België
Montenegro Myanmar
Van Afghanistan tot Zwitserland
Namibië
Mozambique
Divers
Antwerpen
Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn
donderdag 25 juni 2009 www.gva.be
Montenegro
Myanmar
Mozambique
Namibië
“Jezelf zijn
“Van veel
“Mijn kunst
“Niemand wil
blz. 2-3
blz. 4-5
blz. 6-7
blz. 8
Selvija Kucevic
kan je overal”
Zinmin Htun
vlees word je agressief”
Olga Dengo
hangt in Londen en Washington”
Tom Saintfiet
Namibië verlaten”
Teksten: Evita Bonné, Liesbeth Baeten, Maaike Floor Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine Tollenaere Foto’s: Dirk Kerstens, Thomas Legrève, Dirk Vertommen, Frederik Buyckx, Luc Beaucourt, Maarten Cromheeke, Montenegro Tourist Board, Reuters, AP, EPA, GPD, GVA
.DIVERS ANTWERPEN
donderdag 5 juni 009
Bevolking
Beetje groter dan Vlaanderen #04/*¯
1MKFWMKB #JKFMP 1PMKF
MM Montenegro telt slechts
4&37*¯
#FSBOF
Montenegro Land met op een na grootste canyon
/JLTJD 1PEHPSJDB
,PUPS
,04070
$FUJOKF )FSDFH /PWJ #VEWB
LN
#BS 6MDJOK
"-#"/*¯
678.177 inwoners en heeft een oppervlakte iets groter dan Vlaanderen, namelijk 13.938 kilometer. De hoofdstad is Podgorica, met 130.000 inwoners. Andere grote steden zijn Niksic, Bar, Kotor en Cetinje. MM Montenegro is slechts sinds juni 2006 onafhankelijk. Daarvoor vormde het een confederatie met Servië. MM Maar Montenegro is in een ver verleden al onafhankelijk
geweest. Tijdens de Eerste Wereldoorlog ging het echter een alliantie aan met Servië. Na de oorlog werd Montenegro tegen zijn wil opgenomen in het Joegoslavische koninkrijk. De Montenegrijnen voerden nog zes jaar lang guerrillaoorlogen, maar het mocht niet baten. Tijdens de oorlogen in de jaren 1990, bleef Montenegro buiten schot, maar het vervreemde wel stilaan van Servië. De breuk was onomkeerbaar.
“Montenegrijnen willen overal goede sporen nalaten” De Montenegrijnse Selvija Kucevic (48) kwam van het brandende Sarajevo naar Antwerpen. Ze had geen problemen om haar weg te vinden in de stad van Brabo en Rubens. “Jezelf zijn, kan je overal.” De eerste dag dat ik hier was, ben ik naar de kathedraal getrokken. Ik heb er de geur van barok en renaissance opgesnoven en heb die geur vastgehouden. Ik heb me meteen aangepast in Antwerpen. Zo moeilijk is dat niet: waar je ook woont, maak het beste van jezelf.”
Sociologe Selvija Kucevic is meer dan veertien jaar geleden vanuit Sarajevo naar hier gekomen. “Ik heb eerst op een studentenkamer in Borgerhout gewoond, in een huis met zes studenten.” “Op een dag waren ze statistiek aan het studeren, en ze waren verbaasd dat ik er iets van afwist. Ze stonden eveneens versteld dat ik het Rubenshuis wilde bezoeken omdat ik al veel over Rubens had gehoord. Net als over Brabo, de kathedraal en de Antwerpse haven. Terwijl zij niets van ex-Joegoslavië afwisten. Ze schrokken dat ik dat in Montenegro allemaal had geleerd.” “Ik heb van mijn ouders het volgende meegekregen: elke mens moet tijdens zijn leven goede sporen nalaten. Het maakt niet uit of je dat doet in je vaderland of in het nieuwe land waar je woont. Dat is de mentaliteit van de Montenegrijnse ziel.” Selvija groeide op met haar drie broers en twee zussen in een Montenegrijns stadje in het binnenland, Bijelo Polje. Ze trok vervolgens naar M
MM
“Ik mis de warmte en de atmosfeer bij mijn ouders. Maar als moeder moet je kiezen: voor je kinderen of voor jezelf ” selvija kucevic sociologe
Sarajevo in Bosnië en Herzegovina, waar ze aan de universiteit sociologie ging studeren. “Sarajevo is een prachtige stad. Verschillende culturen leefden er in harmonie samen, tot de oorlog. Het was verschrikkelijk om aan te zien.” Selvija’s broer Senad, die al in België woonde, vroeg zijn zus ook naar Antwerpen te komen. De eerste jaren werkte de sociologe in de horeca, maar uiteindelijk kwam ze toch in haar sector terecht. “Ik heb drie jaar gewerkt bij Samenlevings- en opbouwwerk, Buurthuis Deurne-Noord. Ik heb hier al sporen nagelaten als kernmedewerker van het project Deurne Breit. Een prachtig initiatief: we hebben mensen samengebracht door ze sjaals te laten breien voor Make a Wish. Ons streefdoel was 300, maar we hebben er 1.400 gemaakt.” “Op het moment zelf zag ik niet welke impact het project had op de buurt. Maar toen de bewoners hun dankbaarheid en respect uitdrukten, begreep ik dat we iets heel goeds hebben gedaan voor de mensen. Ik zal de ontroerende brieven die ik gekregen heb, nooit vergeten.” “Het universitair onderwijs in Sarajevo is van het hoogste niveau. Toch heb ik er twee jaar over gedaan om mijn diploma hier erkend en gelijkgesteld te krijgen. Ik heb een dossier met een hele hoop documentatie opgesteld en naar vier verschillende commissies gestuurd: Leuven, Brussel, Gent en Antwerpen. Ze hebben me ondervraagd tot in het kleinste detail. Ik ben trouwens de enige van mensen uit de Balkan die ik ken, wiens diploma erkend is.” Haar drie broers en zus die ook in België wonen, bleven wel actief in de horeca. Senad is uitbater van het stijlvol pitarestaurant Giani aan de Herentalsebaan in Deurne. Het doet aan als Klein Balkan: mensen uit Bosnië en Herzegovina, Montenegro, Kosovo en Albanië werken er zij aan zij. “Bijna heel mijn familie heeft hier zijn tweede thuis gevonden. Ik heb nog één zus die in Wenen woont. Mijn ouders zijn in Montenegro
DIVERS ANTWERPEN.
