Veeteeltvless december 2014

JA A RG A N G 13

N R.12

DE CE MBE R 2014

I N D I T N U M M ER

F O K K E R IJ

KERSTSPEC IA L

M A N AGEMENT

Grote belangstelling voor ki-aanbod BBG/CRV

Drie generaties op één bedrijf doen hun eigentijdse verhaal

Smartphone en handige apps voor de veehouderij

VV12_cover.indd 2

11-12-14 11:48

I NHOUD

RUBRIEKEN

3 4 15 23 36 38 39

Van de redactie Vleestelex Uit de dierenartspraktijk Buitenland Voer voor vleesboer Agenda Anders bekeken R E P O R TA G E S

12 Jan en Annie Graumans-Christianen uit Rijsbergen houden longhorns 30 Op het Smetledehof is de vleesveetak gegroeid van 30 naar 300 stuks KERSTSPECIAL

7 Drie generaties op één bedrijf 8 Drie generaties Vanhaelemeesch, Watervliet 16 Drie generaties ‘van Terbeck’, Kersbeek-Miskom 24 Drie generaties ‘Dekkers vof’, Nijnsel 34 Drie generaties Willems, Meeswijk FOKKERIJ

32 Volle bak voor mooi aanbod bij BBG/CRV MANAGEMENT

18 Broekzak vol nuttige informatie met apps voor de veehouderij MAATSCHAPPIJ

10 3D-printing: de nieuwe (r)evolutie PORTRET

26 Ate Lindeboom, vertrekkend CRVdirecteur

Ate Lindeboom: ’Overgang emotie naar ratio moet bij vleesvee nog plaatsvinden.’ 26

Reageren op dit editorial kan via een brief aan de redactie, via e-mail (guy.nantier@crv4all.com) of via het discussieplatform veeteeltforum.nl (topic ‘Voorrang voor boer’).

Guy Nantier Boer moet voorrang krijgen

B

oeren op een Kruispunt, de hulporganisatie voor Vlaamse landbouwers, dook in de statistieken om te zien hoe goed (of slecht) landbouwbedrijven in alle uithoeken van Vlaanderen standhouden. Uit de cijfers blijkt dat het aantal landbouwbedrijven in twintig jaar tijd in meer dan 130 gemeenten meer dan gehalveerd is. In voorstedelijke gemeenten is zelfs geen enkele boer meer te vinden en in landelijke gemeenten is de achteruitgang significant.

Maar we hebben het zo slecht nog niet.

Dat kon ik recent nog ervaren met enkele internationale collega-landbouwjournalisten in het Oost-Afrikaanse land Tanzania. Ik had daarbij het voordeel tegenover de collega’s dat ik 35 jaar geleden in Midden-Afrika heb gewerkt en dus een mooie vergelijking kon maken tussen vroeger en nu.

Was er evolutie? Met diepe treurnis heb ik moeten vaststellen dat Tanzania, dat

Kerstspecial Drie generaties

7

gekend stond als een modelontwikkelingsland in de vorige eeuw er niet op vooruit is gegaan. Integendeel. De landbouweconomie, die zorgt voor een kwart van het bbp, heeft naast een onderontwikkelde transportsector voor landbouwproducten ook te kampen met prijsschommelingen op de wereldmarkt van belangrijke landbouwproducten, zoals bij ons. De bedrijven hebben er, net zoals bij ons, te kampen met het feit dat de verdiensten uit de productie aan de handen van een kleine groep blijft kleven. Er heerst eveneens een ongelofelijk grote bureaucratie. Ook dat kennen wij.

Het eindresultaat is dat de boerenstand er, net zoals bij ons, op achteruit gaat. En vecht tegen armoede.

Boeren moeten voorrang krijgen. Hier, maar ook wereldwijd. ‘I am a supporter of farmers fighting against poverty’, dat wordt de boodschap op mijn T-shirt voor de eindejaarsperiode.

Fokkerij Ki-show BBG/CRV

Jong en oud vertellen vanuit hun tijdsbeleving over de vleesveehouderij.

32

Met een kwalitatief en gevarieerd aanbod bedient BBG/ CRV alle bedrijfsoriëntaties.

V E E T E E LT V L E E S

VV12_editorial.indd 3

D E CE M B E R

2 0 1 4

txt m

3

11-12-14 17:03

V L E E S T E L E X

Casper van het Perenhof zet carrière voort bij ki BBCI De nationaal kampioen Libramont 2014, Casper van het Perenhof, maakt verder carrière bij ki BBCI. Het is al bijna een eeuwigheid geleden dat een nationaal kampioen nog door de ki werd aangekocht en ingezet. Bij de jaarlijkse keuring door de ki-commissie van het stamboek liet de Sheriffzoon op een leeftijd van 21 maanden een hoogtemaat optekenen van 132 centimeter met een gewicht van 772 kilogram. De volledige

lijst van recent gekeurde stieren van BBCI staat in tabel 1.

Een bijzondere stier in het portfolio van BBCI is Hashtag van de Jorchrishoeve. De stier is met zijn afstamming Lennie maal Genièvre makkelijk in te zetten. De stier voert in de moederlijn bovendien terug op vijf generaties koeien die meer dan 1000 kilogram wogen. De moeder van Hashtag, Carine van de Jorchrishoeve, weegt zelfs meer dan 1200 kilogram.

Casper van het Perenhof nu ki-stier

Tabel 1 – Novemberkeuring BBCI (bron: HB BBB, Ciney)

naam stier

vader

m.vader

Cabri de Somme Cappucino des Amandiers Caramel de Somme Casper van het Perenhof Destin du Château Fallois Fexhois du Pont de Messe Hashtag v.d. Jorchrishoeve Homeros Paravent d’Izier Pectoral de la Grande Rose Sarko d’Embise Tilouis d’Atrive

Noceur de Fooz Orme de Somme Grommit Hof ter Zilverberg Sheriff de Centfontaine Damier des Waleffes Benhur du Champ Bouval Lennie v.h. Caloenhof Ferrero v.d. Kerkenhofstede Juventus de l’Ecluse Lumineux d’Ochamps Adajio de Bray Imperial de l’Ecluse

Germinal de Fooz Emigre de St. Fontaine Orme de Somme Germinal de Fooz Bruegel d’au Chêne Heros de Peroy Genièvre de St. Fontaine Davidson de l’Ecluse Hesitant de la Tournée Illegal de la Grande Rose Biscuit d’Embise Occupant du Fond de Bois

ouderdom hoogte gewicht scrotum(maanden) maat (cm) (kg) omtrek (cm) 22 42 18 21 44 31 28 23 25 20 38 46

135 (+5) 146 (+2) 130 (+4) 132 (+3) 148 (+4) 141 (+2) 142 (+5) 134 (+3) 138 (+4) 132 (+4) 143 (=) 150 (+6)

783 1111 695 772 1226 1074 1002 753 954 749 1007 1228

35 35 33 32 36 38 31 32 35 33 31 35

categorie opmerking 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1

beenwerk

Génétique Avenir Belgimex brengt met Hannibal en Warrior opmerkelijke ki-stieren ten tonele Op de jaarlijkse keuring door de ki-commissie van het stamboek vielen enkele jonge stieren van Génétique Avenir Belgimex duidelijk op. Zo was er Hannibal van de Schoolhoeve (v. Nodule des Volérs) die een hoogtemaat liet noteren op een leeftijd van 21 maanden van 143 centimeter of plus 14 centimeter boven

de norm van de eerste categorie. Ook Warrior de Fontena (v. Sheriff) werd opgemerkt met een scrotumomtrek van maar liefst 38 centimeter en dat op een leeftijd van 23 maanden.

De resultaten van de laatste keuring door de ki-commissie van het stamboek staan in tabel 2.

Hannibal van de Schoolhoeve heeft een flinke gestalte Tabel 2 – Novemberkeuring GAB (bron: HB BBB, Ciney)

4

naam stier

vader

m.vader

Abel v.h. Wallewerf Cactus du Moligna Hannibal v.d. Schoolhoeve Hazard v.d. Pannemeers Lascar de la Haie Madame Oceanien Isle-Le-Pre Plombe de Renuamont Spartacus v.h. Loobergenhof Ultimo v.d. IJzer Vega du Falgi Warrior de Fontena

Tintin de Wihogne Lennie v.h. Caloenhof Nodule des Volées Panache de Centfontaine Obus de Somme Acteur de Bierwa Quiet Roche Gue Attribut du Fond de Bois Benhur du Champ Bouval Lennie v.h. Caloenhof Sheriff de Centfontaine

Giga du Bois Remont Genièvre de St. Fontaine Fleuron de Maffe Adajio de Bray Notez-le du Pont de Messe Kennedy d’au Chêne Japonais de Renuamont Paysan de Fontena Timothy v.d. Stokerij Picasso du Falgi Tenoir de Sorinnes

V E E T E E LT V L E E S

VV12_vleestelex.indd 4

DECEMBER

ouderdom hoogte- gewicht scrotum- cate(maanden) maat (cm) (kg) omtrek (cm) gorie opmerking 29 20 21 24 16 43 24 18 20 38 23

144 (+6) 132 (+4) 143 (+14) 138 (+5) 124 (+1) 144 (=) 136 (+3) 135 (+9) 133 (+5) 148 (+5) 138 (+7)

923 697 850 883 628 970 872 741 758 1058 847

35 33 33 33 31,5 n.b.

35 33,5 32 38 38

2 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1

bespiering

bespiering

201 4

11-12-14 09:16

Geesje Rotgers, redactie V-focus:

‘Binnen de ammoniakwetenschap is er momenteel geen ruimte voor een open discussie over de verschillende inzichten’ B R ON :

V- F OC U S ,

D E C E M B E R

2 0 1 4

Voorlopige ki-cijfers 2013-2014 Uit de voorlopige bij CRV geregistreerde ki-cijfers 2013-2014 blijkt dat het aantal eerste inseminaties met vleesveerassen in Nederland is toegenomen met zo’n 14 procent tot 124.512 eerste inseminaties.

Hiermee komt het aantal eerste inseminaties opnieuw op het niveau van 2012 (125.813), maar wel nog steeds onder het niveau van het topjaar 2011 met 140.893.

Het Belgisch-witblauwras bezit een marktaandeel van 95 procent. De meest gebruikte stier is de gebruikskruisingsstier Maieur de l’Elevage Petit Barvaux.

De Accord de Wihognezoon klokt af op 15.215 eerste inseminaties.

In Vlaanderen blijft het aantal eerste inseminaties met vleesvee verder dalen. Het totaal aantal eerste inseminaties in het tijdvak 2013-2014 bedroeg 48.081. Dat is 6 procent minder dan vorig jaar en maar liefst 25 procent minder tegenover 2010.

Het meest gebruikte vleesras blijft veruit ook hier het witblauwras. Kubitus de Bray (v. Empire), die vorig jaar de ranking van meest gebruikte stier leidde, is nu ook weer nummer één. Op plaats twee en drie volgen respectievelijk Sau-

Pre Ger Maieur veel ingezet als kruisingsstier

Op de de Dutc zal het worden bregts

veur de Monin Chapelle (v. Ecrin Bomal) en Langoureux de Fooz (v. Blackstar).

Eerste hoornloze opfokstiertjes onder de veilinghamer Op de eerste RJ-veiling van de nieuwe opfokrondes 2014-2015 te Lanaud (Frankrijk) werden de eerste twee hoornloze limousinstiertjes geveild. Iaaho Pp (v. Diamant PP), gefokt door maatschap Fief Puy Chenin uit Puy du Lac, kreeg het hoogste bod achter de naam en werd toegewezen voor 5600 euro. Iaaho bezit na controle op het opfokstation een fokwaarde van 100 voor bespiering, 106 voor ontwikkeling en 101 voor rastype. Tijdens de opfok realiseerde de stier een dagelijkse groei van 1,417 kilogram.

In totaal waren voor de eerste opfokronde 2014-2015 te Lanaud zo’n 151 stier-

kalveren aangeleverd. 105 stiertjes werden na afloop van de eigenprestatietoets veilingwaardig bevonden: 60 stiertjes met de kwalificatie ‘espoir’ en 45 stiertjes met de kwalificatie ‘RJ’.

De gemiddelde veilingprijs voor de espoir-stieren bedroeg 2921 euro en voor de RJ-stieren 4588 euro.

De hoogste prijs van 12.300 euro ging naar Illico RJ (v. Expert RRvs) van Philippe Deshoulières Saint Martin Terressus.

Illico bezit heel goede genoomfokwaarden met een maximumscore van 10 op 10 voor groei en bespiering én 8 op 10 voor ontwikkeling. De stier behaalde tij-

Iaaho Pp geveild voor 5600 euro

dens de controleperiode een dagelijkse groei van 1,548 kilogram. Illico wordt verkast naar Italië.

Piemontese Norma 24 excellent verklaard Tijdens de nationale keuring in Mariënheem eind oktober is de piemontesekoe Norma 24 excellent verklaard. Norma 24 (v. Alfredo) is in eigendom van Antonie van Gelder uit Hoge Hexel. Norma werd gewaardeerd met 93 punten voor ontwikkeling, 88 punten voor rastype, 93

punten voor bespiering en 88 punten voor benen, waarbij haar algemeen voorkomen uitkwam op 91 punten.

In Mariënheem werd Norma 24 uitgeroepen tot reservekampioene bij de oudere koeien.

