Cyta 60 χρόνια years by Cyta

Η Εξέλιξη στην Επικοινωνία The Evolution of Communication

Λευκωσία 2021 Nicosia

Η έκδοση αυτή κυκλοφορεί για εκπαιδευτικούς σκοπούς και δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Ευχαριστούµε γνωστούς και άγνωστους φωτογράφους, των οποίων οι φωτογραφίες αξιοποιήθηκαν στην έκδοση αυτή. Παρόλη την έρευνα δεν κατέστη δυνατόν να εντοπιστούν όλοι οι φωτογράφοι. Οι φωτογραφίες προέρχονται από το Αρχείο της Cyta, χωρίς να διεκδικεί την ιδιοκτησία όλων των φωτογραφιών. This book is being published for educational purposes and not for profit. We extend our gratitude to the known and unknown photographers whose images were used in the publication. Despite our best efforts, it was not possible to recognise all the photographers. The images belong to the archive of Cyta, which does not claim ownership of all of them.

Εξώφυλλο: Σύνθεση φωτογραφιών, Ροβέρτος Αντωνιάδης, Aρχείο Cyta Cover: Image composition, Rovertos Antoniades, Cyta archive

ISBN: 978-9925-7781-0-2 Copyright © CYTA, Λευκωσία 2021 Όλα τα δικαιώµατα επιφυλάσσονται. Απαγορεύεται χωρίς την άδεια του δηµιουργού η οποιασδήποτε µορφής αναπαραγωγή, µετάδοση προς το κοινό, εκποµπή, µετάφραση, διασκευή ή άλλη προσαρµογή ολόκληρου του έργου αυτού ή και τµήµατός του.

ISBN: 978-9925-7781-0-2 Copyright © CYTA, Nicosia 2021 All rights reserved. Reproduction, transmission to the public, retransmission, translation, adaptation or any other modification of this work, or any part thereof, is strictly prohibited without prior written permission by the creator.

Cyta είναι η εµπορική επωνυµία της Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου Cyta is the commercial brand name of Cyprus Telecommunications Authority

Αφιερώνεται σε όλους τους ανθρώπους της Cyta, του παρελθόντος, του παρόντος και του µέλλοντος, στην Πολιτεία που στηρίζει το έργο µας, στους πελάτες µας και σε όλο τον κόσµο της Κύπρου. Dedicated to the staff of Cyta of the past, of the present and of the future, to the State that supports our work, to our customers and to all the people of Cyprus.

Cyta: Η Εξέλιξη στην Επικοινωνία Χαιρετισµός Προέδρου Φίλες και φίλοι αναγνώστες, Το 2021 η Cyta συµπληρώνει 60 χρόνια από την ίδρυσή της. Στο διάστηµα αυτό ο Οργανισµός έζησε γεγονότα που σµίλεψαν την προσωπικότητά του και διαµόρφωσαν τα µοναδικά χαρακτηριστικά της πορείας του στον χρόνο. Τι είναι όµως αυτό που µετατρέπει τα 60 τούτα χρόνια σε µια ξεχωριστή, ιδιαίτερη διαδροµή; Είναι η σύµπλευση µε τις ιστορικές στιγµές ενός κράτους το οποίο, µετά την Ανεξαρτησία του και την τραγωδία του 1974, κτίζει θεµέλια δηµιουργίας και βάζει τις βάσεις για ένα δυναµικό µέλλον; Ή είναι όλα εκείνα, τα µικρά και τα µεγάλα που έχουν ζήσει οι άνθρωποι του τόπου µας και τα οποία, µε τη συµβολή της Cyta, τα κράτησαν και τα έκαναν δικά τους, τα φύλαξαν, τα µοιράστηκαν; Είναι µαζί όλα αυτά που δίνουν νόηµα και ουσία σε ό,τι αποκαλούµε «επικοινωνία». Η Cyta ήταν εκεί και είναι πάντα εδώ! Μέσα στα γεγονότα. Στις απλές χαρές, στις δύσκολες στιγµές. Τις προσωπικές, τις οικογενειακές, τις επαγγελµατικές, τις κοινωνικές. Γιατί οι στιγµές «υπάρχουν» ακριβώς γιατί υπάρχει η επικοινωνία τους, τα µέσα που τις καταγράφουν και οι τεχνολογίες που τις µεταδίδουν. Τα 60 χρόνια της Cyta είναι ένα µοναδικό άθροισµα στιγµών επικοινωνίας. Στη συλλογική µνήµη του Οργανισµού έχει αποτυπωθεί η νεότερη ιστορία της Κύπρου και των ανθρώπων της. Ιστορία που γίνεται παρόν. Παρόν που γίνεται µέλλον, µέσα από την πρόοδο, την καινοτοµία, την εξέλιξη. Είναι ασφαλώς αντικειµενικά δύσκολο στον περιορισµένο χώρο ενός λευκώµατος να χωρέσουν όλα εκείνα που σηµατοδοτούν µια δυναµική πορεία ανάπτυξης 60 χρόνων. Ωστόσο, στις σελίδες του αποτυπώνονται οι σηµαντικές στιγµές, οι ξεχωριστές µνήµες, οι δυνατές εικόνες της Cyta. Ο ανεξάντλητος, συναρπαστικός κόσµος των τηλεπικοινωνιών έχει πολλές ανεξερεύνητες πτυχές. Οι πρωτοποριακές τεχνολογίες, τα καινούργια δίκτυα, τα εξελιγµένα λογισµικά διαµορφώνουν µια νέα µορφή επικοινωνίας, στην οποία συµµετέχουν ενεργά όλες οι αισθήσεις. Ό,τι αποκαλούµε «βιωµατική επικοινωνία» έρχεται ν’ αλλάξει και πάλι τον τρόπο µε τον οποίο αντιλαµβανόµαστε τον κόσµο και την αλληλεπίδρασή µας µε αυτόν.

Και η Cyta; Ποια είναι η θέση της, ποιος είναι ο ρόλος της στον κόσµο αυτό; Η Cyta σήµερα, στα 60 της χρόνια, είναι πιο νέα και πιο δυναµική από ποτέ. Με οικονοµική ευρωστία, µε συνεχείς επενδύσεις στην αιχµή της τεχνολογίας, µε υπερσύγχρονες υποδοµές σταθερών, ασύρµατων και υποθαλάσσιων δικτύων, µε αφοσιωµένο και άριστα εξειδικευµένο ανθρώπινο δυναµικό, µε καινοτόµες υπηρεσίες υψηλού επιπέδου. Συνώνυµη της αξιοπιστίας και της σιγουριάς στην επικοινωνία, στέκεται δίπλα στους πελάτες της που την εµπιστεύονται. Πάνω απ’ όλα, στέκεται δίπλα στον τόπο µας, σταθερό στήριγµα ανάπτυξης και ψηφιακής προόδου της Κύπρου. Το Διοικητικό Συµβούλιο και εγώ προσωπικά νιώθουµε τιµή και υπερηφάνεια που, µαζί µε τη Διεύθυνση και τους ανθρώπους του Οργανισµού, συµβάλλουµε ώστε η Cyta να φέρει το αύριο της επικοινωνίας, σήµερα. Σε µια πρόοδο χωρίς τέλος. Σε µια πορεία µε πολλούς σταθµούς. Όπου κάθε σταθµός επικοινωνίας είναι γεµάτος από στιγµές της ζωής και της εργασίας µας, µε ήχους και εικόνες του τόπου µας. Γιατί η Cyta είναι όλα αυτά και πολλά ακόµα. Είναι η Εξέλιξη στην Επικοινωνία.

Ρένα Ρουβιθά Πάνου Πρόεδρος Απρίλιος 2021

Cyta: The Evolution of Communication Message from the Chairperson Dear reader, In 2021 Cyta celebrates its 60th anniversary. Over the years, many and varied events have contributed to the development of the Organisation’s corporate personality and moulded the unique characteristics of its course through time. What is it, however, that has transformed these 60 years into such a remarkable and special journey? Is it the direct association with the historic moments of a nation which, after gaining its independence and suffering the tragedy of 1974, is now laying the foundations for a dynamic future? Or is it all those major and minor incidents that the people of this country have experienced and which, with Cyta’s help, they have treasured as their own, safeguarded and shared? All these things together give the meaning and the essence to what we call “communication”. Cyta was there and is always here! Amidst all these events, through simple joys and through difficult times, whether personal, family, professional, social. Because such moments “exist” precisely because their communication exists, together with the means to record them and the technology to transmit and diffuse them. Cyta’s 60 years are a unique aggregate of moments of communication. The collective memory of the Organisation contains the modern history of Cyprus and its people. A history that becomes the present. And the present becomes the future, through progress, innovation and development. It is, of course, objectively difficult, within the limited space of this publication, to include everything that has shaped Cyta’s dynamic growth trajectory over the course of 60 years. Nonetheless, in its pages, significant moments, outstanding memories and powerful images of Cyta are recorded. Many aspects of the infinite, exciting world of telecommunications still remain unexplored. Innovative technologies, new networks and advanced software are now creating a new form of communication in which all our senses are actively involved. What we call “experiential communication” is transforming, once more, our understanding of the world and how we interact with it.

And what about Cyta? What is its place and its role in this world? At the age of 60, Cyta is younger today and more dynamic than ever, thanks to its financial strength, its continuous investment in cutting-edge technology, its ultramodern infrastructure in fixed, wireless and subsea cable networks, its dedicated and highly specialised human resources and its high standard of innovative services. Cyta is synonymous to credibility, reliability and assurance in communications, standing by its customers who trust it and depend on it. Above all, it stands by our country, an unshakeable pillar of growth and digital progress for Cyprus. The Board of Directors and I personally are honoured and proud, along with the Management and all the people of the Organisation, to be supporting Cyta’s efforts to bring the future of communications into the present, through a progress that is never-ending. On a journey with many milestones, where each stage of communication is filled with moments from our lives and our work, enriched with the sounds and images of our country. Because Cyta is all of this and so much more. It is the Evolution of Communication.

Rena Rouvitha Panou Chairperson April 2021

Πρόλογος Η έκδοση αυτή πραγµατοποιείται µε την ευκαιρία της συµπλήρωσης των 60 χρόνων από την αφετηρία της πολυδιάστατης πορείας της Cyta. Στη συνοπτική ιστορική αναδροµή που ακολουθεί, η εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών στην Κύπρο συναντάται µε τις µεγάλες στιγµές της ιστορίας του νησιού, αναδεικνύοντας τη σηµασία της επικοινωνίας στην πρόοδο και την ευηµερία της κοινωνίας. Η σύγχρονη εποχή των τηλεπικοινωνιών στη χώρα µας ξεκινά λίγο πριν την άφιξη των Βρετανών (1870–1960), µε τις τηλεπικοινωνίες να αναπτύσσονται, µε σκοπό να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της αποικιακής διοίκησης. Μετά την Ανεξαρτησία και κατά τα πρώτα χρόνια του νεοσύστατου Κυπριακού Κράτους, αναβαθµίζονται (1960–1974) και εξελίσσονται, συµβάλλοντας τα µέγιστα στο οικονοµικό θαύµα που ακολούθησε την τουρκική εισβολή (1974–1980). Ακολουθεί η µετάβαση στην ψηφιακή εποχή (1980–2000), καταλήγοντας στις υπερυψηλές ταχύτητες των ηµερών µας και στην αρχή του θαυµαστού νέου κόσµου της χιλιετίας (2000–2021). Καλή ανάγνωση! Διεύθυνση Εταιρικής Επικοινωνίας Cyta

Foreword This book is being published to celebrate the first 60 years of Cyta’s multidimensional history. In the brief account that follows, the evolution of telecommunications in Cyprus coincides with major events in the history of the island, revealing the importance of communications in its social progress and welfare. The modern era of telecommunications in the country began shortly before the arrival of the British, with telecommunications being developed thereafter to serve the needs of the colonial administration (1870–1960). After Independence and during the first years of the fledgling Republic of Cyprus (1960–1974) they were upgraded and further developed, later making a huge contribution to the economic miracle (1974–1980) achieved in the wake of the Turkish invasion. Then came the transition to the digital era (1980–2000), which led to the superfast speeds of today and the beginning of the wonderful world of the new millennium (2000–2021). Enjoy! Cyta Corporate Communications

Στιγµές Ιστορίας των Τηλεπικοινωνιών στην Κύπρο Key Moments in the Evolution of Telecommunications in Cyprus

Στον δρόµο της Ανεξαρτησίας (1870–1960) On the road to Independence (1870–1960)

Η νεότερη ιστορία των τηλεπικοινωνιών στην Κύπρο κάνει την αρχή της γύρω στα τέλη της οθωµανικής περιόδου, µε την απόφαση για τηλεγραφική σύνδεση Κύπρου-Συρίας, στις 9 Νοεµβρίου 1870. Το πρώτο υποθαλάσσιο καλώδιο της σύνδεσης ποντίζεται από τη βρετανική εταιρεία Newall Company και εκτείνεται από τη Λατάκεια µέχρι τον Άγιο Θεόδωρο της Καρπασίας, βορειοανατολικά των Βαρωσίων. Το σύστηµα διαθέτει µία γραµµή, µε σκοπό να στέλνει και να παραλαµβάνει τηλεγραφήµατα, γι’ αυτό τον λόγο και χρησιµοποιείται περισσότερο από τα προξενεία, τα οποία βρίσκονται στη Λάρνακα. Οι επικοινωνίες µέσω του καλωδίου της Λατάκειας συνεχίζουν να λειτουργούν µέχρι και το 1910. Στη συνέχεια, κατασκευάζεται και τίθεται σε λειτουργία και ένα εσωτερικό τηλεγραφικό δίκτυο, που συνδέει τον Άγιο Θεόδωρο µε την πρωτεύουσα της Κύπρου, τη Λευκωσία, και αυτή µε τη Λάρνακα. The modern history of telecommunications in Cyprus begins towards the end of the Ottoman era, with the decision to connect Cyprus and Syria by telegraph, on 9 November 1870. The first submarine cable was laid by a British firm (the Newall Company) and stretched from Latakia to Agios Theodoros in the peninsula of Karpasia, northeast of Famagusta. The system contained a single line for sending and receiving telegrams and, for this reason, was used mostly by the foreign consulates located in Larnaca. Communications via the Latakia cable continued until 1910. Later, an inland telegraph network was built and set in operation, linking Agios Theodoros with the capital, Nicosia, and Nicosia with Larnaca.

Χάρτης τηλεγραφικής σύνδεσης Κύπρου-Συρίας, 1871 Map showing Cyprus-Syria telegraph cable connection, 1871

Όταν το 1878 η Κύπρος παραχωρείται στη Βρετανία, η αποικιακή κυβέρνηση αδειοδοτεί την εταιρεία Eastern Telegraph Company να τοποθετήσει νέο τηλεγραφικό καλώδιο, για τη σύνδεση της Λάρνακας µε την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και από εκεί, µέσω άλλων υποθαλάσσιων καλωδίων, µε το Λονδίνο. Την ίδια περίοδο κατασκευάζεται και ένα αισθητά βελτιωµένο εσωτερικό δίκτυο, που συνδέει τις έξι κύριες πόλεις µεταξύ τους, αλλά και την ορεινή περιοχή του Τροόδους. Η µεταβίβαση τηλεγραφικών µηνυµάτων γίνεται χειροκίνητα (µέθοδος Morse-Recorder) και τα τηλεγραφήµατα στέλνονται από τον έναν ενδιάµεσο σταθµό στον άλλο. When Cyprus became a British Protectorate in 1878, the colonial administration licensed the Eastern Telegraph Company to lay a new telegraphic cable linking Larnaca with Alexandria in Egypt and from there, via other subsea cables, with London. At the same time, a markedly improved inland network was constructed, interlinking the island’s six main cities and the mountainous Troodos region. Messages were transmitted manually (Morse-Recorder method) and telegrams sent from one intermediate station to another.

Τηλεφωνικός σταθµός και τηλεγραφείο Telephone exchange and telegraph office 22

Στα µέσα της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα, η αποικιακή διοίκηση δηµιουργεί τηλεγραφικό δίκτυο κατά µήκος του ολοκληρωµένου σιδηροδροµικού δικτύου µεταξύ Αµµοχώστου και Λευκωσίας, προς εξυπηρέτηση των σιδηροδροµικών σταθµών που βρίσκονταν τότε σε λειτουργία στο νησί. Σταδιακά, το δίκτυο επεκτείνεται και προς τα δυτικά, µέχρι τη Μόρφου, και στη συνέχεια µέχρι την Ευρύχου, συνδέοντας αρκετές περιοχές του νησιού. Οι σιδηροδροµικοί σταθµοί παρέχουν, παράλληλα, ταχυδροµικές και τηλεγραφικές υπηρεσίες. Σε όλους τους σταθµούς λειτουργεί, επίσης, ηλεκτρικός τηλέγραφος, ο οποίος στη συνέχεια αντικαθίσταται από τηλέγραφο τύπου Morse και αργότερα, τύπου Elliott. Αρχικά τα τηλεγραφικά καλώδια ήταν ιδιοκτησία της Eastern Telegraph Company και µετέπειτα της Cable & Wireless. Halfway through the first decade of the 20th century, the colonial administration set up a telegraph network along the completed railway network between Famagusta and Nicosia, to serve the railway stations that were then operating on the island. The rail network was gradually extended westwards as far as Morphou and later to Evrychou, linking a good number of districts. The railway stations provided postal and telegraphic services and each one had its own electric telegraph, which would eventually be replaced by a Morse-type telegraph and ultimately by an Elliott type. The telegraphic cables initially belonged to the Eastern Telegraph Company and later to Cable & Wireless.

Τηλεγραφείο της Eastern Telegraph Company στη Λάρνακα Office of the Eastern Telegraph Company, Larnaca 24

Η εφεύρεση του τηλεφώνου φέρνει την επανάσταση στις τηλεπικοινωνίες. Τo 1911 κάνουν την εµφάνισή τους στο νησί τα χειροκίνητα τηλέφωνα, συνδεδεµένα µε κυβερνητικά και ιδιωτικά δίκτυα. Στην αρχή, τα κυβερνητικά τηλέφωνα τοποθετούνται σε σπίτια και γραφεία Βρετανών αξιωµατούχων. Ταυτόχρονα, δικτυώνεται και το Τρόοδος, όπου καταφεύγουν τα καλοκαίρια οι Βρετανοί ανώτεροι υπάλληλοι, για να αποφύγουν τη ζέστη των πόλεων. Το 1920 δηµιουργούνται µικρά τηλεφωνικά κέντρα, ώστε τα κυβερνητικά γραφεία να συνδεθούν µε τις κατοικίες αξιωµατούχων. Στα κέντρα αυτά εργάζονται τηλεφωνήτριες, υπεύθυνες για τη λειτουργία της επικοινωνίας, συνδέοντας µε καλώδια και βίσµατα τις ελάχιστες, τότε, τηλεφωνικές γραµµές. The invention of the telephone revolutionised telecommunications. In 1911, the first manual telephones appeared on the island, linked via government and private networks. In the beginning, government telephones were installed in the homes and offices of British officers. At the same time, Troodos became connected, since that was where senior British officials headed in summer to avoid the heat of the cities. In 1920, small telephone exchanges were set up, enabling government offices to connect with officials’ residences. The female telephone operators who worked in the exchanges were responsible for communications, connecting the small number of telephone lines through cords and jacks.

Μερικές από τις πρώτες τηλεφωνικές συσκευές που έφτασαν στην Κύπρο Some of the first telephone devices in Cyprus 27

Ήταν γύρω στο 1914, όταν ο Γεώργιος Γιορδαµλής, ένας δραστήριος Λεµεσιανός επιχειρηµατίας, εγκαθιστά ένα τηλεφωνικό δίκτυο και, µάλιστα, χωρίς άδεια. Στηριζόµενο σε µικρούς ξύλινους πασσάλους, το στοιχειώδες αυτό δίκτυο ενώνει την πόλη της Λεµεσού µε γειτονικά χωριά. Το 1925 ιδρύει το πρώτο ιδιωτικό τηλεφωνικό κέντρο στην πόλη, το οποίο σταδιακά αποκτά 100 περίπου συνδροµητές, κυρίως εµπόρους και επιχειρηµατίες, µε έδρα τη Λεµεσό. Το κέντρο απαρτίζεται εξ ολοκλήρου από την οικογένεια Γιορδαµλή, τη γυναίκα και τις κόρες του, που εργάζονται ως τηλεφωνήτριες. Το παράδειγµα της Λεµεσού ακολούθησε και η Λευκωσία. Τον Οκτώβριο του 1927, το Δηµοτικό Συµβούλιο της πρωτεύουσας εξετάζει τις αιτήσεις για εγκατάσταση τηλεφωνικής υπηρεσίας, κατακυρώνοντας την προσφορά στον Γεώργιο Θ. Παρίδη. It was around 1914, when George Yiordamlis, an enterprising Limassol businessman, installed a private and unlicensed telephone network. Supported on small wooden poles, this elementary network linked the city of Limassol to some neighbouring villages. In 1925, he founded the first private telephone exchange in the city, which was eventually used by around 100 subscribers, mainly merchants and businessmen based in Limassol. The exchange was administered solely by Yiordamlis’ family, with his wife and daughters working as telephone operators. Limassol’s example was followed by Nicosia. In October 1927, the Municipal Council of the capital examined applications to install a telephone system and awarded the tender to Georgios. T. Parides.