donderdag 25 juni 2009
Keuken
Europa
Room en brandy MM Een traditionele manier
van koken in Montenegro is ispod. Dat betekent ’onder de kolen’. In een pot, sac genaamd, wordt vlees gedaan, en daar worden de kolen overheen gedaan. MM Typsiche ingrediënten aanwezig in de Montenegrijnse keuken zijn zure room, yoghurt en koeien- en schapenkaas. Montenegrijnen zijn
11
Montenegrijnen wonen in Antwerpen
gebleven. Ze wilden niet vluchten. Gelukkig is er in Montenegro geen oorlog uitgebroken en is hen niets overkomen. We hadden een hele goede president, Momir Bulatovic, die ons uit de vuurlinie heeft kunnen houden.” Montenegro is pas onafhankelijk sinds 2006. In een referendum met een opkomst van 86,49% stemde 55,6% voor de scheiding met Servië. “We hebben een goede economie met toerisme als belangrijke draaispil. Daarom is het voor het Montenegrijnse volk interessanter om onafhankelijk te zijn. Servië heeft een minder goede economie. Ex-Joegslavië was trouwens ook te verdeeld. Nu heeft iedereen zijn eigen thuis.” Selvija woont nu in Deurne met Ekrem en haar twee kinderen Demir en Dzana. “Ik was alleen toen ik hier aankwam. Op een gegeven moment heeft men mij gevraagd te komen tolken in een Antwerps ziekenhuis voor de gewonden die overgebracht werden uit de Balkan. Er waren net hevige gevechten geweest in Mostar, een stad in Bosnië en Herzegovina, waar de historische brug Stari Most werd vernield. Artsen Zonder Grenzen hebben een aantal slachtoffers naar westerse landen geëvacueerd. Zo leerde ik Ekrem kennen.” “Hij was hier voor een zware operatie aan zijn been. Ik vroeg of ik hem ergens mee kon helpen, want de meeste mensen kwamen hier aan met shorts en een T-shirt als enig bezit. Hij vroeg me enkel om tandpasta en postzegels, zodat hij een brief kon schrijven naar zijn moeder. Ik stond versteld. Toen ik de brief voor hem gepost had, kreeg ik een zoen op mijn wang.” “Na zijn operatie lag hij in het gips.
50%
POLAND
ROMANIA
Hij kreeg het nieuws dat hij werd gerepatrieerd. Ze waren van plan een immobiele man die nog aan het bekomen was van zijn operatie terug te sturen naar oorlogsgebied. Mostar brandde! Dat kon ik niet laten gebeuren. Ik ben naar de rechtbank gestapt en heb alles ondernomen zodat hij zou kunnen blijven. Ik besefte dat ik verliefd was geworden. We zijn intussen meer dan 13 jaar samen en hebben twee mooie kinderen.” Selvija keert nog elke zomer en winter even terug naar haar geboorteland. “Ik mis de warmte en de atmosfeer bij mijn ouders. Ik hou ook van water en zon. Toch heb ik het niet moeilijk gehad om me hier aan te passen. Soms wil ik wel terug naar Sarajevo. Maar mijn kinderen
MOROCCO
www.ortelmobile.be
bij de EU. Het is een potentieel kandidaat-lidstaat sinds 2004. Haar onafhankelijkheid bevordert het toetredingsproces, en was ook een van de drijfveren achter de afscheiding van Servië. MM In oktober 2007 ondertekende het het Stabilisatie- en Associatie-akkoord, een stap richting officiële kandidatuur. De Commissie gebood wel een
zijn hier geboren en willen hier blijven. Ze gaan hier graag naar school, ze hebben hobby’s en hun vrienden. Ik ben heel fier op hen, want ze doen het beiden bijzonder goed.” “Ik vind het prachtig dat ik hen iets goeds kan geven. Als moeder moet je kiezen, voor je kinderen of voor jezelf. In Sarajevo heb ik vele goede vrienden en kan ik gemakkelijk uitdagend werk vinden als sociologe, maar ik kies voor mijn kinderen.” Selvija hoopt dat er nog vele projecten als Deurne Breit op haar wachten. “Ik droom ook van het behalen van een doctoraat in de sociologie. Ik ben al naar de universiteit gestapt... Afwachten. Eerst mijn Nederlands perfectioneren.” “Voor Montenegro droom ik van
een toetreding tot de EU. Het is er klaar voor. De Europese mentaliteit heerst er heel sterk. Mijn familie die zich hier naadloos heeft aangepast, is het levende bewijs.” Selvija Kucevic kreeg van ons een SIM-pakket van Ortel Mobile toegestuurd.
i
MM
“De Europese mentaliteit heerst in Montenegro. Mijn familie is er het levende bewijs van” selvija kucevic sociologe
De traan van Europa M In het noordelijke gedeelte van Montenegro ligt het nationale park genaamd het Durmitor-massief. Daarin ligt de Tara-kloof, Europa’s diepste canyon, en een van de grootste en meest spectaculaire kloven van de wereld. De Tarakloof prijkt dan ook op de Werelderfgoedlijst van Unesco. De rivier Tara draagt de bijnaam, de traan van Europa. De Tara erodeert al duizenden jaren de zachte kalksteen en heeft een kloof van 82 kilometer lang gecreeerd. Op bepaalde plaatsen gaat de kloof tot 1.300 meter diep. De Tara is met 140 kilometer ook de langste stroom van Montenegro. Naast de stroom liggen waardevolle naaldboombossen van meer dan 500 honderd jaar oud. Het park van Durmitor herbergt ook de hoogste bergtop van Montenegro, de Bobotov Kuk, die 2.582 meter meet. Daarbuiten telt het nog 48 bergen die boven de 2.000 meter reiken. In de winterperiode is het dan ook hét skigebied bij uitstek van Montenegro.
www.discover-montenegro.com
Hoogvlieger
Oud-voetballer runt toprestaurant Een van de weinige bekende Montenegrijnen is Nikola Jovanovic. Hij acteerde in de film The Dark Side of the Sun uit 1997. In de jaren 1980 voetbalde hij voor Manchester United, maar intussen is hij terug in zijn heimat. Nu runt hij een van de beste restaurants van Montenegro: Stari Most in Rijeka Crnojevica. Het dorp met typisch Montenegrijnse plattelandsarchitectuur is de rust zelve. Er is uitermate weinig verkeer en de vriendelijke mensen genieten hier van het leven en van de talrijke natuurlijke producten (vis, wijn).