Norma kreeg 91 punten

V E E T E E LT V L E E S

VV12_vleestelex.indd 5

D ECE M B E R

2 0 1 4

5

11-12-14 09:16

J A A R I N D E X

Index VeeteeltVlees 2014 Bedrijfsreportages binnenland Backer, P. De, Mespelare 1/16 Boot, P. en H., Kerkwerve 10/12 Boxmeer, F. van, en Schaijk, M. van, St. Oedenrode 11/26 Broers, M., en Bonduwel, G., Moelingen 7/14 Bruijn, H. de, Horssen 4/10 Clercq, M. De, Smetlede 12/30 Cock, M. De, Opbrakel 11/14 Dijk, R. van, Rhenen 6/24 Graumans-Christianen, A. en J., Rijsbergen 12/12 Hanselaer, S., Zele 6/10 Heeren, H., Zoutleeuw 10/24 Hilkens, G., Herkenbosch 3/10 Hogenes, E., Noordbeemster 8/14 Hulsbosch, R., Erps Kwerps 9/18 Laet, R. De, Tielrode 7/24 Loterman, M., Brakel 11/18 Morsink, J. en B., Enter 2/10 Staal, J., Ruinen 7/18 Vanderhaeghe, P., Veurne 7/12 Veerman, T., Zuidoosterbeemster 9/10 Vrancken-Vancauwenbergh, P. en E., Halen 5/26 Weerdt, L. De, O.L.V. Waver 4/26

Bedrijfsreportages buitenland Lindertis, T. en A., Over Ascreavie (GrootBrittannië) 7/9 McLaren, W., Netherton (Groot-Brittannië) 7/8 Roetynck, A., Vieux-Berquin (Frankrijk) 9/26

Beeldverhaal De productie van allmash

Fotospecials Aan tafel Veehouderij in Tanzania

11/16 12/22

Alderkamp, E., afscheidnemend voorzitter CRV 3/16 Dekker, T., voorzitter limousinstamboek Nederland 11/24 Keyser, J. de (Fortisbank), en Focke, R. (Boeren op een Kruispunt) 6/16 Lindeboom, A., scheidend directeur CRV 12/26 Middelkoop, J., adviseur gevaarlijke mest- en silogassen 10/26 Ottens, P., afmester 9/16

Keuringen en shows

Nederlandse Week van het Vleesvee 6/14 Rentabiliteit gespreksstof op CRV-jongerendag 8/10 Tweede vakdag vleesvee 7/20 Schreeuw om regionaal vlees 6/22

Fokveebeurs Affligem Jaarmarktkeuring St. Truiden Libramont, Belgisch witblauw Mariënheem, blondes en piemontesen Paasveekeuring Schagen Parijs, nationales SIA Putten, limousin, charolais en verbeterd roodbont Regiokeuring Aldenbiesen Regiokeuring Geel Regiokeuring Geffen Regiokeuring Leuven Regiokeuring Mesch Regiokeuring Sluis Regiokeuring St. Lievens-Houtem Regiokeuring Wulpen Schijndel, nationale witblauw Vleesveekeuring Enter Vleesveekeuring Hulshorst

Fokkerij

Management

Aberdeen-angusras, bakermat van fokvrijheid 7/6 Eerste fokwaardecijfers Winston 4/12

Agro-ecologie 3/12 Draminski tocht- en drachtdetector 3/9 Duurzaamheidsscan voor vleesvee 5/16

Aardstralen blijven mysterie Effect herkauwactiviteit op pens Gerichtere inzet antibiotica Homeopathie is een totaalconcept Informatiecampagne bvd-bestrijding Nederlandse aanpak ibr en bvd Vliegenbestrijding start vaak te laat

5/22 2/18 1/14 5/6 3/18 1/10 6/20

Dierreportages Cameos, limousinstier met klasse Troef spelen met blonde Donibane

3/26 4/20

Economie

V E E T E E L T V lee s

VV12_Index.indd 6

DECEMBER

Natuurlijk zoogritme gerobotiseerd Nuttige apps voor de veehouderij Ovalert in opmars Ventilatie basis goed stalklimaat

10/8 12/18 3/6 4/6

Portretten Fauw, K. De, commissie witblauw Gorter, K., voorzitter CRV Laere, G. Van, commissie witblauw Lameire, L., commissie witblauw Raemdonck, M., commissie witblauw Steukers, F., commissie witblauw Willems, B., commissie witblauw Zwanenburg, F., angusstamboek

3/22 5/18 7/26 4/18 5/12 6/26 8/22 2/16

Ruwvoerwinning Beter zaaibed, meer mais Kengetal bodemgezondheid CEC Maiskwaliteit nog nooit zo goed Met gmo veredeling gras versnellen Onkruidbestrijding in mais

4/22 2/6 1/4 5/14 5/10

Interviews

4/16

Diergezondheid

6

Franse fokstieren met divers verervingsprofiel 2/12 Karkasindexen witblauw belicht 2/20 Mooiste witblauwen 10/20 Nieuwe fokwaarden geboortekenmerken 1/18 Opu-ivp brengt fokkerij in extra versnelling 6/6 Prestatiegerichte fokcijfers in angus 7/10 Ruime genetische spreiding in BBG-aanbod 12/32 SNAPC4-defect uitgelicht 8/24 Stamboeken zetten in op grotere binnenbekkenmaten 1/8 Stichting Lakenvelder professionaliseert logistiek en vierkantsverwaarding 3/24 Van top naar flop na nieuwe indexberekening witblauwras 8/6 Vijftig tot zestig procent natuurlijk afkalven 10/16

2/24 2/14 8/16 11/10 4/24 3/14 11/20 8/11 2/15 9/12 9/13 9/25 8/12 07/23 08/13 10/14 08/20 04/14

Samenleving 3D-printing, de nieuwe (r)evolutie

12/10

Uit de dierenartspraktijk Vergiftiging door te veel selenium 5/25 Kopertekort leidt tot blokvoetjes 7/17 Maden in de huid 8/19 Melkstress bij kalveren 10/19 Ovsynch bij vleesvee 9/15 Scherp in bij jong dier 6/9 Te laag immunoglobuline in biest 3/21 Tekort aan selenium l 4/25 Verbrande pens 11/9 Verstopping urinewegen 1/7 Winterdysenterie 12/15

Varia Drie generaties ‘Dekkers vof’, Nijnsel 12/24 Drie generaties Vanhaelemeesch, Watervliet 12/8 Drie generaties ‘Van Terbeck’, Kersbeek-Miskom 12/16 Drie generaties Willems, Meeswijk 12/34 Kerstprijs 2013 2/9 Kerstquiz 2014 12/20 Limburg boven in kerstwedstrijd 2013 2/9 Veehouderijbeurs Clermont-Ferrand 9/23

Voeding Franse rassen voeren op gevoel 9/6 Rantsoenaanpassingen zonder gezondheidsproblemen 11/6 Voederen met goedkopere alternatieven 9/20

201 4

11-12-14 15:13

K E R S T S P E C IA L

D R I E

G E N E R A T I E S

De wereld staat niet stil. Ook de vleesveehouderij niet. Denk maar aan de voortschrijdende mechanisatie, inzichten in de veevoeding en diergezondheid of de genoomfokkerij in de rundveeverbetering. Maar ook het overheidsbeleid wijzigt stelselmatig.

In deze kerstspecial blikken drie generaties op één bedrijf terug op hoe het was, hoe het nu is en wat de toekomst brengen zal.

O V E R

B E D R I J F G R O E I

8

O V E R

F O K K E R I J

16

Antoine (79), Luc (53) en Bruno (23) Vanhaelemeesch, Watervliet

O V E R

Willy Schotsmans (90), Guy Roggen (60) en Jan Roggen (34) Kersbeek-Miskom

A G R O T E C H N I E K

24 Harrie Dekkers (71), Johan Scheepens (46) en Martijn van den Berkmortel (14), Nijnsel

O V E R

F O K K E R I J

B L O N D E

34 Michel (83), Corny (54) en Joris (26) Willems, Meeswijk

V E E T E E LT V L E E S

VV12_intro special.indd 7

W I T B L A U W

D E CE M B E R

2 0 1 4

7

11-12-14 15:58

K E R S T S P E C I A L D R I E

G E N E R A T I E S

Een boerenbedrijf is het werk van verschillende gen

De kracht van so

Het bedrijf van de familie Vanhaelemeesch uit Watervliet kende in de verschillende bedrijfstakken een gestage groei. De sleutel tot succes: een goede sociale omgang met de buurt. tekst Guy Nantier

V

an 35 hectare akkerbouw, 10 melkkoeien en 6 zeugen naar 160 hectare akkerbouw, 270 stuks vleesvee en een gesloten varkensbedrijf met 125 zeugen. Dat is in een notendop de groeisprong die het bedrijf Vanhaelemeesch uit Watervliet in 65 jaar maakte.

In de toekomst wil het bedrijf in de vleesveetak doorgroeien van jaarlijks 100 kalvingen naar 120 kalvingen. ‘Er mag ook nog wat uitbreiding in de akkerbouw bij,’ verduidelijkt Bruno

8

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf1 FOKKERIJ.indd 8

DECEMBER

Vanhaelemeesch (23) zijn stille ambitie, ‘maar qua vee zitten we met 120 kalvingen en 125 zeugen op de grens van het werkbare in eigen beheer, Ik wil bijvoorbeeld al mijn koeien ook nog blijven kennen.’

Voorlichting versus eigen inzicht In de tijd dat Antoine Vanhaelemeesch (79) het bedrijf runde liet niets vermoeden dat het bedrijf vandaag de dag rundvee zou houden. ‘Vanuit de voorlichting vond men het zonde om de goede poldergrond hier om te zetten in grasland voor melkvee,’ vertelt Antoine. ‘De melkkoeien gingen er dus uit ten voordele van de zeugentak en mestvarkens.’

Terwijl iedereen in de sector, vooral in de voorlichting, de mond vol had van de noodzaak tot specialisatie, ging zoon Luc Vanhaelemeesch (53) als bedrijfsleider voor verbreding.

‘De vleesveetak is er midden jaren tachtig gekomen tijdens de vijf jaar samenuitbating met mijn vader,’ verhaalt Luc. ‘Wij waren ervan overtuigd dat alle eieren in dezelfde mand leggen ons kwetsbaar maakte. Het Belgisch witblauw was toen boven-

201 4

11-12-14 09:07

nde generaties in én buiten de eigen perceelsgrenzen

n sociale omgang MENING

O VER

MILIEUVR AAGSTUKKEN

Antoine Vanhaelemeesch (79): ‘De groene jongens zijn mijn vrienden niet, maar ook mijn vijanden niet’ Luc Vanhaelemeesch (53): ‘Je moet ervoor zorgen dat je als landbouwer gewild blijft en niet alleen verdragen wordt’ Bruno Vanhaelemeesch (23): ‘De leefomgeving zal op de lange termijn blijven bepalen wat we wel of niet mogen’ dien “booming business” en ik was besmet geraakt met het virus van de fokkerij ervan na een bezoek aan de landbouwbeurs in Brussel. En tot slot: ik mocht van mijn vader mijn goesting doen.’

Lucs vader Antoine mengde zich niet in de bedrijfsvoering na de overname in 1989. ‘Integendeel,’ vertelt Luc, ‘hij heeft mij altijd gestimuleerd.’ ‘In mijn tijd was het wel anders,’ reageert Antoine. ‘Mijn vaders gezegde was dat je een oude aap geen smoelen moest leren maken. Al wat ik leerde op de landbouwschool was nooit goed voor hem.’

Minzaam met buurt omgaan De drie generaties Vanhaelemesch erkennen volmondig dat de groei van het bedrijf mede mogelijk is geweest dankzij de ‘gunfactor’. Luc: ‘Wij hebben het bedrijf van drie landbouwers – generatiegenoten van vader die geen opvolger hadden – kunnen overnemen omdat het ons “gegund” was, omdat we het vertrouwen genoten.’

Vader Antoine is altijd al actief geweest in het sociale leven van

de lokale gemeenschap, zo blijkt. Luc: ‘Ikzelf heb veelvuldige sociale omgang via onder andere mijn thuisverplegingspraktijk.’ En ook Bruno die eveneens een diploma van verpleegkundige op zak heeft, blijkt uit hetzelfde hout als zijn vader gesneden te zijn. Bruno: ‘Mijn moeder zegt dat ik een kloon ben van mijn vader. aangevuld met het organisatietalent van mijn moeder.’

Antoine Vanhaelemeesch: ‘De meeste boeren verwaarlozen heden ten dage hun sociale contacten. Zonde.’ Luc vult aan. ‘Het minzaam met elkaar omgaan reflecteert zich ook in de sterke familieband die we hebben, ook met de schoonfamilie. Iedereen springt in voor iedereen. Dat maakt ons sterk.’

Grootvader, vader en zoon hebben ook met elkaar gemeen dat ze positief in het leven staan, ook bij slechte prijsvorming.

Bruno: ‘Ik loop nooit gefrustreerd door de stal vanwege mindere prijzen. Je kan er tenslotte weinig tegen doen. Je kan alleen maar je best doen.’

‘Er zijn veel ergere dingen in het leven,’ vult Luc aan. ‘Dat zie ik elke dag rondom mij.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf1 FOKKERIJ.indd 9

D E CE M B E R

2 0 1 4

9

11-12-14 09:07

T H E M A B I J E E N K O M S T

3D-printing is de komende (r)evolutie in de maak- en voedselproductie

Afspraak met de toekomst 3D-printing kent momenteel een fenomenale ontwikkeling. Wat kan 3D-printing betekenen voor de landbouw en bij uitbreiding voor de voedingsindustrie? Mario Fleurinck gaf een inkijk tijdens een meeting van de Vlaamse AgriBusinessClub. tekst Guy Nantier

P

recisielandbouw 1.0 met zijn gpsen rtk-gps-toepassingen zijn genoegzaam bekend. Smart farming of precisielandbouw 2.0 met het gebruik van drones en biosensoren is dat al veel minder. De techniek is immers nog in volle ontwikkeling. Nog minder bekend in de oren klinkt 3D-printing, een andere nieuwe technologie die in de maakindustrie aan het opbloeien is.

3D-printing is, eenvoudig gesteld, het produceren van driedimensionale objecten op basis van digitale bouwtekeningen. De grondstoffen zijn een poeder, een vloeistof of een gel. De opbouw van de objecten gebeurt laag na laag. De eerste toepassingen midden jaren negentig waren met een metaalpoeder als productiestof (3D-metal). Maar vandaag de dag zijn er al toepassingen in de genees-

kunde voor het maken van weefsels (3Dtissues) en in de voedingsindustrie voor het maken van voedsel (3D-food).

Reis naar Mars ‘De technologie werd in de Verenigde Staten ontwikkeld om naar Mars te reizen’, vertelt Mario Fleurinck, CEO van gereedschapsbouwer Melotte (zie kader hieronder). Fleurinck maakte het prille begin van de technologie mee bij vliegtuigbouwer Boeing in de Verenigde Staten.

‘Maar op Mars is er niets. Er waren dus twee mogelijkheden: ofwel alles meenemen, ofwel iets meenemen om ter plekke te kunnen produceren.’ Het werd dat laatste. De Amerikaanse overheid trok gigantische budgetten uit waarmee de industrie verschillende deelaspecten voor zo’n ruimtereis moest ontwikkelin-

gen. Voor Boeing bijvoorbeeld was dat het produceren van wisselstukken tijdens de ruimtereis. ‘En bij Boeing stond in 1995 in de incubator een machine in experimentele fase, een 3D-printer, die met vloeibaar metaal een complex onderdeel van een straalmotor aan het maken was.’

Grote ecowinst Met de 3D-printingtechnologie is meer productie mogelijk met een minimale impact op de samenleving omdat er geen productie-afval wordt geproduceerd.