Οι κόρες του Γεώργιου Γιορδαµλή ως τηλεφωνήτριες

Ο Γεώργιος Γιορδαµλής µε τη σύζυγό του

George Yiordamlis’ daughters working as telephone operators

George Yiordamlis and his wife

Δύο χρόνια αργότερα, το 1929, το Τµήµα Δασών εγκαθιστά το δικό του τηλεφωνικό δίκτυο, για να συνδέει δασικούς σταθµούς, µε απώτερο σκοπό την πυρασφάλεια. Οι αποικιακές αρχές τοποθετούν τηλέφωνα σε διάφορα χωριά γύρω από τα δάση, σε ορισµένα παρατηρητήρια µέσα στα δάση, καθώς και σε κεντρικούς σταθµούς, όπου τηλεφωνητές και τηλεφωνήτριες εργάζονται µε το σύστηµα της µανέλας. Με το δίκτυο αυτό εξασφαλίζεται η έγκαιρη ενηµέρωση για ενδεχόµενες πυρκαγιές και η αποτελεσµατική αντιµετώπισή τους. Two years later, in 1929, the Forest Department installed its own telephone network in order to link the various forest stations, ultimately aiming at fire prevention. The colonial authorities installed telephones in various bordering villages and in numerous observation posts inside the forests, as well as in central stations where operators worked manually. The network ensured the timely transmission of information concerning potential forest fires, which could then be dealt with effectively.

Δασικός σταθµός Forest Station 30

Ο σιδηρόδροµος και το δασονοµείο αποτελούν τις πρώτες αποικιακές υπηρεσίες στην Κύπρο που εξυπηρετούνται από τηλεφωνικό δίκτυο. Παράλληλα µε την ενσύρµατη τηλεγραφία και τηλεφωνία, εξελίσσεται και η ασύρµατη τηλεγραφία. Μεταξύ 1925 και 1926, για πρώτη φορά εµφανίζονται στο νησί ασύρµατοι τηλεγραφικοί σταθµοί µόνο λήψης, που είναι ιδιωτικοί. Η διεθνής ενσύρµατη τηλεγραφία στην Κύπρο αρχίζει να επεκτείνεται ακόµη περισσότερο, µετά την πόντιση υποθαλάσσιου καλωδίου µεταξύ Λάρνακας και Χάιφας, η λειτουργία του οποίου ξεκινά το 1928. The railway and the Forest Department were the first colonial services in Cyprus to be served by the telephone network. Together with wired telegraphy and telephony, wireless telegraphy was also developing. Between 1925 and 1926, the first privately owned wireless telegraphy receiving stations appeared on the island. International wired telegraphy began to grow further, following the laying of a subsea cable between Larnaca and Haifa, which came into operation in 1928.

Τηλεγραφικό δίκτυο 1871–1930 Telegraph network, 1871–1930

Η εγκατάσταση της τηλεφωνίας είναι µια σηµαντική εξέλιξη στη ζωή των ανθρώπων. Επιφέρει αλλαγές στις δραστηριότητες, τις νοοτροπίες και τις συνήθειές τους. Οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, οι εµπορικές συναλλαγές και τα επείγοντα περιστατικά απαιτούν άµεση και ταχεία επικοινωνία και το τηλέφωνο φαίνεται να ικανοποιεί αυτή την ανάγκη. Η κυπριακή κοινωνία γεύεται, έστω και καθυστερηµένα, µερικά επιστηµονικά επιτεύγµατα στον τοµέα των τηλεπικοινωνιών, παρά την καταπίεση της αποικιακής διοίκησης, εναντίον της οποίας οι Ελληνοκύπριοι ξεσηκώνονται το 1931. The telephone service was a significant development in people’s lives. It brought changes to their activities, mentality and habits. Hotels, commercial transactions and emergencies required immediate and fast communications and the telephone appeared to fulfil this need. Cypriot society could now enjoy, albeit belatedly, certain scientific achievements in the field of telecommunications, despite the repressive ways of the colonial administration against which the Greek Cypriots rebelled in 1931.

Χειροκίνητο τηλεφωνικό κέντρο Manual telephone exchange

Σελίδες 36–37: Προετοιµασία για εγκατάσταση κεραίας Pages 36–37: Preparing to install an aerial 34

Επειδή το τηλεγραφικό δίκτυο και ο σιδηρόδροµος αντιπροσωπεύουν και εξυπηρετούν βασικά τον νέο κατακτητή, κατά την εξέγερση και την πυρπόληση του Κυβερνείου, οι εξεγερθέντες καταστρέφουν και µερικές από τις ράγες του σιδηροδρόµου, µειώνοντας έτσι τις τηλεγραφικές συνδέσεις. Στις 31 Δεκεµβρίου 1951 τερµατίζεται η λειτουργία του, αλλά σε αρκετές περιοχές, όπου γίνονται ακόµη δροµολόγια, συνεχίζει να υπάρχει και τηλεγραφική σύνδεση. Since the telegraph network and the railway represented and mainly served the new occupying power, during the 1931 uprising and the burning down of Government House, the rioters destroyed some of the railway lines and thereby prevented telegraphic connections. On 31 December 1951, it ceased operations but in a number of areas, where routes continued to function, telegraphic connections remained operational.

Εκφόρτωση τηλεγραφικών πασσάλων από πλοίο στα ανοικτά της Λάρνακας Unloading telephone poles off Larnaca 38

Το 1933 εµφανίζεται η ασύρµατη τηλεγραφία εκποµπής και λήψης, ενώ γίνεται και η εγκατάσταση του παράκτιου σταθµού, «Ράδιο-Λάρνακα», ο οποίος αρχίζει να λειτουργεί το 1934, προσφέροντας ραδιοναυτικές υπηρεσίες. Κατά το τέλος της δεκαετίας του 1940, ο σταθµός µετακινείται στη Λευκωσία και µετονοµάζεται σε «Κύπρος-Ράδιο». Γίνεται ο αγαπηµένος σταθµός των Ελλήνων και Κυπρίων ναυτιλοµένων, αφού λειτουργεί και ως µέσο επικοινωνίας µε τις οικογένειές τους από όποιο σηµείο της γης και αν βρίσκονται. Σε περίπτωση εκτάκτων περιστατικών οι ασυρµατιστές του σταθµού στέλνουν σήµα στις αρχές διάσωσης. In 1933, wireless telegraphy (enabling both transmission and reception) made its appearance together with the offshore “Radio-Larnaca” station which began operating in 1934, offering ship-to-shore services. Towards the end of the 1940s, the station was relocated to Nicosia and renamed “Cyprus-Radio”. It became the favourite station of Greek and Cypriot seafarers, since it enabled them to communicate with their families from wherever in the world they happened to be. In emergencies, the station’s wireless operators would transmit a signal to the maritime rescue authorities.

Σταθµός «Ράδιο-Λάρνακα» “Radio-Larnaca” station

Εγκαταστάσεις του Σταθµού «Ράδιο-Λάρνακα» “Radio-Larnaca” installations 42

Tο 1936 οι ανάγκες για τηλεγραφικές - τηλεφωνικές συνδέσεις αυξάνονται αισθητά, επιτρέποντας στην εταιρεία Cable & Wireless να αναλάβει την υπηρεσία τηλεπικοινωνιών του νησιού, χρησιµοποιώντας τον τηλέγραφο. Οι πρώτες επικοινωνίες εφαρµόζονται µε το σύστηµα Morse, δηλαδή µε χαµηλές ταχύτητες µε χειριστές και από τις δύο πλευρές, ώστε να στέλνουν και να λαµβάνουν µηνύµατα. Ο πελάτης µεταβαίνει στα γραφεία, γράφει το τηλεγράφηµα και ο υπεύθυνος το στέλνει. By 1936, the need for telegraph/telephone connections had increased considerably, which led Cable & Wireless to take over the island’s telecommunications, using the telegraph. The first communications used the low-speed Morse system, with operators at both ends sending and receiving messages. Customers would visit the company offices and write out the telegram, which would then be sent by the responsible employee.

Συσκευή Elliott για αποστολή σηµάτων Elliott signalling equipment

Ανέγερση του κτιρίου Ηλέκτρα στη Λευκωσία Building of Electra House, Nicosia 46

Το έµβληµα της Cable & Wireless Ltd The emblem of Cable & Wireless Ltd

Κτίριο Ηλέκτρα στη Λευκωσία, δεκαετία 1950 Electra House, Nicosia in the 1950s 48

Οι τηλεπικοινωνίες στην Κύπρο κάνουν άλµατα, ιδιαίτερα µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Τη δεκαετία του 1940, η Cable & Wireless εισάγει τη χειροκίνητη τηλεφωνία σε παγκύπρια βάση, προσιτή, όµως, µόνο σε ένα µικρό ποσοστό του πληθυσµού. Οι συνδροµητές έχουν µια τηλεφωνική συσκευή µε µανελίτσα και κουδούνι. Οι τηλεφωνήτριες µεσολαβούν καθοριστικά µεταξύ των συνδροµητών, στην αρχή συνδέοντάς τους ονοµαστικά, αφού δεν υπάρχουν ακόµη αριθµοί. Επειδή, µάλιστα, η τηλεφωνήτρια έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί τη συνοµιλία τους, οι συνδροµητές είναι επιφυλακτικοί απέναντι στη νέα τεχνολογία και ιδιαίτερα προσεκτικοί, όταν µιλούν. Πιο επιφυλακτικοί είναι οι εµπορευόµενοι, που ανησυχούν για διαρροές των συναλλαγών και των συµφωνιών τους. Οι Βρετανοί επιλύουν το θέµα, µε το να προσφέρουν την υπηρεσία δωρεάν για τους πρώτους τρεις µήνες. Telecommunications in Cyprus grew by leaps and bounds, especially after World War II. In the 1940s, Cable & Wireless introduced manual telephony throughout the island, accessible to only a small percentage of the population. Subscribers had a telephone with a handle and a bell. The telephone operators played a crucial role in connecting subscribers, initially by name since no numbering system had yet been devised. And since the telephone operator was able to listen in to the conversation, subscribers were wary of the new technology and especially careful when speaking on the telephone. Particularly cautious were the merchants, who were concerned that sensitive information about their transactions and agreements might be leaked. The British resolved the problem by offering the first three months of service free of charge.

Χειροκίνητο τηλεφωνικό κέντρο Αµµοχώστου Famagusta manual telephone exchange

Χειροκίνητο τηλεφωνικό Κέντρο Λευκωσίας Nicosia manual telephone exchange 52

Στην αρχή, η σύνδεση καλύπτει τις έξι πόλεις και το Τρόοδος. Μέχρι το 1949, σταδιακά συνδέονται µε το δίκτυο και 115 χωριά. Η σύνδεση γίνεται µε εναέρια καλώδια, ενώ οι τεχνικοί χρειάζεται να κουβαλούν και να τοποθετούν στύλους στα βουνά, διανύοντας τεράστιες αποστάσεις µε τα πόδια. The connection initially interlinked all six cities and the Troodos region. By 1949, the network had expanded to include 115 villages. It used overhead cables, for which technicians had to carry and install wooden poles on the mountains, covering huge distances on foot.

Γραφεία της Cable and Wireless στην Κακοπετριά Cable & Wireless office, Kakopetria 54

Το 1947 τίθεται σε λειτουργία το νέο σύστηµα τηλεγραφηµάτων εξωτερικού, το λεγόµενο regenerating system, το οποίο, καταργώντας τους ενδιάµεσους σταθµούς, εξασφαλίζει γρηγορότερη µετάδοση των µηνυµάτων. Τα µηνύµατα καταγράφονται αυτόµατα στο σηµείο προορισµού, πάνω σε διάτρητη κορδέλα. In 1947, a new system for overseas telegrams was introduced, the so-called regenerating system, which abolished the need for intermediate stations and ensured the faster transmission of messages, which were automatically punched out on tape at their destination.

Τηλεγραφείο στη Λευκωσία Nicosia Telegraph Office 56

Το 1951 είναι µία χρονιά ορόσηµο για τις τηλεπικοινωνίες του νησιού. Εισάγεται η αυτόµατη τηλεφωνική υπηρεσία για τοπικές κλήσεις, µέσω της κυβερνητικής υπηρεσίας του αυτόµατου τηλεφωνικού κέντρου. Αρχικά, η εγκατάσταση γίνεται µόνο στη Λευκωσία και αργότερα, ακολουθούν η Λεµεσός και οι άλλες πόλεις. Την ίδια χρονιά, εισάγεται και η διεθνής τηλεφωνική υπηρεσία, η οποία στην αρχή προσφέρει σύνδεση µε τη Βρετανία, ενώ στη συνέχεια και µε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Παράλληλα, εγκαθίσταται ασύρµατος εξοπλισµός VHF, πολύ υψηλών συχνοτήτων, παρέχοντας εναλλακτική λύση για υπεραστικές ζεύξεις και συµπληρώνοντας τις υφιστάµενες εναέριες τηλεφωνικές γραµµές. Η αυτόµατη διεθνής τηλεφωνία εµφανίζεται πολύ αργότερα. 1951 was a milestone in the history of telecommunications on the island. Automatic dialling was introduced for local calls, through the government-operated automatic telephone exchange. Initially restricted to Nicosia, the service later became available in Limassol and the other cities. The same year saw the introduction of the international telephone service, which at first offered links with Great Britain and later with other European countries, the USA and Canada. At the same time, VHF radio equipment was installed, offering an alternative to intercity links and supplementing the existing overhead cables. Automatic international telephony only came much later.

Σταθµός εκποµπής HF στην Κολοκόσιη, Λευκωσία Kolokοsis HF Transmission Station, Nicosia 58

Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι την ίδια περίοδο η αποικιακή κυβέρνηση φέρνει στο νησί τα ηλεκτρονικά Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης: το ραδιόφωνο το 1953 και την τηλεόραση το 1957. Διανοίγονται νέοι ορίζοντες για τις επικοινωνίες, αλλά, ταυτόχρονα, ασκείται επιρροή στην κοινή γνώµη, σε µια περίοδο που η διεκδίκηση των Κυπρίων για αυτοδιάθεση και εθνική αποκατάσταση είναι πιο έντονη από ότι πριν. It is worth mentioning that, during this same period, the colonial government brought mass electronic media to the island: radio in 1953 and television in 1957. New horizons were opening in the communications sector while public opinion was being influenced, at a time when the Greek Cypriots’ desire for self-determination and national restitution was greater than ever.

Κεραίες µετάδοσης τηλεοπτικού σήµατος στη Μαδαρή Television masts at Madari 60

Το 1954 οι τηλεπικοινωνιακές ανάγκες αυξάνονται ακόµη περισσότερο, µε αποτέλεσµα το νησί να οδηγηθεί σε µια εξέλιξη-σταθµό για την ιστορία του. Βάσει του πρώτου Νόµου (1954) περί Υπηρεσίας Εσωτερικών Τηλεπικοινωνιών (Κεφ. 302), ιδρύεται η Αρχή Εσωτερικών Τηλεπικοινωνιών Κύπρου C.I.T.A. (Cyprus Inland Telecommunications Authority). Οι εσωτερικές τηλεπικοινωνίες ανατίθενται έτσι σε έναν Οργανισµό Δηµοσίου Δικαίου, που συνέχισε την παροχή υπηρεσιών µε το ήδη υπάρχον προσωπικό ης εταιρείας Cable & Wireless. Η τελευταία διατήρησε τις διεθνείς επικοινωνίες. By 1954, the need for telecommunications had increased even more, leading to another landmark event in the island’s history. In accordance with the first Inland Communications Service Law of 1954 (Cap. 302), the Cyprus Inland Telecommunications Authority (C.I.T.A.) was established. Inland communications were thereby assigned to a public sector entity that continued to provide services through the staff of Cable & Wireless, which maintained international communications.

Κτίριο Ηλέκτρα, Αρχή Εσωτερικών Τηλεπικοινωνιών Κύπρου Electra House, Cyprus Inland Telecommunications Authority 62

Ως συνέπεια, από την 1η Ιανουαρίου 1955 λειτουργεί ένας Οργανισµός Δηµοσίου Δικαίου, ο οποίος και αναλαµβάνει τις εσωτερικές τηλεπικοινωνίες, µε πρώτο Πρόεδρο, τον D. A. Shepherd. Ο νόµος καθορίζει τους σκοπούς και τις αρµοδιότητες, ρυθµίζοντας τον τρόπο λειτουργίας του Οργανισµού. Με ειδική συµφωνία, η Cable & Wireless επωµίζεται την παροχή τηλεπικοινωνιών εκ µέρους της Αρχής, αλλά και ως αντιπρόσωπός της, µέχρι τις 30 Ιουνίου 1956. Σηµειώνεται ότι το 1956, κατά τη διάρκεια του πολέµου για τη Διώρυγα του Σουέζ, χρησιµοποιείται πολύ συχνά η αυτόµατη τηλεγραφική ζεύξη Κύπρου-Λονδίνου, λόγω της αποκοπής της καλωδιακής σύνδεσης µε την Αλεξάνδρεια. Τη χρονιά αυτή, εισάγεται και η φωτοτηλεγραφία µε το Λονδίνο και πραγµατοποιείται, επίσης, η πρώτη αµφίδροµη ραδιεκποµπή, µεταξύ BBC και ραδιοφωνικής υπηρεσίας των βρετανικών δυνάµεων στην Κύπρο. Consequently, on 1 January 1955, the new Public Sector Entity took over inland communications under its first Chairman, D. A. Shepherd. The Law set out the Organisation’s objectives, responsibilities and function. By special agreement, Cable & Wireless undertook the provision of telecommunications on behalf of the Authority and to represent it until 30 June, 1956. It should be noted that, in 1956, during the Suez conflict, the automated Cyprus-London telegraphic connection was used frequently, due to the cutting-off of the cable connection with Alexandria. It was also the year when the phototelegraph service with London was introduced and the first two-way radio broadcast took place between the BBC and the British Forces Broadcasting Service in Cyprus.

Προσωπικό της Αρχής Εσωτερικών Τηλεπικοινωνιών Κύπρου Cyprus Inland Telecommunications Authority staff

Την περίοδο του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ (1955–1959), η Αρχή βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο της αποικιακής διοίκησης και οι τηλεφωνικές γραµµές αξιοποιούνται, κυρίως, από Άγγλους αξιωµατικούς. Επακόλουθο είναι τα τηλέφωνα να µη χρησιµοποιούνται από αγωνιστές, για λόγους µυστικότητας και ασφάλειας της ΕΟΚΑ. Φυσικά, ανάµεσα στο προσωπικό της C.I.T.A. υπάρχουν και µέλη της Οργάνωσης, που παρακολουθούν συνδιαλέξεις των Βρετανών, συλλέγουν πολύτιµες πληροφορίες για ενέδρες ή άλλες παγίδες των Βρετανών, τις διαβιβάζουν στους αρµόδιους, διασώζοντας έτσι αρκετούς αγωνιστές. During the EOKA liberation struggle (1955–1959), the Authority was under the complete control of the colonial administration and telephone lines were used mainly by British officers. As a result, telephones were not used by EOKA fighters for reasons of secrecy and security. There were, of course, members of the staff of C.I.T.A. who belonged to EOKA and monitored conversations among the British, gathering valuable information about ambushes or other traps and forwarding it to the organisation, thereby saving a good number of fighters.

Τηλεφωνικό κέντρο στη Λευκωσία Telephone exchange, Nicosia

Η απαρχή του νέου Κράτους (1960–1974). Οι πρώτες προκλήσεις της Cyta The birth of the new State (1960–1974). Cyta’s first challenges

Η Ανεξαρτησία ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για τις τηλεπικοινωνίες στο νησί. Τα όποια διλήµµατα για το µέλλον των τηλεπικοινωνιών διαλύονται, µε τη συγκέντρωση όλων των υπηρεσιών του τοµέα σε έναν οργανισµό κοινής ωφελείας. Την 1η Απριλίου 1961, η Cyprus Inland Telecommunications Authority (C.I.T.A.) αναλαµβάνει και την ευθύνη των εξωτερικών τηλεπικοινωνιών από την Cable & Wireless Ltd. Μετά από αυτήν την εξέλιξη και µε βάση τον περί Υπηρεσίας Τηλεπικοινωνιών Νόµο 34 του 1962, που τροποποίησε τον νόµο 67 του 1954, µετονοµάζεται σε Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου, στα αγγλικά Cyprus Telecommunications Authority (Cyta). Κατ’ αυτόν τον τρόπο, δηµιουργείται ένας ενιαίος οργανισµός δηµοσίου δικαίου, που αναλαµβάνει την αποκλειστική αρµοδιότητα των τηλεπικοινωνιών, ένα ακόµη σηµαντικό ορόσηµο στην πορεία της Cyta. Independence opened a new chapter for telecommunications in Cyprus. Any dilemmas concerning the future of telecommunications were resolved through the concentration of all services in a single public benefit organisation. On 1 April 1961, the Cyprus Inland Telecommunications Authority (C.I.T.A.) took over international telecommunications from Cable & Wireless Ltd. Following this development and in accordance with the Telecommunications Service Law 34 of 1962, which amended Law 67 or 1954, it was renamed as the Cyprus Telecommunications Authority (Cyta). In this way, a unified public entity was created to have exclusive responsibility for telecommunications, marking another important milestone in the history of Cyta.

