VA N A F G H A N I S TA N T O T Z W I T S E R L A N D Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn
Frankrijk
blz. Ludovic Constant
5
“Fransen zijn veel serieuzer dan Belgen”
blz.
8
Claire Chevalier “Het leven is hier zo goed maar Vlamingen genieten er weinig van”
Teksten: Dominique Piedfort Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine Tollenaere Foto’s, illustraties: Arlette Stubbe, Ludo Mariën, Jan Van der Perre, Patrick De Roo, Wim Hendrix, Dirk Kerstens, EPA, Reuters, GPD, Belga, GVA
donderdag 29 januari 2009
FrAnkriJk Fr GROOT_BRITTANNIË
Duinkerke Calais
H
Kan et
aal
BELGIË
Lille Cherbourg
Amiens
LUX.
Le Havre
Kanaaleil.. (GB)
Se
Parijs
aas
ine
M
Caen
Reims
Rennes
Le Mans
Saint Nazaire
Orleans
Loire
Nantes
DUITSLAND
Nancy
Straatsburg Rijn
Brest
Dijon Bourges
ZWITSERLAND
Poitiers La Rochelle
F R A N K R I J K
Golf van Biskaje
Lyon
Chambery ITALIË
Grenoble Valence
G
ar on
ne
Avignon
Montpellier
Bayonne
MONACO
Rhône
Bordeaux
Toulouse Pau Marseille
Perpignan SPANJE 100km
ANDORRA
M
© GRAPHIC NEWS
Nice Cannes
EE E Z DS AN Ajaccio LL E D Corsica ID
Grenzen liggen al lang vast Frankrijk heeft de langste geschiedenis als natiestaat in Europa. Sinds het ontstaan van het West-Frankische rijk in 843, kent het een bestuurlijke continuïteit. Sinds de Vrede van Nijmegen in 1678 liggen de landsgrenzen grotendeels vast.
Vier overzeese departementen Frankrijk is verdeeld in 22 regio’s die op hun beurt zijn opgesplitst in departementen, arrondissementen, kantons en gemeenten. Frankrijk telt vier overzeese departementen die deel uitmaken van de Europese Unie: FransGuyana, Guadeloupe, Martinique en Réunion. Onder meer Frans-Polynesië en Nieuw-Caledonië behoren niet tot de Unie.
Vee, wijn en druiven Landbouw speelt een grotere rol dan in de andere grote industrielanden: veeteelt in het noorden, fruitteelt (wijn!) in het zuiden. Ook toerisme vormt een belangrijke sector (Côte d’Azur, de Provence).
Sjotten en koersen Frankrijk is het land van voetbal, wielrennen (Tour de France, Parijs-Roubaix) en ... rugby.
Tiende rijkste land O O O O O O O
O O O O O O
O
Officieel: republiek Frankrijk Hoofdstad: Parijs Belangrijkste steden: Marseille, Bordeaux, Lyon President: Nicolas Sarkozy Oppervlakte: 551.500 km² Inwoners: 60.876.136 (niet-officiële schatting, 2008) Wapenspreuk: Liberté, Egalité, Fraternité Volkslied: La Marseillaise Nationale feestdag: 14 juli Munteenheid: euro Internet landencode: .fr Telefoon landencode: 00-33 Religie: 64% katholiek (website Franse katholieke kerk), 7 % islam Plaats op lijst van rijkste landen: 10/177 Nicolas Sarkozy.
In Antwerpen wonen 2.128 Fransen.
Jean-Luc en Martine Enfrun aarden goed in Antwerpen
“De creativiteit ligt hier erg hoog” Wie een stukje Frankrijk in Antwerpen belicht, kan niet om het echtpaar Enfrun heen. Martine leidt het Accueil Français d’Anvers. Jean-Luc is directeur van het Lycée International in de Lamorinièrestraat. “De levenskwaliteit ligt hier ontzettend hoog, ook op economisch en cultureel vlak. En niet vergeten: de verplaatsingen in de binnenstad kan je gewoon te voet doen. Wat wil je nog meer?” Waar staat het Accueil Français d’Anvers voor? Martine Enfrun: We organiseren uiteenlopende activiteiten voor Fransen die al een tijdje in Antwerpen wonen. Het recente kerstdiner bijvoorbeeld is een van de klassiekers. De landgenoten die wij bereiken, zijn hier komen wonen na een Belgisch huwelijk of hebben hier werk gevonden. Naar verluidt is er weinig of geen sprake van een Franse gemeenschap in de stad. Martine Enfrun: Dat is zo. De Fransen hebben niet de behoefte om tot zo’n hechte gemeenschap te behoren. Lidmaatschap van onze organisatie en op de hoogte blijven van alle activiteiten, is voldoende. Momenteel hebben we ongeveer 180 leden. Dat lijkt niet slecht. Maar wanneer we spreken over echt ac-
“In de Provence is het weer vaak mooi, maar wat valt er voor de rest te beleven?” Martine Erfrun
tieve leden, dan zijn dat er niet meer dan dertig. De Fransen zitten misschien liever in het wat warmere thuisland. Jean-Luc Enfrun: De meeste Fransen die hier zijn komen wonen, zijn meestal hun hart gevolgd. Een liefdesgeschiedenis dus. Ofwel is er sprake van arbeidsomstandigheden. In elk geval, je stelt vaak vast dat de Fransen graag in Antwerpen blijven wonen. Het is nu eenmaal een erg boeiende, levendige stad. Martine Enfrun: Klopt. In de
Provence is het weer vaak mooi, maar wat valt er voor de rest te beleven? Hier in Antwerpen is veel meer te zien, toch? Even over het Lycée International. Er is geen sprake van een Lycée Français. Dat lijkt een belangrijke nuance. Jean-Luc Enfrun: Dat is zo. Hier loopt een twintigtal nationaliteiten rond. We onderwijzen een Frans leerprogramma dat de leerlingen voorbereidt op de Franse eindexamens van het middelbaar onderwijs zoals het baccalaureaat. We zorgen er wel voor dat ook de Vlaamse leerlingen na de opleiding hier opnieuw in hun eigen schoolsysteem kunnen stappen. Daarom staan er in Antwerpen lessen Nederlands op het programma. Zoals deze school bestaan er zo’n 400 over heel de wereld. Momenteel telt de school 140 leerlingen die de
A la ville, een zweem Provence in de Zirkstraat
“Eten moet een feest A la ville in de Antwerpse Zirkstraat staat al jarenlang garant voor een authentieke mediterrane keuken. Fransman Laurent Olives geeft de zaak een grote meerwaarde. Al had hij aanvankelijk heel andere plannen.