Mario Fleurinck geeft een voorbeeld uit de eigen bedrijfsactiviteiten: het maken van metalen tandprothesen, waarvan er in de wereld op jaarbasis zo’n 6 miljoen stuks worden gemaakt. ‘Voor het maken van één tandprothese van 70 gram via de klassieke, analoge methode heb je één kilogram grondstof nodig. Via een digitaal productieproces met een 3D-printer kunnen met eenzelfde hoeveelheid grondstof tweeënhalf keer meer tandprothesen worden gemaakt in een productieruimte die slechts enkele vierkante meter bedraagt. Het transport van de grondstoffen daalt met een factor 18. Het energieverbruik daalt met een factor 35 en is vergelijkbaar met het verbruik gedurende een uur van een strijkijzer.’

‘En bij Melotte gaan we nog een stap verder en produceren in een hernieuwbare cyclus’, zo stelt de CEO nog. ‘Van die ene kilogram grondstof is 900 gram niet recyclebaar en is dus productieafval.

Wij hergebruiken de gebruikte grondstof via “urban mining”: de tandprothesen van overledenen worden teruggewonnen, de grondstoffen worden uit elkaar gehaald en opnieuw samengevoegd tot nieuwe prothesen met 3D.’ Het overgrote deel van de metalen tand-

Systeemdenker Mario Fleurinck Mario Fleurinck (43) was tot voor kort CEO van Melotte in het Belgische Zonhoven. In 2003 vormde hij de analoge productie van gereedschapsbouwer Melotte om naar een digitale productie, pionierend in 3D-printing met metaal.

Vandaag de dag produceert Melotte op basis van de 3D-printers maatoplossingen (precisieonderdelen) voor de industrie, de lucht- en ruimtevaart, en vervaardigt ook medische implantaten.

Mario Fleurinck houdt zich nu vooral be-

zig met technologische innovaties en systeemdenken.

Centraal bij zijn systeemdenken staat een circulaire (recycling) economie waarin de mens het middelpunt is. Exponenten hiervan zijn een lokale tewerkstelling met meerwaarde zonder fysiek transport van grondstoffen.

Volgens Fleurinck is dit ‘ecosysteemdenken’ in de maak- en in de agro-industrie hét antwoord op een ongebreidelde geglobaliseerde economie.

Voor Mario Fleurinck moet de mens centraal staan in een circulaire economie

10

V E E T E E LT V L E E S

VV12_3D printing in landbouw.indd 10

DECEMBER

201 4

11-12-14 14:36

De vleesproductie in 3D-foodtechnologie (bron: Nature, 2010)

3

Toevoeging van groeimedium voor celvermeerdering

Biopsie op levend dier

O GR RU SE

2

7

Extract van spiercellen

5 6

Panklaar vlees

prothesen wordt in China en op analoge wijze vervaardigd, zo blijkt. Een intensief productieproces met beperkte toegevoegde waarde voor onze economie.

‘Met 3D-printers kun je lokaal produceren en creëer je toegevoegde waarde voor de lokale economie hier.’

Artificieel gegroeid voedsel Maar wat betekent dit nu voor de landbouw en de voedingsindustrie? ‘Ook in andere sectoren werd gezocht naar oplossingen voor deelaspecten van de reis naar Mars’, leidt Mario Fleurinck zijn antwoord in. ‘Zo ook voor de voeding.’

In 1995 kon men met de toen beschikbare computerprocessors 1,5 tot 2 pro-

3D-foodprinting van vleescellenpasta tot ‘vleesbladen’

E M I

1

4

Toevoeging van smaak, vitamines, ....

Assemblage van de vleesbladen tot vleeskubussen om de textuur te verbeteren

cent van het humane DNA dynamisch in kaart worden gebracht. ‘In 2025-2030 wordt dit met nieuwe, krachtiger processors naar schatting 70 tot 75 procent.

Het gaat dus supersnel. Bij 97 à 98 procent kunnen we gaan denken aan een volledige synthetische biologie. Bedenk daarbij dat de mens in zijn DNA maar voor 2 procent verschilt van het varken.’

Maar zover is het dus nog niet. ‘Al zijn er de laatste drie à vier jaar ontwikkelingen die al heel dicht komen bij dat waar in 1995 aan werd gedacht dat er moest gebeuren’, geeft Fleurinck aan. ‘Zo worden er in Amerika al pizza’s en hamburgers vervaardigd uit natuurlijke basisbestanddelen die artificieel werden ver-

meerderd en met een 3D-voedselprinter vorm wordt gegeven. In Japan produceert men op dezelfde wijze al sla.’

Met een aardbol die tegen 2050 afstevent naar 9 miljard bewoners zullen er naar schatting 100 miljard dieren nodig zijn voor de voedselproductie. Dat betekent weliswaar een grote kans voor de veeteeltsector, maar ook een heel grote druk op het ecosysteem. Voedselprinters bieden een deel van de oplossing voor het voedselvraagstuk, maar vragen ook om een omslag in denken. ‘Deze nieuwe, digitale wereld zal nooit de andere wereld verdringen, maar het biedt wel perspectieven voor ondernemers die meedenken’, besluit Mario Fleurinck. l

bood een Engels bedrijf al enkele jaren een chocolade-3D-printer aan voor 3.500 euro. In 2015 komt de Foodini eraan voor een prijs van slechts 1.500 euro. Via een scherm op de voedselprinter kan de gebruiker aangeven wat klaargemaakt moet worden: een pizza, spaghetti, ravioli, een spinaziequiche, …

Binnen afzienbare tijd verwachten waarnemers dat het mogelijk zal zijn om thuis ook vlees te 3D-printen zonder dat er dieren voor geslacht hoeven te wor-

den. De basisgrondstof wordt een stukje weefsel van een levend dier dat men kunstmatig heeft laten groeien, de voedselprinter geeft het vorm.

En de technologie biedt nog meer mogelijkheden. Denk hierbij aan het omzetten van alternatieve eiwitten uit algen en insecten in een volledig personaliseerbare voeding met de juiste vitamines, mineralen en calorieën. Maar hoe staat het met de smaak en de beleving van het 3Dvoedsel? Mario Fleurinck, CEO van Melotte: ‘De huidige consument wordt vijf dagen van de week gevoed. Smaak en beleving zijn er bij tijdgebrek niet.’

Weldra in elke keuken Het zal nog wel even duren voordat er een voedselprinter in iedere keuken staat. Maar voor wie nu al zelf aan de slag wil gaan, zijn er wel mogelijkheden. Zo

De voedselprinter Foodini komt in 2015 op de markt

V E E T E E LT V L E E S

VV12_3D printing in landbouw.indd 11

D E CE M B E R

2 0 1 4

11

11-12-14 14:37

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Annie Christianen: ‘Als je er serieus mee bezig bent, kun je er je boterham mee verdienen’

Jan Graumans en Annie Christianen Voor Jan Graumans en Annie Christianen is het houden van longhorns een uit de hand gelopen hobby.

Activiteit: Ras: Aantal: Areaal:

Terug naar het oerrund Rijsbergen

vleesvee als hobby longhorn 26 stuks 14 ha (gras en mais)

A

ls je de hoeve van ‘IJscreaties Alfons’ oprijdt, verwacht je melkkoeien te zien. In plaats van de klassieke holsteins zie je er een zeldzaam en exclusief vleesveeras. In de wei vallen 28 longhorns te bewonderen en het eerste wat opvalt, zijn natuurlijk de immense hoornen.

Jan (70) en Annie (65) Graumans-Christianen waren bijna dertig jaar lang melkveehouders toen ze in 2001 stopten met melken. Ook de pootaardappelteelt werd stopgezet, maar de longhorns bleven grazen op de Rijsbergse weiden. ‘Het was via Tiny Aarts die vroeger embryotransplantaties deed bij onze melkkoeien, dat we in contact kwamen met longhorns’, vertelt Annie. ‘Hij prees de dieren om hun kwalitatief goed vlees en zo kochten we in 1995 in Duitsland ons eerste drachtige dier, Corina. Later volgden nog een stier, Sjors, en een vaars, Alison.’

‘Het was de bedoeling om Alison te spoelen, maar na meerdere pogingen gaven we het op’, vult Jan aan. ‘De bronstigheid is immers veel moeilijker zichtbaar en de cyclus is moeilijk te lezen. Toch zijn ze zeker niet minder vruchtbaar. Doordat er een stier op de wei loopt, hebben we jaarlijks van bijna elke koe een kalf. Tussen twee en tweeënhalf jaar gaan de vaarzen voor de eerste keer bij de stier.’

De boomkwekerijen en sierteeltbedrijven in Rijsbergen zijn amper te tellen, de bedrijven met longhorns wel. Exact één bedrijf vind je er. Jan en Annie Graumans-Christianen bezitten een veekoppel van 28 stuks en kochten recent een nieuwe stier in Engeland. tekst Hanne Vandenberghe

Tetford Quartermaster) van een bedrijf in Engeland, Van Hall Barlings. Om de vier jaar vervangen we onze stier, zodat er van inteelt geen sprake is.’ De vorige stier,

Jeronimo, (v. Mancester) kochten Jan en Annie via internet en eigenlijk wilden ze dit keer weer doen. ‘Dat lukte niet omdat de verkopers vrij weigerachtig waren. Bo-

Engelse stamboekstier In augustus kwam er een nieuwe stier op het bedrijf in Rijsbergen. ‘We kochten de bijna twee jaar oude Barlings Nebula (v.

Barlings Nebula kwam in augustus vanuit Engeland

12

VVEEEETTEEEELLTTVVLLEEEESS DOE KCTE OMBBEERR 22000194

VV12_Longhornbedrijf Rijsbergen.indd 12

11-12-14 17:04

Al hebben ze een stoer uiterlijk, het zijn erg rustige dieren

vendien moet er hier enorm veel meer in orde zijn op het gebied van gezondheidsstatus.’

Daarom vertrokken Jan en Annie in juli naar Groot-Brittannië, waar meer dan 13.000 longhorns zitten. Aangezien Jan en Annie lid zijn van het Engelse stamboek (Longhorn Cattle Society) kochten ze een raszuivere stier, waarvan de bloedlijn volledig afweek van de Duitse koeien van Graumans. ‘Nebula is een heel mooie stier’, zegt Jan trots. ‘Van Hall Barlings valt op keuringen regelmatig in de prijzen met de dieren. Nebula zou ook hier kunnen winnen, helaas zijn er geen kampioenschappen dichtbij. Er is slechts een handvol fokkers in Nederland. En in Duitsland zijn er ook niet meer dan tweehonderd dieren.’

Zelf stierkalveren afmesten Het gemak van het houden van longhorns is onmiskenbaar volgens Annie.

‘De koeien kalven het jaar rond en wij zien de kalveren amper geboren worden.

Bij de geboorte wegen ze tussen de 20 en 25 kilogram, wat het afkalfgemak ten goede komt. Op een leeftijd van drie weken zijn ze bijna verdubbeld in gewicht.’

Dit jaar hadden Jan en Annie geen kalveren, omdat ze het jaar ervoor geen stier hadden om de koeien te bevruchten. Jan:

‘Als we een goede prijs krijgen, verkopen we onze stiertjes op drie weken. Vroeger kregen we 270 à 280 euro voor een kalf.

Tegenwoordig moeten we de stierkalveren bijna gratis weggeven. Daarom zijn we van plan om vanaf volgend jaar alle kalveren aan te houden en zelf af te mesten.’

De dieren staan het jaar door in de wei. Ze hebben de mogelijkheid om in de stal te schuilen, maar doen dat bij uitzondering.

‘Enkel als het heel warm is in de zomer, komen ze binnen schuilen’, legt Annie uit. Jan beaamt dat: ‘In de winter zitten ze het liefst buiten. Als afstammelingen van het oerrund hebben ze weinig nodig, ook wat betreft voeding. In de winter geven we kuilgras uit pakken en wat extra pulp. De af te mesten stieren krijgen wel nog krachtvoeder bij.’

Stoere, maar kalme beesten ‘Voorbijgangers of klanten van de ijssalon van onze zoon hebben altijd veel oog voor onze dieren. Ze zien er gevaarlijk, groot en stoer uit, maar eigenlijk zijn het vrij kalme dieren’, zegt Annie trots, terwijl ze rustig tussen de grote dieren loopt. ‘Een stier blijft nog altijd een stier, dus een stok neem ik altijd mee in de wei. Bij het inknijpen van de oormerken durven de koeien hun dominantie te tonen, maar

dat is zo bij elk ras. Verder hebben ze een mooi uiterlijk. Ook de typische driekleurige vacht – bruin, zwart en een witte streep op de rug – vind ik heel mooi.’

De voorhand is heel breed, terwijl de achterhand smaller, maar toch voldoende bevleesd is. De dieren groeien traag, waardoor ze pas op een leeftijd van tweeenhalf tot drie jaar het bedrijf verlaten.

Een afgemest dier weegt tussen de 350 en 400 kg geslacht. ‘Het vlees is gemarmerd en bijzonder goed van smaak,’ zegt Jan. ‘Vanuit Engeland hebben we een “Beef Certificate” dat toont dat het zeer speciaal vlees is. Als ik de keuze heb, kies ik resoluut voor longhornvlees. Elk jaar slachten we zelf één of twee runderen.’

Voor Jan en Annie is het houden van de longhorns een uit de hand gelopen hobby. ‘Ons financieel resultaat is uiteindelijk positief, maar zo veel houden we niet over’, vertelt Annie. ‘Als je er serieus mee bezig bent, kun je er je boterham mee verdienen.’ ‘Na onze trip naar Engeland, hebben we besloten om wat vaker te gaan,’ vult Jan aan. ‘Er werden ons veel dingen verteld die niet op papier zijn te vinden. Zo wordt over de plas met gerst en haver gevoederd, waardoor de dieren sneller groeien. Waarschijnlijk passen we dit in de toekomst zelf ook toe.’ l

VVEEEETTEEEELLTTVVLLEEEESS DOE KCTE OMBBEERR 22000194

VV12_Longhornbedrijf Rijsbergen.indd 13

13

11-12-14 11:56

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K P I E T

D E

M E U T E R

Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelijkse praktijk schrijven drie dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderij. Om en om beschrijven John Campe, Piet De Meuter en René Bemers maandelijks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelijke preventiemaatregelen.

Jongvee meest gevoelig voor winterdysenterie

Diarree in de winter E

nkele weken geleden had een van mijn klanten een paar drachtige witblauwvaarzen aangekocht. Het was zijn bedoeling om zo voor dit jaar toch aan een totaal van twintig premiegerechtigde zoogkoeien te komen in het kader van de vernieuwde premieregeling voor vleesvee. Kort na de aankoop had hij deze vaarzen samen met het eigen vee opgestald.

Twee weken terug belde de veehouder me plots op. Bij één van de vaarzen had hij een zware bloederige diarree vastgesteld. Bij aankomst op het bedrijf kon ik inderdaad vaststellen dat het dier in een lichte shock verkeerde. Het dier was bleek en anemisch en had een klein beetje koorts. Het dier had geen eetlust, vertoonde een lichte koliek en stond wat slap op de benen.

