Informator turystyczny województwa podlaskiego by Bookletia

INFORMATOR TURYSTYCZNY

województwa podlaskiego

Białystok 2011

Spis treści HISTORIA W ZARYSIE BIAŁYSTOK – STOLICA WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO

5 7

Spacer po Białymstoku 7 Białystok − kolebka esperanto 13 Gościnny Białystok 14 Rowerowy Białystok 16 Podlaskie z nieba 17 RÓŻNORODNOŚĆ NARODOWOŚCIOWA, RELIGIJNA I KULTUROWA 20 KUCHNIA REGIONALNA − ZAPRASZAMY DO STOŁU!!! 22 SUWALSZCZYZNA I ZIEMIA SEJNEŃSKA 26 Wigierski Park Narodowy 26 Ścieżki edukacyjne 26 Muzeum Wigier batyskafem w ciemne głębiny 28 Klasztor w Wigrach 29 Punkty i wieże widokowe 30 Wigierska Kolej Wąskotorowa i Statek „Kameduła” - z lądu i wody 30 W zgodzie z naturą i przepisami WPN - raj dla wodniaków 31 Imprezowe Suwałki blues i nie tylko 31 Zima: białe szaleństwa - nie tylko na stoku 33 Sposób na LATO 34 Zaginiony świat Jaćwingów 34 Litewska stolica Polski Połączeni ponownie przez Unię 36 Sejny miasteczko na pograniczu 36 Transgraniczny Szlak Dominikański 38 Spływy i regaty okrągłych żaglówek meandry leniwej Marychy 38 Najdłuższe szlaki rowerowe w regionie 39 Dolina Rospudy – przyrodniczo i historycznie 40 AUGUSTÓW – MIASTO KRÓLEWSKIE

43 45 46 47

Wieże i punkty widokowe Muzeum i trasy turystyczne Twierdzy Osowiec Na wybranych szlakach turystycznych Tratwa biebrzańska Spływ kajakowy rzeką Biebrzą Szlaki piesze Szlaki rowerowe Kultura i natura

49 50 52 53 53 54 54 55

Kładka przyrodnicza Śliwno–Waniewo (w wieku XV Korona–Litwa) Szlaki wokół parku narodowego Ciekawe Miejsca

58 58 61

Pierwszy skansen niepodległej Polski

Dwa ogrody leśne...Kopna Góra – Aboretum z klimatem Silvarium Supraśl – sztuka, kultura i ... zdrowie Krynki – miasto z historią Szlak Tatarski – Polski Orient

69 70 72 74 75

DOLINA BIEBRZY

Radziłów NAREW – „POLSKA AMAZONIA”

TYKOCIN – PODLASKA PERŁA BAROKU ZIEMIA ŁOMŻYŃSKA

Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi PUSZCZA KNYSZYŃSKA

Mistrzostwa Polski w Pływaniu Na Byle Czym – „Co ma pływać nie utonie” Z perspektywy roweru Szlak Konny Puszczy Augustowskiej i Mazur Rajgród – lato na żaglach

56 57

62 64 66 68

Kuchnia tatarska Szlak Rękodzieła Ludowego

77 78

Wokół Narewki

Bunkry nad Bugiem - Linia Mołotowa

PUSZCZA BIAŁOWIESKA – KRÓLESTWO ŻUBRA PODLASKI SZLAK BOCIANI KRAINA BUGU – DROHICZYN, SIEMIATYCZE, MIELNIK

79 90 95

CIECHANOWIEC I JEGO MUZEUM 100 CZŁONKOWIE PODLASKIEJ REGIONALNEJ ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ 102 ZABYTKI 106 PRZYRODA 120

Parki Narodowe 120 Parki Krajobrazowe 120 Ogrody leśne 121

KULTURA 121

Muzea, skanseny 121 Teatry, filharmonie 127 Wybrane Ośrodki Kultury i Izby Regionalne 127 Galerie 130 Pracownie na Szlaku Rękodzieła Ludowego 133

KALENDARZ CYKLICZNYCH IMPREZ KULTURALNO-TURYSTYCZNYCH 133 OBSŁUGA RUCHU TURYSTYCZNEGO 141

Punkty informacji turystycznej 141 Stowarzyszenia turystyczne 145 Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze 146 Polska Izba Turystyki Oddział podlaski 146 Biura podróży 146

TURYSTYKA WODNA 150

Żegluga 150 Wypożyczalnie jachtów i łodzi żaglowych 151 Kajaki, sprzęt wodny 152 Spływy tratwami i pychówkami 157 Gondole i katamarany 158 Nurkowanie 158 Kryte pływalnie 159 Wodne ochotnicze pogotowia ratunkowe 159 Inne atrakcje wodne 160

TURYSTYKA ROWEROWA - WYPOŻYCZALNIE 160 TURYSTYKA ZIMOWA 163

Wyciągi narciarskie 163 Sprzęt zimowy 163 Lodowiska 164

TURYSTYKA KONNA 164 BALONIARSTWO I LOTY SPADOCHRONOWE 167 KOLEJKI WĄSKOTOROWE 167 WIEŻE I PLATFORMY WIDOKOWE 168 OŚRODKI SPORTU I REKREACJI 169 INNE ATRAKCJE TURYSTYCZNE 169 BAZA NOCLEGOWA 170

Obiekty skategoryzowane 170 Wybrane Obiekty Nieskategoryzowane 171

KOMUNIKACJA 186

PKP 186 PKS 186 TAXI 186 Wypożyczalnie samochodów 186 Pomoc drogowa 187 Numery alarmowe w Polsce 188

Marta Cywińska – poetka, pisarka: Białystok jest miejscem moich nieustannych powrotów (...). W archiwum moich białostockich wspomnień zachowałam nieistniejący, odebrany mojej rodzinie już Stary Dom z Ogrodem, opowieści mojej Babci o niezwykłych ludziach, którzy odeszli, szkolne przyjaźnie, które przetrwały do dziś, pracowite praczki na Plantach, ostatni odpust pod kościołem Rocha, dzielnicę Mickiewicza, w której spędziłam całe dzieciństwo. Dokonałam selekcji wspomnień zachowując w myślach tylko portrety szlachetnych ludzi i emocjonalnych miejsc Podlasia. W snach widzę lot stęsknionego bociana, ścieżki wiodące do Białowieży, Muzeum Kresowego Domu w Białostoczku, Festiwal Celtycki w Dowspudzie. Nieustannie tęsknię, wspominam, powracam.

Obszar dzisiejszego województwa podlaskiego to historyczna – niegdyś kraina graniczna – położona wzdłuż środkowego Bugu i górnej Narwi. To tu przenikały i ścierały się wpływy polskie, ruskie, jaćwieskie i krzyżackie. Później także litewskie. Ziemie te w XI w. należały w przeważającej części do Rusinów, a w pozostałej do książąt mazowieckich i Jaćwingów. W wieku XIII głównym ośrodkiem był Drohiczyn. Dopiero w XV w. ustalona została granica między Litwą i Mazowszem, którą wyznaczały rzeki: Ełk, Biebrza, Narew, Ślina i dalej Bug u ujścia Nurca. Województwo podlaskie utworzono w 1517 r., a jego stolicą został Drohiczyn. Wiek XV to czas kolonizacji mazowieckiej, ruskiej i litewskiej. Dzięki rozwojowi osadnictwa prawa miejskie uzyskały wówczas m.in.: Łomża, Tykocin, Nowogród, Radziłów, Ciechanowiec, Wąsosz, Kolno, Zambrów, Bielsk Podlaski, Mielnik, Drohiczyn, Brańsk. W owym czasie istniał też podział na miasta królewskie (Berżniki, Kleszczele, Narew, Knyszyn, Augustów, Krynki) oraz prywatne miasta magnatów (Choroszcz, Siemiatycze, Goniądz, Sejny, Grajewo, Raczki, Rajgród). Wiek XVII zapisał się w historii tego obszaru jako czas wojennej pożogi i wielkich zniszczeń („potop szwedzki”, wojny kozackie, wojny z Rosją), które doprowadziły do upadku wielu miast. Wiele dobrze prosperujących ośrodków produkcji przemysłowej i rzemieślniczej przestało istnieć. Inne musiały się przekształcić w osady typowo rolnicze. Pod koniec XVII i w XVIII w. na mapie pojawiły się nowe miasta, takie jak: Szczuczyn, Jedwabne, Czyżewo, Śniadowo, Suwałki i Białystok. Ale tylko Białystok, pozostający na pograniczu Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego, rozwijał się dynamicznie stając się ważnym centrum kulturalnym. Po rozbiorach Polski województwo podzielono wzdłuż Bugu pomiędzy Prusy i Austrię. W roku 1807 i 1809 weszło w skład Księstwa Warszawskiego. Jedynie tzw. obwód białostocki został wówczas przyłączony do Rosji. W 1815 r. utworzono Królestwo Polskie (kongresowe), które na przełomie 1918/19 r. powróciło do Polski. I wojna światowa – to kolejne, ogromne zniszczenia i upadek wielu miast, a także niepowetowane straty w kulturze. Bezpośrednie, militarne operacje II wojny światowej zarówno ze strony okupanta niemieckiego, a później sowieckiego też zebrały krwawe żniwo. Było to pasmo zsyłek na Sybir, eksterminacji, rusyfikacji i germanizacji. Województwo podlaskie w dzisiejszym kształcie administracyjnym powstało 1 stycznia 1999 roku. Dzisiaj to obszar w którym znajdują się wielkie kompleksy leśne, cztery parki narodowe, trzy parki krajobrazowe, czyste rzeki i jeziora. Wielkie obszary bagienne w dorzeczach Biebrzy i Narwi sąsiadują z kuszącą do pieszych wędrówek Puszczą Augustowską, a bardziej na wschód – Puszczą Białowieską. Spływ kajakowy Czarną Hańczą, Narwią, czy tratwami po Biebrzy – to niekwestionowana atrakcja tego regionu. Zapraszamy więc do wędrówki po Podlaskiem, bo jest to piękne miejsce dla wszystkich, którzy chcą odpocząć, wyciszyć się i zwolnić tempo. Zasłuchać się w odgłosy przyjaznej przyrody. Poczuć zapach puszczy i doświadczyć gościnność ludzi, niezależnie od ich narodowości i wyznania.

Historia w zarysie

„Polska stolica tańca”, „Polski Broadway” - od kilku lat Białystok skutecznie pracuje na te tytuły. Finaliści popularnego programu YOU CAN DANCE i tancerze prezentujący się w programie MAM TALENT sprawili, że na Białystok zwróciły się oczy wszystkich miłośników nowoczesnego tańca. Miasto stało się areną odbywających się regularnie prestiżowych festiwali i konkursów tanecznych. Festiwal Kalejdoskop, Hip Hop Groove Festival, Międzynarodowy Festiwal Tańca Złote Pantofelki i Over The Top każdego roku przyciągają tu światową elitę tańca. Miasto włącza się w promocję tej aktywności. Imprezom nieodmiennie towarzyszy charakterystyczne logo Wschodzącego Białegostoku.

Słowo „stok” oznaczało niegdyś strumień. W miejscu, w którym dziś tętni życiem kolorowe centrum miasta, przed wiekami rosła puszcza. Sześćset lat temu było to miejsce łowów księcia litewskiego Gedymina. Legenda mówi, że pewnego dnia ścigał on pięknego jelenia tak długo, aż zapadła noc. Ciemność otulała las. Było zbyt późno, by szukać drogi powrotnej. Postanowił więc spać pod gwiazdami. Rano, gdy opadła mleczna mgła, ujrzał niezwykły widok. Przed nim lśniła w słońcu rzeka o krystalicznie czystej wodzie. Biała rzeka. Biały stok.

Samorząd Miasta Białystok (Członek PROT) ul. Słonimska 1, 15-950 Białystok tel. 85 869 60 00 www.bialystok.pl

Spacer po Białymstoku Jednym z najbardziej urokliwych miejsc w Białymstoku jest pałac i okalający go ogród – pamiątka po kimś, kto kochał to miasto. Człowiek ten, wielki miłośnik piękna i natury, żył w XVIII wieku. Jego dzieło istnieje do dziś. Jan Klemens Branicki, bo o nim mowa, obejmując w posiadanie Białystok, postanowił zmienić surowy charakter siedziby poprzednich właścicieli miasta. Właściwie swój obecny kształt pałac zawdzięcza dwóm pokoleniom Branickich. Przebudowę pod nadzorem holenderskiego mistrza Tylmana z Gameren rozpoczął Mikołaj, a zakończył w I połowie XVIII wieku jego syn - Jan Klemens. On też zatrudnił wybitnych architektów baroku: Jana Zygmunta Deybla, Jakuba Fontanę i Jana Henryka Klemma, by na fundamentach XVI-wiecznego zamku powstała rezydencja magnacka. Powstał prawdziwy Wersal Północy. Najbardziej eleganckie komnaty pałacu, nazywano królewskimi, bo iście królewski panował tu przepych. pałacu istniał pokój „chiński”, „złoty”, biblioteka, kaplica modlitewna, sala balowa, jadalnia, akwarium, pokoje „paradne”, „paryskie”, „łazienkowe”. Wszystkie były starannie dekorowane najmodniejszymi pięknymi meblami, dziełami sztuki i cennymi bibelotami. Dziś w budynku pałacu ma siedzibę Uniwersytet Medyczny. Budynek jest częściowo udostępniony zwiedzającym. Pałac Branickich

Białystok - stolica Województwa Podlaskiego

Białystok – stolica województwa podlaskiego

Planty

Tuż za nim stworzono dwa ogrody. Pierwszy, w stylu angielskim, sprawia wrażenie niewielkiego lasu kipiącego zielenią. W drugim, w stylu francuskim, wszystkie krzewy są starannie przycięte i tworzą zielone labirynty i geometryczne wzory. Warto wejść do pałacu, by zobaczyć, jak wygląda to z tarasu. Za ogrodem pałacowym rozciągają się Planty, (prawidłowa nazwa to Bulwary im. M. Zyndrama-Kościałkowskiego, wojewody białostockiego 1934-1939), park w centrum miasta, ze słynną Aleją Zakochanych, rzeźbą psa Kawelina i tańczącymi fontannami. Najprawdopodobniej z myślą o swojej żonie – Izabeli z Poniatowskich – Branicki zbudował w 1771 r. Pałacyk Gościnny. Dziś w pięknie odrestaurowanym budynku znajduje się reprezentacyjna siedziba prezydenta miasta. Często też z ogrodowych pokoi na parterze słychać marsz Mendelssohna i huk otwieranego szampana. Mieszkańcy miasta zawierają tu związki małżeńskie. Pałacyk Gościnny

Magazyn fabryki E. Beckera

Więcej o dokonaniach znakomitego rodu znajdziemy na nowym Szlaku rodu Branickich. To jeden z pięciu szlaków kluczowego produktu turystycznego pn. Białystok wielu kultur, do którego zaliczają się także: Szlak białostockich świątyń, Szlak architektury drewnianej, Szlak białostockich fabrykantów, Szlak esperanto i wielu kultur. Szczegóły na www.odkryj.bialystok.pl. Strona całościowo odnosi się do tego produktu, opisując poszczególne szlaki. Ze wspomnianego pałacyku blisko już do najstarszego kościoła w mieście, zbudowanego w latach 1617-1621. Stary Kościół Farny tzw. biały kościółek urządzony jest w stylu barokowym. W podziemnej krypcie pochowana jest żona Branickiego, Izabela. W połowie XIX wieku, gdy liczba mieszkańców Białegostoku znacznie się zwiększyła, świątynia nie mogła pomieścić wszystkich wiernych. Zwrócono się więc do władz carskich z prośbą o zgodę na zbudowanie nowego kościoła. Uzyskano ją ...po czterdziestu latach! Niestety, jedynie na stworzenie przybudówki. W 1900 r. ruszyły prace. Dziś „przybudówka” jest wielokrotnie większa od samego kościoła. Piękna i dumna, pełni rolę bazyliki katedralnej.

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP

Białystok - stolica Województwa Podlaskiego

Na szlaku architektury drewnianej

Ratusz siedziba Muzeum Podlaskiego

Stojąc u stóp katedry widzimy ratusz wzniesiony dzięki J. K. Branickiemu w 1745 roku. Pełnił on funkcję dzisiejszej galerii handlowej. Mieścił w sobie kramy kupieckie, często należące do Żydów, którzy w tamtych latach stanowili niemal połowę mieszkańców miasta. Dziś w budynku ratusza mieści się siedziba Muzeum Podlaskiego. W ostatnich latach Rynek Kościuszki przeszedł transformację i jest wizytówką Białegostoku. Zniknął zadrzewiony skwer, przesunięto fontannę dzięki czemu plac aż do kościoła farnego zmienił się w deptak. Rynek zachował jednocześnie swój nietypowy, trójkątny kształt, jaki nadało mu rozwidlenie dróg traktów do Suraża i Choroszczy w XVII wieku. Białostocki Rynek Kościuszki urbaniści z całej Polski w 2010 roku uznali za najlepiej odnowioną przestrzeń miejską w kraju. Rynek Kościuszki ożył na nowo. Prawie w każdy weekend coś się tu dzieje. Zimą montowane jest lodowisko pod zadaszeniem, a latem instytucje kultury oferują szeroki zakres tematów dla białostoczan i turystów.

Cerkiew św. Mikołaja

Białystok - stolica Województwa Podlaskiego

Tu też zaczyna się najpopularniejsza ulica Białegostoku, Lipowa, którą niegdyś Branicki polecił wysadzić lipami. To pasmo kafejek, restauracji, butików, pizzerii, ogródków kawiarnianych. Przed świętami Bożego Narodzenia ulica dekorowana kolorowymi światłami, zielonymi gałązkami wygląda bajkowo. Przeszłość Białegostoku cechowała różnorodność narodowościowa, kulturowa i religijna jego mieszkańców. W XVIII i XIX wieku mieszkali tu obok siebie Polacy, Żydzi, Rosjanie i Niemcy. Sąsiadowały ze sobą kościoły katolickie, synagogi, cerkwie prawosławne i świątynie ewangelickie. Różnorodne kultury współistniały na jednym obszarze, a wielojęzyczny gwar unosił się nad Białymstokiem tworząc niezwykły klimat miasta. Społeczność żydowska, która do II wojny światowej stanowiła połowę mieszkańców miasta, dziś praktycznie nie istnieje. Nie słychać już jidisz, nie ma czynnych synagog, żydowskich kupców w ratuszu, dzielnicy Chanajki. Pozostał jeden cmentarz żydowski - kirkut, tablice pamiątkowe i kamienice żydowskie. W jednej z nich, przy ulicy Warszawskiej mieści się Muzeum Historyczne. W dawnej bożnicy ma swą siedzibę Galeria im. Sleńdzińskich, a nazwiskiem żydowskiego bohatera z czasów wojny – Icchoka Malmeda nazwano ulicę w centrum miasta, przy której znajduje się siedziba Centrum Informacji Turystycznej. Pięknie i wnikliwie o społeczności żydowskiej opowiada pieszy, znakowany Szlak Dziedzictwa Żydowskiego. Ukazuje ponad 50 miejsc związanych z białostockimi Żydami. www.szlak.uwb.edu.pl Obecnie o wielokulturowości miasta świadczą cerkwie prawosławne, istniejące w niedalekim sąsiedztwie kościołów katolickich. Przy ulicy Lipowej, vis-à-vis najstarszego hotelu w mieście Cristalu, bieli się cerkiew św. Mikołaja z 1846 roku. Charakterystyczna budowla na planie krzyża greckiego zwieńczona jest kopułą. Warto tu wejść. Wewnątrz feeria barw malowanych ikon - błękity, czerwienie, biel i złoto, blask świec i niezwykła, pełna dostojeństwa cisza. W prawym skrzydle świątyni relikwie świętego Gabriela – dziecka urodzonego we wsi Zwierki za Białymstokiem. Jak mówi historia, kilkuletni święty leczył chorych samą swą obecnością. Nie ma tu organów, jedyna muzyka to śpiew chóralny. Nabożeństwa wypełnione pieśniami przy blasku zapalonych świec i woni kadzideł mają w sobie magię i urok obrazów Rembrandta. W 1991 roku złożył tu wizytę papież Jan Paweł II mówiąc do wiernych prawosławnych: „Dziś widzimy jaśniej i lepiej rozumiemy, że nasze Kościoły są Kościołami siostrzanymi”. www.cerkiew.pl

W Białymstoku i całym województwie podlaskim mieszka największa grupa wyznawców prawosławia w Polsce. Nikogo nie dziwią małżeństwa mieszane. Katolik zakochuje się w dziewczynie wyznania prawosławnego, pobierają się w wybranej przez siebie świątyni i wychowują dzieci w poszanowaniu różnic kulturowych i religijnych. Przyjaciele różnych wyznań składają sobie życzenia przy okazji świąt katolickich i prawosławnych, katolicy są zapraszani na śluby prawosławne i vice versa. W województwie podlaskim dwie religie: katolicka i prawosławna, jak dwie komory serca, istnieją tuż obok siebie. Na wylocie ulicy Lipowej, na wzgórzu wznosi się kościół katolicki św. Rocha zbudowany w pierwszej połowie XX wieku. Modernistyczny, o potężnej bryle nie ma wielu sobie podobnych w Europie. Jasne, ascetyczne wnętrze mieści osiem tysięcy wiernych. Ze wzgórza można podziwiać panoramę miasta. Gorąco polecamy, wspomniany wyżej Szlak białostockich świątyń – tu obok siebie promowane są kościoły, cerkwie, dawne synagogi, kircha i ... muzułmański dom modlitwy (w Białymstoku mieszka ok.1800 Tatarów). Drewnianą architekturę miasta z jej unikatowymi konstrukcjami, na Bojarach, Młynowej, Mazowieckiej przybliży nam Szlak architektury drewnianej. Ciekawą ofertą proponowaną turystom jest też Szlak białostockich fabrykantów. Poprowadzony został między zachowanymi do dziś reliktami zakładów świadczących o Manchesterze Północy i pałacami fabrykantów. Stąd są tu obok siebie np. Magazyny Steina na Poleskiej, stara elektrownia, fabryka Nowika i Beckera w Dojlidach oraz mało znany dwór Weltera przy ulicy Mickiewicza. O niedalekiej przeszłości miasta opowiada unikatowy w skali kraju Szlak Architektury PRL. Składa się z dwóch ścieżek na których umieszczono łącznie 71 istotnych punktów związanych z architekturą okresu PRL w Białymstoku. www.fundacja.uwb.edu.pl Od 2010 roku turyści mają możliwość wędrówki Białostockim Szlakiem Pielgrzymkowo-Tur yst ycznym „Śladami Błogosławionego Ks. Michała Sopoćki”. Ks. Michał Sopoćko ostatnie lata swego życia, obejmujące okres od 1947 do 1975 roku spędził w Białymstoku. Pozostały tu ślady jego apostolskiej obecności, które wyznaczają nam szlak pielgrzymi. Szczątki kapłana spoczęły w specjalnej urnie w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w dzielnicy Białostoczek. Więcej na www.sopocko.pl 12

Kościół św. Rocha

W plebiscycie na białostoczanina XX wieku wygrał lekarz, twórca sztucznego międzynarodowego języka esperanto, Ludwik Zamenhof. Urodził się w stolicy regionu - Białymstoku 15 grudnia 1859 r. w rodzinie żydowskiej. W jego domu rodzinnym mówiono w jidisz oraz prawdopodobnie po polsku. Mały Ludwik słyszał więc różne języki – był częstym bywalcem Rynku Kościuszki, gdzie mieszały się i plątały różne języki żyjących razem narodów, nakładały na siebie odmienne zwyczaje i religie, różnorodne kultury istniejące obok siebie. Jako dziesięcioletni chłopiec stwierdził, że prawdopodobnie głównym powodem ludzkich nieporozumień jest bariera językowa. Wielki mały marzyciel, pragnący zjednoczenia ludzkości w duchu przyjaźni i pokoju, postanowił zatem wynaleźć język łączący narody. Wierny swym dziecięcym pragnieniom w 1885 roku stworzył język esperanto, logiczny i prosty. Dziś w Białymstoku istnieje szkoła, w której Ludwik Zamenhof przygotowywał się do nauki w gimnazjum. Od 1919 roku jego imię nosi jedna z miejskich ulic, a w centrum miasta, tuż obok Centrum Informacji Turystycznej przy Podlaskiej Regionalnej Organizacji Turtstycznej, stoi pomnik poświęcony jego pamięci. Działa też Białostockie Towarzystwo Esperantystów (BTE). Białostockie Towarzystwo Esperantystów i Centrum im. Ludwika Zamenhofa organizuje co roku w grudniu obchody rocznicy urodzin twórcy esperanto Ludwika Zamenhofa w Białymstoku. W rodzinnym mieście Zamenhofa można się uczyć esperanto m.in. na kursach organizowanych przez BTE, a także na Politechnice Białostockiej. Grono aktywnych esperantystów liczy około pięćdziesięciu osób. 13

Białystok - stolica Województwa Podlaskiego

Białystok − kolebka esperanto

W roku 2009, dokładnie w 150. rocznicę urodzin twórcy esperanto odbył się w Białymstoku Światowy Kongres Esperanto z udziałem kilku tysięcy gości ze wszystkich kontynentów. Dużym zainteresowaniem cieszył się powołany do życia Szlak Esperanto i Wielu Kultur, (produkt nagrodzony wyróżnieniem Podlaskiej Marki Roku w 2009), którego trasa skupia się na miejscach związanych z esperanto w tle wielokulturowej mozaiki zabytków miasta. Miejsca, którymi prowadzi, wiążą się przede wszystkim z twórcą esperanto – Ludwikiem Zamenhofem – a także z materialnymi świadectwami wielokulturowej i wieloreligijnej tradycji miasta. Także w 2009 roku powstało Centrum Ludwika Zamenhofa. Poza stałą ekspozycją zaprasza na często zmieniające się różnorodne tematycznie i stylistycznie wystawy czasowe. Posiada szereg pozycji wydawniczych związanych z życiem i twórczością Patrona. Proponuje też szereg działań edukacyjnych adresowanych do różnych grup wiekowych. www.centrumzamenhofa.pl www.esperanto.pl www.odkryj.bialystok.pl

Gościnny Białystok Dobrą ofertą na weekend w Białymstoku i okolicach jest nagrodzony Certyfikatem POT „Gościnny Białystok”, uznany za Najlepszy Produkt Turystyczny 2007. Oferta nawiązuje do gościnności mieszkańców miasta, a jej symbolem pozostaje osoba J. Klemensa Branickiego. Tak więc pobyt rozpoczyna się od hotelu Branicki.To obiekt klasy boutique z aurą przedwojennego eleganckiego hotelu Ritz. Hotel położony w zacisznej części centrum miasta, ma stylowy wizerunek, kameralną atmosferę i wysoki poziom usług. Po południu - spacer w Białymstoku. Chwila relaksu w jednej z licznych kawiarni lub w pijalni czekolady Wedla. Pijalnia jest miejscem z duszą - niebanalna, artystyczna, inspirująca. W eleganckich salach w kolorach czerwonej róży i wanilii są organizowane koncerty, wystawy, projekcje, stoi biblioteczka z ciekawymi książkami i prasą. Vis-a-Vis – Esperanto Cafe. To wyjątkowa restauracja położona w sercu Białegostoku, przy Placu Miejskim. Mieści się w zabytkowych wnętrzach Ratusza, co jest nie lada atrakcją dla odwiedzających nas turystów. W Esperanto Cafe będziecie Państwo obcować z ekspozycjami i wystawami nawiązującymi do życia i dorobku twórcy języka esperanto – Ludwika Zamenhofa, wyglądu starego Białegostoku oraz z wieloma innymi prezentacjami dorobku artystów sztuki współczesnej i dawnej. Tu skosztować można przedwojennych białostockich przysmaków, takich jak buza i bialys.

Casablanca Catering Sp. z o.O (Członek PROT) Rynek Kościuszki, 10 15-426 Białystok tel./fax 85 742 60 31 www.esperanto-cafe.pl

Buza

Białys

Folwark Nadawki (Członek PROT) ul. Nadawki 23, 16-010 Wasilków tel. 85 743 88 33 www.folwarknadawki.pl

Tu nawiązujemy do kluczowego produktu turystycznego, jakim jest Białostocki Szlak Kulinarny. Szlak tworzy 29 wyspecjalizowanych restauracji , które w większości zlokalizowane są w centrum miasta! Jest jeden wyjątek - to Folwark Nadawki, który mimo, że oddalony o 5,5 km od centrum, ze względu na regionalny charakter wystroju i menu nie mógł zostać pominięty. Restauracje, które tworzą szlak są różnorodne. Są wśród nich zarówno te serwujące kuchnię regionalną i polską, a także europejską i światową. Wszystkie lokale są autorskimi pomysłami na świetną kuchnię i niepowtarzalny wystrój, a ich właścicieli łączy jedna idea - fascynacja kulinariami! Szlak Kulinarny to fascynująca podróż po smakach Podlasia, kresów i świata. W tutejszej kuchni spotykają się wpływy białoruskie, litewskie, tatarskie i polskie. Białysy, buza, bliny, kartacze, sękacze, kiszki i babki ziemniaczane, wyborny kindziuk i kumpiak – tradycyjne i smaczne. A dla szukających światowych smaków... przysmaki kuchni europejskiej, azjatyckiej i amerykańskiej. Więcej na www.bialostockiszlakkulinarny.pl Następnego dnia wędrówka Szlakiem rodu Branickich (wyróżnienie w 2006 r w Podlaskiej Marce Roku, w kategorii Miejsce). Przejazd do Supraśla. Zwiedzanie miasteczka leżącego pośród zielonych borów Puszczy Knyszyńskiej. Wizyta w niezwykłym Muzeum Ikon, które w 2006 r. zdobyło nagrodę w Podlaskiej Marce Roku w kategorii Miejsce. Po południu przejazd do miejsca niezwykłego, pełnego bajkowych atrakcji. To Lipowy Most Golf Park. Wtopione w krajobraz Puszczy Knyszyńskiej stanowi jej nierozerwalną część, tworząc urokliwą całość. Pomimo, że jest to obiekt nowy już teraz przyciąga turystów krajowych 15

Białystok - stolica Województwa Podlaskiego

Na kolację i relaks w biesiadnej atmosferze uczestnicy przenoszą się do Folwarku Nadawki, położonego na obrzeżach miasta, na skraju Puszczy Knyszyńskiej, kilka kilometrów od centrum Białegostoku w kierunku Augustowa. Jest to kompleks wiejskich budynków z klimatem w cichej okolicy nad rzeką Supraśl, królestwo dobrego, kresowego jadła. W ofercie: konferencje, spotkania biznesowe (dla 200 osób); imprezy także w plenerze, Ruska Bania (sauna), nocleg w Domku Baniowym. Z myślą o najmłodszych stworzono plac zabaw z huśtawkami. Obok Folwarku „tuż za płotem” znajduje się Skansen Muzeum Wsi, otwarty do zwiedzania przez cały rok.

i zagranicznych. Nieopodal bowiem znajdują się osobliwe atrakcje krajoznawcze przyciągające zarówno miłośników sztuki sakralnej jak i pasjonatów osobliwości przyrody. Sam obiekt to 42 pokoje, stylowa restauracja, staropolski dworek oraz pole golfowe. Zapraszamy

Lipowy Most Golf Park & SPA (członek PROT) Borki 29, 16-030 Supraśl gsm. 693 632 407,693 931 944, 502 023 868 www.lipowymost.pl

Ostatniego dnia zapraszamy do Białostockiego Muzeum Wsi. Odtwarza ono zabudowę wsi, charakterystyczną dla części Wschodniego Podlasia i Mazowsza. Zebrano w nim ok 4 tys. eksponatów: krzyże, kapliczki, budynki i dwór przeniesiony z Bobry Wielkiej.

Rowerowy Białystok. Miłośnicy dwóch kółek – a jest ich w Białymstoku liczne i aktywne grono – twierdzą, że z roweru więcej widać. Aby ich głos był lepiej słyszalny powołali Stowarzyszenie „Rowerowy Białystok”, które zgłasza uwagi do inwestycji rowerowych od projektu po oddanie ich do użytku. W 2009 r. Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna wydała przewodnik „Rowerem przez Podlaskie”, w którym znajduje się 21 tras rowerowych o różnym stopniu trudności. Najwięcej z nich prowadzi przez pobliskie okolice Białegostoku. Na wycieczkę do Białostockiego Muzeum Wsi i Jurajskiego Parku Dinozaurów w Nadawkach można się wybrać nawet z dziećmi. Podobnie na przejażdżkę po miejskim lasku Pietrasze. Ale już wyprawę na wzgórza Puszczy Knyszyńskiej można polecić tylko bardzo wytrawnym rowerzystom, fanom kolarstwa górskiego. Trasa wiedzie przez rezerwat „Krzemienne Góry” pomiędzy rzekami Supraśl i Sokołda. Podjazdy i zjazdy mają tu miejscami od 40 do 50 metrów różnicy poziomu wysokości. Ulubiona weekendowa trasa białostoczan wiedzie z Białegostoku do Supraśla (18 km w jedną stronę). Jedziemy bezpieczną ścieżką rowerową wzdłuż szosy, mijając po drodze urozmaicony krajobraz: las, stawy, kilka wzniesień. W Supraślu jest co zwiedzać i co zjeść po ciężkim wysiłku – miasteczko słynie ze znakomitej babki i kiszki ziemniaczanej. W miejscowości Nowodworce, 1 km od szosy ścieżki rowerowej do Supraśla znajduje się Davis & Kryjan-Gardens ART GALLERY. Galeria mieści się przy centrum ogrodniczym, jej ideą jest zintegrowanie piękna natury ze sztuką. Prezentowane są w niej prace regionalnych 16

Davis&Kryjan-Gardens (Członek PROT) ul. Kwiatowa 7, 16-010 Nowodworce tel. 85 744 15 95, gsm. 695 389 080 www.dkgardens.pl

Podlaskie z nieba Firma Benkowski Balloons Team Poland organizuje różne formy lotów balonowych i sterowcem - indywidualne, jak i dla firm (m.in. reklamowe). Ta interesująca forma zwiedzania regionu jest aktywną formą spędzania urlopu, wakacji. Województwo podlaskie jest jednym z najpiękniejszych i najdzikszych regionów Polski. Ale by zobaczyć tak dużą przestrzeń regionu należy wzbić się w powietrze. Bez dwóch zdań widok z lotu ptaka na podlaską i mazurską ziemię zapiera dech. Lasy, zielone łąki, błękitne jeziora, rzeki i dzika przyroda stwarzają wspaniałe doznania, napawają najlepszymi wspomnieniami, siłą do dalszych działań. Grupy od jednej do kilkuset osób.

Firma Benkowski Balloons Team Poland (Członek PROT) ul. Kombatantów 4/114, 15-102 Białystok tel. 85 745 52 45 gsm. 603 70 23 23 www.benkowski.pl

Białystok - stolica Województwa Podlaskiego

artystów: malarstwo, rysunek, grafika, fotografia, rzeźba, sztuka witrażowa. Turyści mogą kupić tu ciekawe i oryginalne upominki. W tym samym miejscu znajduje się także wypożyczalnia rowerów. W ofercie rowery turystyczne oraz górskie dla całych rodzin. Możliwość dowozu rowerów na wskazane miejsce.

Atrakcyjną gotową ofertę pobytową w rejonie podlaskim oraz w krajach ościennych: na Litwie, Ukrainie, Białorusi oferuje Polska Izba Turystyki Oddział Podlaski w Białymstoku. Biura podróży oraz obiekty hotelarskie zrzeszone w PIT działają na rynku turystycznym od wielu lat. Mają ustaloną markę i pozycję; gwarantują klientom wysoki poziom usług.

Polska Izba Turystyki Oddział Podlaski w Białymstoku (Członek PROT) ul. Jana Pawła II 77, 15-950 Białystok tel./fax 85 651 99 03, 85 653 76 87 www.pit.org.pl

Usługowo na rzecz turystyki działa Regionalny Oddział PTTK w Białymstoku – organizator imprez turystycznych po regionie oraz wycieczek objazdowych po Polsce i krajach sąsiednich. Grupa wykwalifikowanych pilotów i przewodników jest gwarantem jakości i niesztampowego świadczenia usługi.

Regionalny Oddział PTTK w Białymstoku (Członek PROT) ul. Waryńskiego 30, 15-461 Białystok tel./fax 85 745 56 50 www.bialystok.pttk.pl

A gdy na koniec dnia, pod ciężarem wrażeń, dojdą do głosu zmęczenie i senność – serdecznie zapraszamy do nowoczesnego i komfortowego Hotelu 3 Trio w Białymstoku. Doskonale zlokalizowany, zaledwie 5 minut od centrum w cichej i spokojnej dzielnicy miasta. Polecamy szczególnie w podróżach służbowych, gwarantując wygodę, subtelny wystrój wnętrz, bezpłatny parking oraz profesjonalną obsługę.

Hotel 3 Trio*** (Członek PROT) ul. Hurtowa 3, 15-399 Białystok tel. 85 745 40 50, 85 745 54 22 www.hotel3trio.pl

Alternatywą może być Hotel Podlasie. Dogodne położenie sprawia, że jest to idealne miejsce zarówno do wypoczynku, ale i prowadzenia szkoleń. Profesjonalna obsługa, doskonała kuchnia i niezwykła atmosfera Hotelu sprawi, że znajdą tu Państwo wygodę i komfort domowego zacisza. Oferujemy szereg usług dodatkowych: bezpłatny parking strzeżony, prasa, bezprzewodowy Internet, pralnia i prasowalnia. Na terenie obiektu znajduje się restauracja „Lipcowy Ogród”, oferująca dania kuchni regionalnej. 18

Białystok - stolica Województwa Podlaskiego

Hotel Podlasie ** 27 lipca 24/1, 15-182 Białystok tel. 85 67 56 600, 85 67 56 606 www.hotelpodlasie.pl, www.lipcowyogrod.pl

Gościnna Kamienica ul. Sienkiewicza 24, 15-090 Białystok tel. 85 831 15 55, fax 85 674 92 97 gsm. 504 035 885 www.goscinnakamienica.pl

To kultowy obiekt hotelarski w centrum Białegostoku. Swoim wystrojem nawiązuje do ducha wielokulturowości miasta, stawia przy tym na nowoczesność i komfort. Oprócz miejsc noclegowych dysponuje wypożyczalnią rowerów oraz bogata ofertą specjalną: Majówka, Babskie wieczory, konferencje, szkolenia, wieczory kawalerskie i rabaty podczas weekendów. Pracownicy sugerują gościom trasy i obiekty godne uwagi oraz lokale gastronomiczne i ogródki letnie, letnie kino. Tu zaczyna się wiele szlaków rowerowych. Dla osób korzystających z tej formy zwiedzania Kamienica oferuje zniżki do muzeów, Skansenu Wsi Białostockiej, wybranych lokali gastronomicznych oraz przewodnika na życzenie.

Punkt Informacji Turystycznej * Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Podlasie” Al. J. Piłsudskiego 7B, 15-443 Białystok tel. 85 876 78 60 www.ssm.bialystok.ids.pl

Profesjonalną obsługę ruchu turystycznego w regionie prowadzi

Centrum Informacji Turystycznej*** Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna ul. Malmeda 6, 15-440 Białystok tel./fax 85 732 68 31, tel. 85 653 77 97 www.podlaskieit.pl www.odkryjpodlaskie.pl 19

Różnorodność narodowościowa, religijna i kulturowa Polacy znani są z gościnności, którą odzwierciedlają nawet przysłowia: „Czym chata bogata, tym rada”, „Gość w dom, Bóg w dom”. Zaproszeni do domu goście mogą się spodziewać poczęstunku i przyjaznej atmosfery. Chcąc zaprzyjaźnić się z Polakami, należy pamiętać, że przyjaźnie dla nas są ważne, i jeśli rodzą się czasem powoli, to często trwają latami. Mieszkańcami województwa podlaskiego są oczywiście Polacy, ale także Białorusini, Litwini (raczej na północy regionu), Ukraińcy, Rosjanie, czasem Muzułmanie i Żydzi. Żyją więc obok siebie ludzie różnych wyznań: katolicy, prawosławni, staroobrzędowcy oraz wyznawcy judaizmu i islamu. Różnorodność narodowościowa i religijna wynikająca z położenia i historii regionu była i jest jego piękną cechą. Współistnienie narodów, kultur i religii na obszarze Regionu ma wpływ na wyższy poziom tolerancji i otwarcie na dialog. I tak, najwięcej jest wyznawców religii katolickiej. W regionie, istnieją sanktuaria przyjmujące przez cały rok pielgrzymów: w Różanymstoku, Hodyszewie, Sanktuarium w Studzienicznej. Wiele kościołów to cenne zabytki pamiętające dawne losy lokalnej społeczności. Podlaskie, to największe w Polsce skupisko wyznawców prawosławia. W samym Białymstoku – stanowią około 1/3 jego mieszkańców. Największe skupisko społeczności białoruskiej – to okolice Hajnówki i Bielska Podlaskiego. Jej przedstawiciele wydają książki w języku białoruskim, organizują chóry – często cerkiewne, mają swych przedstawicieli w życiu politycznym regionu. W Białymstoku funkcjonuje Ambasada Republiki Białoruś. Studenci z Białorusi studiują w Białymstoku.

Sanktuarium w Hodyszewie

Grabarka

Molenna w Wodziłkach

Różnorodność narodowościowa, religijna i kulturowa

W województwie podlaskim jest około 150 cerkwi, w tym najważniejsze sanktuarium prawosławne na terenie Polski - Święta Góra Grabarka. W maju każdego roku odbywają się tu spotkania prawosławnej młodzieży z całego świata. Mniejszość litewska w Polsce zamieszkuje północny wschód kraju. Najwięcej Litwinów mieszka w gminie Puńsk i stanowią około 80 % jego mieszkańców. Radio i Telewizja Białystok w wydzielonych pasmach emitują audycje w językach mniejszości, w tym także w języku litewskim. W Tykocinie, niedaleko Białegostoku jest synagoga – pamiątka po społeczności żydowskiej regionu, która do II wojny światowej stanowiła połowę mieszkańców tego miasta oraz znaczącą część wielu innych. W zabytkowych wnętrzach Wielkiej Synagogi z 1642 r. i Domu Talmudycznego z końca XVIII mieści się Muzeum. Prezentuje pamiątki bogatej historii Tykocina, a także zabytki kultury żydowskiej. W regionie zachowały się cmentarze żydowskie - kirkuty, tablice pamiątkowe po jego dawnych mieszkańcach, a jedną z ulic w centrum Białegostoku nazwano nazwiskiem żydowskiego bohatera z czasów II wojny światowej – Icchoka Malmeda. Ciekawostką regionu jest szczególne przenikanie się kultury polskiej i tatarskiej. Dbając o pamiątki osadnictwa tatarskiego został stworzony Szlak Tatarski, dzięki któremu turyści mogą poznać tradycje i zwyczaje polskich Tatarów, a także spróbować tradycyjnej kuchni tatarskiej. Północ regionu zamieszkują także staroobrzędowcy, zwani starowierami. Są potomkami Rosjan, którzy w XVII wieku nie uznali reform w tamtejszej Cerkwi i uciekając przed prześladowaniami osiedlili się m.in. w Polsce i Prusach Wschodnich. Staroobrzędowcy nie uznają duchownych, zastępują ich osobami świeckimi, tzw. nastawnikami. Z sakramentów respektują tylko chrzest dokonywany przez trzykrotne zanurzenie w wodzie, pokutę i od niedawna małżeństwo. Nie wolno im pić alkoholu i herbaty ani palić papierosów. Zmarłych chowają w białych strojach. W Polsce mieszka około półtora tysiąca staroobrzędowców. Na Suwalszczyźnie są Synagoga w Tykocinie trzy świątynie, zwane molennami: w Gabowych Grądach k. Augustowa, Suwałkach i Wodziłkach w Suwalskim Parku Krajobrazowym. Województwo podlaskie to przestrzeń otwartego dialogu i twórczej współpracy pomiędzy narodami, grupami etnicznymi i wyznaniowymi zamieszkującymi poszczególne części regionu. Tradycje pogranicza, współistnienia i harmonijnego przenikania się kultur od stuleci stanowią o tożsamości i wyjątkowości tej ziemi.

Kuchnia regionalna − zapraszamy do stołu!!! Niepowtarzalny smak tutejszej kuchni wynika ze swoistej mieszanki kultur oraz różnorodności tradycji kulinarnych skupionych w województwie podlaskim. Próżno by szukać drugiego takiego regionu w Polsce, w którym mieszkałoby tyle różnych narodów. Sam Białystok, aż do II wojny światowej był mozaiką kultur. W mieście i regionie oprócz Polaków zamieszkiwali Żydzi, Rosjanie, Litwini, Białorusini, Ukraińcy, Tatarzy, Niemcy, Romowie oraz Macedończycy. Każda nacja wzbogacała lokalną kuchnię o swoje przysmaki. W regionalnym menu pojawiły się potrawy, które na trwałe zapisały się jako charakterystyczne dla tego obszaru i dziś są symbolem regionu. Podobnie jak w stolicy województwa – także w regionie – nie ma już tamtej społeczności, a przynajmniej nie w takiej ilości jak kiedyś, która tworzyła ów wielokulturowy kalejdoskop narodów. Na szczęście powstała po nich bogata spuścizna kulinarna w postaci przepisów. I tak w spadku po Litwinach, a także dzięki dobrodziejstwu sąsiedztwa, Podlaskie ma kartacze (po stronie litewskiej – cepeliny), chłodnik po litewsku, soczewiaki, kindziuk, kumpiak, a także oryginalny sękacz (ciasto przypominające kształtem niewielki pień drzewa pełen sęków) – symbol kuchni pogranicza polsko-litewskiego. Dzięki Rosjanom w naszej kuchni są bliny i kwas chlebowy. Potrawy kuchni tatarskiej zadomowione w naszym regionie to: pierekaczewnik, czebureki i kołduny – czyli pierożki nadziewane mięsem z dodatkiem cebuli, czosnku, pachnącego majeranku, soli oraz odrobiny cukru. Podane w rosole na długo zostają w pamięci. Kiszkę ziemniaczaną „otrzymaliśmy” od Niemców, a babkę od Żydów (do startych ziemniaków dodajemy drobne kawałki ulubionej kiełbasy, szynki i cebuli oraz przyprawy i pieczemy; najlepiej smakuje podawana na gorąco). Do łask wrócił także wypiekany przez Żydów białas – drożdżówka z cebulką posypana makiem – dawniej hit obnośnych handlarzy. Kaloryczną kuchnię mamy od Białorusinów – to wszelkiego rodzaju pierogi (popularne są pierożki: z serem, z grzybami, z mięsem i na słodko z jagodami. Farsz mięsny – mięso z dziczyzny, cebula, przyprawy; farsz grzybowy – kapusta kiszona, grzyby suszone, cebula, przyprawy; pierogi ruskie – ziemniaki gotowane, twaróg, cebula, masło, sól i pieprz. Ciasto: 1 kg mąki, 1 jajko, 600 ml ciepłej wody, szczypta soli, trochę oleju.), także wareniki oraz potrawy gdzie bazą pozostają ziemniaki – tu królują placki ziemniaczane. Biały, musujący (bezalkoholowy) napój z kaszy jaglanej zwany białysem – pozostawili nam Macedończycy. 22

Kuchnia regionalna - zapraszamy do stołu!

Kuchnia podlaska – to także wyśmienite dania z ryb. Polecamy szczególnie wędzoną sieję i sielawę z dodatkiem soku z cytryny, czy lina w sosie śmietankowym (rybę oczyścić, usmażyć. Podawać ze śmietaną zmieszaną z sosem koperkowym i ziemniakami opiekanymi w ziołach). Tu trzeba też wspomnieć o białostockim śledziku, który wyszedł już poza ramy kulinarne i stał się gadżetem promującym Podlaskie. Kulinarną wizytówką regionu jest także ciemny, pachnący, przygotowany na zakwasie chleb pieczony na liściu chrzanu. Specjałem są także leśne skarby, przetwory z grzybów no i wyśmienite miody. A w upalne dni po obiedzie polecamy Państwu chłodne piwo „Żubr” lub „Łomża”, które są nasycone słońcem, jasne pełne, pasteryzowane, warzone na skraju dzisiejszych terenów Puszczy Białowieskiej, biebrzańskich łąk i doliny Narwi. Podlaskie smaki wybierane są i nagradzane w prestiżowym plebiscycie − Podlaskiej Marki Roku i konkursie „Teraz Polska”. Zwycięskie potrawy wyłonione w konkursie to m.in. kiełbasa biebrzańska, kindziuk, kumpiak podlaski, miód Lipiec Białowieski, karp pieczony z borowikami, szynka puńska, kołduny tatarskie, kwas chlebowy, twaróg hajnowski, ser koryciński, a nawet nalewka “biebrznięta”. Warsztaty kulturalne organizuje Wigierski Park Narodowy. www.wigry.win.pl. Warsztaty przetwórstwa mleka tradycyjnymi metodami, wypieku chleba, przyrządzania kartaczy oraz biesiady z potrawami regionalnymi można zamówić w wielu gospodarstwach agroturystycznych regionu. Każdego roku przybywa też imprez kulinarnch z poważnym programem i ogromną frekwencją zainteresowanych konsumentów. Organizowane w okresie letnim w całym województwie, w dużych i małych miejscowościach. Niektóre już na stałe wpisały się w rytm życia tychże miejsc. W 2010 roku zadebiutował Białostocki Szlak Kulinarny. To inicjatywa Urzędu Miejskiego w Białymstoku oparta na kilku filarach, wydarzeniach i imprezach, stronie internetowej, Klubie białostockiego smakosza i wydawnictwach. www.bialostockiszlakkulinarny.pl

Do Kurowa serdecznie zapraszamy Państwa szczególnie latem. W ostatni weekend sierpnia każdego roku na terenie Siedziby Narwiańskiego Parku Narodowego organizowana jest Biesiada Miodowa. To świetna okazja, by zaopatrzyć się w zapasy miodów, które nas doskonale rozgrzeją w długie, zimowe wieczory, inne lokalne przysmaki – narwiańskie ogórki, kapusta, wyborne sery i pieczywo, ale też zrelaksować nad brzegiem rzeki Narew. W ciągu dwóch dni przybywa tu 15-20 tysięcy osób. www.biesiadamiodowa.pl Jarmark Żubra w Hajnówce organizowany już od kilku lat na przełomie lipca i sierpnia jest dobrą okazją by poznać wielokulturowość i tradycje regionu Puszczy Białowieskiej. Swoje stoiska mają też goście zza wschodniej granicy. Prezentacje odbywają się w ramach obchodów Dni Hajnówki. www.hdk.hajnowka.pl Kuchnia Pachnąca Tradycją to projekt realizowany przez Urząd Miejski w Augustowie oraz Centrum Informacji Turystycznej i Biznesowej w Druskiennikach. Działania przewidziane w ramach projektu to m.in.: certyfikacja obiektów gastronomicznych serwujących dania regionalne w Augustowie i Druskiennikach, warsztaty i festyn kulinarny w Augustowie oraz promocja obu miast i kuchni regionalnej. www.augustow.eu Smaki Podlasia – Uczestnicy imprezy mogą posmakować tradycyjnych potraw regionalnych oraz wziąć udział np. w: pokazach tłoczenia oleju w prasie, wypieku sękacza czy też wędzenia wędlin. www.bialostockiemuzeumwsi.pl Międzynarodowy Festiwal Kuchni nawiązuje do dziedzictwa kulturowego Białegostoku oraz wielokulturowości północno-wschodniej Polski, znajdującej swe odbicie w kuchni regionu Podlasia. www.podlaskieit.pl Mistrzostwa Świata w Pieczeniu Kiszki i Babki Ziemniaczanej w Supraślu – to jedna z głównych atrakcji Spotkania z Natura i Sztuką “Uroczysko”. Każdego roku wyłania się Mistrza Pieczenia, a dodatkowo ma tu miejsce organizowany od kilku lat Konkurs Nalewek Puszczańskich. www.uroczysko.pl Ogólnopolski Dzień Ogórka w Kruszewie – doroczna impreza tematyczna promująca kruszewskie ogórki herbowe – regionalny produkt zyskujący coraz większa popularność w regionie i całej Polsce. www.kultura.choroszcz.pl Ogólnopolskie Dni Truskawki w Korycinie – organizowane od 1995 roku - jedna z konkurencji to: „Najsmaczniejsze ciasto truskawkowe “– wystawa dzieł sztuki domowego wyrobu i uczta dla smakoszy. www.goksitkorycin.pl W Tykocinie organizowana jest Biesiada Miodowa. W programie: Konkurs na Najsmaczniejszy Miód Podlasia, Turniej Nalewek Miodowych, prezentacja i sprzedaż miodów z najlep24

Kuchnia, to nie tylko zbiorek, menu, to także poezja dnia codziennego. Pani B. Wiatr z Tarnowa wśród starych przepisów babci wygrzebała i taki dla humoru: Weź pół kopy spojrzeń, a samych czułych! Dwie kopy westchnień najgłębszych i łut rozumu! Mendel uśmiechów serdecznych! Uformuj serce, polukruj słodkim słówkiem! Przybierz niebieskimi migdałami, ustaw Gwiazdkę z nieba, dla ozdoby. I dawaj póki świeże!