“Ik was niet van plan om een carrière in de keuken uit te bouwen. Mijn familie was actief in de bakkerij en het hotelwezen. Dat was voor mij veel te hard werken”, vertelt Laurent. “Kunst interesseerde mij veel meer. Dus ben ik dat in Nice gaan studeren. Door een liefdesgeschiedenis ben ik in België beland. (lacht) Om een job te hebben, ben ik als keukenhulpje begonnen in Brussel. In 1994 is dit restaurant geopend. Het is langzaamaan geëvolueerd. Er was best wat concurrentie van de Italiaanse restaurants. Maar heel wat Vlamingen gaan in de Provence op vakantie. Dat heeft geholpen.” Laurent groeide op in het zuiderse Albi. “Ik ben van Algerijnse afkomst. Mijn vader is er geboren. Dat heeft een invloed op mijn keuken. In de Algerijnse gemeenschap eet iedereen vrij laat. In Frankrijk is dat wegens het katholicisme veranderd: vroeg eten en eerst de soep, die dingen. Eten moet eigenlijk een feest zijn: beginnen met een aperi-
Bon Appétit EEt smAkElijk! E Poire Conférence soufflée au Roquefort et noix de Grenoble Conférencepeer, gesouffleerd met Roquefortkaas en noten uit Grenoble Ingrediënten » 3 stevige Conférence peren » 100g Roquefortkaas » 60g noten uit Grenoble » 2 eiwitten » zout en peper uit de molen Bereiding Snij de peren overlangs in tweeën (probeer ook het steeltje netjes in tweeën te snijden). Hol het midden uit en verwijder de pitten. Klop de eiwitten sterk op. Meng deze met het uitgehaalde vruchtvlees en de Roquefort. Zet gedurende 10 minuten in een voorverwarmde oven aan 160 graden. Bestrooi met de grofgehakte noten.
Jean-Luc en Martine Enfrun: “Antwerpen moet je niet zien als een klein stadje, hoor.” diversiteit van de stad erg goed weergeven. We staan bekend als een kwalitatieve instelling omdat een Indiaas kind na deze opleiding in Antwerpen de studie gemakkelijk kan voortzetten in Bombay of op het Lycée van Londen.
Heeft u last van de taalkwestie? Martine Enfrun: Ik heb in elk geval niet die indruk. Wanneer ik een winkel binnenstap met een Frans tijdschrift onder de arm, praten de mensen graag Frans met mij. Wanneer ik mij als Franse voorstel, geeft dat De nadruk ligt op het kwali- geen enkel probleem. Integentatieve karakter, niet op het deel, de ervaringen zijn telkens elitaire? erg positief. Jean-Luc Enfrun: Absoluut, Jean-Luc Enfrun: Het Lycée want we zitten hier natuurlijk met staat er ook op om niet alleen een erfenis. Deze school heette bij de Franse taal te zweren. vroeger het College Marie José, Alle brieven of rondzendbriewaar de Franstalige bourgeoisie ven worden in het Nederlands van Antwerpen naar school ging. en het Engels vertaald. En in de Daarom verliep de overgangs- lessen mogen de leerlingen in periode naar deze Franse onder- bepaalde omstandigheden prowijsinstelling wat moeilijk. We bleemloos overschakelen naar hadden het niet gemakkelijk om hun moedertaal. Dat stellen de het vertrouwen te winnen. ouders erg op prijs.
zijn” tiefje en laat daarna maar alles lekker lang duren.” Laurent Olives heeft weet van andere, Provençaalse restaurants in de stad, uitgebaat door niet-Fransen. Of je het verschil proeft? “Ik kan niet vergelijken, want ik ken hun keuken niet. Voor mij voelt dat koken hier heel natuurlijk aan. Ik probeer altijd eenvoudig te werken, met weinig basisproducten en geen sauzen of zo. Dat is typisch Provençaals. In België herken je de inwoners aan hun dialect. In Frankrijk is de keuken erg bepalend.” Laurent Olives verblijft al achttien jaar in ons land. “Ik werk veel maar heb minder stress dan in Frankrijk. Daarnaast is het taalaspect erg belangrijk. Ik stel vast dat de jongere generatie naast het Nederlands nog Engels praat en veel minder Frans. In dit restaurant is iedereen tweetalig, maar in de taalgevoeligheden kom ik niet tussen. Ook in Antwerpen voel ik veel spanning. Dan denk ik bijvoorbeeld aan klanten die zich
En stelt u Antwerpen op prijs? Jean-Luc Enfrun: Zeer zeker. Mijn vorige betrekking bevond zich in Beiroet. Antwerpen is niet alleen een veel minder complexe stad. De levenskwaliteit ligt hier ontzettend hoog, ook op economisch en cultureel vlak. En niet vergeten: de verplaatsingen in de binnenstad kan je gewoon te voet doen. Wat wil je nog meer? Martine Enfrun: Ik heb de indruk dat de creativiteit hier ook zeer hoog ligt. Dat gevoel heb ik bij Brussel veel minder. Ik vang zelfs op dat Brusselaars naar hier komen voor de creativiteit. En Antwerpen moet je niet zien als een klein stadje, hoor. Je mag Antwerpen vergelijken met een Franse stad als Nantes, maar daar is veel minder te beleven.