Επίσκεψη του Αρχιεπισκόπου Μακάριου Γ’ στο κτίριο Ηλέκτρα Archbishop Makarios III visits the Electra Building 70

Η Cyta διοικείται από το Συµβούλιο, τα Mέλη του οποίου διορίζονται από το Υπουργικό Συµβούλιο. Πρώτος Πρόεδρός της ήταν ο Γ. Χαραλάµπους. Το Συµβούλιο καθορίζει την πολιτική του Οργανισµού και έχει τη γενική ευθύνη της λειτουργίας του, την παροχή, συντήρηση και ανάπτυξη πλήρους τηλεπικοινωνιακής υπηρεσίας, εσωτερικής και εξωτερικής. Cyta is governed by a Board of Directors, whose members are appointed by the Council of Ministers. The Organisation’s first Chairman was G. Charalambous. The Board determines the Organisation’s policy and has overall responsibility for its operations and the provision, maintenance and development of the full range of national and international telecommunication services.

Επίσκεψη Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ σε τηλεφωνικό κέντρο Archbishop Makarios III visits a telephone exchange 72

Αναδυόµενο µέσα από την κατάρρευση της αποικιοκρατίας, το νεοσύστατο κράτος οργανώνεται, προκειµένου να διασφαλίσει την κοινωνική του συνοχή, την οικονοµική και πολιτισµική του ανάπτυξη. Επιλέγει να εφαρµόσει ένα µεικτό οικονοµικό σύστηµα, στη βάση της ελεύθερης αγοράς, αλλά µε πολλά στοιχεία προγραµµατισµένης ανάπτυξης, κρατικού παρεµβατισµού και προστατευτισµού. Τόσο τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης, όσο και οι τηλεπικοινωνίες κρίνονται ιδιαίτερα ευαίσθητοι τοµείς, παραµένουν κάτω από τον έλεγχο του Κράτους, µε σκοπό να εξυπηρετούν καλύτερα το συλλογικό συµφέρον. Το Ραδιοφωνικό Ίδρυµα Κύπρου και η Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου αναλαµβάνουν εξ ολοκλήρου τον τοµέα της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, καθώς λειτουργούν ως οργανισµοί δηµοσίου δικαίου και κοινής ωφελείας. Arising from the collapse of the colonial administration, the newly established Republic of Cyprus organised itself in order to ensure its social continuity and its economic and cultural development. It opted for a mixed, free market economy but one with many elements of planned development, state intervention and protectionism. The mass media and telecommunications were considered as particularly sensitive areas and remained under state control, with the objective of better serving the collective interest. The Cyprus Broadcasting Corporation and the Cyprus Telecommunications Authority became responsible for all electronic communications, operating as public entities.

Επίσκεψη του τότε Υπουργού Συγκοινωνιών σε τηλεφωνικό κέντρο The Minister of Communications and Works visits a telephone exchange 74

Επετειακή έκδοση γραµµατοσήµων για τα 100 χρόνια της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών (ITU), το 1965. H Κύπρος το 1961 γίνεται µέλος της ITU και εκπροσωπείται από την Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου. Tο UIT προέρχεται από τα γαλλικά αρχικά της ονοµασίας (Union Internationale des Te΄le΄communications). Commemorative stamps were issued to mark the 100th anniversary of the ITU in 1965 In 1961, Cyprus became a member of the International Telecommunications Union (ITU), represented by Cyta.

Επετειακή έκδοση γραµµατoσήµου για τα 150 χρόνια της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών (ITU), το 2015 Commemorative stamps marking the 150th anniversary of the ITU in 2015

Έκδοση γραµµατοσήµου της EUROPA-CEPT το 1979 µε τον Δορυφορικό Σταθµό «Μακάριος», ο οποίος λειτούργησε το 1980. Η Κύπρος το 1963 γίνεται µέλος της CEPT (Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Ταχυδροµείων και Τηλεπικοινωνιών) και εκπροσωπείται από την Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου In 1963, Cyprus became a member of the European Commission of Posts & Telecommunications (CEPT), represented by Cyta. In 1979, a EUROPA-CEPT stamp was issued, depicting the Makarios Satellite Earth Station which began operating in 1980

Έκδοση γραµµατοσήµου της EUROPA-CEPT το 1987, µε το κτίριο των Κεντρικών Γραφείων της Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου EUROPA-CEPT stamp issued in 1987, depicting Cyta’s Head Offices

Η ανάληψη της αποκλειστικής αρµοδιότητας για τις τηλεπικοινωνίες από τη Cyta, συνοδεύεται από τη ραγδαία ανάπτυξη του δικτύου και των προσφερόµενων υπηρεσιών της. Όµως, το ξέσπασµα των δικοινoτικών ταραχών το 1963 και o βοµβαρδισµός της Τυλληρίας από την Τουρκία το 1964 επηρεάζει και την οµαλή λειτουργία της Cyta, ανακόπτοντας την ανοδική πορεία και τους σχεδιασµούς της. Με τις πρώτες συγκρούσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στη Λευκωσία, τον Δεκέµβριο του 1963, επηρεάζονται οι εργασιακές δοµές του Οργανισµού. Ακόµη, αρκετά καλώδια καταστρέφονται, παρόλα αυτά η Cyta καταφέρνει να ανταπεξέλθει, ικανοποιώντας τις ιδιαίτερα αυξηµένες τηλεφωνικές ανάγκες. The Authority’s assumption of exclusive responsibility for telecommunications was accompanied by the rapid growth of its network and the services it provided. However, the outbreak of intercommunal violence in 1963 and Turkey’s bombing of the Tylliria region in 1964 affected the smooth running of Cyta, interrupting its progress and halting its plans. Following the first conflict among Greek Cypriots and Turkish Cypriots in Nicosia in December 1963, the organisational structure was affected. Although many cables were destroyed, Cyta managed to deal with the situation and satisfy the island’s greatly increased need for telephone services.

Τηλεγράφηµα που αποστάλθηκε µέσω της Cyta σε ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία. Η φωτογραφία στάλθηκε µέσω της υπηρεσίας φωτοτηλεγραφίας Telegram sent via Cyta to foreign news agencies. The photo was sent by the phototelegraph service

Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1960, σχεδόν κάθε χωριό έχει πλέον το δικό του τηλέφωνο, γεγονός που αποτελεί µεγάλη πρόοδο για την εποχή. Μεταξύ 1961 και 1965, το υπόγειο δίκτυο σχεδόν διπλασιάζεται, µε τις συνδέσεις να εκτοξεύονται από τις 92.000 στις 177.000 και τις τηλεφωνικές γραµµές από 10.000 να φτάνουν τις 18.000. Ωστόσο, το ζητούµενο είναι η είσοδος του τηλεφώνου σε κάθε σπίτι. By the mid-1960s, almost every village had its own telephone, which, at the time, was a sign of great progress. Between 1961 and 1965, the underground network almost doubled in size, with the number of connections soaring from 92.000 to 177.000 and the number of telephone lines increasing from 10.000 to 18.000. Nonetheless, the main goal was to have a telephone in every home.

Συσκευές τηλεφώνων της δεκαετίας 1960 Telephone devices of the 1960s

Έναν χρόνο ακριβώς µετά τα γεγονότα της Κοφίνου του 1967, η Cyta εφαρµόζει την τροποσφαιρική ζεύξη επικοινωνίας Κύπρου-Ελλάδας και, συγκεκριµένα, από την Κοίλη της Πάφου στη Σητεία της Κρήτης. Αρχικά, λειτουργεί µε 60 τηλεφωνικά κανάλια (αναλογική τεχνολογία FDM µε ένα «supergroup»), που αργότερα γίνονται 120, ανοίγοντας ένα νέο πεδίο στη διεθνή τηλεφωνική υπηρεσία του νησιού. In 1967, exactly one year after the events at Kophinou, Cyta established a Cyprus-Greece tropospheric link between Koili, Paphos and Sitia, Crete. It initially operated with 60 speech channels (FDM analogue technology with one supergroup), later doubled to 120, opening up a new era for the island’s international telephone service.

Απόκοµµα από την εφηµερίδα «Ελευθερία», 1967 Clipping from “Eleftheria” newspaper, 1967 83

Την περίοδο αυτή, το ΝΑΤΟ αξιοποιεί το συγκεκριµένο σύστηµα στη σύνδεση παραλιακών πόλεων, προς εξυπηρέτηση ενδοσυµµαχικών στρατηγικών στόχων. Οι πρώτες χώρες, όµως, που το χρησιµοποιούν για δικούς τους τηλεπικοινωνιακούς σκοπούς είναι η Κύπρος και η Ελλάδα. Επαναστατική µέθοδος για την εποχή, η τροποσφαιρική ζεύξη καθίσταται ένα σηµαντικό, πρώτο βήµα στην επικοινωνία της Κύπρου µε το εξωτερικό, αλλά και ένα επιπλέον σπουδαίο επίτευγµα του Οργανισµού. At this time, ΝΑΤΟ used the specific system to link coastal cities in the service of allied strategic objectives. The first countries to use it for their own telephony-related aims were Cyprus and Greece. The tropospheric link – a revolutionary method at the time – constituted a significant first step in Cyprus’ communications with the outside world and yet another achievement for the Organisation.

Κεραίες τροποσφαιρικής ζεύξης στην Κοίλη, Πάφος Tropospheric link antennas, Koili, Paphos 84

Μετά την αγορά του µεριδίου της αγγλικής εταιρείας Cable & Wireless Ltd από τη C.I.T.A., όλοι οι έµπειροι Άγγλοι υπάλληλοι αποχωρούν, αφήνοντας κενές πολλές θέσεις επιστηµόνων µηχανικών, αποφοίτων πανεπιστηµίου και αγγλικών κολλεγίων. Τις συγκεκριµένες θέσεις καταλαµβάνουν τεχνικοί, ήδη προαχθέντες από τους Άγγλους σε καίριες θέσεις και οµιλούντες την αγγλική. Παράλληλα, µε τη συνεχή ενηµέρωση και εκπαίδευση, τεχνικές και νυχτερινές σχολές εξασφαλίζουν εντατική επιµόρφωση στο προσωπικό. Following the acquisition of Cable & Wireless Ltd by C.I.T.A., all its experienced British personnel resigned, leaving many vacant positions for trained engineers with university degrees or British college qualifications. The positions were filled by technicians who had already been given key posts by their British employers and were fluent in English. In addition to continuous in-house training, technical and night schools ensured the provision of intensive courses for members of staff.

Εκπαίδευση προσωπικού Staff training

Στη συνέχεια, η Cyta, αναγνωρίζοντας την ανάγκη να εγκαταστήσει µαζικά τηλεφωνικά κέντρα, λόγω του ότι αυτά έχουν ιδιαίτερα ψηλό κόστος, συνάπτει δάνειο µε τη Διεθνή Τράπεζα, η οποία θέτει ως προϋπόθεση την πρόσληψη στον Οργανισµό πτυχιούχων τεχνικών, µε σκοπό να υλοποιήσουν το πρόγραµµα. Το 1970, µετά από παρότρυνση της Τράπεζας Ανάπτυξης, προσλαµβάνει µηχανικούς και δίνει υποτροφίες σε υφιστάµενο προσωπικό για σπουδές στο εξωτερικό. Η συγκεκριµένη προϋπόθεση συντείνει στη θεαµατική βελτίωση και ανάπτυξη του Οργανισµού. Recognizing the need for the mass installation of new telephone exchanges – a particularly expensive venture – Cyta obtained a loan from the World Bank, which required the employment of qualified technicians for the implementation of the project. In 1970, at the urging of the Cyprus Development Bank, Cyta recruited engineers and offered scholarships to existing employees for studies abroad. This demand contributed to the Organisation’s spectacular improvement and growth.

Τεχνικοί σε τηλεφωνικό κέντρο Technicians at a telephone exchange 88

Τεχνικοί σε ώρα εργασίας Technicians at work 90

Στο τέλος της δεκαετίας του 1960 κάνουν την εµφάνισή τους οι πρώτοι τηλεφωνικοί θάλαµοι. Ο κόσµος υποδέχεται µε ενθουσιασµό αυτή την εξέλιξη, γιατί προάγει τόσο την επικοινωνία, όσο και την εξοικείωσή τους µε το τηλέφωνο. Αρχικά λειτουργούν µε κέρµατα, ενώ αργότερα, προς το τέλος της δεκαετίας του 1980, χρησιµοποιούνται οι τηλεκάρτες. Στα περίπτερα και στα µπακάλικα των χωριών υπάρχουν, παράλληλα, µικροί µετρητές συνδεδεµένοι µε το τηλέφωνο, που καταγράφουν τις χρεωστικές µονάδες και ο χρήστης του τηλεφώνου πληρώνει το ανάλογο ποσό στο τέλος του τηλεφωνήµατός του. The end of the 1960s saw the appearance of the first public telephone booths. The public showed great enthusiasm for this development, which increased not only their communications but also their familiarity with the telephone. The first ones were coin-operated while later, towards the end of the 1980s, they accepted telecards. Furthermore, kiosks and grocery stores installed meters linked to their telephones which registered the number of charging units so that customers could make a call and pay for it.

Εγκαίνια νέου τηλεφωνικού θαλάµου Inauguration of a new telephone booth 92

Τηλεφωνικός θάλαµος έξω από το τηλεφωνικό κέντρο στην Πάφο Telephone booth outside Paphos telephone exchange 94

Το 1969 ξεκινά τη λειτουργία του το Διεθνές Τηλετυπικό Κέντρο Λευκωσίας (telex), το οποίο µετά από τρία χρόνια αριθµεί 500 συνδροµητές, ενώ το 1975 τίθεται στο περιθώριο, µε τη µετατροπή του συστήµατος σε ηλεκτρονικό. In 1969, the Nicosia International Telex Exchange began operations and, within three years, had 500 subscribers. In 1975, when the system became automated, its usage was marginalised.

Προσωπικό του Διεθνούς Τηλετυπικού Κέντρου (telex) στη Λευκωσία Staff of the International Telex Exchange, Nicosia 96

Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1970 αρχίζει η εγκατάσταση του ραβδεπαφικού εξοπλισµού, που οδηγεί σε αύξηση της συνδροµητικής χωρητικότητας του τηλεφωνικού δικτύου. Είναι µια ουσιώδης εξέλιξη για τις κυπριακές τηλεπικοινωνίες, χάρη στην υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών από τη Cyta. Παράλληλα, τοποθετούνται δύο επαναληπτικοί σταθµοί, στο Πισσούρι και στην Κοίλη. In the early 1970s, the installation of crossbar equipment led to the increased subscriber capacity of the telephone network. This was a substantial development for Cypriot telecommunications, thanks to the adoption of new technology by Cyta. At the same time, two repeater stations were installed at Pissouri and Koili.

Εγκατάσταση µηχανηµάτων σε τηλεφωνικό ραβδεπαφικό κέντρο Installing crossbar equipment in a telephone exchange 98

Το 1971 εγκαινιάζεται η «Αυτόµατη Υπεραστική Τηλεφωνία», που καλύπτει αρχικά τις έξι κύριες πόλεις και τη Μόρφου, ενώ σταδιακά επεκτείνεται σε ολόκληρο το νησί. Ακολουθεί µια περίοδος αυξηµένου κύκλου εργασιών από τον Οργανισµό, που επιδιώκει την πληρέστερη κάλυψη του τόπου µε τηλεφωνικές υπηρεσίες, ώστε να εξυπηρετηθεί η ραγδαία οικονοµική ανάπτυξη. In 1971, Subscriber Trunk Dialling was launched, initially covering the six cities and Morphou and gradually expanding to cover the entire island. A period of increased turnover followed as the Organisation strove to provide the greatest possible telephone coverage in order to support the country’s rapid economic growth.

100

Εγκαίνια της Αυτόµατης Υπεραστικής Τηλεφωνίας Launch of Subscriber Trunk Dialling

101

Εγκαίνια της Αυτόµατης Υπεραστικής Τηλεφωνίας. Όλοι οι παρευρισκόµενοι φορούσαν νάιλον προστατευτικό στα παπούτσια, για προστασία του εξοπλισµού από τη σκόνη Launch of Subscriber Trunk Dialling. Those present wore nylon shoe coverings to protect the equipment from dust 102

Τηλεφωνήτριες σε ώρα εργασίας Telephone operators at work 104

Η Cyta συνεισφέρει και στην Αεροναυτιλία. Με τη λειτουργία του Κέντρου Αυτόµατης Αναµεταβίβασης Μηνυµάτων (AMSC), στις 12 Μαΐου 1970, αυτοµατοποιεί τόσο τις δηµόσιες τηλεγραφικές επικοινωνίες, όσο και αυτές της Πολιτικής Αεροπορίας. Το 1971 η Cyta εντάσσεται στη ρύθµιση της εναέριας κυκλοφορίας, υποσχόµενη την ασφάλεια στις πτήσεις. Αναλαµβάνει την αγορά και τη συντήρηση ολόκληρου του εξοπλισµού και το 1973 εγκαθιστά το πρώτο σύστηµα ενόργανης προσγείωσης (ILS) στον Πύργο Ελέγχου του Αεροδροµίου Λευκωσίας. Ταυτόχρονα, εξακολουθεί να παρέχει παράκτιες ραδιοναυτικές υπηρεσίες. Cyta also contributed to the island’s Aeronautical services. With the operation of the Automatic Message Switching Centre (AMSC) on 12 May 1970, not only were public telegraphic communications automated but so were those of the Department of Civil Aviation. In 1971 Cyta joined air traffic control, ensuring the safety of flights. It undertook the purchase and maintenance of all the equipment and in 1973 it installed the first Instrument Landing System (ILS) in the Air Traffic Control Tower at Nicosia Airport. At the same time, it continued to provide ship-to-shore services.

Τηλεφωνικό κέντρο και τηλεγραφείο στις εγκαταστάσεις του Αεροδροµίου Λευκωσίας Telephone exchange and telegraph office at Nicosia Airport 106

Ο κόσµος της Κύπρου, παρόλες τις αντιξοότητες, την περίοδο 1960 έως 1974 επιτυγχάνει το πρώτο µιας σειράς οικονοµικών θαυµάτων. Το 1974 βρίσκει τη χώρα να ανθίζει οικονοµικά µε σηµαντικές εισροές ξένου συναλλάγµατος µέσω των εξαγωγών των γεωργικών προϊόντων, των προϊόντων µεταποιητικής και κατασκευαστικής βιοµηχανίας, αλλά και µέσω του τουρισµού. Για την επίτευξη όλων των παραπάνω είναι απαραίτητη η σύνδεση του νησιού µε τον έξω κόσµο, γι’ αυτό και η Cyta εκσυγχρονίζει τις υποδοµές που διευκολύνουν τον Κύπριο έµπορο να συνεργαστεί και να ανταγωνιστεί στη διεθνή αγορά. Despite the adverse circumstances, between 1960 and 1974 the people of Cyprus achieved the first in a series of economic miracles. By 1974, the country was thriving economically, with significant inflows of foreign exchange through its exports of agricultural products and its manufacturing and construction industries, as well as from tourism. In order to achieve all this, it was essential for the island to be connected with the outside world, hence Cyta modernised its infrastructures, enabling Cypriot merchants to cooperate and compete in the international market.

108

Απόκοµµα από την εφηµερίδα «Ο Φιλελεύθερος», 24/12/1974 Clipping from «The Phileleftheros» newspaper, 24/12/1974 109

110

Τουρκική εισβολή και ανασύνταξη δυνάµεων (1974–1980) Από την τραγωδία στη δηµιουργία The Turkish invasion and Cyprus’ subsequent regrouping (1974–1980) From tragedy to creation

Όταν στις 15 Ιουλίου 1974 λαµβάνει χώρα το Πραξικόπηµα, οι πραξικοπηµατίες καταλαµβάνουν και διευθύνουν παράνοµα και εξ ολοκλήρου τις τηλεπικοινωνίες. Λίγες µόνο µέρες µετά, στις 20 Ιουλίου 1974, η Τουρκία εισβάλλει στην Κυπριακή Δηµοκρατία. Οι υπάλληλοι του Οργανισµού στη Λευκωσία, αφού ενηµερώνονται για τα συµβαίνοντα, λαµβάνουν εντολή να µεταβούν στο Κέντρο Τηλεπικοινωνιών, στο κτίριο «Ηλέκτρα», που βρίσκεται στην πρώτη γραµµή του πυρός. Οι Τούρκοι βάλλουν κατά του Κέντρου ακατάπαυστα, µε στόχο να πλήξουν την επικοινωνία της Κύπρου, τόσο εσωτερικά, όσο και µε το εξωτερικό. Η διεύθυνση και το απαραίτητο προσωπικό της Cyta παραµένουν στο καθήκον εν µέσω πυρών στα κτίρια «Ηλέκτρα» και «Σιακόλα», τα οποία βρίσκονται µια ανάσα από τους εισβολείς. Η τουρκική εισβολή και ηµικατοχή επιφέρουν µεγάλες καταστροφές. Η Cyta θρηνεί νεκρούς και αγνοούµενους υπαλλήλους, ενώ οι υποδοµές της δέχονται σοβαρό πλήγµα. When the coup d’e΄tat took place on 15 July 1974, all the country’s telecommunications were seized and operated illegally. A few days later, on 20 July 1974, Turkey mounted a military invasion of the Republic of Cyprus. The Organisation’s employees in Nicosia, having been informed of what was happening, were ordered to report to the Telecommunications Centre at Electra House, located on the front line. The Turkish forces maintained a constant barrage of fire against the Centre with the aim of damaging the island’s local and international communications. Cyta’s management and essential staff remained in their posts, under fire, in the Electra and Shacolas buildings just a stone’s throw from the invading forces. The Turkish invasion and occupation of more than a third of the island caused huge losses. Cyta mourned dead and missing members of its staff, while its infrastructures were dealt a severe blow.