Kuchnia regionalna - zapraszamy do stołu!

szych pasiek, Aleja Produktów tradycyjnych i Regionalnych Podlasia, Kurpi, Litwy i Białorusi. www.biesiadamiodowa.org Każdego roku, w lipcu zapraszamy na Suwalski Jarmark Folkloru podczas którego gościom proponuje się specjały kuchni pogranicza polsko-litewskiego i polsko-białoruskiego. Jest to święto kultury ludowej sąsiadujących ze sobą kresów trzech państw i narodów: Polski, Litwy i Białorusi. Program obejmuje m. in.: Kiermasz potraw regionalnych Suwalszczyzny, Podlasia, Białorusi i Litwy, rękodzieła i sztuki ludowej polskiej, białoruskiej i litewskiej, oraz pokazy warsztatowe (tkactwo, kowalstwo, garncarstwo, plecionka ze słomy) twórców z Polski i Białorusi www.rokis.suwalki.pl Podlaskie Święto Chleba obchodzone jest w drugą niedzielę sierpnia. Na terenie skansenu w Ciechanowcu ustawiają się stoiska z wyrobami piekarniczymi. Wybierany jest najładniejszy chleb okolicznościowy. Posmakować też można innych regionalnych potraw. To wyjątkowa uroczystość, bo związana ze specyfiką i rolniczym charakterem powiatu wysokomazowieckiego. www.muzeumrolnictwa.pl Święto Sera to impreza plenerowa nad zalewem w Korycinie. Impreza jest zaproszeniem do prezentacji i degustacji produktów ekologicznych wytwarzanych wg tradycyjnej receptury, w tym sera korycińskiego swojskiego, który jest wizytówką gminy i regionu. Warto wiedzieć, że trwa procedura rejestracji tego sera w UE. www.goksitkorycin.pl Święto Ziemniaka – Jarmark Kresowy w Mońkach (reaktywowane po prawie 20 latach) przyjęło formułę Kresowego Jarmarku Produktów. Duże zainteresowanie wzbudzają m.in. Konkurs w jedzeniu babki ziemniaczanej oraz pokazy gotowania na żywo. www.swietoziemniaka.pl

Suwalszczyzna i Ziemia Sejneńska „Kraina jak baśń” to aktualne hasło promocyjne Suwalszczyzny. Krajobraz łączy tu cechy terenów podgórskich z nizinnymi pojezierzami. Wyjątkowo urozmaiconą rzeźbę terenu mamy w północnej części, ukształtowanej przez najmłodsze zlodowacenie – głębokie rynny lodowcowe, kręte wały ozów i wysokie pasma wzgórz morenowych, czy też największe w Polsce nagromadzenie głazów narzutowych. Właśnie tutaj w 1976 r. powstał pierwszy park krajobrazowy w Polsce (Suwalski Park Krajobrazowy). Pośród tej bogatej rzeźby polodowcowej jest wielka osobliwość – najgłębsze w Polsce jezioro – Hańcza.

Wigierski Park Narodowy Z kolei największe w województwie jezioro Wigry wraz z przyległymi, mniejszymi (łącznie 42) jest chronione przez park narodowy. Jest to jedyne w Polsce tak duże jezioro o krętej linii brzegowej, urozmaicone wyspami, zatokami, głębinami, śródjeziornymi górkami i przybrzeżnymi obszarami płycizn. Wigierski Park Narodowy położony jest na północnym skraju Puszczy Augustowskiej, największego zwartego kompleksu leśnego na Niżu Środkowoeuropejskim. Suwalszczyzna to kraina bogata również pod względem historycznym. Znaleźć tu można pojaćwieskie kurhany i grodziska, a także ślady krzyżackiej działalności. Perłą w koronie jest klasztor Kamedułów na jeziorze Wigry. „Zespół jezior wigierskich stanowi jeden z najciekawszych krajobrazów naszego kraju. Krajobraz ten niepowtarzalny i bezcenny uznaje się za konieczne objąć szczególną ochroną dla potrzeb dydaktyczno-naukowych i krajobrazowych” – tak uzasadniano utworzenie Wigierskiego Parku Krajobrazowego w połowie lat 70. XX w. Po kilkunastu latach, w 1989 roku, postanowiono zwiększyć ochronę Wigier, drugiego co do głębokości jeziora w Polsce (73 m) i utworzono Wigierski Park Narodowy. W północnej części WPN krajobraz jest pagórkowaty, z licznymi formami polodowcowej rzeźby terenu. Południowa część jest bardziej płaska, położona na piaszczystych glebach sandru augustowskiego, porośniętego rozległymi borami i borami mieszanymi. W otaczających Wigry lasach kryje się jedna z głównych atrakcji Parku: 20 śródleśnych jezior dystroficznych, zwanych sucharami. Herbaciany kolor wody nadają im kwasy humusowe. Park leży w północnej części Puszczy Augustowskiej, porośniętej przeważnie sosną i świerkiem. Występują tu rzadkie i chronione gatunki storczyków. Różnorodność porostów świadczy o czystości powietrza. Równie bogaty jest świat zwierząt. W WPN ponad 2000 gatunków, ale „rządzi” bóbr - herbowe zwierzę parku. Przez Wigry przepływa Czarna Hańcza, najdłuższa rzeka w Parku i jedna z najpopularniejszych tras kajakowych w Polsce.

Ścieżki edukacyjne By lepiej poznać WPN warto wybrać się na przynajmniej jedną ze ścieżek edukacyjnych: „Las” (1,5 km), „Suchary” (2,5 km), „Płazy” (0,5 km), „Jeziora” (6,2 km), „Puszcza” (3,3 km). Wiodą one przez tereny bardzo atrakcyjne przyrodniczo i kulturowo, łączą się ze szlakami tury26

Suwalszczyzna i Ziemia Sejneńska stycznymi, prowadzącymi w różne rejony Parku, dlatego też zwiedzanie powinniśmy zacząć właśnie od nich. Wzdłuż ścieżek umieszczone zostały tablice informacyjne, kładki, platformy widokowe i miejsca odpoczynku. Sieć ścieżek edukacyjnych WPN otrzymało Wyróżnienie Prezesa PROT w konkursie „Najlepszy produkt turystyczny – Certyfikat POT 2010”. Zanocować w parku Oprócz kilkudziesięciu gospodarstw agroturystycznych i małych pensjonatów, położonych w otulinie WPN, zwracamy uwagę na możliwość zakwaterowania na terenie Parku w obiektach pozostających w zarządzie WPN. Czynne w dni robocze od 700 do 1500, w sezonie od 1 maja do 31 sierpnia, także w soboty i niedziele w godz. 9:00-16:00.

Centrum Informacji Turystycznej **** Wigierski Park Narodowy Krzywe 82, 16-400 Suwałk tel. 87 56 32 562, gsm. 510 992 672 www.wigry.win.pl 27

Muzeum Wigier batyskafem w ciemne głębiny Muzeum Wigier mieści się w dawnej stacji hydrobiologicznej, w Starym Folwarku. W okresie międzywojennym, dzięki jej twórcy dr. Alfredowi Lityńskiemu, stała się ona silnym ośrodkiem naukowym, a jezioro Wigry najlepiej poznanym akwenem w Polsce. Muzeum stanowi świetną kontynuację jego pracy – udostępnia jedną z najciekawszych ekspozycji w regionie dotyczącą przyrody i historii Wigier. Zwiedzanie Muzeum jest wycieczką w czasie i przestrzeni. Zwiedzanie rozpoczyna się od wystawy poświęconej działalności Stacji Hydrobiologicznej przed wybuchem II wojny światowej. Potem „przeskakujemy” w epokę lodowcową na Suwalszczyźnie, by obejrzeć makietę fragmentu lodowca z trójwymiarowymi zdjęciami śnieżnych pustyń. Następnie czeka nas skok na głęboką wodę – wirtualna podróż batyskafem na dno jeziora Wigry. Najpierw na monitorach widzimy życie na powierzchni, później zanurzamy się w ciemne i zimne głębiny – mijamy rośliny, ryby. Przez „peryskop” można podglądać wigierskie pejzaże z różnych okresów historycznych. Z pomostu w kolejnej sali widać panoramę jeziora, słychać ptaki. Kontynuując wirtualną wędrówkę możemy wejść na miękkie torfowisko otaczające leśne jeziorko, zajrzeć do dziupli drzewa, poczuć się odkrywcą...

Punkt Informacji Turystycznej *** Muzeum Wigier WPN Stary Folwark 50, 16-402 Suwałki tel. 87 563 01 52 www.wigry.win.pl/mw 28

Mało jest osób niewrażliwych na widok barokowych wież kościoła Niepokalanego Poczęcia NMP i czerwonych dachów klasztoru Kamedułów, majestatycznie wznoszących się nad jeziorem Wigry. Zespół klasztorny położony na wigierskim półwyspie to najcenniejszy zabytek Suwalszczyzny. Kameduli przybyli tu w 1667 r. i przez pół wieku wznosili klasztor, który stał się jednym z największych i najbogatszych w Polsce. To zakonnicy założyli miasto Suwałki. Po kasacji zakonu w 1800 r. władze pruskie wysiedliły mnichów na podwarszawskie Bielany, a obiekt ulegał stopniowej dewastacji. Dopiero powojenna rekonstrukcja przywróciła mu dawny blask. W skład zespołu wchodzą m.in.: dom furtiana, bramy na taras dolny i górny, eremy, dom królewski, pałac biskupi, kościół, dawny refektarz i wieża zegarowa. Dla wielu to duże zaskoczenie, że eremy, czyli domki mnichów, to nie ponure pustelnie, ale ukwiecone malutkie, ozdobne kamieniczki, w których można zatrzymać się na nocleg. Przełomowym momentem w powojennej historii klasztoru była wizyta Jana Pawła II w 1999 roku. Papież

Klasztor pokamedulski w Wigrach

znał tutejsze okolice z młodzieńczych wypraw. Tak je wspominał po latach: „Ta ziemia była dla mnie zawsze bardzo gościnna, kiedy tu przybywałem, szukając tu także odpoczynku, zwłaszcza na wspaniałych jeziorach (....)”. Dzisiaj można zwiedzać apartamenty, w których gościł Papież podczas swojej najdłuższej pielgrzymki po Polsce. www.wigry.pro 29

Suwalszczyzna i Ziemia Sejneńska

Klasztor w Wigrach

Punkty i wieże widokowe Dostępna dla turystów wieża klasztoru w Wigrach to najlepszy punkt widokowy w całym Wigierskim Parku Narodowym. Z kolei na jezioro z klasztorem w tle warto popatrzeć z platformy w Starym Folwarku i Leszczewie (dojazd od drogi Suwałki– Sejny) lub po południu przy spokojnej powierzchni jeziora uchwycić w Cimochowiźnie lustrzane odbicie klasztoru w wodzie. Jednak najlepszą panoramę klasztoru wraz z jeziorem Wigry zobaczymy z wieży widokowej na Łysej Górze w Starym Folwarku, na terenie suwalskiego Ośrodka PTTK. Rozwiniętą, pełną zatok linię brzegową Wigier najlepiej podziwiać w Bryzglu z wieży widokowej przy leśniczówce lub gospodarstwa agroturystycznego Widok.

Wigierska Kolej Wąskotorowa i Statek „Kameduła” - z lądu i wody Wigierska Kolej Wąskotorowa to kontynuacja leśnej wąskotorówki w Puszczy Augustowskiej z czasów I wojny światowej, rozbudowanej w latach 1923-26. Kolejka, której trasa biegła z Płociczna w okolice Zelwy, stanowiła uzupełnienie powstałego w latach 1824-39 Kanału Augustowskiego, głównego środka transportu drewna do Europy i tartaków położonych wzdłuż tego szlaku wodnego. W latach 80. XX w. kolejka uległa likwidacji i dopiero kilka lat temu wznowiła przewozy już jako kolejna atrakcja turystyczna Wigierskiego Parku Narodowego. Na trasie kolejka zatrzymuje się na tzw. fotostopy. Na głównej stacji kolejki w Płocicznie znajduje się Muzeum-Galeria Fotografii Kolejowej.

W zgodzie z naturą i przepisami WPN - raj dla wodniaków Turystyka wodna na Suwalszczyźnie ma wspaniałe tradycje. W 1928 roku suwalscy harcerze na własnoręcznie wykonanych kajakach dopłynęli do Poznania na Powszechną Wystawę Krajową. Jan Paweł II jako młody kapłan brał udział w spływach kajakowych Czarną Hańczą. Już w 1938 roku zorganizowano nad Wigrami pierwsze kursy żeglarskie, zaś Regaty o Błękitną Wstęgę Jeziora Wigry odbywają się od ponad 50 lat. Czym Zakopane było dla turystyki górskiej, tym szlak kajakowy z Wigier przez Czarną Hańczę i Kanał Augustowski dla rozwoju turystyki na nizinach. Spływ poniżej Wigier to zapewne najbardziej znany kajakowy szlak w Polsce. Klasyka to tzw. mała i duża pętla. Pierwsza (6 dni) prowadzi przez jeziora Białe, Studzieniczne i Kanał Augustowski do jeziora Serwy, stamtąd trzeba przewieźć kajaki do Bryzgla, dalej jeziorem, Czarną Hańczą i od Rygola powrót Kanałem. Duża pętla (8-9 dni) wypływa z Augustowa w rzekę Rospudę, dalej pod prąd w rzeczkę Bliznę do jeziora Blizno (przy niskim stanie wody odcinek Powstańce - jezioro Blizno często nie do przepłynięcia!), kajaki przewozimy na Wigry i dalej tak przy małej pętli. Od wiosny 2011 roku w Wigierskim Parku Narodowym czeka na turystów nowa atrakcja – rejsy po jeziorze Wigry specjalną łodzią. „Leptodora II”, bo tak nazywa się łódź, która służy do obserwacji życia w wodzie przez szklane okna w dnie łodzi. Łódź wyposażona jest w nowoczesny sprzęt badawczy – zestawy do pomiaru chemizmu wody oraz sondę termiczno-tlenową.

Imprezowe Suwałki blues i nie tylko Suwałki tętnią życiem, szczególnie latem, kiedy zjawia się tu więcej turystów. Dlatego miasto dba o ciekawą ofertę imprez kulturalnych. Suwałki Blues Festival to jeden z największych festiwali bluesowych w kraju, który wpisał się już w kalendarz imprez odbywających się cyklicznie w połowie lipca w Suwałkach. Z roku na rok przyciąga coraz większą liczbę miłośników bluesa. Podczas dotychczasowych edycji festiwal gościł znanych artystów z kraju i świata. Ich nazwiska mówią same za siebie: Joe Bonamassa, Jemery Spencer & Trond Ytterbø Band, Nina van Horn, Sławek Wierzcholski i Nocna Zmiana Bluesa, Ten Years After, Canned Heat, Mick Taylor Band, Jan Błędowski 31

Suwalszczyzna i Ziemia Sejneńska

Statek „Kameduła”, którego nazwa nawiązuje do klasztoru wigierskiego, pływa trasą papieską – szlakiem, którym w 1999 roku płynął podczas swojej pielgrzymki papież Jan Paweł II. Żegluga na jeziorze Wigry rozpoczyna się 1 maja i trwa do 31 października. Główna przystań znajduje się przy zespole poklasztornym w Wigrach. Rejs trwa około 1 godziny i 10 minut. Statki odpływają codziennie o godz. 1000 1100, 1300, 1430 i 1600. Bilety w cenie 20 zł – osoby dorosłe i 15 zł – dzieci do lat 14 (dzieci do lat 5 bezpłatnie) są do nabycia po uprzedniej rezerwacji lub bezpośrednio na statku. Rejs odbywa się przy minimum 5 dorosłych pasażerach. Wigierska Kolej Wąskotorowa www.augustowska.pl Dojazd od drogi Augustów–Suwałki w kierunku na Płociczno. Statek „Kameduła” www.statekwigry.pl

i wielu innych. Festiwal co roku jest prowadzony przez uznanych w środowisku bluesowym ekspertów. Dotychczas był to Sławek Wierzcholski, Jan Chojnacki oraz Andrzej Jerzyk. Na czas trwania festiwalu Suwałki zmieniają się w stolicę bluesa. W centrum miasta stoją dwie duże sceny, na których odbywają się koncerty główne oraz kilka mniejszych scen – gdzie prezentują się młodzi artyści. Festiwalowi towarzyszą seminaria, warsztaty muzyczne, pokazy sprzętu muzycznego połączone z prezentacją wydawnictw bluesowych oraz śniadania bluesowe i wieczorne koncerty akustyczne w restauracjach i barach, które kończą się wspólnym muzykowaniem – jam session. Suwałki Blues Festival został odznaczony wieloma nagrodami: dwukrotnie zyskał miano Najlepszego Produktu Turystycznego Województwa Podlaskiego 2009 i 2010 r., Wyróżnienie Prezesa PROT, w 2010 r. Wyróżnienie POT. Fesival otrzymał też główną nagrodę w kategorii Wydarzenie Roku 2008 podczas Gali Blues Top 2008 oraz wyróżnienie w kategorii Przedsięwzięcie Roku 2008 w konkursie Podlaska Marka Roku.

W wakacje odbywają się suwalskie Teatr-Akcje. Można na nich zobaczyć znakomite spektakle z Polski i z zagranicy. W Suwałkach na uwagę zasługuje suwalskie Muzeum Okręgowe – od kilku lat organizuje dwie letnie imprezy plenerowe: Jaćwieski Festyn Archeologiczny w Szwajcarii i Piknik Kawaleryjski. Suwalskie Muzeum posiada dwa oddziały: Muzeum im. Marii Konopnickiej (pisarka urodziła się w Suwałkach) oraz Centrum Sztuki Współczesnej – Galeria Andrzeja Strumiłły (artysta mieszka nieopodal Suwałk – w Maćkowej Rudzie). 32

ZIMA: białe szaleństwa - nie tylko na stoku Na Suwalszczyźnie świetnie spędza się czas także zimą. Kuligi ośnieżonymi leśnymi traktami ciągle mają tu coś z klimatu Rzeczpospolitej szlacheckiej. Z drugiej strony - wyciągi narciarskie nie ustępują nowoczesnym ośrodkom w górach. Od ponad 40 lat suwalski Oddział PTTK organizuje Ogólnopolski Rajd Narciarski „Wędrówki Północy” – to gratka dla miłośników narciarskiego włóczęgowania. Dodatkowo od 3 lat podczas Rajdu, dzięki współpracy z powiatem suwalskim, można pod okiem instruktorów skorzystać z nauki narciarstwa klasycznego. Przy siedzibie dyrekcji Wigierskiego Parku Narodowego w Krzywem wyznaczono turystyczne trasy narciarskie. Prowadzą po pagórkowatym terenie pośród lasów Obwodu Ochronnego Krzywe i tworzą sieć o łącznej długości 8 km. W trzynastu węzłowych punktach ustawiono tablice informacyjne z numerem miejsca, trasy oznakowane są też specjalnymi drogowskazami, by ułatwić orientację w terenie. Ze względu na uwarunkowania terenu trasy przeznaczone są głównie dla średniozaawansowanych narciarzy. Poza leśnymi trasami dla biegających na nartach znajduje się tu profesjonalny Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment”w Szelmencie k. Jeleniewa i wyciąg narciarski

Suwalszczyzna i Ziemia Sejneńska

Centrum Międzynarodowej Informacji Kulturalno-Turystycznej *** ul. Ks. K. Hamerszmita 16, 16-400 Suwałki tel. 87 563 05 38 www.cmikt.pl www.suwalkiblues.com

w Dąbrówce. W „Szelmencie” na miłośników „białego szaleństwa” czeka 6 tras zjazdowych. Stoki są sztucznie dośnieżane i ratrakowane. Lampy pozwalają na bezpieczną jazdę po zmroku. Goście mogą skorzystać z pięciu wyciągów narciarskich o długości 300-400 m, stumetrowego wyciągu dla dzieci oraz z wyciągu taśmowego. Trasy narciarskie mają różny stopień trudności. Doświadczeni instruktorzy prowadzą szkolenia narciarskie i snowboardowe dla dzieci i dorosłych oraz kursy jazdy sportowej na tyczkach i bojach carvingowych. Każdego roku organizowany jest też snowpark. Na polu treningowym można konkurować w slalomie, slalomie gigancie i slalomie carvingowym. Rodzice mogą bez obaw posłać pociechy do narciarskiego przedszkola. Na terenie ośrodka znajduje się też krótka trasa biegowa.

Wojewódzki Ośrodek Sportu I Rekreacji Szelment Szelment 2, 16 - 404 Jeleniewo tel./fax 87 568 30 07 www.wosir.home.pl

Wyciąg narciarski w miejscowości Dąbrówka położony jest 5 km od centrum Suwałk, na łagodnym wzgórzu nad jeziorem o tej samej nazwie. Stok jest sztucznie naśnieżany, ratrakowany i oświetlony. Długość zjazdu wynosi 300 m. Do dyspozycji narciarzy i snowboardzistów dostępni są instruktorzy jazdy. Na miejscu można skorzystać z wypożyczalni sprzętu narciarskiego.

Sposób na LATO Niespełna po półtora roku od otwarcia, WOSiR „Szelment” odwiedziło ok. 180 tysięcy osób, w tym wielu z państw ościennych: Litwy, Rosji i Białorusi. Wielu zachęca możliwość wykupienia noclegów i wyżywienia przy samym stoku. Równolegle z rozwojem bazy zimowej ośrodek wzbogaca ofertę na lato. W lipcu 2010 r. zostało otwarte minipole golfowe o powierzchni 3 tys. m² z 18 dołkami z wypożyczalnią sprzętu (kije i piłeczki golfowe). Jest też pole i sprzęty do paintballa. W planach: park linowo-wspinaczkowy – 5 tras o różnych skalach trudności, budowa wyciągu wodnego o długości 1500 m wraz z nowoczesną plażą o stumetrowej linii brzegowej oraz windą dla niepełnosprawnych. www.wosir-szelment.pl

Zaginiony świat Jaćwingów Suwalski Park Krajobrazowy jest najstarszym parkiem w Polsce, a przyrodnicy i lokalni patrioci uważają, że także najpiękniejszym. Warto go zobaczyć w trzech szatach: wiosennej, zimowej, a przede wszystkim najbogatszej – jesiennej. 34

Suwalszczyzna i Ziemia Sejneńska Najlepiej jego walory docenimy spoglądając nań z Cisowej Góry, zwanej „suwalską Fudżijamą”. Widać stamtąd zagłębienie rzeki Szeszupy i kilkanaście malowniczych jezior. Punkt widokowy w Smolnikach wziął swoją nazwę od Mickiewiczowskiej epopei „Pan Tadeusz”, którą kręcił w tym miejscu znakomity polski reżyser Andrzej Wajda. Niezliczone głazy (rezerwaty: „Głazowisko Bachanowo” oraz „Głazowisko Łopuchowskie”, „Rutka”) i srebrzące się „oczka” uzupełniają polodowcowy krajobraz, który jest żywą ilustracją podręcznika geografii. W Parku znajduje się ciekawy kompleks (zespół) archeologiczny – wczesnośredniowieczne grodzisko w Szurpiłach, zwane Górą Zamkową, a w jej sąsiedztwie Góra Kościelna i Cmentarna. Na przełomie V i VI w. zamieszkujący te ziemie Jaćwingowie zbudowali tu warownię, umocnioną w XI wieku. Do dziś – przyglądając się zboczom Zamkowej Góry – dostrzec można trzy pierścienie ziemnych wałów obronnych, umocnionych głazami.

Punkt Informacji Turystycznej ** Suwalski Park Krajobrazowy Malesowizna 24, 16-404 Jeleniewo tel. 87 569 18 01 www.spk.org.pl

Najczystsza, najgłębsza jest Hańcza polska stolica płetwonurków. O walorach Suwalszczyzny można opowiadać długo, i to używając samych „naj”. Są tu najgłębsze i najczystsze jeziora, a także największy na całym Niżu Środkowoeuropejskim kompleks leśny, najpiękniejsze księżycowe krajobrazy polodowcowe z największym nagromadzeniem głazów narzutowych, najsurowszy w kraju klimat, przez który okolice te zyskały przydomek „polskiego bieguna zimna”. Unikatem na skalę światową jest jezioro Hańcza, najgłębsze w Polsce, a nawet w środkowej części kontynentu. Powstało z roztopu wód polodowcowych w głębokiej rynnie, stworzonej przez lodowiec. Do tej pory podawało się, że jego maksymalna głębokość to 108,5 m, ale ostatnie badania wykazały, że ma o trzy metry więcej – 111,5 m. Akwen ma cechy jeziora 35

wysokogórskiego z bardzo czystymi, przejrzystymi, dobrze natlenionymi wodami. Od wielu lat jest ono modne wśród płetwonurków, którzy w Błaskowiźnie mają swoją stałą bazę. Na brzegach Hańczy rozrzucone są liczne głazy, niektóre nawet kilkumetrowej szerokości. Nagromadzenie głazów jest tak duże, że sprawiają wrażenie, jakby ktoś je „specjalnie” poukładał. Jezioro Hańcza jest rezerwatem przyrody, w 1974 zostało wpisane na listę Projektu Aqua UNESCO z powodu swojej głębokości i podwodnych ścian, utworzonych ze zwięzłych osadów polodowcowych.

Litewska stolica Polski Połączeni ponownie przez Unię Do XII wielu okolice Puńska zamieszkiwali Jaćwingowie. Potem na długo wszystko zagłuszyła puszcza, zwana później Puszczą Merecką. Dopiero w XV wieku obszary te zaczęli zaludniać Litwini z Merecza oraz Polacy z Mazowsza. Obie nacje współistniały przez wiele stuleci. Dziś Litwini stanowią w Puńsku kilkutysięczną większość i dbają o kultywowanie tradycji. Na ulicach miasteczka, w urzędach, słychać język litewski. A na stołach – ku uciesze turystów – serwowane są litewskie potrawy. Goście opuszczają Puńsk z zapasem znakomitego ciemnego chleba na kalmusie. W Domu Kultury Litewskiej można zwiedzić Muzeum Etnograficzne. Jedną z bardziej oryginalnych nowych propozycji jest szlak konny wokół jeziora Gaładuś: Lazdijai (Łoździeje)-Puńsk-Lazdijai. W ciągu dwóch dni pokonujemy 64 km po drogach asfaltowych, gościńcach i ścieżkach leśnych. Doskonałe warunki dla rozwoju turystki stwarza Stowarzyszenie „Euroregion Niemen”. To forma organizacji współpracy transgranicznej Polski, Rosji, Litwy i Białorusi. Obejmuje więc obszary o unikatowych walorach przyrodniczych, urozmaiconych krajobrazowo. Atrakcyjność turystyczną Euroregionu podnoszą też imprezy kulturalne o zasięgu międzynarodowym.

Stowarzyszenie „Euroregion Niemen” (Członek PROT) ul. Wesoła 22, 16-400 Suwałki tel. 87 565 36 71, fax 87 565 36 72 www.niemen.org.pl

Sejny miasteczko na pograniczu Sejny – ciche miasteczko, które wita nas klasztornym zespołem podominikańskim o kształcie czworoboku, z narożnymi basztami zwieńczonymi hełmami oraz późnorenesansową Bazyliką Nawiedzenia NMP z lat 1610-1619, zwróconą szczytem do głównej ulicy. Najcenniejszym zabytkiem bazyliki jest słynąca z cudów drewniana gotycka figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Na drugim końcu ulicy znajduje się Biała Synagoga, zbudowana przez osadników żydowskich, którzy napłynęli tutaj pod koniec XVII wieku. Ochroną zabytków i krajobrazu kulturowego Sejneńszczyzny oraz upowszechnianiem wiedzy o regionie zajmuje się Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Powstało w 2004 roku z inicjatywy lokalnych historyków i społeczników zainteresowanych 36

Suwalszczyzna i Ziemia Sejneńska Klasztor podominikański w Sejnach

ochroną dziedzictwa kulturowego tej ziemi. W maju 2005 roku, po kilkumiesięcznym remoncie pomieszczeń zabytkowego Pałacu Biskupiego, działalność rozpoczęło Muzeum Ziemi Sejneńskiej. Wkrótce również klasztor podominikański został udostępniony zwiedzającym. Te dwa wydarzenia określiły główne kierunki działalności stowarzyszenia na kolejne lata. Towarzystwo jest kontynuatorem tradycji i ideałów, przyświecających przedwojennemu Towarzystwu Opieki nad Zabytkami Przeszłości (założonego 27 czerwca 1906 roku).

Punkt Informacji Turystycznej Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami (Członek PROT) ul. J. Piłsudskiego 28, 16-500 Sejny (Pałac Biskupi - parter) tel. 87 652 17 55 www.muzeum.sejny.pl Sejny pięknie upominają się o swoją historię. Dzieci skupione wokół Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów”, który zajmuje teraz tzw. Białą Synagogę (jeden z najlepiej tego typu zachowanych obiektów w regionie) i dawną szkołę talmudyczną, zbierały od sąsiadów i rodzin tutejsze historie. Na tej podstawie stworzyły makietę dawnych Sejn sprzed wojennych kataklizmów, w których są jeszcze Żydzi, Litwini, Białorusini i Cyganie. Spisały te historie jako „Kroniki Sejneńskie” i zagrały na scenie.

Centrum Informacji Turystycznej** Stowarzyszenie „Ziemia Sejneńska” (Członek PROT) ul. Wojska Polskiego 60B, 16-500 Sejny tel./fax 87 516 34 00 www.ziemia-sejnenska.pl 37

Transgraniczny Szlak Dominikański Choroszcz-Różanystok-Krasnybór-Sejny-Wilno-Liszkowo-Aglona (Łotwa) Obejmuje najcenniejsze obiekty kultury sakralnej z XVI-XVII w., zbudowane przez zakon Dominikanów na trasie od Choroszczy do Aglony na Łotwie. Dominikanie swą działalnością duszpasterską, oświatową i gospodarczą wywarli znaczący wpływ na rozwój społeczności lokalnych polsko-litewskiego pogranicza. Pierwsi misjonarze dominikańscy w latach 40. XIII w. objęli swą działalnością ziemie Jaćwingów. W połowie XV w. powstał pierwszy klasztor w Wilnie. W XVII w. na terenie obecnego województwa podlaskiego powstały kolejno klasztory: w Sejnach, Krasnymborze, Różanymstoku i Choroszczy.

Spływy i regaty okrągłych żaglówek meandry leniwej Marychy Brak formalnej granicy między Polską i Litwą wydłużył możliwość spływu Marychą – najdłuższą rzeką Sejneńszczyzny. Jest to rzeka spokojna, doskonała na rodzinne wyprawy z dziećmi i w przeciwieństwie do inny szlaków niezatłoczona. Spływ Marychą najlepiej rozpoczynać z jeziora Pomorze, w okolicy którego możemy znaleźć niedrogie noclegi w kwaterach agroturystycznych lub ośrodkach wypoczynkowych. Biorąc pod uwagę, że przy zmiennej pogodzie na jeziorze powstają duże fale, najlepiej wybrać obiekt we wschodniej jego części, jak np. Ośrodek Turystyczny „Kukle”. Chociaż spływ w najkrótszej wersji z jeziora Pomorze trwa od 4 do 5 godzin, warto imprezę przedłużyć o krótki pobyt w rezerwacie przyrody „Tobolinka” ze śródleśnym jeziorem dystroficznym i pływającymi wyspami – płatami torfowców oraz zwiedzanie prywatnego skansenu „Dawna wieś” w Zelwie. Rodzinny charakter mają również Integracyjne Regaty Żaglowych Łodzi Okrągłych organizowane na jeziorze Pomorze przez ośrodek „Kukle”. Podczas zawodów uczestnicy żeglują na okrągłych łodziach, które nie wymagają posiadania uprawnień żeglarskich. Impreza trwa trzy dni i skierowana jest także do osób niepełnosprawnych. www.kukle.pl 38

Wzgórza oraz kręte drogi Suwalszczyzny to nie lada gratka dla rowerzystów. Prowadzi tutaj Międzynarodowa Trasa Rowerowa Euro Velo R11, która łączy Ateny z północnym przylądkiem Norwegii. Przez podlaskie biegnie blisko trzystukilometrowy odcinek szlaku m.in. przez parki narodowe Wigierski i Biebrzański, Puszczę Augustowską, Dolinę Narwi. Na całej trasie na rowerzystów czekają gospodarstwa agroturystyczne i niewielkie pensjonaty, proponujące noclegi w dobrym standardzie oraz wyżywienie oparte na lokalnej kuchni. Fani dwóch kółek mogą się też wybrać na krajoznawczy objazd „Pierścieniem Rowerowym Suwalszczyzny” (316,3 km). Początkiem jest węzeł szlaków w Żegarach, gdzie Pierścień krzyżuje się z innym międzynarodowym szlakiem R11, potem prowadzi przez pojaćwieskie ziemie, na północy dociera do Gór Sudawskich (polskiego bieguna zimna) i mostów w Stańczykach u podnóża Puszczy Rominckiej, a dalej idzie malowniczą doliną Rospudy przez Przerośl, Filipów, Bakałarzewo i Raczki (dzisiaj wsie, dawniej miasta pogranicza polskopruskiego) do Dowspudy (kolejny węzeł szlaków turystycznych). A stąd prowadzi śladami działalności trzech wielkich Polaków: hr. Ludwika Paca (pałac w Dowspudzie), hr. Karola Brzostowskiego (Rzeczpospolita Sztabińska) i gen. Karola Prądzyńskiego (Kanał Augustowski). Wszyscy żyli w XIX wieku i mimo że działali w zaborowej rzeczywistości, zasłynęli jako reformatorzy, racjonalizatorzy, ludzie oddani idei i rozsądni. Międzynarodowa Trasa Rowerowa Euro Velo R11 (w województwie podlaskim – 303 km) Prowadzi od dawnego przejścia granicznego z Litwą - Ogrodniki (0,0 km), przez Sejny (13,5), Wigry (44,6), Stary Folwark (47,9), Studzieniczna (94,0), Augustów (105,0), Gabowe Grądy (116,0), Woźnawieś (143,5), Brzostowo (215,4), Wizna (232,5), Piątnica (259,0), Łomża (262,0), Nowogród (280,0), Miastkowo (295,0) do miejscowości Tarnowo (300,5) na granicy z woj. mazowieckim. Wiele interesujących propozycji pobytów w kwaterach i ośrodkach oraz aktywnego wypoczynku na lato i zimę (m.in. rajdy rowerowe, spływy kajakowe Czarną Hańczą i Rospudą, rajdy narciarskie) znajduje się w katalogu ofert wypoczynku na Suwalszczyźnie przygotowanych przez członków Suwalskiej Organizacji Turystycznej. Z racji sąsiedztwa z Litwąproponujemy zwiedzanie atrakcji tego kraju (m.in. Wilno, Druskienniki) i innych państw nadbałtyckich (także sanatoria).

Suwalska Organizacja Turystyczna (Członek PROT) ul. Ks. K. Hamerszmita 16, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 20 79 www.sot.suwalszczyzna.eu www.suwalszczyzna-jakbasn.pl www.bajkowasuwalszczyzna.pl

Suwalszczyzna i Ziemia Sejneńska

Najdłuższe szlaki rowerowe w regionie

Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna świadczy usługi wypoczynkowo-zdrowotne w oparciu o własny Ośrodek „Maniówka”, promuje i organizuje wczasy rodzinne na wsi z zakwaterowaniem w obiektach wiejskiej bazy noclegowej o zróżnicowanym standardzie, prowadzi wypożyczalnię rowerów.

Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna (Członek PROT) ul. Kościuszki 82 lok. 7, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 58 72 www.suwalki-turystyka.info.pl

Dolina Rospudy – przyrodniczo i historycznie Dolina Rospudy to długa rynna rzeki ciągnąca się od jez. Rospuda Filipowska do jez. Rospuda Augustowska. Na tym odcinku rzeka przepływa przez siedem innych jezior tworząc urokliwy szlak kajakowy. Prawie cały obszar doliny rzecznej, ze względu na przyrodnicze uwarunkowania został objęty ochroną w ramach obszarów Natura 2000. Nie jest więc to tylko słynne, z batalii o obwodnicę Augustowa, torfowisko. Dolina rzeki jest miejscem występowania rzadkich odmian storczyków, siedliskiem wielu gatunków ptaków oraz naturalnym korytarzem corocznych wędrówek ssaków. Poza niepodważalnymi walorami przyrodniczymi, są tu też i rozmaite ciekawostki historyczne. Jedną z nich jest fragment, dobrze zachowanej, poniemieckiej linii obronnej z II wojny, której początku trzeba szukać już w ok. Łomży, a końca na Litwie nad Morzem Bałtyckim. Wykorzystując część tej linii Powiat Suwalski oznakował pierwszy w tym regionie szlak samochodowy oraz transgraniczny szlak rowerowych (R8). Oba noszą nazwę „Szlak Fortyfikacji Pozycji Granicznej”. Na szlakach tych można zobaczyć trzy główne węzły obronne (Raczki, Bakałarzewo i Filipów) wyposażone w schrony bojowe i bierne, a poza nimi wiele pojedynczych obiektów militarnych (m.in. bardzo ciekawy w m. Prawy Las). Po środku szlaku, w Bakałarzewie, każdego sezonu (od czerwca do października), jest otwarty skansen militarny. Szlaki kończą się przy trójstyku granic państwowych (Polski, Litwy i Rosji) w Bolciach k. Wiżajn, a rozpoczynają w Dowspudzie, gdzie do dziś zachowały się pozostałości magnackiej rezydencji rodu Paców.

Augustów - miasto królewskie

Augustów – Miasto Królewskie

www.augustow.eu

Augustów – stolica sportów wodnych i turystyki aktywnej, ukochane miasto miłośników żeglarstwa, kajakarstwa, wioślarstwa, narciarstwa wodnego i motorowodniaków. To także nieoficjalna, letnia stolica województwa podlaskiego. To Mekka amatorów zabawy, ale także ciszy, natury i piękna, zapachu sosen, błękitu nieba i jezior. Miasto otula ciemnozielona Puszcza Augustowska wraz z jeziorami: Sajno, Necko, Białe, Rospuda, Studzieniczne oraz kilkunastoma mniejszymi. Wielką atrakcją Augustowszczyzny jest Kanał Augustowski, zbudowany na początku XIX wieku. W XIX wieku, w dobie dynamizacji przemysłu, kiedy transport kolejowy i samochodowy były jeszcze w powijakach, należało zorganizować połączenia śródlądowe. Ponieważ był to czas rozwoju inżynierii światowej pojawiła się koncepcja budowy kanałów, czyli sztucznych korytarzy między istniejącym jeziorami i rzekami. Kanał żeglowny zaprojektowany w 1824 r. przez gen. Ignacego Prądzyńskiego łączy dorzecze Biebrzy z Niemnem. Leży więc na obszarze dwóch państw - Polski i Białorusi. Całkowita jego długość to 101,2 km. Na tym odcinku, wybudowano 18 śluz, z czego 14 znajduje się po polskiej stronie. Do dzisiaj wygląd zbliżony do pierwotnego zachowało 9 śluz. Tak jak w XIX wieku śluzowi otwierają luki wrót, podnosząc zastawki ręcznymi lewarkami. Kanał Augustowski w połączeniu z Czarną Hańczą jest jednym 41

z najbardziej znanych szlaków kajakowych w Polsce. To jedyne miejsce, gdzie granice Unii Europejskiej z Białorusią można przekroczyć kajakiem, rowerem wodnym czy łódką. „Kanał Augustowski – Szlak Papieski” został wyznaczony na pamiątkę wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II na Ziemi Augustowskiej. To trasa, którą Papież odbył na pokładzie statku “Serwy”. Podczas rejsu (ogląda się trzy śluzy) pasażerowie zwiedzają Sanktuarium Maryjne w Studzienicznej – gdzie Jan Paweł II modlił się w kaplicy na wyspie. W 2009 roku produkt ten został wyróżniony Złotym Certyfikatem Polskiej Organizacji Turystycznej. Kolejną atrakcją Augustowa jest elektryczny wyciąg nart wodnych na jeziorze Necko. Narciarze w różnym wieku, zaopatrzeni w kolorowe nieprzemakalne kombinezony i narty wodne pokonują fale z prędkością 58 km/h na odcinku 740 m. Każdego roku w lipcu odbywa się tu Międzynarodowy Konkurs Skoków na Nartach Wodnych, największa impreza sportowa tej dyscypliny w Polsce. W zawodach uczestniczą zawodnicy czołówki europejskiej i uzyskują bardzo dobre wyniki sportowe. Magiczna aura miasta sprzyja organizowaniu romantycznych wieczorów na gondoli, katamaranach, kajakach lub statkach (Biała Flota) pływających po Kanale Augustowskim: „Serwy”, „Sajno” i „Perkoz”. Kursują od wiosny do jesieni. Można też aktywnie spędzić czas na basenie, całorocznym lodowisku, skuterach 42

Sanktuarium w Studzienicznej

Mistrzostwa Polski w Pływaniu Na Byle Czym – „Co ma pływać nie utonie”. To zdecydowanie najbardziej widowiskowa impreza augustowskiego lata. Organizowane od kilku lat w ostatnią niedzielę lipca nad Nettą jest okazją do spotkania miłośników i konstruktorów fantastycznych pojazdów wodnych. To dzień, w którym okazuje się, że wyobraźnia ludzka nie zna granic, a dobry humor i emocje sięgają zenitu! Rzeką płyną łodzie z plastikowych butelek, statki kosmiczne, tarcze antyrakietowe, podtopiona tratwa ze służbą zdrowia. Chodzi o to by pojazd utrzymał się na wodzie. Zapraszamy na duuużą porcję zabawy i śmiechu!!! Impreza otrzymała wyróżnienie POT za Najlepszy Produkt Turystyczny 2007. Augustowska Organizacja Turystyczna powstała w 2003 roku. Skupia samorządy i przedsiębiorców branży turystycznej. W ramach działań statutowych zajmuje się promocją regionu. Uczestniczy w targach turystycznych i akcjach promocyjnych w mediach. Inicjuje, opiniuje i wspiera projekty inwestycyjne istotne dla Ziemi Augustowskiej. Prowadzi działalność naukową, oświatową, kulturalną oraz w zakresie kultury fizycznej.

Augustowska Organizacja Turystyczna (Członek PROT) ul. Rynek Zygmunta Augusta 44, 16-300 Augustów gsm. 728 755 936 www.augustow.pl 43

Augustów - miasto królewskie

wodnych, uprawiając windsurfing lub nurkując. Ponadto w ofercie: quady, paintball, tor kartingowy, kręgielnia, korty tenisowe. Jak widać wachlarz augustowskich atrakcji jest szeroki, dzięki czemu spełni oczekiwania najbardziej wymagających turystów. Bogaty kalendarz imprez sportowo - kulturalnych zapewnia turystom i mieszkańcom Augustowa mnóstwo wrażeń.

Duży rozmach mają Dni Augustowa, obchodzone tradycyjnie w połowie maja. W lipcu odbywa się Festiwal Jazzu Tradycyjnego „Augustowskie Spotkania z Louisem Armstrongiem” w sierpniu .„Augustowski Weekend z Trójką”, organizowany przez III Program PR. Latem posłuchać można muzyki podczas „Balladowych Nocek Nad Neckiem”, Reggae Netta Festiwal i wiele innych. Nocami, nad jeziorami grane są także sztuki teatralne pod gwiazdami. Latem rozpoczyna się zabawa na jeziorach, zimą – w nowoczesnym kompleksie rekreacyjno-sportowym, w którym są baseny, urządzenia do masażu, wanny z hydro-masażem, zjeżdżalnia wodna o długości 92 metrów, sauna, siłownia, solarium. Jest to doskonałe miejsce do zabawy dla rodzin z dziećmi. Ośrodek przystosowany dla niepełnosprawnych ruchowo, zapewnia profesjonalną obsługę i bezpieczeństwo, działa przez cały rok.

Wieczorami ogromną popularnością cieszy się centrum Augustowa, czyli Rynek Zygmunta Augusta. To serce miasta. Po dniu spędzonym na jeziorach przenosi się tu życie towarzyskie, czemu sprzyja atmosfera licznych ogródków kawiarnianych, pubów, restauracji, barów karaoke. Pięknie odnowiona ulica Mostowa wiodąca z centrum na bulwary nad rzeką Nettą to idealna trasa na wieczorny spacer we dwoje czy w gronie rodziny lub przyjaciół. W samym sercu miasta, na Rynku Zygmunta Augusta ma swą siedzibę Centrum Informacji Turystycznej w Augustowie, które zostało w 2005 roku nagrodzone przez Polską Organizację Turystyczną jako jedne z najlepszych CIT w Polsce. Gratulujemy!

Centrum Informacji Turystycznej **** Rynek Zygmunta Augusta 44, 16-300 Augustów tel. 87 643 28 83 www.augustow.eu Samorząd Miasta Augustów (Członek PROT) ul. 3 Maja 60, 16-300 Augustów tel. 87 643 42 10 www.urzad.augustow.pl 44

Augustów - miasto królewskie Most na Nettcie

Noclegi w Augustowie oferują: Zespół Placówek Młodzieżowych tel./fax 87 643 25 40 www.zpm_augustow.republika.pl oraz Międzyszkolny Ośrodek Sportowy tel./fax 87 643 32 04 www.mos-augustow.cba.pl

Z perspektywy roweru Coraz więcej turystów po przyjeździe do Augustowa rezygnuje z samochodów i przesiada się na rowery. I tak, trasa szlaku niebieskiego – rowerem wokół Augustowa ma 22,2 km – rozpoczyna się przy skrzyżowaniu ulic Turystycznej i Leśnej (obok stacji PKP), a kończy się w miejscowości Klonownica koło Augustowa (przed przejazdem kolejowym). Przebiega po terenie miasta i gminy Augustów. Łączy się z międzynarodowym szlakiem Euro Velo 11R. Na trasie szlaku zobaczymy m.in.: Kanał Augustowski (śluzy Przewięź i Swoboda), sanktuarium w Studzienicznej, kapliczka nad brzegiem jeziora, pomnik papieża Jana Pawła II, pomnik ku czci leśników, mały drewniany kościółek, ścieżki edukacyjne Nadleśnictwa Augustów i Szczebra, Rezerwat Stara Ruda, Rezerwat Jez. Kalejty. 45

Przez Ziemię Augustowską biegną dwa duże szlaki rowerowe: międzynarodowy Eurovelo R11 i południowa część „Pierścienia Rowerowego Suwalszczyzny”. Spotykają się w Tajnie Starym i łączą się na odcinku 15 km. Biegną wzdłuż Kanału Augustowskiego i brzegami malowniczej rzeki Rospudy. Eurovelo zahacza o wieś Gabowe Grądy, gdzie mieszkają staroobrzędowcy.

Szlak Konny Puszczy Augustowskiej i Mazur (350 km, oznaczenie: ułański proporzec w kolorze zielonym) Utworzony w 2002 roku, drugi pod względem długości szlak konny w Polsce, biegnie przez Biebrzański Park Narodowy, Puszczę Augustowską, Wigierski Park Narodowy, a od 2005 roku także przez część Mazur. Szlak stanowi ciąg dróg i ścieżek przeznaczonych do jazdy konnej. Jego powstanie stworzyło możliwości prawne do poruszania się koni wierzchowych po terenach Lasów Państwowych oraz parków narodowych. Noclegi zorganizowane są w stadninach prowadzonych przez nadleśnictwa oraz w gospodarstwach agroturystycznych. Organizowane są rajdy Szlakiem Konnym Puszczy Augustowskiej. To 246 km dróg i ścieżek prowadzących przez najciekawsze przyrodniczo miejsca. Trasa rozpoczyna się od leśniczówki Grzędy, biegnie przez Puszczę Augustowską do Wigierskiego Parku Narodowego. Wiele odcinków to piaszczyste dukty leśne pozwalające na cwał. W Nadleśnictwie Szczerba przez cały dzień jazdy można nie spotkać człowieka. Od września niektóre stadniny organizują 3-, 5- i 7-dniowe rajdy, gdzie każdy uczestnik ma szansę zdobycia odznaki tzw. Kamienia Milowego Puszczy Augustowskiej w różnych kolorach, w zależności od stopnia trudności trasy. Najtrudniejszy jest pięciodniowy dniowy Rajd Zimowy organizowany między Bożym Narodzeniem i Nowym Rokiem.

Samorząd Powiatu Augustowskiego (Członek PROT) ul. 3 Maja 29, 16-300 Augustów tel. 87 643 96 50 www.augustowski.home.pl 46

www.um.rajgrod.pl Wzmianki o grodzie Raj zbudowanym na wyspie, na wzniesieniu nazywanym dzisiaj Górą Zamkową, pochodzą z X wieku. Był on siedzibą plemienia jaćwieskiego – Zlinców, strzegącego szlaku handlowego prowadzącego z Mazowsza w głąb ziem jaćwieskich. W XVI wieku Rajgród otrzymał prawa miejskie, a w XVII król Jan III Sobieski poszerzył je także o prawa magdeburskie. Został poważnie zniszczony przez Szwedów (1656), a później Tatarów. Do rozbiorów – było to miasto królewskie. Rajgród leży nad jeziorem Rajgrodzkim. Oddalone niespełna 30 km od Augustowa – to drugie co do wielkości jezioro w województwie. Wyróżnia się rozbudowaną linią brzegową, ciekawie ukształtowanymi, wydłużonymi odnogami. Na jeziorze znajduje się kilka podmokłych wysepek. Cały kompleks jezior rajgrodzkich objęty jest strefą ciszy, co czyni go idealnym do uprawiania żeglarstwa. Jest też chętnie odwiedzany przez wędkarzy, a to za sprawą okoni, szczupaków, leszczy, a nawet węgorzy, które kryją się w jego toniach. Nic więc dziwnego, że powstały tutaj liczne ośrodki wczasowe, gospodarstwa agroturystyczne, pensjonaty oraz przystanie żeglarskie. Przystań w Rajgrodzie dostosowana jest dla osób niepełnosprawnych jeżdżących na wózkach inwalidzkich. W połączeniu z odpowiednimi jachtami (jedynymi tego typu w Europie) umożliwia to ludziom na wózkach nie tylko rekreacyjne uprawianie żeglarstwa, ale i organizowanie regat. W lipcu każdego roku zapraszamy wszystkich żeglarzy, także niepełnosprawnych, na Regaty o Błękitną Wstęgę Jeziora Rajgrodzkiego. Rajgród. Góra Zamkowa

Rajgród - lato na żaglach

Rajgród – lato na żaglach

Dolina Biebrzy Biebrza jest rzeką niepokorną. Czasem wychodzi z siebie. Właściwie co roku – wiosną. Rozlewa wtedy swe wody daleko poza koryto, podpływa pod domy, zakrywa fragmenty dróg, straszy. Ale mieszkańcy doliny Biebrzy znają jej naturę. Spokojnie, to minie. Na linii horyzontu błękit rozlewisk jednoczy się z niebem. Słońce i białe, śmietankowe chmury przeglądają się w mokradłach. Biebrzański Park Narodowy chroni rozległe i prawie niezmienione dolinowe torfowiska z unikalną różnorodnością gatunków roślin, ptaków i innych zwierząt oraz naturalnych ekosystemów. Jeszcze w latach 70. istniały pomysły, by dolinę Biebrzy przynajmniej w części zmeliorować. Plany upadły i w 1993 roku utworzono tutaj największy polski park narodowy, który dwa lata później wpisano na listę międzynarodowej konwencji Ramsar. Chroniona dolina rzeki ma długość ponad 100 km, a jej szerokość w południowym basenie osiąga ponad 30 km. Wiosną rozlewiska Biebrzy gromadzą więcej wody niż największe zapory na Wiśle! Malownicze tereny bagienne, wielobarwny dywan roślin oraz bogactwo świata roślin, zwierząt i grzybów stanowią jego niepodważalną wartość. Wiosną, gdy rzeka występuje z brzegów, na rozlewiskach pojawiają się ptaki powracające ze swych dalekich wędrówek. Na terenie bagien biebrzańskich jest ich – bagatela! – około 270 gatunków. Ponadto dolina Biebrzy jest największą ostoją łosia w Polsce, którego można spotkać jadąc „Carskim Traktem”. Zadomowiły się także wilki, bobry i wydry.

