Scoutinggroep
De Jutters Welkom op ons eiland
Saskia Bothof – van Kol in gesprek met Marleen van der Werff
112
vliegwiel
plek verbeteren
Op een kilometer of vijf ten oosten van de stad, waar het fietspad je dwars door de woonwijken leidt, tot de omgeving steeds groener wordt en het ommeland begint. Daar, op de grens tussen stad en ommeland, ligt het scoutingeiland van scoutinggroep De Jutters. Op deze plek was voorheen niet veel anders te vinden dan een openbaar stuk bos en een clubgebouw. Nu ligt er een eiland, aangelegd en onderhouden door de leden van scoutinggroep De Jutters. Ze maakten er een waar levenswerk van. 113
Een groot, stalen, in elkaar gelast hek markeert de toegangsdam naar het eiland. Saskia Bothof – van Kol, voorzitter van scoutinggroep De Jutters, vertelt: “Oorspronkelijk was het geen eiland. Iedereen kon er in principe komen. Maar we vonden wel eens afval, naalden en ander materiaal dat je liever niet ziet op een plek waar kinderen spelen. Ook werden er pogingen gedaan om het clubgebouw binnen te komen. Dat gaf een onveilig gevoel: dat je je tijdens de jaarwisseling afvraagt of het clubgebouw er de volgende dag nog staat.”
Samenwerken aan je eigen plek Saskia legt uit waarom het zo belangrijk is om een veilige plek te hebben. “Een scoutingterrein is een plek waar je samen kunt komen in de natuur, afgezonderd van de drukke buitenwereld. Een plek waar kinderen zich kunnen ontwikkelen. Wij helpen kinderen om zich met behulp van de natuur te ontwikkelen naar een weloverwogen, samenwerkend leven. Velen stromen na hun achttiende door als scoutingleiding. Zo doen ze ervaring op voor belangrijke dingen in het leven. Dat vormende, dat roepen we niet hard van de daken, maar is wel erg verbonden met onze kern.” Dat de scouts goed kunnen samenwerken is direct zichtbaar als je het eiland op komt. De vaak nog jonge leden kapten zelf bomen, plantten tientallen nieuwe bomen, verzamelden afvalhout, ontwierpen een toegangshek en legden een pad aan dat het hele eiland rondgaat. Ze vroegen subsidies aan bij verschillende gemeentelijke potjes en fondsen. Bijzonder is dat ze bijna alles in eigen beheer doen. Voor alle benodigde specialismen zijn er wel Jutters die dit in huis
114
hebben of anderen uit hun netwerk die ze weten in te schakelen.
“We maken er een eiland van!” Het idee van het eiland ontstond spontaan. Mark Sekuur, sinds 1990 actief bij De Jutters: “‘Als we nu eens een gracht helemaal rondom graven, dan wordt het een afsluitbaar eiland met een toegangsdam als entree’, was onze gedachte. Dat geeft ons een eigen plek, markeert het scoutingterrein en spreekt tot de verbeelding van kinderen. En het komt onze bereikbaarheid ten goede. We kunnen onze materialen beter vervoeren en een ambulance of brandweer kan bij het gebouw komen.” De gemeente Groningen werkt al jarenlang samen met Natuurmonumenten in dit gebied. Via een meerjarencontract pacht Natuurmonumenten de grond. “Natuurmonumenten heeft een natuureducatieve doelstelling en die heeft de scouting ook. Natuurmonumenten treedt de laatste jaren meer naar buiten en zoekt manieren om mensen in contact te laten komen – en samen te laten werken – met de natuur. Daar paste ons plan perfect in. De gesprekken, ook toen de gemeente aansloot, verliepen heel soepel. We mochten onze plannen doorzetten, zolang we zelf maar de vergunningen zouden aanvragen en het beheer en onderhoud van het eiland zouden verzorgen. Dat zagen wij helemaal zitten: we deden alles immers al grotendeels zelf.”