112

Δηµοσίευµα εφηµερίδας Δεκέµβριος 1974 Newspaper clipping, December 1974 113

Ο επαναληπτικός σταθµός της Κοίλης βοµβαρδίζεται από τουρκικά πολεµικά, καθώς η Cyta µετρά ήδη τις απώλειες των κτιριακών εγκαταστάσεών της στις κατεχόµενες περιοχές της Κερύνειας, Αµµοχώστου, Μόρφου, Λύσης, Λευκονοίκου, Μύρτου, Γιαλούσας, Τρικώµου, Κυθραίας, Ξερού, Λαπήθου, Αγίου Αµβροσίου και Ριζοκαρπάσου. Πέραν της λειτουργικής τους αξίας, ορισµένα από αυτά τα κτίρια είναι και εξέχοντα αρχιτεκτονήµατα, στολίδια της ιστορίας του νησιού. Η Κύπρος χάνει το 37% του εδάφους της και µαζί µε αυτό τα 2/3 των πλουτοπαραγωγικών της πόρων: ένα πολύ σηµαντικό µέρος της γεωργικής παραγωγής της (Μεσαορία και Καρπασία), τα 2/3 των αναπτυγµένων τουριστικών υποδοµών της, καθώς και τη µεγαλύτερη βιοµηχανική περιοχή της. Σε συνδυασµό µε τον εκτοπισµό του 1/3 του πληθυσµού της, προκαλείται απότοµη διακοπή της οικονοµικής δραστηριότητας, όπως και µαζική ανεργία. The repeater station at Koili was bombed by Turkish warplanes. Cyta lost all its buildings in the occupied areas of Kyrenia, Famagusta, Morphou, Lysi, Lefkoniko, Myrtou, Yialousa, Trikomo, Kythraia, Xeros, Lapithos, Agios Amvrosios and Rizokarpaso. In addition to their operational value, several of these buildings boasted superb architecture and were jewels in the island’s history. Cyprus lost 37% of its territory and two thirds of its productive resources: a significant part of its agricultural production (Mesaoria and the Karpasia Peninsula), two thirds of its developed tourism infrastructure and its biggest industrial zone. This, combined with the uprooting of one third of the population, brought an abrupt halt to economic activity, accompanied by mass unemployment.

Τηλεπικοινωνιακό κέντρο και διοικητικά γραφεία στην Αµµόχωστο Telephone exchange and administration offices, Famagusta 114

Τηλεγραφείο και τηλεφωνικό κέντρο στην Πλατεία Σεραγίου, κατεχόµενη Λευκωσία Telegraph and telephone exchange, Seragio Square, in occupied Nicosia

Δεξιά σελίδα: Τηλεφωνικό κέντρο στην Κερύνεια Right page: Telephone exchange, Kyrenia 116

Παρόλα αυτά, η Κύπρος αποφεύγει την οικονοµική κατάρρευση και καταφέρνει να δηµιουργήσει ένα δεύτερο οικονοµικό θαύµα. Η Cyta δεν περιορίζεται στο να µετρά τις ζηµιές της. Αντιθέτως, αναδιπλώνεται και συµβάλλει καθοριστικά, αναλαµβάνοντας αµέσως δράση. Καθώς, το Αεροδρόµιο Λευκωσίας εµπίπτει στη Νεκρή Ζώνη, όντας πια ανενεργό, ως πρωταρχική ανάγκη τίθεται η δηµιουργία ενός Κέντρου Ελέγχου Αεροσκαφών, µέχρι την κατασκευή ενός νέου αεροδροµίου. Μέσα σε λίγες µόλις εβδοµάδες, µε πρόχειρα µέσα, η Cyta εγκαθιστά το νέο κέντρο ελέγχου αεροσκαφών, επαναφέροντας τον Κυπριακό Εναέριο Χώρο υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δηµοκρατίας. Τον Φεβρουάριο του επόµενου χρόνου, µε την υποστήριξη της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας της Ελλάδας, λειτουργεί ως χώρος αεροδροµίου ένας διάδροµος στη Λάρνακα, ο οποίος είχε χρησιµοποιηθεί από τους Άγγλους κατά τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο. Against all odds, Cyprus avoided economic and financial collapse and succeeded in achieving a second economic miracle. Cyta did not stand by, counting its losses. On the contrary, it was soon back on its feet, making a crucial contribution by taking immediate action. Since Nicosia Airport was now located in the Buffer Zone and thus inactive, the urgent need was for an Air Traffic Control centre until a new airport could be built. Within the space of a few weeks, Cyta had managed to put together a new Air Traffic Control centre and bring Cyprus’ airspace back under the control of the Republic. In February 1975, with the support of the Greek Civil Aviation Authority, a runway in Larnaca, used by the British during World War II, was brought into service as an airport.

Το Κέντρο Ελέγχου Αεροπορικών Πτήσεων στη Λευκωσία, 1974 Air Traffic Control Centre, Nicosia 1974 118

Η τουρκική εισβολή προξενεί καίρια πλήγµατα στη Cyta που χάνει το 1/3 του ενεργητικού της, όπως και του εξοπλισµού της. Όµως, την ίδια στιγµή, κάτι τέτοιο λειτουργεί και ως αφετηρία για τη δυναµική εξέλιξη και ανάπτυξή της. Με επίγνωση των ευθυνών προς το Κυπριακό Κράτος και την κοινωνία, αλλά και µε αντίληψη της σπουδαιότητας της άµεσης αναδιοργάνωσης των τηλεπικοινωνιών, ανασυντάσσει τις δυνάµεις της και εγκαινιάζει µια νέα περίοδο δραστηριοποίησης, η οποία ενισχύει και τονώνει την ήδη θεαµατική οικονοµική ανάκαµψη της Κύπρου. Έχοντας εξασφαλίσει χρηµατοδότηση από διεθνή τραπεζικά ιδρύµατα και φίλια κράτη, η Cyta σχεδιάζει και υλοποιεί ένα εντυπωσιακό αναπτυξιακό πρόγραµµα. The Turkish invasion caused crippling damage to Cyta, which lost one third of its assets and equipment. However, at the same time, this acted as a springboard for its dynamic growth and progress. Recognizing its responsibility to the State and society and fully aware of the urgency to immediately reorganise the island’s telecommunications, Cyta regrouped and inaugurated a new era of activity which reinforced and boosted Cyprus’ already spectacular economic recovery. Having secured funding from international banks and friendly nations, Cyta drew up and implemented an impressive development plan.

Πόντιση των υποθαλάσσιων καλωδίων APHRODITE και ADONIS Laying the APHRODITE and ADONIS subsea cables 120

Σηµείο προσαιγιάλωσης των υποθαλάσσιων καλωδίων APHRODITE και ADONIS, παρά το άγαλµα του Κίµωνα στη Λάρνακα APHRODITE and ADONIS subsea cables’ landing point, near the statue of Kimon, Larnaca 122

Εξίσου κορυφαία στιγµή αποτελεί και η δηµιουργία του Δορυφορικού Σταθµού «Μακάριος», αλλά και η πόντιση υποθαλάσσιων καλωδίων που συντείνουν στη δηµιουργία ενός σπουδαίου διεθνούς δικτύου. Ένα γεγονός που φέρνει καινούρια ώθηση στην υπερπόντια επικοινωνία και ανοίγει εκ νέου διαύλους για την οικονοµική ανάπτυξη του νησιού. Την ίδια περίοδο, εγκαθίστανται νέα τηλεφωνικά κέντρα σε όλη την ύπαιθρο των ελεύθερων περιοχών, εγχείρηµα που διαρκεί µερικά χρόνια. Σήµερα, η Cyta διαθέτει έναν αξιόλογο αριθµό επίγειων δορυφορικών σταθµών, συµµετέχοντας στην ανάπτυξη των πιο σηµαντικών υποθαλάσσιων συνδέσεων στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και όχι µόνο. Equally important achievements were the construction of the first Makarios Satellite Earth Station and the laying of subsea cables, which contributed to the creation of an important international network. This lent a new boost to global communications and offered new channels of assistance for the island’s economic growth. At the same time, new telephone exchanges were installed in all rural areas under government control, a project that took several years. Today, Cyta operates a significant number of satellite earth stations and participates in the development of the most important subsea cable systems in the broader Mediterranean region and beyond.

Ανέγερση του Δορυφορικού Σταθµού «Μακάριος» Construction of Makarios Satellite Earth Station 124

Οι αεροναυτικές επικοινωνίες αποκαθίστανται τον Φεβρουάριο του 1975, µε την έναρξη της λειτουργίας του νέου Αεροδροµίου στη Λάρνακα. Στο νέο Κέντρο Ελέγχου Εναέριας Κυκλοφορίας της Λευκωσίας, για πρώτη φορά τοποθετείται ραντάρ, ένα σπουδαίο βήµα προς τον εκσυγχρονισµό της πολιτικής αεροπορίας, η οποία λειτουργεί µέχρι και τις µέρες µας. Aeronautical communications were restored in February 1975 with the operation of the new Larnaca Airport. For the first time, radar was installed in the new Air Traffic Control centre in Nicosia, marking an important step towards the modernisation of civil aviation which continues to operate to this day.

Ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας στο Κέντρο Ελέγχου Αεροπορικών Πτήσεων στη Λευκωσία Air Traffic Controllers in the Air Traffic Control Centre in Nicosia 126

Σταθµός αναµετάδοσης µικροκυµµατικών ζεύξεων και ραδιοανίχνευσης (ραντάρ) στα Κιόνια Repeater and radar station, Kionia 128

Τον Ιούνιο 1975 η αυτόµατη διεθνής τηλεφωνική υπηρεσία διαθέτει στους συνδροµητές τη δυνατότητα να επικοινωνούν, χωρίς τη µεσολάβηση τηλεφωνήτριας. Την ίδια χρονιά αυτοµατοποιείται και η τηλετυπική υπηρεσία (Telex). In June 1975 the automatic international telephone service was launched, enabling subscribers to call abroad without the assistance of an operator. The same year saw the automation of the Telex service.

Προσωπικό του Διεθνούς Τηλετυπικού Κέντρου (telex) στη Λευκωσία. Η υπηρεσία συνέχισε να προσφέρεται µέσω χειριστών Staff of the International Telex Exchange Centre, Nicosia. The service continued to be offered manually 130

132

Το µεγάλο άλµα. Η µετάβαση στην ψηφιακή τεχνολογία (1980–2000) The great leap. The transition to digital technology (1980–2000)

Εγκαίνια του Δορυφορικού Σταθµού «Μακάριος», το 1982 Inauguration of the Makarios Satellite Earth Station in 1982

134

Η µετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή εποχή αποτελεί εξαιρετικό άλµα για τις κυπριακές τηλεπικοινωνίες. Τη δεκαετία του 1980 ξεκινά η τοποθέτηση των πρώτων ψηφιακών τηλεφωνικών κέντρων και συστηµάτων µετάδοσης, µε τα πρώτα από αυτά να λειτουργούν το 1986. Με την παράλληλη ανάπτυξη του σταθερού δικτύου πρόσβασης και την ολοκλήρωση του έργου, όλα τα σπίτια, σε πόλεις και χωριά, καλύπτονται πια από το νέο τηλεφωνικό δίκτυο. The transition from the analogue to the digital era was a huge step for Cypriot telecommunications. The 1980s began with the installation of the first digital telephone exchange and transmission systems, the first of which came into operation in 1986. With the parallel development of the fixed access network, all homes in cities and villages were connected to the new telephone network, by the completion of the project.

Ψηφιακό τηλεφωνικό κέντρο Digital telephone exchange 136

Η ψηφιακή τεχνολογία αναβαθµίζει την ποιότητα των υπηρεσιών και προσφέρει σειρά νέων διευκολύνσεων στους καταναλωτές και στις επιχειρήσεις. Digital technology improved the quality of existing services and provided a range of new facilities to residential customers and businesses.

Ηλεκτρονική Υπηρεσία Πληροφοριών Καταλόγου 192 Digital Directory Enquiries Service 192 138

Ηλεκτρονική επεξεργασία δεδοµένων Electronic data processing

Ηλεκτρονικό τηλετυπικό κέντρο Automated telex centre 140

Η Cyta, όµως, ήδη κοιτάζει στο µέλλον και ετοιµάζεται για τα ασύρµατα κυψελικά κέντρα, δηλαδή την κινητή τηλεφωνία. Το 1988 τοποθετεί το πρώτο σύστηµα κινητής, το Σκανδιναβικό NMT 900. Τον ίδιο χρόνο εγκαθίστανται και τα πρώτα τηλέφωνα άµεσης ανάγκης στους αυτοκινητόδροµους, ιδιοκτησίας του Κράτους, τα οποία, όµως, συντηρούνται από τη Cyta. Cyta, however, was already looking to the future and preparing for wireless cellular communication – mobile telephony. In 1988, it installed the first Scandinavian NMT900 mobile system. The same year, the first emergency telephones were installed on the island’s highways, owned by the State but maintained by Cyta.

Υπηρεσία ραδιοτηλεφωνίας Radiotelephony service 142

Τηλέφωνα SOS στους αυτoκινητόδροµους Emergency telephones on highways 144

Το 1989 προβαίνει σε ένα σηµαντικό βήµα, σηµείο καµπής για την εξέλιξή της. Προσλαµβάνει τα πρώτα στελέχη του νεοσύστατου Τµήµατος Πληροφορικής, µε σκοπό την αυτοµατοποίηση του Οργανισµού, εγκαινιάζοντας µια καινούρια πελατοκεντρική προσέγγιση. Για πρώτη φορά, οι λογαριασµοί του κάθε πελάτη ενοποιούνται και αυτοµατοποιούνται οι διαδικασίες εξυπηρέτησης πελατών, η διαχείριση λογαριασµών, καθώς και ο τρόπος σχεδιασµού του δικτύου. Ταυτόχρονα, δηµιουργούνται Kαταστήµατα Cyta σε όλη την Κύπρο, τα οποία διευκολύνουν την επαφή του κοινού µε τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της, καθώς και την καλύτερη εξυπηρέτησή του. In 1989, Cyta took a significant step which proved to be another milestone in the Organisation’s growth: it recruited the first members of staff for the newly created IT Department, the objective of which was to bring automation to Cyta and launch a new customer-centric approach to business. For the first time, each customer’s bills were unified in a single bill while customer service, bill management and network design processes were automated. At the same time, Cytashops were established all over Cyprus, facilitating the public’s contact with Cyta’s products and services as well as improved customer service.

Στελέχη του νεοσύστατου Tµήµατος της Πληροφορικής Staff of the newly created IT Department 146

Τεχνικοί σε ώρα εργασίας Technical staff at work

148

Υπογραφή συµφωνίας για την πόντιση του υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος CADMOS, 1994 Signing of agreement for the laying of the CADMOS subsea cable system, 1994

Πόντιση του υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος TEFKROS, 1994 Laying of the TEFKROS subsea cable system, 1994 150

Το 1995 είναι σταθµός στην ιστορία των τηλεπικοινωνιών της Κύπρου: τον Απρίλιο η CYTAGSM ξεκινά την παροχή υπηρεσιών ψηφιακής κινητής τηλεφωνίας µέσω του δικτύου GSM, αρχικά µε δυνατότητα 12.000 συνδροµητών. Μέχρι τον Δεκέµβριο της ίδιας χρονιάς και λόγω της ζήτησης, οι δυνατότητες της υπηρεσίας αναβαθµίζονται σε 24.000 συνδροµητές. 1995 was yet another landmark in the history of telecommunications in Cyprus: In April, CYTAGSM began providing digital mobile telephone services via the GSM network, initially with a capacity to serve 12.000 subscribers. By December, due to the huge demand, the capacity of service was doubled to accommodate 24.000 subscribers.

Η πρώτη κάρτα SIM της κινητής τηλεφωνίας The first mobile phone SIM card

152

Δηµοσιογραφική διάσκεψη για την εξαγγελία τou Ψηφιακού Συστήµατος Κινητής Τηλεφωνίας CYTAGSM Press conference announcing the launch of CYTAGSM Mobile Telephony

153

Τον Σεπτέµβριο της ίδιας χρονιάς η Cytanet προσφέρει την «Υπηρεσία Πρόσβασης στο Διαδίκτυο», που έρχεται ν’ αλλάξει τον κόσµο και να εκδηµοκρατικοποιήσει τις τηλεπικοινωνίες. Αρχικά, η σύνδεση στο διαδίκτυο γίνεται µέσω του σταθερού τηλεφωνικού δικτύου, µε κλήση σε τοπικό αριθµό. Η ανάγκη των πελατών, όµως, να παραµένουν συνδεδεµένοι στο διαδίκτυο για µεγάλα χρονικά διαστήµατα, οδηγεί πολλά νοικοκυριά στο να ζητήσουν και δεύτερη τηλεφωνική σύνδεση. Και η Cyta ανταποκρίνεται. In September of the same year, Cytanet launched its Internet Access Service, allowing Cypriots to connect to the World Wide Web, which would change the world and democratize telecommunications. Initially, access was given through a fixed dial-up connection. Customers’ need to remain connected to the Internet for long periods led many households requesting a second telephone line. Cyta responded promptly.

154

Παρουσία της CYTANET, στην 1η Έκθεση Υπηρεσιών «CyServ 1995» CYTANET participates in the 1st CyServ exhibition in 1995

155

2η Εξειδικευµένη Έκθεση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Διαδικτύου, 1999 2nd Specialist Computer and Internet Exhibition,1999 156

Η Κύπρος έχει πια τη δυνατότητα της άµεσης επικοινωνίας µε κάθε γωνιά της υφηλίου. Η επικοινωνία αυτή διαθέτει ταυτόχρονα εικόνα, ήχο και δεδοµένα. Η ενηµέρωση και τα ΜΜΕ αποκτούν άλλες διαστάσεις. Οι αποστάσεις εκµηδενίζονται και οι ορίζοντες κάθε δραστηριότητας και επαγγέλµατος διευρύνονται θεαµατικά. Cyprus now had the ability to communicate directly with every corner of the globe, with simultaneous image, voice and data transmission. News and the media took on a completely new dimension. Distances were reduced to zero while the horizons of every activity and profession opened up in a spectacular way.

158

Ταυτόχρονα, στις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας πραγµατοποιούνται µεγάλα βήµατα. Υπερδιπλασιάζεται η κάλυψη της αρχικά προβλεπόµενης ζήτησης και σταδιακά βελτιώνεται η ποιότητα της παρεχόµενης υπηρεσίας. Η εισαγωγή το 1997 του Ψηφιακού Δικτύου Ενοποιηµένων Υπηρεσιών, του γνωστού ISDN, αποτελεί ένα ακόµα σηµαντικό βήµα προς την ψηφιακή εποχή και την εξέλιξη των υπηρεσιών της Cyta. Προσφέρει πολύ υψηλότερες ταχύτητες στη µεταφορά της ψηφιοποιηµένης και ενοποιηµένης πλέον πληροφορίας (εικόνας, φωνής, δεδοµένων και κειµένου), καθώς και αναβαθµισµένη σηµατοδοσία που επιτρέπουν την ταυτόχρονη οπτική και ακουστική επικοινωνία (εικονοτηλεφωνία και τηλεδιάσκεψη), την αποστολή τηλεοµοιοτυπικών µηνυµάτων, τη διασύνδεση υπολογιστών και τη µεταφορά δεδοµένων και αρχείων κειµένου, τη σύνδεση ιδιωτικών τηλεφωνικών κέντρων, τη σύνδεση στο διαδίκτυο κ.ά., συµβάλλοντας έτσι στην εξέλιξη υπηρεσιών, όπως είναι η τηλεκπαίδευση, οι ηλεκτρονικές αγορές, η τηλεϊατρική και αλλού. At the same time, mobile telephone services were making huge leaps. Coverage of the originally predicted demand was doubled again and again and service quality improved considerably. The launch of the Integrated Services Digital Network (ISDN) in 1997 marked another significant step towards the digital era and the growth of Cyta’s services. It offered much faster speeds for the simultaneous digital transmission of image, voice, data and text, as well as upgraded signalling, enabling simultaneous audio and visual communication (videotelephony and teleconferencing), faxing, computer connectivity, data and document transmission, PBX links, internet access and more, thereby contributing to the growth of services such as distance learning, e-commerce, telemedicine and more.