Punkt Informacji Turystycznej **** Biebrzański Park Narodowy Osowiec-Twierdza 8, 19-110 Goniądz tel. 85 738 30 35, 738 06 20 w. 243 www.biebrza.org.pl

Wieże i punkty widokowe. W najciekawszych miejscach parku ustawiono ponad dwadzieścia wież i platform widokowych. Godne polecenia dla zwiedzających są drewniane kładki poprowadzone przez mokradła i torfowiska. Są one zlokalizowane w okolicy Osowca, na Grzędach oraz na Bagnie Ławki. Wiosenne rozlewiska oraz przyloty setek ptaków najlepiej oglądać z wież w Brzostowie i Burzynie oraz naturalnych punktów widokowych: grodziska w Samborach (ujście Biebrzy do Narwi, polecamy zwłaszcza o wschodzie słońca) i na Górze Strękowej (wspaniałe zachody). 49

Dolina Biebrzy

„Carski Trakt” (niegdyś strategiczna droga-grobla przecinająca dolny basen Biebrzy) jest znakomitym miejscem, z którego można rozpocząć podglądanie biebrzańskiej przyrody. Szczególnie polecanym miejscem jest wieża widokowa i kładka na „Bagnie Ławki”. Tu można zobaczyć i usłyszeć wodniczkę, rzadkiego ptaka torfowisk niskich. To tu, pod koniec sierpnia, rozgrywane są Mistrzostwa Europy w Koszeniu Bagiennych Łąk „Biebrzańskie Sianokosy”. W parku udostępnianych jest aż 600 km szlaków pieszych i rowerowych oraz 14 ścieżek przyrodniczych. Udostępniony również jest szlak wodny Biebrzą i jej dopływami, jednak należy przestrzegać ograniczeń wynikających z zasad ochrony przyrody. Obowiązuje m.in. zakaz płoszenia zwierząt, a biwakowanie na „Białym Grądzie” dozwolone jest od 24 czerwca. Zakochani w Biebrzy – zarówno mieszkający tu z dziada pradziada, jak i ci, którzy spędzają tu każdą wolną chwilę podglądając przyrodę, czy fotografując, nazywają siebie „biebrzniętymi”. Jak bardzo rozległy jest Biebrzański Park Narodowy świadczy jego położenie na terenie 14 gmin i 5 powiatów. Będąc w pobliżu parku nie sposób ominąć takich miejsc jak geometryczny środek Europy w Suchowoli, Muzeum Pisanki w Lipsku, czy leżący kilka kilometrów od źródeł Biebrzy Różanystok – jedno z najważniejszych sanktuariów maryjnych w województwie. Burzliwą historię tych ziem można poznać zwiedzając Muzeum Twierdzy Osowiec. Sztabin to z kolei wspaniała historia hrabiego Karola Brzostowskiego, który wyprzedził swoją epokę o kilkadziesiąt lat. Burzliwą, ponad 400-letnią historię mają takie miejscowości, jak: Nowy Dwór, Kamienna, Goniądz, Trzcianne czy Radziłów, gdzie przenikają się wypływy kultury polskiej, litewskiej, ruskiej, pruskiej i żydowskiej. Batalion – symbol Biebrzańskiego Parku Narodowego Flagowym ptakiem Biebrzańskiego Parku Narodowego jest batalion. Podczas wiosennych przelotów liczące setki osobników stada tych ptaków odbywają tu nad Biebrzą swoiste misterium przyrody. Pozorne walki samców przystrojonych w niepowtarzalne wzory różnokolorowych piór wokół głowy zwanych kryzą przyciągają nad Biebrzę wielu miłośników ptaków z całej Europy. Nad Biebrzą można tez zobaczyć inne rzadkie gatunki ptaków m.in.: cietrzewia, dubelta, podróżniczka, a z ptaków szponiastych: błotniaka stawowego i łąkowego, bielika, czy orlika krzykliwego lub grubodziobego.

Muzeum i trasy turystyczne Twierdzy Osowiec Twierdza Osowiec – rosyjska twierdza z II połowy XIX wieku, usytuowana na jedynej przeprawie przez bagna biebrzańskie, w zwężeniu doliny Biebrzy. Znana jest z 6,5-miesięcznej obrony podczas I wojny światowej. Nigdy nie została zdobyta – stąd jej późniejsze obiegowe określenie rosyjskie” Verdun”. Twierdza to najcenniejszy, obok Kanału Augustowskiego, obiekt zabytkowy na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Muzeum Twierdzy Osowiec oraz trasy turystyczne Fortu I znajdują się na terenie jednostki Wojska Polskiego. Zwiedzanie tych obiektów może odbywać w zorganizowanych grupach, wyłącznie z przewodnikiem Osowieckiego Towarzystwa Fortyfikacyjnego. Na Forcie I (Centralnym) udostępnione są trasy turystyczne, których przejście zajmuje od 2 do 9 godzin. Zwiedzanie odbywa się wyłącznie z przewodnikiem. Na trasie można obejrzeć: Muzeum Twierdzy Osowiec, podziemia, budowle fortyfikacyjne oraz wiele ciekawostek przyrodniczych. Muzeum Twierdzy Osowiec posiada zbiór militariów od czasów carskich do współczesnych. Eksponowane są one wewnątrz historycznych koszar oraz na pobliskim placu

Osowieckie Towarzystwo Fortyfikacyjne (Członek PROT) Osowiec-Twierdza, 19-110 Goniądz gsm. 600 941 954 www.biebrza.org.pl 50

Dolina Biebrzy Sercem Biebrzy jest położone na wysokiej skarpie miasto Goniądz wzmiankowane już w 1358 r. Ze względu na strategiczne położenie był przedmiotem licznych sporów i walk pomiędzy książętami mazowieckimi a Litwą (XIV/XV w.) Przyległe, bogate puszcze sprowadzały na łowy króla Jagiełłę i wielu innych monarchów. Prawa miejskie magdeburskie Goniądz uzyskał w 1547 r. Przez długi czas miasto pełniło rolę portu rzecznego. Z północnego Podlasia spławiano produkty leśne i rolne do Gdańska. Po wojnach szwedzkich miasto bardzo podupadło i dopiero budowa linii kolejowej Brześć–Grajewo ożywiła jego gospodarkę. Warto tu zobaczyć: pierwotny układ urbanistyczny – czworoboczny rynek z odchodzącymi sześcioma ulicami, kościól parafialny (powstał z fundacji księcia Witolda przed 1430 r.,zniszczony podczas potopu szwedzkiego i wielokrotnie odbudowywany), neogotycką kaplicę cmentarną i kapliczkę z 1864 r. zbudowaną na najwyższym wzniesieniu Goniądza.

Samorząd Miasta Goniądz (Członek PROT) Pl. 11-go Listopada 38, 19-110 Goniądz tel. 85 738 00 43, fax 738 03 07 www.goniadz.pl W Goniądzu malowniczo nad rzeką Biebrzą położony jest obiekt noclegowo-gastronomiczny „Zbyszko”. Oferuje 50 miejsc noclegowych w pokojach 1,2,3,4-osobowych. Wszystkie pokoje z TV Sat, bezpłatnym internetem bezprzewodowym WI-FI. ”Zbyszko” w Goniądzu to znakomite miejsce wypadowe na biebrzańskie bagna do rezerwatu fauny i flory. Tu zachowały się trudno dostępne uroczyska z niespotykaną ilością zwierzyny i ptactwa. To raj dla żądnych przygód turystów, przyrodników i ornitologów.

Zbyszko w Goniądzu (Członek PROT) ul. Św. Rozalii 13, 19-110 Goniądz tel./fax 85 738-00-74 www.zbyszko.com

Będąc nad Biebrzą dobrze jest poznać mieszkańców doliny zakochanych w rzece, ich życzliwość dla turystów i szacunek dla natury. Wystarczy zatrzymać się w gospodarstwie agroturystycznym. W wyborze kwatery pomogą Biebrzańsko-Narwiańskie Towarzystwo Agroturystyczne „Łoś” oraz Stowarzyszenie Agroturystyczne „Raj Bobra”. Gospodarze kwater współorganizują wycieczki piesze, rowerowe, konne, kajakowe oraz bryczkami. Wskazują najciekawsze trasy, udostępniają mapy oraz udzielają informacji na temat najpiękniejszych miejsc i obiektów do zwiedzania. Gospodynie rozpieszczają gości smacznymi posiłkami. W wielu kwaterach mówi się po angielsku.

Biebrzańsko-Narwiańskie Towarzystwo Agroturystyczne „Łoś” (Czonek PROT) ul. Czarnieckiego 191, 18-430 Wizna tel. 86 219 64 89, gsm. 668 819 508 www.los.bramanabagna.pl Stowarzyszenie Agroturystyczne „Raj Bobra” (Członek PROT) ul. Tysiąclecia 23B, 19-100 Mońki tel. 85 716 23 01 www.rajbobra.pl

Na wybranych szlakach turystycznych Na obszarze BPN i jego otuliny istnieje ponad 600 km szlaków turystycznych – pieszych, rowerowych i kajakowych. Nad Biebrzę przyjeżdża się, by być bliżej natury, spędzić czas w ciszy przerywanej jedynie ptasim śpiewem. Z myślą o ekoturystach opracowano tu znakomite trasy kajakowe, ścieżki dla rowerzystów oraz piechurów, utworzono specjalne ścieżki edukacyjne. Biebrzański Park Narodowy proponuje np. spacer kładkami wśród bagien w Osowcu (2,2 km.), wycieczkę po Grobli Honczarowskiej (3,3 km.) lub w Brzeziny Kapickie (4,2 km.) Przy szlakach wybudowano wieże i pomosty widokowe oraz położono kładki, ułatwiające przejście przez grząskie tereny. Biebrza to raj dla podglądaczy ptaków. Z myślą o nich przygotowana została np. wyprawa „Tropem bataliona” połączona z obserwacją i poznaniem tej najważniejszej osobliwości ornitologicznej bagien biebrzańskich. Ptaki świetnie się też tropi, sunąc wolno kajakiem, tradycyjną pychówką lub... tratwą. Z tej perspektywy rozciągają się doskonałe widoki na dziki krajobraz BPN. W ciągu kilku godzin można przepłynąć z nurtem rzeki około 6 km, jeśli na pokładzie jest przynajmniej dwóch mężczyzn zdolnych do manewrowania tratwą. Szlak „Okółkiem wokół Żarowia” to wycieczka po rzece łodzią-pychówką z flisakiem. Ci, którzy chcą ogarnąć cały bezmiar wody, mogą skorzystać z oferty przelotu nad Biebrzą balonem. www.benkowski.pl 52

To platforma o powierzchni 18 m², na której ustawiony jest domek z pryczą (2-3 osobową). Przed domkiem mamy stół z ławkami, który po rozłożeniu i spuszczeniu rolet tworzy kolejne 2-3 miejsca do spania. Całość wykończona płaskim dachem, który tworzy taras widokowy, miejsce do opalania i leniuchowania. Chcąc się przemieszczać, należy używać wioseł lub pychów (długich drągów), którymi odbijamy się od dna lub brzegów. Na wyposażeniu tratwy turyści otrzymują m.in.: stół, taras obserwacyjny, grill, 2-os. namiot. Spływ daje możliwość całkowitego relaksu – goście sami narzucają tempo, organizują postoje i noclegi. Pierwszym organizatorem spływów tratwami po Biebrzy było Gospodarstwo „DOLINA BIEBRZY”. www.turystyka-biebrza.pl, www.tratwy.pl Oparta na tratwach biebrzańskich propozycja Biura Turystyki Aktywnej La-Ventura „Dolina i Bagna Biebrzy – Ostoja Dzikiej Przyrody” (www.la-ventura.pl) została uznana przez Polską Organizację Turystyczną za Najlepszą Europejską Destynację Turystyczną EDEN 2010.

Punkt Informacji Turystycznej** Ośrodek Wypoczynkowy „Biebrza” ul. Polna 50, 16-310 Sztabin tel. 87 641 21 79, gsm. 603 225 100 www.turystyka-biebrza.pl www.tratwy.pl

Spływ kajakowy rzeką Biebrzą To najbardziej naturalny szlak turystyczny regionu. Możemy go rozpocząć w Lipsku, a skończyć w Wiźnie nad Narwią. Jego 140-kilometrową trasę da się pokonać w ciągu 7 dni. Spływ można rozpocząć także w Augustowie – kontynuując wyprawę kajakową Kanałem Augustowskim. Płynąc z biegiem rzeki można zaobserwować, jak się zmienia Biebrza. Na północy – od źródeł do przewężenia w rejonie Sztabina – płyniemy kotliną o wysokich brzegach, praktycznie bez lasów, z użytkowanymi rolniczo łąkami. Szuwary porastają tylko bezpośrednią okolicę rzeki. Basen środkowy, położony między Sztabinem, a twierdzą w Osowcu, to rozległy bagnisty i łaski obszar pokryty grubą warstwą torfu. Rzeka płynie bliżej południowej, wyraźnej krawędzi basenu tworzonej przez wysoczyznę, na której rozłożyły się nadrzeczne miejscowości – największa z nich to Goniądz. Basen południowy zaczyna się od twierdzy w Osowcu i sięga po ujście Biebrzy do Narwi. Zachodnie brzegi basenu są wysokie, miejscami wręcz strome, wschodnie zaś niskie i płaskie. Ta część Kotliny Biebrzańskiej najpełniej zachowała swój pierwotny dziki charakter, ślady ingerencji człowieka są tu niemal niewidoczne. Szczególnie liczne są tu meandry starorzeczy, przecinające podmokłe torfowiska, z których wyłaniają się porośnięte lasem piaszczyste wzniesienia zwane grądami. Warto też, podczas kolejnej wizyty w dolinie Biebrzy przepłynąć kajakiem jej dopływy. Też mogą dostarczyć równie dużych wrażeń. 53

Dolina Biebrzy

Tratwa biebrzańska ...

Szlaki piesze Szlaki piesze często w okresie wiosennych rozlewisk są trudne do przebycia, jednak niezwykle interesujące dla miłośników ptaków. W kilkunastu miejscach przy szlakach ustawione są wieże obserwacyjne, z których można podziwiać wspaniałe i niezapomniane krajobrazy doliny Biebrzy oraz dostrzec wiele osobliwości świata zwierząt, w tym rzadkie gatunki ptaków i oczywiście łosie. Atrakcją Biebrzańskiego Parku Narodowego są szlaki turystyczne w basenie środkowym, rozpoczynające się przy leśniczówce Grzędy (15 km od miejscowości Tama usytuowanej przy drodze krajowej Grajewo – Augustów). Szlak czerwony (obwodnica) liczy 18 km. Grupy zorganizowane pod opieką przewodnika mogą dojechać do uroczyska Nowy Świat. Do platformy widokowej i wieży widokowej na Wilczej Górze prowadzi ścieżka dydaktyczna „Wydmy” z rozległą panoramą na bagna basenu środkowego oraz możliwością obserwacji łosi.

Szlaki rowerowe Efektem współpracy i gospodarności pięciu biebrzańskich gospodarstw agroturystycznych jest produkt pn. „Piątka znad Biebrzy”. Jedną z ich propozycji jest szlak rowerowy „Dookoła centrum Europy” w 5 dni. Trasa wynosi od 87 do 191 km (kilka wariantów do wyboru). „Piątka znad Biebrzy” opracowała i wydała mapki z opisem 2 tras rowerowych, zapewniając również przewodnika turystycznego, bazę żywieniowo-noclegową i szereg atrakcji turystycznych. Wśród wielu tras rowerowych na szczególną uwagę zasługuje „Podlaski Szlak Bociani”. Rozpoczynający się w Białowieży szlak łączy cztery parki narodowe i kończy się w Stańczykach. Szlak rowerowy R -11 EURO Velo (zielony). Odcinek: WIZNA Burzyn -Brzostowo -Radziłów - Klimaszewnica - Białaszewo - Okół - Ruda - Modzelówka - Pieńczykówek - Stoczek - Ciszewo -Kuligi - „Las Grzędy” - Woznawieś - Orzechówka - Tajenko - ŚLUZA SOSNOWO – 106,4 km Aby ułatwić turystom, rodzinom z dziećmi oraz młodzieży szkolnej poznanie walorów przyrodniczych oraz różnych gatunków roślin i zwierząt, na terenie parku utworzono sieć ścieżek edukacyjnych zagospodarowanych w wieże, pomosty widokowe oraz kładki. Polska Organizacja Turystyczna przyznała Biebrzańskiemu Parkowi Narodowemu za sieć ścieżek edukacyjnych Certyfikat „Najlepszy Produkt Turystyczny 2005”. Niewielki odcinek Szlaku Konnego Puszczy Augustowskiej i Mazur przebiega przez tereny Biebrzańskiego Parku Narodowego do leśniczówki Grzędy i nosi imię Leśnika Kawale54

Kultura i natura W maju i sierpniu nad Biebrzą organizowane są Biebrzańskie Targi Wytwórczości i Sztuki Ludowej. Jest to okazja, by zobaczyć i kupić wyroby lokalnych artystów. W trakcie Targów ogłaszany jest konkurs na wyroby regionalne, występy zespołów artystycznych, można zwiedzić Muzeum Twierdzy Osowiec i spróbować potraw regionalnych. We wrześniu zapraszamy na „Biebrzańskie Sianokosy” w Biebrzańskim Parku Narodowym. Zawody polegają na koszeniu łąk kosami, jak to za dawnych lat robili rolnicy nad Biebrzą. Zarastanie łąk krzewami i trzciną spowodowałoby wycofywanie się ptaków typowych dla terenów otwartych oraz utratę cennych i rzadkich roślin. Nad Biebrzą ludzie żyją w zgodzie z naturą i rytmem wyznaczonym przez pory roku. Wypasają bydło, uprawiają tytoń, w czerwcu koszą podmokłe łąki, niedostępne w innych miesiącach, łowią ryby, zbierają żurawiny i grzyby. Panuje spokój. Dlatego coraz więcej osób ucieka z gwarnych miast do tego zakątka Polski. Między innymi z myślą o nich stworzono Zagrodę Kuwasy. Jest to idealne miejsce dla osób kochających przyrodę i aktywny wypoczynek, a jednocześnie oczekujących wysokiego standardu pobytu. To stylowy pensjonat na 60 miejsc, usytuowany tuż przy najcenniejszych obszarach Biebrzańskiego Parku Narodowego. Ze względu na smaczną kuchnię i oferowane atrakcje pensjonat jest chętnie odwiedzany przez gości indywidualnych, w tym przez rodziny z dziećmi, jak i stanowi ulubiony cel wyjazdów integracyjnych i szkoleń dla firm.

Zagroda Kuwasy (Członek PROT) Woźnawieś 30 A, 19-206 Rajgród tel. 86 273 35 20 www.zagrodakuwasy.pl

W miejscu, w którym Biebrza wpada do Narwi tworząc malownicze rozlewiska, Lokalna Organizacja Turystyczna „Brama na Bagna” oferuje gościom wypoczynek na łonie natury i w zgodzie z jej naturalnym rytmem. Ośrodek „Brama na Bagna” w Strękowej Górze nad Narwią zaprasza do izby regionalnej, Punktu Informacji Turystycznej oraz wypożyczalni kajaków i rowerów. Stąd początek bierze ścieżka przyrodnicza „Meandrami Narwi” oraz szlak rowerowy i kajakowy. Na miejscu szczegółowe mapy terenu i szlaków turystycznych, 55

Dolina Biebrzy

rzysty Nadleśniczego Antoniego Puszeta. To obecnie najdłuższy w Polsce szlak do turystyki jeździeckiej. Ponad 400 km ścieżek konnych prowadzi od Wigierskiego PN, przez lasy Nadleśnictw Suwałki, Szczebra, Płaska, Augustów, Rajgród, Ełk i Drygały do okolic Orzysza.

pole namiotowe i dostęp do Internetu. Dla grup zorganizowanych – „zielone szkoły” i zajęcia edukacji ekologicznej. Więcej na stronie www.bramanabagna.pl. Do Państwa dyspozycji pozostaje grupa znawców Biebrzy:

Lokalna Organizacja Turystyczna „Brama na Bagna” (Członek PROT) Strękowa Góra 24, 16-075 Zawady tel. 85 738 43 33 www.bramanabagna.pl

Radziłów To dawne miasto książęce, a później królewskie. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1444 roku. Nadania praw miejskich dokonali książęta mazowieccy w 1466 roku. Po III rozbiorze miasto przeszło w ręce Prus, a po traktacie w Tylży znalazło się w granicach Cesarstwa Rosyjskiego. W 1870 roku Radziłów utracił prawa miejskie. Dziś to miejscowość gminna, położona przy ujściu Słuczy do Kubry, na dużej wyspie otoczonej bagnami Wissy i Słuczy, w pobliżu średniowiecznego grodu (obecnie grodzisko przy wsi Pieńki -Grodzisko), który strzegł przeprawy na Kubrę i Wissę, na historycznym trakcie handlowym z Mazowsza do Prus i Grodna. Gmina Radziłów to między innymi: zabytki, cykliczna regionalna impreza folklorystyczna – „Zapusty Radziłowskie” oraz największy w Polsce Biebrzański Park Narodowy. Wyjątkowe walory krajobrazowe gminy oraz niespotykana flora i fauna czynią to miejsce rajem dla przyrodników oraz osób szukających spokoju. Inne atrakcje, to m.in.: kościół w Kramarzewie zbudowany z drewna, wykonany w stylu późnobarokowym - we wnętrzu - osiemnastowieczna ambona w kształcie łodzi, kościół w Słuczu - trójnawowy z czworoboczną wieżą; kryje w sobie wyposażenie neogotyckie z elementami neoromańskimi oraz zespół dworsko-pałacowy w Słuczu - murowany dwór z 1894 roku zbudowany w stylu klasycznym.

Samorząd Gminy Radziłów (Członek PROT) Plac 500 lecia 14, 19-213 Radziłów tel. 86 273 60 01 www.gminaradzilow.pl 56

Narew - “Polska Amazonia”

Narew – „Polska Amazonia” Około cztery tysiące lat temu Narew wystąpiła z brzegów zalewając całą dolinę. Zaczęła płynąć wieloma drogami jednocześnie tworząc skomplikowany system rzeczny, prawdziwy wodny labirynt. Dziś, patrząc na rzekę z lotu ptaka, widzimy układ splątanych koryt, na przemian łączących się i rozdzielających, przypominających nieco pajęczynę. W trosce o ochronę naturalnej bagiennej doliny rzecznej i procesów w niej zachodzących w 1996 roku stworzono w województwie podlaskim Narwiański Park Narodowy o powierzchni 6 810 ha i otulinie (strefie ochronnej) na obszarze 15 408 ha. Płynąc wieloma korytami Narew tworzy w granicach Parku niepowtarzalną sieć. Jest to prawdziwy ptasi raj, na co wskazuje występowanie 203 gatunków, wśród nich 28 zagrożonych w skali światowej lub europejskiej. Dobrą okazją do obserwacji ptaków w ich naturalnym środowisku są spływy kajakowe i łodziami na terenie Parku. Pośród malowniczych szlaków wodnych proponujemy między innymi 12,5-kilometrowy „Kajakiem wokół Kurowa”, który prowadzi przez jeden z najciekawszych fragmentów Parku, obok reduty „Koziołek” z XVI w., położonej na bagnach oraz „zerwanego mostu” pod Kruszewem. Na okolicznych łąkach, pod koniec lata, widzimy wznoszące się wysokie kopce siana, jakby wyjęte z obrazów Moneta. Wokół – cisza i sielski spokój. Osoby, które mają więcej czasu wolnego i lubią wyzwania zapraszamy do „Narwiańskiego Labiryntu” – szlaku wodnego o długości 45 km. Prowadzi on przez cały Narwiański Park Narodowy i zazwyczaj potrzeba 2-3 dni by go pokonać. Po drodze mijamy wsie i miasteczka: Suraż, Uhowo, Bokiny, Topilec, Izbiszcze, Waniewo, Kurowo. W wielu z nich pozostały tradycyjne drewniane zagrody i budynki wiejskie kryte strzechą, studnie z żurawiem, drewniane wiatraki, stare krzyże przydrożne i bielone kapliczki z kolorowymi kwiatami – dziedzictwo historyczne. 57

Siedziba NPN mieści się w zabytkowym dworku w Kurowie, położonym w pięknym parku, przez który przebiega ścieżka przyrodnicza „Kładka wśród bagien”. Symbol Parku to błotniak stawowy.

Narwiański Park Narodowy Kurowo 10, 18 - 204 Kobylin Borzymy tel./fax 85 718 14 17 www.npn.pl

Kładka przyrodnicza Śliwno–Waniewo (w wieku XV Korona–Litwa) Pomiędzy miejscowościami Waniewo i Śliwno zbudowano kładkę przyrodniczą o długości 1025 m, która pozwala wielu odwiedzającym na dotarcie do serca Parku bez konieczności korzystania z łodzi lub kajaka. Niewątpliwą atrakcją tej ścieżki jest przeprawa przez liczne w tym miejscu koryta rzeczne przy pomocy pływających pomostów umocowanych na linach. Gdzieś pośrodku trasy, w miejscu dawnego zamczyska, znajduje się wieża widokowa, z której można podziwiać panoramę doliny Narwi.

Szlaki wokół parku narodowego Nad Narwią krzyżują się różne szlaki przyrodnicze i historyczne. To zdumiewające, że na tak niewielkim obszarze skumulowało się tak wiele atrakcji. Wędrując z biegiem rzeki możemy przebyć kilka stuleci, spotkać różne narody, 58

Narew - “Polska Amazonia”

zobaczyć cuda natury. Szczególnie polecamy przejażdżki tradycyjnymi łodziami „pychówkami”, które były używane przez mieszkańców regionu do prac gospodarczych. Obrzeża Parku są zagospodarowane w postaci pól biwakowych, kwater agroturystycznych i pensjonatów. Warto się wybrać na Spływ Kajakowy „Pograniczem kultur”. Siedmiodniowy spływ rzeką połączony jest poznawaniem walorów przyrodniczych i kulturowych. Na trasie można odwiedzić trzy parki narodowe: Białowieski, Narwiański i Biebrzański, a także zapoznać się z kulturami: białoruską, ukraińską, polską i żydowską. Spływ z pewnością trafi w gusta wszystkich interesujących się reliktami starych miast i wsi oraz ich wielokulturowością, a także turystów wyspecjalizowanych w turystyce aktywnej. Jest to projekt Stowarzyszenia Gmin Górnej Narwi, który w 2010 roku otrzymał Wyróżnienie Prezesa PROT w etapie regionalnym konkursu „Najlepszy Produkt Turystyczny – Certyfikat POT”. Szlak rowerowy to m.in. Obwodnica Turystyczna Narwiańskiego Parku Narodowego. Trasa w formie zamkniętej pętli o długości 90 km prowadzi wokół NPN i umożliwia aktywny wypoczynek połączony z możliwością zwiedzenia miejscowości na szlaku: Choroszczy, Suraża, Łap, Kurowa i Tykocina, w których znajduje się szereg zabytków, muzeów i innych atrakcji. Obszar Obwodnicy Turystycznej dysponuje dobrze rozwiniętą bazą noclegową i gastronomiczną, jak np. Alumnat w Tykocinie, Dworek Pentowo. Baza jest przygotowana do indywidualnych potrzeb turysty – są hotele, motele, ośrodki wypoczynkowe i schroniska oraz kwatery agroturystyczne, gdzie można skosztować lokalnych specjałów. Szlak Światowida to kolejny szlak rowerowy – zielony, 20 km: Starosielce – Krupniki – Barszczewo – „Szubienica” – Babia Góra – Konowały – Kruszewo (zerwany most). Szlaki piesze: 1/ Zygmunta Glogera – zielony ok. 45 km; 2/ Nadnarwiański – żółty, 30 km; 3/ Włodzimierza Puchalskiego – czerwony, 53 km; 4/ Włókniarzy – niebieski, 75 km. Niedawno opracowany został Szlak Konopielki, nawiązujący do twórczości E. Redlińskiego - tak dla kontrastu z oddalonym od cywilizacji światem Konopielki. Ten szlak samochodowy prowadzi przez Kowale, Zawyki, Doktorce, Lesznię, Zimnochy, Rynki, Średzińskie, Suraż. Po drodze - zagrody z XIX wieku, świątynie i kapliczki, stanowiska archeologiczne. W Surażu, małym miasteczku nad Narwią, w osadzie wczesnośredniowiecznej „Narwia” organizowane są festyny historyczne „Grodzisko” z widowiskowymi pokazami walk wojów, występami zespołu muzyki dawnej, pokazami rzemiosła, jak robienie podpło-

myków, tkactwo, kowalstwo, garncarstwo, bicie monet, obróbka drewna. W programie festynu jest także konkurs łucznictwa, rzut oszczepem, przeciąganie liny. Impreza kończy się zabawą przy ognisku. Aktywny dzień w Dolinie Narwi proponuje Regionalny Oddział PTTK w Białymstoku (Członek PROT) . To jeden z trudniej dostępnych zakątków województwa podlaskiego. Przejazd do Kurowa – tam wszystko się zaczyna. Na wycieczkę składa się spływ kajakowy, który trwa około godziny meandrami „Polskiej Amazonii”. Następnie spacer ścieżką edukacyjną, piknik z degustacją lokalnych produktów, a na koniec zwiedzanie Tykocina nazywanego „Perłą baroku” kryjącego ślady kultury żydowskiej (synagoga). Będąc nad Narwią warto zajrzeć do byłej letniej rezydencji hetmana J. K. Branickiego znajdującej się w Choroszczy, na trasie Warszawa - Białystok. Mały pałacyk bieli się pośród zieleni okalającego go parku z fosami, kanałami wodnymi, romantycznymi alejkami i mostkami. Miejsce to urocze, spokojne, doskonałe na spacer we dwoje.

Urząd Miejski w Choroszczy (Czonek PROT) ul. Dominikańska 2, 16-070 Choroszcz tel. 85 713 22 00 www.choroszcz.pl www.kultura.choroszcz.pl

Ciekawe Miejsca Ptasia Osada – położona jest w malowniczej dolinie Narwi, nieopodal wsi Ploski, w lesie, 30 km na południe od Białegostoku. Tutaj las spotyka się z piękną i dziką rzeką Narew. Cisza, spokój, szelest traw. Gości rozpieszcza się smaczną kuchnią: babką ziemniaczaną, sękaczami, pierogami. W sezonie letnim organizowane są: jazda konna, przejażdżki rowerowe, spływy kajakowe, gra w badmintona, siatkówkę plażową, a jesienią wyprawy do lasu na grzyby. Wieczorami można korzystać z tarasu z widokiem na rzekę, sali biesiadnej z restauracją i barem, ruskiej bani, sauny, sali bilardowej. Kameralne, komfortowe miejsce, jakim jest Ptasia Osada położona na styku lasu i rzeki, stwarza doskonałe warunki do relaksu i rekreacji, ale też do pracy twórczej, integracji grup i budowania zespołu.

„Ptasia Osada” (Członek PROT) 17-130 Ploski tel. 85 731 73 99, gsm. 691 112 391 www.ptasiaosada.pl

Narew - “Polska Amazonia”

W miasteczku jest też piękny kościół katolicki z relikwiami świętego Kandyda i cerkiew prawosławna. Zwiedzenie najciekawszych miejsc tej okolicy umożliwiają szlaki turystyczne: piesze, rowerowe, kajakowe lub narciarskie. Gmina Choroszcz otrzymała polskie nagrody i wyróżnienia: Najtańszy Urząd 2006, Gmina Fair Play 2006/7/8/9, Najlepsza Gmina Miejska 2005/6/7/8/9, Podlaska Gmina Marzeń 2004, Teraz Polska 2008/9, Samorząd Przyjazny Przedsiębiorczości 2008, prestiżowe wyróżnienie Razem Budujemy Sukces 2011. W sierpniu każdego roku organizowany jest tu Jarmark Dominikański – chociaż dziś w Choroszczy Dominikanów już nie ma, to coroczny jarmark nawiązuje właśnie do tradycji tego zakonu. Dominikanie byli w Choroszczy od XVII wieku, a w XIX zostali usunięci z miasteczka przez cara. Tradycja dominikańska wróciła tu w 1989 r. Prezentacja wyrobów ludowych, swojskie jadło huczne imprezy z muzyką, koncertami, wyborami najpiękniejszej kobiety i tańcami pod gołym niebem – to obowiązujący każdego roku program jarmarku.

Tykocin – podlaska perła baroku www.um.tykocin.wrotapodlasia.pl Tykocin leży nad rzeką Narew, trzydzieści kilometrów od Białegostoku, na szlaku Podlaskiego Szlaku Bocianiego. Dziś cichy i spokojny, przed wiekami tętnił życiem. Tykocin założył w 1425 r. książę Janusz Mazowiecki. Malownicze starorzecze Narwi, rozlewiska Biebrzy, Puszcza Knyszyńska jako doskonałe miejsce polowań urzekły króla Polski Zygmunta Augusta, który w XVI wieku zbudował tu zamek. Powstała twierdza na planie zbliżonym do trapezu z dziedzińcem i czterema wieżami w narożach. W XVI i XVII wieku była to jedna z najpotężniejszych twierdz nizinnych w Polsce. Król przeniósł do zamku tykocińskiego główny arsenał koronny, skarbiec i bibliotekę. Właśnie tu w 1705 r. kolejny władca August II Mocny ustanowił Order Orła Białego – najstarsze i najwyższe odznaczenie państwowe Rzeczypospolitej Polskiej. Na przestrzeni wieków zamek w Tykocinie ucierpiał z powodu pożarów i powodzi. W czasie pierwszej wojny światowej twierdzę królewską ostatecznie zburzono, przez wiele lat widać było jedynie ruiny bastionów i fortyfikacji. Teraźniejszość przyniosła jednak pozytywne zmiany. Zgodnie z duchem czasów prywatny przedsiębiorca przekształcił nieistniejący zamek w hotel i centrum konferencyjne. Gotowa jest część warowni, zachodnie skrzydło kamienicy zamkowej w stylu późnego gotyku. Ma 1000 m² i mury grubości 120 cm. Na prawym brzegu Narwi ożywa twierdza królewska. Patrząc na nową bryłę z czerwonej cegły łatwo zobaczyć oczyma wyobraźni króla ze świtą, usłyszeć tętent pędzących koni. A ponieważ historia lubi się powtarzać, mamy nadzieję, że znów nastała epoka świetności zamku, jego pełnego rozkwitu. Miłośnicy historii chętnie zjeżdżają do Tykocina na rekonstrukcję bitwy o zamek tykociński z 1657 roku, kiedy to wojska polsko-litewskie odbiły go Szwedom. Impreza odbywa się w maju. W połowie XVIII wieku Tykocin kwitł. Miasteczko przeszło w posiadanie Branickich, właścicieli Białegostoku i wkrótce, dzięki nowym inwestycjom zostało nazwane perłą baroku. W kościele św. Trójcy w Tykocinie zbudowanym w latach 1741-1750 lśnią do dziś barokowo-rokokowe złote ozdoby, pozłacany ołtarz, ambona i organy z 1760 r., zdumiewa malarstwo iluzjonistyczne, na ścianach łudzą wzrok reliefy postaci apostołów. Na ścianach po obu stronach wejścia widnieją dwa portrety małżonków Branickich – Jana Klemensa i Izabeli, autorstwa Antoniego Tallmana. Obok mieści się Alumnat – dawny szpital dla inwalidów wojennych, w okresie międzywojennym dom dla najuboższych. Wybudowany w latach 1633-1639 jest jedynym takim zabytkiem w Polsce. Można tu przenocować i zjeść mając spokojne wody Narwi za oknem niemal na wyciągnięcie dłoni. Vis-à-vis kościoła, na rozległym rynku widzimy drugi świecki pomnik w Polsce 62

Tykocin- podlaska perła baroku

z 1763 roku, dłuta francuskiego rzeźbiarza Pierre de Coudray. Dwumetrowa rzeźba, umieszczona na cokole, przedstawia hetmana Stefana Czarnieckiego w stroju szlacheckim, ze złotą buławą w podniesionej ręce. Łacińskie napisy poświęcone są Czarnieckiemu i fundatorowi pomnika Janowi Klemensowi Branickiemu. Stąd już tylko kilka kroków do jednego z najciekawszych miejsc w Tykocinie – synagogi żydowskiej z 1642 roku. Żydzi, stanowiący niemal połowę mieszkańców Tykocina, mieli tu swoje apteki, sklepy, słynęli z produkcji tałesów - szali modlitewnych. Katoliccy chłopi mieszkali obok, zajmując się rolnictwem. Różne religie, różne kultury, jedno miasto – dawniej obraz typowy dla regionu. Dziś po społeczności żydowskiej pozostała świątynia, pamiątki religijne i świeckie, Dom Talmudyczny. Dziś, to siedziba Muzeum. Prezentuje ono pamiątki historii Tykocina, w tym zabytki kultury żydowskiej, która rozwijała się tutaj przez ponad czterysta lat. www.muzeum.bialystok.pl W byłym Domu Talmudycznym otwarta jest także galeria malarska lokalnego twórcy Zygmunta Bujnowskiego, Gabinet Zygmunta Glogera – autora Encyklopedii staropolskiej ilustrowanej (1900-1903), cennego przewodnika po kulturze staropolskiej. W suterenie Domu Talmudycznego znajduje się restauracja żydowska „Tejsza”. Tejsza w języku jidysz znaczy koza. Zwierzę to było w tradycji Żydów podlaskich uważane za symbol szczęścia i dobrobytu. Zabytkowa synagoga w Tykocinie od kilku lat przybliża charakter wielu żydowskich świąt, m.in. Purim, Sukot, Chanuka. Spacerując po Tykocinie warto zajrzeć także do Zespołu Klasztornego Bernardynów powstałego w latach 1771-1790 dzięki inicjatywie Jana Klemensa Branickiego. Dziś zanurzony w ciszy i spokoju mieści w sobie Dom Pomocy Społecznej. Chlubą Tykocina jest Tykociński Teatr Amatorski działający od początku XX w. Spektakle pielęgnujące tradycje żydowskie grane są w synagodze, domu kultury, na ulicach, na rynku. Najmłodszy aktor ma 10 lat, najstarszy... ponad 80! W ramach Nocy Muzeów Teatr przywołuje duchy Żydów. W synagodze żegna szabat - modlitwami, obrzędami, bułkami i winem. Obok Tykocina, przy starorzeczu Narwi znajdują się gościnne Kiermusy stworzone na wzór polskiego domu otwartego. To Jantarowy Kasztel – średniowieczna warownia z salą rycerska komnatami i kapliczką. W ofercie: przejazdy konne, spływy kajakowe, pokazy walk rycerskich itp. W każda pierwszą niedziele miesiąca na Czarciej Polanie swoje rękodzieło prezentują artyści ludowi Podlasia. Jantarowy Kasztel został wyróżniony przez Polska Organizację Turystyczną Certyfikatem w konkursie „Najlepszy Produkt Turystyczny 2008 r.” We wsi Morusy, 2 km od Tykocina, jest pamiątkowa drewniana chata, w której mieszkał Włodzimierz Puchalski (1909-1979), polski reżyser filmów dokumentalnych i oświatowych, pionier filmu przyrodniczego w Polsce. Tytuł jego albumu „Bezkrwawe łowy” wszedł do języka polskiego jako określenie fotografowania ptaków i zwierząt.

Ziemia Łomżyńska Łomża to jedno z najstarszych miast w regionie. Los ułożył je na pięknej skarpie, na brzegu Narwi. Wiosną trzeba przejechać do pobliskiej Starej Łomży, gdzie już w X wieku istniał gród. Pamiątką po tamtych czasach jest olbrzymie grodzisko nazwane Górą Królowej Bony. Po drodze możemy podziwiać szerokie na kilka kilometrów rozlewiska Narwi. Na sąsiednim wzgórzu św. Wawrzyńca powstał w XI wieku pierwszy kościół w północno-wschodnim Mazowszu wybudowany staraniem św. Brunona z Kwerfurtu, skąd wyruszył na wyprawę chrystianizacyjną do Prus i tamże zginął w ok. Giżycka. W samej Łomży warto zwiedzić zabytkową katedrę (1504-1525), Klasztor i Kościoły Panien Benedyktynek, Klasztor i Kościól Ojców Kapicynów (1781-1798); w czasie Świąt Bożego Narodzenia podziwiać tu można najstarszą w regionie ruchomą Łomżyńska Katedra

szopkę), cerkiew z 1877 r. przekształconą na kościół katolicki, rynek wraz z ratuszem, cmentarz – nekropolię trzech różnych religii (rzymskokatolickiej, ewangelicko-augsburskiej i prawosławnej) oraz Muzeum Północno-Mazowieckie z pierwszą w Polsce wystawą bursztynu. Warto też przejść się ulicą Dworną – jedną z piękniejszych w mieście. W promieniu 30 km od Łomży znajdują się zespoły obronne czterech szkół fortecznych: polskiej (Nowogród, Wizna), rosyjskiej (Piątnica – tu forty okazały się szczególnie ważne w 1920 roku podczas obrony Łomży przed bolszewikami oraz w 1939 r.), radzieckiej (Kolno-Nowogród- Zambrów) i niemieckiej (Pisa). Miłośnicy tzw. turystyki pola bitwy mają tu w jednym miejscu ponad 150 schronów. Do legendy przeszła obrona Wizny. Starcie tysiąca obrońców z 40-tysięcznymi wojskami niemieckimi nazywane jest „polskimi Termopilami”. Dowódca – kpt. Raginis wysadził się w bunkrze na Strękowej Górze. Zespół obronny w Piątnicy to forty połączone systemem wałów i fos, układających się w formę amfiteatru. 64

Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie, najstarszy z powstałych w wolnej Polsce, został założony w 1927 roku. Zbiory to około 3 tys. eksponatów, które pochodzą głównie z prywatnych zasobów Adama Chętnika, słynnego muzealnika. Ekspozycja plenerowa, jedna z największych w Europie, nawiązuje do historii kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Składa się z dwóch działów: bartniczo-pszczelarskiego i rolniczego. Dział rolniczy tworzą cztery zagrody kurpiowskie (z czasów od schyłku XVII w. do końca XX w.). Wśród nich są: wiatrak, młyn wodny, kuźnia i olejarnia.

Skansen w Nowogrodzie

Na skraju Puszczy Kurpiowskiej nad rzeką Narew, w sąsiedztwie największego w Polsce Skansenu Kurpiowskiego położony jest Hotel Zbyszko. Hotel oferuje 200 miejsc noclegowych w pokojach 1, 2, 3, i wieloosobowych oraz apartamentach. Wszystkie pokoje z TV Sat i bezpłatnym Internetem bezprzewodowym WI-FI. Doskonała restauracja ze specjałami kuchni kurpiowskiej. Obiekt dysponuje największą we wschodniej Polsce wiatą plenerową (2000 miejsc siedzących!). W okresie letnim czynny jest basen, karczma, boiska do gry w piłkę nożną, siatkówkę plażową i koszykówkę.

Zbyszko w Nowogrodzie (Członek PROT) ul .Obrońców Nowogrodu 2, 18-414 Nowogród tel./fax 86 217-55-18 www.zbyszko.com

Ziemia Łomżyńska

Pierwszy skansen niepodległej Polski

Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi Łomzyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi leży w zachodniej części województwa podlaskiego, w powiecie łomżyńskim wokół rzeki Narew i jej meandrów. W niektórych jej zaułkach mieszkają bobry i wydry. W lasach można spotkać łosie. W Parku występuje 6 gatunków nietoperzy i 178 gatunków ptaków: bociany, bataliony, czajki, gęsi, żurawie. Warto zwrócić uwagę na bogatą i cenną roślinność – 37 gatunków roślin chronionych. Perełka Parku – Rezerwat Kalinowo, na prawym zboczu doliny Narwi, 5 km na wschód od Łomży chroni wielogatunkowy las liściasty o naturalnym charakterze. Zapraszamy na ścieżki przyrodnicze oznaczone tablicami informacyjnymi i poglądowymi, by zobaczyć florę i faunę Parku. Najmłodszych zachęcamy do udziału w wyjątkowych lekcjach biologii na świeżym powietrzu, z dala od sal lekcyjnych. Do atrakcji turystycznych Parku należy także zabytkowy dwór drewniano-murowany rodziny Lutosławskich w Drozdowie z XVIII wieku, w którym dziś mieści się Muzeum Przyrody. Prezentowane są tu ekspozycje z zakresu natury, ale także dawnego życia dworskiego. Muzeum organizuje koncerty muzyki poważnej, a w lipcu każdego roku zaprasza na festiwal „Muzyczne Dni Drozdowo – Łomża”. Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi Drozdowo, ul. Główna 52 tel. 86 219 21 75, gsm 606 420 429 www.4lomza.pl Szlak Najdzikszej Rzeki Europy. Żegluga Narwiańska – Wyróżnienie Prezesa PROT w etapie regionalnym konkursu „Najlepszy produkt turystyczny – Certyfikat POT” 2010. Szlak obejmuje całą długość żeglowną Narwi. Z poziomu rzeki można podziwiać historyczne grody Mazowsza. Trasa wiedzie na styku Narwiańskiego i Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi. Połączenie szlakiem wodnym dwóch województw: mazowieckiego i podlaskiego daje perspektywę działań promocyjnych naszego województwa. Trasa rozpoczyna się w Wiźnie, a kończy w Warszawie. Tę malowniczą trasę można przepłynąć pięknymi gondolami, które od kilku lat na dobre zadomowiły się na Narwi lub yachtami motorowymi typu houseboat z wszelkimi wygodami i możliwością czarteru (bez uprawnień). www.zegluganarwianska.pl 66

By tworzyć spójny produkt turystyczny Ziemi Łomżyńskiej powołano Lokalną Organizację Turystyczną – Ziemia Łomżyńska. Powstała, by tworzyć i koordynować sieć punktów informacji turystycznej, a także propagować i podejmować działania zmierzające do ochrony środowiska naturalnego i kulturowego regionu.

Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemia Łomżyńska (Członek PROT) ul. Główna 38, 18-421 Piątnica tel. 86 215 69 17, gsm. 601 392 688 www.lotzl.vot.pl

Ziemia Łomżyńska

Żegluga Łomżyńska W 2009 r. w Łomży, po blisko 30 latach przerwy, ruszyły rejsy statkiem „Bona”. Pod pokładem w razie deszczu czeka na pasażerów elegancka kabina z siedzeniami, ekranem plazmowym, kuchenką i toaletą. Na pokładzie można skosztować specjałów kuchni regionalnej. W ofercie są rejsy na odcinku między Łomżą, a Wizną.

Puszcza Knyszyńska Białystok, stolica województwa podlaskiego, od północy i wschodu otoczony jest szerokim na 20-40 km pasem lasu. To Puszcza Knyszyńska, zaledwie 10 km od centrum, kraina ciszy i zieleni, zabawy i relaksu. W przeważających tu borach króluje sosna supraska, smukła i strzelista, jak maszty okrętów. W Puszczy mieszka ponad 150 gatunków ptaków, między innymi bociany czarne, żurawie, dzięcioły, orliki krzykliwe. Są drobne ssaki o zabawnych nazwach m.in.: ryjówki (ryjówka) aksamitna i malutka, badylarka, smużka. Są i większe: jelenie, dziki, sarny, wilki, lisy, jenoty, borsuki, kuny, łasice. Są nawet rysie i ... gronostaje! Nad brzegami rzek i strumieni żyją piżmaki i bobry, na polach – zające. Mamy tu także jedno z pięciu stad żubrów w Polsce, żyjących na wolności. W 1988 r. zapadła decyzja, by chroniąc Puszczę Knyszyńską utworzyć Park Krajobrazowy. Obejmuje on lasy i doliny rzeczne, a wraz z otuliną zajął niemal całą Puszczę Knyszyńską. Do dziś jest drugim, największym parkiem krajobrazowym w Polsce – łącznie z otuliną to ponad 126 tys. ha. Jest to park typowo leśny – lasy i zadrzewienia zajmują ponad 81% jego powierzchni. Najcenniejsze fragmenty puszczy chronione są w 21 rezerwatach przyrody. Gęsta sieć rzek i strumyczków z setkami leśnych źródlisk wzbogaca dodatkowo puszczę, tworząc bajeczny krajobraz niczym egzotyczny bór bagienny porastający te podmokłe tereny. Supraśl jest główną rzeka Parku, która spina wszystkie drobne cieki, tworząc raj dla kajakarzy. Park to ochrona przyrody, działalność dydaktyczna i naukowa, ale także turystyka, rekreacja, zabawa i relaks! Służą temu ścieżki edukacyjne i szlaki turystyczne: rowerowe, konne, kajakowe rzeką Supraśl i Sokołdą. Na 600 kilometrach szlaków turystycznych pojawiają się kolejne parkingi i wiaty, a na brzegach rzek plaże i pomosty. 68

Puszcza Knyszyńska

Punkt Informacji Turystycznej** Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej ul. Chodakowskiego 6, 16-030 Suprasl tel./fax 85 718 37 85 www.pkpk.pl Lokalna Grupa Działania Puszcza Knyszyńska ul. Piłsudskiego 64, 16-300 Supraśl tel. 85 710 88 50, gsm. 504 288 464 www.puszczaknyszynska.org

Dwa ogrody leśne... Kopna Góra – Aboretum z klimatem W samym sercu Puszczy Knyszyńskiej istnieje park leśny i ogród botaniczny w jednym. To świat kolorów, zapachów, pięciuset różnorodnych odmian drzew i krzewów. Miejsce z klimatem - Arboretum w Kopnej Górze (arboretum to ogród dendrologiczny, szczególna odmiana ogrodu botanicznego, poświęcona drzewom i krzewom. Idealny cel spacerów i rajdów po Puszczy. W założonym i prowadzonym przez Nadleśnictwo Supraśl Arboretum można zobaczyć różne rodzaje lasów typowych dla Puszczy Knyszyńskiej, kolekcje krzewów m.in. jałowców, cyprysików, żywotników, rododendronów. Rześkie, wilgotne powietrze, przyjemny chłód, uroda roślin i sąsiedztwo rzeki Sokołdy sprawiają, że jest to wspaniałe miejsce rekreacji i wypoczynku, szczególna atrakcja, a także przyrodnicza lekcja. Trzy krzyże, wzniesione obok starych dębów (pomników przyrody) w południowo-zachodniej części upamiętniają walki powstańców styczniowych z oddziałami kozackimi nad Sokołdą. Tuż za bramą Arboretum został umieszczony duży głaz z pamiątkową tablicą poświęconą powstańcom z 1863 roku. Prowadzone w okolicy poszukiwania odsłaniają coraz więcej szczegółów i pamiątek z okresu powstania styczniowego. Serdecznie zapraszamy dzieci i młodzież na niezwykłą lekcje przyrody, a także wszystkich zmęczonych, szukających spokoju i piękna.

Silvarium Drugi ogród leśny w Puszczy Knyszyńskiej powstał w 2005 roku w Nadleśnictwie Krynki w Poczopku, by w unikalny, interesujący sposób przedstawić tajemnice lasu, jego rytm życia. Silvarium bywa nazywane leśną apteką przez wzgląd na obfitość ziół leczniczych, które przed wiekami ratowały ludziom zdrowie i życie. Dziś z bogactwa „naturalnej apteki” korzysta współczesna farmakologia i kosmetologia. Możemy tu zobaczyć wyjątkowy słoneczny poromierz fenologiczny, czyli zegar pokazujący pory dnia (godziny) oraz pory roku wynikające z cykliczności zjawisk zachodzących w przyrodzie. Ułatwiał on zielarzom wybór najwłaściwszego terminu zbioru roślin leczniczych – optymalną porę dnia, miesiąca i roku. Współczesne badania, podobnie jak niegdyś medycyna ludowa potwierdzają związek między stężeniem substancji aktywnych w roślinach, a cyklem ich rozwoju i zjawiskami astronomicznymi. Można tu spotkać wszystkie drzewa występujące w Puszczy Knyszyńskiej, przy ziołach podano opisy i „uproszczone recepty” używane w medycynie ludowej. Idąc bobrową kładką i wzdłuż rzeczki Poczopówki aż do Pierekału dochodzi się do widokowej wieży, skąd widać całą bobrzą inżynierię. Mając szczęście, można podglądać jedyne na nizinach prawdziwie wolne stado żubrów. Silvarium otrzymało tytuł Podlaskiej Marki Roku 2005. W 2010 r. Nadleśnictwo Krynki otrzymało Wyróżnienie Prezesa PROT w konkursie „Najlepszy Produkt Turystyczny – Certyfikat POT 2010” za ofertę „Las Przyjazny Turystom”. Ten niepowtarzalny ogród obejmuje obszar prawie 20 ha lasów, łąk i cieków wodnych, na który składają się: Galeria „Na Skraju Puszcz”, „Ziołowa tryba” – ścieżka, wzdłuż której posadzono i opisano prawie sto ziół, Szlak „Tropinka” - jedyna w kraju trasa, wzdłuż której odnajdziemy utrwalone tropy zwierząt leśnych, „Ptasia chata”- domek ze szklanymi budkami lęgowymi, Słoneczne zegary, Park megalitowy - kolekcja skał i głazów narzutowych przywleczonych przez lodowiec, „Ksyloteka”- prezentująca drewno puszczańskich gatunków drzew, rzeźby pszczół i plastrów miodu, nowoczesna sala konferencyjna i kiosk multimedialny. 70

Centrum Konferencyjno Bankietowe Rozłogi (członek PROT) Waliły, 16-040 Gródek gsm 516 237 158, 516 315 010 www.ckbrozlogi.pl

Puszcza Knyszyńska

„Kresowe Wędrówki” – system szlaków turystycznych. Związek Gmin Puszczy Knyszyńskiej Dorzecza Rzeki Supraśl opracował i wyznaczył blisko 400 km szlaków, umożliwiających turystom dotarcie do najciekawszych i najcenniejszych miejsc regionu. Wśród nich jest 120-kilometrowy szlak konny. W Supraślu od wielu lat działa klub sportowy „Sprząśla”, gdzie można nauczyć się jeździć konno. W Centrum Edukacji dostępna jest kryta ujeżdżalnia, z której można skorzystać bez obawy o pogodę przez cały rok. Prowadzone są też turnusy hipoterapii. W pobliskim Surażkowie znajduje się największa w Polsce hodowla kladrubów –czeskiej rasy koni nie mających sobie równych w powożeniu, świetnie sprawujących się w rekreacyjnej jeździe wierzchem. Urokliwy jest też 150-kilometrowy szlak rowerowy. Rozpoczyna się na rondzie w Krynkach. Po drodze zobaczyć można omówione wcześniej Silvarium i Arboretum, zwiedzić Supraśl, odwiedzić pracownie w Czarnej Wsi Kościelnej na Szlaku Rękodzieła Ludowego. Turyści bardzo sobie cenią tutejsze szlaki kajakowe: 77-kilometrowy rzeką Supraśl i dla mniej wytrwałych – 24-kilometrowy rzeką Sokołdą. Prawie cały szlak kajakowy na Supraśli przebiega przez teren parku krajobrazowego. Jedną z atrakcji turystycznych tego regionu jest kolejka wąskotorowa w Puszczy Knyszyńskiej. Została wybudowana w 1916 r. i służyła do wywozu drewna z Puszczy Knyszyńskiej. Obecnie turyści po zamówieniu kursu mogą korzystać z kolejki na ośmiokilometrowym jej odcinku. W sercu Puszczy Knyszyńskiej, z dala od miejskiego zgiełku położone jest Centrum Konferencyjno Bankietowe Rozłogi. Jest to doskonałe miejsce na zorganizowanie szkoleń, konferencji, wesel oraz spotkań integracyjnych. Do dyspozycji gości jest sala konferencyjna wyposażona w sprzęt audio-wizualny oraz salę bankietową. Znajduje się tam również restauracja, PUB, duże miejsce ogniskowo-grillowe, kort tenisowy ze sztuczną nawierzchnią oraz boisko wielofunkcyjne, w sezonie letnim – basen.