Een professionele organisatie Toen de toestemming er eenmaal was, kon het echte werk beginnen. Saskia: “Toen begon het daadwerkelijke graven. Al met al een enorme klus: er zijn tientallen vrijwilligers, vele giften
en donaties aan te pas gekomen en bestuurlijke wonderen verricht. Zo bleek het bijvoorbeeld ‘a hell off a job’ te zijn om ons adres te laten veranderen. Ook bleek onze toegangsdam toen hij eenmaal af was weer verwijderd te moeten worden. We hadden voor een dam gekozen omdat er anders geen ambulances overheen zouden kunnen. Maar een ambtenaar bestempelde de dam als ‘oprit’. En een oprit mag niet uitkomen
op een fietspad. Er moesten wethouders en hele trukendozen aan te pas komen, maar uiteindelijk mocht de dam blijven liggen en kregen we ons nieuwe adres. Tijdens dit soort processen merk je dat we een professionele organisatie zijn, ook al is het puur vrijwilligerswerk. We zijn er sterk in om steeds efficiënt en zonder emotioneel te betrokken te raken te staan voor wat we doen. Het is heel belangrijk om dat bij de juiste organisaties
115
116
en de juiste personen te kunnen uitdragen. Je moet continu benadrukken: let op, wij zijn een vrijwilligersorganisatie, onze besluitvorming gaat trager dan in een arbeidsorganisatie. Wij doen dit vrijwillig en dat is niet vanzelfsprekend. Commerciële partijen vergeten dat wel eens.”
“ We werken toch vanuit een roeping. Dat trekt ook wel eenzelfde soort mensen aan. Mensen die er voor willen gaan, die niet treuzelen maar gewoon doen.” Tussen de regels door Officieel is het scoutingeiland openbaar terrein, op grond van de gemeente. Uitzonderlijk is dat er voor dit openbare terrein een hek staat met een cijfercombinatie. Dit wordt door de gemeente gedoogd. Het enige eigendom van de scoutinggroep is het gebouw zelf. Mark: “Alleen de stenen, niet eens de ondergrond. Ook is er geen gebruikerscontract, alleen mondelinge afspraken. Samen met Natuurmonumenten zouden we
de boel nog eens vastleggen. Dat is inmiddels ruim twee jaar geleden. Niemand maakt zich er druk om. Het contact tussen de organisaties is gelukkig erg goed. We hebben hier en daar wel eens tactisch ingespeeld op de situatie. Zo zagen we dat in de vergunningaanvraag voor de gracht, door de gemeente over het ‘Dwarsdijkerbos’ werd gesproken. Officieel is dat het bos waarin het eiland ligt, maar er zijn amper Groningers te vinden die deze naam kennen. Toen we dat lazen, dachten we ‘hé, da’s mooi! Niemand herkent het zo!’ dus we hebben het zo gelaten. Zonder wat tactiek en creativiteit red je het niet met dit soort dingen.”
Je eigen bomen planten Die creativiteit en tactiek is ook nodig in de samenwerking met andere organisaties. Mark: “Je moet creatief zijn in het zoeken naar hulpbronnen, geld en materialen. Zo was er eens een groothandel die vroeg of onze scouts vrijwillig, tijdens de wintervorst, honderden zakken met strooizout konden vullen. Tuurlijk kunnen we dat, maar andersom kunnen wij ook hulp gebruiken. Gelukkig heeft zo’n partij daar na wat uitleg vaak begrip voor. De groothandel gaf ons als tegenprestatie een mooie financiële bijdrage voor ons scoutingeiland.” De Jutters werkt regelmatig samen met Natuurmonumenten. Zelf heeft De Jutters leden in huis met kennis over bijvoorbeeld bomen, welke je beter kunt planten en welke je beter kunt omhakken. Of hoe je van snoeihout een mooie insectenwal kunt maken. Natuurmonumenten helpt ze vervolgens met het beschikbaar stellen van hulpmiddelen en contactpersonen die daarbij kunnen helpen. Ook is er goed contact met organisaties als het MJD
117
jeugd- en jongerenwerk en het Alfa-college. Zij huren het clubgebouw voor activiteiten, wat een mooie inkomstenbron voor De Jutters vormt. Mark: “Toch moet je soms oppassen met het samenwerken met organisaties. Er kan enorm veel tijd in gaan zitten en vaak heb je niet direct de juiste persoon voor je. Een belangrijke tip is: zorg dat je weet met wie je zaken kunt doen. Ga hoog in de boom zitten en zorg dat je deze mensen prikkelt en ze uitnodigt op gezette momenten.”