Τηλεδιάσκεψη µέσω εικονοτηλεφώνου και οθόνης ηλεκτρονικού υπολογιστή Teleconferencing via videophone and a computer screen 160

Το 1999 ολοκληρώνεται η ψηφιοποίηση του δικτύου της Cyta και ξεκινά η παροχή της προπληρωµένης υπηρεσίας κινητής τηλεφωνίας, µε την εµπορική επωνυµία SYMPHONY. In 1999, the digitization of Cyta’s network is completed and the prepaid mobile telephone service is launched under the SYMPHONY brand name..

Δηµοσιογραφική διάσκεψη για την εξαγγελία της νέας προπληρωµένης υπηρεσίας κινητής τηλεφωνίας SYMPHONY Press conference announcing the launch of the SYMPHONY prepaid mobile telephone service 162

Εγκατάσταση σταθµού GSM, µε ελικόπτερο της Αστυνοµίας Κύπρου, στο Πισσούρι Installation of a GSM base transceiver station at Pissouri, assisted by a police helicopter 164

166

Γέφυρα επικοινωνίας µε το µέλλον (2000–2021) A bridge of communication with the future (2000–2021)

Η πορεία της Κύπρου προς την Ευρώπη και η ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, σηµατοδοτεί µια νέα εποχή για όλους. Παράλληλα, η ταχεία τεχνολογική πρόοδος επιφέρει κοσµογονικές αλλαγές στον χώρο των επικοινωνιών σε παγκόσµιο επίπεδο, µε τη σύγκλιση των τεχνολογιών πληροφορικής και των µέσων ηλεκτρονικής επικοινωνίας. Στη νέα χιλιετία, η Cyta συνεχίζει να ανεώνεται και να εκσυγχρονίζεται. Ο πελάτης τίθεται στο επίκεντρο κάθε δραστηριότητάς της. Δηµιουργεί τα δίκτυα του µέλλοντος, ως αναπόσπαστο κοµµάτι του οικονοµικού και κοινωνικού ιστού της χώρας. Οι προκλήσεις µε τις οποίες έρχεται αντιµέτωπη είναι τεράστιες, ενώ µερικές από αυτές πρωτόγνωρες, όπως η ελευθερoποίηση της αγοράς των τηλεπικοινωνιών. Το νέο τηλεπικοινωνιακό τοπίο καταργεί το µονοπώλιο της Cyta, αλλά την ίδια στιγµή, την ωθεί να βελτιώνεται, προσφέροντας ακόµα περισσότερες και καλύτερες υπηρεσίες, συγκρινόµενη µέσα σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον. Cyprus’ European course, culminating in its accession to the European Union in 2004, marked the start of a new era for all. At the same time, rapid technological advancements were bringing colossal changes to the telecommunications sector on a global scale, with the convergence of IT and electronic communications. In the new millennium, Cyta continued to upgrade and modernise, placing the customer at the core of its every activity. It worked on creating the networks of the future, as an integral part of the country’s economic and social fabric. The challenges it was called to deal with were enormous and some unprecedented, such as the liberalisation of the telecommunications market. The new telecommunications landscape brought an end to Cyta’s monopoly but, at the same time, encouraged its improvement in offering even more and better services in an extremely competitive environment.

Δηµιουργείται το πρότυπο κατάστηµα Cytashop στη Λεµεσό µε θεµατικές ενότητες, 2004 A model Cytashop, with themed sections, opened in Limassol in 2004 168

Αξιοποιώντας τη γεωγραφική θέση του νησιού, η Cyta αναπτύσσει ένα εκτεταµένο υποβρύχιο δίκτυο οπτικών ινών, που συνδέει την Κύπρο µε γειτονικά κράτη και από εκεί µε την Ευρώπη, την Αµερική και τον υπόλοιπο κόσµο. Σε συνδυασµό µε την υποδοµή των επίγειων δορυφορικών σταθµών της, οι υποδοµές δικτύου της Cyta καθιερώνουν τη χώρα µας ως ένα σπουδαίο τηλεπικοινωνιακό κόµβο στην Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα, ενισχύουν τον ρόλο της Κύπρου, αλλά και της ίδιας της Cyta, καθιστώντας την γέφυρα επικοινωνίας µεταξύ Ανατολής και Δύσης, αυξάνοντας τις επιχειρηµατικές ευκαιρίες και δίνοντας πρόσβαση σε νέες αγορές στον τηλεπικοινωνιακό διάδροµο µεταξύ Ασίας, Ανατολικής Αφρικής και Ευρώπης. Making the most of the island’s geographic location, Cyta developed an extensive subsea fiber optic cable network, linking Cyprus with its neighbours and, through them, with Europe, America and the rest of the world. In conjunction with its satellite earth stations, Cyta’s network infrastructure established the country as an important telecommunications hub in the Eastern Mediterranean. At the same time, it reinforced the role of Cyprus and of Cyta itself, by making it a bridge of communication between East and West, increasing business opportunities and providing access to new markets in Asia, East Africa and Europe.

Πόντιση υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος ALEXANDROS Laying of the ALEXANDROS subsea cable system 170

Το 2000 η Cyta εισάγει καινοτόµες υπηρεσίες για την εποχή, όπως τα γραπτά µηνύµατα (SMS) και την προπληρωµένη τηλεφωνία soeasy, στην κινητή. Ταυτόχρονα, υλοποιείται και το νέο δίκτυο µεταφοράς δεδοµένων σε πολύ πιο υψηλές ταχύτητες, Frame Relay και ATM, για τις αυξηµένες ανάγκες των επιχειρηµατικών πελατών. Τον ίδιο χρόνο εισάγεται και η Υπηρεσία CytaW@P, που είναι ουσιαστικά το πρώτο βήµα για τη σύνδεση στο διαδίκτυο µέσω της κινητής τηλεφωνίας. Το 2001 εφαρµόζεται το νέο «Εθνικό Σχέδιο Αριθµοδότησης» το οποίο αντικαθιστά τον εξαψήφιο αριθµό των τηλεφώνων µε οκταψήφιο. In 2000, Cyta launched more innovative services, including text messaging (SMS) and the soeasy prepaid telephone service for mobile phones. At the same time, it introduced the new high-speed data transmission network, Frame Relay and ATM services to cater for the increased needs of its business customers. The same year saw the launch of CytaW@P, which was essentially the first step towards mobile Internet access. In 2001, a new national numbering scheme was implemented, replacing the previous six-digit telephone numbers with eight-digit ones.

Η προπληρωµένη υπηρεσία κινητής τηλεφωνίας, αναβαθµισµένη µε νέο όνοµα The prepaid mobile telephone service is upgraded and given a new name 172

Παρουσία της Cyta στη Διεθνή Έκθεση Κύπρου, 2001. Την ίδια χρονιά, συµπληρώνει 40 χρόνια από την ίδρυσή της Cyta participates in the Cyprus International Fair, 2001. The year marks its 40th anniversary

174

Η πιο σηµαντική είδηση της χρονιάς είναι, όµως, η προσφορά υπηρεσιών ευρυζωνικής πρόσβασης στο διαδίκτυο, µέσω της υπηρεσίας i-choice και NetRunner. Μέσω της τεχνολογίας του ψηφιακού συνδροµητικού εξοπλισµού DSL (Digital Subscriber Line), παρέχεται συνεχής σύνδεση στο διαδίκτυο µε σταθερή µηνιαία χρέωση. Στην ουσία, το απλό τηλεφωνικό καλώδιο µετατρέπεται σε δίαυλο ψηφιακής επικοινωνίας µεγάλου εύρους, που επιτρέπει στους πελάτες να σερφάρουν στο διαδίκτυο και την ίδια στιγµή να µιλούν στο τηλέφωνο. Το 2002 αρχίζει η εµπορική λειτουργία της «Υπηρεσίας Δεδοµένων Κινητής Τηλεφωνίας» GPRS, ενώ το 2003 είναι η χρονιά της ελευθεροποίησης του τοµέα των τηλεπικοινωνιών. The most important development of the year, however, was the provision of broadband Internet access via i-choice and NetRunner. Digital Subscriber Line (DSL) technology allowed customers to have an always-on Internet connection for a fixed monthly charge. In essence, the simple telephone cable was transformed into a broadband digital communications channel, enabling users to simultaneously browse the Internet and make telephone calls. In 2002, the GPRS (General Packet Radio Service) mobile data transmission came into commercial operation, while 2003 was the year in which the liberalisation of the telecommunications market became a reality.

Παρουσίαση της Υπηρεσίας i-choice στη Διεθνή Έκθεση Κύπρου, 2003 The i-choice Service at the Cyprus International Fair, 2003 176

Παρουσία της Cyta στην Έκθεση OFFITEC 2002 Cyta participates in OFFITEC 2002 178

Το 2004, η Κυπριακή Δηµοκρατία γιορτάζει την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Οργανισµός παρουσιάζει τις νέες του υπηρεσίες. Υπογράφει συµφωνία συνεργασίας µε τον διεθνή κολοσσό κινητής τηλεφωνίας, Vodafone, γεγονός που οδηγεί στη µετονοµασία της υπηρεσίας CYTAGSM σε Cytamobile-Vodafone, την πρώτη υπηρεσία που αξιοποιεί τις δυνατότητες του δικτύου 3G µε υπηρεσίες φωνής, µηνυµάτων SMS/MMS, δεδοµένων και βιντεοκλήσεων. In 2004, the Republic of Cyprus celebrated its accession to the European Union and Cyta presented its new services. It signed a cooperation agreement with the global mobile telephony giant, Vodafone, which led to the renaming of the CYTAGSM service to Cytamobile-Vodafone, the first service to exploit the capabilities of the 3G network by offering voice calls, SMS/MMS messaging, data transmission and videocalls.

Η Cyta ανακοινώνει τη συµφωνία συνεργασίας της µε τη Vodafone Cyta announces its cooperation agreement with Vodafone 180

Η Cytamobile-Vodafone, φέρνει το πιστό αντίγραφο του αγωνιστικού µονοθέσιου της FerrariF1του Michael Schumacher, προβάλλοντας έτσι το ανανεωµένο της πρόσωπο Cytamobile-Vodafone launches its new image by exhibiting an exact replica of Michael Schumacher’s FI Ferrari in Cyprus 182

Το 2005 εισάγεται η υπηρεσία ασύρµατης σύνδεσης στο διαδίκτυο µέσω WiFi, µε την εµπορική ονοµασία CYTANET WiFi Zone, που αργότερα θα µετονοµαστεί σε Cytanet Wireless Zone. Δηµιουργούνται WiFi hotspots σε καφετερίες και άλλους πολυσύχναστους χώρους, καθώς είναι η εποχή που ο κόσµος αναζητά ένα σηµείο WiFi, ώστε να συνδεθεί στο διαδίκτυο. In 2005, Internet access via WiFi was introduced under the Cytanet WiFi Zone name (later changed to Cytanet Wireless Zone). WiFi hotspots were set up in cafe’s and other busy venues as more and more people sought out a WiFi connection to the Internet.

Η Cyta, σε συνεργασία µε τις κοινότητες των επαρχιών, δηµιουργεί WiFi Hotspots και στα χωριά της υπαίθρου In collaboration with district communities, Cyta sets up WiFi Hotspots in rural villages 184

Τα ευρυζωνικά προϊόντα αναγνωρίζονται από τον Οργανισµό ως στρατηγικής σηµασίας για την ενίσχυση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας και τη µετεξέλιξη της κυπριακής κοινωνίας σε µια κοινωνία πληροφορίας και γνώσης. Η Cyta ανήκει στους πρώτους τηλεπικοινωνιακούς οργανισµούς στον κόσµο που αξιοποιούν τις ευρυζωνικές υπηρεσίες µε τεχνολογία ADSL, προσφέροντας ένα ολοκληρωµένο πακέτο υπηρεσιών τριπλού παιγνιδιού (triple play), συγκεκριµένα, ταυτόχρονη χρήση ψηφιακής και διαδραστικής τηλεόρασης, τηλεφωνίας και γρήγορου διαδικτύου, µέσω µιας απλής γραµµής. Η υπηρεσία ψηφιακής και διαδραστικής τηλεόρασης, στην αρχή µε την επωνυµία miVision και στη συνέχεια Cytavision, είναι µια από τις πιο καινοτόµες υπηρεσίες του Οργανισµού για εκείνη την περίοδο. Οι πελάτες της µπορούν να απολαµβάνουν µεγάλο αριθµό ξένων θεµατικών καναλιών, όλα τα κυπριακά κανάλια παγκύπριας εµβέλειας, µέχρι και ζωντανές αποκλειστικές µεταδόσεις σηµαντικών αθλητικών γεγονότων. The strategic importance of broadband products for the strengthening of electronic communications and the evolution of Cyprus into an information society was recognised early on by Cyta. It became one of the first telecommunication organisations in the world to provide broadband services using ADSL technology and offering a triple play bundle of services – the simultaneous use of digital interactive TV, telephony and fast Internet – via a single line. At the time, the digital interactive television service, initially called miVision and subsequently Cytavision, was one of Cyta’s most innovative services. Viewers were offered a large choice of thematic foreign channels, all the national Cypriot channels and exclusive live broadcasts of major sports events.

Παρουσίαση της νέας Υπηρεσίας miVision στη Διεθνή Έκθεση Κύπρου, 2004 The miVision Service at the Cyprus International Fair, 2004 186

Το 2008 φέρνει µια ριζική αλλαγή στην εµπορική ταυτότητα του Οργανισµού, που σηµατοδοτεί το ξεκίνηµα της νέας εποχής της Cyta. Η ανανέωση της εταιρικής ταυτότητας ολοκληρώνεται µε την καθιέρωση του ονόµατος Cyta ως επίσηµης εµπορικής επωνυµίας. Το µήνυµα, «Νιώσε κοντά, φτάσε µακριά», δεν θα µπορούσε να ήταν περισσότερο αληθινό, αποτυπώνοντας την εµβέλεια των δυνατοτήτων στην επικοινωνία ενός νέου συναρπαστικού κόσµου. Το 2009 οι συµφωνίες συνεργασίας της Cyta µε γειτονικά κράτη (Αίγυπτο, Συρία, Λίβανο), βοηθούν στην ανάπτυξη και επέκταση του διεθνούς δικτύου της. Στο ίδιο πλαίσιο λειτουργεί και η διεθνής περιαγωγή σε πλοία και αεροπλάνα από τη Cytamobile-Vodafone και το 2010 εγκαθίσταται στην Κύπρο το µεγαλύτερο δίκτυο ασύρµατης πρόσβασης στο διαδίκτυο, βασισµένο στην τεχνολογία WiFi. Αξιοποιώντας έγκαιρα τις τεχνολογικές εξελίξεις και τη σύγκλιση των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής, η Cyta είναι ο πρώτος Οργανισµός στην Κύπρο που παρέχει ένα ευρύ φάσµα καινοτόµων υπηρεσιών και λύσεων τηλεπληροφορικής, συµπεριλαµβανοµένων σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, διαδικτύου και τηλεόρασης (quadruple play). Drastic changes to the Organisation’s commercial identity in 2008 signalled the start of a new era. The revamping of its corporate identity was completed with the establishment of “Cyta” as its official brand name. The slogan “Get closer, touch the World” could not have been more appropriate, identifying as it did the range and capability of communications in an exciting new world. In 2009, cooperation agreements with neighbouring countries (Egypt, Syria, Lebanon) helped with the growth and expansion of Cyta’s international network. Furthermore, Cytamobile-Vodafone introduced international roaming for ships and aircraft, while 2010 saw the establishment of the biggest wireless Internet access network in Cyprus, based on WiFi technology. Through its timely adoption of technological advances and the convergence of telecommunications and IT, Cyta became the first organisation in Cyprus to provide a broad range of innovative telematics services and solutions, including fixed and mobile telephony, Internet and TV (quadruple play).

H Cyta µε νέα εταιρική ταυτότητα στη Διεθνή Έκθεση Κύπρου Cyta with its new corporate identity at the Cyprus International Fair 188

Το 2011, η Cyta γιορτάζει 50 χρόνια από την ίδρυσή της In 2011, Cyta celebrates its 50th anniversary 190

Παρόλη την οικονοµική κρίση της περιόδου, που κλιµακώνεται το 2011 µε την καταστροφική έκρηξη του ηλεκτροπαραγωγικού σταθµού στο Μαρί και κορυφώνεται το 2013 µε το κούρεµα των τραπεζικών καταθέσεων, ο Οργανισµός παραµένει παραγωγικός, δηµιουργικός, κερδοφόρος και αρωγός του Κράτους. Όπως και πριν, έτσι και τώρα η Cyta συµβαδίζει µε τις εξελίξεις, όντας βασικός πυλώνας ανάπτυξης της κυπριακής κοινωνίας και οικονοµίας και στηρίζοντας την Πολιτεία µε κάθε τρόπο. Despite the financial/economic crisis, which worsened in 2011 with the deadly explosion at the Mari power station and culminated in 2013 with the haircut of bank deposits, the Organisation remained productive, creative and profitable, supporting the State. Cyta, once again, rose to the occasion as a key pillar of the economy and society.

Υπέργεια διάβαση Cyta στη Λεµεσό Cyta footbridge in Limassol 192

Ταυτόχρονα, προσαρµόζει τη στρατηγική της µε τρόπο που ευκολύνει τους πελάτες της να ανταποκριθούν στις αντίξοες συνθήκες της οικονοµικής κρίσης. Με την εισαγωγή των προγραµµάτων RED, αφενός βοηθά τους πελάτες της Cytamobile-Vodafone να ανταπεξέλθουν µε επιτυχία στα νέα δεδοµένα και αφετέρου, καθιερώνει την κινητή τηλεφωνία ως το κατεξοχήν µέσο επικοινωνίας των Κυπρίων. Για πρώτη φορά, παρέχονται προγράµµατα µε συµπεριλαµβανόµενο περιεχόµενο (χρόνο οµιλίας, αριθµό SMS, όγκο δεδοµένων Mobile Internet) σε προκαθορισµένη τιµή, τα οποία οδηγούν την Κύπρο στην εποχή του Mobile Internet. Ως επακόλουθο του γεγονότος αυτού, η χρήση των κοινωνικών δικτύων ανθίζει. At the same time, it adapted its strategy in order to allow its customers to deal with the adverse situation created by the financial crisis. The introduction of its RED plans helped Cytamobile-Vodafone customers respond successfully to the new reality, whilst making mobile telephony the most popular means of communication amongst the Cypriots. For the first time, plans were offered which included content (talk time, SMS, Mobile Internet) for a fixed price, taking Cyprus into the Mobile Internet era. As a result, social media use flourished.

H Cytamobile-Vodafone παρουσιάζει τα νέα προγράµµατα συµβολαίου RED 194

Cytamobile-Vodafone presents its new RED plans

Το 2015, η κινητή τηλεφωνία γίνεται 4ης γενεάς, δηλαδή τεχνολογίας 4G, που σήµερα καλύπτει το 97% του πληθυσµού της ελεύθερης Κύπρου. Η αναβάθµιση εξελίσσεται µε την τεχνολογία 4.5G στα κύρια αστικά κέντρα και τις τουριστικές περιοχές. Το 2017 ξεκινούν τεχνικές µελέτες για την εισαγωγή της τεχνολογίας 5G. In 2015, 4G technology was introduced to mobile telephony, which by then covered 97% of the population. It was subsequently upgraded to 4.5G in the main urban centres and tourist areas. In 2017, the first technical studies were conducted on the introduction of 5G technology.

H Cytamobile-Vodafone παρουσιάζει το δίκτυο τεχνολογίας 4.5G Cytamobile-Vodafone presents the 4.5G network 196

H Cytamobile-Vodafone παρουσιάζει το δίκτυο τεχνολογίας 4.5G στις παραλίες Cytamobile-Vodafone promotes the 4.5G network on beaches 198

Το 2018 εισάγεται το δίκτυο οπτικών ινών, Cyta Fiber, σε συνδυασµό µε την περαιτέρω αναβάθµιση του δικτύου κινητής τηλεφωνίας, µε στόχο να προσφέρονται στο κυπριακό κοινό ταχύτητες µέχρι και 1 Gigabit. Πρόκειται για το µεγαλύτερο έργο αναβάθµισης των εθνικών τηλεπικοινωνιακών υποδοµών µέχρι σήµερα. The Cyta Fiber network was launched in 2018, in conjunction with further upgrades to the mobile telephone network, with the aim of offering users speeds of up to 1 Gigabit. This still is the biggest upgrade to the country’s national telecommunications infrastructure to date.