Centrum Informacji Turystycznej * Urząd Miejski w Knyszynie ul. Rynek 39, 19-120 Knyszyn tel. 85 727 99 88 www.knyszyn.pl Podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne za cel swego działania wyznaczyło podejmowanie inicjatyw społecznych, kulturalnych i ekologicznych mających na celu rozwój obszarów wiejskich, zwłaszcza przez agroturystykę. Realizacja odbywa się poprzez promocję gospodarstw, współdziałanie z innymi organizacjami i samorządami zainteresowanymi rozwojem turystyki na wsi. Stowarzyszenie inicjuje działania na rzecz ochrony i zachowania naturalnego środowiska i dziedzictwa kulturowego, organizuje szkolenia z zakresu agroturystyki dla rolników i usługodawców z terenów wiejskich.

Podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne (członek PROT) Kuryły 3, 16-100 Sokółka tel. 85 711 20 49 www.psa.org.pl

SUPRAŚL – sztuka, kultura i ... zdrowie

www.um.suprasl.pl Supraśl, miasteczko istniejące od ponad 500 lat nad rzeką o tej samej nazwie, w otoczeniu Puszczy Knyszyńskiej od wieków łączy w sobie naturę, kulturę, historię i sztukę. Jednym z najważniejszych zabytków Supraśla jest monaster prawosławny. Legenda mówi, że na początku XVI wieku mnisi mieszkający w niedalekiej osadzie Gródek, pozbawieni ci-

Puszcza Knyszyńska

szy niezbędnej do modlitwy i kontemplacji z powodu organizowanych tam targów, puścili z nurtem rzeki Supraśl drewniany krzyż, prosząc Bożą Opatrzność, aby zatrzymał się on w miejscu sprzyjającym modłom. Prośbom stało się zadość. Krzyż wskazał braciom nowe miejsce: Supraśl. W 1501 r. powstała tu drewniana cerkiew, później ogrody, sady, stawy rybne, katakumby i murowana cerkiew obronna łącząca gotyk ze stylem bizantyjskim. Zakonnicy zgromadzili m.in. bogatą bibliotekę z cennymi drukami i rękopisami, uruchomili przyklasztorną drukarnię, a także pierwszą we wschodniej Polsce papiernię. Tłoczono książki świeckie po łacinie i po polsku oraz religijne w języku cerkiewnosłowiańskim. W XVI wieku powstają prawosławne freski, a klasztor staje się prężnym ośrodkiem kulturalnym. Świątynia zamieniona w gruzy w 1944 roku dziś pięknie odbudowana lśni w słońcu. W części budynków klasztornych znajduje się jedyne w swoim rodzaju Muzeum Ikon, które w konkursie Podlaska Marka Roku otrzymało pierwszą nagrodę w kategorii Miejsce Roku 2006 oraz Sybillę – I Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za „Dokonania z zakresu zarządzania i organizacji”. Multimedialna ekspozycja muzealna jest opowieścią o ikonie, jej znaczeniu w aspekcie religijnym, historycznym i obyczajowym. Harmonia obrazu, światła i dźwięku sprawia, że ikony wydają się być wrotami do baśniowego świata przeszłości. Aura Supraśla wyjątkowo sprzyja kulturze i sztuce. W miasteczku ma swą siedzibę Liceum Sztuk Plastycznych. Liceum mieści się w Pałacu z lat 1892-1903. Przed laty należał on do rodziny Buchholtzów, którzy w XIX wieku zakładali w miasteczku pierwsze manufaktury sukiennicze, następnie warsztaty tkackie, produkujące głównie na rynek rosyjski. Nieopodal pałacu nadal tkwią, przytulone do ziemi, dawne domy tkaczy. Dziś zamiast przemysłu rozwija się tu sztuka. Każdego roku organizowane są w mieście spotkania z naturą i sztuką Uroczysko. Zaproszeni goście: naukowcy, artyści, działacze kultury i sztuki prezentują swój dorobek naukowy i artystyczny, biorą udział w twórczej wymianie myśli. Klimat Supraśla sprzyja temu wyjątkowo. Potwierdza to także teatr Wierszalin, który ma swą siedzibę w Supraślu. Twórcy Wierszalina nawiązują do mitów, wierzeń tradycji i folkloru, przetwarzając je w nowatorski teatr. Oblicze teatru cechuje niezwykła prostota, spektakle nasycone są muzyką i śpiewem, a drewniane rzeźby, figury i maski

współistnieją z żywymi aktorami. Od roku 2006 teatr działa jako wojewódzka samorządowa instytucja kultury, współprowadzona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jest trzykrotnym laureatem prestiżowej nagrody Fringe First przyznawanej na światowym festiwalu teatralnym w Edynburgu. Otrzymał Nagrodę Krytyków Międzynarodowego Instytutu Teatralnego w uznaniu wartości wnoszonych do teatru światowego. W 2010 nagroda w Podlaskiej Marce Roku, w kategorii Miejsce. Odkryte w Supraślu złoża borowin, jedne z najlepszych pokładów w Polsce, mają charakter leczniczy. W 2001 roku przyznano miastu status uzdrowiska. Doskonałym miejscem wypoczynku są zagospodarowane bulwary nad rzeką Supraśl.

Krynki – miasto z historią

www.krynki.pl

Trzydzieści dwa kilometry od Supraśla, na terenie Puszczy Knyszyńskiej, tuż przy granicy z Białorusią leży miasteczko o blisko sześćsetletniej historii – Krynki. Na tym terenie pogranicza, od wieków krzyżowały się fale osadnictwa polskiego, ruskiego i litewskiego. Z historią Krynek nierozerwalnie związani są Tatarzy i Żydzi. Społeczność żydowska osiedliła się tutaj już na początku XVI wieku i dzięki otrzymanym od króla polskiego przywilejom dokonała gospodarczego ożywienia Krynek. W połowie XIX wieku pojawił się w Krynkach przemysł. Za sprawą Żydów i Niemców powstały tu liczne manufaktury i fabryczki włókiennicze. Miasto otrzymało wówczas promieniste rozplanowanie, jego centrum stanowił regularny, sześcioboczny rynek, z którego wychodziło 12 ulic. Układ 74

W Krynkach od 1945 roku produkowana jest popularna woda mineralna KRYNKA. W upalne letnie dni, podczas wędrówek po regionie doskonale smakuje także kwas chlebowy i podpiwek – napoje nawiązujące do tradycji kresów wschodnich. Na etykietach wód i napojów można znaleźć wizerunki najpiękniejszych miejsc Regionu.

Spółdzielnia Produkcyjno-Handlowa KRYNKA (Członek PROT) Plac Jagielloński 6, 16-120 Krynki tel. 85 722 84 53 www.krynka.pl

Szlak Tatarski – Polski Orient Podlaski Szlak Tatarski prowadzi ziemiami zamieszkałymi przez potomków dość licznych niegdyś polskich Tatarów. Kruszyniany to wieś nadana Tatarom przez króla Jana III Sobieskiego

Meczet w Kruszynianach

Puszcza Knyszyńska

ten w znacznym stopniu zachował się. Warto zobaczyć dzwonnicę z XVIII wieku i budynki byłych synagog. Duża tablica w centrum parku informuje o proponowanej trasie spaceru i 9 interesujących przystankach przy zabytkach. Po wycieczce zapraszamy na degustację dań do gospody „Pod Modrzewiem”, w której serwowane są dania polskie, białoruskie, żydowskie i tatarskie. W weekendy i święta można pobawić się na dyskotece. Gospoda organizuje również corocznie obchody Dni Krynek.

Meczet w Bohonikach

w XVII w. w zamian za niewypłacone żołdy w wojsku. Pozostali tu nieliczni Tatarzy nadal są wierni islamowi. Kontynuują oni tradycje swoich przodków oraz odprawiają religijne ceremonie w najstarszych polskich meczetach w Bohonikach i Kruszynianach (XVIII-XIX w.). Meczet można zwiedzić po umówieniu się z przewodnikiem. Co roku organizowany jest tu w sierpniu Festiwal Kultury i Tradycji Tatarów Polskich. Można wtedy skorzystać z warsztatów kulinarnych, tanecznych, spróbować jazdy konnej oraz łucznictwa. Szlak „Tatarski mały” (kolor niebieski, długość 19 km) szlak dostępny rowerzystom: Kruszyniany – Józefowo – leśniczówka Józefowo – Słuczanka – Waliły Stacja. Szlak „Tatarski Duży” (kolor zielony, długość 57 km) szlak dostępny rowerzystom: Sokółka – Szyszki – Malawicze Górne – Bohonik – Stara Kamionka – Wierzchlesie – Talkowszczyzna – Sosnowik – Nowa Świdziałówka – Górany – Nietupa – Sannik – Kruszyniany.

W Muzeum Ziemi Sokólskiej

Aby poznać niepowtarzalny smak kuchni polskiego Orientu, warto zatrzymać się w Kruszynianach w „Tatarskiej Jurcie” u prawdziwych Tatarów i skosztować oryginalnych tatarskichpotraw. Gospodyni – Dżenneta Bogdanowicz zdobyła wiele nagród kulinarnych za typowo tatarskie potrawy: pierekaczewnik, trybuszok, kibiny, pieremiacze, cebulniki. Meczet w Kruszynianach i wizyta z poczęstunkiem w „Tatarskiej Jurcie” znalazły się w programie wizyty w Polsce księcia Karola, brytyjskiego następcy tronu. Dania kuchni tatarskiej są często tłuste i ostre. Popularne są kołduny tatarskie - potrawa mięsno-mączna, pilaw z mięsem baranim z bukietem świeżych warzyw, bielusz – na cieście drożdżowym i pierekaczewnik na cieście - makaronowym, oba z farszem gęsim lub baranim z dodatkiem cebuli i przypraw spiralnie zawijane. Do dań słodkich należy dżajma nasyconą miodem, czak czak, chałwa mączna słodkość z domieszką masła, miodu i orzechów. Do posiłków podaje się czystą wodę syconą miodem, dzisiaj do smaku dodawany jest też sok z cytryny. Desery popija się kawą „turecką” gęstą i słodką oraz herbatą. Szczególnie polecamy „pierekaczewnik” – wielowarstwowe ciasto z mięsem, serem, jabłkami lub grzybami. Tatarzy przygotowują go na swoje święta. Pierekaczewnik został wpisany jako pierwszy w Polsce na Listę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa RP. W 2004 roku zdobył wyróżnienie w konkursie Podlaska Marka Roku organizowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego.

Gospodarstwo Agroturystyczne „Tatarska Jurta” Kruszyniany 58, 16-120 Krynki tel. 85 749 40 52, gsm. 606 603 760 www.kruszyniany.pl

Zupełnie inny charakter i wystrój ma uroczy „Dworek Pod lipami” Dobra kuchnia i eleganckie pokoje – to atut tego miejsca. Wokół dworku jest dużo przestrzeni do rekreacji i wypoczynku, a pobliskie lasy są nie tylko rajem dla grzybiarzy, zbieraczy jagód, ale również obserwatorów przyrody. 77

Puszcza Knyszyńska

Kuchnia tatarska

Szlak Rękodzieła Ludowego Jeszcze sto lat temu emaliowane naczynia były rzadkością. Na wsi ludzie chodzili do pobliskiego garncarza po gliniane miski, jadło się drewnianymi łyżkami, spało w ręcznie tkanej bieliźnie. Dziś wielu tęskni za tymi prostymi rzeczami, ale tylko w Podlaskim zachowało się tak wiele dawnych warsztatów rzemieślniczych i pracowni ludowego rękodzieła. Aby je ocalić od zapomnienia, w 1994 roku Dział Etnografii Muzeum Podlaskiego w Białymstoku opracował Szlak Rękodzieła Ludowego. Pięćdziesięciokilometrowa trasa wiedzie przez pracownie garncarskie i kuźnię w Czarnej Wsi Kościelnej, warsztat tradycyjnego wyrobu drewnianych łyżek w Zamczysku, pracownie unikatowego tkactwa dwuosnowowego w Janowie i okolicznych wsiach: Wasilówce i Nowokolnie, pracownię rzeźbiarza ludowego w Sokółce oraz pracownie pisankarskie, plastyki obrzędowej i tkaniny dwuosnowowej w Lipsku nad Biebrzą. Można je zwiedzać w dni powszednie lub po wcześniejszym umówieniu się na wizytę. Program wycieczki można urozmaicić pobytem nad zalewami w Czarnej Białostockiej, Janowie lub Sokółce. Warto zwiedzić Sanktuarium w Różanymstoku oraz leśno-archeologiczny rezerwat „Krzemianka” nad zabagnioną doliną strumienia o tej nazwie. Z atrakcji pozaprzyrodniczych można tu zobaczyć również skansen pszczelarski i drzewa bartne oraz kopalnię krzemienia z epoki brązu.

We wschodniej części Polski, tuż przy granicy z Białorusią, leży Puszcza Białowieska – jeden z najcenniejszych kompleksów leśnych w Europie, ostatni naturalny las niżowy oraz królestwo największego europejskiego ssaka – żubra. Prawie wszyscy polscy królowie, od Władysława Jagiełły poczynając, uważali Puszczę Białowieską za najbogatsze w zwierza łowiska. Niestety na skutek niekontrolowanej eksploatacji Puszczy (szczególnie w czasie I wojny światowej) w 1919 roku padł ostatni białowieski żubr. Już w 1922 roku powstało tu leśnictwo „Rezerwat”, przekształcone następnie w pierwszy w Polsce park narodowy. Udało się odtworzyć hodowlę żubrów. Dzisiaj żyje w Puszczy ok. 450 osobników – czyli co dziesiąty żubr na świecie. W 1979 r. Park został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Białowieski Park Narodowy chroni ostatnią na niżu Europy pierwotną puszczę, jaka przed wiekami rozciągała się w strefie lasów liściastych i mieszanych. Park zajmuje powierzchnię 10 517 ha, co stanowi 1/6 polskiej części Puszczy Białowieskiej. W skład BPN wchodzą dwa obręby ochronne: Hwoźna i Orłówka oraz Ośrodek Hodowali Żubrów wraz z Rezerwatem Pokazowym, w którym można zobaczyć zwierzęta występujące w puszczy oraz tarpany i żubronie.

Puszcza Białowieska - królestwo żubra

Puszcza Białowieska – Królestwo Żubra

Puszcza Białowieska od wieków emanuje spokojem. Ludzie poszukujący wypoczynku, wyciszenia, kontaktu z naturą i relaksu przyjeżdżają tu o każdej porze roku. Wyjątkowy las rozpościera się na obszarze dwóch państw: Polski i Białorusi tworząc polsko-białoruski obiekt Dziedzictwa Światowego. Zwiedzanie Parku warto zacząć od miejsca, w którym serce Puszczy tętni najwyraźniej, miejsca wyjątkowego w skali światowej. To Obszar Ochrony Ścisłej, najcenniejszy obiekt Parku, królestwo natury, katedra bez sklepienia. Dęby, lipy, wiązy mające 250 czy 400 lat są tu tak wysokie i ogromne, że potrzeba trzech osób, by je objąć. Dech zapierają świerki, przewrócone przez wiatr jak zapałki, które leżąc na ziemi ukazują swe ogromne, choć płytkie korzenie, niczym kilkunastometrowy wachlarz. Las żyje swoim rytmem, wiosną słychać zewsząd ptaki. Latem w rezerwacie panuje bardzo przyjemny chłód, nawet jeśli w innych miejscach Parku jest gorąco. Obszar Ochrony Ścisłej można zwiedzać jedynie z licencjonowanym przewodnikiem. Takie usługi świadczy m.in.:

Punkt Informacji Turystycznej** PTTK Oddział im. J. J. Karpińskiego w Białowieży (członek PROT) ul. Kolejowa 17, 17-230 Białowieża tel. 85 681 22 95, fax 85 681 26 24 www.pttk.bialowieza.pl Kto przemierzając puszczańskie szlaki nie miał szczęścia spotkać żubra, może go zobaczyć w Rezerwacie Pokazowym Żubrów BPN. Żyje tu pokaźne stadko z młodymi. W innych zagrodach można obejrzeć łosie, jelenie, sarny, dziki, wilki i rysia. W rezerwacie prezentowana jest także grupa małych koni – tarpanów. Ciekawostką są żubronie – krzyżówki żubra 80

BPN

Będąc w Białowieży łatwo trafić do Parku Pałacowego, który otaczał nieistniejący już pałac cara Aleksandra III. Dziś rośnie tu około 90 gatunków drzew i krzewów z Europy, a także z Ameryki Północnej i Azji. Przy alejce dzielącej stawy znajduje się obelisk upamiętniający łowy Augusta III Sasa z dnia 27 września 1752 roku. Ma tu swą siedzibę Dyrekcja BPN i Ośrodek Edukacji Przyrodniczej mieszczący się w pięknym drewnianym budynku – Dworku Gubernatora Grodzieńskiego z 1845 roku. O czasach carskich świadczą dziś pozostałe elementy zabudowań np. brama pałacowa z 1894 roku, budynek dawnej stajni carskiej, Dom Marszałkowski z 1904 roku, Dom Myśliwski. Przy bramie wjazdowej do Parku Pałacowego mieści się punkt Informacji Turystycznej. Na terenie Parku Pałacowego znajduje się również Muzeum Przyrodniczo-Leśne Ośrodek Edukacji Przyrodnicze BPN BPN – jedno z najnowocześniejszych w Polsce. Prezentowana jest tu przyroda i historia Puszczy oraz wielowiekowa działalność człowieka na jej terenie. Zagadnienia przyrodniczokulturowe przedstawione są w postaci bloków tematycznych. Wystawa ma formę dioram, co pozwala wykorzystać środki ekspresyjnego przekazu - światło, dźwięk i przestrzeń. Do dyspozycji zwiedzających są również kioski multimedialne, które zapewniają szybki dostęp do informacji. Muzeum można zwiedzać z przewodnikiem lub samodzielnie przy wykorzystaniu audio-przewodnika. 81

Puszcza Białowieska - królestwo żubra

z krową. Jak się okazuje, ich potomstwo jest niepłodne. Natura jest ciągle od nas mądrzejsza... Dojazd zgodnie z oznakowaniem, jadąc szosą Hajnówka-Białowieża skręcamy w lewo 3 km przed Białowieżą.

Niedaleko głównej bramy BPN znajduje się Cerkiew pw. św. Mikołaja Cudotwórcy. W charakterystycznym budynku z czerwonej cegły zbudowanym w 1895 roku znajduje się unikatowy ceramiczny ikonostas.

Samorząd Gminy Białowieża (Członek PROT) ul. Sportowa 1, 17-230 Białowieża tel. 85 681 24 87 www.bialowieza.gmina.pl 82

Echo Sp. z o.o - kolejka Białowieski Express (członek PROT) Teremiski 7, 17 23- Białowieża gsm. 692 558 843 www.bialowieskiexpress.wizytowka.pl Miejsce odjazdu: parking przy budynku PTTK

Puszcza Białowieska - królestwo żubra

Radiesteci znaleźli wokół Białowieży bardzo wiele tzw. miejsc mocy – nagromadzenia ładunków dodatnich, korzystnie wpływających na organizmy żywe. Interesujące Miejsce Mocy znajduje się niedaleko Białowieży (skręcamy z drogi Białowieża-Hajnówka). Jest to miejsce kultu dawnych mieszkańców Puszczy – prasłowian bądź kultur pogańskich. Rosną tu ciekawe drzewa o nietypowych kształtach, leżą głazy i kamienie tworzące kamienny krąg. Oryginalną formą poznania piękna przyrody Puszczy Białowieskiej jest podróż kolejką wąskotorową. Na terenie Puszczy Białowieskiej istnieje sieć kolejek wąskotorowych, które do końca lat 80-tych XX wieku służyły do wywozu drewna z puszczy. Kolejka kursuje trasą HajnówkaTopiło (11 km) oraz Hajnówka-Postołowo (6 km). W dawnej osadzie Topiło można wybrać się na spacer ścieżką edukacyjną „Puszczańskie drzewa”, zwiedzić miniskansen o kolejkach puszczańskich, odpocząć przy wiatach z widokiem na stawy, urządzić ognisko. Kolejka kursuje przez cały rok na zamówienie grup, a latem mogą korzystać z niej również osoby indywidualne. Wycieczki kolejką (zwiedzanie ciuchcią) oferuje Białowieski Express Echo. Są to przejazdy na dwóch trasach historycznoprzyrodniczych po Białowieży i okolicach (dolina rzeki Narewka, zabytkowy budynek stacji towarowej, Podolany).

Amatorom wędrówek „z kijkami” proponujemy Nordic Walking Park – Kraina Puszczy i Żubra – to 7 tras zlokalizowanych w przepięknej scenerii Puszczy Białowieskiej. Trasy o różnej długości i stopniu trudności, oznakowano czytelnymi tablicami, które zawierają szczegółowe mapy, ogólne informacje na temat techniki, doboru sprzętu i walorów zdrowotnych Nordic Walking. Trasy szlaków biegną w większości leśnymi drogami żwirowymi, obok rezerwatów przyrody i przez śródleśne osady. Więcej informacji na temat atrakcji turystycznych w rejonie Puszczy Białowieskiej można uzyskać:

Punkt Informacji Turystycznej*** Centrum Turystyki Regionu Puszcza Białowieska ul. 3 - Maja 45, 17-200 Hajnówka tel. 85 682 43 81, fax 85 682 51 41 Starostwo Powiatowe w Hajnówce (Członek PROT) ul. A. Zina 1, 17-200 Hajnówka tel. 85 682 27 18 www.powiat.hajnowka.pl

Warto wybrać się na Szlak Dębów Królewskich (dł. 500 m), gdzie wielowiekowe dęby noszą imiona królów polskich i książąt litewskich, czy też na Szlak Żebra Żubra – to pierwsza ścieżka przyrodnicza w Polsce (dł. 4 km).

Prawdziwą perłą pośród ofert dla aktywnego turysty jest Białowieski Szlak Transgraniczny wyróżniony w 2008 r. Certyfikatem Polskiej Organizacji Turystycznej. To szlak rowerowy prowadzący po obu stronach granicy. Trasa polska ma ok. 58 km i ok. 146 km jest do pokonania po stronie białoruskiej. Prowadzi drogami dobrze oznakowanymi – drewnianymi, stylizowanymi drogowskazami, nawiązującymi do architektury regionu i tablicami informacyjnymi. Na trasie zlokalizowane są kioski multimedialne z funkcją informacji turystycznej. W 2003 r. Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej otrzymała inicjatywa Biura Turystycznego „Nature Travel” pt. Wśród żubrów – 7 dniowa wycieczka po Puszczy Białowieskiej. Istotą oferty są wycieczki rowerowe trasą ukazującą najciekawsze zakątki Puszczy: rezerwaty przyrody, szlaki i ścieżki edukacyjno-przyrodnicze, wizyta u przedstawicieli „puszczańskich” zawodów - leśniczego i pszczelarza. 84

„Nature Travel” (Członek PROT) ul. Wyszyńskiego 2/1 lok 204, 15-888 Białystok tel. 85 744 45 62, fax 85 744 45 34 www.masuren.travel.pl

Hotel Białowieski w Białowieży oferuje przestronne pokoje z bezprzewodowym Internetem, radiem i telewizją satelitarną. Śniadanie w formie bufetu serwowane jest w hotelowej restauracji, która specjalizuje się w daniach regionalnych i potrawach z dziczyzny. Hotel Białowieski to doskonałe miejsce do wypoczynku jak również konferencji oraz imprez integracyjnych.

Hotel Białowieski ***(Członek PROT) ul. Waszkiewicza 218 B, 17-230 Białowieża tel. 85 681 20 22 (recepcja) fax 85 744 43 80 (dz. marketingu, rezerwacje grupowe) www.hotel.bialowieza.pl

Best Western Hotel Żubrówka to obiekt mieszczący się w sercu Puszczy Białowieskiej - Białowieży. Hotel zapewnia Gościom pełny komfort. Jest to obiekt z kompleksem basenowym idealnie nadający się do wypoczynku rodzinnego. 112 komfortowych pokoi, nowoczesne Centrum Spa i przepyszna kuchnia uczynią Państwa pobyt niezapomnianym. Hotel posiada również kompleksowo wyposażone sale konferencyjne.

Best Western Hotel Żubrówka**** (Członek PROT) ul. Olgi Gabiec 6, 17-230 Białowieża tel. 85 68 12 303, 85 68 29 400 gsm. 601 213 812 fax 85 68 12 570 www.hotel-zubrowka.pl

Puszcza Białowieska - królestwo żubra

Lata doświadczeń w organizowaniu szeroko rozumianej turystyki pozwoliły firmie na specjalizację. Dziś Nature Travel to jedno z najbardziej znanych biur rowerowych w Polsce północnowschodniej

Warto też wybrać się do Restauracji Carskiej w Białowieży - wspaniały wystrój w klimatach carskich, herbata z samowaru, a w tle nastrojowa muzyka rosyjskich romansów www.restauracjacarska.pl Będąc w Puszczy Białowieskiej warto zatrzymać się w pensjonacie „Sioło Budy”, który proponuje: piesze wycieczki przyrodnicze po Puszczy Białowieskiej, rajdy rowerowe, imprezy przy ognisku i występy kapeli ludowych, koncerty folkowe, przejażdżki bryczką, latem wycieczki leśną kolejką wąskotorową, zimą wycieczki saniami, także nocą, przy zapalonych pochodniach, warsztaty rękodzieła ludowego, pobyty integracyjne, szkolenia i konferencje. Warto spróbować wareników z różnorakim nadzieniem, czyli wielkich pierogów przygotowanych wg miejscowych receptur, prawdziwej rosyjskiej zupy solianki i zupy opieńkowej, wiejskego chleba razowego, specjałów kuchni białoruskiej i ukraińskiej, pieczonej na rożnie dziczyzny.

Sioło Budy (członek PROT) Budy 41, 17-230 Białowieża tel. 85 681 29 78 gsm.698 664 496 www.siolobudy.pl

Szukając noclegu warto skontaktować się z Białowieskim Stowarzyszeniem Agroturystycznym ŻUBR, które zaprasza do spędzenia urlopu w gospodarstwach agroturystycznych położonych w najbardziej urokliwych zakątkach regionu Puszczy Białowieskiej.

Białowieskie Stowarzyszenie Agroturystyczne „ŻUBR”(Członek PROT) ul. Południowa 4, 17-200 Hajnówka, gsm. 607 319 760 www.agrobialowieza.pl

Punkt Informacji Turystycznej ** Park Wodny w Hajnówce ul. 3 Maja 50, 17-200 Hajnówka tel. 85 876 78 60 www.parkwodny.hajnowka.pl

Atrakcją Hajnówki jest także Park Miniatur Zabytków Podlasia. Powstał z myślą ukazania piękna zabytkowej architektury województwa podlaskiego. W Parku podziwiać można tak charakterystyczną dla tego regionu kolorową architekturę drewnianą, obiekty sakralne, pałace, itp. Wszystkie miniatury zostały wykonane w skali 1:25, przez co łatwo porównać różnice w wielkości poszczególnych zabytków, a informacje umieszczone przy miniaturkach dają możliwość poznania historii danej budowli oraz ciekawostek z nią związanych.

Park Miniatur Zabytków Podlasia ul. T. Sołoniewicz 4, 17-200 Hajnówka gsm. 664 055 586 www.parkminiatur-hajnowka.pl 87

Puszcza Białowieska - królestwo żubra

Na skraju Puszczy Białowieskiej leży miasto Hajnówka, siedziba powiatu, zwana „Bramą do Puszczy”. Warto odwiedzić Sobór pw. Świętej Trójcy (1983). Budowla z charakterystycznymi cebulastymi kopułami z zewnątrz. Wnętrze świątyni jest dekorowane wielobarwnymi scenami biblijnymi. W trakcie nabożeństw wierni zapalają świece, roznosi się zapach kadzideł, rozlega się śpiew. Kopuła cerkwi jest wysoka tak, by zapewnić jak najlepszą akustykę. W świątyniach prawosławnych nie ma sprzętów grających, oprawę muzyczną zapewnia chór. W Soborze każdego roku w maju już od 30 lat odbywa się Międzynarodowy Festiwal „Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej” z udziałem chórów z wielu państw reprezentujących muzykę chrześcijańską różnych tradycji. Festiwal otrzymał miano najlepszego produktu turystycznego województwa podlaskiego w 2010 r. Dużą popularnością cieszy się letni wędrowny Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Wertep”. Dociera do miejsc, gdzie teatr nie bywa. W Hajnówce działa również Muzeum Kultury Białoruskiej. Warto również skorzystać z atrakcji w nowoczesnym Parku Wodnym.

Powiat hajnowski jest największym w Polsce skupiskiem ludności wyznania prawosławnego i narodowości białoruskiej. Warto więc wybrać się na Szlak Prawosławnych Świątyń. Wiedzie on przez niezwykle wartościowe obszary przyrodnicze: lasy Puszczy Białowieskiej, Puszczy Ladzkiej oraz dolinę Narwi. Inny Podlaski Szlak Kulturowy „Drzewo i Sacrum” przedstawia bogactwo drewnianej architektury województwa podlaskiego. Podczas wędrówki można obejrzeć wiele imponujących obiektów oraz zapoznać się z ich historią. Zachowała się tu piękna drewniana architektura wiejska, świątynie, kaplice, przydrożne krzyże i kapliczki, warsztaty rzemieślnicze, dworce, zabytki techniki jakimi są drewniane wiatraki oraz młyny wodne, a także zabytki przyrody oraz zabytki archeologiczne. Na szlaku można zetknąć się z wieloma przykładami fascynującej tradycji rękodzieła i rzemiosła ludowego. W ramach Europejskich Dni Dziedzictwa we wrześniu organizowany jest Festyn Archeologiczny Zbucz-Grodzisko. Plenerowa impreza promuje wczesnośredniowieczne grodzisko w Zbuczu, którego powstanie szacuje się na drugą poł. IX w. Można tu zobaczyć walki wojów czy pokazy średniowiecznego rzemiosła. Ze Zbucza (gm. Czyże) tylko kilka kilometrów do Orli, miejscowości której rozkwit datuje się na wiek XVII. Tu Radziwiłłowie wznieśli zamek oraz kompleks dworski z pałacem, folwarkiem, ogrodem włoskim, obiektami sakralnymi i zborem kalwińskim. Orla otrzymała też prawa miejskie. Niestety, podczas wojen szwedzkich miasto zniszczono, wyginęli wyznawcy kalwinizmu, a zbór został sprzedany Żydom i zamieniony w synagogę. Dziś to jeden z najokazalszych zabytków Orli. Zachowała się też XVII- wieczna cerkiew (później przebudowana), pierwotnie unicka, drewniana oraz trzykondygnacyjna dzwonnica. W pobliżu Bielsk Podlaski – miasto z historią, które w 2010 roku święciło jubileusz 510 lat nadania praw miejskich magdeburskich. Malownicze kopuły cerkwi (jest ich siedem, a każda z nich to odrębna opowieść i historia burzliwa – jak i dzieje tego miasta), wieże kościołów, ratusz – dzieło Izabeli Branickiej i nowoczesna pływalnia „Wodnik” - to dzisiejszy pejzaż Bielska. Wiele drewnianych domów, zbudowanych jeszcze w XIX wieku dopełnia bogactwa architektury i zaświadcza o kunszcie dawnych rzemieślników.

Największą puszczańską rzeką jest Narewka, która – mimo kilkukrotnych regulacji zachowała swój naturalny charakter z meandrami i starorzeczami. Właściciele kwater agroturystycznych proponują spływy kajakami. W Narewce można zobaczyć dom-galerię Tamary Sołoniewicz, znakomitej reporterki narodowości białoruskiej oraz żydowski kirkut, gdzie na powierzchni 1 ha znajduje się ok. 150 macew oraz fragment ogrodzenia. Krzyżuje się tutaj pięć szlaków rowerowych. Jeden z nich prowadzi nad zalew Siemianówka – trzeci co do wielkości sztuczny zbiornik w Polsce. Już dawno został on odkryty przez wędkarzy, później żeglarzy i miłośników żeglowania na desce, a ostatnio kitesurferów. Doskonałym miejscem do aktywnego wypoczynku nad wodą, znanym jako baza dla miłośników sportów wodnych jest Stary Dwór na zalewie Siemianówka. Dostępna jest tu plaża, obiekty socjalno-sanitarne, trzy rekreacyjne pomosty, korty tenisowe, plac zabaw dla dzieci parkingi oraz pole namiotowo-campingowe wraz z niezbędną infrastrukturą. W amfiteatrze w okresie letnim odbywają się imprezy kulturalne.

Urząd Gminy Narewka (Członek PROT) ul. Białowieska 1 17-220 Narewka tel. 85 682 98 80, fax 85 682 98 85 www.narewka.pl

Puszcza Białowieska - królestwo żubra

Wokół Narewki

Podlaski Szlak Bociani Podlaski Szlak Bociani jest pierwszym produktem turystycznym woj. podlaskiego, który otrzymał Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej „Najlepszy Produkt Turystyczny” w 2003 roku. Na stronie internetowej www.odkryjpodlaskie.pl można odbyć wirtualną wycieczkę Podlaskim Szlakiem Bocianim. W 2009 roku szlak został odnowiony i oznakowany nowymi tablicami informacyjnymi. Szlak przebiega przez najcenniejsze pod względem przyrodniczym tereny nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Łączy najpiękniejsze miejsca województwa podlaskiego, w tym 4 parki narodowe: Białowieski – najstarszy polski park narodowy, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości - ostoja żubra, Narwiański - nazywany polską Amazonią, Biebrzański - największy park narodowy w Polsce - ostoja łosia oraz raj dla ornitologów, Wigierski – zespól jezior stanowiący jeden z najciekawszych i bezcennych krajobrazów naszego kraju. Podlaski Szlak Bociani jest najdłuższym znakowanym szlakiem rowerowym województwa podlaskiego liczącym 412,5 km. Dzięki tablicom informacyjnym można poznać życie i zwyczaje Bociana Białego oraz dowiedzieć się o miejscowościach i atrakcjach turystycznych na szlaku. Trasa szlaku prowadzi przez następujące miejscowości: Białowieża – Pogorzelce – Narewka – Stare Lewkowo – Odrynki – Narew – Trześcianka – Kaniuki – Wojszki – Doktorce – Suraż – Turośń Dolna – Baciuty – Bokiny – Pajewo – Tykocin – Piaski – Łaziuki – Łazy Duże – Zajki – Laskowiec – Strękowa Góra – Dobarz – Osowiec-Twierdza – Goniądz – Dawidowizna – Klewianka – Białosuknia – Gurbisz – Mociesze – Dolistowo Stare – Jasionowo – Sztabin – Wilkownia – Starożyńce – Rudawka – Mikaszówka – Strzelcowizna – Czerwony Folwark – Stary Folwark – Nowa Wieś – Dębowo – Wołownia – Gulbieniszki – Błaskowizna – Maciejowięta – Stańczyki. Turysta może wybrać dowolny fragment szlaku i ulubioną formę aktywnego wypoczynku poruszając się np.: rowerem, kajakiem czy łodzią pychówką po Narwi. 90

Podlaski Szlak Bociani

Szlak rozpoczyna się od Białowieży czyli od Białowieskiego Parku Narodowego, który chroni najlepiej zachowaną, naturalną część ekosystemów lasów porastających niegdyś niż Europy. Uroku obrazowi pierwotnego lasy dodaje królujący tam żubr. Warto tu zobaczyć: Park Pałacowy, Muzeum Przyrodniczo – Leśne, Rezerwat Pokazowy, obszar ochrony ścisłej Orłówka. W samej Białowieży jest cerkiew pw. Św. Mikołaja Cudotwórcy z unikatowym porcelanowym ikonostasem oraz kościół pw. Teresy od Dzieciątka Jezus z 1935 roku. Dalsza część Podlaskiego Szlaku Bocianiego biegnie przez Krainę Otwartych Okiennic. Krainę stanowią wsie charakteryzujące się tradycyjnym układem przestrzennym i typową dla regionu drewniana zabudową mieszkalną. Prawie każdy dom zachował do dziś bogate zdobienia okiennic, narożników , pod i nadokienników. Są to prawdziwe dowody sztuki snycerskiej. Na około 86 kilometrze szlaku jest miejscowość letniskowa położona nad Narwią – Doktorce. Zachęcamy do skorzystania z nowoczesnego Parku Linowego przy Ośrodku Wypoczynkowym Zacisze. Park linowy to specjalnie przygotowany teren do zabaw z użyciem lin. Bawić się w nim mogą zarówno dzieci, młodzież jak i osoby starsze. Zapewniają niezapomniane wrażenia, adrenalinę i wysiłek na świeżym powietrzu. Będąc w Surażu i jego okolicach warto zwiedzić: Średniowieczne grodzisko - Góra Królowej Bony w Surażu, Kościół p.w. Bożega Ciała z lat 1873 – 1876, Muzea: Archeologiczne i Etnograficzne, Dziedzictwa Pokoleń, Krzyży i kapliczek, Wczesnośredniowieczną Osadę słowiańską „Nawia”, która organizuje średniowieczne festyny „Grodzisko” oraz Kurhany z IV w. w Surażu, Zawykach, Doktorcach i Śledzińskich. Za Surażem zaczyna się Narwiański Park Narodowy chroniący unikalny system rzeki wielokorytowej (anastomozującej) – Narwi. Jednym z najpiękniejszych przystanków na szlaku jest barokowy Tykocin. Znajduje się tu ufundowany przez ród Branickich Kościół pw. Św. Trójcy przy barokowym rynku w kształcie trapezu z pomnikiem Stefana Czarnieckiego z lat 1761 – 1763. Szczególną uwagę

turystów przykuwa zrekonstruowany zamek wcześniej wzniesiony przez Zygmunta Augusta oraz Wielka Synagoga z 1642 roku, pełniąca obecnie funkcję muzeum. Kilka kilometrów od Tykocina leży Pentowo „VII Europejska Wieś Bociania”. W jednym z gospodarstw zamieszkały bociany na 26 gniazdach. Bocianie życie najlepiej oglądać z wież widokowych wybudowanych pomiędzy bocianimi gniazdami i starorzeczami rzeki Narew. W zabytkowym Dworze Szlacheckim rodziny Toczydłowskich oprócz Stadniny Koni jest utrzymana hodowla koników polskich. Można tu wynająć konie lub przejechać się bryczką. Podążając dalej wzdłuż Podlaskiego Szlaku Bocianiego dojeżdżamy do Strękowej Góry, gdzie mieści się Ośrodek Edukacji Ekologicznej „Brama na Bagna, który prowadzi Informację Turystyczną, działalność edukacyjną oraz wypożyczalnię rowerów. Od Strękowej Góry do Osowca prowadzi odcinek historycznej drogi zwanej „Carską Drogą” zbudowaną pod koniec XIX wieku na potrzeby carskiej armii. Dalszy ciąg szlaku będzie prowadził przez Biebrzański Park Narodowy, który chroni najważniejsze na świecie mokradła będące miejscem istnienia ponad 900 gatunków roślin, około 270 gatunków ptaków i 48 gatunków ssaków. „Sztandarowymi” zwierzętami parku są bataliony oraz łosie – duma parku, które nad Biebrzą mają swoją największą ostoję w Polsce.

Podlaski Szlak Bociani

W miejscowości Osowiec Twierdza mieści się siedziba Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz Twierdza Osowiec z lat 1882 – 1892 z czteroma fortami: Centralnym (I – udostępniony do zwiedzania), Zarzecznym (II), Szwedzkim (III) i Nowym (IV) oraz Muzeum Twierdzy Osowiec. W Goniądzu warto zobaczyć: kościół pw. św. Agnieszki i św. Antoniego Padewskiego z lat 1922 – 1924, kaplicę pw. św. Floriana z 1864 r., kaplicę cmentarną pw. św. Ducha z 1907 r oraz młyn wodny z końca XIX w. Kolejną ciekawą miejscowością na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego jest Sztabin. Warto się tu zatrzymać się w Gospodarstwie Agroturystycznym u Państwa Siebiedzińskich, którzy jednocześnie prowadzą informację turystyczną, wypożyczalnię sprzętu turystycznego, organizują wycieczki krajoznawcze oraz spływy kajakowe i tratwami po Biebrzy. Na około 307 kilometrze Podlaskiego Szlaku Bocianiego leży Mikaszówka. Warto tu zobaczyć jedną ze śluz Kanału Augustowskiego oraz drewniany kościół urządzony w tradycyjnym puszczańskim stylu dzięki licznym rogom jeleni i łosi. Jest to miejscowość położona na szlaku kajakowym Czarnej Hańczy. Dalej zaczyna się Wigierski Park Narodowy, który jako jedyny w Polsce obejmuje dobrze wykształcony i urozmaicony krajobraz pojezierny ostatniego zlodowacenia. Spośród innych parków narodowych wyróżnia się on zróżnicowaniem jezior i rzek, mozaikowym układem ekosystemów leśnych, wodnych i torfowiskowych, występowaniem ciekawych form polodowcowej rzeźby terenu. Jest to kraina 42 jezior, z których najgłębsze Wigry posiada krętą linię brzegową oraz wiele malowniczych wysp i zatok. W sercu Parku leży Stary Folwark, gdzie mieści się nowoczesne Muzeum Wigier. Dzieki unikatowym wystawom można poznać Wigierski Park Narodowy z okresu zlodowacenia, od strony głębin jeziora Wigry czy chodząc po bagnie i kładce podsłuchując śpiewu ptaków. Kilka kilometrów od Starego Folwarku w Szelmencie koło Jeleniewa warto zajechać do Wojewódzkiego Ośrodka Sportu i Re-

kreacji Szelment oferującego cały rok noclegi, pole do gry w mini golfa, wypożyczalnię rowerów, możliwość gry w paintball na specjalnie przygotowanym polu bitewnym – planowana jest również budowa plaży oraz wyciągu nart wodnych na pobliskim jeziorze. W okresie zimowym staje się największym ośrodkiem uprawiania sportów zimowych dzięki trasom zjazdowym oraz wyciągom narciarskim. Symbolem Suwalskiego Parku Krajobrazowego jest Góra Cisowa. Jest to doskonałe miejsce gdzie roztaczają się piękne widoki na 22 jeziora poprzedzielane wzgórzami oraz kolorowymi pasami pól i łąk. Jadąc dalej szlakiem dotrzemy do Błaskowizny – wsi nad najgłębszym jeziorem w Polsce – Hańczą. Jest to popularne miejsce wśród miłośników nurkowania oraz wędkarstwa. Podlaski Szlak Bociani kończy się w Stańczykach – miejscowości leżącej na granicy województwa podlaskiego i warmińsko – mazurskiego. Znajdują się tu jedne z najwyższych w Polsce mostów kolejowych, ze zdobionymi filarami wzorowanymi na rzymskich akweduktach. Właściciel produktu:

Centrum Informacji Turystycznej*** Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna ul. Malmeda 6, 15-674 Białystok tel. 85 653 77 97 www.podlaskieit.pl, www.odkryjpodlaskie.pl

www.drohiczyn.pl www.siemiatycze.pl www.mielnik.com.pl Południowa część naszego województwa leży dziś poza tranzytowymi trasami, ale to tu tworzyła się historia regionu i rzeczpospolitej szlacheckiej, przeważnie tej zaściankowej, ale dumnej i patriotycznej. Drohiczyn nad Bugiem to miasto koronacyjne i pierwsza stolica województwa podlaskiego. Każdy kamień nosi tu pamięć wielkiej historii. Dawniej potężny gród na pograniczu polsko-ruskim, dzisiaj senne, urokliwe miasteczko. Podziwiając z Góry Zamkowej piękne położenie miasta, należy pamiętać, że patrzymy na stary gród, jeden z czterech w Polsce - po Gnieźnie, a przed Krakowem i Warszawą. W 1253 roku koronowano tu króla Rusi - Daniela Romanowicza, prawnuka Bolesława Krzywoustego. W 1498 roku Drohiczyn otrzymał prawa miejskie, stolicą województwa podlaskiego został w 1520 roku i był nią przez ponad 200 lat. W XVII w. dzięki powstałemu kolegium jezuickiemu, a później kolegium pijarskiemu miasto stało się uznanym ośrodkiem szkolnictwa. Dzisiaj w zespole poklasztornym mieści się siedziba kurii diecezjalnej i seminarium duchownego. Malownicze okolice miasta były wielokrotnie opisywane, m.in. przez Sienkiewicza, Kraszewskiego, Żeromskiego i wykorzystywane jako plenery polskich filmów - „Kronika wypadków miłosnych”, „Nad Niemnem”, „Panny z Wilka”. Naturalny punkt widokowy stanowi Góra Zamkowa z wczesnośredniowiecznym grodziskiem. Zabytki, które warto w Drohiczynie obejrzeć to kościół pw. św. Trójcy z przełomu XVII i XVIII w; zespół klasztorny franciszkanów z trójnawowym późnobarokowym kościołem pw. Wniebowzięcia NMP oraz klasztor benedyktynek z kościołem z XVIII w. z piękną rokokową fasadą. W miasteczku jest też cerkiew, początkowo unicka, po 1848 przebudowana na prawosławną pw. św. Mikołaja Cudotwórcy.

Punkt Informacji Turystycznej * Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury ul. Kraszewskiego 13, 17-312 Drohiczyn tel./fax 85 655 70 69 www.drohiczyn.pl 95

Kraina Bugu

Kraina Bugu – Drohiczyn, Siemiatycze, Mielnik

Obecne pokolenie mieszkańców tego regionu w swojej aktywności gospodarczej nawiązuje też do czasów największej świetności Siemiatycz w II. połowie XVIII w., kiedy właścicielką miasta była księżna Anna Paulina Sapiehów Jabłonowska. Przeprowadzone reformy przyniosły jej sławę w Europie. W dziele „Ustawy dla dóbr moich rządców” opisała zasady organizacji dworu, kancelarii, podała przepisy dotyczące uprawy pól, leśnictwa, bartnictwa i łowiectwa. Odwiedzał ją król Stanisław August i inni wielcy tamtej epoki - Krasicki, Naruszewicz, Kołłątaj, Staszic. Warto tu obejrzeć kościół pw. Wniebowzięcia NMP, ufundowany przez Sapiehów, konsekrowany w 1638; pozostałości po rezydencji księżnej Jabłonowskiej m.in: oranżerię, mury kamienne okalające teren pałacu ze sfinksami zdobiącymi niegdyś bramę; cerkiew z 1866 r., neobarokowy Dom Talmudyczny i XVIII-wieczną synagogę.

Stowarzyszenie Agroturystyczne „Puszcza Mielnicka” (Członek PROT) ul. Zaszkolna 1, 17-303 Mielnik tel. 85 657 70 15, gsm. 513 300 794 www.puszczamielnicka.ovh.org

Swą historię ma także Mielnik. To gród i port zlokalizowany na skrzyżowaniu dwóch szlaków handlowych rzeki Bug łączącej Gdańsk ze Lwowem i drogi lądowej z Wilna do Krakowa. Prawa miejskie otrzymał w 1501 roku i stał się siedzibą sejmików szlacheckich oraz sądu ziemskiego i grodzkiego. Tu także w 1501 r. podpisano dokumenty wyrażające gotowość ściślejszego połączenia Korony z Wielkim Księstwem Litewskim (Unia Mielnicka). Do rozbio96

Kraina Bugu

rów był stolicą Ziemi Mielnickiej, a tutejszy port – jednym z większych punktów handlowych nad Bugiem. Mielnik do dzisiaj nosi ślady dawnej świetności, dlatego warto niektórym miejscom przyjrzeć się z bliska. Największym zabytkiem jest Góra Zamkowa (180 m) z grodziskiem z XI-XII w. wraz z pozostałościami późniejszego zamku, z dobrze widoczną fosą; ze szczytu rozciąga się rozległy widok na Bug. Na uwagę zasługuje też klasycystyczna murowana cerkiew z pięcioma kształtnymi kopułami – wewnątrz drewniany ikonostas (1776), neobarokowy kościół, dziewiętnastowieczna synagoga w której mieści się galeria (można tu obejrzeć dzieła T. Kantora, J. Nowosielskiego, W. Kunza). Tylko kilka kilometrów na północ... i jesteśmy w najważniejszym sanktuarium prawosławnym w Polsce. Święta Góra Grabarka, bo o niej mowa, zasłynęła w 1710 roku, kiedy kilka tysięcy ludzi, którzy schronili się tu i modlili do cudownej ikony Spasa Izbawnika, ocalało z pustoszącej okolicę zarazy. Jeszcze w tym samym roku wierni wybudowali tu drewnianą kapliczkę, z czasem stanęła cerkiew. Po pożarze w 1990 roku ocalały jedynie dwie nadpalone ikony: Zbawiciela i św. Mikołaja oraz fragmenty ewangelii. Cerkiew odbudowano. Na górze działa też jedyny w Polsce żeński monastyr św. św. Marty i Marii. Dziś wielu pielgrzymów przynosi tu krzyże wotywne - jest już ich ponad dziesięć tysięcy! U stóp góry bije uzdrawiające źródełko. Wierni obmywają się namoczonymi chusteczkami, aby oczyścić się z chorób. Chusteczki rozwieszają na gałęziach drzew i brzegu. 18 i 19 sierpnia, w Święto Przemienienia Pańskiego, Grabarkę odwiedzają tysiące pielgrzymów. Nadbużańska okolica podlaska nie jest ani piękna ani wesoła, ale tęsknie poważna i zakochać sie w niej można pisał Józef Ignacy Kraszewski. Bug, to jedna z najpiękniejszych i najdzikszych rzek w Polsce. To najdłuższa rzeka województwa podlaskiego. Płynie najpiękniej między Niemirowem i Drohiczynem. Odcinek ten

nazywa się Podlaskim Przełomem Bugu i prowadzi nim trasa każdego spływu kajakowego. Bug to rzeka o wartkim nurcie, niekiedy kapryśna, ma liczne zakola i meandry. Trzeba uważać na mielizny (oznaczone są biało-czerwonymi tyczkami) i wysepki. Na trasie spływu znajduje się wiele ciekawych miasteczek m.in. Niemirów o bogatej historii, zabytkowy Mielnik i Drohiczyn – historyczna stolica regionu. Aby zrobić zdjęcia Drohiczyna trzeba wejść na wysoki lewy brzeg rzeki. Także rezerwaty „Wydma Mołożewska” i „Skarpa Mołożewska” ze stadami ptaków oraz pocztówkowymi widokami, wprawiają w zachwyt. Wysoką renomę zyskał Promocyjny Spływ Kajakowy Rzeką Bug na trasie Mielnik-Drohiczyn-Brok. Spływ organizowany jest rokrocznie w czerwcu od roku 2001. Zaczyna się w Mielniku i kończy – po sześciu dniach w Broku. Oprócz bliskiego kontaktu z rzeką Bug i nadbużańską przyrodą, uczestnicy zwiedzają najciekawsze miejsca położone w Dolinie Bugu w towarzystwie przewodników, którzy w interesujący sposób przybliżą historię tych terenów. Po całodniowych zmaganiach z rzeką, przy wieczornym ognisku istnieje możliwość spróbowania smaków lokalnej kuchni przy granej na żywo muzyce. Można wybrać skróconą dwudniową wersję spływu z zakończeniem w Drohiczynie. Organizatorzy gwarantują wrażenia, których nie zapomina się nigdy! W XVII i XVIII w. Bug był głównym traktem handlowym pomiędzy Wołyniem i Europą. Dzisiaj, o niewykorzystanym potencjale podlaskich rzek (oprócz Bugu dotyczy to również Narwi) świadczy spontanicznie odradzająca się żegluga pasażerska. Na podlaskim odcinku Bugu kursują dwa statki, pływające na zamówienie trasami: Drohiczyn i okolice oraz Niemirów – Mielnik. Zapomniane dziedzictwo, jakim są grodziska, w połączeniu z malowniczym otoczeniem, czystym środowiskiem, bogatym krajobrazem kulturowym, przenoszą w odległe czasy do miejsc nieodkrytych. Przygoda odkrywania może się zdarzyć na Szlaku Nadbużańskich Grodzisk. Produkt otrzymał Wyróżnienie PROT w etapie regionalnym konkursu na „Najlepszy Produkt Turystyczny 2009 i 2010”. Jest to nowy szlak turystyczny w dolinie Bugu, popularyzujący najstarsze wytworzone przez człowieka formy terenu: grodziska, kurhany i cmentarzyska kurhanowe. Kształtowane przez wieki przetrwały do współczesności i nierzadko ukryte są wśród pól i gęstych lasów, z dala od obecnych siedzib ludzkich. Tak duże skupiska tych ciekawych zabytków archeologicznych są wyjątkowe w skali kraju. Często nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia. Szlak ma długość blisko 41 km. Wiedzie przez nadbużańskie miejscowości, zlokalizowane w gminach Drohiczyn i Siemiatycze. 98

Punkt Informacji Turystycznej** Starostwo Powiatowe w Siemiatyczach ul. Legionów Piłsudskiego 3, 17-300 Siemiatycze tel. 85 655 58 56, www.siemiatycze.pl

Bunkry nad Bugiem - Linia Mołotowa Umocnienia radzieckie powstałe po 17 września 1939 r. na nowej granicy między Trzecią Rzeszą a Związkiem Radzieckim nazywano także” zębami Stalina”. Pomimo zaangażowania wielkich środków, względnie dobrego wyposażenia oraz informacji wywiadu – atak 22 czerwca 1941 r. spowodował opuszczenie fortyfikacji bez poważniejszego, zorganizowanego oporu. Część z bunkrów została zniszczona przez Niemców, którzy sprawdzali na nich skuteczność swojej artylerii i czołgów. Pozostałe bunkry, niektóre w nadspodziewanie dobrym stanie, usytuowane są wzdłuż Bugu. Szlak bunkrów nad Bugiem (niebieski 23 km) Wólka Nadbużańska - Mielnik. Podlaski przełom Bugu jest bogatą w walory przyrodniczo-krajobrazowe, malowniczo położoną krainą. W ostatnich latach tereny te odkrywają amatorzy survivalu oraz sportów niekonwencjonalnych, jak baloniarze czy lotniarze, którzy chcą zobaczyć rzekę z lotu ptaka. Na obszarze całej krainy Bugu zostały wytyczone szlaki turystyczne po najpiękniejszych zakątkach regionu. Ciekawostką południowej części woj. podlaskiego są złoża kredy. W Mielniku eksploatację rozpoczęto w okresie międzywojennym. To jedyna w Polsce odkrywkowa kopalnia kredy. Dodatkowa ciekawostka: Góra Uszeście - znajdujący się w Mielniku rezerwat roślinności kserotermicznej (ciepłolubnej). Obejmuje dwa najwyższe wzniesienia morenowe na Wysoczyźnie Drohickiej: Duże Uszeście (204 m n.p.m.) i Małe Uszeście (174 m n.p.m.). Na stokach południowych w miejscach otwartych, przy słonecznej pogodzie temperatura powierzchni gleby osiąga niekiedy 78° C, co sprzyja występowaniu roślinności stepowej.