De mest bestond bijna alleen uit grote klonters bloed.

Gezien de voorgeschiedenis van deze vaarzen dacht ik vrijwel meteen aan een zwaar geval van winterdysenterie. Dat is een diarree die optreedt aan het begin van een koude periode die de hele stal doorgaat en vooral jongere dieren aantast.

De jonge vaarzen waren recent opgestald en zo in nauw contact gekomen met de eigen veestapel, die wellicht al wat weerstand tegen de aandoening had opgebouwd. Ik voorspelde de veehouder dat ook de andere aangekochte vaarzen last zouden krijgen van de aandoening.

De vaars kreeg een louter symptomatische behandeling en knapte na enkele dagen al flink op. De overige vaarzen kregen ook last van winterdysenterie, maar in mindere mate. Deze groep aangekochte dieren gaf na twee tot drie dagen ziekte een betere indruk. De eigen veestapel vertoonde alleen maar wat diarreesymptomen en had bijgevolg amper last van de infectie met winterdysenterie.

De encyclopedie winterdysenterie Winterdysenterie, soms ook winterdiarree genoemd, is een aandoening die vooral bij jonge, maar wel al volwassen, runderen voorkomt.

De ziekte is gekenmerkt door diarree die in sommige gevallen een ernstige bloederige diarree kan zijn. De aandoening is ook beschreven bij stieren en mestvee en tast doorgaans de hele veestapel aan.

Bij melkvee veroorzaakt

winterdysenterie een duidelijke daling van de melkgift, die een week tot tien dagen kan duren.

De ziekte treedt op bij het begin van de winter zodra de temperatuur enkele nachten rond het vriespunt blijft en tast de volledige veestapel aan. Ouder vee ontwikkelt een zekere immuniteit, waardoor deze dieren er doorgaans minder last van hebben. De ziekte komt in een vlaag, maar dieren knappen snel weer op.

Wat de oorzaak is van winterdysenterie is niet met zekerheid te zeggen. In de literatuur worden twee virussen als oorzaak genoemd: een coronavirus en het Bredavirus, ook wel het boviene torovirus genoemd. Een behandeling tegen de ziekte bestaat uit het bestrijden van symptomen.

V E E T E E LT V L E E S

VV12_dap de Meuter.indd 15

D E CE M B E R

2 0 1 4

15

11-12-14 12:35

K E R S T S P E C I A L D R I E

G E N E R A T I E S

Fokken op bespiering wordt finetunen, groei en v

Maximum aan ro

De fokkerij van het Belgisch-witblauwras in Vlaanderen en het fokbedrijf van Terbeck zijn onafscheidelijk. Over wat was, wat is en wat gaat komen in het witblauwras. tekst Guy Nantier

K

ersbeek-Miskom. Op het witblauwfokbedrijf van Terbeck worden drie groepen dieren volgens verschillende voerregimes door Jan Roggen (34) klaargestoomd om straks hun opwachting te maken in de keuringsring van St. Truiden, Agriflanders en Affligem. ’Kijk, dat is een groot verschil met vroeger’, zegt grootvader Willy Schotsmans (90). ‘Nu voeren de mannen een commercieel voer. In mijn tijd gaven wij de dieren voor een keuring een eigen samengesteld meel van gerst,

16

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf3 VOEDING.indd 16

DECEMBER

zemelen, melasse, lijnschilfers, geplette tarwe, voederbieten, droge pulp en de specialiteit van het huis: zout en eieren. Ad libitum.’

Grootvader Willy Schotsmans maakte niet alleen de evolutie van een dubbeldoelras in de jaren vijftig naar een hypergespecialiseerd vleesras anno 2014 mee. Hij heeft het Belgisch-witblauwras ook mee vormgegeven. Hij behaalde al in 1958 op de nationale landbouwexpo een 1a-prijs bij de vaarzen met Griet van Terbeck en in 1962 met haar dochter Juweel van Terbeck.

Zo leverde hij destijds al vijf stieren aan de ki-stations (de teller van het bedrijf staat inmiddels op vijftien). Hij was ook een veelgevraagd jurylid en rascoördinator voor het stamboek te Ciney.

Niet nog bespierder Willy Schotsmans, nu negentig jaar, loopt nog geregeld door de stal en als de gezondheid het toelaat, bezoekt hij nog graag keuringen. Of het nog bespierder kan dan nu het geval is, gelooft hij niet. Willy Schotsmans: ‘Ik denk dat we het maximum hebben bereikt.’

201 4

11-12-14 09:05

roei en vruchtbaarheid wordt de focus voor de toekomst

n rondingen bereikt MENING

O VER

FOKWAARDECIJ FERS

Willy Schotsmans (90): ‘De eigen ogen zijn belangrijker, maar dommer word je van fokwaardecijfers niet’ Guy Roggen (60): ‘Gestalte en beenwerk zijn oké.

Maar “soort” kan je niet op papier in cijfers vastleggen’ Jan Roggen (34): ‘Voor fokkers zijn de cijfers achterhaald en is er gemis aan samenhang tussen fokwaarden’

Guy Roggen, die met dochter Lutgarde Schotsmans is getrouwd – in 1977 namen ze samen het bedrijf over – knikt instemmend. Ook kleinzoon Jan denkt dat de limiet in bespiering bereikt is. ‘Toch op een natuurlijke wijze’, zegt Jan en verklaart zich nader: ‘Nog meer bespiering kan fysiek wel, maar dan krijg je aan de andere kant te maken met dieren die het SQTgen bezitten. En dat willen we niet. Meer gewicht door een betere hoogtemaat kan nog wel.’

Bij het horen van het Nederlandse fokplan naar meer natuurlijke geboorten halen Willy Schotsmans en Guy Roggen de schouders op. Willy en Guy herinneren zich de bloederige toestanden zonder de techniek van keizersnede immers nog levendig. Willy: ‘We hebben veel goede koeien moeten opgeven omdat we ze kapot getrokken hadden en hun kalveren in stukken hebben moeten zagen. En onze koeien en kalveren waren qua type zeker nog geen dikbillen.’

Guy vult aan: ‘Zowel voor de koe als voor het kalf is de keizersnede vanuit het oogpunt van dierenwelzijn een godsgeschenk geweest, maar ook op sociaal vlak voor de boer en zijn gezin

door minder slapeloze nachten. Een vleeskoe moet je vanuit economisch standpunt gezien houden zolang ze groeit. En dat is tot drie kalvingen.’

Inzet van keuringen Deelname aan keuringen heeft altijd al een belangrijke plaats ingenomen op het fokbedrijf. Niet in het minst voor het inkomen uit de afzet van fokvee. ‘Voorheen lag de nadruk op de verkoop van dekstieren’, zegt Jan, die vanaf 1 januari het fokbedrijf overneemt. ‘Door de opkomst en het succes van de ki is dat verhaal ten einde. Mijn deelname is nu vooral hobby.’

Al wil Jan niet meteen gezegd hebben dat hij er geen voordeel uithaalt. ‘Door te vergelijken en te concurreren behoud je de kwaliteit in de dieren.’ ‘Dat was vroeger niet anders’, declameert Willy Schotsmans op zachte toon. ‘Via de keuringen heeft de selectie reuzenstappen kunnen maken.’ Jan plaatst een kanttekening: ‘De nadruk in de selectie komt nu meer op groei en vruchtbaarheid te liggen. Dat is moeilijker te vatten op keuringen.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf3 VOEDING.indd 17

D E CE M B E R

2 0 1 4

17

11-12-14 09:05

M A N A G E M E N T

Met het toenemend aantal smartphones neemt de belangstelling voor handige apps toe, ook in de veehouderij

Broekzak vol informatie Het is veel meer dan een leuke spelletje voor de kinderen. Een app is een handig programma voor de smartphone of tablet om het werk gemakkelijker, efficiënter en beter te maken. Vooral akkerbouwers maken veel gebruik van apps, maar ook in de vleesveehouderij neemt het gebruik toe.

‘De telefoon is je trekker, de app het werktuig’, aldus een app-ontwikkelaar. tekst Alice Booij

G

aat het vanmiddag regenen? Wanneer moet deze koe droog? Welk onkruid staat er in de mais? Het zijn van die vragen die bij je opkomen wanneer je in de stal bent of op het land staat. Tegenwoordig is het niet meer nodig om naar binnen te gaan en via de computer het antwoord te zoeken. Het kan allemaal via de telefoon of beter gezegd de smartphone, met behulp van een zogenaamde app.

Veehouders met een smartphone kunnen deze apps (vaak gratis) downloaden en daarmee helpt de app bij het managen van het bedrijf. ‘Het verhoogt de efficiëntie’, geeft Corné Braber, eigenaar van appontwikkelaar Appsforagri, aan. ‘Het maakt processen eenvoudig en snel. Je hoeft niet uit de stal naar je computer. Dat scheelt zo een half uur. Wanneer je bij de voersilo staat, kun je via de app meteen voer bestellen. Je haalt de telefoon uit de zak en hebt “real time” informatie. Dat geeft rust en dat is niet in euro’s uit te

Jos Henckaerts, Heers: ‘Handig, gemakkelijk en met minder fouten’ Wanneer vleesveehouder Jos Henckaerts een koe heeft geïnsemineerd, geeft hij de gegevens meteen door aan CRV met de VeeManager App op zijn smartphone.

‘Eerder schreef ik het op een papiertje of ik zat er de hele middag mee in mijn hoofd dat ik het ’s avonds nog via de computer moest invoeren. Nu kan ik het meteen afwerken, klaar. Dat geeft me een rustig gevoel.’

De Sony Experia-smartphone die Henckaerts heeft, kostte misschien wel 250 euro. ‘Een hoop geld, ja, maar je moet ook denken aan het gemak.’ Wanneer de vleesveehouder met honderd kalvingen per jaar ’s morgens aan het

18

V E E T E E LT V L E E S

VV12_apps voor veehouderij.indd 18

DECEMBER

ontbijt zit, kijkt hij al snel even op de smartphone. ‘Ik loop de attentielijst na, dan weet ik waar ik die dag op moet letten in de stal.’

De vleesveehouder gebruikt de VeeManager App inmiddels anderhalf jaar. ‘Het is handig en ik ben ook zorgvuldiger, maak minder fouten omdat ik de info meteen verwerk’, noemt hij als voordelen. Ook de attentielijst gebruikt Henckaerts veel. ‘Ik zie welke koeien moeten kalven en welke er tussen 18 en 23 dagen na inseminatie zijn.’ Ook voor het droogzetten kan er een attentie gegeven worden. ‘Dat is bij vleesvee niet nodig zou je zeggen, maar het helpt mij

201 4

11-12-14 16:50

Jargon voor de smartphone De mobiele telefoon was natuurlijk in eerste instantie bedoeld om mee te bellen en te sms’en. Met een smartphone kun je met een app je telefoon uitbreiden tot een multifunctioneel communicatieapparaat.

App is de afkorting van applicatie: een programma of toepassing. Apps zijn te downloaden op de smartphone of de tablet. Een app werkt met een bepaald be-

sturingssysteem. Android is het meest voorkomende besturingssysteem in de wereld en werkt bij telefoons van het merk HTC, Samsung, LG, Sony Ericsson, Acer en Motorola. De apps voor Android zijn te downloaden via Google Play, een online winkel die op de smartphone te vinden is.

Het besturingssysteem van Apple-tele-

foons is iOS. In de App Store zijn de apps voor iOS-telefoons te vinden.

Downloaden is het binnenhalen van digitale informatie van de server naar de telefoon of tablet.

Op de website www.agroapps.nl en www. agroapps.be zijn alle beschikbare apps voor de landbouw te vinden, inclusief een recensie over het gebruik

drukken.’ Zelf ziet hij ook dat kennis opdoen een belangrijk voordeel is van de app. ‘Je kunt in het weiland onkruiden herkennen, eigenlijk heb je een encyclopedie in je broekzak.’

geeft Gertjan Zegwaard van Agroapps, de verzamelpagina op internet van alle agrarische apps, aan. ‘In eerste instantie waren het vooral apps voor de akkerbouw, maar we zien dat de veehouderij momenteel harder gaat.’ Hij ziet daarbij vooral een toename in apps voor het aansturen en monitoren van (klimaat)computers en robots.

Meer gebruikers smartphone

herinneren dat de koeien gevaccineerd moeten worden om kalverdiarree te voorkomen.’

Een aanbeveling heeft hij overigens ook nog wel voor de VeeManager.

‘Het zou wel makkelijk zijn om de koeien niet alleen met het nummer, maar ook met de naam op te nemen in de VeeManager App.’ Naast VeeManager gebruikt Henckaerts ook regelmatig de buienradar en de weerapp. ‘Wanneer ik moet bespuiten, kan ik twee uur van tevoren de kans op regen via de buienradar inschatten. Handig om zoveel informatie op zak te hebben.’

Op de vraag hoeveel veehouders een smartphone bezitten, luidt het antwoord: steeds meer. Uit onderzoek van Prosu Databased Marketing bleek begin 2014 dat 42 procent van de agrariërs een smartphone heeft, in de rest van Nederland ligt dat percentage op 67 procent. Bij veehouders lag het smartphonebezit op 28 procent.

Het percentage zal snel hoger worden; 36 procent van de ondervraagden wil in de komende drie jaar een smartphone aanschaffen.

Prosu hoorde dat 65 procent van de smartphone- en/of tabletbezitters werkt met apps, waarbij Buienradar en Whatsapp de meestgebruikte zijn. ‘Negentig procent van de mensen die nu een telefoon koopt, kiest voor een smartphone’, ervaart ook Braber. Want met apps kun je je telefoon meer functies geven. Je kan de telefoon vergelijken met een trekker, de app is dan het werktuig. Je kan zelf kiezen wat je er allemaal bij wilt hebben.’ Zo’n dertig apps bouwde Braber inmiddels voor de agrarische sector, te beginnen bij de akkerbouw.

‘Die lopen voorop wat deze ontwikkeling betreft, maar we zien dat veehouders er nu snel achteraankomen.’

De veehouderij maakt de laatste jaren een sterke opmars bij het gebruik van apps,

Internet en gps De smartphone heeft ook een aantal eigenschappen waardoor het uitnodigt om de telefoon meer ‘aan te kleden’ met apps.

‘Je hebt de telefoon altijd op zak, je hebt een internetverbinding dus je kunt contact leggen en informatie opzoeken en versturen. Bovendien is met gps je locatie bekend.’ Zo kan de weersvoorspelling heel nauwkeurig bepaald worden. ‘Dat maakt het ook mogelijk een hittestressvoorspelling te doen’, noemt Zegwaard als voorbeeld.

Veel bedrijven – die zo rond de 15.000 euro uitgeven voor het ontwikkelen van een app – bieden de applicatie gratis aan.

