа била од потежок степен, се плашат дека истото може да им се повтори и поради тоа свесно ги намалуваат дозите на антидијабетичните лекови, посебно инсулинот. Со тоа тие свесно го држат нивото на шеќерот во крвта на повисоко ниво од препорачаното (под 6 ммол/л ако се мери на гладно, т.е под 8 ммол/л ако се мери по јадење, или вредност за гликозилиран хемоглобин HbA1c-просек од последните три месеци под 7%). Повисоките нивоа на шеќер во крвта од препорачаните се поврзани со повисок ризик за развој на хронични, крвносадовни компликации од шеќерната болест. Од таа причина, современите терапии за шеќерна болест се стремат кон минимизирање на ризикот за појава на хипогликемија. Таков е случајот со поновите типови на инсулини, т.н инсулински аналози. Друг проблем со кој се соочуваат луѓето со шеќерна болест е прекумерната телесна те-

жина. Ова претставува проблем за голем дел од пациентите и пред започнувањето на антидијабетичната терапија, а се потенцира дополнително при започнување терапија со некои видови антидијабетични лекови. Ова се однесува на лековите од групата на сулфонилуреа, но најмногу на инсулинската терапија. Сепак, не сите видови на инсулини се поврзани со зголемување на телесната тежина. Одреден тип на инсулин од групата на инсулински аналози има предност пред останатите во однос на ризикот за зголемување на телесната тежина. Најдобро е да се советувате со Вашиот лекар за опцијата која е најдобра за Вас. Зголемената телесна тежина дополнително влијае на влошување на прогнозата кај луѓето со шеќерна болест. Флексибилноста и едноставноста на антидијабетичниот третман во голема мера го подобрува квалитетот на животот на луѓето со дијабетес и тие поедноставно ги следат препораките за дозирање добиени од докторот. Потребата да се чека најмалку половина час од давањето инсулин до оброкот, претставува оптеретување за дел од луѓето и го нарушува нивниот комодитет и квалитет на живот, неретко претставува и причина за непридржување до пропишаниот режим. Поновите типови на инсулини, т.н инсулинските аналози нудат поголема флексибилност бидејќи можат да се примат со оброкот или непосредно пред него. Накусо кажано современите терапии за шеќерна болест се стремат кон минимизирање на ризикот за појава на хипогликемија, пораст на телесната тежина и нудат поудобни опции за терапија, со поголем комодитет за луѓето со шеќерна болест, истовремено овозможувајќи одлична контрола на нивото на шеќерот во крвта. И покрај тоа што не постои идеален лек за шеќерната болест, современите терапевтски можности имаат мноштво предности во однос на конвенционалните терапии и можат значително да допринесат за подолг и поквалитетен живот. Околу изборот на антидијабетичната терапија која е најсоодветна за Вас, секогаш консултирајте се со Вашиот доктор-дијабетолог.

ПРЕДЛОГ Пилатес

Подготви Дарко Црвенов, пилатес инструктор

КАКО ПИЛА ПОМОГ МОЖЕБИ ЌЕ ВЕ ИЗНЕНАДИ ФАКТОТ ДЕКА ПИЛАТЕСОТ Е ЕДНА ОД НАЈПОГОДНИТЕ АКТИВНОСТИ ЗА ВРЕМЕ НА БРЕМЕНОСТА. СО ПИЛАТЕСОТ ЌЕ ГО СКРАТИТЕ ВАШЕТО ВРЕМЕ НА ПОРАЃАЊЕ. ИСТРАЖУВАЊАТА ПОКАЖАА ДЕКА БЕБИЊАТА ОД МАЈКИ КОИ РЕДОВНО ВЕЖБААТ СЕ ПОВИТКИ И ПОЗДРАВИ.