Restaurant A la ville Zirkstraat 37, Antwerpen Tel. 03-225.08.82 storen aan Franse gerechten op de menukaart. Maar Camembert vertaal je toch niet? Dus vraag ik hun of ze een suggestie voor een vertaling hebben. Ik vermoed dat dit probleem niet bestaat in Chinese restaurants. Er is blijkbaar geen middenweg. Ofwel praat je vloeiend, hooggeschoold Frans, ofwel weiger je om de taal te praten. Ons niet gelaten, wij proberen hier zo goed mogelijk Nederlands te spreken met alle mensen die hier werken: half Afrikaans, maar afkomstig uit Mol of opgegroeid in Oekraïne en perfect Nederlandstalig. Is dat niet het nieuwe Vlaanderen?” Iedereen is zich goed bewust van de taalgevoeligheden, meent Laurent. “Daarom staat in het Franse consulaat tweetaligheid voorop. Wie hier enkel de Franse taal gebruikt, isoleert zich. Dat is een op voorhand verloren strijd. Let wel, ik woon heel graag in Antwerpen. En nee, ik vind het hier niet te koud. Hoewel, is hier in 2008 een zomer geweest?”
Als voorgerecht: serveer met een slaatje van waterkers met een notenvinaigrette. Als winters nagerecht: zonder slaatje
Pigeon de la Drôme provencale, confit de 3 heures, aux épices douces Duifje uit de Drôme provencale, gedurende 3 uur geconfijt met zachte kruiden
Ingrediënten » 6 jonge duifjes - bij voorkeur van Franse oorsprong » 2 kaneelstokjes » 200g Italiaanse sjalotten (langwerpig) » 100g gedroogde pruimen uit Agen » 2 teentjes roze look uit Lautrec » 20g verse gember » 1/2 liter gevogeltefond » 6 toastjes van wit brood » grof zeezout en peper uit de molen Bereiding Vraag aan de poelier de duifjes schoon te maken. Houd de levertjes apart. Wrijf de duifjes in met de gember. Schik de duifjes op bakpapier in een ovenschaal. Leg de rest van de ingredienten rond de duifjes: kaneelstokjes, sjalotten, pruimen, look en de rest van de gember. Bevochtig met de fond. Bedek met aluminiumfolie en zet in een oven van 130 graden. Wacht geduldig gedurende drie uur.
www.inburgering.be
Agentschap voor Binnenlands Bestuur Boudewijnlaan 30 bus 70, 1000 Brussel
Laurent Olives: “Klanten storen zich aan de Franse menukaart, maar Camembert vertaal je toch niet?”
Onthaalbureau Inburgering Antwerpen Carnotstraat 110, 2060 Antwerpen inburgering@stad.antwerpen.be Onthaalbureau Inburgering Provincie Antwerpen Brusselsepoortstraat 8, 2800 Mechelen onthaalbureau@prismavzw.be
donderdag 29 januari 2009
Franse sporen in Antwerpen Museum Plantijn-Moretus Christoffel Plantin wordt in 1520 geboren in St.Avertin bij Tours. Hij gaat als eerste leerjongen aan de slag bij een beroemde boekbinder in Caen, maar verhuist na zijn huwelijk naar de stad die hem het meest gunstig lijkt om zijn beroep uit te oefenen: Antwerpen.
Bonapartedok Op 18 juli 1803 bezoekt Napoleon een eerste keer de stad. Hij zet een ongekende vaart in de uitbouw van de Antwerpse haven tot oorlogshaven (Bonapartedok). In het zog van Bonaparte arriveert zo timmerman Pierre Conscience uit Besançon in Antwerpen. Zijn zoon Hendrik (1812-1883) blijft hier wonen (Pompstraat). Of hoe de leeuw van Vlaanderen eigenlijk Franse klauwen heeft…
Carnotstraat De voortdurende oorlogen onder Napoleon laten sporen na. Gelukkig spaart de militaire gouverneur Lazare Carnot de voorstad Borgerhout, een straatnaam kreeg hij als dank.
Bourlaschouwburg De Franse architect Pierre Bruno Bourla (17831866) is de invasielegers gevolgd en vestigt zich in Antwerpen. Hij wordt stadsbouwmeester en bouwt aan de Komedieplaats zijn schouwburg.
De Poesje De Franse zeeman Louis Gustave Deschamps arriveert einde 19de eeuw in Antwerpen en bouwt in de Repenstraat poppentheater De Poesje uit.
Academie Het voormalige minderbroedersklooster in de Mutsaerdstraat werd door Napoleon aan de stad overgedragen om er een Academie voor schone kunsten op te starten.
Groenplaats De stedelijke begraafplaats wordt door de Fransen tot een openbaar plein omgevormd. In 1804 heet het nog de Place Bonaparte, in 1815 wordt het de Groenplaats.
Schelde Heeft haar oorsprong in Frankrijk. Ontspringt in de nabijheid van St. Quentin. Heeft Antwerpen daarom alle welvaart aan Frankrijk te danken? Bron: Beste buren uit Frankrijk, welkom in Antwerpen! (Toerismepastoraal Antwerpen, Rudi Man Mannaerts)
TIEN VOOR TAAL Au revoir is tot ziens, dat weten we allemaal. Maar ken je ook deze typische voorbeelden van Franse geheimtaal? Ocharme toch! Peuchère! Narigheid Du brun Verdomme Mildiau Dat meisje zie ik wel zitten. Elle passé mon gars. Jij gaat wat meemaken! Tu vas prendre cher! Vrouw Meuf Kerel Gueum Lelijk Tebé
Jean-Claude Maniez is meer Antwerpenaar dan Fransman
“Ik hou van deze stad, echt waar” Wie een Fransman zoekt die Antwerpen goed kent, komt misschien wel bij Jean-Claude Maniez uit. De kunstschilder die op het Zuid woont, streek al in de jaren zeventig in de stad neer. “Ik mis Frankrijk niet. Goed, de zon mag wat meer schijnen. Maar sinds het klimaat aan het veranderen is, valt ook dat best mee.” “Ik ben hier toevallig beland. Ik ben opgegroeid in de streek van de Pyreneeën. Daar kreeg ik een opleiding van een Nederlandse kunstschilder. Zo leerde ik Nederlandse vrienden kennen. Ik ging in op een uitnodiging en trok naar Maastricht. In die periode bezocht ik ook Antwerpen. Ik wilde hier een boot kopen en ben hier blijven plakken, maar die boot heb ik nooit gevonden.” (lacht) “In de jaren zeventig beleefde Frankrijk een traumatische periode, de naweeën van mei 1968. Er was veel agressiviteit en er waren weinig vrijheden. En in Spanje had je de militaire dictatuur van Franco. In Antwerpen was dat totaal anders. Je kon elke dag feesten.” Maniez heeft de stad zien veranderen. “Antwerpen is dynamischer en rijker geworden. Toen ik arriveerde, was enkel de haven kos-
mopolitisch. Dat geldt nu voor heel de stad. Dat vormt de kracht. Ik voel me nu echt Antwerpenaar. Ik hou van deze stad. Een mooie stad. Dat meen ik.” Hij is nooit veel landgenoten tegengekomen. “De meeste Fransen verblijven hier maar tijdelijk. Ze zoeken elkaar niet op. Wie heimwee heeft, staat zo in Lille. Ik heb wel Franse cafeetjes gekend op het Sint-Jansplein. Nogal schimmige zaakjes. De uitbaters zitten nu wellicht hun geld te tellen in Cannes.” In zijn flat valt de krant Le Monde op. “Ik volg het nieuws, niet alleen het Franse.“ Maar hij mist Frankrijk niet. Toch blijft één dag heilig. “Veertien juli, de nationale feestdag, is ook voor mijn schoonmoeder belangrijk. Dan zit de familie aan tafel: lekker eten en drinken. Op de Belgische feestdag doe ik zoals alle Belgen: naar de nachtwinkel omdat de Carrefour gesloten is!” (lacht)
Jean-Claude Maniez: “Ik wilde in Antwerpen een boot kopen, maar die heb ik nog niet.