Boven: de brug boven de Tara Canyon, de op een na langste canyon ter wereld. Onder: Sveti Stefan.
BEL DE HELE WERELD TURKEY
OP BOVENSTAANDE BESTEMMINGEN ELKE DAG VANAF 16:00H TOT 04:00H
VAST & MOBIEL
MM Montenegro scoort goed
beter openbaar bestuur uit te bouwen, waar Montenegro volop aan werkt. De Commissie wees er ook op dat het land de strijd met corruptie moet aangaan. De energieprijzen zijn te hoog en de werkloosheid moet worden aangepakt. Daarnaast bekommert de EU zich om vluchtelingen die er verblijven, inclusief de Roma. MM Ook Amnesty Interntional bericht positief over Montenegro. Een enkel probleem waar het mee in verband wordt gebracht is smokkel.
i
*
CONGO DRC
Potentieel kandidaat
carnivoren, lamsstoofpotjes en gerookte schapenham zijn nooit ver weg. Toch is ook de mediterraanse drievuldigheid van wijn, vis en olijfolie aanwezig. Veel vis als karper komt uit het Skadarmeer. MM Montenegro produceert zijn eigen bier en wijnen. De Vranac is een bekende Montenegrijnse rode wijn. De nationale drank is rakija, een brandy van witte druiven die de Montenegrijnse gastvrijheid en goede wil symboliseert.
ROND TEGEN EXTREEM
GRATIS!!
ONDERLING BELLEN VAN ORTEL NAAR ORTEL**
LAGE TARIEVEN! **Eenmalig starttarief voor onderling gratis bellen is € 0,15 • Maximale gesprekstijd voor onderling gratis bellen is 10 minuten • Onderling gratis bellen geldt alleen binnen België • Voor een overzicht van alle tarieven en voor meer informatie over onze actie gaat u naar: www.ortelmobile.be * Actie geldig vanaf 8 mei 2009
connecting the world
Rijeka Crnojevica.
In Montenegro spreekt men Servisch en Montenegrijns. Het Montenegrijns is afgeleid van het Servokroatisch.
.DIVERS ANTWERPEN
donderdag 25 juni 2009
Toen en nu
Birma heet sinds 1989 Myanmar
*/%*" $)*/"
Z 4BMXFFO
)BLB
.BOEBMBZ
-"04
.:"/."3
ligt in Zuid-Oost-AziĂŤ tussen Bangladesh en Thailand en grenst aan de Andamanzee en de Golf van Bengalen. MM In de 19de eeuw was Birma ingelijfd onder de Engelse kroon. Het land werd behandeld als provincie van India tot het in 1937 een aparte kolonie werd. MM Onafhankelijkheid van de Commonwealth bereikte het in 1948.
.BHXF # * 3 . "
"LZBC
:BOHPO
3BOHPPO
5)"*-"/%
1B BO
"OEBNBO ;FF
(PMG WBO 5IBJMBOE
ÂĽ (3"1)*$ /&84
#BTTFJO
H 4JUUBO
#BBJ WBO #FOHBMFO
/BZ 1ZJ 5BX
*SSBXBEEZ
Myan=snel mar=sterk
.ZJULZJOB
$IJ OEX JO *SSBX BE E
#"/(-"%&4)
MM Myanmar, het vroegere Birma,
Myanmar
LN
#)65"/
MM Generaal Ne Win domineerde
“Wij maken grapjes over onze problemen� Een boeddhistisch klooster openen in de Osystraat om de hoek van het De Coninckplein. Dat is het project waar Zinmin en Yi Yi Lim hun schouders onder gezet hebben. “We willen iets doen aan de boosheid en de verveling�, aldus Zinmin. “Als we samen duwen, dan beweegt het iets.� Het pand dat Zinmin huurde voor zijn nobele doel stond lang bekend als een ‘slecht huis’.
“Prostitutie, drugs en smokkel was hier alledaags�, getuigt Zinmin. “Ik heb het helemaal opgeruimd en heb wel 4.000 kilo vuil naar buiten gedragen. Daarna heb ik nieuwe huurders gezocht voor de etages. De benedenverdieping hebben we ingericht als een boeddhistisch meditatiecentrum.� Dit alles midden in de wijk waar het het hardst nodig is. “We merkten dat de mensen vaak last hebben van depressies, verveling en boosheid�, legt Zinmin uit. “Dat leidt enkel tot onevenwichtige situaties en kan niet blijven duren. Iedereen is daarom welkom om naar hier te komen met zijn of haar problemen.� “Na een eerste gesprek kan je mee op een tweedaagse meditatie onder leiding van een Birmaanse monnik. We gaan ergens heen waar het heel rustig is en leren je hoe, waarom en M
Zinmin Htun.