„Вежбање? Сега кога сум бремена? Мора да се шегуваш!!! Ова е време во мојот живот кога можам да јадам колку што сакам и да не се грижам како изгледам!“

ема ништо лошо во оваа изјава, но она што јас би го кажал е дека сигурно постои простор за нешто поинакво. Можеби ќе ве изненади фактот дека пилатесот е една од најпогодните активности за време на бременоста. Размислeте за тоа: пилатесот го зајакнува централното јадро на телото, каде стомачните мускули работат во синергија со грбот и карлицата. За време на бременоста со пилатесот ќе се чувствувате поудобно, ќе го скратите вашето време на пораѓање и ќе се вратите во фит форма по породувањето многу побрзо. Пилатесот ќе го подобри вашето дишење, ќе ви ги олесни болките во грбот и ќе ве направи пофлексибилни.

Истражување И БЕБИЊАТА СЕ ПОЗДРАВИ

АТЕСОТ МОЖЕ ДА МИ ГНЕ ВО БРЕМЕНОСТА? ФОКУСИРАЊЕ НА УМОТ Една од главните причини зошто да изберете пилатес е фактот што тој е одличен во градењето на телесната сила и енергија. Ако вашите стомачни, грбни и карличните мускули се тонирани, тие ќе ви овозможат попријатна бременост и породување. Исто така вежбите се многу прилагодливи за секоја идна родилка. Повеќето пилатес вежби можат да се менуваат и модификуваат во правец на промените на вашето тело и способности. Пилатесот исто така е добро познат за фокусирање на умот, па можете да го користите како начин за посветување време на себе, далеку од вашите обврски, ќе ви помогне да се опуштите намалувајќи го стресот и во крајна линија ќе му користи на вашето бебе, што е и најбитно! Како пилатесот може да ми помогне во бременоста? Неколку научни факти... ОСЛАБЕНИ МУСКУЛИ! Стомачните и карличните мускули се под зголемен притисок како што вашето бебе расте. Во исто време хормонот релаксин ги прави лигаментите попустливи. Вашите лигаменти ќе се растегнат повеќе од вообичаено и ако ги преоптоварите може да дојде и до повреда. Растегнатите и ослабени стомачни мускули можат да имаат придружен ефект на грбот и карлицата, и истите ќе ги направaт чувствителни. Ослабените карлични мускули ќе станат полабави и се движат надолу кон карлицата поради тежината на вашето бебе. Како резултат на тоа, ќе биде потешко да ги стегнете и држите овие мускули. Поради ова може да истече мала количина на урина кога кашлате или кивате. РЕЛАКСИРАЧКИ ТРЕНИНГ Бидејќи пилатесот цели на стомачните, грбните и карличните мускули без истегнување на другите зглобови, тој ги активира најдлабоките слоеви на стомачните мускули, неопходни за стабилизирање на вашиот грб и карлицата. Многу пилатес вежби се изведуваат на вашите раце и колена, која е идеална

Истражувањата покажаа дека бебињата од мајки кои редовно вежбаат се повитки и поздрави. Сепак, пилатес инструкторите кои работат на оваа тематика треба да бидат запознаени со анатомските и физиолошките промени кои се случуваат за време на бременоста, како и за раѓањето како процес.

позиција во бременостa. Оваа позиција ќе го намали притисокот на грбот и карлицата, а кон крајот на бременоста ќе ви помогне во позиционирање на бебето во правилна положба пред породувањето. Вежбите не ве потат, а добивате релаксирачки тренинг што можете да го правите и во првата или 31-та недела на бременоста. НЕКОЛКУ ДОБРИ ПРИЧИНИ Истражувањата покажуваат дека постојат многу добри причини да се вежба додека сте бремени: - Вe прави поиздржливи за време на породувањето (ќе ви треба, бидејќи породувањето е маратон!); - До 40% помага со непријатноста во долниот дел на грбот и карлицата, мускулите и зглобовите ги прави помобилни; - Резултира во попозитивно и поздраво ТИ; - Го намалува ризикот од вишок на телесна тежина; - Помага во креирање полесно и пократко пораѓање; - Помага во релаксирање на телото и умот; - Го држи нивото на кортизолот (стрес хормон) ниско; - Ги намалува проблемите поврзани со несоницата; - Ја регулира температурата на телото; - Намалена тежина за време на бременоста; - Намалено време за породување и намалени компликации за време на бременоста; - Постнатално побрзо ќе ја изгубите наталожената маса килограми; - Го намалува бројот на трудници кои се пораѓаат со царски рез; - Подобрената циркулација помага против грчевите, запек и отоци, значи ги намалува болките поврзани со бременоста; - Помага за намалување на заморот, дури и во првиот триместар. - Помага против депресијата;