Jacques Despert baat wijnzaak uit
“Vroeger sprak iedereen Frans” Wie Franse wortels heeft, kan die moeilijk verloochenen. Dat blijkt uit een gesprek met Jacques Despert, patron van de gelijknamige wijnzaak in de Antwerpse Schulstraat. “Ik ben Belg van nationaliteit, maar Vlaming voel ik me niet. Ik blijf ook de Franse actualiteit volgen.” Wie tegenover Jacques Despert zit, twijfelt wat. Het Franse accent is overduidelijk. Toch woont de familie al decennia in de stad. “Ik ben een Belg, hoor”, verduidelijkt hij meteen. Snel volgt het verhaal waarom hij begin jaren zestig de school moest verlaten. “Ik moest in de zaak stappen. Vader werd wat te oud. Het was de periode van het gewapend conflict tussen Frankrijk en Algerije. Ik wilde geen risico’s nemen en koos voor de Belgische nationaliteit. Eigenlijk heb ik een dubbele nationaliteit, maar die Franse gebruik ik niet. Ik ben hooguit tweemaal gaan stemmen.” De wijnsaga van de familie Despert is fascinerend. “Vader is geboren in 1889. Tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft hij geluk gehad, want hij moest de Jacques Despert: “Bij de kruidenier loopgraven niet in. Na de oorlog is hij wijn beginnen werd gewoon Frans gesproken.” te verkopen. Via Gent en
Brussel is hij in Antwerpen beland. Toen ging hij nog van deur tot deur. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleef hij weer in Frankrijk. Toen heeft hij mijn moeder leren kennen. Kort na 1945 namen zijn Antwerpse klanten contact met hem op. Of hij hier geen zaken wilde doen.” In zijn zaak vind je enkel flessen wijn, geen vaten. “Je moet met de tijd mee. Twintig jaar geleden zou ik met jou ook geen Nederlands hebben gesproken”, zegt Jacques. “Ik ben getrouwd met een Nederlandse. Daarvoor heb ik in de stad bijna altijd Frans gesproken. Ik ging naar een Franse school. Het eerste woordje Nederlands heb ik rond 1955 gehoord: godverdomme.” (lacht) “Van mijn eerste jaren in Berchem herinner ik me weinig. In 1949 is de familie in de Aalmoezenierstraat komen wonen. Daar bevond zich onze eerste wijnkelder. Ik weet nog dat er bij de kruidenier of in de kleuterschool Frans werd gesproken. Je kan zeggen dat ik me pas de jongste jaren heb moeten integreren. Maar Vlaming voel ik me zeker niet. Ik blijf ook de Franse actualiteit volgen, maar in de sport blijf ik neutraal. Mijn vrouw draagt altijd oranje. Vorig jaar toen Nederland de Franse voetbalploeg versloeg was ze erg tevreden, ja.”
Ludovic Constant duikt onder in het Antwerpse muziekcircuit Fans van hippe, Antwerpse feestjes hebben misschien al de naam van deejay Baxter Lewinsczky genoteerd. Het alter ego van de Fransman Ludovic Constant laat zich wat teleurgesteld uit over het plaatselijke muziekcircuit. Toch bevalt leven langs de Schelde hem prima. “Ik ben echt van plan om hier een tijdje te blijven wonen.” De meeste Vlamingen dromen van een leven als God in Frankrijk. Waarom schuilt Ludovic in de Metropool? “Ik ben in Antwerpen komen wonen om Nederlands te leren. Ik leef al dertien jaar in België. Hiervoor woonde ik in Brussel, maar daar bleek het moeilijk om de taal onder de knie te krijgen. Verhuizen naar Vlaanderen leek me een betere optie. Het was geen grote stap. Ik ben afkomstig uit Givet, een plaatsje dat amper 30 kilometer onder Dinant ligt. Eén keer per maand bezoek ik mijn familie. Dat is amper vier uur reizen.” Ludovic helpt mee om maandelijks een party in de Wolstraat nr. 33 te organiseren. Daar leeft hij zich uit als deejay en muzikant. Overdag is hij als kapper aan de slag. “Ik woon nu ruim een jaar in de stad en moet mijn clientèle nog wat opbouwen. Daarom blijf ik mijn vorige job in Brussel nog wat uitoefenen. Dat betekent dat ik het Nederlands traag leer. Ik vind de mensen hier ook wat killer dan in Brussel. Dat maakt het wat moeilijker om me te integreren. Ik ervaar een andere cultuur. Contacten maken is hier echt moeilijk. Pas na meerdere ontmoetingen krijg je echt het vertrouwen.” “In Brussel of Wallonië is dat anders. Daar mag je bijvoorbeeld na de eerste ontmoeting meteen komen eten. Ik heb er echt wel een jaar over gedaan om een vriendenkring op te bouwen. Ach, intussen zijn mijn projecten hier een beetje gelanceerd en in een nieuwe stad wonen is altijd spannend.” Bij de bakker om de hoek wordt hij als een Waal beschouwd. “Ik probeer me in elke winkel altijd in het Nederlands uit te drukken. Dat blijkt niet de beste methode. De mensen merken meteen dat je de taal niet onder de knie hebt. Dus