Kraina Bugu

Nadbużański Produkt Turystyczny Bugiem z Bogiem to kolejny produkt turystyczny który otrzymał Wyróżnienie Prezesa PROT w etapie regionalnym konkursu „Najlepszy Produkt Turystyczny 2008” Certyfikat POT. To gotowa, zorganizowana oferta, dzięki której można poznać największe atrakcje Podlasia Nadbużańskiego. I tak: Dzień 1. zwiedzanie Mielnika, później wycieczka rowerowa na Świętą Górę Grabarkę z możliwością udziału w prawosławnym nabożeństwie, następnie biesiada nadbużańska z lokalnymi przysmakami, przy regionalnej muzyce ludowej. Dzień 2. spływ kajakowy na trasie Mielnik-Drohiczyn; wieczorem biesiada słowiańska. Dzień 3. Zwiedzanie Drohiczyna w tym Muzeum Diecezjalnego. Właściciel produktu:

Ciechanowiec i jego muzeum Bug przestaje być rzeką graniczną województwa podlaskiego na wysokości ujścia rzeki Nurzec. Kilka kilometrów w górę Nurca położony jest Ciechanowiec, jedno z najstarszych miast w regionie, z Muzeum Rolnictwa, które w ilości odwiedzanych turystów ustępuje tylko obiektom Białowieskiego Parku Narodowego i Kanałowi Augustowskiemu. Muzeum powstało w 1962 roku. Nosi imię księdza Krzysztofa Kluka, zasłużonego w dziejach miasta XVIII-wiecznego przyrodnika, jednego z pionierów nauk przyrodniczych w Polsce. W skansenie prezentowane są m.in. wschodnio-podlaskie zagrody szlacheckie. W pierwszej części skansenu budynki ustawiono tak, aby pokazywały przekrój całego społeczeństwa: od chłopskich jednokomorowych chałup po drewniane, ozdobne dworki drobnej podlaskiej szlachty, na neoklasycystycznym Pałacu Starzeńskich kończąc. Na drugiej polanie ulokowano kilka spichlerzy i kuźnię. Integralną częścią skansenu stał się XIX-wieczny młyn wodny. W pałacu Starzeńskich z XIX wieku znajduje się wystawa poświęcona historii Ciechanowca i Fundacji Ciechanowieckich oraz ekspozycja wnętrz pałacowych. Obok znajduje się jedyne w swoim rodzaju Muzeum Weterynarii. Niewątpliwą atrakcją jest otwarte w 2004 roku pierwsze w Polsce Muzeum Pisanki, powstałe z liczącej ok. 1,5 tys. eksponatów prywatnej kolekcji. Ciechanowiec – jubileusz – 580 lecie nadania praw miejskich obchodził w 2009 roku. W XIII wieku był własnością książąt mazowieckich, w XV w. pozostawał w granicach Litwy, a po 1569 powrócił do Korony. Prawa miejskie magdeburskie otrzymał w 1429 roku. Miasto usytuowane na trasie jednej z najważniejszych dróg wiodących z Mazowsza na Litwę (Warszawa-Ciechanowiec-Bielsk Podlaski-Grodno-Wilno) przeżywało swój rozkwit. Należało do rodu Kiszków. Funkcjonowała tu świątynia i drukarnia. W wieku XVI podzielony został na dwie części: lewobrzeżną zwaną „Starym Miastem” - tu zbudowano zamek obronny w którym gościł m.in. Stefan Batory i prawobrzeżna zwana „Nowym Miastem”. Zniszczony podczas potopu szwedzkiego, do swej świetności Ciechanowiec wrócił pod rządami rodziny Ossolińskich. W XIX wieku wzdłuż rzeki Nurzec przebiegała granica Rosji z Księstwem Warszawskim. Stary Ciechanowiec pozostający w granicach Rosji rozwijał się jako ośrodek handlu. Zbudowano fabryki włókiennicze, młyny, cegielnie. Nowy zaś Ciechanowiec pozostał miastem o charakterze rolniczym. Obie części zostały połączone 100

Urząd Miejski w Ciechanowcu (Członek PROT) ul. Mickiewicza 1, 18-230 Ciechanowiec tel. 86 277 11 45/ fax 86 277 10 66 www.ciechanowiec.pl Punkt Informacji Turystycznej w Ciechanowcu*** Plac 3 Maja 31, 18-230 Ciechanowiec gsm. 507 793 404

101

Ciechanowiec i jego muzeum

po odzyskaniu niepodległości. Dziś zwiedzając miasto warto zatrzymać się przy kościele Trójcy Przenajświętszej wzniesionym ze środków fundacji Ossolińskich, obiekty poklasztorne, pozostałości zamku z XVI w. tzw. Zamczysko, XIX-wieczną cerkiew i synagogę z przełomu XVIII i XIX w. W Gminie Ciechanowiec, w miejscowości Winna-Poświętna warto zwiedzić zespół kościoła parafialnego z drewnianym kościołem i dzwonnicą z 1696 r, a w Pobikrach neogotycki kościół, zespół dworski i park z poł. XIX w. Wjeżdżając głębiej w powiat wysokomazowiecki zanurzamy się w świat dawnych szlacheckich przysiółków, z taką sympatią opisywanych choćby w sienkiewiczowskiej trylogii. Jadąc od strony Białegostoku warto obejrzeć zabytkowy dwór Stefanii Karpowicz w Krzyżewie, pałac Kołodziejskiego w Kurowie, dwór Glogerów w Tyborach-Kamiance czy Sanktuarium w Hodyszewie z barokowym obrazem z ok 1630 r., uznawanego za cudowny. W niedalekiej Rudce – (Powiat Bielsk Podlaski) urzeka wspaniały zespół pałacowy wraz z przylegającym parkiem z XVIII w. (dawna siedziba Ossolińskich i Potockich).

Członkowie Podlaskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej Samorząd Województwa Samorząd Miasta Podlaskiego Białystok

Samorząd Gminy Białowieża

Samorząd Gminy Narewka

Samorząd Gminy Radziłów

Augustowska Organizacja Turystyczna

102

Samorząd Miasta Goniądz

Samorząd powiatu Samorząd powiatu augustowskiego hajnowskiego

Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemia Łomżyńska

Stowarzyszenie Agroturystyczne „Raj Bobra”

Samorząd Miasta Augustów

Hotel ”Zbyszko”

Hotel 3 Trio

Suwalska Organizacja Hotel Żubrówka Turystyczna

Samorząd Miasta Ciechanowiec

Samorząd Gminy Choroszcz

Polska Izba Turystyki Oddział Podlaski

Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna

Regionalny Oddział PTTK w Białymstoku

Stowarzyszenie Białowieskie Ośrodek Szkoleniowo Agroturystyczne „Puszcza Stowarzyszenie - Wypoczynkowy Mielnicka Agroturystyczne „Żubr” „Ptasia Osada”

Stowarzyszenie „Euroregion Niemen”

Centrum KonferencyjnoBankietowe ROZŁOGI

Stowarzyszenie Ziemia Sejneńska

Hotel Białowieski

Nature Travel

Podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne

Golf-Park Lipowy Most

LOT „Brama na Bagna”

Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie

Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego

Casablanca Catering

„Zagroda Kuwasy”

Towarzystwo „Amicus”

Agencja „Benkowski”

Wyższa Szkoła Menedzerska

Spółdzielnia Produkcyjno -Handlowa „Krynka”

„Sioło Budy”

Osowieckie Towarzystwo Fortyfikacyjne

Stowarzyszenie Agroturystyczne „Agrokresy”

Davis & Kryjan – Gardens

„ECHO”

PTTK Białowieża

Biebrzańsko-Narwiańskie Stowarzyszenie Agroturystyczne „Łoś”

LGD Puszcza Knyszyńska

103

104

BAZA ADRESOWA wojew贸dztwa podlaskiego Vademecum turysty

105

Zabytki Pograniczny charakter dzisiejszego woj. podlaskiego zaowocował mozaiką kulturową, etniczną, religijną jego mieszkańców. Od wieków region zamieszkiwali: Polacy, Białorusini, Litwini, Żydzi, Rosjanie, Niemcy, Ukraińcy, Tatarzy, którzy byli katolikami, wyznawcami prawosławia, unitami, ewangelikami i muzułmanami. Specyficzny krajobraz kulturowy Polski północno-wschodniej, zróżnicowanie narodowościowe i wyznaniowe, bogactwo obrzędowości i obyczajów nadal pozostaje cechą charakterystyczną tego obszaru. Wspomniana różnorodność widoczna była i jest obecna także w architekturze regionu, m.in. w drewnianym budownictwie wiejskim. Zabudowa drewniana typowa jest dla wielu wsi woj. podlaskiego, które niejednokrotnie przypominają „żywe” muzea na wolnym powietrzu. Ciekawostką jest, że do dnia dzisiejszego w północno-wschodniej Polsce można zobaczyć zwarte zespoły starej drewnianej zabudowy wsi, zachowane w całości - rzadkość na skalę europejską. W małych miasteczkach regionu i wioskach występują też ciekawe drewniane budynki użyteczności publicznej np. urzędy i szkoły, dworce kolejowe. Podróżując po województwie podlaskim zobaczą Państwo w wiejskim krajobrazie drewniane wiatraki, młyny wodne, kuźnie, kapliczki, krzyże przydrożne, tradycyjne ogrodzenia. Cenne zabytki budownictwa wiejskiego gromadzone są w ekspozycjach skansenowskich w Białostockim Muzeum Wsi (Oddział Muzeum Podlaskiego) Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu, Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie, Skansenie w Puńsku. W muzeach tych oraz innych tego typu placówkach (np. Muzeum Regionalne w Lipsku) zgromadzono też unikatowe kolekcje ruchomych zabytków kultury ludowej. Ochronie budownictwa drewnianego służy organizowany od 2005 r. Konkurs na Najlepiej Zachowany Zabytek Budownictwa Wiejskiego. 106

Powiat augustowski Augustów • Rynek Zygmunta Augusta stanowi centralny punkt miasta, wykładany granitową kostką, wytyczony w 1550 r. przez kuratora Joba Preytfusa. Najstarszy drzewostan zabytkowego parku zwanego Ogrodem Saskim, pamięta zapewne czasy jego założenia (1847 r.). Kamienice wokół rynku pochodzą głównie z XIX wieku. W centrum parku fontanna. Na placu kolumna Króla Zygmunta II Augusta, to druga kolumna królewska w Polsce, po warszawskiej. Pierzeje zabudowane XIX-wiecznymi kamienicami. • Restauracja „Albatros” z 1962 r., wg projektu Henryka Gomółki, rozsławiona przez piosenkę Janusza Laskowskiego „Siedem dziewcząt z Albatrosa”. • Nagrobki na cmentarzu parafialnym z 1800 r. Najstarsze i najbardziej okazałe pomniki nagrobne skupiają się wokół kaplicy cmentarnej, ufundowanej przez rodzinę Truszkowskich w 1820 r. Kilka odlewów żeliwnych wykonanych zostało w Hucie Sztabińskiej. Nieopodal pomnik żydowski z 1981 r., poświęcony tysiącom mieszkańców miasta narodowości żydowskiej. Ufundowany przez kilka rodzin Żydowskich z Nowego Jorku. • Dom Turysty PTTK nad j. Necko (1938) wg projektu M. Nowickiego, obecnie Zajazd Hetman. • Oficerski Yacht Club Pacyfik, zaprojektowany przez Juliusza Nagórskiego w 1935 r., po wojnie (do niedawna) funkcjonował w nim renomowany Wojskowy Dom Wypoczynkowy (WDW). Pomnik w postaci fotela i pamiątkowego kamienia upamiętniający wizytę Ojca Świętego Jana Pawła II, na którym oczekiwał na rejs statkiem. • Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej, pierwotnie rosyjska cerkiew wojskowa powstała w 1896 r. od 1921 r. kościół garnizonu augustowskiego Wojska Polskiego. W wieży izba pamięci I Pułku Ułanów Krechowieckich. • Ruiny polskiego schronu bojowego linii obronnej „Augustów” z 1939 r. Dziś pomnik z hasłem „Nigdy więcej wojny”. „Bunkier” nie był wykorzystany bojowo. Został wysadzony przez Niemców 1944 roku. • Zespół Zarządu Wodnego, eklektyczny pałacyk z ok. 1903 r. przed I wojną siedziba kierownictwa Wiślano – Niemieckiej Drogi Wodnej, w okresie okupacji radzieckiej placówka straży granicznej i komórki NKWD. • Muzeum Kanału Augustowskiego – w tzw. Dworku Prądzyńskiego, filia mieszcząca dział historii Kanału. Budynek Dworku pochodzi z połowy XIX w. Przy furtce znajduje się pomnik upamiętniający ofiary mordu więźniów aresztu NKWD z 22 czerwca 1941 r. • Kanał Augustowski jest najbardziej atrakcyjnym szlakiem wodnym województwa podlaskiego oraz

wiedzie prym wśród najatrakcyjniejszych szlaków wodnych w Polsce. Został wybudowany w latach 1823-1839 wg projektu polskiego inżyniera gen. Ignacego Prądzyńskiego. Pierwsze plany dotyczące połączenia wodnego Wisły z Niemnem powstały u schyłku niepodległej Rzeczypospolitej w latach 1822-1823. Jego długość 102 km, z tego 80 km znajduje się na terenie Polski i 22 km na terenie Białorusi. Na całym odcinku Kanału powstało 18 śluz, z czego 14 obecnie znajduje się po stronie polskiej, jedna w pasie granicznym i trzy po stronie białoruskiej. • Stara Poczta wraz z parkiem według typowego projektu H. Marconiego z 1829 r. Była tu stacja przeprzęgowa na szesnaście koni, ekspedycja i pokoiki hotelowe. Obecnie Szkoła Muzyczna I stopnia. Widoczny w parku głaz upamiętnia budowniczych Kanału Augustowskiego. Osadzony został w 1973 roku, w 150 rocznicę rozpoczęcia jego realizacji. • Muzeum Ziemi Augustowskiej. Przybliża zwiedzającym warsztat i produkty rękodzieła wiejskiego (tkactwa, garncarstwa, plecionkarstwa) jak również sprzęty używane w domostwach regionu Puszczy Augustowskiej. Stała ekspozycja ukazuje również sprzęty związane z rolnictwem i rybołówstwem. • Bazylika Mniejsza Najświętszego Serca Jezusowego 1905-1911. Budowniczym kościoła był ks. Wincenty Nowicki (proboszcz w latach 1899-1924). W kościele znajduje się pięć ołtarzy, wszystkie wykonane w dębie. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, zasłaniany obrazem Serca Jezusowego. Ołtarze zostały wykonane w latach dwudziestych. Zniszczony w czasie II wojny światowej kościół odbudował ks. Wojciech Chojnowski, proboszcz parafii w latach 1925-1947. Obok ołtarza św. Antoniego stanął ołtarzyk Miłosierdzia Bożego z relikwiami św. Faustyny Kowalskiej. 22 czerwca 2001 roku kościół obchodził uroczystość ogłoszenia papieskiego dekretu o nadaniu świątyni tytułu Bazyliki Mniejszej. Augustów - Studzieniczna • Zespół kościoła parafialnego pw. MB Szkaplerznejrewniany kościół z 1847 roku i wcześniejszą jeszcze dzwonnicą. Wieżę ozdabia piękny krzyż kowalskiej roboty. Wnętrze świątyni zostało urządzone przez ludowych artystów, wykorzystujących drewno i jelenie rogi. Znajdują się tu trzy ołtarze – główny Świętej Rodziny i boczne: św. Tekli i św Jana Nepomucena. Na sztucznie usypanej grobli wzdłuż drogi krzyżowej mieści się główne sanktuarium – na grądziku (wysepce) neorenesansowa kapliczka Najświętszej Marii Panny, mieszcząca obraz Matki Boskiej Studzieniczańskiej (XVIII wieczna kopia obrazu jasnogórskiego). Obok pod gontowym daszkiem znajduje

107

się studzienka z cudowną wodą. Jest tu również kamienny posąg św. Jana Nepomucena. Nad brzegiem jeziora stoi pomnik Jana Pawła II na pamiątkę wizyty w czerwcu 1999 roku. • Kanał Augustowski z zespołem budowli i urządzeń 1825-1839. Gabowe Grądy • Drewniana zbudowana na osi wschód – zachód molenna staroobrzędowców. Krasnybór • Kościół pw. Zwiastowania NMP, niegdyś cerkiew unicka wybudowana około 1614 r. • Wieża wzmiankowana w poł. XIX w., prawdopodobnie wybudowana przez dominikanów w XVIII w., we wnętrzu freski, obraz MB z Dzieciątkiem z pocz. XVII w., rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego z przełomu XVII i XVIII w. • Plebania w stylu dworkowym, murowana z 1939 r., wzniesiona na miejscu dawnego klasztoru. • Kościół pw. św. Rocha z 1870 r. • Pomnik nagrobny Wiktorii Rymaszewskiej z 4 kolumnami z lanego żelaza z XIX w. Lipsk • Układ urbanistyczny z 2 poł. XVI w., z rozplanowaniem ulic opartym na siatce prętowej, • Kościół neogotycki pw. Matki Bożej Anielskiej z lat 1906-1914, wewnątrz cenna ikona Matki Boskiej „Bazylianki” z Dzieciątkiem z przeł. XVI i XVII w. • Dom katolicki z lat 20. XX w. • Kopiec Wolności usypany jako wotum za odzyskanie niepodległości w 1918 r. • Zabudowa mieszkalna z pocz. XX w. • Schrony tzw. linii Mołotowa z lat 1940-1941. • Pomnik „Zginęli za Polskę” w parku miejskim, poświęcony 50 zakładnikom zamordowanym przez hitlerowców 13 lipca 1943 r. w Naumowiczach. • Kopiec Wolności usypany jako wotum za odzyskanie niepodległości w 1918 r. • Schrony tzw. linii Mołotowa z lat 1940-1941. Mikaszówka • Drewniany jednonawowy kościół pw. św. Marii Magdaleny z 1907 r. z dwiema wieżami i oryginalnym wystrojem wewnętrznym z porożami. Obok drewniana dzwonnica i żeliwny pomnik z huty sztabińskiej. • Mikaszówka - jedna ze śluz Kanału Augustowskiego z 1828 r. Rudawka • Kudrynki i Kurzyniec – śluzy na Kanale Augustowskim wybudowane z 1829 r. Przez śluzę Kurzyniec przebiega granica pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Republiką Białoruś.

108

Sztabin • Układ urbanistyczny z XVIII w., zaprojektowany przez Joachima Chreptowicza. • Neogotycki kościół pw. św. Jakuba Apostoła z lat 1905-1910. • Zegar słoneczny i żeliwne popiersie Joachima Chreptowicza z XIX w. Święte Miejsce • Uroczysko nad rzeką Rospudą, w okolicy wsi Jaśki, miejsce starodawnego kultu pogańskiego, później przejęte przez kościół katolicki. Odbywają się tu uroczystości na św. Jana (24 czerwca).

Powiat białostocki Białystok • Zespół pałacowo-parkowy Branickich z I poł. XVIII w. Barokowy pałac wzniesiony w miejscu XVI-wiecznej rezydencji Wiesiołowskich, której mury zachowały się w centralnej części budowli. Rozbudowany na początku XVII w. i ponownie w latach 1691-1697 wg projektu Tylmana z Gameren, gruntownie przebudowany i rozbudowany w latach 1720-1772 przez architektów: Jana Zygmunta Deybla, Jana Henryka Klemma i Józefa Sękowskiego. Zniszczony w czasie wojen napoleońskich, odbudowany w uproszczonej formie i przystosowany w końcu lat 30. XIX w. do potrzeb Instytutu Panien Szlacheckich. W czasie I wojny w pałacu mieścił się wojenny szpital niemiecki, w okresie międzywojennym Urząd Wojewódzki. Spalony przez wycofujące się oddziały niemieckie w 1944 r. Odbudowany po zniszczeniach wojennych przez Stanisława Bukowskiego w latach 1945-1962. Obecnie mieści Akademię Medyczną. Składa się z trójkondygnacyjnego korpusu głównego i dwóch skrzydeł w układzie zbliżonym do podkowy. Dziedziniec honorowy pałacu oddzielony od dziedzińca wstępnego dekoracyjnym murem z tzw. Sfinksami dłuta J. Chr. Redlera. W murze ogrodzeniowym dziedzińca wstępnego dwie dekoracyjne studnie, zaś na osi założenia główna brama wjazdowa „Gryf”, wzniesiona ok. 1745 r. Po stronie południowej pałacu park francuski, z ogrodem górnym i dolnym: w ogrodzie górnym na osi założenia główna aleja parkowa, w której pierwotnie ustawione były rzeźby, obecnie stopniowo po pracach konserwatorskich wprowadzane z powrotem. Po jej obu stronach tzw. haftowane partery bukszpanowe. W ogrodzie dolnym, głównym akcentem kompozycyjnym jest dekoracyjnie potraktowana fosa, w której przegląda się pałac. Przy południowej granicy parku pawilon włoski, od strony północnej pawilon toskański. Przy pd.-wsch. skrzydle pałacu budynek arsenału z 1755 r. Obok niego zachowane wschodnie skrzydło oranżerii z 1763 r. W kompleksie zabudowań pałaco-

• • •

•

• •

• • • • • • • •

wych znajdują się także budynki dydaktyczne Instytutu Panien Szlacheckich, wzniesione w końcu XIX w., mieszczące obecnie różne zakłady dydaktyczne Akademii Medycznej i przedszkole. Barokowy pałac gościnny Branickich (obecnie Pałac Ślubów) z 1771 r. Dawna loża masońska (obecnie Książnica Podlaska) z lat 1803-1806. Zespół kościoła katedralnego pw. Wniebowzięcia NMP. Późnorenesansowy kościół z lat 1617-1626 ufundowany przez Wiesiołowskich, przebudowany w latach 1750-52 przez J. K. Branickiego. W podziemiach krypta z XVIII-wiecznymi pochówkami, przebudowana i powiększona w końcu lat 80. XX w., spoczywają tu doczesne szczątki biskupów białostockich. Barokowa plebania z lat 1760-62 (obecnie kuria biskupia). Neogotycki kościół katedralny wybudowany w latach 1900-05 wg projektu Józefa Piusa Dziekońskiego, jako „dobudówka” do istniejącej wcześniej świątyni, kościoła ufundowanego przez Wiesiołowskich, w którym zostało wówczas rozebrane prezbiterium. W pobliżu świątyni – na skwerze pomiędzy katedrą i parkiem pałacowym pomniki – Jana Pawła II z 1994 r. i ks. Jerzego Popiełuszki z 1990 r. Kościół pw. Chrystusa Króla i św. Rocha z lat 19261947 zbudowany wg Projektu Oskara Sosnowskiego na planie ośmioboku zbliżonego do gwiazdy, z wieżą o wysokości 83 m. Cerkiew pw. św. Mikołaja Cudotwórcy wybudowany na planie krzyża greckiego w latach 1843-1846 na miejscu drewnianej świątyni unickiej, wewnątrz freski z 1910 r., w ikonostasie ikony z 1844 r. Kaplica cmentarna pw. św. Marii Magdaleny z 1758 r. Układ urbanistyczny centrum z XVIII w., obecny Rynek Kościuszki z Ratuszem z lat 1745-61, zrekonstruowanym w latach 1954-58 z wieżą zegarową (obecnie siedziba Muzeum Podlaskiego) Kamienice z końca XIX i początku XX w przy ul. Kilińskiego, Rynek Kościuszki, Lipowej, Nowy Świat, Krakowskiej, Sienkiewicza, Warszawskiej. Dworzec kolejowy z 1862 r. Szpital z 1762 r. (obecnie kino „Ton”). Dawna zbrojownia z XVIII w. (obecnie Archiwum Państwowe. Kamienica z 1771 r. (dawna austeria), (ul. Sienkiewicza 2). Kościół (pierwotnie ewangelicko-augsburski) pw. św. Wojciecha z lat 1906-1912. Zespół fabryki Beckera z przełomu XIX i XX w. składający się z hali fabrycznej, budynku zarządu i willi (obecnie Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego). Zespół pałacowy Kruzenszternów (Rüdygierów, Lubomirskich) z II połowy XIX w. (obecnie WSAP) wraz z parkiem.

• Eklektyczny pałac Hasbacha z końca XIX w.(obecnie siedziba Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków). • Zabudowania browaru „Dojlidy” z XIX-XX w. • Budynki dawnych bóżnic z XIX i XX w. przy ulicy Branickiego (Szmuel Beth Midrasz), Pięknej (Bóżnica „Piaskower”) i ul. Waryńskiego (bóżnica Cytrona). • Miejsce po Synagodze Głównej, spalonej przez Niemców w 1941 r., obecnie pomnik z 1995 r. ufundowany przez białostockich Żydów z całego świata. • Park miejski Planty założony w latach 30. XX w. z inicjatywy wojewody Kościałkowskiego wg projektu St. Gralli. Od wschodu do Plant przylega Park Stary, założony po 1895 r. wg projektu Waleriana Kronenberga, na miejscu osuszonego wielkiego stawu pałacowego. Od strony pd.-zach. Planty łączą się z parkiem leśnym Zwierzyniec. • Park Zwierzyniecki – w czasach Branickich mieścił się tu zwierzyniec dworski, obecnie w jego pd.-zach. części urządzono rezerwat przyrodniczy. Na skraju parki znajduje się cmentarz wojskowy z grobami żołnierzy z lat 1919-20 oraz z okresu II wojny światowej, z obeliskiem w kształcie równoramiennego krzyża, poświęconym Nieznanemu Żołnierzowi. Choroszcz • Barokowy zespół klasztorny Dominikanów z XVIII w., w skład którego wchodzą: kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Szczepana Męczennika. • Barokowy Letni pałac Branickich z lat 1752-759 (obecnie Muzeum Wnętrz Pałacowych) z założeniem parkowym z lat 1725-1763. • Zabudowania dawnej fabryki sukna i kortów Ferdynanda Moesa z II połowy XIX w. i początku XX w., od 1930 r. szpital psychiatryczny. Cibory-Kołaczki • Drewniany, barokowy kościół. pw. Narodzenia NMP z 1742 r. o konstrukcji zrębowej z polichromią neoklasycystyczną z 1839 r. wewnątrz, obok znajduje się drewniana dzwonnica z XVIII w. Gródek • Układ urbanistyczny z XV w. • Drewniana cerkiew cmentarna pw. Opieki Matki Boskiej z 1862 r. • Murowana cerkiew pw. Narodzenia NMP z lat 19461970. • Murowany kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z lat 1934-1936. • Murowany budynek dawnej karczmy z II połowy XIX w. • Drewniane domy z końca XIX w. i pocz. XX w. Łapy • Murowany kościół pw. św. św. Piotra i Pawła z lat 1918-1927.

109

• • • •

Osiedle kolejarskie „Wygwizdowo” z 1924 r. Osiedle kolejarskie „Łapy-Osse” z lat 1921-1926. Wieża ciśnień z początku XX w. Domy murowane i drewniane z końca XIX i początku XX w.

Michałowo • Drewniana cerkiew pw. św. Mikołaja z lat 19061910 oraz plebania z początku XX w. • Murowany budynek dawnej fabryki włókienniczej z początku XX w. Supraśl • Zespół klasztorny Bazylianów, XVI-XVIII w skład którego wchodzą ruiny cerkwi p.w. Zwiastowania NMP z lat 1503-1511, dawna cerkiew pw. św. Jana Ewangelisty, klasztor, brama oraz pałac archimandrytów (Chodkiewiczów). • Zespół pałacowy Buchholza z przełomu XIX i XX w skład którego wchodzą pałac, ogród, koniusznia -wozownia i stróżówka, obecnie Liceum Plastyczne. • Cmentarz ewangelicki z kaplicami grobowymi – klasycystyczną Zachertów z 1885 r. i neogotycką Buchholzów z 1904 r. • Cerkiew pw. św. Jana Teologa z lat 1889-1891. • Kościół pw. św. Trójcy wybudowany 1861-1865. • Kościół ewangelicko-augsburski z 1870 r., obecnie katolicki. • Drewniany budynek „Stara Poczta” z XVIII w. • Dwór z 1822 r., obecnie siedziba Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. • Drewniane domy tkaczy z połowy XIX w. Suraż • Grodzisko wczesnośredniowieczne „Góra królowej Bony”. • Układ urbanistyczny z XV-XVI w. z dwoma rynkam. • Murowany kościół pw. Bożego Ciała z lat 18731876. • Kirkut założony po 1865 r. Tykocin • Rozplanowanie przestrzenne miasta z XV-XVIII w. • Rynek barokowy w kształcie trapezu, na którym znajduje się pomnik Stefana Czarnieckiego z lat 1761-1763 dłuta Piotra Coudray oraz murowane i drewniane domy z XVIII-XIX w. • Zespół kościoła parafialnego: kościół pw. Świętej Trójcy z lat 1742-1750, trójnawowy, bazylikowy, z rozbudowaną elewacją – frontowa ściana połączona arkadami z dwoma wieżami, wewnątrz polichromie ścienne z 1749 r.; barokowa plebania (wcześniej klasztor Księży Misjonarzy) z lat 1748-1759 i 1769-1771. • Budynki gospodarcze, oraz ogrodzenie z bramą na której umieszczono postaci ewangelistów.

110

• Zespół klasztorny Bernardynów (obecnie Dom Pomocy Społecznej) z lat 1771-1791 w skład którego wchodzą: trójskrzydłowy, piętrowy klasztor z dziedzińcem i bramą - dzwonnicą, kaplica pw. św. Elżbiety, zabudowania gospodarcze, ogród. • Barokowa synagoga z 1642 r. z mansardowym dachem i wieżą XVIII w. (od 1977 r. oddział Muzeum Podlaskiego). • Dom Talmudyczny z XVIII w. (Beith Hamidrasz), wybudowany w XVIII w., zniszczony w czasie ostatniej wojny, po odbudowie przeznaczony na Oddział Muzeum Podlaskiego, • Kirkut - cmentarz żydowski z XVI w (najstarsze nagrobki z XVIII w.). • Dworek administratora dóbr tykocińskich z XVIII w. (obecnie Dom Kultury). • Alumnat wojskowy z lat 1633-1645, późnorenesansowy, na planie kwadratu (obecnie obiekt noclegowo-gastronomiczny). Zabłudów • Układ urbanistyczny z XVI w. • Klasycystyczna cerkiew Zaśnięcia NMP zbudowana w latach 1847-1855 na rzucie krzyża greckiego, z wieżą frontową przykrytą kopułą • Klasycystyczny murowany kościół pw. św. św. Piotra i Pawła z lat 1805-1840. • Kaplica cmentarna pw. św. Rocha z 1850 r. • Kaplica cmentarna pw. św. Marii Magdaleny z 1848 r. • Pozostałości pałacu Radziwiłłów: oficyna i park z II połowy XIX w. • Drewniane domy z końca XIX i pocz. XX w.

Powiat bielski Bielsk Podlaski • Grodzisko średniowieczne z XII-XIII w. • Układ przestrzenny miasta z XV-XIX w. • Ratusz miejski – późnobarokowy wzniesiony w latach 1776-1779, na iglicy hełmu wieży sylwetka szarańczy, upamiętniająca nalot tych owadów w 1779 r. • Zespół kościoła parafialnego pw. Narodzenia NMP i św. Mikołaja z lat 1783-1784, w skład którego wchodzą: murowany kościół z 1873 r., murowana dzwonnica z 1843 r., cmentarz oraz drewniana plebania z 1900 r. • Zespół klasztorny Karmelitów trzewiczkowych z połowy XVII w. w skład którego wchodzą: klasztor, kościół, oficyna, kapliczka, ogrodzenie z basztami i bramą (obecnie Państwowa Szkoła Muzyczna). • Drewniana cerkiew pw. Narodzenia NMP „Preczystieńska” z końca XVII w. • Drewniana (obmurowana) cerkiew pw. Zmartwychwstania Pańskiego „Woskriesienska” z początku XVIII w.

• Drewniana cerkiew pw. św. Michała „Michajłowska” z 1789 r., przy cerkwi jedyna w Polsce Szkoła Ikonograficzna. • Drewniana cerkiew cmentarna pw. Świętej Trójcy z XVI w. (gruntownie odnowiona w XVIII w.) • Drewniany dwór Smulskich z końca XIX w. Boćki • Układ urbanistyczny z XVI-XVIII w. z prostokątnym rynkiem lokacyjnym. • Klasztor Reformatorów z lat 1730-1739 z kościołem pw. św. św. Józefa Oblubieńca i Antoniego Padewskiego z dzwonnicą, ogrodzeniem z kapliczkami oraz cmentarz. • Murowana cerkiew pw. Zaśnięcia NMP z 1820 r. z murowaną dzwonnicą z I połowy XIX w. Brańsk • Grodzisko wczesnośredniowieczne. • Układ urbanistyczny z XV-XVIII w. • Klasycystyczny kościół pw. Wniebowzięcia NMP z lat 1861-1863, spalony i odbudowany w latach 194445, obok murowana dzwonnica. • Cerkiew pw. św. Szymona Słupnika z przełomu XIX i XX w. • Drewniane koszary carskie wybudowane w latach 1875-1890 (obecnie Dom Pomocy Społecznej). • Zabudowa miejska z XIX i XX w. Domanowo • Drewniany kościół parafialny pw. św. Doroty z lat 1763-779 wraz z dzwonnicą z końca XVII w. • Drewniana zabudowa z końca XIX i początku XX w. Orla • Drewniana cerkiew pw. św. Michała Archanioła z 1797 r. obok drewniana dzwonnica-wieża z 1874 r. • Dmentarz z XVIII w z drewnianą cerkwią cmentarną pw. św. św. Cyryla i Metodego z 1870. • Murowana synagoga z II połowy XVIII w., wewnątrz częściowo zachowana polichromia. • Kirkut z XVIII w., z kilkunastoma zachowanymi macewami. Rudka • Murowany kościół pw. Trójcy Świętej z lat 17531759. • Zespół pałacowy Ossolińskich: pałac z 1763 r. przebudowany w latach 1913-1914, tzw. „nowy pałac” z około 1930 r., murowana oranżeria z II połowy XVIII w., murowane i drewniane budynki gospodarcze i czworaki z XIX i XX w, park krajobrazowy z 1763 r. (obecnie Zespół Szkół Rolniczych im. Krzysztofa Kluka). • Dwie murowane kapliczki z II połowy XVIII w. • Murowany zajazd z XIX w.

• Układ przestrzenny z XVII w. Z drewnianą zabudową wsi z końca XIX i początku XX w. Strabla • Murowany kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego z 1617 r. oraz dzwonnica z 1779r. • Zespół pałacowo-parkowy z XVIII-XIX w., w skład którego wchodzi: dwór, park, lamus, czworaki, stajnia, obora i kuźnia. Szczyty-Dzięciołowo • Drewniana cerkiew pw. Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela z 1785 r. • Cmentarz przycerkiewny z II połowy XVIII w., • Kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1758 r. Wyszki • Murowany neogotycki kościół pw. św. Andrzeja Apostoła z lat 1901-1905, z elementami w elewacji frontowej naśladującymi wystrój elewacji kościoła pw. św Anny w Wilnie.

Powiat grajewski Grajewo • Murowany neogotycki kościół pw. Świętej Trójcy z lat 1879-1882, trójnawowy, bazylikowy, obok murowana dzwonnica z 1860 r. • Kaplica cmentarna pw. św. Anny z 1839 r., wewnątrz marmurowe epitafia Wilczewskich, • Dworzec kolejowy z 1873 r. Kramarzewo • Drewniany barokowy kościół pw. św. Barbary z 1739 r., przeniesiony w latach 80-tych XX w. z Radziłowa. • Drewniana dzwonnica z 1778 r. Niedźwiadna • Murowany późnogotycki kościół pw. św. Stanisława Bp. z I połowy XVI w., wewnątrz półkoliste zamknięte portale, barokowe rzeźby z XVIII w. • Drewniana dzwonnica z 1760 r. • Murowana plebania z lat 20-tych XX w., murowana kaplica cmentarna z końca XIX w. Radziłów • Murowana plebania z 1881-1883 (kościół z 1981 r.) • Drewniana i murowana zabudowa z końca XIX i początku XX w. Rajgród • Grodzisko średniowieczne (X-XIII w.), jeden z punktów systemu obronnego Jaćwingów. • Trójkątny rynek z XVI w. z zabudową z końca XIX w. • Murowany kościół pw. Narodzenia NMP z lat 19061912, w ołtarzu obraz MB Rajgrodzkiej z XVII w.

111

Szczuczyn • Klasztor Pijarów z lat 1697-1700 z kościołem pw. Imienia Marii z lat 1701-1711 trójnawowy, bazylikowy w nawie głównej barokowa dekoracja sztukatorska i kolegium przylegające do kościoła. • Pozostałości pałacu Szczuków z lat 1705-1709. • Rynek zabudowany parterowymi murowanymi domami z II poł. XIX w., zespół dawnej poczty z 1824 r. Wąsosz • Murowany późnogotycki kościół pw. Przemienienia Pańskiego z lat 1508-1534. • Drewniana dzwonnica z XVIII w. • Kościół Karmelitów pw. Nawiedzenia NMP z około 1625 r. • Murowana kaplica cmentarna z 1913 r. • Drewniane i murowane domy z XIX i XX w. • drewniany młyn wodny z początku XX w., murowana kuźnia z lat 20-tych XX w.

Powiat hajnowski Białowieża • Park pałacowy, urządzony pod koniec XIX w. wg projektu Waleriana Kronenberga, jest on jednocześnie ogrodem botanicznym o powierzchni 48 ha, rośnie tu ok. 90 gat. drzew i krzewów. • Domek Gubernatora Grodzieńskiego z 1845 r. • 0belisk upamiętniający łowy króla Augusta III Sasa w 1752 r. • Murowana cerkiew pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z lat 1889-1893 z ceramicznym ikonostasem. • Drewniana cerkiew cmentarna pw. św. św. Cyryla i Metodego z 1873 r. • Drewniana plebania prawosławna z końca XIX w. • Murowany kościół pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezusa wybudowany w latach 1927-35, wewnątrz kaplica św. Huberta patrona leśników i myśliwych • Drewniany dworzec kolejowy z końca XIX w. (obecnie Restauracja Carska). • Uroczysko Stara Białowieża z grupą pomnikowych dębów. • Zabudowania carskie (z czerwonej cegły), m.in. Dom Marszałkowski, dawna Stajnia Carska z końca XIX w.) oraz brama pałacowa, Dom Łaźni i Dom Szoferów. • Park Dyrekcyjny założony po I wojnie światowej – rosną tu głównie rodzime gatunki drzew liściastych, w centrum Parku znajduje się cmentarz wojskowy. Czeremcha • drewniano-murowana nastawnia kolejowa i dróżniczówka z początku XX w. • drewniana i murowana zabudowa z końca XIX i początku XX w.

112

Czeremcha Wieś • Cerkiew pw. św. św. Kosmy i Damiana z 1816 r. Czyże • Układ przestrzenny wsi z XVI w z okresu pomiary włóczonej, drewniana zabudowa z końca XIX i I połowy XX w. • Drewniana cerkiew cmentarna pw. św. św. Kosmy i Damiana z 1812 r. • Dwa cmentarze prawosławne z najstarszymi nagrobkami z 1847 i 1872 r. Dubicze Cerkiewne • Cerkiew pw. Opieki Matki Boskiej z 1946 r. Hajnówka • Nowoczesna murowana cerkiew pw. Świętej Trójcy z 1982 r., projekt Jerzego Grygorowicza, wewnątrz ceramiczny ikonostas i polichromie Dymitrosa Andropulasa. • Murowany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Stanisława Bp. z lat 1957-1966. • Drewniane domy z końca XIX w. i początku XX w. Oraz drewniane domy osiedla robotniczego z 1934 r. • Skansen Kolejki Leśnej. • Park miniatur- zabytków podlasia. Kleszczele • Układ przestrzenny z XVI w., drewniana zabudowa z końca XIX i na początku XX w. • Murowana cerkiew pw. Zaśnięcia NMP z około 1870 r. • Drewniana dzwonnica obecnie cerkiew pw. św. Mikołaja z 1709 r. • Murowany kościół pw. św. Zygmunta Burgundzkiego z lat 1907-1910. • Drewniany dworzec kolejowy z około 1900 r. Kuraszewo • Kurhan z III w., • Drewniana cerkiew pw. św. Antoniego Peczerskiego z 1868 r. • Święte źródło z kaplicą prawosławną pw. św. św. braci Machabeuszów z lat 30-tych XX w. Narew • Zabytkowy układ przestrzenny z XVI-XIX w. z centralnie usytuowanym rynkiem i nieregularną siatką ulic, • Drewniana cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, wzniesiona w latach 1881-1885, • Drewniany kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Kostki z 1775 r. Narewka • Układ urbanistyczny z XVIII w., drewniana zabudowa z końca XIX w. i I połowy XX w.

• Murowana cerkiew pw. św. Mikołaja z II połowy XIX w. • Cmentarz żydowski z I połowy XIX w. Nowoberezowo • Drewniana cerkiew pw. św. Jana Teologa z około 1771 r. • Murowana cerkiew pw. Wniebowstąpienia Pańskiego z lat 1873-1876. • Drewniana cerkiew cmentarna pw. Przemienienia Pańskiego z 1840 r. • Murowana kapliczka prawosławna pw. św. Aleksandra Newskiego z 1868 r. • Drewniana kapliczka prawosławna pw. św. Jerzego z 1888 r. • Drewniana zabudowa wsi z końca XIX i I połowy XX w. Saki • Cerkiew pw. św. Dymitra z końca XVIII w. wraz z drewnianą dzwonnicą z XIX w. • Drewniana prawosławna kaplica z XIX w. nad źródełkiem „Krynoczka”. Siemianówka • Murowana cerkiew pw. św .Jerzego z XVIII w. oraz drewniana plebania z początku XX w. • Drewniana tradycyjna zabudowa wsi. Stare Lewkowo • Drewniana cerkiew pw. św.Piotra i Pawła z XVIII w. • Drewniana tradycyjna zabudowa wsi. Trześcianka • Rozplanowanie wsi z okresu pomiary włóczonej w XVI w., tradycyjna drewniana zabudowa z końca XIX i I połowy XX w. • Drewniana cerkiew pw. św Michała Archanioła z lat 1864-1867. • Drewniana cerkiew cmentarna pw. Ofiarowania NMP z I połowy XIX w.

Powiat kolneński Grabowo • Murowany kościół pw. św. Jana Chrzciciela z lat 1842-1845, półklasycystyczny, bazylikowy, pierwotnie jednonawowy z wieżą w 1937 r. powiększony o nawy boczne i przedłużenie prezbiterium. • Klasycystyczna plebania murowana z 1859 r. • Zespół dworski z połowy XIX w., wybudowany dla Antoniego Wagi. Kolno • Synagoga z II połowy XVIII w. oraz cmentarz żydowski z ok. 1817 r. • Murowany trójnawowy kościół pw. św. Anny z lat 1834-1835 r., rozbudowany w późniejszych latach

o neogotyckie kaplice, wewnątrz neorokokowy ołtarz główny z 1893 r. i barokowe ołtarze boczne. • Murowana dzwonnica z 1862 r., • Zbiorowa mogiła żołnierzy niemieckich i rosyjskich z I wojny światowej. • Mogiła żołnierzy Wojska Polskiego z 1920 r. Mały Płock • Murowany neobarokowy trójnawowy kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego z 1881 r., w ołtarzu głównym obraz MB z Dzieciątkiem z datą 1738 r. • Murowany dwór (obecnie posterunek Policji) wzniesiony po 1835 r. • Grodzisko wczesnośredniowieczne z XII w. Stawiski • Zespół klasztorny Franciszkanów z XVII-XIX w. z późnobarokowym murowanym trójnawowym bazylikowym kościołem pw. św. Antoniego. • Gmach dawnej synagogi odbudowany w 1963 r. obecnie siedziba straży pożarnej. • Cmentarz żydowski z I połowy XIX w. oraz cmentarz żydowski z II wojny światowej. • Poczta z I połowy XIX w. • Park dworski z XIX w. Turośl • Drewniany kościół pw. św. Jana Chrzciciela z lat 1871-1873 z drewnianą dzwonnicą z lat 30-tych XX w. oraz drewniana plebania z 1911 r. • Drewniana kaplica cmentarna z przełomu XVIII i XIX w., • Wiatrak koźlak drewniany z XIX w.

POWIAT ŁOMŻYŃSKI Bartkowizna • Młyn wodny wł. Stanisław Łuba 1815 r. Drozdowo • Zespół dworski, XVIII-XIX w, w skład którego wchodzą: dwór Lutosławskich z XIX w. (obecnie Muzeum Przyrodnicze z dodatkową ekspozycją poświęconą Lutosławskim i Romanowi Dmowskiemu), park dworski oraz kaplica grobowa Lutosławskich z 1870 r. • Murowany kościół pw. św. Jana z lat 1868-1878. • Plebania z 1895 r., pierwotnie neoromańska. Jedwabne • Kościół pw. św. Jakuba z lat 1926-1935, neobarokowy, trójnawowy z transeptem i dwuwieżową fasadą. • Plebania z końca XIX w., neoklasycystyczna, • Dwór klasycystyczny z II połowy XVIII w., przebudowany w 1959 r. (obecnie Dom Kultury) z parkiem dworskim. • Pomnik na miejscu kaźni Żydów w 1941 r.

113

Łomża • Katedra pw. św. Michała Archanioła i Jana Chrzciciela, XV-XVI w., późnogotycka, pseudobazylikowa trójnawowa z lat 1504-26, z dzwonnicą. Przebudowana ok. 1588 r. oraz w latach 1691-1692 w stylu barokowym. Odbudowana w latach 1953-1956 ze zniszczeń wojennych. Sklepienia nawy gwiaździstosieciowe, w nawach bocznych i kaplicy kryształowe. W kaplicy MB Różańcowej ołtarz z poł. XVIII w. z obrazem MB z Dzieciątkiem z XVI w. Renesansowe grobowce starostów łomżyńskich. Rokokowe sztukaterie w nawie głównej. W nawie północnej barokowy ołtarz z poł. XVIII w. Manierystyczne ołtarze z XVII w. Obrazy i rzeźby z XVI-XVIII w. • Fort IV kompleks 526, (pozostałość fortyfikacji ziemnych z XIX w.). • Klasztor Kapucynów z lat 1770-1772 z kościołem p.w. MB Bolesnej z lat 1781-1798, rozbudowanym w latach 1856-58. Kościół jednonawowy, z dwoma kryptami w podziemiach. Ołtarze późnobarokowe z lat 1790-94. Neogotyckie epitafia z I poł. XIX w. Klasztor piętrowy z budynkami gospodarczymi z przełomu XIX i XX w. oraz dobudowanym w 1925 r. kolegium św. Fidelisa (po 1945 r. szkoła państwowa). • Zespół cmentarzy z XIX i pocz. XX w. wraz z ogrodzeniem i bramami (cmentarz rzymsko-katolicki, ewangelicko-augsburski i prawosławny). • Pałac biskupi z 1925 r. • Kościół i klasztor Benedyktynek z lat 1857-1863, kościół murowany z lat 1857-63, odbudowany w latach 1946-53 po zniszczeniach wojennych, trójnawowy, pseudohalowy. W ołtarzu bocznym obraz MB Śnieżna, barokowy z ok. 1630 r. Klasztor częściowo murowany (skrzydło zachodnie) z 1859 r., częściowo drewniany. • Cerkiew, obecnie kościół p.w. Wniebowzięcia NMP z 1877 r. • Dawny pałac gubernatora z 1866 r. • Ratusz z lat 1822-1823. • Budynek dawnej poczty z 1843 r. • Zespół koszarowy z końca XIX w. • Kamienice oraz budynki użyteczności publicznej z XIX i początku XX w. • Zespół budynków rzeźni miejskiej z 1906 r. • Polskie schrony bojowe z 1939 r. Miastkowo • Kaplica murowana grobowa rodziny Grochowskich (styl neogotycki) - 1889 r. • Dróżniczówka (obecnie budynek mieszkalny, styl klasycystyczny) - 1825 r. • Kościół parafialny pw. Matki Boskiej Różańcowej (styl klasycystyczny) - 1862-1863 r. • Sąd (obecnie budynek mieszkalny - ul. Łomżyńska 16, wł. Spaliński i Ustaszewski) - ok. 1870 r.

114

• Zespół kościoła parafialnego pw. Matki Boskiej Różańcowej - Plebania - początek XX w. Nowogród • Ggrodzisko ze śladami zamku książąt mazowieckich z XIV w. • Rozplanowanie przestrzenne miasta z XVI w. • Kościół pw. NMP z XV-XX w. i plebania z 1882 r. • Na miejscowym cmentarzu nagrobek Adama Chętnika w formie rzeźbionej kłody drewna. • Polskie schrony bojowe z 1939 r. Piątnica • Zespół forteczny przedmościa Łomża składający się z trzech fortów i wałów międzyfortecznych z lat 1887-1908, oraz polskich schronów bojowych z 1939 r. • Murowany neogotycki kościół p.w. Przemienienia Pańskiego z lat 1914-1938 oraz plebania z 1880 r. Szczepankowo • Murowany kościół pw. św. Wojciecha z XVI w. • Dwór z 1825 r. Tarnowo • Kapliczka przydrożna św. Jana Nepomucena - rzeźba XVIII w. • Zespół dworsko - ogrodowy, oficyna, obecnie szkoła - początek XIX w. • Zespół dworsko - ogrodowy, dwór (styl klasycystyczny) - XVIII/XIX w. • Zespół dworsko - ogrodowy, sześciorak - XIX/XX w. Wizna • Średniowieczny układ przestrzenny, rynek zabudowany domami z XIX i XX w. • Gotycki kościół pw. św. Jana Chrzciciela z lat 15001509 z dzwonnicą z XVII w. • Grodzisko „Zamczysko” z XI-XIV w., później zamek książąt mazowieckich.