‘Als service, soms als gadget en dus als marketingtool om petten en emmers te vervangen.’ Maar ook is het vaak een verlengstuk van een bestaand product. ‘Zo geeft het meteen een innovatieve “boost” aan het product.’

Zitten er nog meer ontwikkelingen aan te komen? Braber noemt het slimme horloge en de bril, Google Glass. ‘Om het gebruik van apps nog gemakkelijker te maken.’ l

Meestgebruikte apps in de veehouderij De meestgebruikte apps in de veehouderij zijn: 1. Buienalarm: waarschuwt bij regen.

2. VeeManager: voor het managen van vee.

3. KWS-Maismanager: met alle mogelijke info over de teelt van mais.

4. CowVision Grasland: voor het invoeren en opvragen van informatie over bemesting, grasgebruik en andere bewerkingen rondom het grasland.

5. FF Bestellen: een app van ForFarmers Hendrix voor het bestellen van voer.

(Bron: Agroapps)

V E E T E E LT V L E E S

VV12_apps voor veehouderij.indd 19

D E CE M B E R

2 0 1 4

19

11-12-14 16:50

K E R S T Q U I Z

Kerstquiz Veeteelt V Vraag 1

Vraag 5

Vraag 7

Welke stier zette een nieuw wereldrecord karkasgewicht neer in het blonde d’Aquitaineras? a. Diabolo b. Diademus c. Donibane

Welk percentage natuurlijke kalvingen ambieert het verbeterdroodbontras in 2035 te halen? a. 40 procent b. 50 procent c. 60 procent

Welke koe staat op foto 2 afgebeeld? a. Nebo Favourite met kalf b. Orpa met kalf c. Tina met kalf

Vraag 2

Vraag 6

Van welk rundveeras (foto 1) is er vlees te koop in Shell-stations en broodjeszaken van Bakerstreet? a. brandrood b. lakenvelder c. maine anjou

Welk rundveeras is ‘wellicht’ het oudste gedomesticeerde vleesveeras ter wereld? a. aberdeen angus b. charolais c. galloway

Vraag 8 Hoeveel NDF moet een rantsoen minimaal bevatten om balans te hebben tussen traag en snel verteerbaar voer? a. 5 procent b. 15 procent c. 25 procent

1

Vraag 3 Wie zei: ‘Mijn berner sennenhond was groter dan mijn eerste blonde d’Aquitainekalf.’ a. Harry Boot b. Jan Staal c. Marnic Loterman

Vraag 4 Hoe heet het Limburgs kampioenskoppel 2014? a. Gini en Iana b. Gini en Izah c. Gini en Juna

2

20

V E E T E E LT V L E E S

VV12_kerstquiz 2014.indd 20

DECEMBER

201 4

11-12-14 15:02

lt Vlees 2014 Vraag 9

Vraag 13

Wat is de nieuwe aanbeveling voor roodvleesconsumptie van de Hoge Gezondheidsraad (HGR)? a. 500 gram per week b. 640 gram per week c. 780 gram per week

Van wie is de uitspraak: ‘Het gebruik van een breedspectrum-antibioticum is zoals schieten met een kanon op een mug.’? a. Jeroen Dewulf b. Onno Hidding c. Toon van Hoof

Vraag 10

Vraag 14

Welke uitspraak van de redactie is juist weergegeven? a. Het formaat van kalveren groeit gelijk met de bekkendoorgang van de koe. b. Het formaat van kalveren groeit langzamer dan de bekkendoorgang van de koe. c. Het formaat van kalveren groeit sneller dan de bekkendoorgang van de koe.

Hoever reikt een antenne van het tochtdetectiesysteem Ovalert? a. 100 à 200 meter b. 400 à 500 meter c. 800 à 1000 meter

Vraag 11 Welke stier staat op foto 3 afgebeeld? a. Benhur du Champ Bouval b. Picadilly de St. Fontaine c. Winston van Perenhof

Vraag 12

Vraag 15 Welke uitspraak deed Riccy Focke (Boeren op een Kruispunt) in VeeteeltVlees tijdens een interview? a. ‘Vleesvee houden is Russische economie.’ b. ‘Vleesvee houden is Chinese economie.’ c. ‘Vleesvee houden is Afrikaanse economie.’

Twee hoofdprijzen Dit jaar zijn er geen troostprijzen te winnen, maar wel twee stuks van een vernuftig stukje technologie: de iPad mini 16 GB Wi-Fi van het Amerikaanse elektronicabedrijf Apple.

Schenker is het Belgische ki-bedrijf Génétique Avenir Belgimex.

De iPad mini 16 GB Wi-Fi is een kleine, zeer lichte iPad (308 gram) met een retina-display van 7,9 inch. Het toestel bevat een A7-chip met 64-bits architectuur, ingebouwde wifi, een 5 megapixel iSight-camera en FaceTime HD-camera. De batterij gaat tot tien uur lang mee.

Met iPad mini 16 GB Wi-Fi ligt de wereld in uw hand.

Waag uw kans.

Welk nieuw vruchtbaarheidsprogamma komt overwaaien vanuit de Amerikaanse melkveesector? a. Opu-ivp b. Ovsynch c. Torrex 3

Vóór 9 januari 2015 Wilt u kans maken op zo’n handige iPad mini? Verzamel alle nummers uit 2014 en beantwoord de vijftien vragen. De uiterste inzenddatum (de poststempel geldt als bewijs) is vastgesteld op vrijdag 9 januari.

Onder de juiste inzendingen trekt een onschuldige hand de twee winnaars.

U wordt persoonlijk op de hoogte gebracht.

V E E T E E LT V L E E S

VV12_kerstquiz 2014.indd 21

D E CE M B E R

2 0 1 4

21

11-12-14 15:02

B U I T E NL A N D

Kuweka mifugo Vee houden in het Afrikaanse Tanzania Tot eind jaren zeventig van de vorige eeuw gold Tanzania als een modelontwikkelingsland, Aan het begin van de jaren tachtig sloeg het economisch verval in dit Oost-Afrikaanse land met zijn naar schatting 45 miljoen inwoners echter toe. Prijsdalingen op de wereldmarkt van belangrijke exportproducten als koffie en katoen en een onderontwikkelde transport- en communicatiesector waren de voornaamste oorzaak.

Zware regenval of extreme droogte zorgde bovendien voor een sterk verminderde productie die een economische heropleving weer afzwakt.

Tachtig procent van de beroepsbevol-

VV12_fotospread.indd 23

king in Tanzania is werkzaam in de landbouw. De meeste boeren hebben een stukje land van maximaal 2 hectare. Heel veel boeren houden er ook koeien. Zero-grazing wordt er gestimuleerd. Dit is een principe waarbij koeien zo vaak mogelijk op stal blijven en daar worden gevoederd. Op die manier heeft het land niet te veel te leiden onder erosie.

Meer informatie over de Tanzaniaanse veeteelt met extra aandacht voor de nomadische veehouderij van de Masaibevolkingsgroep volgt in een tweedelige serie vanaf januari.

Tanzania

Afrika

Realisatie met ondersteuning van IFAJ (internationale federatie van landbouwjournalisten) en Agriterra (Nederlandse groepering van plattelandsorganisaties voor ontwikkelingshulp).

Guy Nantier

11-12-14 17:05

K E R S T S P E C I A L D R I E

G E N E R A T I E S

Lichtgewicht oerblondes zijn nu zw aarg

Charmante tan te

Aan de keukentafel kibbelen Harrie en Johan met de scholier Martijn vaak over de blonde d’Aquitainefokkerij. Drie verschillende familienamen, maar wel met één gezamenlijke passie. tekst Guy Nantier

H

arrie Dekkers (71), schoonzoon Johan Scheepens (46) en kleinzoon Martijn van den Berkmortel (14). Drie verschillende namen die in de ‘wij-vorm’ spreken als het gaat over de blonde d’Aquitaine. Op de recente nationale keuring in Marienheem behaalde vof Dekkers uit Nijnsel, St. Oedenrode, de vierde plek in de bedrijfsgroepenkeuring en behaalde met Gericault het kampioenschap bij de stieren met de beste slachteigenschappen. ‘Maar ik wil de hoogste podiumplek in de indi-

24

V E E T E E LT V L E E S

DECEMBER

VV12_hoofd berdrijf4 DIERGEZONDHEID.indd 24

viduele keuring’, laat Martijn duidelijk blijken. ‘Ik wil de beste fokken, niet de beste kopen, Wij vinden het spannender zelf één keer die topper te fokken.’ Of de succesvolle Nederlandse fokker Marcel Gerritsen Martijns voorbeeld is? ‘Nee, mijn opa is mijn voorbeeld.’ Opa Harrie is duidelijk in zijn nopjes met de uitspraak. ‘Hij gaat het nog maken’, klinkt het overtuigd.

Harrie: ‘Voor zijn veertiende verjaardag hebben oma Riek en ik Martijn mede-eigenaar gemaakt van een vaarskalfje. Hij mag zelf bepalen welke stier erop gaat. Het kalfje dat hieruit zal geboren worden, wordt zijn volle eigendom.’

Martijn blijkt in zijn vrije tijd nu al het internet af te struinen naar de beste blondestier voor zijn kalfje.

De ideale stier Johan, Martijns oom, mengt zich in het gesprek: ‘Het gaat met Martijn een andere fokkerij worden. Wij bekijken de fokkerij op koppelniveau. Wij willen geen mengelmoes door één op één paringen te maken.’ Harrie vult aan: ‘Ook omdat wij vanuit een low budget werken. Nu kopen wij een stier aan, laten deze

201 4

11-12-14 09:06

u zw aargewichten met mooie uitstraling

an tes in de weide MENING

O VER

DIERGEZONDHEID

Harrie Dekkers (71): ‘Blondes zitten kort bij de natuur.

Het zijn sterke dieren’

Johan Scheepens (46): ‘Blondes hebben een breedspectrummineralenmengsel nodig’

Martijn van den Berkmortel (14): ‘Over diergezondheid moet ik alles nog leren’

twee jaar dekken en verkopen hem dan door. Maar uit de aanpak van Martijn komt ooit wel een “kroontje” dat wij niet zullen bereiken met een eigen stier.’

Voor Harrie en Johan hoort een stier aankopen gewoon ook bij hun fokkerijbeleving. ‘En het is ook makkelijker werken.’ Alhoewel beide heren duidelijk met één stem spreken, blijkt er in de zoektocht naar de passende dekstier toch een verschil in werkwijze tussen beide generaties. Harrie zoekt bij de betere fokkers uit de betere koeien de betere stier uit. Johans zoektocht leidt hem naar de absolute topfokkers. Johan: ‘Maar we komen er altijd uit. Gezamenlijk uitgangspunt is dat de stier op alle koeien moet passen. En het moet betaalbaar blijven.’ Martijn enthousiast: ‘Ik zoek gewoon de beste stier op internet.’

Zwaarder, maar eleganter Het moet gepreciseerd: bij de familie Dekkers loopt het blondekoppel dat dertig stuks telt, het hele jaar door buiten op de weide. Het jongvee tot één jaar kan wel vrij naar binnen. Zolang de kalveren bij de moeder lopen, staat ook krachtvoer ter

beschikking. ‘Maar vanaf één jaar blijven ze het jaar rond buiten’, vertelt Harrie, die werkzaam was in de veevoederindustrie. ‘Ik heb van mijn ouders geleerd dat koeien buiten moeten lopen. Wij bezitten de grootste openluchtveehouderij van SintOedenrode. En dat is goed voor het imago.’

In de winter krijgen de dieren het winterrantsoen – voordroog, hooi en perspulp waarin mineralen worden bijgemengd – op de weide bijgevoerd. ‘Het hele jaar door grasproducten, een breedspectrum-mineralengift, ontwormen bij de rantsoenovergangen en vliegenbestrijding: dat is hier de standaard.’

De keuze voor het blonde d’Aquitaineras maakte Harrie in 1988. ‘Met een drukke baan buitenshuis zoek je een ras dat dicht bij de natuur zit en makkelijk afkalft. En over fokkerij kun je blijven praten en er zelf wat aan bijdragen.’ Welke ontwikkeling hebben Harrie en Johan gezien in het blonde d’Aquitaineras? Johan: ‘Een grote ontwikkeling. Een koe van 400 kg geslacht was vroeger zwaar, nu is 600 kg te licht.’ Harrie vult aan: ‘De dieren zijn ook eleganter en fijner in bespiering geworden. Blondes zijn nu charmante tantes in de weide.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf4 DIERGEZONDHEID.indd 25

D E CE M B E R

2 0 1 4

25

11-12-14 09:07

P O RT R E T

Vernieuwen en vooruitkijken leverde vertrekkende CRV-directeur Ate Lindeboom energie op tijdens 41-jarige loopbaan in de veeverbetering

‘Blijf verandering zoeken’

26

V EVEETEETEELETLVT L EA EP SR IDL E 1 C E2M0 B0 E9 R

VV12-portret Lindeboom.indd 26

201 4

11-12-14 12:03

P O RT R E T

Naam Leeftijd: Opleiding: Carrière:

De holsteinisering, de verschuiving van emotie naar ratio in de fokkerij, de internationalisering. Tijdens de loopbaan van Ate Lindeboom volgden ontwikkelingen in de veeverbetering elkaar

Ate Lindeboom 63 hls foktechnisch medewerker Friese ki-bond, hoofd foktechniek KI NoordWest, CRV-directeur operations and development

in rap tempo op. Ook zelf had de CRV-directeur daar de hand in. tekst Inge van Drie

G

rote stierenkeuringen, koeien die gemiddeld ongeveer 1,30 meter waren, fokkerij puur op basis van emotie.

Toen Ate Lindeboom in 1973 aantrad als foktechnisch medewerker bij de Friese kibond in Leeuwarden waren dat kenmerkende elementen in de veeverbetering.

‘Fokkerij werd bedreven op basis van hoe een koe en een stier eruitzagen. Er gold een minimumhoogtemaat van 1,25 meter voor stiermoeders en we discussieerden over de vraag of we bij het aankopen van stieren rekening moesten houden met de moedersvader’, geeft Lindeboom glimlachend aan.

Het contrast met de fokkerijwereld anno nu kan nauwelijks groter zijn. DNA-tests en fokwaarden zijn niet meer weg te denken, de fokkerij vindt niet meer regionaal plaats, maar internationaal en in plaats

ook de internationalisering, de introductie van het proefstier-wachtstier-fokstiersysteem en de integratie van stamboek, melkcontrole en ki. En niet te vergeten de rationalisering in de fokkerij. ‘In de jaren zeventig is de fokkerij op basis van feiten en fokwaarden pas begonnen. Dat was een grote schok. Het was de tijd waarin veehouders al bij de geboorte van een kalf konden zien hoe goed het later zou worden.’