Ризична бременост КОНСУЛТИРАЈТЕ ДОКТОР! Кратка напомена: Ако никогаш не сте вежбале пилатес претходно, ќе треба да најдете пилатес инструктор кој има претходно искуство со трудници за да може да ви посвети целосно внимание. Не се препорачува да вежбате сами пилатес вежби, без претходно да ги знаете основите на пилатесот. Исто така консултирајте се со вашиот доктор пред да се одлучите за пилатесот, доколку имате ризична бременост или постоечки тешкотии или болести.

Во следниот број ќе ви покажеме неколку практични вежби, како и совети за времетрањето и редовноста на пилатес вежбањето во бременоста.

СИСТИНА

здравје

Пациентите прашуваат

Подготви Д-р Никола Шиков, специјалист анестезилог

Почитувани читатели, Во редакцијата на Систина Плус пристигнаа многу ваши прашања кои се однесуваат на темата анестезија. Опојката и обезболувањето се подрачја во современата медицина во кои е направен најголем напредок, но, сепак, за многумина од вас сè уште претставуваат енигма. Сите знаеме дека постои природен страв од непознато. Токму затоа одлучивме да понудиме одговор на повеќе ваши прашања поврзани со оваа тема.

ШТО Е АНЕСТЕЗИЈА?

од полесен карактер. Ако во текот на анестезиолошкиот преглед пред операцијата се добие податок дека во минатото сте имале алергиска реакција, тогаш задолжително се прави алерго-тест за точно да се одреди на кои лекови сте алергични. Алергија на еден лек не значи дека кај вас не може успешно да се спроведе анестезија со друг лек. ЗОШТО ГЛАДЕН НА ОПЕРАЦИЈА? Најдобро е пред операција да сте гладен. Во случај желудникот да е полн, а пациентот не е при свест кога се воведува во општа анестезија, можно е да се врати содржината од желудникот во белите дробови и да настане воспаление на белите дробови. Кога има потреба од итна операција, а постои голема веројатност желудникот да не е празен, анестезилогот ќе инсистира да наведете кога последен пат сте јаделе или пиеле течност за да спроведе безбедна и сигурна анестезија. ДАЛИ ВО ТЕКОТ НА АНЕСТЕЗИЈАТА СЕ СОНУВА? Не, отсуството на свест во општа анестезија е подлабоко од вообичаената состојба на спиење во тек на која се сонува.

борот анестезија, или народски речено опојка, означува губиток на чувствителноста на делови од телото или на целото телото. Во модерната медицина анестезијата се спроведува со лекови. Опојката и обезболувањето овозможуваат безболно да се изведат сите видови на хируршки зафати. Постојат два вида анестезија: општа или целосна и регионална, односно анестезија на делови од телото. Општа анестезија предизвикува губење на свеста и губиток на сите осети, вклучително и болка. Анестезијата се дава во вид на инјекција во крвотокот или со вдишување на специјален гас кој во почетокот предизвикува поспаност, а подоцна и длабок сон. Со давањето на регионална анестезија се блокира спроведувањето на нервните импулси и сигналот за болка не може да стигне до мозокот. Се применува со цел да се обезболи одреден дел од телото. За време на операцијата пациентот е буден и не чувствува болка. ШТО Е ЕПИДУРАЛНА АНЕСТЕЗИЈА? Оваа анестезија се дава во ’рбетниот канал и е една од методите за безболно породување. Прашувате дали оваа анестезија