H Cyta παρουσιάζει τα δίκτυα νέας γενιάς, σε εκδήλωση η οποία τελούσε υπό την αιγίδα του Προέδρου της Κυπριακής Δηµοκρατίας Cyta presents its new generation networks at an event held under the auspices of the President of the Republic 200

Το 2019 η Cyta ανακοινώνει τη λειτουργία του πρώτου πιλοτικού δικτύου 5G στην Κύπρο, το οποίο θα της χαρίσει την απαραίτητη τεχνογνωσία και εµπειρία, πριν την εµπορική λειτουργία του. Με την ολοκλήρωση του κύκλου των αδειοδοτήσεων των συχνοτήτων και την ετοιµασία της υποδοµής µέσα στο 2020, η Cyta ανακοινώνει, στις αρχές της νέας δεκαετίας, την έναρξη της εµπορικής λειτουργίας του πρώτου δικτύου 5G στην Κύπρο από τη Cytamobile Vodafone, σηµατοδοτώντας την είσοδο της χώρας στη νέα ψηφιακή εποχή. In 2019, Cyta announced the operation of the first 5G pilot network in Cyprus, which would provide it with the necessary know-how and expertise for its eventual commercial operation. Upon the completion of the frequency licencing round and infrastructure preparations in 2020, Cyta began the new decade by announcing the start of commercial operations by Cytamobile-Vodafone of the first 5G network in Cyprus, marking the country’s entry into the new digital era.

Ανατολή µιας νέας εποχής στην επικοινωνία. Η Cyta παρουσιάζει την πρώτη 5G κλήση, µε ολογραφική εικόνα, στην Κύπρο Dawn of a new era in communications. Cyta presents the first 5G holographic call in Cyprus 202

Οι υποδοµές ηλεκτρονικών επικοινωνιών νέας γενιάς, συµπεριλαµβανοµένου και του οπτικού δικτύου, αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο στον οποίο οικοδοµείται και στηρίζεται το πολυδιάστατο έργο της ψηφιακοποίησης της Κύπρου. Οι σηµαντικές αυτές επενδύσεις ισχυροποιούν τη θέση της Cyta ως τον κατ’ εξοχήν παροχέα πρωτοποριακών και ολοκληρωµένων τηλεπικοινωνιακών λύσεων που στηρίζονται στην εξέλιξη των αξιόπιστων τεχνολογικών υποδοµών. Παράλληλα, επιβεβαιώνουν ότι η τεχνολογική υπεροχή των δικτυακών υποδοµών της Cyta διαφοροποιεί και κατατάσσει την Κύπρο στην οµάδα εκείνων των λίγων, ξεχωριστών κρατών που διαθέτουν την απαραίτητη ψηφιακή συνδεσιµότητα για τη µετάβασή τους στην κοινωνία του Gigabit. A new generation electronic communications infrastructure, including the optical fiber network, serves as the cornerstone on which the multidimensional project of the digitalization of Cyprus will be built and explored. These significant investments strengthen Cyta’s position as the pre-eminent provider of advanced integrated telecommunications solutions based on the development of reliable technological infrastructure. At the same time, they confirm that the technological superiority of Cyta’s network infrastructure adds value to Cyprus, making it one of a small group of outstanding nations with the necessary digital connectivity to take them forward into the Gigabit era.

Οι άνθρωποι πίσω από το δίκτυο οπτικών ινών The people behind the fiber optic network 204

Μέσα σε ένα διαρκώς µεταβαλλόµενο περιβάλλον, όπως αυτό των διεθνών τηλεπικοινωνιών, η Cyta διακρίνει τα σηµάδια των καιρών και εξελίσσει τη στρατηγική της, έτσι ώστε να µπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσµατικά στη νέα εποχή. Αναβαθµίσεις γίνονται και σε υποδοµές σηµαντικών δορυφορικών συστηµάτων, που ισχυροποιούν ακόµη περισσότερο τη θέση του Οργανισµού. Η επέκταση των δορυφορικών υπηρεσιών της Cyta επιτρέπει την πρόσβαση στα κυριότερα δορυφορικά συστήµατα, διασφαλίζοντας τη δυνατότητα της παγκόσµιας διασύνδεσής της. Ταυτόχρονα, συνεχίζονται οι αναβαθµίσεις των απευθείας διεθνών υποθαλάσσιων συνδέσεων. Η σύνδεση της Κύπρου µε το εξωτερικό για τηλεφωνία, διαδίκτυο και µισθωµένες συνδέσεις υλοποιείται µέσω των καλωδιακών σταθµών της Cyta στην Κύπρο και εννέα συνολικά υποβρύχιων καλωδιακών συστηµάτων. In the constantly changing environment of international telecommunications, Cyta recognises the signs of the times and develops its strategy to respond effectively to the demands of the new era. Upgrades are carried out on the significant satellite systems, which further strengthen the Organisation’s position. The expansion of Cyta’s satellite services provides access to the world’s main satellite systems, securing its global connectivity. At the same time, it continues to upgrade its direct subsea cable links. Cyprus’ international connections for telephony, Internet and leased services are implemented via Cyta’s landing stations in Cyprus and a total of nine subsea cable systems.

Δορυφορικός Σταθµός «Μακάριος», 2021 Makarios Teleport, 2021 206

Εξαιρετικής σηµασίας είναι και η συνεισφορά της Cyta στην αεροναυτιλία. Με συνεχείς αναβαθµίσεις στις µονάδες επικοινωνιών εδάφους-αέρος στο σύστηµα επεξεργασίας δεδοµένων εναέριας κυκλοφορίας, το οποίο υποστηρίζει το Κέντρο Ελέγχου Περιοχής Λευκωσίας, ο Οργανισµός συνεισφέρει στην εθνική ασφάλεια. Ειδικότερα, µέσω των δικτύων παροχής υπηρεσιών στην αεροναυτιλία, πραγµατοποιούνται υπηρεσίες κοινής ωφελείας και στον τοµέα της ναυτιλίας, της µετεωρολογίας και της ιδιωτικής ραδιοφωνίας. Cyta’s role in the provision of aeronautical services is of significant importance. Through constant upgrades to the ground-to-air communications components of its air traffic control data processing system, which supports the Nicosia FIR Area Control Centre, the Organisation contributes to national security. Through its aeronautical service network in particular, the public benefit is served in the sectors of shipping, meteorology and commercial radio.

Κέντρο Ελέγχου Αεροπορικών Πτήσεων στη Λευκωσία Nicosia FIR Area Control Centre 208

Το έργο του Οργανισµού ενισχύεται και µε τις θυγατρικές του εταιρείες, όπως είναι η Digimed Communications Ltd, η Cytacom Solutions και η Iris Gateway Satellite Services Ltd, που λειτουργούν ως βραχίονες επέκτασης, ανάπτυξης και εκσυγχρονισµού, µέσω ολοκληρωµένων τηλεπικοινωνιακών λύσεων στους πελάτες του. Στις αρχές της νέας χιλιετίας η Cyta κάνει προσπάθειες επέκτασης και σε άλλες χώρες. Συγκεκριµένα στην Ελλάδα µε τη Cyta Hellas, στο Ηνωµένο Βασίλειο µε τη Cyta UK και στην Ουγγαρία µε την Actel. Το πιο αξιόλογο εγχείρηµα είναι εκείνο της ελληνικής αγοράς, όπου προσφέροντας σταθερή και κινητή τηλεφωνία, διαδίκτυο και τηλεόραση, η Cyta Hellas καταφέρνει να κερδίσει την εµπιστοσύνη µιας µεγάλης βάσης πελατών και να δηµιουργήσει νέα δεδοµένα, ως ο πρώτος εικονικός παροχέας κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα. The Organisation’s productivity is reinforced by its subsidiaries such as Digimed Communications Ltd, Cytacom Solutions and Iris Gateway Satellite Services Ltd, which function as arms of expansion, growth and modernisation through the provision of integrated telecommunications solutions to its customers. At the start of the new millennium, Cyta endeavoured to expand to other countries, specifically to Greece through Cyta Hellas, the UK through Cyta UK and Hungary through Actel. The most notable venture was in the Greek market, where Cyta Hellas, through its provision of fixed and mobile telephony, Internet and TV, gained the trust of a large customer base and set a new standards as the first virtual provider of mobile telephony in Greece.

Η Cyta Hellas µε δικό της περίπτερο, στην 76η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης Cyta Hellas with its own pavilion at the 76th Thessaloniki International Fair 210

Η δεκαετία του 2010 βρίσκει την Ευρώπη στη δίνη µιας παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης, την Ελλάδα να έρχεται αντιµέτωπη ακόµα και µε το ενδεχόµενο αποχώρησής της από το κοινό ευρωπαϊκό νόµισµα και την Κύπρο να διανύει µία από τις σκληρότερες οικονοµικές περιόδους της ιστορίας της. Έχοντας ήδη εξέλθει από µια δεκαετία σκληρού ανταγωνισµού στην εγχώρια αγορά, η Cyta αποφασίζει να επικεντρώσει αποκλειστικά τις δυνάµεις της προς την ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιακών της υποδοµών στην Κύπρο, µε ναυαρχίδα το παγκύπριο δίκτυο οπτικών ινών που ήδη σχεδιάζει. Ως αποτέλεσµα της νέας στρατηγικής της, αποσύρεται από όλες τις λιανικές δραστηριότητες του εξωτερικού, για να στοχεύσει στην κυπριακή αγορά. Σήµερα υπάρχουν µόνο δύο θυγατρικές εταιρείες εγγεγραµµένες στο εξωτερικό, η Cyta Global Hellas στην Ελλάδα και η Cyta UK στο Ηνωµένο Βασίλειο, µε µοναδική αποστολή τους, τη διευκόλυνση των δραστηριοτήτων της µονάδας διεθνούς χονδρικής αγοράς της Cyta. At the start of the second decade of the 21st century, Europe was battered by the global financial crisis, Greece faced the possibility of leaving the eurozone and Cyprus entered one of the harshest economic periods in its history. Having emerged from a decade of fierce competition in the local market, Cyta made the strategic decision to focus its efforts exclusively on developing its telecommunications infrastructures in Cyprus, with its flagship project being the optical fiber network that was already being planned. As a result of this new strategy, it withdrew from all its overseas retail activities in order to focus on the Cypriot market. Today, only two of its subsidiaries remain registered abroad – Cyta Global Hellas in Greece and Cyta UK in the United Kingdom – and their sole mission is to facilitate Cyta’s international wholesale market activities.

Υπογραφή συµφωνίας µεταξύ Cyta και Vodafone για την πώληση των µετοχών της Cyta Hellas, Ιανουάριος 2018 Signing of an agreement between Cyta and Vodafone for the sale of the shares of Cyta Hellas, January 2018 212

Στη µακρόχρονη πορεία της, η Cyta έχει πετύχει σηµαντικές πρωτιές και διακρίσεις, σε όλους τους τοµείς στους οποίους δραστηριοποιείται, τόσο στην Κύπρο, όσο και διεθνώς. Ανάµεσά τους ξεχωρίζει η πιστοποίηση του Δορυφορικού Σταθµού «Μακάριος» στο ανώτατο επίπεδο αριστείας, σύµφωνα µε το Πρόγραµµα Πιστοποίησης του Παγκόσµιου Οργανισµού Τηλελιµένων (World Teleport Association - WTA). Το γεγονός αυτό συγκαταλέγει τον Σταθµό ανάµεσα στους ελάχιστους δορυφορικούς σταθµούς παγκόσµια που έχουν πετύχει αυτή τη διάκριση και καθιερώνει την Κύπρο ως αξιόπιστο τηλεπικοινωνιακό κόµβο συνδεσιµότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Throughout its long history, Cyta has won numerous honours and awards in all areas of its activity in Cyprus and abroad. Among its most outstanding achievements is the full Tier 4 certification of its Makarios Teleport by the World Teleport Association (WTA). Tier 4 represents the highest level of excellence and the Makarios Teleport is one of a handful of teleports around the world to obtain such certification, establishing Cyprus as a reliable telecommunications connection hub in the Eastern Mediterranean.

Διάκριση του Δορυφορικού Σταθµού «Μακάριος» International recognition for the Makarios Teleport 214

Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει και η πιστοποίηση µε το πρότυπο Ασφάλειας Πληροφοριών ISO27001 για τα Κέντρα Δεδοµένων και τις υπηρεσίες Φιλοξενίας και Iaas (Cloud Servers) τις οποίες υποστηρίζουν. Τα Κέντρα Δεδοµένων είναι τα µόνα στην Κύπρο που εξασφαλίζουν γεωγραφική εφεδρεία στις επιχειρήσεις. The ISO27001 Information Security Management Certification of the Cyta Data Centres, colocation services and supporting Cloud Servers is of particular inportance, as they are the only ones in Cyprus to guarantee geographical backup to businesses.

Η ασφάλεια πληροφοριών, προτεραιότητα για τα Κέντρα Δεδοµένων της Cyta Data security is a main priority for Cyta’s Data Centres 218

Επιπρόσθετα, η πιστοποίηση του Κέντρου Επαφής Πελατών της Cyta µε το Διεθνές Πρότυπο Εξυπηρέτησης Πελατών ISO18295-1:2017, αξίζει ιδιαίτερης αναφοράς, αφού χαρακτηρίζει τη Cyta ως τη µοναδική εταιρεία στην Κύπρο και µια από τις λίγες παγκόσµια που έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν και να διατηρήσουν τη συγκεκριµένη πιστοποίηση. Moreover, the quality certification of the Cyta Call Centre to ISO18295-1:2017 Customer Service deserves a particular mention since Cyta is the only organisation in Cyprus, and one of the few around the world, to obtain and maintain this certification.

220

Στη διαρκή επιδίωξη εκσυγχρονισµού και εξέλιξής της, η Cyta παραµένει διαχρονικά συνεπής στη δέσµευσή της για παροχή προηγµένης τεχνολογίας µε µέγιστη πληθυσµιακή και γεωγραφική κάλυψη, εξασφαλίζοντας ισότιµη πρόσβαση σε σύγχρονες υπηρεσίες από κάθε σηµείο της Κύπρου, ακόµη και από το πιο αποµακρυσµένο. In its constant efforts to grow and evolve, Cyta has always remained true to its commitment to the provision of advanced technology to the maximum degree of population and geographical coverage, ensuring equal access to cutting-edge services from anywhere in Cyprus, even the most isolated location.

Αναβαθµισµένη παρουσία των Καταστηµάτων της Cyta εξωτερικά Cytashops have a new and improved exterior design 222

Η Cyta προσφέρει µία µοναδική εµπειρία αγορών, στα πλήρως ανακαινισµένα Καταστήµατά της Cyta offers a unique customer experience in its newly redesigned Cytashops 224

Διαχρονικά στο πλευρό της κοινωνίας A longtime supporter of society

227

Η Cyta αναγνωρίζει ότι αποτελεί µέρος της κυπριακής κοινωνίας, στην οποία δραστηριοποιείται και µε την οποία αλληλοεπιδρά. Σύµφωνα µε τον ρόλο και την αποστολή της ως Oργανισµός Δηµοσίου Δικαίου, αναπτύσσει ένα πολύπλευρο κοινωνικό έργο. Η εταιρική υπευθυνότητα θεωρείται αναπόσπαστο κοµµάτι της κουλτούρας της, επηρεάζει µε συστηµατικό και προγραµµατισµένο τρόπο τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, αγκαλιάζοντας όλους τους τοµείς της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Ως εκ τούτου, η πολιτική Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης καθορίζει τη σχέση της Cyta µε τους πελάτες, το προσωπικό, τους συνεργάτες, τους προµηθευτές, το σύνολο των πολιτών και, ασφαλώς, την Πολιτεία. Όχι µόνο λογίζεται ως πηγή έµπνευσης, δηµιουργικότητας και καινοτοµίας, αλλά και συµβάλλει ουσιαστικά στην αναπτυξιακή πορεία και την ανταγωνιστικότητα του Οργανισµού. Οι εµπορικές δραστηριότητες του Οργανισµού αναπτύσσονται διαρκώς, µε στόχο τη διάχυση του αγαθού της επικοινωνίας σε ολόκληρη την Κύπρο, ακόµα και στις πιο αποµακρυσµένες περιοχές της, χωρίς διακρίσεις και περιορισµούς. Cyta recognises that is a part of Cypriot society, in which it is active and with which it interacts. In accordance with its role and mission as a public entity, it carries out a multifaceted programme of socially beneficial work. Corporate Social Responsibility (CSR) is considered an integral part of its culture and it affects the decision-making process in a systematic and planned way, embracing every aspect of society and the environment. As such, Cyta’s CSR policy determines its relations with its customers, personnel, partners, suppliers, all citizens and, of course, the State. Not only is it viewed as a source of inspiration, creativity and innovation but it contributes substantially to the Organisation’s growth and competitiveness. The Organisation’s commercial activities continue to grow, with the goal of offering the benefit of communication to the whole of Cyprus, even the most isolated areas, without discrimination or restrictions.

228

229

Εκπαιδευτικό πρόγραµµα της Cytanet για την ασφάλεια στο διαδίκτυο Educational presentation by Cytanet on safe Internet use

Μέσα από τις υπηρεσίες και τα προϊόντα της, καθώς και µε σεµινάρια στα εκπαιδευτικά ιδρύµατα, η Cyta ενηµερώνει τους γονείς και τους προσφέρει τα εργαλεία προστασίας των παιδιών τους από τους κινδύνους του διαδικτύου. Επιπρόσθετα, µέσω ειδικών προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρονται σε τιµή κόστους, βελτιώνει τις συνθήκες διαβίωσης ευπαθών οµάδων, όπως είναι τα κωφά και βαρήκοα άτοµα. Η Cyta δίνει ιδιαίτερη σηµασία στην ασφάλεια και την προστασία των δεδοµένων των πελατών της. Το SafeWeb διατίθεται µε τα οικιακά προϊόντα διαδικτύου, µε στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας κατά την πλοήγηση. Για τους επιχειρηµατικούς της πελάτες διαθέτει ειδικό Κέντρο Διαχείρισης Κυβερνοασφάλειας και ειδικό Κέντρο Παρακολούθησης & Διαχείρισης Δικτύου, επί 24ώρου βάσεως και εξοπλισµένα µε τα πιο σύγχρονα συστήµατα εντοπισµού, αποτροπής και διαχείρισης τηλεπικοινωνιακής απάτης. Through its services and products, but also through its presentations in schools, Cyta keeps parents informed and offers them tools to protect their children from online risks. Moreover, with special products and services provided at cost price, it improves the lives of vulnerable groups, including the deaf and those with hearing impairment. Cyta gives particular importance to the security and protection of its customers’ data. SafeWeb is provided with home Internet products to strengthen the user’s security when browsing. For business customers, Cyta operates a special Cybersecurity Management Centre and a Network Monitoring & Management Centre on a 24-hour basis, both of which are equipped with cutting-edge fraud detection, prevention and management systems. 230

Κοµβικός ο ρόλος της Cyta στη στρατηγική ψηφιακού µετασχηµατισµού της Κύπρου. Συνέδριο Digital Cyprus «Driving Digital Transformation in Cyprus», Νοέµβριος 2018 Cyta plays a crucial role in the digital transformation strategy of Cyprus. Digital Cyprus Conference entitled “Driving Digital Transformation in Cyprus”, November 2018 232

Στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων, η δράση του Οργανισµού τροφοδοτεί κάθε πνεύµονα της κοινωνίας: από τον Κυπριακό Αθλητισµό µέσω της διαχρονικής στήριξης προς την Κυπριακή Ολυµπιακή Επιτροπή και τη χορηγία διαφόρων αθλητικών οµοσπονδιών, τον πολιτισµό µέσω προγραµµάτων ενθάρρυνσης της συµµετοχής του κοινού, όπως το σχέδιο «Πάµε Θέατρο», µέχρι και εθελοντικές αιµοδοσίες των εργαζοµένων του, άµεση βοήθεια σε πληγείσες περιοχές εξαιτίας έκτακτων καιρικών φαινοµένων, υποτροφίες και ευκαιρίες απασχόλησης φοιτητών. Throughout these 60 years, Cyta has breathed life into every aspect of society: from sport, through its long-term support of the Cyprus Olympic Committee and its sponsorship of various sports associations; to culture, through schemes that encourage public participation such as the “Let’s go to the Theatre” programme; and to blood drives organised by Cyta’s personnel, immediate assistance to areas affected by extreme weather conditions, and the scholarships and internships offered to students.

H Cyta στηρίζει τον πολιτισµό και τον Κύπριο συνθέτη Μάριο Τόκα Cyta supports Culture and Cypriot composer Marios Tokas 234

H Cyta Μέγας Χορηγός στο ταξίδι του «Κερύνεια-Ελευθερία» στην Ελλάδα, 2004 Cyta a Grand Sponsor of the voyage of the Kyrenia-Freedom to Greece, 2004 236

Κατά καιρούς, υλοποιεί σειρά ολοκληρωµένων προγραµµάτων κοινωνικής δράσης που συνδέονται µε το επιχειρηµατικό προφίλ του Οργανισµού, όπως για παράδειγµα τις ενέργειες ενίσχυσης του Προγράµµατος Ανίχνευσης Ακοής Νεογνών του Κέντρου Προληπτικής Παιδιατρικής. Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση, εκτός από τον εξοπλισµό και τη δικτύωση εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, όπως είναι το Πανεπιστήµιο Κύπρου, άλλες ανώτατες σχολές, αλλά και το πρότυπο δηµοτικό σχολείο «Πεύκιος Γεωργιάδης», φιλοξενεί δωρεάν τις ιστοσελίδες των σχολείων του νησιού και διαφόρων άλλων κοινωφελών οργανισµών. From time to time, Cyta implements a range of social action programmes related to the Organisation’s business profile, such as, for example, activities that support the Neonatal Screening Programme of the Centre for Preventive Paediatrics. In the field of education, in addition to the equipment and networking services provided to institutions like the University of Cyprus, other schools of higher education and the Pefkios Georgiades model primary school, it hosts the websites of schools and charitable organisations across the island, free of charge.