huisarrest tot 1995 en opnieuw van 2000 tot 2002. In mei 2003 begon de periode van huisarrest, die duurt tot op heden. MM Toen de regerende junta in augustus 2007 onverwachts de brandstofprijzen naar omhoog dreef, kwamen tienduizenden onder leiding van monniken en prodemocratische activisten in opstand. De regering reageerde met geweld en vermoordde daarbij minstens 13 mensen en arresteerde er duizenden. Sindsdien hebben arrestaties en invallen in huizen en kloosters
van 1962 tot 1988. Eerst met een militair bewind, later als zelf aangestelde president. In september 1988 werd hij door het leger afgezet en kwam er een nieuwe junta aan de macht. MM Niettegenstaande de massale winst van de grootste oppositiepartij NLD (National League for Democracy) tijdens de verkiezingen in 1990, weigerde de junta om de macht over te dragen. NLD-leider en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede Aung San Suu Kyi kwam zelfs onder
48
Myanmarezen wonen in Antwerpen
Boeddhistisch centrum Osystraat 18 Antwerpen Openingsceremonie op 27 juni
wanneer te mediteren. We vragen daarvoor geen geld. Mensen die komen, hebben al genoeg problemen.â€? Na de tweedaagse kan je natuurlijk altijd terecht in het centrum. “Voor alle duidelijkheid, wij willen niemands religie veranderen. Enkel tonen hoe je je leven kan opruimen en terug een nieuwe start kan nemen. Dit huis is daar een goed voorbeeld van.â€? Zinmin en Yi Yi Lim vroegen twaalf jaar geleden politiek asiel aan in BelgiĂŤ. Ondertussen werken beiden al jaren in Hotel Colombus in Antwerpen en hebben ze twee kinderen van 8 en 12 jaar. “We leven als Belgen, we voelen ons thuis in onze job, maar we willen een stukje van onze cultuur bewaren en doorgevenâ€?, aldus Zinmin. “Ik denk bijvoorbeeld veel na over de relatie tussen verveling en boosheid. Als je elke dag hetzelfde eet, dan word je daar volgens mij boos van. Ook altijd veel vlees eten, wekt agressiviteit.â€?
MM
“Altijd veel vlees eten wekt agressiviteit op� Zinmin Htun
“Wij zorgen elke dag voor kleine veranderingen. En Yi Yi Lim en ik zijn 16 jaar getrouwd en zijn nog totaal niet uitgekeken op elkaar. Wij hebben ook onze problemen, maar die gaan we te lijf met humor.â€? “We zijn BelgiĂŤ heel dankbaar voor de kansen die we hebben gekregen. Maar we blijven Birma missen. We hebben nooit de Belgische nationaliteit aangevraagd omdat we dan de onze zouden kwijtspelen. Liever wachten we tot onze regering tot inkeer komt en we terug kunnen gaan om alles op te bouwen.â€? “We hebben een erg rijk land qua grondstoffen en mensen. We hebben enkel de techniek nodig en de kans om tot ontwikkeling te komen.â€?
DIVERS ANTWERPEN.5
donderdag 25 juni 2009
elkaar opgevolgd. Aung San Suu Kyi blijft intussen nog steeds onder huisarrest met een minimum aan communicatie met haar partij en supporters. Maar haar strijd voor de vrijheid en haar symbolische positie bij het verzet tegen de junta in Myanmar gaan onverminderd voort. Onlangs belandde ze in de cel. MM In 2010 zouden er in Myanmar parlementaire verkiezingen worden gehouden.
Cijfers
Hoogvliegers
Minderheden spreken eigen taal
Aung San Suu Kyi
MM Officieel: Unie van Birma MM Hoofdstad: Rangoon MM Oppervlakte: 678 500 km² MM Aantal inwoners:
MM Politica,
48.1 miljoen MM Levensverwachting: 61,2 jaar (mannen), 65,7 jaar (vrouwen) MM Talen: Myanmarees, etnische minderheidsgroepen hebben hun eigen taal MM Godsdiensten: boeddhistisch (89%), christelijk (4%), moslim (4%), animist (1%), ander (2%)
MM Munteenheid: kyats (MMK) MM Telefoon landcode: +95 MM Internet landcode: .mm MM Bevolkingssamenstelling:
Bamar (68%), Shan (9%), Karen (7%), Rakhine (4%), Chinees (3%), Indiaas (2%), Mon (2%), ander (5%) MM Export: natuurlijke gassen, houtproducten, peulvruchten, bonen, vis, rijst, kleding, jade en edelstenen MM Plaats op lijst rijkste landen: 132/177
leidster van de geweldloze beweging voor de mensenrechten en democratie in Myanmar en winnares van de Nobelprijs voor de Vrede in 1991. Zit sinds 18 mei in de gevangenis omdat ze volgens de autoriteiten de regels van haar huisarrest overtrad. Vierde haar 64ste verjaardag
in de cel. Europa en de VS vragen vergeefs haar onmiddellijke vrijlating. MM Dochter van revolutionair, nationalist, militair en politicus Bogyoke Aung San, die een belangrijke rol speelde in de onafhankelijkheid van Birma.
Maha Thray Sithu U Thant MM Diplomaat en de
derde secretaris-generaal van de Verenigde Naties, van 1961 tot 1971.
Antwerps fotograaf in opleiding Frederik Buyckx trok 2 maanden door Myanmar. Zijn werk vind je via http://frederikbuyckx.wordpress.com
Een jaar na cycloon Nargis
Recept
Help Myanmar
Rijstnoedels met vissoep
M Cycloon Nargis trok begin mei
2008 tegen 200 km/u over Myanmar. De storm had een vloedgolf van 3,6 meter in haar kielzog. Die eiste 84. 537 levens, en er waren 53.836 vermisten en 19.359 gewonden.
Zo’n 2,4 miljoen mensen raakten hun huis kwijt of werden op een andere manier zwaar getroffen. 57% van de infrastructuur in de gezondheid werd vernield. De schade aan de gezondheidsinfrastructuur liep in de miljoenen. De totale schade kwam uit op 21% van het BBP van Myanmar. Nargis was de meest verwoestende cycloon in Azië sinds 1991. In België koos dokter Luc Beaucourt, diensthoofd spoedgevallen van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA), om vanuit Vlaanderen een medisch-humanitaire interventie op het getouw te zetten. Daaruit groeide razendsnel de actie Help Myanmar. Meteen in mei en juni 2008 stuurde Help Myanmar drie hulpteams naar Myanmar. Deze waren sa-
Ingrediënten mengesteld uit artsen, verpleegkundigen en logistiek medewerkers van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA), het UZ Gent, het Albert Schweitzer Ziekenhuis (Dordrecht), Klina (Brasschaat), Sint Dimphna (Geel), de politie van de stad Antwerpen en de brandweerkorpsen van Boom en Kontich. Ter plaatse verzorgden zij de logistieke ondersteuning bij de wederopbouw, verstrekten ze basisgezondheidszorg en werden de waterputten zeewatervrij gemaakt. M En nu?