е опасна за вашето бебе? Количеството и видот на лекови кои се даваат во текот на епидуралната анестезија немаат штетно влијаније врз здравјето на новороденото. ЗОШТО Е ВАЖЕН АНЕСТЕЗИОЛОШКИОТ ПРЕГЛЕД ПРЕД ОПЕРАЦИЈА? Анестезиологот мора да биде запознаен со сите ваши медицински проблеми за да спроведе успешна и безбедна опојка во текот на операцијата. Многу фактори влијаат на дејството на лековите кои се користат при анестезија: возраста, телесната тежина, лековите кои ги користите, тоа дали сте уживател на алкохол, цигари или дроги. Заболувањата на црниот дроб и бубрезите исто така се важен податок за лекарот кој треба да ја води анестезијата. ДАЛИ Е МОЖНА АЛЕРГИЈА НА ЛЕКОВИТЕ ЗА АНЕСТЕЗИЈА? Алергиски ракции во тек на анестезија се можни, но повеќето се

КАКО ЌЕ СЕ РАЗБУДАМ ПО АНЕСТЕЗИЈА? Веројатно секој пациент си го поставува ова прашање. Будењето по операција е под контрола на вашиот анестезиолошки тим. Тоа почнува веднаш по операцијата. Анестезиологот го прекинува протокот на анестезија и вие дишете кислород. Истовремено преку крвотокот добивате лекови кои го прекинуваат дејството на анестезија. Потоа добивате аналгетици за да не чувствувате болка. Прво ќе ги слушнете зборовите на анестезиологот кој ви зборува да се разбудите, да дишете, да ги отворите очите и прашањето: „Дали имате болки?”. Веднаш потоа ќе ве префрлат во соба за будење. Вашата состојба ќе биде следена и понатаму сè до вашето комплетно будење. Со систем на монитори се следат крвниот притисок, дишењето, работата на срцето и другите витални органи. Со првиот збор на анестезилогот и првата насмевка на анестезилошката сестра знаете дека сте будни, дека операцијата е завршена, а вие сте во сигурни раце.

Почитувани читатели, Редакцијата на Систина Плус и натаму останува отворена за вашите прашања и коментари. Пишувајте ни, давајте предлози за нови теми и содржини на: info@sistina.com.mk Систина Плус е ваш магазин. Магазин кој се грижи за вашето здравје. Со почит, СИСТИНА ПЛУС

Tretman na koskenite metastazi kaj karcinomot na prostata Prof. D-r QupËo Lekovski hirurg urolog

Incidencata na karcinomot na prostata e vo kontinuiran porast vo poslednite godini. Denes karcinomot na prostata e na vtoro mesto po broj na smrtni sluËai povrzani so karcinomska bolest kaj maæite vo celiot svet. PoveÊeto smrtni sluËai kako posledica od karcinom na prostata nastanuvaat poradi naprednat stadium na bolesta so limfatiËno, krvno i lokalno πirewe na karcinomot i so pojava na lokalni i odaleËeni metastazi. NajËesto mesto na pojava na karcinomski metastazi od prostatiËen karcinom se regionalnite karliËni limfni ælezdi i skeletniot sistem. Delovi od skeletniot sistem koi se najËesto zafateni so metastazi se: ‘rbeten stolb, rebrata, karliËnite koski, koskite na ekstremitetite i glavata. Metastazite ja oπtetuvaat koskata na dva naËina: nagrizuvajÊi ja koskata i predizvikuvajÊi mali dupËiwa vo nea nareËeni osteolitiËni lezii. Toa gi pravi koskite krπlivi i podloæni na skrπenici. Vtor naËin na oπtetuvawe na koskata e po pat na formirawe na koskeni abnormalnosti nareËeni osteoblastiËni ili osteosklerotiËni lezii. Golem broj na simptomi se javuvaat kaj pacientite so koskeni metastazi: • Bolka: Bolkata e najËest simptom kaj koskenite metastazi i ne retko e prv simptom koj pacientite go zabeleæuvaat. Vo poËetokot bolkata e povremena so tendencija na zaËestuvawe i intenzivirawe, osobeno noÊe. • Frakturi (skrπenici): Metastazite gi oslabuvaat koskite i doveduvaat do rizik od frakturi. Dolgite koski na racete i nozete, kako i koskite na ’rbeten stolb se najËestite mesta na pojava na patoloπki frakturi. • Hiperkalcemija (visoko serumsko nivo na kalcium) e predizvikana od osloboduvawe na kalcium od koskite vo cirkulacijata. Taa moæe da predizvika namalen apetit, æed, gadewe i povraÊawe, zapek, opπta slabost i malaksanost. • Drugi simptomi: Ako koskenite metastazi ja zafatat i koskenata srcevina, moæna e pojava i na drugi simptomi kako: anemija (poradi namaluvawe na brojot na eritrocitite), infekcii prateni so zgolemena telesna temperatura i treska kako posledica od namalen broj na leukociti, ili pojava na abnormalni krvarewa (poradi namalen broj na trombocitite). Koskenite metastazi kaj karcinomot na prostata se dijagnosticiraat so radiografski ispituvawa koi moæat da dadat informacii za goleminata, formata i lokalizacijata na metastatskite tumori na koskite. • Sken na koski: So skenot na koski moæe da se otkrijat koskenite metastazi porano otkolku so radiografskite metodi. So ovoj sken moæe da se sledat site koski na skeletot, vkluËuvajÊi go i odgovorot na terapijata. CT (Kompjuterizirana tomografija) i MRI (Magnetna rezonanca) metodite imaat vaæno mesto vo ranata dijagnoza na koskenite metastazi kaj karcinomot na prostata. Efektivniot tretman na primarniot karcinom e najdobar naËin za tretman na koskenite metastazi od karcinomot na prostata, no postojat i drugi moænosti za tretman na koskenite metastazi kako πto e bisfosfonatnata terapija.