“Wat meer kleinere clubs, graag” schakelen ze naar het Frans over. Of ze beginnen heel traag te praten. Ik moet zeggen dat de mensen hier op dat vlak erg geduldig zijn. Ik vind zo’n situatie best wel charmant. Alleen met het dialect heb ik het wel moeilijk.” (lacht) Steun zoeken bij een landgenoot, ligt voor een Antwerpse Fransman best moeilijk. “Ik heb hier nog maar twee landgenoten ontmoet. Zij willen zich vooral manifesteren op het vlak van de kunst. En we zoeken nooit typische cafés of restaurants op. Integendeel, we mengen ons liever onder de Antwerpenaars. Ik heb intussen ook een paar Walen leren kennen, maar dat is toch een andere mentaliteit. Fransen zijn veel serieuzer dan Belgen, dat is het grootste verschil. Daarom voel ik me hier erg goed. Ik ben echt van plan om hier
een tijdje te blijven wonen, Antwerpen is best een toffe stad. Hier heerst minder stress dan in Brussel. Al ben ik wat ontgoocheld in het plaatselijke muziekcircuit. Goed, hier zijn fantastische groepen zoals dEUS actief en je kan naar grote concerten in het Sportpaleis. Maar ik heb het over de kleinere clubs. Waar kan je voor 5 euro een boeiend bandje gaan bekijken? Dat mist Antwerpen wel.”
FRAnse keuken F
14 smaken van de Midi op het Zuid Op het Zuid is het restaurantje ‘De 14 smaken van de Midi’ een stek voor meerwaardezoekers. “Via de zuiderse keuken wek ik het vakantiegevoel op”, zegt Didier D’Haene, die de zaak onlangs overnam. “De vorige uitbaters zijn naar Bretagne vertrokken. Ik kende de zaak niet zo goed, maar toen ik hier binnenkwam, wist ik het meteen: dit is het”, zegt Didier. “De zuiderse keuken heeft mij altijd geboeid. Dat is begonnen tijdens de traditionele vakanties en nu is het hier voor mij elke dag vakantie. Niet iedereen heeft de middelen om ginds iets uit te bouwen. Dus breng ik de vakantie naar hier. Mijn klanten ervaren dat ook zo.” In het restaurant schuift iedereen aan één lange tafel aan om te proeven van de 14 minigerechtjes die Didier aanbiedt. “Eigenlijk gaat het om tapenades: een rilette van makreel, afgewerkt met geitenkaas, geconfijte eendenbout of bloemkool op de wijze van de Luberon. Dat komt samen met een broodmandje op tafel. Iedereen mag met een lepeltje opscheppen.”
@
www.myspace.com/ caketheparty en www. myspace.com/lewinsczky
Didier D’Haene presenteert de 14 smaken van de Midi.
Restaurant Ludovic Constant: “Antwerpenaars zijn erg geduldig met je, dat vind ik best wel charmant.”
De 14 smaken van de Midi Vlaamse Kaai 72, Antwerpen Tel. 03-257.02.92, 0475-97.24.73
donderdag 29 januari 2009
Enfants t tErriblEs franse studenten hebben het niet altijd gemakkelijk Enfants Terribles is de omschrijving voor on onhandelbare, eigenwijze karakters die desondanks de top halen. Enkele voorbeelden.
Eric Cantona Toptalent dat zich in de jaren tachtig in Frankrijk onmogelijk maakt. Beledigt bondscoach Henri Michel en wordt geschorst voor het Franse nationale elftal. In een partij van Marseille tegen Torpedo Moskou verscheurt hij zijn shirt en gooit het weg. Cantona trekt daarop naar NĂŽmes, waar hij een bal naar de scheidsrechter gooit. Nadien wil hij kappen met voetbal. Cantona vindt een nieuw voetballeven in Engeland en maakt Leeds United meteen kampioen in 1992. Manchester United lijft hem in, het begin van een waar succesverhaal. Tussen 1993 en 1997 rijft United vier titels en twee FA Cups binnen. Toch kan Cantona zijn donkere kant niet verbergen. In januari beledigt een fan van Chrystal Palace hem tijdens de wedstrijd. Cantona springt doodleuk over de omheining om de kerel een karatetrap uit te delen. Een nieuwe schorsing volgt. In 1997 - Cantona is dan 31 - stopt hij met het professionele topvoetbal. In 2000 roepen de fans van Manchester United hem uit tot speler van de eeuw.
Serge Gainsbourg (1928-1991)
Zoon van joods-Russische ouders. Wil niets te maken hebben met het ouderwetse Franse chanson. Ontdekt nieuwe muzikale gebieden. Maar Gainsbourg schudt even gemakkelijk een Songfestivalwinnaar uit zijn mouw (PoupÊe de cire, poupÊe de son van France Gall). Scoort met Je t’aime moi non plus een wereldhit in 1969. Het erotische tintje zorgt in vele landen voor censuur. Gainsbourg laat het daar niet bij. Via Rock Around The Bunker hekelt hij extreem rechts. In 1978 zorgt zijn reggaeversie van de Marseillaise voor een nieuw schandaal. Gainsbourg ontvangt doodsbedreigingen uit het rechtse kamp. Het laat hem volledig koud. Zijn liedjes worden steeds excentrieker en ondubbelzinniger. Denk maar aan Lemon Incest of het SM-getinte Love On The Beat. Schopt tijdens een tv-show keet wanneer hij geld in brand steekt of Whitney Houston provoceert: I want to f*ck you. Gainsbourg sterft aan een hartaanval op 2 maart 1991.