“De schade van de cycloon is grotendeels opgeruimd. Maar de hulp aan Myanmar gaat voort”, zegt Beaucourt. “Vorig jaar november en afgelopen mei zijn er nog twee zendingen geweest. In mei hebben we vooral basisgezondheidszorg gegeven en schilderwerk gedaan. We hadden ook gepland om vaccins toe te dienen, maar die had de douane nog niet vrijgegeven. Dat doen we dus volgende keer.”
Foto Luc Beaucourt
Structurele plannen in Myanmar Zendingen Vlaamse artsen en verpleegkundigen blijven ter plaatse gaan voor medisch en verpleegkundig vrijwilligerswerk. Volgende zending: najaar 2009.
Uitwisseling Voorbereidingen worden getroffen om elk jaar twee artsen enkele maanden uit te nodigen om in het UZA opleiding te volgen. Die artsen
Moh Hin Gha
zijn ontzettend gemotiveerd, maar de praktische besprekingen nemen tijd in beslag.
Regenwater Een nieuw project zoekt uit hoe grote stevige bassins kunnen worden gemaakt om regenwater op grote schaal op te vangen tijdens het regenseizoen. Het zeewater heeft het bodemwater zout gemaakt. Zelfs na zuivering bleek het onbruikbaar te zijn.
MM 500 g sterk afsmakende
visfilet MM 4 gewone uien, gehakt MM 6 teentjes look, gepeld MM 2 tl fijn gehakte verse gember MM 1 tl gemalen kurkuma MM 1/2 tl chilipoeder MM 2 el sesamolie MM 4 el pindaolie MM 2 verse pepertjes, zonder zaadjes en gehakt MM 4 kopjes dunne kokosmelk MM 1 hart van bananenplant of 255 g bamboescheuten uit blik MM 1 tl gedroogde garnaalpasta MM 1 tl vissaus MM 3 el bloem van kikkererwten MM 2 kopjes dikke kokosmelk MM 2 el citroensap MM 500 g dunne eiernoedels of rijstvermicelli MM zout naar smaak
Bereiding Maak de filets schoon en laat ze 5 minuten sudderen in net voldoende water om onder te staan. M Bewaar het kookvocht. M Doe uien, look, gember, kurkuma en chilipoeder in de elektrische blender en mix tot een pasta. M Verhit beide oliën in een grote pan en frituur de pasta met de pepers. M Als het goudbruin is en begint te kleven aan de pan, voeg je het kookvocht, de dunne kokosmelk en de bamboescheuten toe. M Breng aan de kook, zet het vuur lager en laat sudderen tot de bamboescheuten zacht zijn. M Los gedroogde garnaalpasta op in de vissaus en voeg bij het mengsel. M Mix de bloem van kikkererwten los met een beetje koud water en voeg bij de rest. M Breng al roerend aan de kook. M Laat 5 minuten sudderen alvorens de vis toe te voegen. M Overgiet met de dikke kokosmelk en het citroensap, blijf voorzichtig roeren. M Kruid eventueel bij met zout. M Kook de noedels gaar in gezouten water en giet ze af. M Schep de noedels in kommen of borden en schenk er dan de hete soep over. M
Tien voor taal: Myanmarees
.DIVERS ANTWERPEN
donderdag 25 juni 2009
Bevolking
Hoogvliegers 5"/;"/*"
$033&$5 1301035*0/4
-BLF /ZBTB
B .VFEB MP TTB .F 1FNCB
FOE -VH
-JDIJOHB ."-"8* ;".#*"
$JEBEF EF /BDBMB /BNQVMB
;BNCF[J
JDVOHP
5FUF
;
FW VF
2VFMJNBOF
$IJNPJP
$I
BO
QP
HBOF
QP
;6*% "'3*,"
*OIBNCBOF
.
[B
N
CJ
F RV
W
BM
OB ,B
$IJDVBMBDVBMB
P
BO
#V[J #FJSB
4BWF
#0548"/"
-JN
2.470 kilometer parelwitte stranden
BN CF [J
;*.#"#8& 3
Mozambique
POIB -JH
-
#BTTBT EB *OEJB '3"/,3*+,
&VSPQB '3"/,3*+,
.0;".#*26& */%*4$)& 0$&""/
.BQVUP 48";*-"/%
LN ÂĽ (3"1)*$ /&84
MM Officieel: Mozambique MM Hoofdstad: Maputo MM Oppervlakte: 801.590 km² MM Aantal inwoners:
21,7 miljoen MM Levensverwachting: 41,8 jaar (mannen) en 40,5 jaar (vrouwen) MM Talen: Emakhuwa (26,1%), Xichangana (11,3%), Portugees (8,8%, maar 27% spreekt het als tweede taal), Elomwe (7,6), Cisena (6,8%), Echuwabo (5,8%), overige Mozambikaanse talen (32%). MM Godsdiensten: katholieken (23,8%), moslims (17,8%), zionisten (17,5%), overig (17,8%), geen
(23,1%) MM Munt: metical (mzm) MM Landcode telefoon: +258 MM Landcode internet: .mz MM Bevolkingssamenstelling: Afrikanen (99,66%, onder wie Makhuwa, Tsonga, Lomwe en Sena), Europeanen (0,06%), Euro-Afrikanen (0,2%), Indianen (0,08%). MM Export: aluminium, garnalen, cashewnoten, katoen, suiker, citrusvruchten, hout, elektriciteit MM Plaats op lijst rijkste landen: 172/177
MM EusĂŠbio Ferreira
da Silva: voetballer die lang in Portugal speelde. MM Lurdes Mutola: atlete, won ooit 5 grote wedstrijden in ÊÊn jaar, wat haar 1 miljoen dollar opleverde. MM Graça Machel: echtgenote van oudpresident Samora Machel. Tweemaal first lady. Ze is de huidige vrouw van Nelson Mandela.
“In Mozambique werken kunstenaars vaak in een groep� Olga Dengo was een bekende kunstenares in Mozambique toen ze besloot met haar Vlaamse vriend Wouter naar Antwerpen te komen. “Hier moest ik helemaal opnieuw beginnen.� Op haar 28ste heeft Olga Dengo al een indrukwekkende lijst met exposities op haar cv staan. Drie jaar geleden werd ze in Mozambique uitgeroepen tot artieste van het jaar, en op dit moment hangt haar werk op tentoonstellingen in Washington en Londen. Zelfs de president van Mozambique heeft schilderijen van haar in huis.