POWIAT MONIECKI Giełczyn • Drewniany kościół pw. Narodzenia NMP z 1777 r. Goniądz • Murowany kościół pw. św. Agnieszki i św. Antoniego Padewskiego z lat 1922-1924, neobarokowy, trójnawowy, bazylikowy z transeptem, • Kaplica pw. św. Floriana z 1864 r., murowana, bez wyraźnych cech stylowych. • Murowana neogotycka kaplica cmentarna pw. Świętego Ducha z 1907 r. • Drewniany młyn wodny z końca XIX w. • Drewniane i murowane domy z początku XX w.

• Ruiny polskich schronów bojowych z 1939 r. Jasionówka • Układ przestrzenny z XVI-XVII w. • Murowany kościół pw. Świętej Trójcy z poł. XVI w. • Drewniana kaplica cmentarna z lat 1832-1833. • Pozostałości cmentarza żydowskiego z 1800 r. • Zespół dworski Wołłowiczów. • Drewniany dom z kuźnią z końca XIX w. Kalinówka Kościelna • Drewniany kościół pw. św. Anny z 1774 r., trójnawowy z wieżyczkami. • Budynki gospodarcze drewniane i murowano-drewniane z początku XIX w., w tym lamus z 1783 r. • Brama i ogrodzenie cmentarza z 1848 r. • Wiatrak paltrak z 1924 r. Knyszyn • Układ przestrzenny z XVI w., w tym drewniany dom z 2 poł. XVIII w., przy ul. Kościelnej 6. • Murowany kościół pw. św. św. Jana Apostoła i Jana Ewangelisty z 1520 r., zniszczony przez pożar w 1710 r., odbudowany i przebudowany w 1772 r. Wyposażenie wnętrza klasycystyczne z XVIII i XIX w., barokowe rzeźby z XVII w. • Dawna drewniana plebania z końca XIX w. z drewnianym lamusem z lat 1818-1820. • Pozostałości parku dworskiego z XVI w, przekomponowanego w XVII-XIX w. • Budynki szpitala z lat 1910-1912. • Cztery stare cmentarze: katolicki, ewangelicki, prawosławny i żydowski na dawnych groblach nieistniejących szesnastowiecznych stawów. • 0k. 4 km na północ od miasta jez. Czechowizna (Zygmunta Augusta) – sztuczny zbiornik wybudowany przed 1559 r., jeden z najstarszych w Polsce. Krypno Kościelne • Murowany kościół pw. Narodzenia NMP z lat 18811885, wewnątrz cudowny obraz (MB Krypniańskiej), barokowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego z XVII w., wyposażenie neoklasycystyczne. Osowiec Twierdza • Zespół fortyfikacji rosyjskiej Twierdzy Osowiec z końca XIX i początku XX w. 1. fort I – Centralny (Góra Skorbielewa), zwiedzanie wyłącznie z przewodnikiem 2. fort II – Zarzeczny 3 .fort III – Szwedzki 4. fort IV – Nowy • Polskie schrony bojowe z 1939 r. Stare Dolistowo • Murowany późnoklasycystyczny kościół pw. św. Waw-

rzyńca 1789-1791, przebudowany w połowie XIX w. • Murowany kościół cmentarny pw. św. Jerzego z około 1820 r. • Wiatrak z połowy XIX w. (obecnie młyn mechaniczny). Trzcianne • Murowany kościół pw. św. św. Piotra i Pawła z lat 1846-1850, rozbudowany w latach 1948-1949. • Murowana dzwonnica z II poł. XIX w. • Drewniane domy z początku XX w.

POWIAT SEJNEŃSKI Berżniki • Zespół kościoła pw. Wniebowzięcia NMP: drewniany kościół z 1819 r., odrestaurowany w 1880 r., 2 murowane kaplice z XVIII w., 2 drewniane dzwonnice z połowy XIX w., ogrodzenie z bramą z końca XIX w., drewniana plebania z początku XX w. • Cmentarz wojenny z I wojny światowej. Krasnopol • Murowany klasycystyczny jednonawowy kościół pw. Przemienienia Pańskiego z 1862 r. • Drewniana kaplica pw. św. Agaty z lat 60-tych XIX w. • Drewniana plebania z połowy XIX w. • Drewniane domy z XIX w. i początku XX w. Puńsk • Murowany kościół p.w. Wniebowzięcia NMP wzniesiony w latach 1877-1881. • Drewniana synagoga ze szkołą talmudyczną z przełomu XIX i XX w. oraz cmentarz żydowski. • Drewniana zabudowa z końca XIX i I połowy XX w. Sejny • Zespół klasztorny Dominikanów z lat 1610-1619 w skład którego wchodzą: kościół pw. Nawiedzenia NMP – trójnawowa bazylika, pierwotnie renesansowa, w 1760 r. rozbudowana w stylu barokowym, wewnątrz 11 ołtarzy barokowych i rokokowych z poł. XVIII w. Najcenniejszym zabytkiem jest gotycka rzeźba szafkowa Matki Boskiej, sprowadzona na początku XVI w. z Królewca do Sejn; klasztor z lat 1619-1706 przebudowany pod koniec XVIII i XIX w. oraz ogrodzenie z bramami. • Synagoga z lat 1860-1870 (obecnie galeria), oraz dom talmudyczny z II połowy XIX w., w którym obecnie mieszczą się pracownie Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” i biblioteka publiczna. • Neogotycki kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki p.w. MB Częstochowskiej z połowy XIX w. • Kaplica pw. św. Agaty z 1789 r. • Ratusz z 1840. • Poczta z końca XIX w. • Drewniano-murowana karczma z końca XVIII w.

115

Szejpiszki • Zespół dworski z XVIII w.: dwór, spichlerz, kuźnia i park. Trakiszki • Drewniany dworzec kolejowy z 1896 r.

POWIAT SIEMIATYCKI Drohiczyn • Zespół klasztorny Benedyktynek z lat 1729-1744 z późnobarokowym kościołem p.w. Wszystkich Świętych, kościół ma piękną rokokową fasadę z dwoma wieżami i rozbudowanym szczytem, zabudowania klasztorne w 1865 r. zostały skonfiskowane i zdewastowane przez władze carskie, odbudowano je w okresie powojennym. • Murowana cerkiew pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z lat 1763-1792, klasycystyczna, wybudowana jako grekokatolicka, po 1828 r. przejęta przez cerkiew prawosławną po dwudziestu latach przebudowana. Wewnątrz ikonostas przeniesiony z cerkwi w Bielsku Podlaskim. • Zespół klasztorny Jezuitów w skład którego wchodzą: kościół pw. Świętej Trójcy z 1709r., dawny klasztor (1661-1710 r.) obecnie kuria biskupia, dzwonnicabrama, dawne kolegium z 1747 r., budynek gospodarczy z XVIII w. • Zespół klasztorny Franciszkanów z XVIII w. z kościołem p.w. Wniebowzięcia NMP, dzwonnica, dawny klasztor, stróżówka, dom przy ul. Kraszewskiego 4 (obecnie przystosowany jest do potrzeb diecezjalnego domu księży emerytów i Mizeum Diecezjalnego). Obecna fasada kościoła i ołtarz pochodzą z 1730 r., kaplica MB Loretańskiej została dobudowana pod koniec XVIII w. Ok. 1840 r. kościół zamieniono na cerkiew, a po 1865 r. klasztor na koszary. Rekonstrukcja kościoła w latach 1918-30 i 1949-63. • Góra Zamkowa z grodziskiem wczesnośredniowiecznym (IX-XII w.), na szczycie góry obelisk z 1928 r. dla uczczenia 10. rocznicy odzyskania niepodległości, rozciaga się stąd rozległy widok na dolinę Bugu i Drohiczyn. • Pomniki – lotników polskich poległych w 1939 r., grób nieznanego żołnierza, obelisk dla upamiętnienia 900-lecia miasta. Dziadkowice • Zespół kościoła parafialnego pw. Świętej Trójcy w skład którego wchodzą: murowany klasycystyczny kościół z lat 1801-05, dzwonnica murowana z 1849 r., drewniana plebania z 2 połowy XIX w. • Drewniana kaplica cmentarna pw. św. Anny z 1826 r. • Drewniana zabudowa z I połowy XX w.

116

Dołubowo • Układ urbanistyczny z XVII w. • Murowany kościół pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła. • Drewniany dwór z 1912 z murowanymi budynkami gospodarczymi i parkiem z końca XIX w. • Drewniana zabudowa z końca XIX w. i I połowy XX w. Grabarka • Zespół klasztorny prawosławny (teren wzgórza klasztornego z zespołem krzyży), XVIII – XX w., w skład którego wchodzą: drewniana cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego na miejscu dawnej cerkwi z XVIII w. spalonej w 1990 r., klasztor pw. św. Marty, cmentarz grzebalny. Jest to najważniejsze miejsce kultowe polskiego prawosławia, główne uroczystości odbywają się tu na Spasa, 19 sierpnia. Grodzisk • Drewniany kościół (pierwotnie cerkiew grekokatolicka) pw. Wniebowzięcia NMP z II połowy XVII w., przebudowany w XVIII w. i w 1923 r. • Układ przestrzenny z XVII w. • Murowana cerkiew pw. św. Mikołaja z 1864 r. • Kapliczka murowana z XVIII w. • Dwór murowany z 1924 r. • W parku podworskim grodzisko wczesnośredniowieczne. Mielnik • Ruiny gotyckiego kościoła pw. Trójcy Świętej z XVI w., spalonego w 1915 r. • Grodzisko wczesnośredniowieczne z XI-XII w. na Górze Zamkowej, wspaniały widok na dolinę Bugu. • Murowana plebania z XVIII w. • Murowany kościół pw. Przemienienia Pańskiego z lat 1913-1920. • Murowana cerkiew pw. Matki Boskiej Przeczystej z 1825 r., pierwotnie unicka obecnie prawosławna. • Drewniana cerkiew cmentarna pw. Matki Boskiej Opiekuńczej z około 1770 r. • Murowana bożnica z I połowy XIX w., obecnie dom mieszkalny i galeria. Milejczyce • Drewniany zrębowy kościół pw. św. Stanisława z około 1650 r., wewnątrz barokowe ołtarze, na cmentarzu przykościelnym drewniana dzwonnica z 1740 r. • Drewniana zrębowa trójdzielna cerkiew pw. św. Barbary z lat 1899-1900. • Drewniana zrębowa cerkiew cmentarna pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z około 1820 r. • Murowana bożnica z 1927 r. • Drewniana zabudowa z II połowy XIX i I połowy XX w.

Miłkowice Maćki • Drewniany kościół pw. św. Rocha z 1811 r. • Drewniana dzwonnica z II połowy XIX w. • Drewniana kapliczka z obrazem św. Rocha wzniesiona przy cudownym źródełku. Niemirów • Układ przestrzenny z XVII w. • Kościół pw. św. Stanisława Bp z lat 1780-1790, wewnątrz stiukowe ołtarze i rzeźby. • Murowana brama-dzwonnica i ogrodzenie z 1823 r. • Grodzisko na górze zamkowej, w okolicy kurhany. • Schrony bojowe Brzeskiego Rejonu Umocnionego z lat 1940-1941. Ostrożany • Drewniany kościół pw. Narodzenia NMP z 1758 r., wewnątrz cudowny obraz MB Ostrożańskiej, ambona w kształcie łodzi. • Dzwonnica z 1816 r. • Murowana karczma z II połowy XIX w. • Zespół podworski z zachowanymi budynkami gospodarczymi i parkiem z parkiem krajobrazowym. Siemiatycze • Zespół klasztorny Misjonarzy (XVII-XIX w.) w skład którego wchodzą: renesansowo-barokowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP z lat 1625-1638, dzwonnica, późnobarokowy budynek klasztoru Misjonarzy (obecnie Dom Pomocy Społecznej), ogrodzenie z bramą i stacjami Męki Pańskiej, galeria-brama. • Zespół cerkwi prawosławnej: murowana cerkiew pw. św. Apostołów Piotra i Pawła z 1866 r., cmentarz cerkiewny, stróżówka, ogrodzenie z trzema bramami. • Synagoga, 1795 (obecnie Dom Kultury). • Dawny dom talmudyczny z 1893 r. • Zespół cmentarzy: 1/ Cmentarz rzymsko-katolicki, 2/ drewniany kościół cmentarny pw. św. Anny z lat 1826-1827, 3/ cmentarz ewangelicki z przełomu XVIII i XIX w. z kaplicą, obecnie prawosławny, 4/ kaplica cmentarna, 5/ ogrodzenie cmentarza. • Drewniana plebania prawosławna z 1835 r. • Ruiny pałacu Anny Jabłonowskiej – oranżeria z II połowy XVIII w., rzeźby sfinksów i fragmenty kamiennego ogrodzenia (obecnie Szkoła Muzyczna). • Zespół zakładu kaflarskiego z końca XIX w. Sobiatyno • drewniana cerkiew cmentarna pw. św. Piotra i Pawła z XVII/XVIII w.

POWIAT SOKÓLSKI Bohoniki • Drewniany zrębowy meczet z 2 poł. XIX w., na planie centralnym z czterospadowym dachem i wieżyczką.

• Mizar – cmentarz muzułmański z XVII i XIX w. • Głaz upamiętniający 300-lecie osadnictwa tatarskiego. • Drewniana zabudowa wsi z końca XIX i początku XX w. Dąbrowa Białostocka • Układ przestrzenny miasteczka z XVIII w. z zachowanymi śladami pierwotnego rozplanowania promienistego. • Neoromański kościół pw. św. Stanisława bp. z lat 1897-1905. Janów • murowany kościół pw. św Jerzego z lat 1899-1904. • drewniana plebania (1905) i kaplica (1904). Korycin • murowany Kościół pw. Podwyższenia i Znalezienia Krzyża Świętego z lat 1899-1905, w fasadzie dwie wieże, kamienna dzwonnica, ogrodzenie z bramą i drewnianymi kapliczkami, pozostałości parku plebańskiego. Kruszyniany • Najstarszy w Polsce drewniany meczet z końca XVIII w, z dwiema wieżami, wewnątrz wyposażenie charakterystyczne dla świątyń muzułmańskich, w pobliżu głaz upamiętniający 300-lecie osadnictwa tatarskiego na tym terenie. • Mizar - cmentarz muzułmański z najstarszym nagrobkiem z końca XVII w. • Rozplanowanie przestrzenne wsi z okresu pomiary włócznej w połowie XVI w. Krynki • Układ przestrzenny z XVI - XVIII w.: z centralnie położonego rynku wyprowadzono promieniście 12 ulic. • Murowana cerkiew pw. Narodzenia NMP z 1864 r. • Drewniana kaplica cmentarna prawosławna pw. św. Antoniego z połowy XVIII w. • Dzwonnica z połowy XVIII w. • Murowany kościół pw. św. Anny z lat 1907-1913, barokowe wyposażenie, barokowa brama i dzwonnica. • Murowana synagoga z około 1850 r. • Ceglana synagoga z II połowy XIX w. • Ruiny tzw. Wielkiej Synagogi z 1756 r., z kamienia, wysadzona w 1944 r., ostatecznie zniszczona w 1971 r. • Największy na Podlasiu cmentarz żydowski z 1622 r., na którym zachowało się około 3 tysięcy macew. • Zespół dawnego szpitala a obecnie domu pomocy z około 1880 r. Nietupa • Młyn wodny drewniany z 2 połowy XIX w.

117

Nowy Dwór • Układ przestrzenny z XVI w. • Kościół pw. św. Jana Chrzciciela z 1547 r. później wielokrotnie przebudowywany. • Dzwonnica z II połowy XVIII w. • Drewniane domy z końca XIX i pocz. XX w. Pawłowicze • Zespół pałacowy z murowanym pałacem Wołłowiczów z 1610 r. • Dwie murowane oficyny z końca XVIII w. • Murowana stodoła z I połowy XIX w. • Park z końca XVIII w. Różanystok • Zespół poklasztorny, podominikański, obecnie księży Salezjan i Zespół Szkół Rolniczych. Założony w połowie XVII w. przez Tyszkiewiczów, skasowany przez Rosjan w ramach represji po powstaniu styczniowym, w latach 1901-1915 żeński klasztor prawosławny. Kościół pw. Ofiarowania NMP, wybudowany w latach 1759-85, największy kościół w diecezji białostockiej, przebudowa wież w duchu bizantyjskim w 1867 r. ponowna przebudowa wież i likwidacja naleciałości bizantyjskich w 1922 r., późnobarokowy, trójnawowy, na planie krzyża, z dwoma wieżami. Wewnątrz rokokowe ołtarze i kopia cudownego obrazu MB Różanostockiej wywiezionego w 1915 r. w głąb Rosji. Klasztor Dominikanów murowany z lat 1759-1794. Ogrodzenie kościoła z kapliczkami procesyjnymi i bramą, z II połowy XVIII w. i lat 20. XX w. Murowana plebania wybudowana po 1921 r. wg projektu Oskara Sosnowskiego. • Murowany prawosławny klasztor żeński z przełomu XIX i XX w. • Dom gościnny z przełomu XIX i XX w. Sidra • Murowany kościół pw. Świętej Trójcy z XVIII w. • Murowana dzwonnica i ogrodzenie z końca XVIII w. • Ruiny zamku (wzgórze zamkowe) XVI-XVII w. • Dawny kościół kalwiński (fundamenty) z połowy XVI w. • Układ przestrzenny z XVI w. • Ruiny młyna wodnego z 1890 r. • Drewniane domy z końca XIX i początku XX w. Sokółka • Murowany neoklasycystyczny kościół pw. św. Antoniego Padewskiego z 1848, przebudowany gruntownie w latach 1901-1904., pięcionawowy z dwiema wieżami. • Murowana cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego z lat 1850-1853, wybudowana na planie kwadratu. • Drewniana plebania prawosławna z przełomu XIX i XX w.

118

• Murowane domy-warsztaty z końca XVIII w. przy Rynku Kościuszki. • Cmentarz żydowski XVII-XX w. Stara Kamienna • Drewniany kościół pw. św. Anny z XVII w., pierwotnie kaplica dworska Wiesiołowskich, właścicieli Białegostoku. • Pozostałości założenia dworskiego XVII-XX w. Suchowola • Układ przestrzenny z XVIII w., na którym do dziś odbywają się tradycyjne targi. • Murowany kościół pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła z lat 1884-1885, wewnątrz wystrój z epoki budowy kościoła i malowidła ścienne Marka Karpa 1999-2000. • Drewniany szpital a obecnie dom parafialny z 1850 r. • Synagoga z przełomu XIX i XX w. • Drewniany wiatrak holenderski z początku XX w. • Drewniana zabudowa z końca XIX w. • Na rynku kamień oznaczający geometryczny środek Europy. • Fragmenty ołtarza papieskiego z 1991 r. przeniesione tu z Białegostoku. Zalesie • kościół pw. MB Pocieszenia z 1622 r.

POWIAT SUWALSKI Dowspuda • Pozostałości pałacu hr. Ludwika Michała Paca z lat 1820-1827 (zachował się: portyk, wieża bociania, resztki piwnic, stajnie i park), ogród, kordegarda. Jeleniewo • Drewniana świątynia z 1878 r. położona przy rynku w Jeleniewie, z rokokowym wyposażeniem, pochodzącym z nieistniejącego już kościoła w Magdalenowie koło Wigier. Płociczno • Zespół Leśnej Kolejki Wąskotorowej (od stacji Płociczna do szosy Sejny – Augustów) z lat 1923-1926, to: torowisko z postami i przepustami (prześwit - 600 mm), parowozownia, zakłady naprawcze, dyspozytornia. Raczki • Układ urbanistyczny z XVI w. • Kościół pw. Przenajświętszej Trójcy, wybudowany w latach 1767-1811, wewnątrz dwie płaskorzeźby alegoryczne z XIX w. z białego marmuru, poświęcone rodowi Paców (pochodzą z pałacu z Dowspudzie). • Budynek manufaktury Paca z XIX w.

Smolniki • Drewniana kapliczka cmentarna z końca XVIII w. Suwałki • Układ urbanistyczny, XVIII – XIX w. • Kościół pw. św. Aleksandra z lat 1820-1829, • Zespół ratusza, 1842 – XX w., w skład którego wchodzą: ratusz, odwach, dom. • Dawny Urząd Gubernialny z II połowy XIX w., • „Dom Gubernatora” z XIX w. • Gmach Komisji Wojewódzkiej. • Resursa Obywatelska z lat 1912-1913 (obecnie muzeum). • Budynek gimnazjum z lat 1843-1845, obecnie LO im. Konopnickiej. • Kasyno koszary żołnierskie z 2 poł. XIX w., • Kasyno koszary z przełomu XIX i XX w. przy ul. Wojska Polskiego. • Drewniany budynek koszarowy z 2 połowy XIX w., przy ul. Wojska Polskiego. • Zespół elektrowni miejskiej w skład którego wchodzą: budynek elektrowni, wieża ciśnień, budynek stacji pomp, kanał wodny. • Kościół (pierwotnie cerkiew) p.w. Najświętszego serca Jezusa z lat 1840-1845. • Kościół (pierwotnie cerkiew garnizonowa) pw. św. św. Piotra i Pawła z około 1900 r., od 1978 r. kościół parafialny. • Murowany kościół ewangelicki pw. Świętej Trójcy z 1838 r. • Drewniana molenna staroobrzędowców z 1912 r. • Synagoga z 1828 r. • Dworzec kolejowy II połowy XIX w. • Pomniki - Marii Konopnickiej z 1963 r. i obelisk Knuta Olafa Falka z 1992 r., Pomnik Jana Pawła II. Szwajcaria • Stanowisko archeologiczne – rezerwat „cmentarzysko Jaćwingów”, ponad 100 kurhanów. Szurpiły • Stanowisko archeologiczne – kompleks osadniczy: grodzisko Zamkowa Góra (z pozostałością wczesnośredniowiecznych kamiennych wałów obronnych), stanowiska Góra Cmentarna i Kościelna, osada Targowisko. Wigry • Zespół klasztorny Kamedułów w skład którego wchodzą: kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z lat 1704 -1745 (zniszczony w 1915 r. i ponownie 1944 r. odbudowywany w latach 194455 oraz 80-tych), dom furtiana, brama wjazdowa na taras dolny gdzie znajduje się 8 eremów, wieża schodowa, dom gościnny „królewski” gdzie w roku

1999 przebywał Papież Jan Paweł II, brama na taras górny z pałacem biskupim 8 eremami, dawnym refektarzem i wieżą zegarową, kaplica kanclerska, plebania i budynek gospodarczy. Wodziłki • Drewniana molenna staroobrzędowców z 1885 r., w 1928 r. do korpusu głównego dobudowano dzwonnicę.

POWIAT WYSOKOMAZOWIECKI Ciechanowiec • Zespół kościoła pw. Świętej Trójcy z XVIII w. w skład którego wchodzą: murowany kościół z lat 17321737, 2 dzwonnice, 2 kostnice i plebania z 1887 r.; pomnik Jana Krzysztofa Kluka z 1847 r. • Pozostałości zamku z XVI w., tzw. Zamczysko, mur arkadowy. • Szpital Sióstr Miłosierdzia z 1733 r. • Murowana cerkiew pw. Wniebowstąpienia z 1864 r., z ośmioboczną wieżą. • Synagoga z końca XIX w. Ciechanowiec - Nowodwory • Zespół pałacowo-parkowy z II połowy XIX w. i początku XX w., (pałac i park). Obecnie Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka powstało w 1962 r. z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ciechanowca. Jest to dawna posiadłość rodziny Starzeńskich, odbudowanym ze zniszczeń wojennych w latach 1966-1969. • Zespół folwarczny (przy pałacu) z 2 poł XIX w. w skład którego wchodzą: oficyna, stajnia, wozownia, drewniany młyn wodny z początku XX w. Czyżew-Osada • Kościół pw. św. św. Piotra i Pawła z lat 1869-1874 (wyposażenie z XVIII i XIX w.). • Cmentarz katolicki założony około 1860 r. z kaplicami i grobowcami z II połowy XIX w. • Dworzec kolejowy z lat 60-tych XIX w. • Synagoga z końca XIX w. • Cmentarz wojenny z I wojny światowej. Hodyszewo • Murowany kościół pw. Wniebowzięcia NMP z lat 1933-1939, wewnątrz barokowy obraz MB z Dzieciątkiem z 1630 r. i cenne wota z XVIII-XIX w. • Drewniana zrębowa kaplica ze źródełkiem „Krynica” z 1884 r. (miejsce pielgrzymkowe). Jabłonka Kościelna • Zespół kościoła parafialnego pw. św. Michała Archanioła zbudowany w stylu neoromańskim w latach 1898-1905.

119

Jabłoń Kościelna • Neogotycki kościół z 1868 r. Kurowo • Zespół dworski i folwarczny z XIX – XX w. w skład którego wchodzą: dwór, park z cennym drzewostanem, ogrodzenie z bramą wjazdową, folwark: obora, stajnia z wozownią, chlew, stodoła, garaż. (obecnie siedziba Narwiańskiego Parku Narodowego i wystawa przyrodnicza). Kurowo-Kolonia • W widłach Narwi i Kurówki fort „Koziołek” z czasów potopu szwedzkiego z połowy XVII w.

ciół pw. Świętej Trójcy z lat 1874-1879, wewnątrz epitafia z XVII i XIX w., neoromańskie ołtarze z lat 1881-1885. Obok kapliczka z połowy XIX w. • Kamienice z końca XIX i początku XX w. przy ul. Kościuszki, Mickiewicza, Sikorskiego. • Zespół koszarowy z lat 1885-1894. • Na cmentarzu paraf. drewniana kaplica z 1795 r.

PRZYRODA PARKI NARODOWE

Mazury • Zespół dworsko-ogrodowy z 1860 r.

Biebrzański Park Narodowy Centrum Edukacji i Zarządzania Osowiec-Twierdza 8, 19-110 Goniądz tel./fax 85 738 06 20 www.biebrza.org.pl

Rosochate Kościelne • Późnogotycki kościół parafialny pw. św. Doroty z lat 1527-1546, spalony podczas II wojny światowej, odbudowany w 1950 r.

Białowieski Park Narodowy Park Pałacowy 11, 17-230 Białowieża tel./fax 85 681 23 06, 682-97-00 www.bpn.com.pl

Winna-Poświętna • Zespół kościoła parafialnego pw. św. Doroty, XVIIXVIII w., w skład którego wchodzą: drewniany kościół z 1696 r., drewniana dzwonnica, cmentarz przykościelny oraz ogrodzenie.

Narwiański Park Narodowy Kurowo 10, 18-204 Kobylin Borzymy tel. 86 718 14 17 tel./fax 86 476 48 11, 86 476 48 12 www.npn.pl

Waniewo • Układ urbanistyczny XVI-wiecznego miasta. • Kościół pw. Wniebowzięcia NMP z 1887 r., neoromański, murowany, trójnawowy, częściowo zniszczony w 1944 r., odbudowany w 1951 r. Obok dzwonnica z 1887 r., drewniany dom parafialny z XIX w. • Kaplica cmentarna, murowana z XIX w.

Wigierski Park Narodowy Krzywe 82, 16-402 Suwałki tel. 87 563 25 40, fax 87 563 25 41 www.wigry.win.pl

POWIAT ZAMBROWSKI Poryte Jabłoń • Grodzisko z XII-XIII w. nad rzeką Dąb. • Zespół dworski z przełomu XIX/XX w: dwór neorenesansowy z elementami neogotyckimi z 1860 r., stajnie i obory oraz park z II połowy XIX w. Tabędź • Drewniany zrębowy kościół pw. NMP Częstochowskiej z 1776 r. (przeniesiony z Puchał w 1937 r.). Wądołki Borowe • Zespół dworski z 1882 r. Zambrów • Murowany neoromański trójnawowy bazylikowy koś-

120

PARKI KRAJOBRAZOWE Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi ul. Główna 52, 18-421 Piątnica Poduchowna gsm. 606 420 429 tel./fax 86 219 21 75 www.lpkdn.4lomza.pl Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej ul. Chodakowskiego 6, 16-030 Supraśl tel. 85 718 37 85 www.pkpk.pl Suwalski Park Krajobrazowy Malesowizna – Turtul, 16-404 Jeleniewo tel./fax 87 569 76 36, tel. 87 569 18 01 www.spk.org.pl www.bialystok.lasy.gov.pl - strona Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w B-stoku

OGRODY LEŚNE Arboretum w Kopnej Górze Nadleśnictwo Supraśl tel. 85 713 15 70 Kopna Góra, 16-030 Supraśl Silvarium w Poczopku Nadleśnictwo Krynki Poczopek, 16-113 Szudziałowo tel. 85 722 96 40, 722 96 47 www.nadlesnictwokrynki.pl

KULTURA Muzea, skanseny Powiat augustowski Augustów Muzeum Ziemi Augustowskiej Dział Etnograficzny ul. Hoża 7, 16-300 Augustów tel. 87 643 27 54 www.e-muzeum.augustow.pl Czynne: wt.-nd. w godz .9:00-16:00 Stała ekspozycja etnograficzna Dział Historii Kanału Augustowskiego ul. 29 Listopada 5 a tel. 87 643 23 60 (sezon) tel. 87 643 27 54 (poza sezonem) Czynne: wt.-nd. w godz. 9:00-16:00 Izba pamięci 1. Pułku Ułanów Krechowieckich Al. Kard. Wyszyńskiego 2 a tel./fax 87 643 37 52 Czynne: w wakacje w godz. 9:45-12:30 lub po uzgodnieniu tel. Miejski Dom Kultury Rynek Zygmunta Augusta 9, 16-300 Augustów tel. 87 643 36 59 www.apk.home.pl Miejska Biblioteka Publiczna ul. Hoża 7, tel. 87 643 39 22 Osiedlowy DK, ul. Hoża 2 a, tel. 87 643 52 83 Janówka Muzeum Armii Krajowej przy SP im. Armii Krajowej w Janówce Janówka 45, 16-300 Augustów tel. 87 644 93 97 Ekspozycja: AK Okręg Wileńsko-Nowogródzki Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym

Lipsk Muzeum Lipskiej Pisanki i Tradycji ul. Rynek 2, 16-315 Lipsk tel. 87 642 35 86, gsm. 502 114 932 www.kultura.lipsk.pl Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym. Lipsk jest swoistym zagłębiem pisankarskim, gdzie tradycje sięgające XIX wieku nadal są kultywowane. Lipskie pisanki, wykonywane metodą batiku szpilkowego, zdobione charakterystycznym dla tego terenu ornamentem, stanowią ozdobę muzealnych i prywatnych kolekcji sztuki ludowej w kraju i na świecie. W budynku muzeum mieści się także sala historyczno-archeologiczna oraz sala stylizowana na izbę wiejską, w której znajdują się, m.in. krosna tkackie, szlabanek (łóżko) oraz zbiór żelazek z duszą. Rutki Nowe Prywatne Muzeum Rolnictwa Rutki Nowe 56, 16-324 Janówka tel. 87 644 21 65 Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym

Powiat białostocki

Białostoczek (k. Kurian)

Muzeum Regionalne – Kresowego Muzycznego Domu Białostoczek 24, 15-592 Białystok tel. 85 732 20 57, gsm. 666 709 485 Zwiedzanie: od kwietnia do października w nd. w godz. 13:00-16:30, w pozostałym okresie po uzgodnieniu telefonicznym Ekspozycje stałe: 1. Salon pradziadków pełen pamiątek, 2. Kobieta w grafice, ilustracji i dedykacji muzycznej, 3. Salonik muzyczny, 4. Pokój Babuni, 5. Salonik secesyjny. 6. Gabinet Pana. Białystok Muzeum Podlaskie (MP) Rynek Kościuszki 10, 15-426 Białystok tel. 85 742 14 73, 85 742 14 40 gsm. 509 336 930, fax 85 740 77 39 www.muzeum.bialystok.pl Czynne: codziennie oprócz poniedziałków i dni świątecznych od 1 maja do 31 sierpnia w godz. 10:0017:00; w piątek w godz. 10:00-18:00. Od 1 września do 30 kwietnia wtorek-niedziela 10:00-17:00. Ostatnie wejście odbywa się na 45 min. przed zamknięciem. Niedziela – wstęp bezpłatny na wystawy stałe. Wystawa stała: Galeria malarstwa polskiego (od końca XVIII w. po 1918 r.) Centrum im. Ludwika Zamenhofa ul. Warszawska 19, 15-062 Białystok

121

tel. 85 67 67 367, fax 85 67 67 369 www.centrumzamenhofa.pl Poza stałą ekspozycją Centrum zaprasza na często zmieniające się, różnorodne tematycznie i stylistycznie wystawy czasowe. Muzeum Historyczne, Oddział MP ul. Warszawska 37, 15-062 Białystok tel. 85 748 21 19, gsm. 509 336 878 www.muzeum.bialystok.pl Czynne: codziennie oprócz poniedziałków i dni świątecznych od 1 maja do 31 sierpnia w godz. 10:0017:00; w piątek w godz. 10:00-18:00. Od 1 września do 30 kwietnia wtorek-niedziela 10:00-17:00. Ostatnie wejście zwiedzających odbywa się na 45 min. przed zamknięciem. Sobota – wstęp bezpłatny na wystawy stałe. Wystawy stałe: Białystok – makieta barokowego miasta, Grób Księżniczki ekspozycja archeologiczna. Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego, Oddział MP ul. Świętojańska 17, 15-277 Białystok tel. 85 732 73 92 gsm. 509 336 878 www.muzeum.bialystok.pl Czynne: codziennie oprócz poniedziałków i dni świątecznych od 1 maja do 31 sierpnia w godz. 10:0017:00; w piątek w godz. 10:00-18:00. Od 1 września do 30 kwietnia wtorek-niedziela 10:00-17:00. Ostatnie wejście odbywa się na 45 min. przed zamknięciem. Niedziela – wstęp bezpłatny. Ekspozycja stała poświęcona życiu i twórczości Alfonsa Karnego, składa się z części: 1. Portrety wielkich Polaków, 2. Pracownia rzeźbiarza, 3. Historia życia twórczego, 4. Sztuka dawna i współczesna z kolekcji artysty. Muzeum Wojska w Białymstoku ul. Jana Kilińskiego 7, 15-089 Białystok tel./fax 85 741 54 48 www.mwb.com.pl Czynne codziennie oprócz poniedziałków w godz. 9:30-17:00, niedziela - wstęp wolny. Ekspozycje stałe: 1. Dawne Wojsko Polskie. 2. Przeciw dwóm wrogom. Militarne dzieje Podlasia i jego mieszkańców w latach 1939-1956 3. Na okrutnej ziemi. Losy Polaków zesłanych na Sybir od XVIII w. do 1956 r. 4. Wojsko Polskie w latach 1956-2010 (otwarcie w listopadzie 2011 r.) 5. Ekspozycja plenerowa sprzętu wojskowego przy Podlaskim Oddziale Straży Granicznej, Białystok, ul. Bema 100 (po wcześniejszym umówieniu się). Muzeum Motoryzacji i Techniki – Muzeum na Węglowej ul. Węglowa 8, 15-121 Białystok

122

gsm. 504 386 774 www.motoretro.org.pl Muzeum Szkolne LO im. Króla Zygmunta Augusta ul. Warszawska 8, 15-061 Białystok tel. 85 743 54 85 Zwiedzanie po uzgodnieniu tel. w roku szkolnym. Uniwersyteckie Muzeum Przyrodnicze im. prof. A. Myrchy ul. Świerkowa 20 B, 15-879 Białystok tel. 85 745 73 22 www.muzeum.uwb.edu.pl Ekspozycje stałe: Środowiska przyrodnicze Polski północno-wschodniej; Filogeneza tkankowców; Przyroda rejonów polarnych; Rafy koralowe; Życie na Ziemi – zarys dziejów; Inkluzje bursztynu bałtyckiego. Choroszcz Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy Oddział MP 16-070 Choroszcz tel. 85 719 12 33 gsm. 509 336 795 www.muzeum.bialystok.pl Czynne codziennie prócz poniedziałków i dni świątecznych. od 1 maja do 31 sierpnia w godz. 10:00 - 17:00 - wtorek, środa, czwartek, sobota, niedziela w godz. 10:00 - 18:00 - piątek od 1 września do 30 kwietnia w godz. 10:00 - 17:00 - wtorek - niedziela. Środa - wstęp bezpłatny. Ostatnie wejście zwiedzających na wystawy odbywa się na 45 min. przed zamknięciem muzeum. Wystawa stała: ekspozycja wnętrz pałacowych XVIIIXIX w. Łapy Muzeum Szkolne, Liceum Ogólnokształcące ul. Boh. Westerplatte 10, 18-100 Łapy tel. 85 715 27 02 www.lo-lapy.org Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym, w roku szkolnym (w wakacje przerwa) Osowicze (k. Białegostoku) Białostockie Muzeum Wsi, Oddział MP ul. Nadawki 21, 16-010 Wasilków tel. 85 743 60 82 gsm. 509 336 816 www.bialostockiemuzeumwsi.pl Wejście na teren Muzeum - przez cały rok w następujących godzinach: za opłatą od 1 do 30 kwietnia w godzinach od 9:00 18:00, od 1 maja do 31 sierpnia w godz. 9:00

- 19:00, od 1 do 30 września w godz. 9:00 - 18:00 od 1 do 31 października w godz. 9:00 - 17:00 oraz nieodpłatnie od 1 do 30 listopada w godz. 9:00 -16:00 od 1 grudnia do 31 stycznia w godz. 9:00 -15:00 od 1 do 28 lutego w godz. 9:00 - 16:00 od 1 do 31 marca w godz. 9:00 - 17:00 Wystawy czynne od 1 kwietnia do 31 października: W dni powszednie: od 1 kwietnia do 31 października od 9:00 do 15:00 W soboty i niedziele: od 1 do 30 kwietnia w godz. 9:00 - 17:00 od 1 maja do 31 sierpnia w godz. 9:00 - 18:00 od 1 września do 31 października w godz. 9:00 16:00 Zwiedzanie wystaw jest możliwe tylko z przewodnikiem! Oprowadzanie odbywa się o pełnych godzinach. Grupy zorganizowane prosimy o wcześniejsze zgłaszanie tel. 85 743 60 82 Wystawy stałe: Środki transportu wiejskiego; Sochy, sierpy, stępy … czyli o niegdysiejszym gospodarstwie; Dolinami rzek; O pożytkach z gliny płynących; Wnętrze wiatraka; Wnętrze chałupy ze Starej Grzybowszczyzny i Tymianek Buci, Pszczelarstwo w gospodarstwie wiejskim na Podlasiu, Zdobnictwo architektury drewnianej na białostocczyźnie; Leśna bimbrownia. Supraśl Muzeum Ikon, Oddział MP ul. Klasztorna 1, 16-030 Supraśl tel./fax 85 718 35 06 www.muzeum.bialystok.pl Czynne: codziennie oprócz poniedziałków i dni świątecznych od 1 maja do 31 sierpnia w godz. 10:0017:00; w piątek w godz. 10:00-18:00.Od 1 września do 30 kwietnia wtorek-niedziela 10:00-17:00. Ostatnie wejście zwiedzających odbywa się na godzinę przed zamknięciem. Czwartek - wstęp bezpłatny. Wystawa stała prezentująca ikony i freski supraskie. Suraż Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne ul. Białostocka 6, 18-105 Suraż tel. 85 650 31 16 www.suraz.org.pl Czynne codziennie w godz. 8:00-20:00 Ekspozycja stała: Kolekcja narzędzi krzemiennych, żelaznych i z kości, rękodzieło ludowe, płyty nagrobkowe z XI w., numizmatyka, dokumenty, wydawnictwa, meble, lampy. Tykocin Muzeum w Tykocinie, Oddział MP ul. Kozia 2, 16-080 Tykocin

tel. 85 718 16 13 tel./fax 85 718 16 26 gsm. 506 336 597 www.muzeum.bialystok.pl Czynne codziennie prócz poniedziałków i dni świątecznych od 1 maja do 31 sierpnia w godz. 10:00 - 17:00 - wtorek, środa, czwartek, sobota, niedziela w godz. 10:00 - 18:00 - piątek od 1 września do 30 kwietnia w godz. 10:00 - 17:00 - wtorek - niedziela. Sobota - wstęp bezpłatny Ostatnie wejście zwiedzających na wystawy odbywa się na 45 min. przed zamknięciem muzeum. Wystawy stałe: Wnętrze sali Wielkiej Synagogi; Seder Pesach (wieczerza paschalna); Pokój Rabina; Gabinet Glogerowski; Galeria malarstwa Zygmunta Bujnowskiego wśród pamiątek po prowizorach farmacji.

Powiat bielski Bielsk Podlaski Muzeum w Bielsku Podlaskim Oddział MP Ratusz ul. Mickiewicza 45, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 730 22 44, gsm. 509 336 841 www.muzeum.bialystok.pl Czynne: codziennie oprócz poniedziałków i dni świątecznych od 1 maja do 31 sierpnia w godz. 10:0017:00; w piątek w godz. 10:00-18:00. Od 1 września do 30 kwietnia wtorek-niedziela 10:00-17:00. Ostatnie wejście zwiedzających odbywa się na 45 min. przed zamknięciem. Czwartek – wstęp bezpłatny na wystawy stałe Zbiory etnograficzne, pamiątki historyczne Muzeum Martyrologii Zespół Szkół Nr 4 im. Ziemi Podlaskiej ul. Hołowieska 18, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 730 22 41, 85 833 27 37 Czynne: pn.-pt. w godz. 9:00-14:00 Prywatne Muzeum Etnograficzno-Historyczne Małej Ojczyzny w Studziwodach Doroteusz Fionik ul. Sosnowa 56, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 730 77 35 Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym. Ekspozycja stała: Zagroda wiejska typu bielsko-hajnowskiego i dom mieszczański.

Powiat hajnowski Białowieża Muzeum Przyrodniczo-Leśne Białowieskiego Parku Narodowego Park Pałacowy 11, 17-230 Białowieża tel. 85 682 97 04

123

www.bpn.com.pl Czynne poza sezonem: od wtorku do niedzieli w godz. 9:00-16:00 w sezonie: od poniedziałku do piątku w godz. 9:0016:30; sobota- niedziela 10:00-18:00 Wystawa bartnictwa, flory i fauny Puszczy Białowieskiej oraz wystawy czasowe. Skansen Architektury Drewnianej Ludności Ruskiej Podlasia w Białowieży ul. Zastawa 66 B, 17-230 Białowieża tel. 85 683 36 28, kontakt: Michał Bajko Zwiedzanie w grupach po wcześniejszym uzgodnieniu (drewniane chaty wraz z wyposażeniem, ule, wiatrak, kapliczka). Budy Sioło Budy Budy 41, 17-230 Białowieża tel. 85 681 29 78 gsm. Sylwia 660789 603, gsm. Andrzej 662 523 791 www.siolobudy.pl Zwiedzanie po wcześniejszym tel. uzgodnieniu. Prywatny skansen, dom wraz ze stodołą oraz oborą, brogiem i obowiązkowo studnią, otoczony przez rosnący płot wierzbowy zwany olenderskim – bardzo popularny w przeszłości. Hajnówka Stowarzyszenie Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej ul. 3-go Maja 42, 17-200 Hajnówka tel./fax 85 682 28 89, 85 682 30 16 www.muzeumbialoruski.home.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 8:00-16:00 sb., nd. w godz.12:00-16:00. Wystawy stałe i czasowe dotyczące kultury mniejszości białoruskiej oraz wystawy miejscowych artystów. Biblioteka literatury białoruskiej: wtorek-piątek 8:00-16:00 sobota 12:0 - 20:00.

nym. Prywatny skansen, w którym zgromadzono kolekcję przedmiotów gospodarstwa domowego używanych przez mieszkańców podlaskiej wsi oraz maszyny rolnicze. Nowoberezowo Chata Stefana Nowoberezowo 90, 17-502 Nowoberezowo tel. 85 873 12 10, gsm. 602 828 457 Skansen czynny codziennie, zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu. Skansen urządzony w starej podlaskiej chacie, gdzie zostały zebrane przedmioty codziennego użytku. Właściciel prowadzi fermę strusi. Skaryszewo Izba Regionalna „Ruta” Skaryszewo 29, 17-210 Narew tel. 85 681 62 76 Zwiedzanie po wcześniejszym tel. uzgodnieniu. Zbiór starych przedmiotów gospodarstwa domowego (tkactwo, rybołóstwo, przedmioty kultu religijnego, książki i dokumenty z XIX w.).

Powiat łomżyński Drozdowo Muzeum Przyrody w Drozdowie ul. Główna 38, 18-421 Piątnica Poduchowna tel./fax 86 219 20 81 www.muzeum-drozdowo.pl Godziny otwarcia: od 5 maja do 31 sierpnia wtorek - piątek w godz. 8:30-17:30, do 15:30 w pozostałej części roku. Ekspozycje stałe: 1. Szata roślinna Kotliny Biebrzańskiej, 2. Ptaki Kotliny Biebrzańskiej, 3. Ssaki Kotliny Biebrzańskiej, 4. Łoś – król bagien, 5. Trofea łowieckie, 6. Salon dworski. Organizowane są tu koncerty i plenery malarskie.

Muzeum Kowalstwa i Ślusarstwa ul. Lipowa 1 (róg 3-go Maja), 17-200 Hajnówka tel. 85 682 25 64, gsm. 601 076 775 Czynne: wt.-sb. w godz. 9:00-18:00 w nd. w godz. 10:00-18:00. Wystawa narzędzi i wyrobów kowalskich i ślusarskich, a po wcześniejszym uzgodnieniu pokazy kowalstwa.

Łomża Muzeum Północno-Mazowieckie ul. Dworna 22c, 18-400 Łomża tel./fax 86 216 64 87 www.muzeum.4lomza.pl Czynne: wtorek, czwartek, piątek: w godz. 9:00-16:00, środa 9:00-17:00 sobota-niedziela 10:00-16:00

Narew Prywatne Muzeum Wsi, Marian Święcki ul. Dąbrowskiego 8, 17-210 Narew tel. 85 681 60 50 www.narew.gmina.pl Zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicz-

Nowogród Skansen Kurpiowski im. Adama Chętnika, Oddział Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży ul. Zamkowa 25, 18-414 Nowogród tel./fax 86 217 55 62 www.muzeum.4lomza.pl

124

Czynny w okresie 1 kwietnia - 30 października/listopada (w zależności od pogody) w dni powszednie w godz. 8:00-16:00, w sb.-nd. w godz. 9:00-17:00 Ekspozycja, działy: bartniczo-pszczelarski i rolniczy. Wystawa biogr. poświęcona A. Chętnikowi. Piątnica Muzeum Fort w Piątnicy gsm. 600 039 532

Powiat moniecki Osowiec-Twierdza Muzeum Twierdzy Osowiec 19-252 Osowiec Twierdza gsm. 600 931 954 www.monki.com.pl Zwiedzanie możliwe jest w każdy dzień tygodnia od godz. 10:00 do 15:30. Inne godziny - po uzgodnieniu telefonicznym. Ekspozycja stała: Militaria pochodzące głównie z Twierdzy Osowiec.

Centrum Edukacji i Zarządzania Biebrzańskiego Parku Narodowego im. Prof. Adama Pałczyńskiego

Osowiec-Twierdza 8 tel. 85 738 30 35, 738 06 20, wew. 243 www.biebrza.org.pl czynne od poniedziałku do piątku, w godz. 7:3015:30, od 20 kwietnia do 10 września – codziennie, od 8:00 do 17:00 Centrum dysponuje salami ekspozycyjnymi, z wystawą stałą, prezentującą zwierzęta i ptaki występujące w Biebrzańskim Parku Narodowym (wszystkie osobniki zginęły w wypadkach komunikacyjnych), ekspozycją poroży łosi, rzeźbami ptaków biebrzańskich bagien autorstwa Bogdana Tuszyńskiego. Są tu także podświetlane zdjęcia krajobrazów biebrzańskich. Można obejrzeć wystawy czasowe, pokazy filmów i slajdów.

Powiat sejneński Sejny Muzeum Ziemi Sejneńskiej Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami ul. J. Piłsudsiego 28, 16-Sejny tel. 87 516 22 12 www.muzeum.sejny.pl Godz. otwarcia: maj – wrzesień: codziennie w godz. 9:00-17:00, październik – kwiecień: pon.-pt. w godz. 8:00-16:00 Klasztor Pokamedulski w Sejnach ul. Plac św. Agaty 6 16-500 Sejny tel. 87 516 29 33 (czynny kwiecień - wrzesień)

Puńsk Muzeum Etnograficzne Józefa Vainy Dom Kultury Litewskiej ul. 11 marca 17, 16-515 Puńsk tel./fax 87 516 10 32 www.punsk.com.pl Zwiedzanie codziennie w dni robocze 10:00-20:00 Ekspozycje stałe: dzianiny, tkaniny, narzuty, narzędzia garbarskie i szewskie, narzędzia do kopania torfu, przybory myśliwskie i łowieckie, narzędzia rolnicze, pszczelarskie i budowlane. Litewskie Centrum Kultury Ludowej skansen/muzeum ul. Szkolna 67, 16-515 Puńsk tel. 87 516 14 76 Czynne: wt.-nd. w godz. 10:00-17:00

Powiat siemiatycki Drohiczyn Muzeum Regionalne w Drohiczynie ul. Kopernika 7 A, 17-312 Drohiczyn tel./fax 85 655 70 69 www.drohiczyn.pl Czynne w sezonie letnim, pt.-sb. 12:30-17:30, nd. 13:30-17:30 lub na żądanie. Ekspozycja etnograficzna i archeologiczna. Malarstwo i rzeźba. Muzeum Diecezjalne im. Jana Pawła II ul. Kraszewskiego 4, 17-312 Drohiczyn tel. 85 656 57 80 www.drohiczyn.opoka.pl W zbiorach posiada wiele cennych inkunabów i starodruków. Kolekcja szat i sprzętów liturgicznych. Siemiatycze Galeria przy Siemiatyckim Ośrodku Kultury ul. Zaszkolna 1, 17-300 Siemiatycze tel. 85 655 25 54 Czynne: wt.-pt. w godz. 10:00-18:00 sb. w godz. 10:00-16:00, nd. (czerwiec-sierpień) w godz. 14:00-18:00 narzędzia rolnicze, pszczelarskie i budowlane

Powiat sokólski Bohoniki Meczet tel. 85 711 91 71 gsm. 692 959 073 – przewodnik Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym Kruszyniany Meczet gsm. 502 543 871 – przewodnik

125

Czynne od 1 maja do 30 września od 9:00 do 19:00 Poza sezonem: po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym. Sokółka Społeczne Muzeum Ziemi Sokólskiej przy Sokólskim Ośrodku Kultury ul. Piłsudskiego 1, 16-100 Sokółka tel./fax 85 711 24 35 Czynne: wt.-pt. w godz. 8:00-15:00, sb. w godz. 9:0015:00, latem: wt.-pt. w godz. 9:00-17:00, sb. w godz. 10:00-14:00 Dział Tatarszczyzny, etnograficzny i historyczny. Wystawy czasowe. www.sokolka.pl

Powiat suwalski Bakałarzewo Skansen Fortyfikacyjny Prus Wschodnich - Andrzej Stróżyk 16-423 Bakałarzewo gsm. 693 085 135 czynne: codziennie sezonowo (VII – VIII) uzbrojenie, wyposażenie schronu bojowego, w otoczeniu schronu odtworzony fragment fortyfikacji polowych. Płociczno Muzeum Kolejki Wąskotorowej Płociczno Tartak 40, 16-402 Suwałki tel. 87 563 92 63, gsm. 603 165 390 www.augustowska.pl Stary Folwark Muzeum Wigier Muzeum Wigierskiego Parku Narodowego Stary Folwark 50, 16-402 Stary Folwark tel. 87 563 01 52 www.wigry.win.pl/mw Czynne: codziennie w godz. 10:00-15:00 w wakacje 10:00-17:00 Wystawa przyrodnicza, geologiczna i etnograficzna. Suwałki Muzeum Okręgowe ul. Kościuszki 81, 16-400 Suwałki tel. 87 566 57 50 www.muzeum.suwalki.info Czynne: wtorek-piątek 8.00-16.00, sobota-niedziela 9.00-17.00 Ekspozycje stałe: 1. Pradzieje Suwalszczyzny i Mazur Wschodnich, 2. Z przeszłości geologicznej Suwalszczyzny, 3. Alfred Wierusz-Kowalski (1849-1915), 4. Malarstwo polskie w 1. poł. XX w. ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Suwałkach.