Via dochter-moedervergelijkingen, de introductie van de Inet en nog weer later gezondheidsfokwaarden veroverden cijfers langzaam maar zeker terrein in de veeverbetering. ‘Dankzij die cijfers hebben we gigantische stappen kunnen zetten. Het maakte onder meer de consequente focus op productie en een functioneel exterieur mogelijk. Als bedrijf zijn

‘Overgang van emotie naar ratio moet bij vleesvee nog grotendeels plaatsvinden’ van discussiëren over te kleine koeien is de vraag nu of de koeien niet te groot en te zwaar worden. ‘En die discussie is ook terecht, omdat veehouders – zeker straks in het quotumloze tijdperk – steeds efficiënter moeten produceren’, merkt Lindeboom op.

Feiten en fokwaarden CRV introduceerde afgelopen najaar nog een fokwaarde voor voeropname, waarin ook lichaamsmaten een rol spelen. De fokwaarde voeropname was een van de laatste vernieuwingen waar Lindeboom zelf aan heeft bijgedragen. Eind december zwaait hij af na een loopbaan van 41 jaar in de veeverbetering, waarvan de laatste dertien jaar als CRV-directeur.

In zijn kantoor in het Veeteelthuis oogt de zestiger allerminst uitgeblust, eerder ontspannen en energiek. Met zichtbaar plezier laat hij de ontwikkelingen tijdens zijn loopbaan in de veeverbetering nog eens de revue passeren. Dat waren er nogal wat. Neem de holsteinisering, maar

we daarin heel succesvol geweest. Het resulteerde bijvoorbeeld in een eerste plek voor Etazon Celsius in de Amerikaanse TPI-rangschikking.’

Lindeboom laat niet na ook kritisch te zijn. Hij constateert dat het sterke merk dat CRV in die tijd opbouwde, later verwaterde. ‘We hadden de laatste jaren ons eigen verhaal niet altijd scherp genoeg voor ogen. Het is goed en belangrijk om naar de klant te luisteren, maar je moet als bedrijf ook scherp formuleren waar je zelf voor staat. Dat doen we nu bijvoorbeeld met veestapelmanagement en efficiëntie.

In de toekomst moeten we ook meer de waarde laten zien van ons product. Laat maar zien dat wat we als bedrijf beloven ook echt uitkomt.’

Precisiefokkerij Na de eeuwwisseling richtte CRV zich ook meer op secundaire kenmerken als vruchtbaarheid en uiergezondheid.

‘Voor de balans was dat ook meer dan nodig; op het gebied van vruchtbaarheid lie-

ten we steken vallen’, geeft Lindeboom aan. De opkomst van genomic selection gaf een extra zetje in de goede richting.

‘Daardoor konden we zeker op het gebied van kenmerken met een vanouds lage betrouwbaarheid als vruchtbaarheid veel meer vooruitgang boeken.’

Was de rol van Lindeboom in het begin van zijn carrière vooral uitvoerend, later in zijn loopbaan werd zijn functie steeds meer strategisch en innovatief. Zo was hij een van de aanjagers van de toepassing van genomic selection in de fokkerij. ‘In 2001-2002 hebben we op het punt gestaan om het bijltje erbij neer te gooien’, bekent Lindeboom. ‘Maar het is goed geweest dat we doorgezet hebben. Genoomselectie heeft zijn waarde wel bewezen. Door genoomselectie kunnen we veel sneller schakelen. De discussie of het werkt of niet is een achterhoedegevecht.’

De ontwikkelingen in genomic selection gingen razendsnel en het eind is nog niet in zicht, denkt de CRV-directeur. ‘Ik durf te voorspellen dat straks van elk kalf een DNA-paspoort gemaakt wordt. Daarin is niet alleen af te lezen hoeveel melk zo’n kalf later gaat produceren, maar ook hoe groot de kans op mastitis is en voor welke antibioticasoort ze het meest gevoelig is.

Dat is eigenlijk een vorm van precisielandbouw, of misschien wel beter, precisiefokkerij.’

Discussies in vleesveewereld Lindeboom kwam tijdens zijn loopbaan ook in aanraking met de vleesveewereld.

Zo was hij betrokken bij de oprichting van de Belgian Blue Group (BBG). De CRVdirecteur ziet in de ontwikkelingen in de vleesveehouderij een parallel met het begin van zijn loopbaan. ‘De omschakeling van emotie naar ratio moet in de vleesveewereld nog grotendeels plaatsvinden. Dat gaat, net als in de jaren zeventig in de melkveehouderij, gepaard met heftige discussies’, constateert hij. ‘Vleesveehouders kijken naar indexen zoals melkveehouders dat begin jaren zeventig deden.

Vleesvee heeft het moeilijk in Europa, onder meer door de hoge grondprijzen.

Door meer te werken op basis van cijfers

V E E T E E LT V L E E S

VV12-portret Lindeboom.indd 27

D E CE M B E R

2 0 1 4

27

11-12-14 12:03

P O RT R E T

kunnen vleesveehouders nog een flinke slag maken op het gebied van efficiëntie en duurzaamheid.’

Voor genomic selection is het in het Belgisch-witblauwras nog te vroeg, weet Lindeboom, die aangeeft dat bij nelores en angus wel de eerste testen ontwikkeld worden. ‘De witblauwpopulatie is relatief klein; dat maakt het lastig. Maar we kun-

blijven investeren, moesten we groeien.

Zo gingen we samenwerken met VRV in Vlaanderen en kwamen onder meer het Braziliaanse Lagoa en het Nieuw-Zeelandse Ambreed onder de CRV-paraplu.’

Lindeboom was de laatste jaren een warm pleitbezorger van de introductie van een Europese totaalindex. ‘Wil je van Europa een sterk blok maken, dan is het nodig dat er een Europese fokwaarde komt. Europa is nu nog versnipperd; dat maakt onze positie op de wereldmarkt niet sterker.’ Maar gemakkelijk is dat niet, weet hij. ‘Ik verwacht niet dat er binnen drie jaar al een Europese index is. Ieder land heeft zijn eigen fokwaarden, verdedigt zijn eigen melkveehouderij. Je komt aan het gevoel van mensen; in die zin speelt emotie nog steeds een rol in de veeverbetering. Zo’n Europese index vereist leiderschap.’

Die eigenschap dicht Lindeboom ook toe aan de bestuurders die ervoor zorgden dat melkcontrole, stamboek en ki in één organisatie opgingen. ‘Die bestuurders hebben een vooruitziende blik gehad. Ze kregen het gelijk aan hun zijde’, meent Lindeboom. ‘De integratie van die verschillende afdelingen maakte het veel gemakkelijker om innovatieve producten als Ovalert en MPR Dracht te ontwikke-

‘Door meer te werken met cijfers kunnen vleesveehouders nog een flinke slag maken in efficiëntie en duurzaamheid’ nen door kennis van het DNA-patroon wel sneller erfelijke gebreken opsporen.’

Europese index Lindeboom was vaak nauw betrokken bij nieuwe ontwikkelingen; de Fries kreeg er energie van. Maar sommige zaken kostten ook energie, zoals de uitbraak van mond-en-klauwzeer in 2001. Lindeboom herinnert het zich als een zwarte bladzijde uit zijn loopbaan. ‘Die machteloosheid. Het hele bedrijf stond stil en we konden er niks aan doen. We voelden het gewoon tussen onze vingers doorglippen.

Die periode heeft veel negatieve energie gekost.’

De al vroeg internationaal georiënteerde Lindeboom maakte ook de omslag mee van een regionale, via een nationale, naar een internationale veeverbeteringswereld. ‘Groei was logisch omdat de Nederlandse markt eigenlijk te klein was. Om in onderzoek en ontwikkeling te kunnen

28

V E E T E E LT V L E E S

VV12-portret Lindeboom.indd 28

DECEMBER

len. Dat was veel lastiger geweest als alle partijen nog apart van elkaar bestonden.

Maar de veehouder vraagt niet meer om alleen sperma, of alleen melkcontrole, hij wil oplossingen die hem helpen in zijn bedrijfsvoering. Ik voorzie dat we in de nabije toekomst ook meer met apps gaan werken, zodat veehouders in de stal snel informatie kunnen opvragen.’

Onbenutte potentie In het laatste deel van zijn carrière hamerde Lindeboom ook op het belang van duurzaamheid. Hij stond aan de basis van de in 2013 gepresenteerde duurzaamheidsvisie, waarin CRV een gezonde koe randvoorwaarde één noemt in het selectiebeleid. ‘We willen eerst een gezonde koe en daarbinnen selecteren we op de meest productieve dieren.’

De CRV-directeur ziet overigens op het gebied van efficiënt produceren nog wel kansen voor Nederlandse en Vlaamse

melkveehouders. De gemiddelde productie van de Nederlandse melkkoe mag dan tijdens zijn loopbaan bijna verdubbeld zijn – dat is overigens niet alleen een kwestie van fokkerij, haast Lindeboom zich te zeggen – het eind is nog niet in zicht. ‘De koeien hebben meer potentie dan er nu uitkomt.’

Dat heeft ook te maken met het jarenlang produceren in een quotumsysteem, denkt Lindeboom. ‘In het quotumsysteem was het produceren van de laatste liters minder belangrijk. Daar ligt nog een enorme potentie. Door die te benutten kan de productie zo nog tien tot vijftien procent omhoog. Als het quotum wegvalt, komt er een andere dynamiek in de sector. Efficientie wordt veel belangrijker en fokkerij gaat er weer meer toe doen. Elk dier dat niet produceert, is straks niet efficiënt. De verhouding jongvee en melkkoeien gaat veranderen, de gemiddelde leeftijd zal stijgen en de levensproductie gaat versneld omhoog.’

Proeftuin van de wereld Meer dan vroeger zal de melkveehouderij ook rekening moeten houden met de wensen van de maatschappij op het gebied van onder meer dierwelzijn en duurzaamheid, geeft Lindeboom aan. ‘We moeten en kunnen onze ogen niet sluiten voor de maatschappij. Dat is een uitdaging voor de hele sector; we moeten gezamenlijk optrekken. De laatste vijf jaar ben ik vijf keer zoveel bij de zuivelsector aangeschoven dan in de 35 jaar daarvoor.’

Niet dat Lindeboom de toekomst van de Nederlandse en Vlaamse melkveehouderij somber inziet. Juist niet. ‘We hebben in Nederland en Vlaanderen een geweldige potentie dankzij onze sterke structuur.

We kunnen de proeftuin van de wereld zijn op het gebied van dierwelzijn en duurzaamheid. We zijn een dichtbevolkt land en juist daardoor moeten we met nieuwe oplossingen komen. In die oplossingen zitten altijd elementen die in andere werelddelen weer van pas komen.

Bovendien hebben we hier – meer dan in andere landen – mensen die met heel veel passie in de melkveehouderij werken.’

Met passie in de melkveehouderij werken, Lindeboom was er zelf een uitstekend voorbeeld van. ‘Vernieuwen en vooruitkijken, daar kreeg ik energie van.

Stilstand is de dood in de pot; op de winkel passen is niet meer van deze tijd.’

Zelf trekt hij eind december de deur van het Veeteelthuis achter zich dicht. Nog één keer klinkt het motto dat als een rode draad door zijn carrière liep: ‘Zet de vensters wijd open en blijf de verandering zoeken.’ l

2014

11-12-14 12:03

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Granny van het Smetledehof is het uithangbord van de fokaspiraties van Michael De Clercq

Jozef en Michael De Clercq Michael De Clercq gaat er tweehonderd procent voor. Het vleesveekoppel is met jeugdig enthousiasme van 30 stuks naar 300 stuks gegroeid.

Beroep: Ras: Aantal kalvingen: Aantal ha ruwvoer:

Van hobby naar professioneel Smetlede

fokkerij en tuinbouw Belgisch witblauw 140 70

M België

eer nog dan de vleesprijs houden momenteel twee zaken de gemoederen in Vlaanderen gaande: de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) om de verzuring en vermesting tegen te gaan van de natuurgebieden en het nieuwe steunregime voor de zoogkoeienhouderij.

‘Voor wat het eerste betreft hebben wij code groen gekregen’, vertelt Michael De Clercq uit het Oost-Vlaamse Smetlede.

‘De veedichtheid hier in de wijde omgeving is heel laag. Onze stalmest raken we bijvoorbeeld kwijt via burenregelingen met de plantenkwekerijen die hier in de streek massaal aanwezig zijn.’

Op het Smetledehof heeft het vleesvee in zestien jaar tijd de omslag gemaakt van hobby naar een volwaardige bedrijfsactiviteit.

Aanleiding is het enthousiasme van zoon Michael De Clercq die zijn hart en ziel verpand heeft aan het Belgisch-witblauwras. tekst Guy Nantier

Ook het nieuwe Vlaamse steunregime voor zoogkoeien pakt voor Michael goed uit. Michael: ‘In het oude regime stonden alle dieren onder de premieregeling.

Met de nieuwe betalingsrechten verliezen we in aantal rechten niets. Het bedrijf zal wel meer kalvingen moeten realiseren omdat we gebruikmaakten van de vaarzenregeling die is komen te vervallen. Maar ik red het wel.’

Fokkerij in opbouw Michael (28) boert samen met zijn vader Jozef (59) in maatschap. De kernactiviteit van het bedrijf is de witlofteelt.

De rundveehouderij was tot 1997 slechts

bijzaak en beperkte zich tot een dertigtal dieren. ‘Mijn vader kocht graag magere, witblauwe dieren aan, waarmee hij aan vermeerdering deed met een dikke stier’, vertelt de jonge Oost-Vlaming.

‘En de dieren mestte hij vervolgens af.

Het vee was louter hobby.’

Als twaalfjarige ging Michael dikwijls mee naar keuringen met een vriend van zijn vader. ‘Daar is het beginnen te kriebelen’, aldus Michael. Dat is zijn vader niet ontgaan. In 1998 liet hij al een nieuwe rundveestal bouwen die plaats bood aan tweehonderd dieren. En nadat de zoon in 2004 ook in het bedrijf was gestapt, kwam er een nieuwe jongveestal.

Alle dieren worden bij opstallen standaard ontwormd. Om resistentie tegen te gaan wordt het ontwormingsmiddel jaarlijks gewisseld

30

VVEEEETTEEEELLTTVVLLEEEESS DOE KCTE OMBBEERR 22000194

VV12_bedrijfsrep de Clercq.indd 30

11-12-14 11:41

‘Mijn toekomst ligt in de vleesveehouderij’, zegt Michael overtuigd.