“Zullen we buiten zitten?â€?, stelt Olga voor. Ze zet de stoelen uit de galerij op straat, en groet de straatveger die voorbijkomt. Het pand aan de Verbindingsdok-Westkaai waar Olga en Wouter wonen, is een galerij, atelier, bed and breakfast ĂŠn woonhuis inĂŠĂŠn. “Ik vind dat een fijne combinatie. Door die bed and breakfast kom je in contact met veel mensen. Ik kan hier beneden lekker schilderen, en de deur staat altijd open voor mensen die eens willen kijken. En het Eilandje is een fijne buurt. Hier zeggen mensen elkaar gedag, het is er veel minder posh dan op het Zuid.â€? Ruim drie jaar woont Olga Dengo nu in Antwerpen. “Ik was hier M
MM
“Op het De Coninckplein voel je de Afrikaanse vibe� olga dengo kunstenares
Olga Dengo heeft ook eigen werk in de living hangen en staan. De galerie is op de begane grond.
nog maar tien dagen toen Wouter en ik rustig rondwandelden in het oude stadscentrum. In de buurt van de Groenplaats was er ineens heel veel commotie. Van alle kanten kwam er politie aan. Mensen
renden over straat. ’s Avonds hoorden we dat Hans Van Themsche een Turkse vrouw had neergeschoten, en een meisje en haar Afrikaanse babysit had vermoord. Welkom in BelgiÍ.�
Toen Olga ’s nachts thuiskwam, is ze meteen gaan schilderen. De hele nacht lang. Vijf zwarte schilderijen met angstige witte figuren erop, en op het laatste een lach. “Scream for a happy end, heb ik die reeks ge-
noemd�, vertelt Olga. “Ik heb mijn moeder nooit verteld wat er in Antwerpen gebeurd is. Ze zou te ongerust zijn.� De eerste dagen erna voelde Olga zich nog wat ongemakkelijk in Ant-
DIVERS ANTWERPEN.
donderdag 25 juni 2009
Toen en nu
Ontdekt door Vasco da Gama MM Mozambique werd in 1498
ontdekt door ontdekkingsreiziger Vasco da Gama, die op dat moment onderweg was naar India. MM De Portugezen richtten rond 1505 handelsposten op in het land, om goud en ivoor te kunnen exporteren. Ze buitten de Mozambikanen uit en reserveerden de rijkdommen van het land voor zichzelf.
MM In 1975 werd Mozam-
cional de Moçambique (Renamo) opgericht. Het land werd jarenlang beheerst door een gewelddadige strijd door die twee bewegingen. Ruim 1,5 miljoen mensen kwamen bij de burgeroorlog om het leven, vijf miljoen mensen sloegen op de vlucht. MM In 1992 werd er in Rome een vredesakkoord getekend. Een VN-vredes-
bique onafhankelijk, na de Anjerrevolutie in Portugal op 25 juni 1974. Frelimo, de bevrijdingsbeweging Frente de Libertação, zette onder leiding van Samora Machel een marxistischleninistisch beleid uit voor de ’volksrepubliek Mozambique’. Alle andere partijen dan Frelimo werden verboden. MM Als reactie werd de verzetsbeweging Resistência Na-
Quiabo com Camarão
macht verbleef twee jaar in Mozambique. MM In 1986 sloeg president Joaquim Chissano een nieuwe politieke en economische koers aan. Zijn populaire voorganger Samora Machel was bij een vliegtuigongeluk om het leven gekomen. MM Eind 2004 werd Armando Emílio Guebuza verkozen als president. MM In mei 2008 repatrieerde de regering veel Mozambikanen die slachtoffer werden van etnisch geweld in Zuid-Afrika.
(
Tien voor taal
Nederlands. Portugees. (of Shangane) Goedemorgen! Bom dia!
werpen, maar langzaam begon ze zich thuis te voelen. “Af en toe bereik je een mijlpaal. De eerste keer iemand de weg wijzen, de eerste keer een belastingbrief invullen. Langzaam maak je deel uit van de samenleving.” Olga’s familie komt uit Maputo, maar zelf woonde ze lang bij haar tante in Quelimane, een stuk noordelijker. “Zij had geen kinderen en ik had nog een oudere zus en vier broers. Van mijn vierde tot mijn elfde woonde ik daar. Ik speelde veel buiten. Ik klom in bomen en maakte mijn eigen speelgoed. Al spelen de kinderen die daar nu opgroeien ook met computers.” Olga’s zus verhuisde naar Nederland en Olga ging daar ook twee jaar wonen. “Ik heb daar schildercursussen gevolgd. In Nederland heb ik toen een aantal werken verkocht. Iemand bood 800 gulden, een kleine 400 euro, voor een groot schilderij. Dat was een goed begin.” In Nederland werkte Olga alleen, maar in Mozambique was ze lid van de Nucléo de Arte, een artiestenkern. “In Maputo werken kunstenaars in een groep. Er is een prachtig koloniaal pand in het centrum met een grote, groene tuin waar iedereen kan komen werken.” Olga was een van de jongste leden en een van de weinige vrouwen. “Toch werd ik meteen opgenomen in de groep. Het is fijn om te zien welke technieken andere mensen gebruiken en om feedback te krijgen op je werk.” In Maputo leerde Olga Wouter Arrazola de Oñata kennen. Via de
Gentse universiteit deed hij drie jaar onderzoek in Mozambique voor een project van Marleen Temmerman. “Olga en ik gingen naar dezelfde sportschool”, vertelt Wouter. “Bij een concert kwamen we elkaar weer tegen. Ik had weinig oog voor de muzikanten die avond.” Samen verhuisden ze zo’n anderhalf jaar later naar Antwerpen. Olga: “Wouter wilde graag weer in de buurt van familie en vrienden wonen. En ik wilde wel iets anders. In Mozambique had ik veel bereikt. Mijn werk hing in het Museo Nacional, en ik werd geregeld gevraagd voor debatten of symposia op de universiteit. Ik wilde ook graag een nieuwe stap zetten.” Toch is het niet gemakkelijk als Afrikaanse kunstenares in Antwerpen. “Op zich gaat het niet slecht. Op dit moment lopen er groepstentoonstellingen met werk van mij in
MM
Washington en Londen, maar in Antwerpen vind ik geen enkele galerie die mijn werk wil exposeren. Dat vind ik jammer. Veel galerieën hebben vaste artiesten en daar kom je niet tussen. Musea hebben dan weer een heel westers referentiekader. Terwijl je een boeiende garde jonge Afrikaanse kunstenaars hebt.” Olga voelt zich ondertussen wel thuis in Antwerpen. “En als ik heimwee heb, dan ga ik gewoon naar het De Coninckplein. Daar voel je de Afrikaanse vibe. Mensen die je misschien één keer gezien hebt, vragen: ‘Hey sister, how are you?’ Mensen zijn daar minder gesloten.” Maar het gebeurt ook dat Wouter Mozambique méér mist dan Olga. “Maputo is een levendige stad en de mensen zijn heel open en nieuwsgierig. Er is ook een ontspannen sfeer tussen blank en zwart, héél anders dan in Zuid-Afrika”, vertelt Wouter. “Maar het leukst zijn de zondagen, wanneer je met de hele familie onder een grote boom lekker buiten eet. Of je gaat naar de vismarkt, koopt verse scampi - de beste ter wereld - en laat ze bereiden door mensen die daar met barbecues staan om eten klaar te maken. Dat eet je dan op aan het strand.” Olga knikt. “Heerlijk is dat. Waarschijnlijk hebben veel gemengde koppels daar last van. Zijn we in België, dan missen we Mozambique. En als we in Maputo zijn, missen we Antwerpen.”