Χριστουγεννιάτικη εκδήλωση Cyta Santa Run Christmas charity event: The Cyta Santa Run 238

Μία από τις σηµαίνουσες κοινωνικές δράσεις της Cyta αφορά στην Οδική Ασφάλεια, ένα θέµα που ταλαιπωρεί και προβληµατίζει εδώ και πολλά χρόνια την κυπριακή κοινωνία. Εκτός από τις υπέργειες διαβάσεις στη Λευκωσία και στη Λεµεσό, ζωτικές για τη διευκόλυνση της ασφαλούς διέλευσης των πεζών σε περιοχές µε αυξηµένη τροχαία κίνηση και για τις δύο πόλεις, η Cyta ήταν εξ αρχής ανάµεσα στους πρωτεργάτες που υπέγραψαν το 2004 την Ευρωπαϊκή Χάρτα για την Οδική Ασφάλεια, καθώς και την κοινή δέσµευση συµβολής στη δραστική µείωση των θυµάτων της ασφάλτου. Από τότε, εξακολουθεί να αναπτύσσει σηµαντική δράση στην καλλιέργεια οδικής συνείδησης, ιδιαίτερα ανάµεσα στους νέους. One of Cyta’s most significant social activities concerns road safety, an issue that has troubled and concerned Cypriot society for many years. Apart from building footbridges in Nicosia and Limassol, which enable pedestrians to safely cross busy avenues in the two cities, in 2004 Cyta was one of the first signatories to the European Road Safety Charter and its commitment to drastically reduce the number of fatal road accidents. Since then, it has continued to play an active role in cultivating road safety awareness, especially among young people.

Ρεκόρ Γκίνες µε 1.196 κράνη για 1.196 παιδιά στο Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής της Αστυνοµίας Κύπρου A Guinness World Record of 1.196 safety helmets worn by 1.196 children in the Cyprus Police Road Safety Park 240

Υπέργεια διάβαση Cyta στη Λευκωσία Cyta footbridge, Nicosia 242

Η προστασία του περιβάλλοντος και ο σεβασµός για τη φύση συνιστούν βασικές αξίες της Cyta. Υπογράφοντας τον «Χάρτη Αειφορίας» του Ευρωπαϊκού Συνδέσµου Τηλεπικοινωνιακών Οργανισµών (ΕΤΝΟ) το 2004, η Cyta δεσµεύτηκε στην παροχή προϊόντων και υπηρεσιών µε αξιοσηµείωτα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονοµικά οφέλη. Ειδικότερα, η υπηρεσία του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου αντικαθιστά τη γραπτή επικοινωνία και ελαττώνει δραστικά τη σπατάλη χαρτιού, ενώ οι υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης, τηλεργασίας και τηλεκπαίδευσης την ανάγκη των µετακινήσεων, γεγονός που συνεπάγεται µείωση κατανάλωσης καυσίµων και εκποµπής ρύπων. Environmental protection and respect for nature are core values for Cyta. By signing the Sustainability Charter of the European Telecommunications Network Operators’ Association (ETNO) in 2004, Cyta committed to providing products and services with clear environmental, social and financial benefits. In particular, e-mail replaced printed communication and drastically reduced paper consumption, while teleconferencing, teleworking and distance learning reduced the need for business travel and, by extension, fuel consumption and harmful emissions.

Περιβαλλοντική Γωνιά στα Κεντρικά Γραφεία της Cyta Environmental corner at Cyta’s Head Offices in Nicosia 244

Η Cyta τιµήθηκε µε το Εθνικό Βραβείο «National Energy Globe Award Cyprus 2019» Cyta is honoured with the National Energy Globe Award Cyprus 2019

Η Cyta ανήκει στους πρώτους κυπριακούς οργανισµούς που υιοθέτησαν την ανακύκλωση. Εκτός από χαρτί, γυαλί και πλαστικό ανακυκλώνει σχεδόν όλα τα απόβλητά της, συµπεριλαµβανοµένων παλαιών οχηµάτων και ελαστικών, καλωδίων, οπτικών ινών, βιοµηχανικών µπαταριών, πεπαλαιωµένου ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, καθώς και τα εµπορικά απόβλητα συσκευασιών. Από το 2016 είναι ο πρώτος, αλλά και ο µοναδικός οργανισµός στην Κύπρο µε επαλήθευση «Zero Waste to Landfill». Cyta was one of the first Cypriot organisations to adopt recycling. In addition to paper, glass and plastic, it recycles almost all its waste, including old vehicles and tyres, cables, fiber optic waste, industrial batteries, obsolete electrical and electronic equipment and packaging waste. As of 2016, it is the only organisation in Cyprus to be verified as a “Zero Waste to Landfill” organisation.

Με ευθύνη για το περιβάλλον. Βράβευση Cyta, Προεδρικό Μέγαρο, Φεβρουάριος 2020 Environmental Responsibility. Cyta is awarded at the Presidential Palace, February 2020 246

Επίσης, µέσω της πρωτοβουλίας «Πρασινίζουµε την Κύπρο», κάθε χρόνο πραγµατοποιούνται δενδροφυτεύσεις αντίστοιχες µε το 10% των νέων συνδέσεων της Υπηρεσίας Cytavision, ενώ στο παρελθόν διαµορφώθηκαν πάρκα και χώροι πρασίνου σε όλο το νησί. Μάλιστα, το 2019 βραβεύτηκε ως «Χρυσός Προστάτης του Περιβάλλοντος», εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα Ειδική Τιµητική Διάκριση στον διαγωνισµό των Παγκύπριων Περιβαλλοντικών Βραβείων για Οργανισµούς και Επιχειρήσεις. Furthermore, through the “Greening Cyprus” initiative, new trees are planted annually corresponding to 10% of new subscriptions to Cytavision, while in the past, Cyta established parks and green areas across the island. In 2019, the Organisation was honoured with a Gold Environment Protector Award and received an Honorary Mention in the Environmental Awards for Organisations and Businesses.

Παιδική περιβαλλοντική εκδήλωση µε θέµα «Τα παιδιά προστατεύουν το περιβάλλον» Environmental event “Children protect the environment” 248

Η Cyta είναι οι άνθρωποί της. Από την πρώτη στιγµή ενεργοποιεί στρατηγικές στήριξης του ανθρώπινου δυναµικού της, µε την επιδίωξη της προστασίας της υγείας και της ασφάλειας στον χώρο εργασίας, της διά βίου επιµόρφωσης και εκπαίδευσής του, τη δηµιουργία µιας ισορροπίας µεταξύ της επαγγελµατικής σταδιοδροµίας και της προσωπικής ζωής, την υποστήριξή του σε στιγµές ανάγκης, αλλά και την ψυχαγωγία του. Cyta is its people. It has always implemented a strategy of support to its human resources, aiming at providing health and security in the workplace, encouraging lifelong learning and training, achieving a good work/life balance and providing support in times of need, as well as entertainment.

250

251

252

253

Cyta 60 χρόνια. Η επικοινωνία του αύριο, σήµερα 60 years of Cyta. The future of communication, today

263

Η ιστορία της Cyta είναι συνυφασµένη µε τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου και των ανθρώπων της. Γεννήθηκε µαζί µε την Κυπριακή Δηµοκρατία, µε στόχο να εξασφαλίσει στο νεοσύστατο Κράτος κανάλια επικοινωνίας, να αναδείξει τη θέση του στον διεθνή χάρτη και να το ενισχύει ποικιλοτρόπως στον παλµό της εκάστοτε εποχής. Ο ρόλος της υπήρξε αναµφισβήτητα καθοριστικός στην εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών, στη συνεχή ανάπτυξη της οικονοµίας και ευηµερίας του τόπου και των ανθρώπων του. Μαζί µε τη χώρα µας, βίωσε σηµαντικές απώλειες κατά την τουρκική εισβολή του 1974, αλλά κατάφερε να αναγεννηθεί µέσα από τις στάχτες της καταστροφής, για να βοηθήσει το νησί µας να ανασυγκροτηθεί, να κοιτάξει µε αισιοδοξία µπροστά και να συνεχίσει να προοδεύει και να δηµιουργεί. Είναι ο πιο πιστός και αξιόπιστος συνεργάτης του επιχειρηµατικού κόσµου, µε τεχνολογίες και υπηρεσίες που βοηθούν τις εταιρείες να πατήσουν γερά στα πόδια τους, να εδραιωθούν, να ανοίξουν τους επιχειρησιακούς ορίζοντές τους, όχι µόνο στην Κύπρο, αλλά και προς µεγαλύτερες αγορές. Η Cyta είναι µέλος της κάθε κυπριακής οικογένειας από την ηµέρα της ίδρυσης του Κυπριακού Κράτους. Έχει ταυτιστεί µε τις σηµαντικότερες στιγµές του τόπου µας, όπως και τις µικρές και µεγάλες στιγµές της προσωπικής µας ζωής που µοιραζόµαστε µε τους δικούς µας ανθρώπους. Διασφαλίζει την επικοινωνία µας, την εκπαίδευση και την ενηµέρωσή µας, την επιχειρηµατικότητά την ψυχαγωγία µας. Σήµερα, εξήντα χρόνια µετά το ξεκίνηµά της, η Cyta ατενίζει το µέλλον, στο αύριο της επικοινωνίας. Τα 60 αυτά χρόνια σταθερής ανάπτυξης µάς δίδαξαν πως µόνο όταν προκαλείς τον εαυτό σου µπορείς να γίνεσαι καλύτερος. Και να ανοίγεις νέους δρόµους εξέλιξης. Cyta’s story is intrinsically linked to the modern history of Cyprus and its people. It was born with the Republic of Cyprus, with the aim of establishing channels of communication for the new state, helping it stand out on the international scene and strengthening it in various ways in accordance with the times. It has played an indisputably crucial role in the development of telecommunications, in the continuous growth of the economy and the welfare of the country and its citizens. Like the whole of Cyprus, it suffered substantial losses during the 1974 Turkish invasion but was reborn from the ashes of destruction to help the island regroup, look to the future with optimism and continue making progress and being creative. It is the business world’s most loyal and reliable partner, with technologies and services that enable companies to stand on their own, establish themselves and open up their horizons not only in Cyprus but to bigger markets. Cyta has been a member of every Cypriot family since the day the Republic was founded. It is associated with the most important events in the country’s history and with the significant and smaller moments in our personal lives that we share with our loved ones. It safeguards our communication, our education and information, our entrepreneurship and our entertainment. Today, sixty years after its story began, Cyta is looking to the future. These 60 years of constant growth have taught us that it is only by challenging ourselves that we can become better and open up new roads to progress. Κεντρικά Γραφεία Cyta στη Λευκωσία Cyta’s Head Offices in Nicosia 264

Cyta Fiber, το µοναδικό παγκύπριο δίκτυο οπτικών ινών Cyta Fiber, the only islandwide Fiber Optic Network in Cyprus

To 1o δίκτυο 5G στην Κύπρο, από τη Cytamobile-Vodafone The 1rst 5G Network in Cyprus, by Cytamobile-Vodafone 266

Έντυπες εκδόσεις Τηλεφωνικών Καταλόγων Print editions of telephone directories 268

Ειδική έκδοση γραµµατοσήµων, αναµνηστικής σφραγίδας και φακέλου, για την πόντιση των υποθαλάσσιων καλωδίων APHRODITE και ADONIS, 1975 Stamped First Day Cover, commemorating the laying of the APHRODITE and ADONIS subsea cables, 1975

Επετειακή έκδοση γραµµατοσήµου, αναµνηστικής σφραγίδας και φακέλου, για τα 60χρονα της Cyta, Μάρτιος 2021 Stamped First Day Cover, commemorating the 60th anniversary of Cyta, March 2021 269

270

1975 1995 2002 2008 Η εξέλιξη του λογοτύπου Evolution of the logo 271

Χρονολόγιο Οι στιγµές εξέλιξης των τηλεπικοινωνιών στην Κύπρο

1871 Πόντιση υποθαλάσσιου τηλεγραφικού καλωδίου µεταξύ Κύπρου και Συρίας (Αγ. Θεόδωρος-Λατάκια). 1878 Πόντιση υποθαλάσσιου τηλεγραφικού καλωδίου µεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου (Λάρνακα-Αλεξάνδρεια). 1911 Εµφάνιση πρώτων τηλεφώνων, συνδεδεµένων σε µικρά κυβερνητικά ή ιδιωτικά δίκτυα. 1925 Ίδρυση πρώτου ιδιωτικού τηλεφωνικού κέντρου στη Λεµεσό από τον Γιώργο Γιορδαµλή. 1928 Λειτουργία υποθαλάσσιου τηλεγραφικού καλωδίου Λάρνακας-Χάιφας. 1936 Εισαγωγή χειροκίνητης τηλεφωνίας από την εταιρεία Cable & Wireless Ltd, για το κοινό. 1951 I. Εισαγωγή αυτόµατης τηλεφωνίας µόνο για την περιοχή Λευκωσίας, µε τις άλλες πόλεις να ακολουθούν µέσα στη δεκαετία. II. Εισαγωγή της διεθνούς ραδιοτηλεφωνίας. 1955 Δηµιουργία Αρχής Εσωτερικών Τηλεπικοινωνιών Κύπρου (C.I.T.A.), για ανάληψη των εσωτερικών τηλεπικοινωνιών. 1961 I. Ανάληψη από τη C.I.T.A. και της ευθύνης των εξωτερικών τηλεπικοινωνιών και µετονοµασία της σε Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου (ΑΤΗΚ). II. Ένταξη της Κύπρου στη Διεθνή Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ITU) και στον Κοινοπολιτειακό Οργανισµό Τηλεπικοινωνιών (CTO), όπου εκπροσωπείται από τη Cyta. 1963 Ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Ταχυδροµείων και Τηλεπικοινωνιών (CEPT), στην οποία εκπροσωπείται από τη Cyta. 1968 Εγκαθίδρυση τροποσφαιρικής ζεύξης Κύπρου-Ελλάδας. 1969 Εισαγωγή Τηλετυπικής Υπηρεσίας (Telex). 1971 Εισαγωγή Αυτόµατης Υπεραστικής Τηλεφωνίας σε όλη την Κύπρο. 1974 I. Τουρκική εισβολή και απώλεια του 33% περίπου του ενεργητικού του Οργανισµού και του 25% των συνδροµητών του. II. Ένταξη της Κύπρου στον Διεθνή Οργανισµό Τηλεπικοινωνιακών Δορυφόρων (Intelsat) και επροσώπησή της από τη Cyta.

272

1975 I. Λειτουργία υποθαλάσσιων καλωδιακών συστηµάτων APHRODITE και ADONIS, που συνδέουν Κύπρο-Ελλάδα και Κύπρο-Λίβανο, αντίστοιχα. II. Αυτοµατοποίηση Διεθνούς Τηλεφωνίας. III. Αυτοµατοποίηση Τηλετυπικής Τηλεφωνίας (Telex).

Timeline Key moments in the evolution of telecommunications in Cyprus

1871 The first subsea telegraph cable is laid between Cyprus and Syria (Agios Theodoros – Latakia). 1878 A subsea telegraph cable is laid between Cyprus and Egypt (Larnaca – Alexandria). 1911 Introduction of the first telephones in Cyprus, connected through small government or private networks. 1925 Establishment of the first private telephone exchange by George Yiordamlis in Limassol. 1928 Operation of a subsea telegraph cable linking Larnaca and Haifa. 1936 Manual telephony is made available to the general public by Cable & Wireless Ltd. 1951 I. Automatic dialling is introduced in the Nicosia area. Other cities will follow during the decade. II. Introduction of international radiotelephony. 1955 Establishment of the Cyprus Inland Telecommunications Authority (C.I.T.A.). 1961 I. C.I.T.A. takes over international telecommunications. Its name is changed to the Cyprus Telecommunications Authority (CYTA, later Cyta). II. Cyprus becomes a member of the International Telecommunications Union (ITU) and the Commonwealth Telecommunications Organisation (CT), in which it is represented by Cyta. 1963 Cyprus becomes a member of the European Commission of Posts & Telecommunications (CEPT), in which it is represented by Cyta. 1968 Establishment of a Cyprus-Greece tropospheric link. 1969 Introduction of the Telex service. 1971 Introduction of Subscriber Trunk Dialling (STD) throughout Cyprus. 1974 I. The Turkish invasion results in the loss of 33% of Cyta’s assets and 25% of its subscribers. II. Cyprus becomes a member of the International Telecommunications Satellite Organisation (Intelsat) in which it is represented by Cyta. 1975 I. Operation of the APHRODITE and ADONIS subsea cable systems, linking CyprusGreece and Cyprus-Lebanon respectively. II. Automation of International Telephony. III. Automation of the Telex service.

273

1980 I. Λειτουργία Επίγειου Δορυφορικού Σταθµού «Μακάριος 1». II. Ένταξη της Κύπρου στον Ευρωπαϊκό Οργανισµό Τηλεπικοινωνιακών Δορυφόρων (Eutelsat), στον οποίο εκπροσωπείται από τη Cyta. 1981 I. Λειτουργία υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος APOLLON, το οποίο συνδέει Κύπρο-Ελλάδα. II. Εισαγωγή Τηλεοµοιοτυπικής Υπηρεσίας (Telefax). 1982 Λειτουργία Επίγειου Δορυφορικού Σταθµού «Μακάριος 2». 1986 I. Εισαγωγή ψηφιακής τεχνολογίας στο τηλεφωνικό δίκτυο. II. Εισαγωγή Υπηρεσίας Τηλεειδοποίησης (Paging). III. Λειτουργία Επίγειου Δορυφορικού Σταθµού «Μακάριος 3». 1987 Εγκατάσταση πρώτων τηλεφωνικών θαλάµων οι οποίοι λειτουργούν µε τηλεκάρτα. 1988 Εισαγωγή Υπηρεσίας Κινητής Τηλεφωνίας. 1989 I. Ελευθεροποίηση προµήθειας του τηλεπικοινωνιακού τερµατικού εξοπλισµού. II. Εισαγωγή Πληροφορικής. 1990 Λειτουργία τέταρτου Επίγειου Δορυφορικού Σταθµού. 1991 Λειτουργία δύο νέων Επίγειων Δορυφορικών Σταθµών. 1992 Ένταξη της Κύπρου στον Διεθνή Οργανισµό Ναυτιλιακών Δορυφόρων (Inmarsat), στον οποίο εκπροσωπείται από τη Cyta. 1993 Εισαγωγή Υπηρεσίας Τηλεπληροφόρησης. 1994 I. Εισαγωγή Υπηρεσίας Τηλεδιάσκεψης. II. Λειτουργία τριών υποθαλάσσιων καλωδιακών συστηµάτων οπτικών ινών, µεταξύ Κύπρου-Ελλάδας (APHRODITE 2), Κύπρου-Ισραήλ (CIOS) και Κύπρου-Αιγύπτου (µέρος του διεθνούς καλωδιακού συστήµατος SEA-ME-WE 2). III. Λειτουργία έβδοµου Επίγειου Δορυφορικού Σταθµού. IV. Τηλεπικοινωνιακή σύνδεση Κύπρου - Ρωσίας, µέσω Ρωσικού Τηλεπικοινωνιακού Δορυφόρου.

274

1995 I. Εισαγωγή Ψηφιακού Συστήµατος Κινητής Τηλεφωνίας (GSM) και της Υπηρεσίας Φωνοταχυδροµείου. II. Παροχή Υπηρεσίας Πρόσβασης στο Διαδίκτυο (Cytanet). III. Λειτουργία δύο νέων υποθαλάσσιων καλωδιακών συστηµάτων οπτικών ινών, µεταξύ Κύπρου-Συρίας (UGARIT) και Κύπρου-Λιβάνου (CADMOS).