СИСТИНА

плус

Предлог

БЛАГ КОМПИР (БАТАТА) ЗА ЗДРАВ ЖИВОТ ПОТРЕБНА ВИ Е И ЗДРАВА П ХРАНА. БЛАГИОТ КОМПИР, Х СЕКАКО, ВЛЕГУВА НА С ОВА МЕНИ. СОДРЖИ О МНОГУ СКРОБ, А МАЛКУ М МАСТИ, ПА ДОБАР Е ЗА М ДЕЦА, СПОРТИСТИ И Д ДИЈАБЕТИЧАРИ БИДЕЈЌИ Д ДАВА ЕНЕРГИЈА А НЕ Д ДЕБЕЛЕЕ! Д

5000 ГОДИНИ ТРАДИЦИЈА

лагиот компир е високоенергетски производ кој содржи многу скроб, а многу малку масти. Може да ги задоволи дневните потреби за исхрана бидејќи е богат со јагленохидрати, витамини (А, Ц, Е, Б6) и минерали (калиум, железо, магнезиум) Во себе содржи големи количини на бета-каротин (200 грама од слаткиот компир дава иста количина на бета-каротин како и 5 килограми брокула). Бетакаротинот често се нарекува и провитамин А бидејќи организмот во зависност од потребите го претвора во витамин А. Овој витамин игра битна улога во одржување на здрава кожа и слузница бидејќи делува на клетките во нивните најдлабоки делови на начин што тие созреваат и ги заменуваат изумрените клетки од површината на кожата.

Бета-каротинот го стимулира функционирањето на имунолошкиот систем. Тој е познат антиоксиданс кој е важен за добро функционирање на имунолошкиот систем (меѓудругото и за превенција од Алцхајмерова болест). Само 140 грама од благиот компир ги обезбедува дневните потреби од витаминот Е, кој е многу важен затоа што штити од срцеви болести и затнување на крвните артерии. Благиот компир е добар за деца, спортисти и дијабетичари затоа што дава енергија а не дебелее. Во себе не содржи холестерол, што е важно за оние кои имаат проблеми со зголемените маснотии во крвта и во жолчката. Претставува и богат извор на диетални влакна, неопходни за правилно функционирање на метаболизмот, со што се намалува ризикот од појава на рак на дебелото црево.

Благиот компир потекнува од Јужна Америка. Луѓето го о у употребуваат повеќе од 5000 години го о и денеска е широко распространета р култура во тропските т делови. Најголем светски произведувач е Кина с со 80 отсто од светското производство, потоа Индонезија и Уганда. Најмногу се јаде на Соломонските Острови (160 кг по лице годишно) и во Бурунди (130 кг по лице годишно).