126

Muzeum im. Marii Konopnickiej Oddział Muzeum Okręgowego w Suwałkach ul. Kościuszki 31, 16-400 Suwałki tel. 87 566 41 33 www.muzeum.suwalki.info Czynne: wtorek-piątek 8:00-16:00, sobota-niedziela 9:00-17:00. Ekspozycje stałe: 1. Maria Konopnicka (1842-1910), 2. Za zamkniętymi drzwiami czasu, 3. Ilustracje Jana Marcina Szancera. Centrum Sztuki Współczesnej Galeria Andrzeja Strumiłły Oddział Muzeum Okręgowego w Suwałkach ul. Kościuszki 45, 16-400 Suwałki tel/fax 87 565 11 30, 565 11 32 www.csw-as.org Ekspozycje udostępniane są zwiedzającym od wtorku do niedzieli w godz. 9:00 – 17:00 Muzeum Historii i Tradycji Żołnierzy Suwalszczyzny ul. Wojska Polskiego 21, 16-400 Suwałki tel. 87 566 93 82 Czynne: 8:00-15:00 (preferowane umawianie - najlepiej telefoniczne). Ekspozycja stała poświęcona Suwalskiej Brygadzie Kawalerii oraz 41 Pułkowi Piechoty. Szurpiły Wystawa militarna – Jan Mikielski Szurpiły 26, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 34 82, gsm. 602 828 896 Uzbrojenie, wyposażenie, dokumenty historyczne. Udziejek Skansen przy Gościńcu „Drumlin” Udziejek 11 A, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 32 86, gsm. 796 530 476 www.drumlin.pl Czynne: sezonowo (VII – VIII). Wystawa etnograficzna. Wigry Muzeum Jana Pawła II Pokamedulski Klasztor w Wigrach Wigierski Areopag Nowej Ewangelizacji Wigry 11, 16-402 Suwałki tel. 87 563 70 16 www.wigry.pro

Powiat wysokomazowiecki Ciechanowiec Muzeum Rolnictwa im. ks. J. K. Kluka w Ciechanowcu ul. Pałacowa 5, 18-230 Ciechanowiec

tel. 86 277 13 28 www.muzeumrolnictwa.pl Godzi otwarcia: w dni powszednie 8:00 - 16:00 W niedziele i święta 9:00 - 16:00 (W soboty, niedziele i święta - 1 maj- 30 wrzesień - 9:00 - 18:00) Zwiedzanie trwa ok. 2 godzin Ekspozycja skansenowska, działy: Etnograficzny, budownictwa wiejskiego, historyczno-artystyczny, historii uprawy roślin gospodarskich, mechanizacji rolnictwa, historii hodowli zwierząt. Stałe wystawy: 1. Przemiany w gospodarstwie domowym kobiety wiejskiej 1. poł. XIX w., 2. Tradycyjna obróbka drewna, 3. Muzeum weterynarii: Dział tradycji zielarskich. Imprezy cykliczne: konkurs otwarty kolęd i pastorałek, niedziele skansenowskie od czerwca do września, święto ziemniaka, ogólnopolski konkurs gry na instrumentach pasterskich (pierwsza niedziela grudnia).

Teatry, filharmonie Białystok Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki ul. Elektryczna 12, 15-080 Białystok tel. 85 749 91 96, fax 85 749 91 83 www.dramatyczny.pl Białostocki Teatr Lalek ul. Kalinowskiego1, 15-875 Białystok tel.85 742 50 31, fax 85 742 86 31 www.btl.bialystok.pl Opera i Filharmonia Podlaska Europejskie Centrum Sztuki ul. Podleśna 2, 15-227 Białystok tel. 85 732 23 31, 85 732 73 43 tel./fax 85 741 67 09 www.filharmonia.bialystok.pl Łomża Teatr Lalki i Aktora w Łomży ul. Niepodległości 14, 18-400 Łomża tel. 86 473 55 66, 86 216 59 55 tel./fax 86 216 59 55 www.teatrlomza.hi.pl Sivina II Czarny Teatr Tomasza Brzezińskiego ul. Wojska Polskiego 3, 18-400 Łomża tel. 86 216 45 53, tel./fax 86 216 32 26 www.4lomza.pl Filharmonia Kameralna im. Witolda Lutosławskiego

Al. Legionów 30, 18-400 Łomża tel./fax 86 216 24 81, gsm. 501 609 510 www.filharmonia.lomza.pl Supraśl TEATR WIERSZALIN ul. Kościelna 4, 16-030 Supraśl tel./fax 85 710 88 45 www.wierszalin.pl Tykocin Tykociński Teatr Amatorski ul Kozia 2, 16-080 Tykocin tel. 85 718 16 13, gsm. 509 885 181

Wybrane Ośrodki Kultury i Izby Regionalne Powiat augustowski Augustów Augustowskie Placówki Kultury Muzeum, Biblioteka, Dom Kultury Rynek Zygmunta Augusta 9, 16-300 Augustów tel. 87 643 12 33, tel./fax 87 643 36 59 www.apk.home.pl Lipsk Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury ul. Rynek 23, 16-315 Lipsk tel./fax 87 642 35 86 www.kultura.lipsk.pl Sztabin Izba Regionalna Ziemi Sztabińskiej im. Romana Gębicza ul. Brzostowskiego 8, 16-310 Sztabin tel. 87 641 20 69 Godziny otwarcia: wtorek – piątek: 10:00–17:00, sobota: 10:00–14:00. W Izbie eksponowane są proste narzędzia pracy rolnika, a także związane z prowadzeniem gospodarstwa wiejskiego, wytwory rękodzielnicze i wyroby z dawnej Huty Sztabińskiej. Częścią Izby jest sala historyczna, prezentująca eksponaty związane z Karolem Brzostowskim, jednym z najwybitniejszych reformatorów społeczno-gospodarczych, twórcą Rzeczpospolitej Sztabińskiej.

Powiat białostocki Białystok Białostocki Ośrodek Kultury ul. Legionowa 5, 15-281 Białystok tel. 85 742 48 23, fax 85 744 70 23 www.bok.bialystok.pl

127

Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury ul. Kilińskiego 8, 15-950 Białystok tel. 85 740 37 10, fax 85 740 37 19 www.woak.bialystok.pl Dom Kultury Śródmieście ul. Kilińskiego 13, 15-089 Białystok tel./fax 85 741 65 17 www.dksbialystok.pl Młodzieżowy Dom Kultury ul. Warszawska 79 A, 15-201 Białystok tel. 85 732 79 49, fax 85 732 90 49 www.mdk.bialystok.pl Białostocki Ośrodek Tańca Sportowy Klub Taneczny RYTM ul. Traugutta 3, 15-145 Białystok tel. 85 675 02 69, gsm. 604 785 676 www.rytmbialystok.pl Choroszcz Miejsko-Gminne Centrum Kultury ul. Sienkiewicza 29, 16-070 Choroszcz tel. 85 719 14 31 www.kultura.choroszcz.pl Supraśl Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu ul. Cieliczańska 1, 16-030 Supraśl tel./fax 85 7183–510 www.ckirsuprasl.com Tykocin Centrum Kultury, Sportu i Turystyki Ziemi Tykocińskiej ul. 11-go Listopada 8, 16-080 Tykocin tel. 85 718 17 19, gsm. 506 054 197 www..tykocin.com.pl

Powiat bielski Bielsk Podlaski Bielski Dom Kultury ul. 3-go Maja 2, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 730 34 14, fax 85 730 85 88 www.bdk.bielsk.pl

Powiat grajewski Grajewo Miejski Dom Kultury ul. Wojska Polskiego 20, 19-200 Grajewo tel. 86 272 29 91, 86 27283 86 www.mdk.grajewo.pl

128

Grajewska Izba Historyczna ul. Ełcka 30, 19-200 Grajewo tel. 86 272 20 04 Godziny otwarcia: poniedziałek, środa, piątek: 8:00– 15:00, wtorek, czwartek: 10:00–18:00, sobota: 10:00–14:00 Wystawy stałe: „Militaria XX wieku”, „Barwa i tradycja 9 Pułku Strzelców Konnych”, „Z przeszłości Grajewa i okolicy”.

Powiat hajnowski Hajnówka Hajnowski Dom Kultury ul. Tamary Sołoniewicz 4, 17-200 Hajnówka tel. 85 682 32 03, 85 682 48 08 fax 85 682 32 03 w. 31 www.hdk.hajnowka.pl

Powiat kolneński Kolno Kolneński Dom Kultury ul. Konopnickiej 4, 18-500 Kolno tel. 86 278 22 21, tel./fax 86 278 23 33 www.kdk.kolno.home.pl

Powiat łomżyński Łomża Miejski Dom Kultury Dom Środowisk Twórczych w Łomży ul. Wojska Polskiego 3, 18-400 Łomża tel./fax 86 216 32 26, 86 216 45 53 www.mdk.4lomza.pl Regionalny Ośrodek Kultury w Łomży ul. Małachowskiego 4, 18-400 Łomża tel. 86 219 02 00, tel./fax 86 219 01 11 www.rok.4lomza.pl Wizna Izba Pamięci w Wiźnie Pl. Kapitana Raginisa 25, 18-430 Wizna tel. 86 219 60 18 Godziny otwarcia: poniedziałek – piątek w godz. 10:00 - 14:00. Wystawy stale: „Obrona odcinek <<Wizna>> 7 10.09.1939 r.”, „Kampania wrześniowa 1939 r. w północno – wschodniej Polsce”. Izba Historyczna Ziemi Wiskiej w Carskim Trakcie Elżbieta i Jan Nadolni Sulin 4, 18-430 Wizna tel. 86 219 64 89, gsm. 608 311 302 www.carskitrakt.pl

Bogata kolekcja militariów, numizmatyków, książek oraz przedmiotów codziennego użytku. Uzupełnia je kolekcja zdjęć z września 1939 i bitwy pod Wizną. Zgromadzone eksponaty pochodzą z okresu dwóch wojen światowych, wojny bolszewickiej i powstania styczniowego. Najstarsze eksponaty sięgają czasów plemiennych i pierwszych Piastów.

Powiat moniecki Mońki Moniecki Ośrodek Kultury ul. Białostocka 25, 19-100 Mońki tel./fax 85 716 24 64 www.kulturamonki.pl

Powiat sejneński Krasnogruda Międzynarodowy Centrum Dialogu w Krasnogrudzie Krasnogruda 14, 16-500 Sejny tel. 87 565 03 69 Puńsk Dom Kultury Litewskiej ul. 11 marca 17, 16-515 Puńsk tel./fax 87 516 10 32 www.punsk.com Sejny Dom Litewski ul. 22 Lipca 9, 16-500 Sejny tel./fax 87 516 29 08 www.ltnamai.sejny.pl Ośrodek Kultury w Sejnach ul. 1 Maja 17, 16-500 Sejny tel./fax 87 516 22 00 www.sejny-ok.pl Ośrodek „Pogranicze - Sztuk, Kultur, Narodów” ul. Piłsudskiego 37, 16-500 Sejny tel./fax 87 516 27 65, 87 516 21 89 www.pogranicze.sejny.pl

Powiat siemiatycki Siemiatycze Siemiatycki Ośrodek Kultury ul. Legionów Piłsudskiego 1, 17-300 Siemiatycze tel. 85 655 25 54 http://sok.net.pl

Drohiczyn Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury ul. Kraszewskiego 13, 17-312 Drohiczyn tel. 85 655 70 69 www.drohiczyn.pl Mielnik Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji ul. Zaszkolna, 17-307 Mielnik tel. 85 65 77 167 www.goksir.mielnik.com.pl

Powiat sokólski Janowszczyzna Izba Regionalna Janowszczyzna 36, 16-100 Sokółka Jan Ancypo, Podjanowszczyzna 3 (budynek poczty) tel. 85 711 15 22, gsm. 513 847 850 www.sokolka.pl/janowszczyzna Janów Gminny Ośrodek Kultury Izba Tkactwa Regionalnego ul Białostocka 14 a, 16-130 Janów tel. 85 721 61 42 www.janow.com codziennie w godz. 8:00-16:00 Stała ekspozycja tkanin miejscowych tkaczek. Różanystok Izba Pamięci Narodowej przy Gimnazjum nr 2 w Różanymstoku Różanystok 7, 16-200 Dąbrowa Białostocka tel. 85 712 83 10 Sokółka Sokólski Ośrodek Kultury ul. Grodzieńska 1, 16-100 Sokółka tel. 85 711 24 86, tel./fax 85 711 24 35 www.sokolka.pl Suchowola Izba Pamięci ks. Jerzego Popiełuszki pl. Kościuszki 3B, 16-150 Suchowola tel. 85 712 41 28

Powiat suwalski Smolniki Izba Regionalna – Tadeusz Łukaszewicz Smolniki, 16-407 Wiżajny gsm. 501 560 945 Czynne: 15 IV-30 IX codziennie w godzinach 9:00 – 21:00, w sezonie letnim 10:00 – 17:00

129

Suwałki Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki (ROKiS) ul. Noniewicza 71, 16-400 Suwałki tel. 87 566 42 11, fax 87 566 49 34 www.rokis.suwalki.pl Młodzieżowy Dom Kultury ul. Noniewicza 42, 16-400 Suwałki tel. 87 566 27 44 www.mdksuwalki.pl Przerośl Izba Regionalna – Oddział Gminnego Ośrodka Kultury w Przerośli ul. Rynek 11, 16-427 Przerośl tel. 87 569 10 32, gsm. 506 820 218 Czynne: całorocznie, wtorek – sobota godz. 12:00 – 20:00 Raczki Raczkowski Dom Regionalny GOK ul. Raczkowska, 16–420 Raczki tel. 87 568 51 40 www.gok.raczki.pl Czynne: całorocznie, poniedziałek – sobota, godz. 10:00 – 21:00 Turtul Izba Regionalna przy siedzibie Suwalskiego Parku Krajobrazowego Malesowizna – Turtul, 16-404 Jeleniewo tel. 87 569 18 01 Czynne: całorocznie, poniedziałek – piątek 8:0015:00, w sezonie letnim (VII -VIII): poniedziałek – piątek 8:00-19:00, sobota 10:00-17:00.

tel. 86 271 27 99, fax 86 271 06 02 www.mokzambrow.neostrada.PL Regionalna Izba Historyczna przy MOK Aleja Wojska Polskiego 7, 18-301 Zambrów tel. 86 271 27 99 www.zambrow.pl/mok Czynne: poniedziałek-piątek 10:00-15:00

Galerie Białystok Akcent ul. Sienkiewicza 14, 15-092 Białystok tel. 85 743 60 38, gsm. 601 724 360 Czynne: poniedziałek -piątek w godz. 10:00-18:00 sobota 10:00-15:00 Arsenał ul. Mickiewicza 2, 15-222 Białystok tel./fax 85 742 0353, 85 742 85 60 www.galeria-arsenal.pl Czynne w godz. 10:00-18:00, codziennie z wyjątkiem poniedziałków i dni poświątecznych. DESA ul. Suraska 6, 15-950 Białystok tel. 85 742 72 06 Czynne: 11:00-18:00

Powiat wysokomazowiecki

Fama, Kawiarnia ul. Legionowa 5, 15-281 Białystok tel. 85 742 32 23 Czynne: pn.-nd. w godz. 14:00-20:00, w godzinach pracy kina FORUM, w pozostałych godzinach po uzgodnieniu telefonicznym.

Wysokie Mazowieckie Miejski Ośrodek Kultury ul. Ludowa 19, 18-200 Wysokie Mazowieckie tel./fax 86 275 23 43 86 275 20 96 www.wysokomazowieckie.pl

Galeria Autorska Małgorzaty Jaroma ul. Kraszewskiego 21/3, 15-024 Białystok tel. 85 74 04 469, gsm. 608 119 707 Czynne: poniedziałek- piątek 13:00-19:00, sobota-niedziela 13:00-17:00

Ciechanowiec Ciechanowiecki Ośrodek Kultury i Sportu ul 11 Listopada 5 A, 18-230 Ciechanowiec gsm. 509 153 742 www.ciechanowiec.pl

Galerie e-la montparnasse Rynek Kościuszki 5 A, 15-091 Białystok gsm. 668 755 826 www.grzybek.btk.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 10:00-18:00, sb. 10:00-15:00

Powiat zambrowski

Obuch ul. Stołeczna 4/2, 15-460 Białystok tel. 85 746 01 88, gsm. 665 082 648 Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym.

Zambrów Miejski Ośrodek Kultury ul. Grunwaldzka 1, 18-301 Zambrów

130

Mała Galeria Białostockiego Ośrodka Kultury ul. Legionowa 5, 15-281 Białystok tel. 85 742 48 23, fax 85 744 70 23 www.bok.bialystok.pl Czynne: pn.-nd. w godz. 14:00-20:00, w godzinach pracy kina FORUM, w pozostałych godzinach po uzgodnieniu telefonicznym.

Galeria Sztuki Regionu I Pogranicza „Kresy” Pogorzelce 19 k/Białowieży, tel. 85 681 26 66, gsm. 694 518 114 W galerii: rzeźba, malarstwo, garncarstwo, ceramika, bednarstwo, tkactwo, dywany dwuosnowowe, koronkarstwo i inne. www.galeriakresy.to.pl

Mała Galeria Sztuki, WOAK ul. Kilińskiego 8, 15-950 Białystok tel. 85 740 37 10, fax 85 740 37 19 www.woak.bialystok.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 9:00-15:30

Buda Ruska Galeria Fotografii Buda Ruska 16, 16-503 Krasnopol gsm. 604 654 868 www.piotrmalczewski.com www.warsztaty-fotograficzne.com

Galeria WOAK ul. św. Rocha 14 (spodki), 15-979 Białystok tel./fax 85 744 68 63 www.woak.bialystok.pl Galeria im. Slendzińskich, Galeria Główna ul. Waryńskiego 24 a, 15-461 Białystok tel.85 651 76 70, fax 85 652 32 77 gsm. 501 693 712 Czynne: 10:00-17:00 oprócz sobót, niedziela 11:0017:00 Salon Wystawowy ul. Legionowa 2, 15-099 Białystok gsm. 502 138 980 Czynne: 10:00-18:00 oprócz sobót, niedziela 11:0017:00 www.slendzinski.art.pl

Dobrzyniewo Duże Zbiory Prywatne Bogusława Antoniuka ul. Żwirowa 11, Dobrzyniewo Duże tel. 85 719 76 24 Hajnówka Galeria Sztuki Regionalnej „Ławeczka” ul. 3 Maja 59 a, 17-200 Hajnówka www.repart.net.pl Kleszczele Galeria Sławomira Smyka ul. Świerczewskiego 4, 17-250 Kleszczele tel. 85 681 83 77, gsm. 607 896 729 www.smyk-art.com Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym. Nowoczesna rzeźba w drewnie

Galeryjka Ikon ul. Wyszyńskiego 1/2 lok. 13 (DH Koral) tel./fax 85 745 19 61, gsm. 506 393 333 fax 85 745 19 61 Czynna: pn.-pt. 9:00-17:00 W pracowni można zobaczyć proces powstawania ikony: ul. Bema 11 lok. 71 www.ikonografia.pl

Galeria Minerałów Świata Centrum Kultury i Turystyki „Hładyszka” ul. 1 Maja 19, 17-250 Kleszczele, tel. 85 681 80 54 godz. otwarcia: poniedziałek 8:00-16:00, wtorek-sobota: 10:00-18:00 Wystawa stała minerałów świata pana Mikołaja Podłaszczyka z największą kolekcją ametystów w Polsce.

Białowieża Galeria W Bramie Carskiej Park Pałacowy- Brama Carska, 17-230 Białowieża gsm. 692 958 417, 664 350 485 godz. otwarcia: od 11.00 do 17.00 W galerii: rzeźba, malarstwo, ikony, witraże i sztuka użytkowa, biżuteria itd.

Łapy Mała, Dom Kultury Nowy Rynek 15, 18-100 Łapy tel. 85 715 23 00, fax 85 715 20 71 www.dklapy.pl Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym, w godzinach pracy Domu Kultury 8:00-20:00.

Galeria & Cafe „Sarenka” ul. Waszkiewicza 8, 17-230 Białowieża, tel. 85 749 56 84, gsm. 504 873 128, 501 956 569 godziny otwarcia: wtorek - niedziela: od 11:00 – do ostatniego klienta W ofercie: sztuka współczesna, ludowa, starocie, meble

Łomża „Galeria Na Dwornej” Robert Sokołowski ul. Dworna 37, 18-400 Łomża gsm. 608 694 338 www.rs.art.pl czynne codziennie 12:00 -20:00

131

Galeria Sztuki Współczesnej Muzeum Północno-Mazowieckiego ul. Długa 13, 18-400 Łomża tel. 86 216 41 00, fax 86 216 51 92 www.4lomza.pl/kultura BONAR przy Miejskim Domu Kultury ul. Wojska Polskiego 3, 18-400 Łomża tel./fax 86 216 32 26, 86 216 45 53 www.mdk.4lomza.pl Czynne: w godz. 8:00-16:00 Pod Arkadami Stary Rynek, 18-400 Łomża tel. 86 216 20 93, 86 216 32 26 Czynne wt.-pt. w godz. 10:00-18:00, sb. w godz. 10:00-16:00 www.mdk.4lomza.pl Mielnik Galeria VAVA Plac Kościuszki 1 A, 17-307 Mielnik tel. 85 657 72 67 Narewka Galeria Im. Tamary Sołoniewicz ul. Mickiewicza 50, 17-220 Narewka tel. 85 685 80 12 godz. otwarcia: środa, czwartek, piątek 12:00-20:00, sobota-niedziela 10:00-18:00 Galeria jest miejscem wystaw malarskich - stałych i czasowych, demonstracji prac poplenerowych, miejscem lekcji historii i etnografii, związanych z bogatymi tradycjami Ziemi Narewkowskiej, przedstawiających jej różnorodność etniczną i wyznaniową. Nowodworce Davis&Kryjan ARTGALLERY (członek PROT) ul. Kwiatowa 7, 16-010 Nowodworce gsm. 695 389 080 www.dkgardens.pl Puńsk Biała Synagoga Ośrodek „Pogranicze Sztuk, Kultur, Narodów” ul. Piłsudskiego 37, 16-500 Sejny tel. 87 516 21 89, fax 87 516 27 65 www.pogranicze.sejny.pl Czynne tylko w lipcu i sierpniu (bez poniedziałków) w godz. 10:00-18:00. Galeria „Stara Plebania” ul. Michienicza 55, 16-515 Puńsk tel. 87 516 13 24, 87 516 15 05

132

Czynna w w sezonie letnim od poniedziałku do piątku w godz. 10:00-17:00 lub po uzgodnieniu telefonicznym. Ekspozycje stałe: 1. Tkaniny tradycyjne i odzież, 2. Wyroby współczesnych twórców ludowych (haft, wycinanka, wyroby z drewna, malarstwo, wyroby z lnu, wełny 3. wystawy kresowe i in.). Po wcześniejszym uzgodnieniu na starej plebanii można spotkać się z twórcami ludowymi i zespołami Folklorystycznymi, zamówić poczęstunek z domowym chlebem, słodkim serem, sękaczem, itp. Przełomka Galeria Wiejska w Przełomce Klub Przyjaciół Starej Suwalszczyzny H. I. Mackiewiczów Przełomka 4, 16-427 Przerośl tel. 87 569 15 71, gsm. 602 808 346 www.galwiej.fm.interia.pl Czynne całorocznie w godz. 8:00 - 20:00. Raczki Galeria nad Rospudą Gminny Ośrodek Kultury ul. Kościuszki 15, 16–420 Raczki tel. 87 568 51 40 www.gok.raczki.pl Czynne: całorocznie, w godz. 10:00 - 21:00 Suwałki Galeria Andrzeja Strumiłły Oddział Muzeum Okręgowego w Suwałkach ul. Kościuszki 45, 16-400 Suwałki, tel. 87 565 11 32, www.csw-as.org Galeria „Chłodna 20” ul. Noniewicza 71, 16-400 Suwałki tel. 87 566 42 11, fax 566 37 43 www.rokis.suwalki.pl/chlodna.html Czynna: poniedziałek-piątek w godz. 9:00-17:00 Galeria „PAcamera” ul. Noniewicza 71, 16-400 Suwałki tel. 87 566 42 11 www.rokis.suwalki.pl/pacamera.html Czynna: poniedziałek-piątek w godz. 9:00-17:00 Galeria Suwałki Plaza ul. Dwernickiego 15, 16-400 Suwałki tel. 87 618 20 40 www.suwalkiplaza.com.pl Galeria „Rozmarino”- Pizzeria Fabryka Rozrywki

ul. Kościuszki 75, 16-400 Suwałki tel. 87 566 59 04, 87 563 24 00 www.rozmarino.pl Czynna: codziennie w godz. 10.00-22.00 Uhowo Galeria Narwiańska Wiejski Dom Kultury ul. Kościelna 42, 18-100 Łapy tel. 85 715 29 33, 85 715 35 97 www.zielonewrota.pl W galerii znajduje się ekspozycja „Chata Rybaka” z tradycyjnymi narzędziami rybackimi i gospodarczymi, fotografie a także informacje dotyczące Narwiańskiego Parku Narodowego. Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym.

Pracownie na Szlaku Rękodzieła Ludowego

Pracownie tkackie w Janowie Danuta Radulska Wasilówka 18 (kol.), gm. Janów, tel. 85 72 16 024, gsm. 500 006 249 www.tkanina-dwuosnowowa.pl Teresa Pryzmont, Wasilówka 9 (kol.), gm. Janów tel. 85 721 63 64 Alicja Kochanowska, ul. Nadrzeczna 3, Janów tel. 85 721 60 36 Filomena Krupowicz, ul. Sokólska 50, Janów tel. 85 721 61 28 Ludgarda Sieńko, ul. Sokólska 8, Janów tel. 85 721 61 74 Helena Malewicka, Nowokolno, gm. Janów tel. 85 721 60 62 Pracownia rzeźbiarska Piotr Szałkowski, ul. Mickiewicza 22, Sokółka tel. 85 711 53 32

Pracownia kowalska Mieczysław Hulewicz Czarna Wieś Kościelna, ul. Sosnowa 4 a tel. 85 710 90 89

KALENDARZ CYKLICZNYCH IMPREZ KULTURALNO -TURYSTYCZNYCH

Warsztaty garncarskie w Czarnej Wsi Kościelnej: Zbigniew Piechowski, ul. Piękna 27 tel. 85 710 90 74, gsm. 604 21 88 20 Mirosław Piechowski, ul. Piękna 27 a tel. 85 710 91 34 Paweł Piechowski , ul. Piękna 29 tel. 85 710 90 23 Stanisław Mosiej, ul. Piękna 69 tel. 85 710 90 80, Jan Kudrewicz, ul. Sosnowa 19 tel. 85 710 90 85,

Jarmark Staroci i Rękodzieła Ludowego Miejsce: Kiermusy, pierwsza niedziela każdego miesiąca Organizator: „Dworek nad Łąkami” tel/fax 85 718 74 44, tel. 85 742 16 70 www.kiermusy.com.pl

Pracownia wyrobu łyżek drewnianych Mieczysław Baranowski, Zamczysk 10 tel. 85 710 93 21 Centrum Rękodzieła Ludowego w Niemczynie (20 miejsc noclegowych) tel. 85 710 22 81, 873 04 18 Tkactwo dwuosnowowe Izba Tkactwa Dwuosnowowego Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury ul. Białostocka 14a, Janów Stała ekspozycja tkanin miejscowych tkaczek. Tu uzyskają Państwo informacje (codziennie w godzinach 8:00-16:00, tel. 85 721 61 42) o poszczególnych pracowniach tkactwa dwuosnowowego.

STYCZEŃ Dziecięco-Młodzieżowy Festiwal Kolędy i Pastorałki Współczesnej „KANTYCZKA ” Miejsce: Bielsk Podlaski, ostatni weekend stycznia Organizator: Bielski Dom Kultury tel. 85 730 34 14, fax 85 730 85 88 www.bdkbielsk.pl Powiatowy Przegląd Widowisk Kolędniczych i Pastorałek Miejsce: Kino Batory w Lipsku Organizator: Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Lipsku tel. 87 642 35 86 www.kultura.lipsk.pl Wojewódzkie Spotkanie Zespołów Kolędniczych Miejsce: Hajnówka Organizatorzy: Wojewódzki Ośrodek Animacji i Kultury w Białymstoku, Hajnowski Dom Kultury tel. 85 744 63 13, tel. 85 682 32 03

133

Ogólnopolski Rajd Narciarski „Wędrówki Północy” Miejsce: Suwałki, koniec stycznia, początek lutego Organizator: PTTK odział w Suwałkach tel. 87 566 59 61 www.suwalki.pttk.pl Zimowa Przygoda z PTTK Miejsce: Suwałki, w każdą niedzielę stycznia i lutego Organizator: PTTK Odział w Suwałkach tel. 87 566 59 61 www.suwalki.pttk.pl LUTY Festiwal Teatrów Dziecięcych Miejsce: Sejny, koniec lutego, początek marca Organizator: Stowarzyszenie Litwinów w Polsce tel. 87 516 21 25 Najpiękniejsze arie operowe i operetkowe (wokalistyka) Miejsce: Białystok Aula Magna Pałacu Branickich Organizator: Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina Wydział Instrumentalno-Pedagogiczny w Białymstoku tel. 85 742 15 07 www.chopin.man.bialystok.pl Koncert galowy festiwalu „Piosenka Białoruska” Miejsce: Białystok, Teatr Dramatyczny Organizator: Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne tel. 85 743 51 18 Festiwal taneczny KALEJDOSKOP Miejsce: Białystok, koniec lutego Organizator: DanceOFFnia Studio Działań Kreatywnych tel. 85 652 51 64 www.festiwal-kalejdoskop.pl Suwalski Bieg Narciarski o Puchar Bieguna Zimna Miejsce: Szelment Organizator: Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment” tel. 87 568 30 07 www.wosir-szelment.pl Amatorskie Mistrzostwa Polski w Narciarstwie Alpejskim i Snowboardzie Family Cup Miejsce: Szelment Organizator: Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment” tel. 87 568 30 07 www.wosir-szelment.pl

134

MARZEC Podlaskie Targi Turystyczne Miejsce: Białystok Organizator: Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna tel. 85 653 77 97 www.podlaskieit.pl Międzynarodowy Festiwal Filmów Przyrodniczych im. Braci Wagów w Tykocinie Miejsce: Tykocin, marzec, kwiecień (co dwa lata) Organizator: Centrum Kultury, Sportu i Turystyki Ziemi Tykocińskiej tel. 85 718 17 19 www.wagabrothersfestiwal.org.pl Festiwal Polskiej Kultury Niezależnej UNDREGROIND.PL Miejsce: Białystok Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury. tel.85 742 48 23 www.bokbialystok.pl Święto Purym Miejsce: Tykocin – Wielka Synagoga Organizator: Muzeum w Tykocinie Oddział Muzeum Podlaskiego tel. 85 718 16 13 pl www.muzeum.bialystok.pl Podlaskie Dni Kultury Muzułmańskiej Miejsce i termin: Białystok Organizator: Muzułmański Religijny Związek w RP tel./fax 85 732 40 23, gsm. 605 612 137 Jarmark Wielkanocny Sztuki Ludowej Podlasia Miejsce: Białystok, w niedzielę poprzedzającą Niedzielę Palmową Organizator: Muzeum Podlaskie, Dział Etnografii tel. 85 742 14 73, tel./fax 85 742 14 40 www.muzeum.bialystok.pl Zawody „Zjeżdżanie na Byle Czym” Miejsce: Szelment Organizator: Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment” tel. 87 568 30 07 www.wosir-szelment.pl KWIECIEŃ Międzynarodowy Festiwal Filmów Przyrodniczych im. Braci Wagów Miejsce: Tykocin i Białystok, kwiecień, (co 2 lata) Organizator: Towarzystwo Narew

tel./fax 85 738 50 24, gsm. 606 717 322 www.wagabrothersfestival.org.pl

tel./ fax 85 873 47 23, tel. 85 682 33 51 www.festiwal.cerkiew.pl

Międzynarodowy Festiwal Pieśni Sakralnej „Łapskie Te Deum” Miejsce: Łapy Organizator: Dom Kultury w Łapach tel. 85 715 23 00 www.dk.lapy.podlasie.pl

„Wigraszek” Międzynarodowy Festiwal Teatrów Dzieci i Młodzieży Miejsce: Suwałki Organizator: Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki w Suwałkach tel. 87 566 42 11, fax 87 566 49 34 www.rokis.suwalki.pl

Międzynarodowe Spotkania z Konopielką Miejsce: Knyszyn Organizator: Knyszyński Ośrodek Kultury tel. 85 727 99 97 Festiwal Piosenki Żeglarskiej KOPYŚĆ Miejsce: Białystok Organizator: Akademicki Yacht Club w Białymstoku tel. 85 652 04 90, gsm. 696 142-307 www.ykpb.prv.pl Supraskie Spotkania z Bluesem Miejsce: Supraśl Organizator: Centrum Kultury Rekreacji w Supraślu tel. 85 718 35 10 www.ckirsuprasl.com MAJ Biebrzańskie Targi „Sto pomysłów dla Biebrzy” Miejsce: Siedziba BPN w Osowcu-Twierdzy Organizator: Osowieckie Towarzystwo Fortyfikacyjne, Biebrzański Park Narodowy tel. 85 738 06 20 w. 243 www.biebrza.org.pl POM-PA, Międzynarodowe Prezentacje Mażoretek, Tamburmajorek i Cheerleaderek Miejsce: Białystok Organizator: Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury tel. 85 740 37 10 www.old.woak.bialystok.pl

Dni Sztuki Współczesnej Miejsce: Białystok Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 742 48 23 www.bok.bialystok.pl Zdobycie Tykocina - rekonstrukcja bitwy z 1657 Miejsce: Tykocin Organizator: Podlaska Brygada Rekonstrukcji tel. 85 718 17 19 www.pospolitetykocin.bnx.pl Jarmark św. Wojciecha Miejsce: Ciechanowiec Organizator: Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka w Ciechanowcu tel. 86 277 13 28 www.muzeumrolnictwa.pl Dni Kultury Tatarskiej - Historia i Współczesność Tatarów Polskich Miejsce: Białystok, Kruszyniany, Suchowola Organizator: Muzułmański Związek Religijny RP tel. 85 732 40 23 www.mzr.pl Europejska Noc Muzeów Miejsce i termin: Białystok Organizator: Muzeum Wojska w Białymstoku tel. 85 7415 448

Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej Hajnówka Miejsce: Białystok Organizator: Fundacja „Muzyka Cerkiewna” tel./fax 85 682 32 02 www.festiwal-hajnowka.pl

Międzynarodowy Uliczny Bieg Wilka Miejsce: Grajewo Organizatorzy: Urząd Miasta Grajewo, Starostwo Powiatowe w Grajewie, Podlaskie Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe tel. 86 261 11 34

Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej Miejsce: Hajnówka Organizator: Stowarzyszenie „Miłośnicy Muzyki Cerkiewnej”

CZERWIEC Spotkanie z Naturą i Sztuką „Uroczysko” Miejsce: Bulwary nad rzeką Supraśl Organizator: Stowarzyszenie „Uroczysko” tel. 85 743 308 9 fax 85 7412-105

135

gsm. 506 575 526 www.uroczysko.pl III Targi AgroEkoTurystyczne Miejsce: Augustów Organizatorzy: Augustowskie Placówki Kultury tel./fax 87 643 36 59, tel. 87 643 12 33 www.apk.home.pl Międzynarodowy Festiwal Szkół Lalkarskich „ Lalka-nie-Lalka” Miejsce: Białystok (co 2 lata) Organizatorzy: Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie – Wydział Sztuk Lalkarskich w Białymstoku i Białostocki Teatr Lalek tel. 85 743 53 98, 85 743 53 53 www.atb.edu.pl, Międzynarodowe Prezentacje Młodzieżowych Orkiestr Dętych „Wersal Podlaski” Miejsce: Białystok Organizatorzy: Kuratorium Oświaty, Młodzieżowy Dom Kultury w Białymstoku tel. 85 744 63 13 Międzynarodowe Spotkania ze Sztuką Ludową „Z wiejskiego podwórza” Miejsce: Czeremcha Organizator: Stowarzyszenie Miłośników Kultury Ludowej w Czeremsze tel. 85 685 00 84 Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Walizka” Miejsce: Łomża Organizator: Teatr Lalki i Aktora w Łomży tel. 86 473 55 66, 86 216 59 55 www.teatrlomza.hi.pl Międzynarodowe Recitale Chóralne Hora Cantavi Miejsce: Suwałki Organizator: Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki w Suwałkach tel. 87 566 42 11, fax 87 566 49 34 www.rokis.suwalki.pl Międzynarodowy Festiwal Teatrów Dzieci i Młodzieży BALTIC-SATELID Miejsce: Sejny Organizator: Miejski Ośrodek Kultury w Sejnach tel./fax 87 516 22 00 Dni Miasta Białegostoku Miejsce: Białystok Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 742 48 23 www.bok.bialystok.pl

136

Jarmark na Jana Miejsce: Białystok Organizator: Muzeum Podlaskie, Dział Etnografii tel. 85 742 14 73 www.muzeum.bialystok.pl Festiwal Kultury Żydowskiej „Zachor - Kolor i Dźwięk” Miejsce: Białystok Organizator: Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska - Izrael w Białymstoku i Gmina Wyznaniowa w Warszawie www.bialystok.jewish.org.pl Festyn Historyczny „Grodzisko” Miejsce: Suraż, Osada Wczesnośredniowieczna „Nawia” Organizator: Urząd Miejski w Surażu tel. 85 650 31 84, fax 85 650 31 84 www.nawia.suraz.org.pl Ogólnopolskie Dni Kultury Kurpiowskiej Miejsce: Nowogród Organizator: Regionalny Ośrodek Kultury w Łomży tel. 86 219 02 00, tel./fax 86 219 01 11 www.rok.4lomza.pl Noc świętojańska w Turtulu Miejsce: Turtul Organizator: Suwalski Park Krajobrazowy tel. 87 569 18 01, tel./fax 87 569 76 36 www.spk.org.pl Akcja „Lato z zabytkami” Miejsce: Białystok Organizator: PTTK Regionalny Oddział w Białymstoku tel/fax 85 744 56 50, tel. 85 744 55 60 www.bialystok.pttk.pl Ogólnopolski Wielodyscyplinowy Rajd po Wigierskim Parku Narodowym Miejsce : Wigierski Park Narodowy i szlak wodny Czarnej Hańczy, długi weekend połączony ze Świętem Bożego Ciała Organizator: PTTK Odział w Suwałkach, Wigierski Park Narodowy tel. 87 566 59 61, fax 87 566 79 47 www.suwalki.pttk.pl Ogólnopolskie Dni Truskawki w Korycinie Miejsce: Korycin Organizator: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Korycinie tel. 85 72 29 187 www.goksitkorycin.pl

Promocyjny Spływ Kajakowy Rzeką Bug Miejsce: Mielnik, Drohiczyn, ostatni weekend czerwca Organizatorzy: Stowarzyszenie Gmin, Powiatów i Regionów Nadbużańskich, Starostwo Powiatowe w Siemiatyczach tel. 85 655 58 56 www.siemiatycze.pl Festyn Kuchnia Pachnąca Tradycją Miejsce: Rynek Zygmunta Augusta Organizator: Urząd Miejski w Augustowie tel. 87 643 12 39 www.augustow.eu

Europarada Orkiestr Dętych w Centrum Europy Miejsce: Suchowola Organizator: Ośrodek Kultury w Suchowoli tel. 85 722 94 13 www.suchowola.com.pl Festiwal „Rock na Bagnie” Miejsce: Strąkowa Góra Organizator: Urząd Gminy w Zawadach tel. 85 738 43 33 www.festiwalrocknabagnie.pl

Sobota Hetmańska Miejsce: Białystok Organizator: Muzeum Wojska tel. 85 741 54 48

Festyn „Smaki Podlasia” Miejsce: Osowicze koło Białegostoku Organizator: Białostockie Muzeum Wsi w Osowiczach tel. 85 743 60 82 www.bialostockiemuzeumwsi.pl

Nadbużańskie Ziołowe Spotkania Miejsce: Koryciny Organizator: Lokalna Grupa Działania - „Tygiel Doliny Bugu” tel./fax 85 655 77 06 www.tygieldolinybugu.pl

Augustowskie Motonoce Miejsce: Augustów Organizatorzy: Wolna Grupa Motocyklowa Augustowsko-Suwalska tel. 87 643 43 99, gsm. 601 874 806

Półmaraton Mleczny Miejsce: Korycin-Janów-Korycin Organizator: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Korycinie tel. 85 72 29 187 www.goksitkorycin.pl Palinocka Miejsce: Raczki Organizator: Gminny Ośrodek Kultury tel. 87 568 51 40 www.gok.raczki.pl Mistrzostwa Województwa Podlaskiego w Kolarstwie Górskim Family Cup Miejsce: Szelment Organizator: Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment” tel. 87 568 30 07 www.wosir-szelment.pl LIPIEC Integracyjne Regaty o Błękitną Wstęgę Jeziora Rajgrodzkiego Miejsce: Rajgród, pierwszy weekend lipca Organizator: Yacht Club „Arcus” w Łomży, Ośrodek Żeglarski w Rajgrodzie tel. 86 272 19 01, gsm. 503 070 028, 664 358 073 www.ycarcus.pl

Kupalle Miejsce: Białowieża Organizator: Białoruskie Towarzystwo SpołecznoKulturalne tel. 85 743 51 18 Ogólnopolski Spływ Kajakowy Krutynia – Pisa Miejsce: Kurtynia-Pisa Organizator: PTTK Odział w Łomży tel. 86 216 47 18 www.pttklomza.pl Powiatowe Dni Twórczości Ludowej Dzień Śledzia Miejsce: Zawady, Brama na Bagna Organizator: Brama na Bagna tel. 85 738 43 33 www.bramanabagna.pl Suwałki Blues Festival Miejsce: Suwałki Organizatorzy: Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki Urząd Miasta tel. 87 566 42 11 www.suwalkiblues.com Augustowskie Wieczory Kabaretowe „Lejemy Wodę” Miejsce: Augustów

137

Organizatorzy: Augustowskie Placówki Kultury tel. 87 643 12 33 www.apk.home.pl

Organizatorzy: Augustowski Klub Sportowy „SPARTA”, MOSiR, Urząd Miejski w Augustowie tel. 87 643 41 58

Przegląd Rękodzieła i Twórczości Ludowej Podlasia Miejsce: Trzcianne Organizator: Gminny Ośrodek Kultury tel. 85 738 50 56

Ogólnopolska Młodzieżowa Szkoła Turystyki Kajakowej Miejsce: J. Wigry – Augustów i wycieczka krajoznawcza po Ziemi Łomżyńskiej Organizator: PTTK Odział w Łomży tel. 86 216 47 18 www.pttklomza.pl

Festiwal Teatrów Stodolanych Miejsce: Puńsk Organizatorzy: Dom Kultury Litewskiej w Puńsku, Stowarzyszenie Litwinów w Puńsku tel. 87 516 10 32 www.punsk-kultura.dl.pl Ogólnopolski Spływ Kajakowy – Czarna Hańcza Miejsce: Czarna Hańcza Organizator: PTTK Odział w Łomży tel. 86 216 47 18 www.pttklomza.pl Podlaska Oktawa Kultur, Międzynarodowy Festiwal Muzyki, Sztuki i Folkloru Miejsce: Białystok Organizator: WOAK w Białymstoku tel. 85 744 63 13 www.woak.bialystok.pl Mistrzostwa Polski w Pływaniu na Byle Czym „Co ma pływać nie utonie” Miejsce: Błonie nad rz. Nettą Organizator: Augustowskie Placówki Kultury tel. 87 643 36 59 www.apk.home.pl Suwalski Jarmark Folkloru Miejsce: Suwałki Organizator: Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki w Suwałkach tel. 87 566 42 11 www.rokis.suwalki.pl Muzyczne spotkania z naturą Franciszkiada – granie na byle czym Miejsce: Augustów, Białystok Organizator: Stowarzyszenie Miłośników Muzyki Musica Sacra Impresariat Muzyczny Pro Art tel. 85 675 36 60 www.trojanowscy.pl Międzynarodowy Konkurs Skoków na Nartach Wodnych Miejsce: Augustów, rzeka Netta

138

Międzynarodowy Festiwal Teatralny WERTEP Miejsce i termin: Kleszczele, Białowieża, Hajnówka, Narewka, Czeremcha Organizator: Stowarzyszenie Kulturalne „Pocztówka” w Policznej gsm. 513 172 746 www.wertepfestival.pl Poznaj Wigierski Park Narodowy na rowerze Miejsce: Wigierski Park Narodowy, lipiec, sierpień (każdy wakacyjny piątek) Organizator: Wigierski Park Narodowy tel. 87 563 25 62 www.wigry.win.pl Międzynarodowy Festiwal Jazzu Tradycyjnego, Augustowskie Spotkania z Louisem Armstrongiem Miejsce: Augustów Organizatorzy: Augustowskie Placówki Kultury tel. 87 643 12 33 www.apk.home.pl Lato na rowerze z PTTK Miejsce: szlaki turystyczne Suwalszczyzny, lipiec i sierpień Organizator: PTTK Odział w Suwałkach tel. 87 566 59 61 www.suwalki.pttk.pl Ogólnopolski Spływ Kajakowy Rospudą Miejsce: J. Czarne – J. Rospuda – Augustów, lipiec, sierpień Organizator: PTTK Odział w Łomży tel. 86 216 47 18 www.pttklomza.pl Festiwal Muzyki Młodej Białorusi „Basowiszcza” Miejsce: Gródek Organizator: Białoruskie Zrzeszenie Studentów w Białymstoku www.basowiszcza.org

Zajazd Szlachecki w Ciechanowcu – Powstanie listopadowe Miejsce: Ciechanowiec Organizator: Mzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka tel. 86 277 13 28 www.muzeumrolnictwa.pl

Ogólnopolski Spływ Kajakowy – Jegrznia - Biebrza - Narew Miejsce: Jerzgnia Organizator: PTTK Odział w Łomży tel. 86 216 47 18 www.pttklomza.pl

Podlasie MTB Maraton Organizator: Stowarzyszenie Rowerowe Zielony Szlak gsm. 609 666 911

Festiwal Rock Szanty Serwy Miejsce: Serwy Organizator: Urząd Gminy Płaska tel. 87 643 90 80 www.plaska.pl

Festiwal Pozytywne Wibracje Miejsce: Białystok Organizatorzy: Agencja STX Jamboree, Urząd Miejski w Białymstoku tel. 85 869 6374 www.pozytywnewibracjefestiwal.pl Letnie Koncerty w Ogrodach Branickiego Miejsce: Białystok, Aleja Zakochanych Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 742 48 23 www.bok.bialystok.pl Podlaskie Koncerty Organowe i Katedralne Koncerty Organowe Miejsce: Białystok, Hajnówka, Białowieża, Łapy Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 742 48 23 www.bok.bialystok.pl Festyn Jaćwieski Szwajcaria Miejsce: Szwajcaria k. Suwałk Organizator: Muzeum Okręgowe w Suwałkach tel. 87 566 57 50 www.muzeum.suwalki.info Mistrzostwa Polski w Nurkowaniu na Wstrzymanym Oddechu – jez. Hańcza Miejsce i termin: Błaskowizna, lipiec-sierpień (co 2 lata) Organizator: Stowarzyszenie Kultury Fizycznej „Freediving Poland” gsm. 601 521 731 www.freediving.com.pl SIERPIEŃ Jarmark Dominikański Miejsce: Choroszcz, pierwsza niedziela miesiąca Organizator: Miejsko-Gminne Centrum Kultury w Choroszczy tel. 85 719 14 31 www.kultura.choroszcz.pl

Podlaskie Święto Chleba Miejsce: Ciechanowiec Organizator: Muzeum Rolnictwa im. ks. K.Kluka w Ciechanowcu tel. 86 277 13 28 www.muzeumrolnictwa.pl Podlaska Biesiada Miodowa Miejsce: Tykocin Organizatorzy: Stowarzyszenie „Podlaska Biesiada Miodowa”, Urząd Miejski w Tykocinie gsm. 606 361 863 www.biesiadamiodowa.org Biesiada Miodowa Miejsce: Kurowo Organizatorzy: Narwiański Park Narodowy, Starostwo Powiatowe w Wysokiem Mazowieckiem, Urząd Gminy w Kobylinie Borzymach tel. 86 476 48 11 www.biesiadamiodowa.pl Balladowe Nocki nad Neckiem Miejsce: Augustów Organizatorzy: Augustowskie Placówki Kultury tel. 87 643 12 33 www.apk.home.pl Mistrzostwa Europy w Koszeniu Bagiennych Łąk dla Przyrody „Biebrzańskie Sianokosy” Miejsce: Biebrzański Park Narodowy Organizatorzy: Urząd Gminy w Trzciannem, Biebrzański Park Narodowy tel. 85 738 06 20 www.biebrza.org.pl Dni Korycina - Święto Sera Miejsce: Korycin Organizator: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Korycinie tel. 85 72 29 187 www.goksitkorycin.pl

139

Ogólnopolskie Prezentacje Kultury Mniejszości Narodowych Muzyczne Dialogi nad Bugiem Miejsce: Mielnik, Amfiteatr Organizatorzy: wójt gminy Mielnik, Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne tel. 85 65 65 861 Inscenizacja Plenerowa – Rekonstrukcja Walk o Nowogród z 1939 Miejsce: Nowogród Organizator: Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Białymstoku, Radio Białystok S.A. tel. 85 745 62 21 www.radio.bialystok.pl/przebojem Suwalskie Teatr-Akcje Miejsce: Suwałki Organizator: Stowarzyszenie Aktywności Społeczno-Artystycznej „Nie Po Drodze” gsm. 601 922 765 www.niepodrodze.org Regaty o Puchar Dyrektora Wigierskiego Parku Narodowego Miejsce: Stary Folwark, jezioro Wigry Organizator: PTTK Odział w Suwałkach tel. 87 566 59 61 www.suwalki.pttk.pl WRZESIEŃ Ogólnopolski Dzień Ogórka Miejsce: Kruszewo, pierwsza niedziela miesiąca Organizator: Miejsko-Gminne Centrum Kultury w Choroszczy tel. 85 719 14 31 www.choroszcz.pl Targi Rzeźby Ludowej, Tkaniny Dwuosnowowej i Kowalstwa Miejsce: Białystok Organizator: Muzeum Podlaskie w Białymstoku tel. 85 74-214-73 www.muzeum.bialystok.pl Podlaski Rajd Długodystansowy „Zażynek” Miejsce: Puszcza Knyszyńska Organizator: PTTK Regionalny Oddział w Białymstoku tel. 85 744 55 60 www.bialystok.pttk.pl Jesienne Prezentacje Kulturalne Miejsce: Zbójna Organizator: Gminny Ośrodek Kultury w Zbójnej tel. 86 214 00 38

140

Mikrolotowe Mistrzostwa Podlaskiego Miejsce: Łomża Organizator: Tygodnik Kontakty, Towarzystwo Lotnicze „Cumulus” w Łomży tel. 86 216 42 43 www.lotniczapolska.pl KARTOFLISKO - Dziedzictwo Kulturowe i Teraźniejszość Miejsce: Ptaki Organizator: Gminny Ośrodek Kultury w Turośli tel. 86 278 61 32 Rajd Pieszy „Poznajemy Kurpiowszczyznę” Miejsce: Wiata nad Pisą Organizator: PTTK Odział w Łomży tel. 86 216 47 18 www.pttklomza.pl Festiwal Kultur „Inny wymiar: Sąsiedzi” Miejsce: Białystok, Kino Forum, kawiarnia Fama, plac przed BOK, plener, Rynek Kościuszki Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 742 48 23 www.bok.bialystok.pl Regaty Żeglarskie o Błękitną Wstęgę jeziora Wigry Miejsce: Stary Folwark, jezioro Wigry Organizator: PTTK Odział w Suwałkach tel. 87 566 59 61 www.suwalki.pttk.pl Jesienny Rajd Rowerowy Miejsce: szlaki turystyczne Suwalszczyzny Organizator: PTTK Odział w Suwałkach tel. 87 566 59 61 www.suwalki.pttk.pl Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej Miejsce: Białystok, katedra św. Mikołaja, cerkiew św. Ducha Organizator: Prawosławna Diecezja BiałostockoGdańska tel. 85 742 40 88 PAŹDZIERNIK Międzynarodowy Dzień Muzyki Miejsce: Białystok Organizator: Opera i Filharmonia Podlaska - Europejskie Centrum Sztuki tel. 85 732 23 31 www.filharmonia.bialystok.pl

Święto Sukot Miejsce: Tykocin – Wielka Synagoga Organizator: Muzeum w Tykocinie Oddział Muzeum Podlaskiego tel. 85 718 16 13 www.muzeum.bialystok.pl Filmowe Podlasie Atakuje! Miejsce: Białystok, Kino Forum, kawiarnia Fama Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 742 48 23 www.bok.bialystok.pl Spotkania Folkowe Miejsce: Białystok, kawiarnia Fama Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 742 48 23 www.bok.bialystok.pl Białowieski Bieg Żubra Miejsce: Białowieża Organizator: Urząd Gminy Białowieża tel. 85 681 24 87 www.bialowieza.gmina.pl