“Gelukkig is er onze rugbyploeg nog� Franse studenten in de Scheldestad vind je vooral aan de oevers van de befaamde stroom bij de Hogere Zeevaartschool Antwerpen. Je ontmoet er onder meer Eulalie Bac, die speciaal voor de studies vanuit het zuidelijke Carcassonne naar de Metropool is verhuisd. Dat werd geen echte meevaller. “Het leven valt me hier soms wel wat zwaar.� “Onze school telt 54 Fransen. Die zijn het sterkst vertegenwoordigd in het totale aantal van 148 buitenlandse studenten�, vertelt prverantwoordelijke Eddy De Bondt. “Daarvoor zijn twee redenen. De Franse zeevaartscholen van Le Havre of Marseille kennen een numerus clausus. Bovendien moet je er tijdens de studies voor maritiem officier nautische wetenschappen combineren met scheepswerktuigkundige aspecten. In Antwerpen kan je kiezen tussen die twee vakgebieden. Onze Franstalige opleiding is natuurlijk ook doorslaggevend.� Hadden Eulalie Bac en Florent Scherrer andere motieven om Antwerpen te kiezen? “Niet echt, in Marseille moest ik twee opleidingen combineren. Wat later kreeg ik inlichtingen over deze school in Antwerpen, waar dat niet het geval is�, meldt Eulalie. “Daarom studeer ik hier nu al drie jaar.“ “Momenteel verblijf ik op Kipdorp. Ik blijf het hier koud vinden. Bijna elke dag zie ik dikke wolken hangen. Het leven valt me hier soms wat zwaar. Aan de kassa van de supermarkt kreeg ik al te horen dat ik Nederlands moet spreken. Ik kan er toch niets aan doen dat ik uit Frankrijk kom? Ach, dan spreek ik gewoon Engels, geen probleem.� “Gelukkig valt er in Antwerpen altijd wat te beleven. Ik ga geregeld naar een concert. Tijd om je te vervelen, is er niet. En wanneer
Eulalie Bac en Florent Scherrer: “Velen vinden het vanzelfsprekend dat iedereen hier Nederlands praat.� ik ongedwongen Frans wil praten, trek ik naar Brussel. Dat is vlakbij. Toch denk ik dat ik na mijn studies niet direct naar Antwerpen kom.�
Grijze Lucht Voor Florent Scherrer waren vooral de kwaliteit en de reputatie van de school doorslaggevend. “Naar BelgiĂŤ gaan, was een uitdaging. Ik ben afkomstig uit de Auvergne. Daar weten ze weinig van het kleine BelgiĂŤ. Zelfs de meeste Parijzenaars weten niet dat jullie hier twee, sorry drie, talen spreken. Maar ik moet Eulalie een beetje gelijk geven. Het leven is hier niet zo makkelijk. De kou vind ik niet zo erg, maar die grijze lucht...â€? En er is meer. “Ik mis kleinere, culturele activiteiten waar ook Franstaligen wat aan hebben. Goed, misschien moeten wij Nederlands leren. Ik ben ook van plan om die taal ooit onder de knie te krijgen.
LOGEREN IN DE MOOISTE WIJNKASTELEN VAN FRANKRIJK
BON
van Marc Moreau en Alain Escudier Met: s !DRESSEN IN ALLE PRIJSKLASSEN VAN BUDGETVRIENDELIJK TOT LUXUEUS s 5ITGEBREIDE ACHTERGRONDINFORMATIE OVER HET WIJNDOMEIN s +OOPTIPS EN PROEFSUGGESTIES VAN EEN ERVAREN SOMMELIER VOOR ELK DOMEIN s 4IPS VOOR UITSTAPJES IN DE BUURT
Slechts
E7,50 per boek
Maar vele mensen vinden het hier nogal vanzelfsprekend dat iedereen Nederlands praat.â€? “Over de musea klaag ik niet. Het Foto- of het Modemuseum zijn super. Ach, al bij al hou ik aan Antwerpen een goed gevoel over.â€? Zoeken Franse studenten in Antwerpen elkaar op? “Het is logisch dat de Franstalige studenten groepjes vormen. De taalbarrière dringt dat een beetje op. Rond die taal hangt in BelgiĂŤ toch een gespannen sfeertje. Een gevolg van de politieke propaganda. Toch is er geen sprake van ĂŠĂŠn grote Franse kliek.â€? “Onze rugbyploeg op de school is super. Dat is een belangrijke sport in Frankrijk. De wedstrijden brengen veel Fransen samen. Als ik rugby speel, voel ik me echt Frans. Dan kan ik lekker stoer doen en een grote bek opzetten. Doen vele Antwerpenaars dat ook? Bon, dat ben ik misschien toch geĂŻntegreerd!â€?
Slechts
E7,50 per boek
+NIP DE BON UIT EN HAAL OF BEIDE BOEKEN AF BIJ 3TANDAARD "OEKHANDEL N ,OGEREN IN DE MOOISTE WIJNKASTELEN VAN &RANKRIJK OF 4E GAST BIJ "ELGISCHE WIJNBOUWERS IN &RANKRIJK VOOR SLECHTS E 7,50 PER BOEK N ,OGEREN IN DE MOOISTE WIJNKASTELEN VAN &RANKRIJK En 4E GAST BIJ "ELGISCHE WIJNBOUWERS IN &RANKRIJK VOOR SLECHTS E 15 VOOR BEIDE
TE GAST BIJ BELGISCHE WIJNBOUWERS IN FRANKRIJK van Peter Jacobs en Erwin De Decker
s (ET BOEIENDE VERHAAL VAN MEER DAN "ELGEN DIE WIJNBOUWER WERDEN IN &RANKRIJK MET INTERESSANTE WEETJES OVER DE WERELD VAN DE WIJN EN DE REGIO S WAAR DE "ELGEN ZICH GEVESTIGD HEBBEN
$EZE BON KAN INGERUILD WORDEN TOT EN MET FEBRUARI EN IS GELDIG ZOLANG DE VOORRAAD STREKT /P IS OP .IET CUMULEERBAAR MET ANDERE KORTINGEN EN OF PROMOTIONELE AANBIEDINGEN
6OOR UW DICHTSBIJZIJNDE WINKELPUNT CHECK WWW STANDAARDBOEK BE
Voor Julien Burlat is er leven naast de Dôme
Restaurant
Schelpdierenbistro Bakkerij-kruidenier
Dôme
Dôme sur mer
Domestic
Grote Hondstraat 2, Antwerpen Tel. 03-239.90.03
Arendstraat 1, Antwerpen 03-281.74.33
Steenbokstraat 37, Antwerpen 03-239.98.90
Restaurant Dôme mag dan een klassetent met een Michelin-ster zijn. Een dikke nek heeft chef Julien Burlat niet. Bij een kop koffie keuvelden we over exquise gerechten, maar ook over Frituur Number One.