“Mijn werken hangen op tentoonstellingen in Washington en Londen, maar in Antwerpen vind ik geen galerie om te exposeren” i olga dengo kunstenares
www.waterfront-art.be
Olga Dengo kreeg van ons een SIMpakket van Ortel Mobile toegestuurd.
i
Ladyfingers met scampi.
Ingrediënten MM 1 kg ladyfingers (okra’s) MM 250 g gepelde scampi, aan
de rug opengesneden en schoongemaakt MM 5 rijpe tomaten MM 3 middelgrote uien MM 3 tenen look MM 1 theelepel komijn poeder MM 2 soeplepels olie
Bereiding Was de ladyfingers, snijd ze in schijfjes en doe er zout op. M Gril ze in de pan tot ze gebruind zijn. Smoor vervolgens de uien met de geplette look, de komijn en de tomaten. Voeg de scampi toe met een beetje water om ze te koken. M Meng de scampi als ze goed gekookt zijn met de gegrilde ladyfingers. Laat ze eventjes samen koken, niet te lang. Van het vuur halen en serveren als de saus een beetje dik is geworden. M Lekker met rijst! M
2
Mozambikanen wonen in Antwerpen
Dank u. Kaninmambo. (shangane) Geweldig! Maninge nice! (shangane) Amai. E pa. (shangane) Hoe gaat het met u? En met de kinderen? Com estas? E a familia? Kunt u een goed restaurantje in de buurt aanbevelen? Podes me indicar um bom restaurante aqui nesta zona? Als het regent, dan droom ik van vakantie. Quando chove, sonho em ferias. Mooie vrouwen/ mannen maken me verlegen. Homens bonitos / mulheres bonitas deixam me timida(o). Als ik tijd had, zou ik alle talen van de wereld leren spreken. Se tivesse tempo, apprenderia todas as linguas do mundo.
.DIVERS ANTWERPEN
donderdag 25 juni 2009
Toen en nu $033&$5 1301035*0/4
Politiek stabiele democratie MM NamibiĂŤ is met zijn 1.820. 916
$BQSJWJ 4USJQ
;*.#"#8&
/".*#*ÂŻ
J C
,BSJCJC
8JOEIPFL
4XBLPQNVOE 8BMWJT #BBJ
#0548"/"
(PCBCJT
J K O F T U 8 P
"5-"/5*4$)& 0$&""/
,BUJNB .VMJMP
3VOEV (SPPUGPOUFJO
B N
Het jongste land van Afrika, na Eritrea
0LBWBOHP
0OEBOHXB
0QVXP
/
NamibiĂŤ
inwoners op een opppervlakte die vier keer zo groot is dan Groot-BrittanniĂŤ, het land met de tweede kleinste bevolkingsdichtheid. MM NamibiĂŤ was tot 1884 een Duits protectoraat. In 1920 werd het door de Volkenbond onder toezicht van Zuid-Afrika geplaatst. Tijdens de jaren 1960 kwam er meer en meer verzet tegen die Zuid-Afrikaanse over-
;".#*"
"/(0-"
,VOFOF
-VEFSJU[
3FIPCPUI .BSJFOUBM
, B M B I B S J 8 P F T U J K O
,FFUNBOTIPPQ $PBTU
,BSBTCVSH LN ÂĽ (3"1)*$ /&84
0SBOHF
;6*% "'3*,"
heersing. Het SWAPO (South West Africa People’s Organisation) ging in 1970 zelfs een bondgenootschap aan met Fidel Castro. De Cubaanse inmenging bleef niet zonder gevolgen. De eerste stappen naar autonomie werden gezet, ondanks ZuidAfrikaans verzet. Toch duurde het nog tot maart 1990 alvorens NamibiÍ van de onafhankelijkheid kon proeven. MM Nu vormt het een politiek stabiel land, met een meerpartijenstelsel binnen een parlementaire democratie. Het neemt de 125ste
“Een Europees land op het Afrikaanse continentâ€? “In NamibiĂŤ over straat lopen, voelt hetzelfde aan als in Antwerpen of Mol op pad gaanâ€?, vertelt Mollenaar Tom Saintfiet (35), al een jaar Namibisch bondscoach. Sportpsycholoog Tom Saintfiet woont intussen een klein jaar in de Namibische hoofdstad Windhoek.