In 2002 zette de jonge fokker zijn eerste stappen met eigen fokvee op een keuring. In 2006 behaalde hij al een eerste kampioenstitel op de interprovinciale keuring van Deinze met de jonge stier Amaretto van het Smetledehof (v. Osborne). ‘Amaretto heb ik via embryotransplantatie gefokt uit een koe die ik gekocht had bij Marcel De Cock uit Opbrakel’, vertelt Michael. Het dier voerde terug op zijn beroemde koe Kristel van de Hoelmanshoeve.

Vier jaar later behaalde hij met de stier Figor (v. Sjaka-Zoeloe) een kampioenstitel op de Vlaamse keuring te Affligem.

Figor had Michael aangekocht bij Hugo De Smet uit het nabije Oordegem, waar hij ook de vaars Dolly (v. Sjaka-Zoeloe) had gekocht. ‘Dolly bleek later goed te zijn voor 90,1 punten exterieur’, zegt Michael over zijn aankoop.’

Een neus voor excellenten Toen in 2012 het fokbedrijf van Eric Lebruin uit het Waalse Rèves de activiteiten staakte, kocht Michael er een vijftigtal dieren, waaronder de Paysandochter Nigelle de l’Estangue. Nigelle zou door de Vlaamse stamboekinspecteur gewaardeerd worden met 90,3 punten voor exterieur. Maar ook uit de eigen fokkerij in opbouw kwamen er al mooie resultaten.

Zo behaalde Ubidetdochter Zulma van het Smetledehof, de excellentstatus met 90,8 punten.

En nu komt er onder meer Granny van het Smetledehof aan, een Ormedochter uit Essie van het Smetledehof (v. Germi-

Granny (v. Orme) met vaarskalf van Panache wordt showklaar gemaakt voor Agriflanders

nal) die op de recente nationale keuring te Erpe Mere derde werd. ‘Na twee rubriekswinnaressen van Libramont’, vertelt hij niet zonder enige trots over zijn oogappel. ‘Als drachtige vaars was Granny al goed voor 89,3 punten. Zij wordt momenteel showklaar gemaakt voor Agriflanders. Ook voor de bijzondere veiling van stieren zonder erfelijke gebreken op Agriflanders heb ik wat achter de hand.’

Norm op veertien maanden In het inseminatievat zitten momenteel de stieren Benhur, Hashtag, Deputé, Emblème, Fexhois en Crack. De inseminator is Michaels vriendin Astrid. ‘Zij doet alle inseminaties’, vertelt Michael lachend.

‘Ze is bijzonder geduldig en bezit een goed fingerspitzengefühl. Ikzelf heb er geen geduld voor.’ De kalvingen vinden het jaar rond plaats. De eerste kalving ligt op het bedrijf gemiddeld op 26 maanden ouderdom en de tussenkalftijd bedraagt zo’n 410 dagen. ‘Op de tussenkalftijd kunnen we zeker nog een slag maken door bijvoorbeeld een dekstier voor de terugkomers te gebruiken.’

Het accent in de fokkerij op het Smetledehof ligt momenteel op gewicht, beenwerk, hoogtemaat en bespiering. ‘Waar we mee worstelen is de hoogtemaat op twaalf maanden ouderdom’, geeft Michael aan. ‘Hier halen ze de norm niet op die leeftijd. Ik vermoed dat de hoge veebezetting (infectiedruk) tijdens de winter in de jongveestal daar debet aan is. Zonder evenwel ziek te zijn, moeten de dieren mijns inziens te veel energie stoppen in hun weerbaarheid.’

Aan de voeding en de gevolgde gezondheidsprotocollen kan de achterstand

niet liggen, meent Michael. ‘Vanaf zes maanden krijgen ze een gras-maisrantsoen, een aangekochte allmash van 18 procent ruw eiwit, die ik aanvul met eigengeteelde spelt. Vanaf tien maanden tot achttien maanden wordt het een allmash van 25 procent ruweiwit en eveneens een aanvulling met spelt. Tijdens de weideperiode wordt het jongvee tot achttien maanden bijgevoerd met mais en krachtvoer.’

Volgens het bedrijfsgezondheidsplan worden de hoogdrachtige dieren gevaccineerd tegen rota-coronavirussen. De kalveren worden op veertien dagen ouderdom intranasaal behandeld en geïnjecteerd tegen virale luchtwegproblemen. Nadien volgen de klassieke vaccinaties tegen luchtwegaandoeningen op zes, twaalf en zestien weken. De zesmaandelijkse ibr-vaccinatie vanaf drie maanden ouderdom overweegt de veehouder, die het I3-statuut bezit, wel stop te zetten. ‘Maar ik ben er nog niet uit of het verstandig is om dat nu al te doen.’

Geruststellende inhaalbeweging In de recent gebouwde jongveestal met spaceboarding blijkt het in de winter te koud te zijn. ‘Ik moet de dieren vaak scheren vanwege de overvloedige haargroei. En in de drinkbakken staat in de winter vaak een dun laagje ijs. Daar moet een oplossing voor komen.’ Maar gelukkig, zo blijkt, halen de dieren op het Smetledehof op latere leeftijd de achterstand in.

‘Kijk maar naar Granny’, zegt Michael met verheven stem. ‘Op nog net geen drie jaar meet ze al 136 centimeter. Ik ben echt benieuwd naar haar herkeuring en hoe ze gaat scoren in Gent.’ l

VVEEEETTEEEELLTTVVLLEEEESS DOE KCTE OMBBEERR 22000194

VV12_bedrijfsrep de Clercq.indd 31

31

11-12-14 11:41

F O K K E R I J

Tweedaagse ki-voorstelling van BBG/CRV was een voltreffer

Volle bak voor mooi aanbod Er vielen bij de massaal aanwezige bezoekers aan de ki-voorstellingen van BBG/CRV alleen maar positieve geluiden te horen.

Het aanbod is kwalitatief gevarieerd en bedient zowel fokkers van exterieur als fokkers van rendement. tekst Guy Nantier

video-impressie www.veeteeltvlees.nl/beeld of www.veeteeltvlees.be/beeld

T

ijdens de open dagen in november toonde CRV/BBG op de twee ki-locaties – Waver en Ciney – een selectie uit haar ki-aanbod. In totaal kwamen 33 stieren voor het voetlicht, van proefstieren tot fokstieren.

Hoeft het nog herhaald: alle stieren waren vrij van de zeven gekende erfelijke gebreken. Een Nederlands vakblad stelde recent nog de aanpak in het Belgischwitblauwras als toonbeeld in een artikel onder de kop ‘Erfelijke gebreken nú aanpakken in de fleckviehmelkveehouderij’:

‘In België bijten de stamboeken en fokkerij door de zure appel. Ze publiceren de gebreken en zetten daarna zo veel mogelijk in op stieren die ervan vrij zijn.

Fokkers en stiereneigenaren klaagden hierover en waarschuwden voor een nog smallere basis om stieren uit te kiezen.

Enkele jaren na de start zijn uitstekende stieren beschikbaar zonder deze erfelijke gebreken.’

Zo leest u, in de vurige hoop dat andere spijs doet eten, het ook eens van een ander.

Groeiers in de pijplijn De geshowde stieren van BBG/CRV waren van een heel hoog kwalitatief niveau. De norm voor schofthoogte was alom en ruim aanwezig. De groei per dag kan evenwel nog beter: enkele stieren flirten toch wel met de ondergrens van 1 kg groei per dag. Er waren bij de bezoekers weinig opmerkingen over het beenwerk in de stap te horen en de vleespartijen waren scherp aanwezig zonder in het uiterste te vervallen.

Een nieuwkomer die een bijzonder evenwichtige indruk naliet en in de loop van 2015 in testfase komt, is Acacia du Vieux Château de Maurenne. Acacia (v. Galopeur) werd gefokt door Didier en Damien Noel uit Hastière-Lavaux. De stier beschikt over goed beenwerk (96 punten), een goede hoogtemaat (+1) en voor zijn leeftijd van 21 maanden een prima gewicht (753 kg).

Maar Fripon du Buisson Marot was wel de nieuwste sensatie. Deze kampioen van Chimay 2014 bezit een vleestype met

Tabel 1 – Actuele keuringsresultaten ki-stieren BBG/CRV (bron: HB BBB, Ciney)

32

naam stier

vader

m.vader

Acacia Vieux Château Maurenne Azzaro de Somme Bambin Roche Gue Brasero du Molina Cadeau de la Beole Faucon de Waret l’Eveque Fripon du Buisson Marot Goveur v.h. Vinkenhof Igor v.h. Vinkenhof Jasper d’Herbuchenne Joyau Pachis à la Motte Magloire de Fontena Morito van Perenhof Occident de la Neuve Cour Or du Beaujeu Orfevre du Jardinet Orval des 3 Frontières Paprika de la Coue Pastis des Hayons Patissier de la Grande Rose Pelican de Framont Petillant de la Chevratte Pic du Comte de Chiny Repute de Roupage Scenario des Croix Dames Senateur de Mehogne Tahitien de Centfontaine Virgile du Falgi

Galopeur Satyre de Somme Benhur du Champ Bouval Harpon de l’Orgelot Sheriff de Centfontaine Nodule des Volées Asticot du Mont Sauveur Monin Chapelle Langoureux de Fooz Empereur de Maffe Imperial de l’Ecluse Argan de l’Ecluse Adajio de Bray Juventus de l’Ecluse Adajio de Bray Kubitus de Bray Lingot des 3 Frontières Harpon de l’Orgelot Kubitus de Bray Nodule des Volées Machinal de Framont Laquais de la Coue Harisson de la Platte Attribut du Fond de Bois Joker de Fooz Octane de Mehogne Panache de Centfontaine Iguanodon Bois Remont

Valli van Terbeck Vilmar v.h. Satlijzer Quadruple Roche Gue Genièvre de St. Fontaine Fouquet de l’Ecluse Paysan de Fontena Ecrin de St. Fontaine Apache de l’Orgelot Harpon de l’Orgelot Janvier de Warichet Ilot du Bouchelet Katanga du Pré Rosine Germinal de Fooz Occident de Beauffeaux Germinal de Fooz Baroque de l’Ecluse Empire d’Ochain Elan de St. Fontaine Garnement des Hayons Illegal de la Grande Rose Accord de Wihogne Gaillard de la Chevratte Accord de Wihogne Federal de l’Allemoine Albinos de la Grigeoule Railleur de Fontena Emigre de St. Fontaine Picasso du Falgi

V E E T E E LT V L E E S

VV12_KI show BBG.indd 32

DECEMBER

ouderdom (maanden)

exterieur (totaal)

hoogtem. (cm)

gew. (kg)

scrotumomtr. (cm)

21 36 25 21 25 24 22 35 18 40 25 28 30 25 39 38 42 34 24 22 24 22 21 18 32 21 37 38

89 88 89 89 87 87 90 87 87 88 88 90 89 89 92 90 91 87 88 86 87 89 89 87 88 88 89 87

130 (+1) 144 (+2) 140 (+6) 133 (+4) 138 (+4) 136 (+3) 132 (+2) 151 (+10) 134 (+8) 148 (+5) 135 (+1) 142 (+5) 139 (+1) 131 (+7) 146 (+3) 143 (=) 149 (+5) 143 (+2) 137 (+4) 136 (+6) 135 (+2) 132 (+2) 138 (+9) 130 (+4) 138 (–2) 130 (+1) 145 (+3) 150 (+7)

753 1035 896 728 815 823 805 1160 774 1170 808 922 910 935 nb 1056 1190 981 767 745 745 715 805 718 975 713 972 1092

33 40 34 32 37 34 33 37 31 35 36 33 31 32 34 35 nb 32 nb 33 32 32,5 34 35 34 30 33 34

cat. opmerking 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 bespiering 1 1 1 1 1 2 maat 1 1 1

201 4

11-12-14 12:07

een indrukwekkende achterhand. Fripon (Asticot x Ecrin) werd gefokt door Philippe Jennequin te Monceau-Imbrechies. De stier kreeg een exterieurscore van afgerond 90 punten en weegt op 22 maanden 808 kg voor een schofthoogte van 132 cm (+2).

Vreemd bloed

Fripon du Buisson Marot

Kubitus de Bray

Ook over de genetische spreiding viel geen slecht woord te horen tijdens de voorstellingen. Acht van de 33 stieren kunnen breed ingezet worden.

Zo is er zwaargewicht Goveur van het Vinkenhof (Sauveur x Apache). Deze fijne stier, gefokt door Erik Vandewalle uit Eernegem, is al vanaf zijn inzet immens populair in het veld vanwege zijn uitzonderlijke gewicht en hoogtemaat. Momenteel weegt Goveur op 35 maanden 1160 kg en laat hij een plus van tien cm boven de norm optekenen. Goveur behaalde bovendien een mooie vierde plek op de nationale keuring in Brussel 2013.

De eerste kalveren zijn onderweg. Van Goveur is gesekst sperma beschikbaar, zowel mannelijk als vrouwelijk.

Ook Jasper d’Herbuchenne is vanwege zijn afstamming – Empereur de Maffe x Janvier de Warichet – breed inzetbaar. De eerste nakomelingen van Jasper blijken bovendien gemakkelijk in de opfok te zijn, groot en voldoende bespierd.

Van de stieren die de ki-stal vervoegden en één maal per jaar tot de leeftijd van drie jaar gekeurd worden door het stamboek, vindt u in tabel 1 de recentste uitslag.

Absolute eyecatchers

Goveur van het Vinkenhof

De actuele kaskraker in het BBG/CRVaanbod, Or du Beaujeu (v. Adajio), kregen de bezoekers jammer genoeg niet te zien. De stier is gekwetst.

Kubitus de Bray (1456 kg, 156 cm) en Attribut du Fond de Bois (1260 kg, 150 cm) waren derhalve de absolute eyecatchers tijdens de tweedaagse. Attribut (v. Imperial) is net vier jaar geworden en meet op de schoft 150 cm (+5) voor 1260 kg. Zijn nakomelingen excelleren vooral in conformatie, waardoor zij steevast in de voorste gelederen staan op de keuringen.

Kubitus (v. Empire) meet 156 cm (+11) op 70 maanden en weegt 1456 kg. Zijn elegantie oogstte veel bewondering. Maar de stier overtuigt ook met zeer goede economische fokcijfers.

Het aanbod van BBG/CRV is ruim en zeer gevarieerd. Veehouders zullen er ongetwijfeld hun voordeel mee kunnen doen in het komende inseminatieseizoen bij het maken van de paringen. |

V E E T E E LT V L E E S

VV12_KI show BBG.indd 33

D E CE M B E R

2 0 1 4

33

11-12-14 12:08

K E R S T S P E C I A L D R I E

G E N E R A T I E S

De productielimieten zijn bijna bereikt; het m oet

Van koe naar sti er

De kunstmatige inseminatie is een belangrijke ontwikkeling in de veehouderij. Het loopt bijna als een rode draad door het bedrijfsverhaal van de familie Willems-Lemmens uit Meeswijk tekst Guy Nantier

M

ichel Willems (83) is wellicht een van de weinige Vlamingen die ‘emigreerde’ vanuit Vlaanderen naar Wallonië om er te boeren én die nadien is weergekeerd. ‘Ik was dertig,’ verhaalt Michel, ‘het ouderlijk bedrijf te Bilzen was met vijftien stuks Belgisch witblauw dubbeldoelvee, varkens en wat akkerbouwteelten te klein voor twee huishoudens.’