1980 I. Operation of the Makarios 1 Satellite Earth Station. II. Cyprus becomes a member of the European Telecommunications Satellite Organisation (Eutelsat), in which it is represented by Cyta. 1981 I. Operation of the APOLLON subsea cable system linking Cyprus-Greece. II. Introduction of the Telefax service. 1982 Operation of the Makarios 2 Satellite Earth Station. 1986 I. Introduction of digital technology to the telephone network. II. Introduction of the Paging service. III. Operation of the Makarios 3 Satellite Earth Station. 1987 Installation of the first telephone booths using prepaid telecards. 1988 Introduction of Mobile Telephony. 1989 I. Liberalisation of the telecommunications terminal equipment market. II. Introduction of IT. 1990 Operation of a fourth Satellite Earth Station. 1991 Operation of two more Satellite Earth Stations. 1992 Cyprus becomes a member of the International Maritime Satellite Organisation (Inmarsat), in which it is represented by Cyta. 1993 Introduction of the Teletext service. 1994 I. Introduction of the Videoconferencing service. II. Operation of three subsea fiber optic cable systems linking Cyprus-Greece (APHRODITE 2), Cyprus-Israel (CIOS) and Cyprus-Egypt (part of the SEA-ME-WE 2 international cable system). III. Operation of a seventh Satellite Earth Station. IV. Establishment of a Cyprus-Russia telecommunications link via a Russian telecommunications satellite. 1995 I. Introduction of Global System for Mobile Communications (GSM) mobile telephony and Voicemail. II. Internet access provided by Cytanet. III. Operation of two new subsea fiber optic cable systems linking Cyprus-Syria (UGARIT) and Cyprus-Lebanon (CADMOS). 275

1997 Εισαγωγή υπηρεσίας Ψηφιακού Δικτύου Ενοποιηµένων Υπηρεσιών (ISDN). 1999 I. Λειτουργία υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος οπτικών ινών LEV, µεταξύ ΚύπρουΙσραήλ-Ιταλίας. II. Εισαγωγή Υπηρεσίας Φωνοταχυδροµείου στη Σταθερή Τηλεφωνία. III. Έναρξη παροχής της Προπληρωµένης Υπηρεσίας Κινητής Τηλεφωνίας µε την εµπορική επωνυµία «Symphony». IV. Έναρξη εργασιών της εταιρείας IRIS Gateway Satellite Services Limited. V. Πλήρης ψηφιοποίηση του δικτύου του Οργανισµού. VI. Πλήρης λειτουργία υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος οπτικών ινών SEA-ME-WE 3, το οποίο συνδέει τη Βόρεια Ευρώπη µε την Άπω Ανατολή και την Αυστραλία. 2000 I. Εισαγωγή υπηρεσίας «CYTANET για όλους». II. Εισαγωγή Υπηρεσίας Γραπτών Μηνυµάτων (SMS), µέσω της Υπηρεσίας Κινητής Τηλεφωνίας CYTAGSM. III. Εισαγωγή υπηρεσίας CytaW@P. IV. Εισαγωγή υπηρεσιών Frame Relay και ATM. V. Εισαγωγή Προπληρωµένης Υπηρεσίας Κινητής Τηλεφωνίας µε την εµπορική επωνυµία soeasy. VI. Εισαγωγή Αποθήκης Δεδοµένων στην Πληροφορική που προσέδωσε την επιχειρηµατική ευφυία στη Cyta. 2001 I. Ίδρυση εταιρείας BesTel Communications Ltd. II. Εισαγωγή Υπηρεσίας i-choice. III. Υιοθέτηση επωνυµίας CytaGlobal για τις διεθνείς δραστηριότητες. IV. Εµπορική λειτουργία υποθαλάσσιου περιφερειακού καλωδιακού συστήµατος οπτικών ινών στη Μαύρη Θάλασσα, γνωστού ως BSFOCS (Black Sea Fibre Οptic Cable System). V. Εφαρµογή νέου Εθνικού Σχεδίου Αριθµοδότησης. VI. Νέα υπηρεσία διαδικτύου NetRunner. 2002 Εµπορική λειτουργία Υπηρεσίας Δεδοµένων Κινητής Τηλεφωνίας GPRS.

276

2003 I. Υπογραφή συµφωνίας διεθνούς περιαγωγής µε το Δορυφορικό Σύστηµα Κινητής Επικοινωνίας THURAYA. II. Αυτοµατοποίηση τηλεφωνικής επικοινωνίας µε την Τουρκία και τις κατεχόµενες περιοχές για κλήσεις από τα δίκτυα της Cyta. III. Εισαγωγή Yπηρεσίας Aποστολής και Λήψης Mηνυµάτων Πολυµέσων «MMS».

1997 Introduction of ISDN (Integrated Services Digital Network). 1999 I. Operation of the LEV subsea fiber optic cable system, linking Cyprus-Israel-Italy. II. Launch of Voicemail for Fixed Telephony. III. Launch of the Symphony prepaid mobile phone service. IV. IRIS Gateway Satellite Services Limited begins operations. V. Full digitalisation of the Organisation’s network. VI. Full operation of the SEA-ME-WE 3 subsea fiber optic cable system, linking Northern Europe, the Far East and Australia. 2000 I. Introduction of the Cytanet for All service. II. Introduction of the text messaging service (SMS) via CytaGSM. III. Launch of CytaW@P. IV. Launch of Frame Relay and ATM services. V. Launch of the soeasy prepaid mobile phone service. VI. Cyta adopts Data Warehousing and Business Intelligence. 2001 I. Foundation of BesTel Communications Ltd. II. Launch of the i-choice service. III. Adoption of the CytaGlobal name for Cyta’s international activities. IV. Commercial operation of the Black Sea Fiber Optic Cable System (BSFOCS). V. Introduction of the new National Numbering System. Six-digit numbers are changed to eight digits. VI. Launch of the new NetRunner Internet service. 2002 Commercial operation of the GPRS (General Packet Radio Service) mobile data transmission service. 2003 I. Agreement signed for international roaming via the THURAYA Mobile Communications Satellite System. II. Automation of telephone communications with Turkey and the occupied areas of Cyprus via Cyta’s networks. III. Launch of the Multimedia Messaging Service (MMS).

277

2004 I. Υπογραφή Ευρωπαϊκού Χάρτη για την Οδική Ασφάλεια. II. Εισαγωγή υπηρεσίας Cytanet Internet Roaming. III. Συµφωνία συνεργασίας Cyta µε Vodafone και δηµιουργία Cytamobile-Vodafone. IV. Εισαγωγή υπηρεσίας miVision. 2005 I. Δηµιουργία πρώτου Ηλεκτρονικού Εµπορικού Κέντρου στην Κύπρο, από την Emporion Plaza Ltd, θυγατρική εταιρεία της Cyta. II. Επίσηµη εξαγγελία απόφασης Cyta UK Ltd, θυγατρικής εταιρείας της Cyta, να δραστηριοποιηθεί στο Ηνωµένο Βασίλειο. 2006 I. Επέκταση Cyta (µέσω της θυγατρικής Digimed Communications Ltd), στην Ουγγαρία - Έναρξη λειτουργίας της θυγατρικής εταιρείας Actel. II. Εισαγωγή υπηρεσίας Safe Internet από τη Cytanet. III. Εισαγωγή υπηρεσίας Speaking Phone, για άτοµα µε οπτική αναπηρία από τη Cytamobile-Vodafone. IV. Στρατηγικής σηµασίας επέκταση Cyta, µαζί µε τη θυγατρική Digimed Communications Ltd, στην Ελλάδα, µε σκοπό την ανάπτυξη ευρυζωνικών υποδοµών και υπηρεσιών. 2007 I. Συµφωνία Cyta - MEDITERRANEAN NAUTILUS (Ιταλίας) για κατασκευή του υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος MINERVA. II. Ανακοίνωση από Cytamobile-Vodafone και Microsoft της εµπορικής εισαγωγής της υπηρεσίας Windows Mobile® Email. 2008 I. Εισαγωγή υπηρεσίας Live Streaming από τη Cytanet. II. Ολοκλήρωση έργου επανασχεδιασµού της στρατηγικής επικοινωνίας του Οργανισµού. III. Επίσηµη παρουσίαση Cyta Hellas, θυγατρικής εταιρείας της Cyta/Digimed, στην Ελλάδα. 2009 I. Εξαγγελία από Telecom Egypt και Cyta συνοµολόγησης συµφωνίας για συνεργασία στη Μεσόγειο. II. Διεθνής Περιαγωγή σε πλοία και αεροπλάνα από τη Cytamobile-Vodafone. III. Στρατηγική συνεργασία Cyta και Συριακού Οργανισµού Τηλεπικοινωνιών STE για αναβάθµιση του υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος UGARIT. IV. Στρατηγική συνεργασία Cyta και Λιβανικού Οργανισµού Τηλεπικοινωνιών OGERO για αναβάθµιση του υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος CADMOS.

278

2004 I. Cyta signs the European Road Safety Charter. II. Launch of Cytanet Internet Roaming. III. Cyta partners with Vodafone. Establishment of Cytamobile-Vodafone. IV. Launch of miVision. 2005 I. Establishment of the online shopping platform Emporion Plaza Ltd, a Cyta subsidy. II. Cyta UK Ltd, a Cyta subsidiary, announces plans to become active in the UK market. 2006 I. Cyta expands operations to Hungary through its subsidiary Digimed Communications Ltd). Launch of its subsidiary Actel. II. Cytanet introduces Safe Internet. III. Cytamobile-Vodafone launches the Speaking Phone service for customers with visual impairment. IV. Strategically important expansion by Cyta and its subsidiary Digimed Communications Ltd into Greece, to develop broadband infrastructures and services. 2007 I. Agreement signed with Mediterranean Nautilus (Italy) for the construction of the MINERVA subsea cable system. II. Cytamobile-Vodafone and Microsoft announce the commercial launch of Windows Mobile® Email. 2008 I. Cytanet launches Live Streaming. II. Completion of the Organisation’s corporate rebranding project. III. Cyta Hellas, a subsidiary of Cyta/Digimed, begins operations in Greece. 2009 I. Telecom Egypt and Cyta sign Mediterranean cooperation agreement. II. Cytamobile-Vodafone introduces International Roaming for ships and aircraft. III. Cyta and STE (Syria) agree to upgrade the UGARIT subsea cable system. IV. Cyta and OGERO (Lebanon) agree to upgrade the CADMOS subsea cable system.

279

2010 I. Εγκατάσταση δικτύου ασύρµατης πρόσβασης στο διαδίκτυο, βασισµένου στην τεχνολογία WiFi, στην περιοχή του ΤΕΠΑΚ. II. Λειτουργία υποθαλάσσιου καλωδιακού υποσυστήµατος ALEXANDROS. III. Λειτουργία νέου υποθαλάσσιου καλωδιακού υποσυστήµατος TELMAR µεταξύ Ισραήλ-Γαλλίας. 2011 Εξαγγελία συµφωνίας µεταξύ Cyta και Telecom Italia Sparkle για κατασκευή πρώτου υποθαλλάσιου καλωδιακού δακτυλίου µεταξύ Κύπρου-Ελλάδας. 2012 Συµφωνία συνεργασίας µεταξύ Cyta-Υπουργείου Τηλεπικοινωνιών Λιβάνου για κατασκευή νέου υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος οπτικών ινών EUROPA µεταξύ ΚύπρουΛιβάνου. 2013 I. Συνεργασία Cyta, Radius Oceanic Communications Inc. και CSnet International Inc. για διασύνδεση του υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος POSEIDON και του υποθαλάσσιου συστήµατος ελέγχου OFFSHORE COMMUNICATIONS BACKBONE. II. Συµφωνία συνεργασίας διαµοιρασµού χωρητικότητας στο υποθαλάσσιο καλωδιακό υποσύστηµα της Cyta ALEXANDROS, µεταξύ Κύπρου-Αιγύπτου-Γαλλίας από τη Cyta και το Υπουργείο Τηλεπικοινωνιών του Λιβάνου. III. Εγκαίνια επίγειου δορυφορικού κόµβου πολλαπλών χρήσεων της AVANTI, για πρόσβαση στο σύστηµα Hylas 2, στον Δορυφορικό Σταθµό «Mακάριος». IV. Νέα υπηρεσία Τηλεπληροφορικής (cloud service), Subscription Based Hosting for SAP® Business All-in-One. 2014 Λειτουργία υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος POSEIDON. 2015 I. Έναρξη λειτουργίας δικτύου 4G από τη Cyta. II. Εξαγγελία συµφωνίας Cyta και Telecom Italia Sparkle, µέσω MedNautilus για νέο υποθαλάσσιο καλωδιακό σύστηµα οπτικών ινών για διασύνδεση Κύπρου-Ελλάδας KIMONAS. 2016 Αναβάθµιση διεθνούς δικτύου της Cyta µε συνολικές συνδέσεις της Υπηρεσίας Cytanet στο διαδίκτυο που ξεπερνούν τα 90Gbps. 2017 I. Δύο νέα Κέντρα Δεδοµένων υψηλών προδιαγραφών από τη Cyta (Data Centres) για ασφαλή και αξιόπιστη φιλοξενία εξοπλισµού επιχειρήσεων. II. Νέα υπηρεσία «Cytavision on the Go». III. Εξασφάλιση πιστοποιητικού περιβαλλοντικής ποιότητας «Green Office» για κτίριο των Κεντρικών Διοικητικών Γραφείων της Cyta στη Λευκωσία. 280

2010 I. Installation of the Wireless access network in the CUT (Cyprus University of Technology) area of Limassol. II. Operation of the ALEXANDROS subsea cable system. III. Operation of the new TELMAR subsea cable system linking Israel-France. 2011 Cyta and Telecom Italia Sparkle reach agreement on the construction of the first subsea cable ring, linking Cyprus-Greece. 2012 Cyta and the Lebanese Ministry of Telecommunications reach agreement on the construction of the new EUROPA fiber optic cable system, linking Cyprus-Lebanon. 2013 I. Cyta, Radius Oceanic Communications Inc. and CSnet International Inc. collaborate to connect the POSEIDON subsea cable system with the OFFSHORE COMMUNICATIONS BACKBONE subsea monitoring system. II. Cyta and the Lebanese Ministry of Telecommunications sign a capacity sharing agreement for the ALEXANDROS subsea cable system linking Cyprus-Egypt-France. III. Inauguration of the AVANTI Gateway Earth Station facilities at the Makarios Teleport. IV. Launch of the new cloud service: Subscription Based Hosting for SAP® Business Allin-One. 2014 Operation of the POSEIDON subsea cable system. 2015 I. Launch of the 4G network. II. Cyta and Telecom Italia Sparkle, through MedNautilus, announce the launch of the new KIMONAS fiber optic subsea cable system linking Greece-Cyprus. 2016 Cyta’s international network is upgraded, with Cytanet’s total internet connections exceeding 90Gbps. 2017 I. Two new high-spec Data Centres begin operations, providing secure and reliable colocation services II. Launch of Cytavision on the Go. III. Cyta achieves Green Office quality certification for its Head Offices in Nicosia.

281

IV. Πλήρης πιστοποίηση του Δορυφορικού Σταθµού «Mακάριος» από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τηλελιµένων (World Teleport Association). V. Αναβάθµιση δικτύου κινητής τηλεφωνίας µε ταχύτητες 4.5G. 2018 I. Aπευθείας σύνδεση Cytanet µε τα κέντρα ανταλλαγής διαδικτυακής κίνησης MSK-IX (Moscow - Internet Exchange) στη Ρωσία και BIX (Bulgarian Internet Exchange) στη Βουλγαρία. II. Απονοµή πιστοποιητικών «Green Offices», για την ποιότητα περιβαλλοντικής διαχείρισης και λειτουργίας Cytashop. III. Λειτουργία του Cyta Support Centre για τεχνική εξυπηρέτηση για συσκευές στη Λευκωσία. IV. Διάκριση Cyta ως Οργανισµού µε µηδενικά απόβλητα στις χωµατερές, εξασφαλίζοντας το πιστοποιητικό «Zero Waste to Landfill». V. Υπογραφή συµφωνίας για πώληση του συνόλου των µετοχών της Cyta Hellas. VI. Εισαγωγή δικτύου οπτικών ινών, καθώς και περαιτέρω αναβάθµιση του δικτύου κινητής τηλεφωνίας για ταχύτητες µέχρι και 1 Gigabit από τη Cyta. VII. Πρώτες εγκαταστάσεις δικτύου οπτικών ινών. 2019 I. Βράβευση της Cyta ως «Χρυσού Προστάτη του Περιβάλλοντος». II. Λειτουργία 1ου πιλοτικού δικτύου 5G στην Κύπρο. III. Ανανέωση πιστοποίησης Διεθνούς Προτύπου για την Εξυπηρέτηση Πελατών ISO18295-1:2017. IV. Πρώτη κλήση επαυξηµένης πραγµατικότητας µε χρήση ολογραµµάτων, µέσω του πιλοτικού της δικτύου, τεχνολογίας 5G. V. Yπoγραφή επιχειρηµατικής τριµερούς συµφωνίας µεταξύ Cyta UK, Cyta και Hellenic Television Ltd, µε την οποία η πελατειακή βάση λιανικής αγοράς της Cyta UK µεταφέρεται στη Hellenic Television. 2020 I. Πλήρης πιστοποίηση Δορυφορικού Σταθµού «Mακάριος» στο επίπεδο Tier 4 και συµπερίληψή του ανάµεσα στους 16 δορυφορικούς σταθµούς παγκόσµια που έχουν πετύχει αυτή τη διάκριση. II. Ενεργή συµµετοχή της Cyta στην καθολική προσπάθεια για αντιµετώπιση του ιού COVID-19, λαµβάνοντας µέτρα που συµβάλλουν στην αντιµετώπισή του. III. Έναρξη κατασκευής νέου υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήµατος ARSINOE. 2021 Εµπορική λειτουργία του πρώτου δικτύου 5G στην Κύπρο από τη Cytamobile-Vodafone.

282

IV. Full Tier 3 certification of the Makarios Teleport by the World Teleport Association (WTA). V. Upgrade of the mobile network to 4.5G. 2018 I. Cytanet establishes direct links with the Moscow Internet Exchange (MSK-IX) in Russia and the Bulgarian Internet Exchange (BIX). II. The Cytashop network obtains Green Office quality certification for Cytashop operations and environmental management. III. Launch of the Cyta Support Centre in Nicosia, for technical support for devices. IV. Cyta obtains official Zero Waste to Landfill certification. V. Agreement reached on the sale of Cyta Hellas. VI. Introduction of the Fiber Network and further upgrading of the mobile telephone network to speeds of up to 1 Gigabit. VII. Installation of the optical fiber network begins. 2019 I. Cyta is honoured with a Gold Environment Protector Award. II. Operation of the 1st 5G pilot network in Cyprus. III. ISO18295-1:2017 Customer Service quality recertification. IV. First augmented reality call using holograms is made on the 5G pilot network. V. Agreement signed by Cyta UK, Cyta and Hellenic Television Ltd, transferring Cyta UK’s retail customer base to Hellenic Television. 2020 I. Full Tier 4 certification of the Makarios Teleport by the World Teleport Association (WTA), which includes it in the list of the 16 teleports worldwide to have achieved this level of certification. II. Construction begins on the new ARSINOE subsea cable system. 2021 Launch of commercial operation of the first 5G network in Cyprus by CytamobileVodafone.

283

Περιεχόµενα 8

Cyta: Η Εξέλιξη στην Επικοινωνία Χαιρετισµός Πρoέδρου

Πρόλογος

Στιγµές ιστορίας των τηλεπικοινωνιών στην Κύπρο 19

Στον δρόµο της Ανεξαρτησίας (1870–1960)

Η απαρχή του νέου Kράτους (1960–1974). Οι πρώτες προκλήσεις της Cyta

111

Τουρκική εισβολή και ανασύνταξη δυνάµεων (1974–1980). Από την τραγωδία στη δηµιουργία

133

Το µεγάλο άλµα. Η µετάβαση στην ψηφιακή τεχνολογία (1980–2000)

167

Γέφυρα επικοινωνίας µε το µέλλον (2000–2021)

227

Διαχρονικά στο πλευρό της κοινωνίας

263

Cyta 60 χρόνια. Η επικοινωνία του αύριο, σήµερα

272

Χρονολόγιο. Οι στιγµές εξέλιξης των τηλεπικοινωνιών στην Κύπρο

Contents 10

Cyta: The Evolution of Communication Message from the Chairperson

Foreword

Key Moments in the Evolution of Telecommunications in Cyprus 19

On the road to Independence (1870–1960)

The birth of the new State (1960–1974). Cyta’s first challenges

111

The Turkish invasion and Cyprus’ subsequent regrouping (1974–1980). From tragedy to creation

133

The great leap. The transition to digital technology (1980–2000)

167

A bridge of communication with the future (2000–2021)

227

A longtime supporter of society

263

60 years of Cyta. The future of communication, today

273

Timeline. Key moments in the evolution of telecommunications in Cyprus

Το Λεύκωµα αυτό είναι αφιερωµένο σε όλο το προσωπικό που εργάστηκε στον Οργανισµό τα 60 και πλέον χρόνια της ιστορίας του. Τη δηµιουργία του επιµελήθηκε η Διεύθυνση Εταιρικής Επικοινωνίας της Cyta

Έρευνα, συγγραφή κειµένων, καλλιτεχνική και τυπογραφική επιµέλεια: Οµάδα Εκδόσεων Εν Τύποις, σε στενή συνεργασία µε την οµάδα στελεχών της Διεύθυνσης Εταιρικής Επικοινωνίας της Cyta Φωτογραφίες: Αρχείο Cyta, Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Εκτύπωση: H. Loizides Ltd

This book is dedicated to everyone who has worked for the Organisation during its history of more than 60 years. Its publication was overseen by a team from Cyta Corporate Communications.

Research, Writing, Design & Layout: En Typois Publications team, in close cooperation with Cyta Corporate Communications team Photos: Cyta Archives, Press & Information Office Printing: H. Loizides Ltd