.................................... ВАРЕН, ПЕЧЕН ИЛИ ПРЖЕН! За јадење благиот компир може да се подготвува како и обичниот компир - варен, печен, пржен и како пире. Подобро е да се подготвува на пареа отколку да се вари во вода. За зачувување на вкусот и аромата треба да се вари 30 до 40 минути. Тој може да се пече на ист начин како и компирот и да се подготви како самостојно јадење или како прилог за месо. Погоден е за печење на скара, а може да се преработи во брашно, пире, чипс.

ЗДРАВЈЕ

Рак на дебелото црево

Подготви Д-р Владимир Аврамовски, абдоменален хирург

КРВ ВО СТОЛИЦАТА - ЗНАК ЗА АЛАРМ!!!

овремениот начин на живот покрај несомнениот квалитет донесе и многу лоши животни навики. Стресот, неправилната исхрана, надополнети со генетските фактори придонесоа за вистинска „епидемија” на карцином на дигестивниот систем, посебнo на дебелото црево. Прв аларм за присуство на ова заболување е појава на крв во столицата. Но, без паника, секое крвавење во столицата не значи и тумор на дебелото црево. За одредување на точната дијагноза потребни се серија иследувања.

околку забележите крв во столицата проблемот сфатете го сериозно. Ракот на дебелото црево не е единствената причина за појава на крв во столицата. Причина за крвава столица може да биде многу помал проблем, но, секако, целата ситуација бара консултација со вашиот доктор и преглед. Закажете го прегледот во најскоро време. КОИ СЕ ПРИЧИНИТЕ ЗА КРВ ВО ИЗМЕТОТ? Крвавата столица е знак дека некаде во дигестивниот тракт има крвавење. Доколку крвта е светлоцрвена, проблемот, највероjатно, е во завршните партии на дебелото црево, а доколку е темноцрвена, највероjатно, проблемот е во погорните партии. Понекогаш крвта и не се забележува во изметот, па доколку имате анемија од непозната причина потребен е преглед на дебелото црево. Најчести причини за појава на крв во столицата се хемороидите и дивертикулитисот (воспалителна болест на дебелото црево). ДРУГИ ПРИЧИНИ ЗА ПОЈАВА НА КРВ ВО СТОЛИЦАТА СЕ: - ракот на дебелото црево, кој ако се открие во најраниот стадиум процентот на излекување е над 90%. Ако малигната болест е напредната, процентот на излекување драматично се намалува. - присуство на полипи (промени на дебелото црево кои не се малигни, но го зголемуваат ризикот од појава на

карцином на дебелото црево) - воспалителни цревни болести (Кроновата болест, улцерозниот колитис) - цревни инфекции (најчесто бактериски кои се манифестираат со појава на чести и крвави проливести столици) - употреба на нестероидни антиинфламаторни лекови (пр. аспирин, бупрофен и други т.н. антиревматици) и др. Понекогаш столицата може да биде потемно обоена и да помислите декa е во прашање крв, иако нема вистинско присуство на крв. Конзумирањето на лекови што содржат железо, разни видови храна како цвекло, капини, малини, боровинки и други овошја и зеленчуци кои се црвено, сино или црно oбоени можат да го обојат изметот. СОВЕТ Посетете го вашиот доктор доколку забележите промени во вашата столица. Тоа се најчесто промени во обоеноста, во честотата на празнење (поретко или почесто од вашиот вообичаен ритам), промени во конзистенцијата (појава на проливасти столици, потешко празнење и др). Не плашете се од прегледот! Навремената и точна дијагноза е најзначајниот момент за текот на понатамошно лекување и резултатот на болеста. Превентивните прегледи се најдобар „чувар“ на здравјето!

Cygoky

О Б О И

ДЕТСКО

Катче

Perfektna slika za sekoj pacient GE Signa HDi 1.5T Magnetnata Rezonansa ovozmo`uva brzi, lesni i komforni MR pregledi za pacientite so jasni, ostri i detalni MR sliki za doktorite, {to im pomaga da donesat sigurna dijagnoza duri i kaj najpredizvikuva~kite MR pregledi.

NET-ELEKTRONIKS SKOPJE tel. 02/321 80 90