In het Waalse Baulers konden Michel en echtgenote in 1962 als pachters aan de slag op een traditioneel gemengd bedrijf. ‘Mijn

34

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf2 PRIJSVORMING.indd 34

DECEMBER

echtgenote molk de koeien en ik verzorgde het vleesvee en deed de akkerbouw.’ De lokroep van de heimat was evenwel te sterk voor Michels echtgenote. ‘Toen vijf jaar later dit bedrijf, in eigendom van de steenkoolmijn, vrijkwam als pachtbedrijf, hebben we toegehapt. Het bedrijf bezat een mix van afmestvee, roodbont melkvee en 50 hectare akkerbouw.’

Ki, mais en perspulp Maar de korte verblijfperiode in Wallonië is niet zonder nut geweest. ‘Een van de meest markante ontwikkelingen in de veehouderij is de introductie van de kunstmatige inseminatie geweest’, vertelt Michel. ‘Een hele revolutie in de foktechniek waar ik mee heb leren omgaan in Wallonië. Mijn vader was tevens stierenhouder en bezat twee witblauwe, gekeurde dekstieren. De boeren uit de wijde omgeving kwamen thuis met hun koeien om deze te laten dekken.’

De kunstmatige inseminatie blijft tot op de dag van vandaag een bijzondere plaats innemen in de geschiedenis van de familie Willems. Kleinzoon Joris (26) is sinds 2009 immers de eerste

201 4

11-12-14 09:09

et m oet nu en in de toekomst vooral bestendiger

sti er tot ommekeer MENING ARBEID

EN

O VER INKOM EN

Michel Willems (83): ‘Hoe harder we werkten, hoe meer we verdienden’

Corny Willems (54): ‘Nu legt de administratierompslomp te veel beslag op onze arbeidstijd’

Joris Willems (26): ‘Het bedrijfsrendement verhogen loopt via het optimaliseren van de technische resultaten’

officieel erkende inseminator in Vlaanderen zonder dierenartsdiploma. Joris: ‘Ik denk te mogen stellen dat er sinds de introductie technisch niet veel veranderd is.’

Ook procedureel blijkt niet veel veranderd, zo blijkt uit het verdere relaas. Michel: ‘Wij belden de ki-dierenarts op om een bronstige koe te melden en vroegen “een roodbonte” stier voor het melkvee of “een dikke” voor het vleesvee.’ ‘Ook daarin is er weinig veranderd’, gaat Joris verder. ‘Behalve dat de veehouders met Ovalert hun bronstige koeien beter op het netvlies hebben. Maar een deel van de veehouders vraagt vandaag de dag nog steeds een stier die niet te duur is en een goede bevruchter is en afhankelijk van de bedrijfsoriëntatie “een dikke” of een “melkstier”.’

Een andere zaak die Michel letterlijk meenam uit Wallonië is snijmaiszaad. Michel: ‘In Wallonië hadden ze midden jaren zestig al snijmais. Ik heb mijn eerste mais gezet in 1968 met zaad dat ik bij de relaties in Wallonië was gaan halen.’ Ook zoon Corny, Joris’ vader, herinnert zich die eerste maisoogsten nog. ‘Ik heb nog mais eenrijig gehakseld, nu is dat acht- tot

tienrijig.’ In één adem noemt Corny ook de switch van natte perspulp naar droge perspulp in de voeding van het melk- en vleesvee als belangrijke bedrijfsontwikkeling.

Technische verwondering Michel is pachter gebleven tot in 1998, het jaar waarin zijn zoon Corny en diens echtgenote het bedrijf aankochten. In die periode werd ook het vee gesplitst in gespecialiseerd melkvee en gespecialiseerd vleesvee. Het bedrijf werd gaandeweg uitgebreid tot 100 stuks melkvee, 40 zoogkoeien van het Belgischwitblauwras en 150 hectare akkerbouw.

Koeien die 9000 liter melk produceren of afmestvee dat 1000 kg weegt bij afvoer, opbrengsten van 10 tot 12 ton tarwe per hectare of 70 tot 80 ton voor suikerbieten: het blijft Michel verwonderen welke technische evolutie de landbouw en het bedrijf hebben doorgemaakt. ‘In mijn tijd was je al goed bezig als de koeien 5000 liter produceerden’, zegt Michel lachend. ‘Maar ik denk dat we zo langzamerhand wel de limiet bereiken. Het moet nu vooral duurzamer’, besluit zoon Cor ernstig. l

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf2 PRIJSVORMING.indd 35

D E CE M B E R

2 0 1 4

35

11-12-14 09:10

V O E R

V O O R

V L E E S B O E R

Nederlandse sojaopbrengst toegenomen De Nederlandse sojaoogst resulteerde dit jaar in een hogere opbrengst dan in 2013.

De 25 procent beste telers hadden een op-

brengst van 3,4 ton per hectare. Dat is aanzienlijk hoger dan de 2,8 ton per hectare gemiddelde opbrengst van vorig jaar.

Dat meldt mengvoederproducent Agrifirm op basis van praktijkproeven. Agrifirm schrijft de stijging toe aan een goede teeltbegeleiding en de toelating van verschillende gewasbeschermingsmiddelen.

Agrifirm startte in 2013 een praktijktest voor soja in Nederland, waaraan elf telers meededen. In 2014 verdrievoudigde Agrifirm de proef: 32 telers meldden 100 hectare grond aan.

Het initiatief richt zich op de teelt en de verwerkingsmogelijkheden van de Noordwest-Europese soja. Uitgangspunt voor de praktijktest is dat sojateelt in Nederland over vijf jaar commercieel aantrekkelijk moet zijn.

In 2014 haalden de 25 procent beste telers een opbrengst van 3,4 ton per hectare

Ontstekingsremmer als pour-on-middel Het pijnstillende en koortsverlagende Finadyne is vanaf nu verkrijgbaar als pouron-middel. Volgens fabrikant MSD Animal Health is Finadyne Transdermaal daarmee het eerste ontstekingsremmende geneesmiddel dat zonder injectie bij runderen toegediend kan worden. Dit nieuwe middel is voorlopig alleen toegelaten voor de behandeling van luchtwegproblemen bij rundvee.

‘In combinatie met een antibioticum is één behandeling met Finadyne Transdermaal voldoende voor een kalf met longontsteking’, vertelt William Veekens, businessunitmanager herkauwers van MSD. ‘Het middel werkt snel. Dat is belangrijk om blijvende schade van het longweefsel te voorkomen.’

Veekens verwacht dat er op termijn meer toepassingsgebieden voor het middel worden geregistreerd. Op dit moment ziet hij vooral voordeel in het gebruik bij jongvee met luchtwegproblemen, met name als ondersteuning van een antibioticumbehandeling.

Het pour-on-middel dringt snel door de huid heen en wordt dan in de bloedbaan opgenomen. Van het middel moet 1 milliliter per 15 kilogram lichaamsgewicht worden ingezet en het is rood van kleur.

‘Dat maakt het gemakkelijk om de goede dosering in de fles te bepalen. Ook is daardoor goed te zien welke dieren al zijn behandeld’, vertelt Veekens.

Op aangeven van de dierenarts mag de veehouder het middel zelf toedienen. De

Finadyne Transdermaal enkel toegelaten voor behandeling van luchtwegproblemen

prijs van het middel is vergelijkbaar met een behandeling van het injecteerbare Finadyne.

Nieuwe stap in vleesvervangers met ‘bloedhamburger’ Professor Patrick Brown, hoogleraar aan de Stanford University (VS), slaagde erin om een plantenhamburger te maken met de typisch licht metaalachtige smaak van bloed die het kenmerk is van rood vlees. De hamburger werd ontwikkeld binnen het Amerikaanse project ‘Impossible Foods’.

De financierder van dit project is niet ‘Bloedhamburger’ kost 10.000 maal minder dan kweekburger

36

VV12_vvb.indd 36

V E E T E E LT V L E E S

DECEMBER

minder dan Bill Gates, de oprichter van Microsoft. Gates proefde de hamburger en twitterde vervolgens enthousiast aan 17,8 miljoen volgers: ‘I’ve tasted it and it’s pretty convincing. You hardly notice the plant blood.’

De Amerikaanse ‘bloedhamburger’ kost op dit moment in volle ontwikkelingsfase 20 dollar. Dat is 10.000 maal minder dan de 200.000 dollar voor de Nederlandse kweekburger van professor Mark Post van Universiteit Maastricht.

201 4

11-12-14 11:35

E C O N O M I E

Toeslagprijzen

Veeprijzen

B RON: WAGE NI NGE N UR L I VE S TO CK RE S EA R C H ( N L . )

ST IER EN Tabel 1 – Energie- en eiwittoeslagprijzen rundveevoeders (in eurocenten, excl. btw)

kvem kg dve-toeslag kvevi kg dve-toeslag

5,5

tendens

8,8 121,7 11,6 97,4

S 2013

5,0 euro/kg koud geslacht excl. btw

18 november 2014

B R ON : V E E MA R K T B R U G G E ( B .)

S 4,86

4,5

E 2013 E 3,99

4,0

R 2013

3,5

U 3,32 U2013 R 3,04

3,0 2,5 2,0

minimum-/maximumprijs 1

5

K O EIEN 5,0

10

15

20

25 30 week

35

40

45

50

B R ON : V E E MA R K T B R U G G E ( B .) minimum-/maximumprijs S 2013 S 4,41

euro/kg koud geslacht excl. btw

4,5

Prijsmonitoring B RON: LEI- W UR ( NL . )

Tabel 2 – Prijsmonitoring van rundvee naar rundvlees Nederland

augustus 2014 september 2014 tendens

index API af boerderij

index PPI verwerking

index CPI consument

125,10 116,00

105,60 106,80

109,40 108,10

4,0

E 2013

3,5

E 3,79 U 2013 U 3,24

3,0 R 2013 R 2,25

2,5 2,0

1

5

10

15

20

25 30 week

35

40

45

50

Voor de meest actuele veeprijzen: ga naar www.veeteeltvlees.nl

Vleesprijsindex B R ON : F OD -E C ON OMIE ( B .)

120

vereenvoudigde ratio referentieratio (18 m.) ondergrens bovengrens

110 100

2005 = 100

90

80 70 60 50 40 ‘06 ‘07 ‘07 ‘08 ‘08 ‘09 ‘09 ‘10 ‘10 ‘11 ‘11 ‘12 ‘12 ‘13 ‘13 ‘14 ‘14 jul jan jul jan jul jan jul jan jul jan jul jan jul jan jul jan okt maand/jaar

V E E T E E LT V L E E S

VV12_vvb.indd 37

D E CE M B E R

2 0 1 4

37

11-12-14 11:35

C O L O F O N

AGENDA Keuringen en prijskampen

Longhorns bij Jan Graumans en Annie Christianen, Rijsbergen Foto: Kristina Waterschoot

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV en verschijnt maandelijks.

redactie

hoofdredacteur Guy Nantier redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Inge van Drie, Florus Pellikaan, Jaap van der Knaap, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booij, Hanne Vandenberghe hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, telefoon 09 363 92 11 fax 09 363 92 06 E-mail veeteelt@crv4all.com

10 januari: 11 januari: 16 januari: 18 januari: 24 januari: 25 januari: 31 januari: 31 januari: 14 maart: 25 juli: 30 juli: 11-13 september: 18-20 september: 7-9 oktober: 30 oktober: 9 december:

Jaarmarktkeuring witblauw te Hannuit Jaarmarktkeuring Haspengouw te Sint-Truiden Agriflanders CRV Koe-Expo witblauw te Gent Jaarmarktkeuring witblauw te Libramont Jaarmarktkeuring witblauw te Ciney Fokveedag witblauw te Geel Nationale keuring witblauw te Doornik Vlaamse fokveebeurs witblauw te Affligem Vleesveekeuring witblauw en verbeterd roodbont te Hulshorst Nationale keuring witblauw te Libramont Vleesveekeuring Enter Nationale keuring Charolais Le Mans (Frankrijk) Nationale keuring blonde d’Aquitaine te Saint Gaudens (Frankrijk) Nationale keuring limousin te Clermont-Ferrand (Frankrijk) NVM te Zwolle Agribex nationale keuring witblauw te Brussel

Ve i l i n g e n 7 januari: 5 februari: 13 februari: 28 maart: 17 april:

CSB-veiling limousin te Ciney RJ-veiling limousin te Lanaud (Frankrijk) Veiling Blonde Génétique te Casteljaloux (Frankrijk) COT-veiling te Laren Veiling Blonde Génétique te Casteljaloux (Frankrijk)

Beurzen, studievergaderingen, demodagen 15-18 januari: 21 feb-1 maart: 25-26 maart:

Agriflanders te Gent Landbouwsalon SIA te Parijs (Frankrijk) Biovakbeurs ‘Expo4bio’ te Brussel

abonnementsprijs/jaar

Nederland en België € 47,10, overige landen € 91,50.

In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt € 10 korting.

Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Bel voor opgave van een abonnement: België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) E-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 820 fax (+31)(0)26 38 98 824 E-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen zijn foto’s van OS Limousin (5), Ellen Goovaerts (10), www. naturalmachines.com (11), Agrifirm (36) en MSD Animal Health (36) .

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed kan door de redactie geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 1570-3312

38

V E E T E E LT V L E E S

VV12_agenda.indd 38

VOORUITBLIK

Ma i st eelt Januari (21 januari) – De teelt van mais op erosiegevoelige gronden in Vlaanderen wordt een hele uitdaging. Verschillende teelttechnieken werden getest. De striptilltechniek blijkt de meeste kans op succes te hebben vanwege een aanvaardbare opbrengst voor de boer. Achtergrondinformatie over de verschillende technieken en praktijkgegevens komen in het komende nummer aan bod. Eveneens in het januarinummer een update van de recente maisontwikkelingen.

Verder in het nummer een overzicht van de nieuwe fokstieren in de verschillende Franse vleesrassen.

Uiteraard ontbreekt de CRV Koe-Expo tijdens Agriflanders te Gent niet in het nummer. De redactie brengt verslag uit in woord en beeld.

DECEMBER

201 4

11-12-14 11:51

A N D E R S

V E E T E E L T V lee s

VV12_anders bekeken.indd 39

B E K E K E N

D E CE M B E R

2 0 1 4

39

11-12-14 09:12