“Het heeft 240.000 inwoners. Windhoek is een rustige stad, met een opmerkelijk goed wegennetwerk. Het centrum heeft prachtige, moderne gebouwen. Hier en daar vind je nog Duitse koloniale woningen, en het ontbreekt er niet aan shoppingcentra. Kortom, het doet heel Europees aan. Er zijn weinig steden in BelgiĂŤ die zo westers zijn.â€? “Je merkt dat NamibiĂŤ een voormalige Duitse kolonie is. Hier is discipline aanwezig. Het openbaar bestuur is vrij goed georganiseerd. Het Duits behoort naast Engels en Afrikaans tot de officiĂŤle talen.â€? NamibiĂŤ is intussen 19 jaar onafhankelijk. Grote rellen en strubbelingen met voormalige onderdrukker Zuid-Afrika blijven uit. “NamibiĂŤ is een relatief stabiel land. Er is minder criminaliteit dan in Zuid-Afrika. Er heerst ook een zekere persvrijheid. Ik krijg niet het gevoel dat er enorme druk wordt uitgeoefend op kritische berichtgeving.â€? “Natuurlijk is er nog een grote ongelijkheid tussen rijk en arm. NamibiĂŤ telt een blanke bevolking van 100.000 mensen. De zwarte bevolking van Windhoek bevindt zich overwegend in M
de arme wijk Katatura. Toch beginnen zich ook meer en meer zwarten te vestigen in nieuwe, modernere wijken zoals Nieuw-Windhoek.â€? “Voetbal is de sport van de armen. Het stadion ligt ook in Katatura. Ik ga dus elke dag om met die armere bevolking. Ik ben niet iemand die in de vip gaat zitten. Natuurlijk zijn daar problemen zoals alcoholisme en hiv te vinden. Maar de overheid en ook westerse organisaties zijn actief bezig met de problematiek, dat voel je.â€? “NamibiĂŤ is een welvarend land.
Het heeft diamanten en uranium, dat voor heel wat internationale handelsbetrekkingen zorgt.â€? “Het verbaast me niet dat Antwerpen weinig NamibiĂŤrs telt, niemand wil dit land verlaten. Het is zelfs zo dat NamibiĂŤ gastarbeiders heeft, onder meer uit Zimbabwe. Toerisme is de derde pijler. NamibiĂŤ is uiteenlopende landschappen en vegetatie rijk. Het staat bekend voor zijn rode zandduinen. En in het noorden is er een gebied met wilde dieren zoals olifanten, leeuwen en giraffen. Er is hier ook geen malaria of tyfus. Angelina Jolie en Brad Pitt zijn in 2006 komen bevallen van Shiloh in de Namibische kustplaats Swakopmund. Dat zegt iets over de medische capaciteit hier.â€? “Wat ik wel mis in Windhoek is de traditionele Afrikaanse cultuur. Als je de hoofdstad verlaat, kom je die typische kleurrijkheid en het houtwerk wel tegen. Het niemandsland is ook impressionant. Je kan de 340 kilometer van Windhoek tot de kust rijden, en slechts drie dorpen tegenkomen. En voor de rest uitgestrekte
landschappen met prachtige natuur.â€? NamibiĂŤ hoopt dat het Wereldkampioenschap in Zuid-Afrika ook toeristen naar zijn regio zal trekken.â€? “Er zit veel potentieel in de Namibische nationale ploeg. We moeten Zuid-Afrika en het volgende Afrikaanse kampioenschap missen, maar ik ben de ploeg aan het klaarstomen voor de Afrika Cup in Nigeria in 2012, en wie weet het WK van 2014.â€? “Ik ben hier met open armen ontvangen en de Namibische mentaliteit spreekt me enorm aan. Er is hier geen racisme te bespeuren. Toch hou ik mijn oren open. Ik hoop ooit mezelf in Belgische eerste klasse te kunnen bewijzen. Momenteel wordt daar aan navelstaarderij gedaan. Ik heb meer de Nederlandse mentaliteit om naar het buitenland te kijken. Ik schrijf de achteruitgang in het Belgische voetbal ook toe aan het gegeven dat ze niet genoeg andere invloeden toelaten.â€? “Cricket en rugby zijn twee andere populaire sporten in NamibiĂŤ. Maar verrassend is de populariteit van het wielrennen. Je ziet ze hier elke dag. Daar ben ik als wielerfanaat erg blij om.â€?
plaats in op de lijst van de 177 rijkste landen. MM NamibiĂŤ worstelt met de aidsproblematiek. Geschat wordt dat een op de zeven aids heeft. Het hiv-virus is vermoedelijk meer verspreid. Onlangs verschenen berichten in de media dat er gedwongen sterilisaties gebeurden bij vrouwen die net waren bevallen. Ze zouden onder invloed van de bevallingspijn een document ondertekend hebben zonder te weten waar het voor staat. Of die praktijken effectief plaatsvinden, is niet duidelijk.
Uranium trekt wereldleiders naar NamibiÍ NamibiÍ heeft haar eigen goud: uranium. Per jaar haalt het zo’n 3.800 ton naar boven. Daarmee is het land de op vijf na grootste producent van uranium. Die grondstof maakt het Afrikaanse land heel populair bij de grootmachten. Zowel India, China, Japan, Frankrijk als Rusland laten hun interesse duidelijk blijken. Russisch president Medvedev is er momenteel op bezoek. De nieuwe buitenlandse mijnbedrijven zijn in aanmaak. Er worden kanttekeningen gemaakt bij de bloei van de atoomsector. Toch houdt NamibiÍ rekening met haar autochtone, zwarte bevolking. Het heeft aan de buitenlandse investeerders meegedeeld dat ze genoeg zwarte aandeelhouders moeten vinden, zodat ook de lokale bevolking wel vaart bij de economische innovaties. Ook milieuorganisaties hebben vragen bij de ontwikkelingen. Het valt te vrezen dat de snelle groei van de mijnbouw een duidelijk nefast effect zal hebben op de Namibische natuur. Voor uraniumontginning is er veel water nodig. Dat impliceert vele pijpleidingen onder de woestijn. M
2
NamibiĂŤrs wonen in Antwerpen
Divers Antwerpen gaat met vakantie Op 3 september: Nederland