“Ik sta vaak voor Frituur Number One”
Dôme bevindt zich in een prachtig koepelvormig pand uit 1893 in de Grotehondstraat, een statige uithoek van de wijk Zurenborg. Verovert een Franse kok van internationale klasse niet liever Parijs? “Tja, de liefde voor mijn Vlaamse vrouw”, lacht Julien. “We hebben elkaar 14 jaar geleden ontmoet toen we twintig waren. Elk weekend pendelde ik tussen Parijs en Antwerpen. Ik kende België niet, maar begon erg van deze stad te houden. En toen ik dit huis ontdekte, werd ik ook daar verliefd op. Een restaurant openen in zo’n pand, dat is in Parijs simpelweg onmogelijk.” “En Antwerpen beweegt enorm. Het is een klein Parijs. Het culturele leven leeft hier enorm en je zit vlakbij Brussel, Londen en Amsterdam. Het is mijn favoriete Europese stad geworden. Vele Fransen die hier op bezoek komen, zijn ook vol lof. Dus waarom niet in Antwerpen iets opstarten? Het interesseert me niet om een
restaurant in pakweg de Provence te beginnen. Ik heb hier mijn eigen stukje Frankrijk gecreeerd. De voertaal is hier ook Frans. Soms zeg ik: wie hier de deur achter zich dichtslaat, zit in Frankrijk.“ Het clientèle in Dôme is internationaal. Toch verloopt Juliens integratie niet echt vlekkeloos. “Ik versta de Antwerpenaars almaar beter. Maar het Nederlands gaat me niet zo goed af. In die taal kan ik me niet uitdrukken. Met mijn twee kinderen lukt het een beetje. Zij gaan naar een schooltje aan de Dageraadplaats. Tegenover andere mensen kan ik me beter in het Engels dan in het Frans uitdrukken. Dan zijn de mensen content.” “Soms reageren mensen wel een beetje gechoqueerd omdat ik in het Frans de telefoon opneem. ‘We zitten hier toch in Antwerpen?’, hoor ik dan. Ik begrijp dat, maar ik vind het een beetje jammer. Ik moet vaak bena-
drukken dat ik Fransman ben en geen Waal. Ach, die taalkwestie in België. Excuseer, ik vind het een beetje debiel. Vlaanderen en Wallonië hebben elkaar gewoon nodig. Wat meer intelligentie bij jullie politici zou wel mogen.” Intussen is Julien zijn territorium aan het uitbreiden. In de tegenoverliggende Arendstraat is het exquise visrestaurant Dôme sur mer gekomen. Daarnaast vind je de stijlvolle bakkerij Domestic. “Ik noem het mijn Place Vendôme. (lacht) Ik hou enorm van zeevruchten en stelde vast dat Antwerpen nog een visrestaurant kon gebruiken. Voor de bakkerij geldt zowat hetzelfde. Ik wilde een soort boetiek uitbouwen waar je het brood kan kopen dat ik hier serveer.” Wat een topkok doet wanneer hij niet in de keuken staat? “Ik reis graag en zoek dan familie op. En ik hou enorm van frieten. Ik sta geregeld voor Frituur Number One.
Je mag dus zeggen dat ik geïntegreerd ben. Ik hou enorm van de sfeer in Antwerpen. Sommigen noemen het een groot dorp, maar is dat niet de charme van deze stad?”
Julien Burlat, chef van toprestaurant Dôme: “Ik noem het hier mijn eigen Place Vendôme” .
Mathieu Soulas is technisch directeur bij Total
“We trekken nog zelden naar Frankrijk” Wie denkt dat langs de Scheldebaan bij de industriële Franse reus Total heel wat Fransen werken, slaat de bal mis. De zuiderburen kunnen er slechts met moeite een voetbalploeg vullen. Gelukkig is er Mathieu Soulas. Hij heeft het prima naar zijn zin in de Mathieu Soulas: “Voor dans zit je bij de Scheldestad. Singel in Antwerpen perfect: topniveau!”
“Sinds augustus 2007 woon ik in Antwerpen. Ik ben begonnen bij Total in Marseille en ben steeds noordelijker getrokken. Mijn familie woont in Lyon. Op deze site ben ik technisch directeur. Ik geloof dat hier slechts een tiental Fransen werkt. Dat is niet veel voor zo’n groot bedrijf.” Mathieu praat keurig Nederlands. “Voor het werk was het nodig om Nederlands te leren. Dat is niet zo vanzelfsprekend. Ik gebruik de taal vooral op professioneel vlak. Bij de bakker gaat het wat moeilijker.” Mathieu is met zijn vrouw en drie jonge kinderen in Antwerpen komen wonen. De aanpassing verliep vlot. “Verhuizen en je ergens anders installeren, gaat altijd moeilijk. Toch ging alles snel. We willen er een succes van maken. We hebben wel de gemakkelijkste keuze gemaakt. De kinderen gaan naar het Lycée International en we hebben de Franstalige gemeenschap in Antwerpen opgezocht. Zo hebben we een Franstalige sportclub gevonden in Edegem. De kinderen spelen er hockey en
tennis. Ook mijn vrouw en ik hebben niet te klagen. We houden veel van dans. En dan zit je bij de Singel perfect: topniveau! We hebben meteen twee abonnementen genomen.” “De stad zelf is erg mooi, met veel potentieel en mooie musea en winkels. Het is wel moeilijk om je met de auto te verplaatsen. Daarom fietsen we veel. In een kwartier rijden we van ons huis in Berchem naar het centrum. Dat is toch een groot verschil met Brussel of de grote Franse steden. Daarom is het leven in Antwerpen zo plezant.” “We trekken zelden naar Frankrijk. Dat doen we vooral voor de grootouders die de kinderen willen zien. Het enige wat ik hier mis, zijn de bergen. Tot mijn twintigste heb ik in Lyon gewoond. Dat is niet zo ver van de Alpen. Skiën in de winter, wandelen in de zomer, dat mis ik, ja. En de Ardennen zijn niet groot.” (lacht) “Ook het weer is totaal anders dan in Marseil-le. Ach, ik werkte ook al in Normandië. Dus dit klimaat ken ik. En Antwerpen heeft de Schelde. Toch ook mooi?”