Vrijwilliger vanuit een roeping Scoutinggroep De Jutters organiseert spelen, activiteiten en vakantiekampen voor hun leden. Maar ook aan andere maatschappelijke activiteiten dragen ze een steentje bij. Saskia: “Het mooiste van de scouting is voor mij het samen aangaan van allerlei uitdagingen. We werken toch vanuit een roeping. Op een festival als Noorderzon helpen wij bijvoorbeeld met het op tijd op- en afbouwen van het festival. Je werkt met elkaar, je hebt plezier met elkaar, je breekt weer af met elkaar. En dat trekt ook wel eenzelfde soort mensen aan. Mensen die er voor willen gaan, die niet treuzelen, maar gewoon doen. Bij evenementen is dat ontzettend handig. Je moet er natuurlijk wel voor zorgen dat je de druk op je leden niet te groot maakt. Anders haken mensen af. Zo was bijvoorbeeld het realiseren van het scoutingeiland, al met al, een enorme aanslag op onze leden. We moesten er wel een jaar van bijkomen. Een belangrijke les die we daarvan hebben geleerd, is dat je processen in de vrijwillige organisatie de tijd en ruimte moet geven. Je moet de mensen in hun waarde laten, niet opjagen en respecteren voor wat ze kunnen doen. En belonen natuurlijk! Als je een hele dag
118
hout met elkaar hebt gehakt, is het toch leuk als je een karretje hout mee naar huis mag nemen.”
In de toekomst: een echt speeleiland Mark: “Over vijf jaar hopen we dat onze plek nog meer een scoutingeiland is geworden, een echt speeleiland. Dat onze leden nog meer kunnen genieten van het eiland, van al het werk dat samen is gedaan en daar de vruchten van kunnen plukken. Daarom zou het mooi zijn als er nog een tweede gebruiker komt: het gebouw staat nu vijf dagen in de week leeg, wij zijn slechts weekendgebruikers. Er is nog zoveel wat we willen doen: we willen een permanente externe opslag bouwen, waardoor we in het gebouw meer ruimte kunnen creëren. Het gebouw is oorspronkelijk gebouwd voor zeventig mensen. Inmiddels hebben we, niet in de laatste plaats door de aantrekkingskracht van het eiland, meer dan 185 leden. Als die er allemaal zijn, staat er een enorme rij voor de wc. Ook willen we graag wasbakken buiten, voor het afwassen en handen wassen. Dan heb je al die modder en troep niet in je gebouw. Maar het allerbelangrijkst is dat het eiland z’n eigen karakter blijft behouden. Het moet niet te aangeharkt worden: dan verliest het haar charme.” Interview met Saskia Bothof – van Kol en Mark Sekuur van Scoutinggroep ‘de Jutters’ www.dejutters.nl Tekst: Marleen van der Werff Foto’s: Mark Sekuur
CLG Groningen beschouwt Impact Het aanleggen van het scoutingeiland was een ware gedaantewisseling voor deze plek, die zich bevindt tussen drukke fietspaden en aan de rand van een woonwijk. Het eiland trekt nieuwe leden naar de scoutinggroep en zorgt daarmee voor meer bezoekers die de plek koesteren en onderhouden. Het gemeenschapsgevoel van de scouts is duidelijk versterkt door de aanleg en het gezamenlijke beheer van het eiland. Maatschappelijk gezien is dit een mooi voorbeeld voor waar zelfbeheer van de groene omgeving toe kan leiden. Succesfactoren Opvallend aan de aanleg en het beheer van het scoutingeiland is dat het omvangrijke en ingrijpende werk grotendeels wordt uitgevoerd door leden van de scoutinggroep zelf. Een belangrijke succesfactor is waarschijnlijk dat scouting mensen aantrekt met dezelfde basisprincipes, waaronder samenwerking en vrijwillige inzet. Dat er al een hechte groep mensen bestond, maakte de aanleg en het gezamenlijk beheren van het eiland makkelijker. Een andere succesfactor is de mate van professionaliteit van het bestuur en de scoutingleiding. Uitdaging Na de aanleg van het eiland is deze plek van grotere fysieke waarde geworden voor haar bezoekers en omgeving. Maar ook is hierdoor een stukje openbare ruimte minder ‘openbaar’ geworden. Weinigen zullen daar wakker van liggen, de plek werd immers amper door toevallige bezoekers bezocht. Toch is de uitdaging om deze plek haar openbare functie te laten vervullen, vooral doordeweeks wanneer er weinig mensen gebruik van maken. Als scoutinggroep De Jutters de nieuwe bezoekers ook nog weet te betrekken bij het onderhoud van het eiland, zal wellicht een nog groter gezelschap kunnen meedelen in de sociale waarde die dit voor De Jutters in elk geval oplevert.
119