donderdag 29 januari 2009
Franse keuken
Stukje Provence in Antwerpen Wie aan de kilte van een winterse dag wil ontsnappen, kan het Antwerpse restaurant Mistral in de Pelgrimstraat binnenstappen. Een ‘cuisine méditerranée provençale’ belooft eigenares Marie Vanacker.
Wie het kleine pand betreedt, ziet drie tafeltjes. Het lijkt wel de woonkamer van een Frans landhuisje. Dit restaurantje is niet genoemd naar de befaamde wind die de Provence durft te teisteren. “De naam komt van de schrijver Frédéric Mistral (1830-1914), de Hendrik Conscience van de Provence. Hij is bepalend geweest voor het chauvinisme en de aard van het Provençaalse volk.” “De Belg trekt naar de Provence om van het mooie weer te genieten. Met Mistral probeer ik hier een stukje Provence te creëren. Vivre comme un Belge en France, heb ik op mijn kaartje vermeld. Ik heb 15 jaar een huis in de Provence gehad. Ook mijn ouders en grootouders hebben er gewoond. Ik groeide op met de Franse cultuur en wilde dat niet weggooien.” Mistral bevindt zich al 18 jaar in de Pelgrimstraat. “Ik probeer om het authentieke te bewaren. Mijn clientèle, vooral Belgen maar ook Scandinaven en Amerikanen en uiteraard ook Fransen, stelt dat op prijs. Elke week serveer ik een typisch Provençaals gerecht. Een rilettte van gans of een daube d’Aviginon, een stoofpotje met onder meer rundvlees, cognac en kruiden, bijvoorbeeld.” “Eind november was ik nog in Marseille. Het was er toen 24 graden, en je hebt er meer eenvoud en harmonie in het leven. Maar mijn roots liggen hier. Dus breng ik in Mistral eenvoud en harmonie.”
Pianiste Claire Chevalier
“De joie de vivre ontbreekt hier” Aan liefhebbers van klassieke pianomuziek hoef je Claire Chevalier niet voor te stellen. Antwerpen is al langer dan een decennium de nieuwe thuis van Claire, die fan van Antwerpen is geworden. En hoewel ze hier perfect geïntegreerd is, plaatst ze toch een paar kanttekeningen. “Je eigen cultuur kan je niet volledig kwijtspelen.” “Ik ben voor mijn studies aanvankelijk naar Brussel getrokken. Logisch omdat daar Frans wordt gesproken. Daarna kwam ik in contact met Jos Van Immerseel. Via hem ben ik in Antwerpen beland. Dat is ongeveer 15 jaar geleden.” “Qua klimaat was het eventjes op de tanden bijten, want ik ben opgegroeid in de streek rond Lyon. Maar dat werd snel gecompenseerd door het sociale leven dat hier enorm ontwikkeld is. Na een tijdje vergeet je de grijze lucht. Hier is zo veel meer te doen. Het culturele aanbod is immens.” De keerzijde van de medaille is een wel vaker gehoorde klacht. “In Antwerpen word je snel beschouwd als een franskiljon of een lid van de bourgeoisie. In het begin voelde ik me echt aangevallen. Want als Franse had ik daar niets mee te maken. Ik begreep ook niet waarom Claire Chevalier: “Ik heb hier snel Nederlands geleerd. Ik had geen Walen en Vlamingen zo tegen el- keuze, ik moest wel.” kaar stonden. Het betekende wel dat ik hier snel Nederlands heb ge- een plafond. Vanaf het moment dat lig punt. Daarom zoek ik nu Franse leerd. Ik had geen keuze, ik moest ze jou accepteren, gaan ze jou als vrienden op om opnieuw Frans te wel.” iemand van hen zien. Toch blijf je kunnen zijn. Dat geeft dan een heel De jongste jabepaalde eigen- andere sfeer. Het zijn heel andere ren zoekt Claire schappen van gesprekken over totaal andere onmeer en meer je cultuur be- derwerpen.” haar Franse zitten. Ik denk “Fransen zijn niet echt over het vervrienden op. aan een accent- bouwen van het huis bezig. Daar “Er zijn weije of gewoon je vinden wij niets aan. Dat is typisch nig mensen die manier van zijn. Vlaams: een huis bouwen, kindFrankrijk verJe eigen cultuur jes kopen, die gesprekken kunnen laten. Wie dat kan je niet vol- uren duren! Pas op, het is geen kriwel doet, beledig kwijtspe- tiek. Maar ik vind wel dat Vlamingint meestal len. En op een gen wat te weinig genieten. TerClaire Chevalier een avontuur. bepaald mo- wijl het hier zo goed is. Want het is Daarom is er in ment krijg je de geen ambitie van mij om terug te het begin niet de behoefte om links behoefte om dat te tonen. Op dat keren. Het leven is hier heel goed, met Frankrijk te zoeken. Maar in- moment verwacht je dat de ande- hoor. Maar waarom ontbreekt die tegratie heeft ook een raar aspect. re ook interesse toont in jouw cul- joie de vivre toch? Dat is mij echt Op een bepaald moment bereik je tuur. En dan kom je op een gevoe- een raadsel.”
“Vlamingen zitten uren te babbelen over huizen verbouwen en kindjes kopen. Ze genieten te weinig. Terwijl het leven hier zo goed is.”
Marie Vanacker achter haar fornuis in Mistal bij een typisch Provençaals stoofpotje.
restaurant Mistral Pelgrimstraat 20 in Antwerpen Tel. 03-232.94.72 e-mail: marie@fr-mistral.be
Volgende week: Gambia, Georgië