Organizator: Opera i Filharmonia Podlaska – Europejskie Centrum Sztuki tel. 85 732-23-31 www.filharmonia.bialystok.pl GRUDZIEŃ Białostockie Dni Zamenhofa Miejsce: Centrum im. Zamenhofa, Białystok Organizator: Centrum im. Ludwika Zamenhofa tel. 85 67 67 367 www.centrumzamenhofa.pl Wieczory Muzyki Cerkiewnej Miejsce: Bielsk Podlaski Organizator: Bielski Dom Kultury tel. 85 730 34 14 www.bdkbielsk.pl Święto Chanuki Miejsc: Tykocin – Wielka Synagoga Organizator: Muzeum w Tykocinie Oddział Muzeum Podlaskiego tel. 85 718 16 13 www.muzeum.bialystok.pl

LISTOPAD Podlaski Festiwal Krótkich Filmów Niezależnych „ŻubrOFFka” Miejsce: Białystok Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel: 85 742 48 23 www.bok.bialystok.pl

OBSŁUGA RUCHU TURYSTYCZNEGO Punkty informacji turystycznej

Festiwal Kultury Ukraińskiej „PODLASKA JESIEŃ” Miejsce: Bielski Dom Kultury w Bielsku Podlaskim Organizator: Bielski Dom Kultury tel. 85 730 34 14 www.bdkbielsk.pl

Augustów Centrum Informacji Turystycznej**** Rynek Zygmunta Augusta 44, 16-300 Augustów tel. 87 643 28 83, fax 87 644 60 59 www.augustow.eu Czynne: wakacje (VI-VIII): pn.-pt. w godz. 8:00-20:00, weekend w godz. 10:00-18:00, V, VI, IX: pn.-pt. w godz. 8:00-17:00, weekend w godz. 10:00-15:00 I, II, III, IV, X, XI, XII-: pn.-pt. w godz. 8:00-16:00

Ogólnopolski Festiwal „Jesień z Bluesem” Miejsce: Białystok Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 742 48 23 www.bok.bialystok.pl Zaduszki Bluesowe w Białymstoku Miejsce: Białystok, Kino Forum Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 742 48 23 www.bok.bialystok.pl Międzynarodowy Festiwal „Laboratorium Muzyki Współczesnej”w Białymstoku Miejsce: Białystok

**** Skategoryzowane punkty informacji turystycznej, włączone do Polskiego Systemu Informacji Turystycznej

Białowieża Punkt Informacji Turystycznej ** PTTK Oddział im J.J.Karpińskiego w Białowieży ul. Kolejowa 17, 17-230 Białowieża tel. 85 681 22 95, fax 85 681 26 24 www.pttk.bialowieza.pl Czynne: pn.-nd. W godz. 8:00-16:00 Punkt Informacji Turystycznej** Szkolne Schronisko Młodziezowe „Paprotka” w Białowieży

141

ul. Generała Waszkiewicza 6, 17-230 Białowieża tel./fax 85 681 25 60 www.paprotka.com.pl Czynne:codziennie 7:00-22:00 Punkt Informacji Turystycznej Białowieski Park Narodowy Park Pałacowy 11, 17-230 Białowieża tel. 85 682 97 04, fax 85 682 97 16 lub 85 681 23 60 w. 716 www.bpn.com.pl Czynne: 01.05.-30.09. wt.-nd. w godz. 8:00-16:00 Ośrodek Edukacji Przyrodniczej Park Pałacowy 5, 17-230 Białowieża tel. 85 681 27 56 (poza sezonem) Punkt Informacji Turystycznej Biuro Turystyki „Ryś” ul. Krzyże 22, 17-230 Białowieża tel./fax 85 681 22 49 www.biurorys.internetdsl.pl www.turystyka-rys.pl Białystok Centrum Informacji Turystycznej *** Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna ul. Malmeda 6, 15-440 Białystok tel./fax 85 732 68 31 www.podlaskieit.pl www.odkryjpodlaskie.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 8:00-17:00 Punkt Informacji Turystycznej Dworzec PKP (antresola) ul. Kolejowa 9 lok. 10, 15-701 Białystok tel. 85 673 35 75 www.ksiegarniaobiezyswiat.bialystok.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 8:00-20:00, sb. w godz. 10:00-18:00 Punkt Informacji Turystycznej * Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Podlasie” Al. J. Piłsudskiego 7 B, 15-443 Białystok tel. 85 876 78 60 www.ssm.bialystok.ids.pl Bielsk Podlaski Urząd Miasta Bielsk Podlaski ul. Kopernika 1, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 731 81 88

142

www.bielsk-podlaski.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 7:00-15:00 Choroszcz Punkt Informacji Turystycznej Miejsko Gminne Centrum Kultury ul. Sienkiewicza 29, 16-070 Choroszcz tel. 85 719 14 31 www.kultura.choroszcz.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 8:00-18:00, sb. w godz. 10:00-16:00 Ciechanowiec Punkt Informacji Turystycznej w Ciechanowcu*** Plac 3 Maja 31, 18-230 Ciechanowiec gsm. 507 793 404 www.ciechanowiec.pl Czarna Białostocka Gminne Centrum Informacji* ul. Towarowa 9, 16-020 Czarna Białostocka tel. 85 873 04 18 www.czarnabialostocka.pl Czeremcha Gminny Ośrodek Kultury w Czeremsze ul. 1 Maja 77, 17-240 Czeremcha tel. 85 685 00 84 Drohiczyn Punkt Informacji Turystycznej * Gminny Ośrodek Kultury ul. Kraszewskiego 13, 17-312 Drohiczyn tel./fax 85 655 70 69 www.drohiczyn.pl Drozdowo Punkt Informacji Turystycznej Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi ul. Główna 52, 18-421 Piątnica tel. 86 219 21 75 www.lpkdn.4lomza.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 7:30-15:30 Dubicze Cerkiewne Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji ul.Główna 67, 17-204 Dubicze Cerkiewne tel. 85 685-20-54 (sezonowo V-IX) gsm. 606 769 992 Urząd Gminy Dubicze Cerkiewne ul. Główna 65, 17-204 Dubicze Cerkiewne tel. 85 682 79 81 www.dubicze-cerkiewne.pl

Ośrodek Wypoczynkowy „Bachmaty” 17-204 Dubicze Cerkiewne gsm. 606 769 992, 604 193 375 tel. 85 685 20 54 (sezonowo V-X od 8:00 do 16:00) Filipów Urząd Gminy Filipów ul. Garbarska 2, 16-424 Filipów tel. 87 569 60 81 www.filipow.pl Gródek Gminne Centrum Kultury w Gródku ul. Chodkiewiczów 4, 16-040 Gródek tel. 85 718 01 36 www.grodek.pl

Krzywe 82 tel. 87 563 25 62, gsm. 510 992 672 www.wigry.win.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 7:00-15:00 w sezonie 01.07.-31.08 również w weekendy, święta i dni wolne w godz. 9:00-16:00 Kurowo Punkt Informacji Turystycznej Narwiański Park Narodowy Kurowo 10, 18-204 Kobylin-Borzymy tel./fax 85 718 14 17 www.npn.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 7:30-15:30, w sezonie pn.-pt. w godz. 7:30-15:30, weekendy w godz. 9:00-19:00

Hajnówka Centrum Turystyki Regionu Puszczy Białowieskiej *** ul. 3 Maja 45, 17-200 Hajnówka tel. 85 682 43 81, tel./fax 85 682 51 41 www.powiat.hajnowka.pl/ctrpb Czynne: V-IX pn.-sb. w godz. 9:00-17:00, X-IV pn.-pt. w godz. 7:30-15:30

Lipsk Punkt Informacji Turystycznej Miejsko - Gminny Ośrodek Kultury w Lipsku ul. Rynek 23, 16-315 Lipsk tel./fax 87 642 35 86 www.kultura.lipsk.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 8:00-20:00 Sob- niedz. godz. 10.00-15.00

Punkt Informacji Turystycznej ** Park Wodny w Hajnówce ul. 3 Maja 50, 17-200 Hajnówka tel. 85 876 78 60 www.parkwodny.hajnowka.pl czynny: 7 dni w tygodniu, godz. otwarcia: 6:00- 22:00

Łomża Centrum Informacji Turystycznej *** NARWIA.PL ul. Sienkiewicza 10/17, 18-400 Łomża tel. 86 216 48 39, gsm. 608 629 519 www.narwia.pl

Informacja Turystyczna Muzeum Kowalstwa i Ślusarstwa ul. Lipowa 1 (róg ul. 3 Maja), 17-200 Hajnówka tel. 85 682 25 64, gsm. 601 073 775 czynny: wtorek – sobota od 9:00 do 18:00 w niedziele od 10:00 do 18:00

Malesowizna Punkt Informacji Turystycznej ** Suwalski Park Krajobrazowy Malesowizna-Turtul 24, 16-404 Jeleniewo tel. 87 569 18 01 www.spk.org.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 8:00-15:00 w sezonie (lipiec, sierpień) pn.-pt. w godz. 8:0019:00, sb. w godz. 9:00-17:00

Kleszczele Centrum Turystyki i Kultury „Hładyszka” ** ul. 1 Maja 19, 17-250 Kieszczele tel. 85 681 80 54, gsm. 502 679 671 www.kleszczele.pl Knyszyn Centrum Informacji Turystycznej * Urząd Miejski w Knyszynie ul. Rynek 39, 19-120 Knyszyn tel. 85 727 99 88 www.knyszyn.pl Krzywe Centrum Informacji Turystycznej **** Wigierski Park Narodowy

Mielnik Punkt Informacji Turystycznej Urząd Gminy Mielnik ul. Piaskowa 38, 17-307 Mielnik tel. 85 65 65 872 www.mielnik.com.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 7:30-15:30 Narew Informacja turystyczna - Urząd Gminy Narew ul. Mickiewicza 101, 17-210 Narew tel. 85 681 60 16 www.narew.home.pl

143

Narewka Gminne Centrum Informacji w Narewce ul. Nowa 3, 17-220 Narewka tel. 85 685 81 45 Nowogród Informacja Turystyczna Miasta i Gminny Nowogród ul. Łomżyńska 41, 18-414 Nowogród tel. 86 217 55 45 www.nowogrod.com/it Czynne: pn.-pt. w godz. 8:00-16:00 Osowiec Twierdza Punkt Informacji Turystycznej**** Biebrzański Park Narodowy Osowiec Twierdza 8 tel. 85 738 30 35, 738 06 20 w. 243 lub 555 www.biebrza.org.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 7:30-15:30, od 20 IV do 10 IX codziennie w godz. 8:00-17:00 Przerośl Centrum Informacji Turystycznej Urząd Gminy Przerośl ul. Rynek 2, 16-427 Przerośl tel. 87 562 72 30 www.przerosl.eu Czynny: sezonowo w godz. 12:00-20:00 Puńsk Centrum Informacji Turystycznej Urząd Gminy Puńsk ul. Mickiewicza 23, 16-515 Puńsk tel. 87 516 10 79 www.cit.ugpunsk.pl Sejny Centrum Informacji Turystycznej ** Stowarzyszenie „Ziemia Sejneńska” ul. Wojska Polskiego 60 B, 16-500 Sejny tel./fax 87 516 34 00 www.ziemia-sejneńska.pl Punkt Informacji Turystycznej Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami ul. Piłsudskiego 28 (Pałac Biskupi-parter) tel. 87 652 17 55 www.muzeum.sejny.pl Siemiatycze Punkt Informacji Turystycznej ** Biuro Promockji Powiatu Siemiatyckiego ul. Piłsudskiego 3, 17-300 Siemiatycze tel./fax 85 655 58 56

144

www.siemiatycze.pl Czynne: pn. w godz. 8:00-16:00, wt.-pt. w godz. 7:30-15:30 Sokółka Punkt Informacji Turystycznej Muzeum Ziemi Sokólskiej ul. Piłsudskiego 2, 16-100 Sokółka tel./fax 85 711 24 35 www.sokolka.pl Czynne: wt.-sb. w godz. 8:00-14:00 Supraśl Punkt Informacji Turystycznej** Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej ul. Chodakowskiego 6, 16-030 Supraśl tel./fax 85 718 37 85 www.pkpk.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 7:30-15:30 Suwałki Centrum Międzynarodowej Informacji Kulturalno-Turystycznej*** ul. Hamerszmita 16, 16-400 Suwałki tel. 87 563 05 38 www.cmikt.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 8:00-16:00, w sezonie od czerwca do końca sierpnia pn.-sb. w godz. 10:0018:00, niedziela: 10.00-16.00 Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna ul. Kościuszki 82/7, 16-400 Suwałki tel. 87 566 58 72 www.suwalki-turystyka.info.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 8:00-16:00 Stary Folwark Punkt Informacji Turystycznej * Wigierskie Stowarzyszenie Turystyczne Stary Folwark 3, 16-402 Suwałki tel. 87 563 77 22, gsm. 604 179 877 www.wigry.win.pl/wst Czynny: sezonowo (V-IX) pn.-nd w godz. 9:00-21:00 poza sezonem po uzgodnienie telefonicznym Punkt Informacji Turystycznej *** Muzeum Wigier WPN Stary Folwark 50 tel. 87 563 01 52 www.wigry.win.pl/mw Strękowa Góra Punkt Informacji Turystycznej Lokalna Organizacja Turystyczna „Brama na bagna” Strękowa Góra 24, 16-075 Zawady

tel. 85 738 43 33 www.bramanabagna.pl Sztabin Punkt Informacji Turystycznej ** Ośrodek Wypoczynkowy Biebrza” ul. Polna 50, 16-400 Sztabin gsm. 603 225 100, tel./fax 87 641 21 79 www.turystyka-biebrza.pl Czynne: całodobowo Tykocin Urząd Miasta w Tykocinie ul. Złota 2, 16-080 Tykocin tel. 85 718 16 27, 85 718 75 07 www.regioset.pl/tykocin Czynne: pn.-pt. w godz. 7:30-15:30, sb. punkt it w Bibliotece Publicznej (ul. Plac Czarnieckiego 6, Tykocin)

Stowarzyszenia turystyczne Augustów Augustowska Organizacja Turystyczna ul. Rynek Zygmunta Augusta 44, 16-300 Augustów gsm. 728 755 936 www.augustow.pl Białystok Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna ul. Malmeda 6, 15-440 Białystok tel. 85 653 77 97 www.podlaskieit.pl Goniądz Goniądzkie Stowarzyszenie Turystyczne „Dolina Biebrzy” Plac 11 Listopada 38, 19-110 Goniądz Osowieckie Towarzystwo Fortyfikacyjne Osowiec-Twierdza 8, 19-110 Goniądz gsm. 600 941 954 Grajewo Stowarzyszenie Samorządów Dorzecza Biebrzy ul. Komunalna 6, 19-200 Grajewo tel. 86 272 20 88 Hajnówka Białowieskie Stowarzyszenie Agroturystyczne „ŻUBR” ul. Południowa 4, 17-200 Hajnówka gsm. 607 319 760 Korespondencja: Zabłotczyzna 12, 17-220 Narewka tel. 85 685 80 80 www.agrobialowieza.pl

Łomża Lokalna Organizacja Turystyczna „Ziemia Łomżyńska” ul, Główna 38, Drozdowo tel. 86 215 69 17, gsm. 601 392 688 www.lotzl.vot.pl Michałowo Stowarzyszenie Agroturystyczne „Agrokresy” Kobylanka, 16-050 Michałowo tel. 85 718 44 16 www.agrokobylanka.republika.pl Mielnik Stowarzyszenie Agroturystyczne „Puszcza Mielnicka” ul. Brzeska 131, 17-307 Mielnik tel. 85 65 77 105 www.puszczamielnicka.ovh.org Mońki Stowarzyszenie Agroturystyczne „Raj Bobra” ul. Tysiąclecia 23 B, 19-100 Mońki tel. 85 716 23 01 www.rajbobra.pl Stowarzyszenie Ekoturystyczne „Biebrza Koneserom” ul. Wyzwolenia 8 A/3, 19-100 Mońki tel. 85 716 28 04 Narewka Agroturystyczne Stowarzyszenie „Puszcza Białowieska” ul. Mickiewicza 50, 17-220 Narewka tel. 85 685 80 45, 85 685 80 12 www.agrokwatera.eu Sejny Stowarzyszenie „Ziemia Sejneńska” ul. Wojska Polskiego 60 B, 16-500 Sejny tel./fax 87 516 34 00 www.ziemia-sejnenska.pl Sokółka Podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne Kolonia Kuryły 3, 16-100 Sokółka tel./fax 85 711 20 49 www.psa.org.pl Strękowa Góra Lokalna Organizacja Turystyczna „Brama na bagna” Strękowa Góra 24, 16-075 Zawady tel. 85 738 43 33 www.bramanabagna.pl

145

Suwałki Suwalska Organizacja Turystyczna ul. Ks. K. Hamerszmita 16, 16-400 Suwałki tel. 87 566 20 79 www.sot.suwalszczyzna.eu www.suwalszczyzna-jakbasn.pl www.bajkowasuwalszczyzna.pl Suwalska Izba Rolniczo-Turystycznej ul. Kościuszki 82 lok. 7, skr. pocz. 76, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 58 72 www.suwalki-turystyka.info.pl Stowarzyszenie „Euroregion Niemen” ul. Wesoła 22, 16-400 Suwałki tel. 87 565 36 71 www.niemen.org.pl Stary Folwark Wigierskie Stowarzyszenie Turystyczne Stary Folwark 69, 16-402 Suwałki gsm. 604 179 877 www.wigry.win.pl Szepietowo Wojewódzki Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego 18-210 Szepietowo tel. 86 47 60 551, 86 47 60 552 www.odr.zetobi.com.pl Turośń Kościelna Stowarzyszenie Gmin Górnej Narwi ul. Lipowa 4, 18-106 Turośń Kościelna tel./fax 85 6505138 www.gornanarew.pl Wizna Biebrzańsko-Narwiańskie Towarzystwo Agroturystyczne „ŁOŚ” Sulin Strumiłowo 4, 18-430 Wizna tel. 86 219 64 89 www.los.bramanabagna.pl

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Odział PTTK w Augustowie ul Nadrzeczna 70 A, 16-300 Augustów gsm. 607 446 200 Oddział PTTK im. J. J. Karpińskiego w Białowieży ul. Kolejowa 17, 17-230 Białowieża tel. 85 681 22 95, fax 85 681 26 24 www.pttk.bialowieza.pl

146

czynne: codziennie, maj – wrzesień w godz. 8:00 – 18:00 październik – kwiecień w godz. 8:00 – 15:00 PTTK Białostocki Oddział ul. Lipowa 18, 15-427 Białystok tel/fax 85 652 30 05 www.pttkbialystok.neostrada.pl Regionalny Oddział PTTK w Białymstoku (członek PROT) ul. Waryńskiego 30 pok. 5, 15-461 Białystok tel./fax 85 744 56 50, 85 744 55 60 www.bialystok.pttk.pl Oddział PTTK w Bielsku Podlaskim ul. Mickiewicza 50/54, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 730 30 24, gsm. 508 194 663 Oddział PTTK w Łomży ul. Wojska Polskiego 1, 18-400 Łomża tel. 86 216 47 18, fax 86 216 64 42 www.pttklomza.pl Oddział PTTK w Suwałkach ul. Kościuszki 37, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 79 47 tel. 87 566 59 61 www.suwalki.pttk.pl

Polska Izba Turystyki Oddział podlaski Al. Jana Pawła II 77, 15-703 Białystok tel. 85 651 99 03, 85 653 76 87 www.pit.org.pl

Biura podróży (Wykaz Organizatorów turystyki i pośredników turystycznych zarejestrowanych w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego na dzień 23.03.2011) Augustów „Logos” Biuro Turystyczne ul. 29 Listopada 9, 16-300 Augustów, tel. 87 643 40 93, fax 87 643 54 10 www.augustow-bt.pl ELA-TRAVEL Biuro Podróży Rynek Zygmunta Augusta 15/2, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 55 00 www.netta.pl/elatravel GAMMA Biuro Usług Turystycznych ul. Rajgrodzka 79, 16-300 Augustów gsm. 507 077 374

Polskie Biuro Podróży Rynek Zygmunta Augusta 22, 16-300 Augustów tel. 87 643 26 13, fax 87 643 39 13 www.pbp.augustow.pl

Biuro Turystyki ,, Bial-Tur „ sp. z o.o. ul. Wojska Polskiego 19, 16-300 Augustów tel. 87 643 11 22, tel./fax 87 643 11 23 www.bialtur.pl

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo -Handlowe ul. Nadrzeczna 62 a, 16-300 Augustów tel. 87 644 75 40

Białowieża ECHO Sp. z o.o. ul. Olgi Gabiec 6, 17-230 Białowieża (Hotel Żubrówka) tel. 85 734 13 75, gsm. 666 30 20 19 www.echopodroze.pl

Usługi Turystyczne ZOOBI TOUR ul. Rynek Zygmunta Augusta 6, 16-300 Augustów tel. 87 643 44 94, gsm. 603 199 486 www.zoobi-tour.com.pl

IWA sp. z o.o ul. Olgi Gabiec 6, 17-230 Białowieża tel. 85 681 23 03

Biuro Turystyczne PKS - TRAVEL ul. Rynek Zygmunta Augusta 19, 16-300 Augustów tel. 87 641 33 99, gsm. 504 181 464 www.pks.suwalki.com.pl

PTTK Zarząd Oddziału im. J. J. Karpińskiego ul. Kolejowa 17, 17-230 Białowieża tel. 85 681 22 95, fax 85 681 26 24 www.pttk.bialowieza.pl

„Wehikuł Podróży” Usługi Turystyczne ul. Wojska polskiego 6/2, 16-300 Augustów tel./fax 87 739 00 58, gsm. 608 404 882 www.wehikul-podrozy.pl

RYŚ Biuro Turystyki ul. Krzyże 22, 17-230 Białowieża tel./fax 85 681 22 49, 85 681 20 95 www.turystyka-rys.pl

„Necko” ul. Wojska Polskiego 53 a, 16-300 Augustów 87 643 02 22 gsm. 603 378 903 www.necko.pl

Białystok AKTYWNA INTEGRACJA ul. Wyszyńskiego 2/1 lok.31515-888 Białystok gsm. 602 629 446 www.aktywnaintegracja.com

„SIROCCO” PPHU ul. Obrońców Westerplatte 9/18, 16-300 Augustów tel. 87 643 00 84 www.siroccokajaki.pl „STREFA” Organizator Turystyki Aktywnej i Sportu ul. Kościuszki 42, 16-300 Augustów gsm. 604 476 971 www.strefasport.pl

ALBICJA Biuro Podróży ul. Św. Rocha 10A lok. 218, 15-879 Białystok, tel./fax 85 746 00 95 www.albicja.pl ALEX Biuro Podróży s.c. ul. Lipowa 51, 15-424 Białystok tel. 85 744 50 41 www.bpalex.eu

SZEKLA-PORT Przedsiębiorstwo Turystyczne Marek i Witold Polkowscy sp. jawna ul. Nadrzeczna 70 A, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 38 50 www.szekla.pl

ALMATUR-BIAŁYSTOK ul. Zwierzyniecka 12, 15-333 Białystok tel. 85 742 89 43, fax 85 744 84 88 www.almatur.pl

SZOT Przedsiębiorstwo Turystyczne ul. Konwaliowa 2, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 43 99, 644 67 58 www.szot.pl

BIACOMEX S.A. ul. Elewatorska 11/11, 15-6201 Białystok tel./fax 85 661 28 66, 85 661 27 33, 85 661 83 62, 85 661 55 05 www.biacomex.pl

ŻAK-TOURIST Biuro Usług Turystycznych sp. z o.o. ul. Rybacka 2, 16-300 Augustów tel. 87 643 41 54 www.zaktourist.com.pl

BIAL-TUR Biuro Turystyki Zagranicznej sp. z o.o. ul. Krakowska 17, 15-875 Białystok tel. 85 742 43 51, 85 744 52 52

147

fax 85 745 55 99 www.bialtur.pl Biuro Turystyki Przygodowej Adventure4you ul. Prowiantowa 1 gsm. 609 632 834 www.wind4you.com Centrum Edukacyjno-Turystyczne ul. Św. Mikołaja 1 lok. 23, 15-419 Białystok tel. 85 742 90 16, gsm. 692 499 766 www.wakacje-hity.pl CRISTAL TRAVEL sp. z o.o. ul. Lipowa 3, 15-424 Białystok tel. 85 742 62 25 www.cristaltravel.pl DYLIŻANS Biuro Usług Turystycznych ul. Waryńskiego 6 lok.18, 15-461 Białystok tel./fax 85 744 63 32, tel. 85 652 29 76 www.bialowieza.info.pl ELLA-TUR Biuro Usług Turystycznych ul. Lipowa 51/11, 15-424 Białystok tel./fax 85 744 50 42, tel. 85 652 04 71 www.ellatur.pl EUREKA PUH s. c. ul. Warszawska 57, 15-062 Białystok tel./fax 85 743 28 76, tel. 85 732 40 31 www.eureka.bialystok.pl GRUN TRAVEL Biuro Turystyczne ul. K. Wyki 6, 15-198 Białystok tel. 85 675 57 89 www.masurentour.pl HOLIDAY TRAVEL ul. Grochowa 2/27, 15-423 Białystok tel. 85 743 51 13, 85 874 97 97 www.holidayb.com.pl INVEST-NORD Biuro Podróży sp. z o.o. ul Grochowa 11, 15-423 Białystok, tel./fax 85 651 95 95, tel. 85 652 00 88 www.investnord.com.pl JUNIOR PUHP s. c. ul. Stołeczna 25, 15-879 Białystok tel./fax 85 741 57 20, tel. 85 744 4326 www.junior.bialystok.pl

148

JUVENTUR Biuro Turystyczne s. c. ul. Boh. Monte Cassino 5, 15-873 Białystok tel. 85 742 78 31, fax 85 742 74 17 www.juventur.bialystok.com.pl NATURE TRAVEL s. j. ul. Wyszyńskiego 2/1, 15-888 Białystok tel. 85 744 45 62, fax 85 744 45 34 www.masuren.travel.pl NOWY ŚWIAT Biuro Podróży ul. Nowy Świat 6/3, 15-453 Białystok tel./fax 85 74-44-535 www.nowyswiat.turystyka.pl NOWATOR Agencja Turystyczna s.j. ul. M. C. Skłodowskiej 13, 15-275 Białystok tel. 85 742 63 36, fax 85 742 69 56 www.nowator.com.pl OMEGA TRAVEL Biuro Turystyczne s.c. ul. Św. Rocha 14a lok.9, 15-879 Białystok tel. 85 746 02 27, fax 85 744 64 68 www.omegatravel.com.pl PAX Biuro Pielgrzymkowe w Białymstoku ul. Ks. Adama Abramowicza 1, Białystok tel. 85 674 59 24, gsm. 888 17 96 17 fax 85 654 39 93 www.bppax.pl PKS PODRÓŻE ul. Białówny 7/1, 15-437 Białystok tel. 85 741 40 36, tel./fax 85 741 12 16 gsm. 603 155 152, www.pks-podroze.pl „PRO” PUH ul. Ukośna 24h, 15-15-838 Białystok tel./fax 85 651 95 95 PTTK Białostocki Oddział ul. Lipowa 18, 15-427 Białystok tel/fax 85 652 25 02 www.pttkbialystok.neostrada.pl RAMIS Biuro Podróży ul. św. Rocha 13/15 lok.115, 15-879 Białystok tel. 85 87 98 400, fax 85 744 64 49 www.ramisbort.pl Regionalny Oddział PTTK w Białymstoku ul. Waryńskiego 30 15-461 Białystok tel. 85 744-56-50 www.bialystok.pttk.pl

SIGMA Biuro Podróży s. c. ul. Św. Rocha 10a lok. 111, 15-879 Białystok tel. 85 744 62 86, www.sigma-travel.com.pl

Hajnówka Biuro Turystyki Przyrodniczej ul. Nałkowskiej 9, 17-200 Hajnówka tel. 85 682-38-55, 85 682-41-58

SKAUT al. 1000-lecia P.P. 46/19, 15-111 Białystok gsm. 604 437 577 www.skaut.info.pl

HAMAK-TUR ul. Celna 17/2, 17-200 Hajnówka gsm. 601 816 058 biuro w Warszawie tel. 22 835 78 34 www.hamak-tur.pl

TURIO Biuro Podróży s.c. ul. Sienkiewicza 49/301, 15-002 Białystok tel. 85 664 24 24 www.turio.com.pl WAGANT Biuro Usług Turystycznych P.H-U ul. Szosa Knyszyńska 72 Fasty, 15-694 Białystok tel. 85 654 26 89 www.wagant.eu WIKTORIA Biuro Usług Turystyczno-Transportowych ul. Wyszyńskiego 2 lok.47, 15-888 Białystok tel. 85 744 43 58, fax 85 745 16 35 www.wiktoria.travel.pl

ŻUBR Biuro Turystyczne ul. 3 Maja 60/6, 17-200 Hajnówka tel. 85 682 26 21 Łapy KAYLON Uhowo ul. Kolejowa 8, 18-100 Łapy tel. 85 71 55 308, gsm. 502 508 050 www.kaylon.pl Łomża BALTICA TRAVEL Agencja Usług Turystycznych ul. Wojska Polskiego 115, 18-400 Łomża tel. 86 21 65 486

WYGODA Biuro Podróży ul. Karłowicza 19, 15-190 Białystok tel. 85 67 55 693, gsm. 662 048 094

JC PODRÓŻE ul. Długa 6, 18-400 Łomża tel. 86 216-39-39

Bielsk Podlaski BUMERANG Biuro Turystyczne ul. Świerkowa 7, 17-100 Bielsk Podlaski tel./fax 85 730 25 24

JOANNA Biuro Podróży ul. Włókiennicza 9, 18-400 Łomża tel. 86 216 29 88

PTTK Zarząd Oddziału ul. Mickiewicza 50/54, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 730 30 24, 85 730 36 10

PODRÓŻNICZEK Organizator Turystyki Przyrodniczej ul. Dworna 18, 18-400 Łomża tel./fax 85 218 81 99 www.podrozniczek.4lomza.pl

Giby KUKLE Ośrodek Turystyczny Kukle 29, 16-506 Giby tel. 85 679 36 90, gsm. 603 687 345 www.kukle.pl

ProConcept Agency ul. Hipokratesa 3 18-400 Łomża tel./ fax 86 218-64-34 gsm. 500 210 007

Goniądz BIEBRZA ECO-TRAVEL ul. Kościuszki 26/11, 19-110 Goniądz tel./fax 86 272 07 85 www.biebrza.com NATURE EXPLORER ul. Nowy Świat 24, 19-110 Goniądz tel. 86 272 07 09 www.nature-explorer.pl

PTTK Oddział w Łomży ul. Wojska Polskiego 1, 18-400 Łomża tel. 86 216 47 18, fax 86 216 64 42 www.pttklomza.pl Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Łomży al. J.Piłsudskiego 88, 18-400 Łomża tel. 86 218 82 81 SKATUR Biuro Podróży ul. Senatorska 23, 18-400 Łomża

149

tel./fax 87 216 26 50 www.skatur.pl TOMI TOURIST Biuro Podróży Al. Legionów 7a, 18-400 Łomża tel./fax 86 216 66 52, tel. 86 216 44 53 www.tomitourist.pl TURLOMZA.PL Mariusz Staniurski ul. Sienkiewicza 10/1, 18-400 Łomża tel. 86 216 48 39, gsm. 604 300 066 www.turlomza.pl Mońki KURIER T. i Z. Jankowscy Biuro Turystyczne ul. Białostocka 29, 29-100 Mońki tel. 85 716 21 91 Płociczno HURYN TRAVEL Biuro Turystyki s.c. Płociczno-Tartak 40, 16-402 Suwałki tel. 87 563 92 63, gsm. 697 075 906 Raczki ROSPUDA Przedsiębiorstwo Turystyczne ul. Wita Stwosza 1, 16-420 Raczki gsm. 604 180 082 www.rospuda.pl Siemiatycze Biuro Podróży i Turystyki ul. 11 Listopada 39, 17-300 Siemiatycze tel. 85 655 64 00 Suwałki FORMA-T Biuro Turystyki Aktywnej Wigry 9, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 48 38, 563 71 19 www.forma-t.com.pl GROMA-TOUR Agencja Turystyczno-Usługowa ul. Kościuszki 86, 16-400 Suwałki tel./fax 87 565 10 01, 565 10 02 www.groma-tour.mnt.pl KNIEJA ZHP sp. z o.o. ul. 1 Maja 25, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 57 24 www.knieja.home.pl Maciej Twerdochlib Biuro Turystyki AKAJAK .pl ul. Noniewicza 77, 16-400 Suwałki tel. 87 566-20-97, gsm. 504-065-610

150

JAĆWING Biuro Turystyczna ul. Wylotowa 23, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 23 09 „PKS-Travel” Biuro Turystyczne ul. Utrata 1 B, 16-400 Suwałki (Dworzec PKS) tel. 87 641 33 99, gsm. 504 181 464 www.pks-travel.pl PTTK Oddział w Suwałkach ul. Kościuszki 37, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 79 47 tel. 87 566 59 61 www.suwalki.pttk.pl SUWALSZCZYZNA Agencja Promocyjno-Turystyczna ul. Chłodna 6, 16-400 Suwałki tel. 87 566 75 25 www.it.suwalszczyzna.com.pl SUWALSKA IZBA ROLNICZO-TURYSTYCZNA ul. Kościuszki 82 lok. 7, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 58 72, 566 54 94 www.suwalki-turystyka.info.pl WIGRY Przedsiębiorstwo Turystyczna sp. z o.o. ul. Kościuszki 84, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 32 89 www.wigrytravel.pl Zambrów Biuro Podróży POGODNA AL. Wojska Polskiego 7, 18-300 Zambrów gsm. 500 221 901

TURYSTYKA WODNA Żegluga Augustów Żegluga Augustowska ul. 29 Listopada 7, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 28 81 tel. 87 643 21 52, fax 87 643 71 58 www.zeglugaaugustowska.pl Łomża Żegluga Narwiańska, Jerzy Lipiński ul. Zjazd 16, 18-400 Łomża gsm. 601 392 688 www.zegluganarwianska.pl Narewka Rejsy wycieczkowymi statkami Mazurskiej

Służby Ratowniczej Oddział Siemianówka gsm. 506 136 710 Stary Folwark Rejsy łodzią z przeszklonym dnem – Leptodora II Muzeum Wigier Wigierskiego Parku Narodowego 16-402 Stary Folwark 50 tel. 87 563 01 52 www.wigry.win.pl/mw Czynne: codziennie w godz. 10:00-15:00 w wakacje 10:00-17:00 Rejsy po Wigrach statkiem „Kameduła” 16-412 Stary Folwark 44 gsm. 606 387 611 www.statekwigry.pl Suwałki Rejsy po jeziorach Suwalszczyzny PPHU „Armator”, Błażej Bieńkowski ul. Lutostańskiego 18, 16-400 Suwałki tel.87 565 82 26, gsm. 602 633 092 www.armator.info.pl Rejsy statkiem po rzece Bug tel. 85 655 70 60, gsm. 698 922 648 Wycieczki łodzią po Bugu gsm. 600 350 472 Przeprawy promowe: w Mielniku tel. 85 657 70 81,gsm. 606 279 964 w Niemirowie, tel. 85 657 75 01

Wypożyczalnie jachtów i łodzi żaglowych Augustów Wypożyczalnia sprzętu wodnego NECKO ul. Wojska Polskiego 53 a, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 02 22, 644 56 39 www.necko.pl Wypożyczalnia Sprzętu Wodnego „Atrans” ul. Polna 19, 16-300 Augustów gsm. 503 770 433, tel. 87 644 62 64 www.atrans.wypozyczalnialodzi.pl Klub Żeglarski AUGUST ul. Partyzantów 42 m 6, 16-300 Augustów gsm. 507 824 977 tel. 87 643 24 33, 87 644 68 69 www.klubaugust.prv.pl

SZEKLA-PORT Przedsiębiorstwo Turystyczne Marek i Witold Polkowscy sp. j. ul. Nadrzeczna 70A, 16-300 Augustów tel. 87 643 38 50, tel. /fax 87 643 34 55 gsm. 607919522 www.szekla.pl Hotel Warszawa SPA & RESORT ul. Zdrojowa 1, 16-300 Augustów tel. 87 643 85 00, 87 643 85 04 gsm. 607 294 243 www.hotelwarszawa.pl Międzyszkolny Ośrodek Sportowy ul. Zarzecze 1, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 32 04 www.mos-augustow.cba.pl Odział PTTK w Augustowie ul Nadrzeczna 70 A, 16-300 Augustów gsm. 607 446 200 NORD-WAY ul. M. Konpnickiej 12/8, 16-300 Augustów tel. 87 644 20 38, gsm. 608 504 974 Białystok Ośrodek Sportów Wodnych „Dojlidy” ul. Plażowa 1, 15-502 Białystok tel. 85 743 32 23 www.mosir.bialystok.pl Budzisko Iwona i Grzegorz Musiałowicz Budzisko 5, 16-411 Szypliszki tel. 87 568 10 51, gsm. 692 320 774 Dubicze Cerkiewne Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji ul. Główna 67, 17-204 Dubicze Cerkiewne tel. 85 685 20 54, gsm. 606 769 992 www.dubicze-cerkiewne.pl Kukle Ośrodek Wypoczynkowy KUKLE Kukle 29, 16-506 Giby tel./fax 87 516 50 58, 85 679 36 90 (-91) gsm. 603 687 345 www.kukle.pl Łomża Żegluga Narwiańska, Gondol-Jerzy ul. Zjazd 16, Łomża gsm. 601 392 688 www.zegluganarwianska.pl

151

Rajgród Hotel „Knieja” ul. Leśna 21,19-206 Rajgród tel. 86 272 14 68 www.knieja.rajgrod.pl Ośrodek Żeglarski Yacht Club ARCUS ul. Szkolna 7a, 19-206 Rajgród tel. 86 272 19 01 www.ycarcus.pl Sokółka Ośrodek wczasowy Nad Zalewem ul. Wodna 20, 16-100 Sokółka tel. 85 711 25 67, gsm. 513 131 975 www.osir.sokolka.pl Serwy Centrum Wypoczynkowo-Rekreacyjne PROSERWY Serwy, 16-326 Płaska tel. 87 641 88 35 www.proserwy.pl Stary Folwark Klub Wodny Hańcza Stary Folwark 31, 16-400 Suwałki tel. 87 566 28 74, 87 566 33 50 gsm. 603 745 301 www.klubwodny_hancza.republika.pl Suwałki Marek Taraszkiewicz ul. Noniewicza 38 C/84 tel. 87 566 34 04, gsm. 604 061 479 www.wigry24.pl jachty kabinowe Czartery jachtów na jeziorze Wigry Maciej Czarniewski tel. 87 56 7 8154, gsm. 600 372 990 www.jachtywigry.of.pl Suwalski Oddział PTTK ul. Kościuszki 37, 16-400 Suwałki tel. 87 566 59 61 www.suwalki.pttk.pl Wigry Biuro Turystyki Aktywnej Forma-T Wigry 9, 16-402 Suwałki tel./fax 87 563 71 19, 87 566 48 38 www.forma-t.com.pl Czarter jachtów kabinowych na rzece Bug gsm. 888 069 189

152

Kajaki, sprzęt wodny Augustów ATRANS ul. Zdrojowa 1, 16-300 Augustów gsm. 503 770 433, www.atrans.wypozyczalnialodzi.pl łodzie motorowe, skutery wodne, kajaki, windsurfing Klub żeglarski AUGUST jachty dwumasztowe ul. Partyzantów 42/6, 16-300 Augustów tel. 87 643 24 33, gsm. 507 824 977 www.klubaugust.prv.pl Azymunt 24 ul. Turystyczna nad jez. Białym (przy torach) gsm. 603 97 47 97 www.azymut24.pl Biuro Turystyczne „Sirocco” ul. Studzieniczna, 16-300 Augustów tel. 87 643 00 84, gsm. 603 709 570 www.siroccokajaki.pl Jan Wojtuszko ul. Nadrzeczna 62a, 16-300 Augustów tel. 87 644 75 40, gsm. 604 958 673 www.sprzetwodny.prv.pl „Necko” ul. Wojska Polskiego 53 a, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 02 22 gsm. 603 378 903, 601 253 508 www.necko.pl kajaki, rowery wodne „Neptun” ul. Kasztanowa 38, 16-300 Augustów tel. 87 644 76 39, gsm. 608 664 902 www.splywy.aqa.pl NORD-WAY ul. M. Konpnickiej 12/8, 16-300 Augustów tel. 87 644 20 38, gsm. 608 504 974 Przedsiębiorstwo Turystyczne „Szot” ul. Konwaliowa 2, 16-300 Augustów tel. 87 644 67 58, 87 643 43 99 www.szot.pl „Solar - Sky” ul. Tytoniowa 8 b, 16-300 Augustów tel. 87 643 67 27, gsm. 501 274 244 www.solarsky.com.pl

Szekla - Port Przedsiębiorstwo Turystyczne ul. Nadrzeczna 70 A, 16-300 Augustów tel. 87 643 38 50, 87 643 34 55 gsm. 607 919 522 www.szekla.pl Przystań Wodna „Tramp” ul. Sienkiewicza 25, 16-300 Augustów gsm. 606 642 229 www.splywy.priv.pl „Rejs” Wypożyczalnia Sprzętu Wodnego nad Jeziorem Necko gsm. 692 920 842 Wypożyczalnia Sprzętu Wodnego KANU ul. Zarzecze 8 a, 16-300 Augustów tel. 87 643 25 30, gsm. 603 602 825 www.kanu.go3.pl

kajaki, canoe, rowery wodne, łodzie wiosłowe drewniane i plastikowe, żaglówka „Mak” Buda Ruska (k. Krasnopola) Zbigniew Terlecki Buda Ruska 2, 16-503 Krasnopol gsm. 509 320 229 kajaki, canoe, 5 rowerów Ciechanowiec Gospodarstwo Agroturystyczne „Na skarpie” Wojtkowice-Glinna 26, 18-230 Ciechanowiec tel. 86 277 26 80, gsm. 694 618 790 www.naskarpie.pl Stowarzyszenie „Zameczek” ul. Dworska 36, 18-230 Ciechanowiec (od strony zalewu)

Wypożyczalnia kajaków „Campa” Obrońców Westerplatte 9/36, 16-300 Augustów tel. 87 643 00 85, gsm. 505 118 228 www.campa.pl

Ciszewo Agroturystyka „U Ani” Ciszewo 32, 19-206 Rajgród tel. 86 273 31 91, gsm. 511 044973, 696 482 275 www.ciszewo.pl

Wypożyczalnia sprzętu wodnego „Neptun” ul. Kasztanowa 38, 16-300 Augustów tel. 87 644 76 36, gsm. 608 664 902 www.splywy.aqa.pl

Dolistowo Nowe Jan Łuszcz Dolistowo Nowe 73, 19-124 Jaświły gsm. 510 229142, 500 169 954, fax 85 716 15 32

Międzyszkolny Ośrodek Sportowy ul. Zarzecze 1, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 32 04 www.mos-augustow.cba.pl

Dolistowo Stare Mirosław Witkowski Biebrza Safari Dolistowo Stare 108 gsm. 600 676 718 www.agrobiebrza.a3.pl

Odział PTTK w Augustowie ul Nadrzeczna 70 A, 16-300 Augustów gsm. 607 446 200 Białystok Biuro Turystyki Czynnej KAJAK ul. Piastowska 17/71, 15-207 Białystok Tel. 85 732 67 88 gsm. 604 122 194 www.kajak.piasta.pl Ośrodek Sportów Wodnych „Dojlidy” ul. Plażowa 1, 15-502 Białystok tel. 85 743 32 23 www.mosir.bialystok.pl Bryzgiel Parkowe Centrum Wypoczynkowe WIDOK Bryzgiel 7, 16-304 Nowinka tel. 87 641 00 19, gsm. 502 304 588, 501 436 967 www.bryzgiel.pl

Mirosław Witkowski Dolistowo Stare 107,19 124 Jaświły tel. 85 716 15 03, gsm. 600 676 718 www.agrobiebrza.a3.pl „Na uboczu”, Tadeusz Daniłko Dolistowo Stare I nr 114, 19-124 Jaświły tel. 85 716 15 75, gsm. 698 471 576 www.biebrza.wczasy.prv.pl Marianna i Wiesław Rogało Dolistowo Stare I nr 46,19-124 Jaświły tel 85 716 15 70, gsm.601 486 995 Marta i Ireneusz Szczęsny Dolistowo Stare I nr 69,19-124 Jaświły tel. 85 716 15 58, gsm. 661 754 155 www.biebrzanskaostoja.za.pl

153

Dreństwo Letnisko nad Dreństwem Andrzej i Anna Szłapak, Dreństwo 27 A, 16-320 Bargłów tel. 87 642 56 50, gsm. 601 176 431 www.agroszlapak.com Drohiczyn „Dom na Skarpie” ul. Piłsudskiego 37, 17-312 Drohiczyn gsm. 602 730 883 Dubicze Cerkiewne Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji ul. Główna 67, 17-204 Dubicze Cerkiewne tel. 85 685 20 54, gsm. 606 769 992 www.dubicze-cerkiewne.pl Frącki Stanica wodna PTTK Frącki, 16-506 Giby gsm. 605 737 565 Filipów Orchowscy Barbara i Bogdan ul. Wólczańska 28, 16-424 Filipów tel. 87 569 30 18, gsm. www.aktywnie.suwalszczyzna.com.pl/kajakiorchowscy Gawrych Ruda Pozaszkolna Placówka Specjalistyczna Młodzieżowy Ośrodek Edukacyjno-Wypoczynkowy ZATOKA UKLEI Gawrych Ruda, 16-402 Suwałki tel./fax 87 563 94 70, tel. 87 563 93 12 www.gawrychruda.pl, Kompleks Turystyczny „U Jawora” s. c. Gawrych Ruda 40, 16-402 Suwałki tel./fax 87 563 93 36 gsm. 691 727 865, 604 094 939 www.ujawora.pl Goniądz Anna Okulczyk ul. Jagiellońska 11, 19-110 Goniądz tel. 85 738 01 68 www.kartacz.com ArTour Artur Bielawski ul. Rybacka 4, 19 110 Goniądz tel. 692 258 434

154

Miejski Ośrodek Wypoczynku i Rekreacji ul. Demokratyczna 10, 19-110 Goniądz tel. 85 738 00 18 www.plaza.goniadz.pl Pensjonat „Bartek” ul. Nadbiebrzańska 32 19-110 Goniądz tel. 85 738 06 30 www.biebrza.com.pl Pensjonat „Biebrza-Park-Tour”, Łukasz Bielski ul. Szpitalna 3, 19-110 Goniądz tel 85 716 27 28, gsm. 509 018 182, 513 130 580 www.biebrza-park-tour.pl Grajewo Emilia Wesołowska, Ruda ul. Białostocka 33, 19-200 Grajewo gsm. 698 190 915 Hamulka Gospodarstwo Agroturystyczne CHATA ZA WSIĄ Hamulka 9, 16-200 Dąbrowa Białostocka tel. 85 712 90 09, gsm. 607 192 445 www.hamulka.pl Hołny Mejera Ośrodek wypoczynkowy Politechniki Białostockiej „Dwór Mejera” Hołny Mejera 3 a, 16-500 Sejny tel./fax 87 517 22 08, 85 746 97 72 gsm. 668 132 641 www.holny.suwalszczyzna.com.pl Jedwabne Bienar-Tur, Tadeusz Dmoch ul. Nowa 35/2, 18-420 Jedwabne tel. 86 217 21 14, gsm. 608 361 331 Kopytkowo FHU „C-A-R” Adam Raczkowski Kopytkowo, 16-310 Sztabin gsm. 600 273 051 www.biebrza-agroturystyka.pl www.tratwy.com.pl www.rumcajs.fr.pl Kukle Ośrodek Wypoczynkowy KUKLE Kukle 29, 16-506 Giby tel./fax 87 516 50 58, 85 679 36 90 (-91) gsm. 603 687 345 www.kukle.pl

Kurowo Narwiański Park Narodowy Kurowo 10, 18 - 204 Kobylin Borzymy tel./fax 85 718 14 17, 86 476 48 11, 86 476 48 12 www.npn.pl

Malesowizna-Turtul Suwalski Park Krajobrazowy Malesowizna – Turtul, 16-404 Jeleniewo tel. 87 569 18 01, tel./fax 87 569 76 36 www.spk.org.pl

Krzewo Centrum Przyrodniczo-Rekreacyjne „Wodniczka” Krzewo, 18-400 Łomża gsm. 510 218 900, 509 722 288 http://www.wodniczka.eu

Mielnik GOKSiR Mielnik ul. Zaszkolna 1, 17-307 Mielnik tel./fax 85 657 71 67 www.gogsir.mielnik.com.pl

Leszczewek „Camp Leszcz” Leszczewek 26, 16-402 Suwałki gsm. 603 599 959, 607 885 707 www.campleszcz.pl kajaki Lipsk Miejsko Gminny Ośrodek Kultury ul. Rynek 23, 16-315 Lipsk tel./fax 87 642 35 86, gsm. 698 621 115 www.kulturalipsk.pl Marek Śleszyński Nowy Lipsk 42, 16-315 Lipsk gsm. 604 122 194 Łapy Ośrodek Kultury Fizycznej ul. Leśnikowska 18 A, 18-100 Łapy tel. 85 715 24 75, gsm. 608 779 333 www.okf.lapy.pl W sezonie letnim w soboty i niedziele kajaki można wypożyczyć na plaży w Uhowie Łomża Centrum Informacji Turystycznej Narwia.pl ul. Sienkiewicza 10/17, 18-400 Łomża gsm. 608 629 119, 604 404 119 Żegluga Narwiańska, Gondol-Jerzy Jerzy Lipiński ul. Zjazd 16, 18-400 Łomża gsm. 601 392 688 www.zegluganarwianska.pl; www.gondole.lomza.pl Maćkowa Ruda „Hobbit” Maćkowa Ruda 9, 16-503 Krasnopol gsm. 602 311 098 www.hobbit.suwalki.com.pl

ASOLA wypożyczalnia kajaków i rowerów ul. Brzeska 51, 17-307 Mielnik tel. 85 657 76 56, gsm. 608 478 023 ACTIVE ADVENTURE ul. Duboisa 2, 17-307 Mielnik gsm. 606 662 225 Narewka Wypożyczalnia sprzętu wodnego Extreme Water (na plaży Stary Dwór nad jeziorem Siemianówka) gsm. 663 749 360 www.extremewater.pl Nowogród Stanica Wodna w Nowogrodzie ul. Nadnarwiańska 22, 18-421 Nowogród tel. 86 217 52 05, gsm. 600 768 521 www.pttklomza.pl Hotel „Zbyszko” w Nowogrodzie ul. Obrońcow Nowogrodu 2, 18-414 Nowogród tel. 86 217 55 18 www.zbyszko.com rowery, kajaki, narty biegowe, quady Osowiec Biebrzański Park Narodowy Osowiec-Twierdza 8 tel. 85 738 30 35, 85 735 06 20 www.biebrza.org.pl Posejnele Ośrodek Wypoczynkowy Posejnele, 16-506 Giby tel. 87 516 50 16, gsm. 783 781 461 www.posejnele.com.pl Ploski „Ptasia Osada” 17-130 Ploski tel. 85 731 73 99, gsm. 691 112 393 www.ptasiaosada.pl

155

Przewięź Ośrodek Wypoczynkowy Drogowskaz ul. Przewięź 6, 16-301 Augustów tel. 87 643 51 00, 87 643 22 58, 87 643 20 11 gsm. 602 770 611 Raczki PT „Rospuda” ul. W. Stwosza 1, 16-420 Raczki gsm. 604 180 082 www.rospuda.pl Rudawka Wypożyczalnia kajaków „Bajdarka” Rudawka 53, 6-326 Płaska tel. 87 641 75 33, gsm. 505 159 786 www.kajaki-biwaki.pl Serwy Centrum Wypoczynkowo-Rekreacyjne „PROSERWY” Serwy, 16-326 Płaska tel. 87 641 88 35 www.proserwy.pl Siemiatycze MOSiR Siemiatycze ul. Nadrzeczna 29, 17-300 Siemiatycze tel. 85 656 10 44, fax 58 655 26 65 www.mosir-siemiatycze.info Sokółka Ośrodek Wypoczynkowy „Nad Zalewem” ul. Wodna 20, 16-100 Sokółka tel. 85 711 25 67, fax 85 711 25 71 www.osir.sokolka.pl Stary Folwark K. i B. Łukowscy „Łukowy Kąt” Stary Folwark 44, 16-402 Suwałki tel. 87 563 77 89, gsm. 693 705 487 www.wigry.info.pl Klub Wodny „Hańcza” Stary Folwark 31, 16-402 Suwałki tel. 87 566 28 74, gsm. 603 031 712 www.wigry-info.pl Suwalski Oddział PTTK Stary Folwark 55, 16-402 Suwałki tel. 87 566 59 61, 87 563 77 27 www.suwalki.pttk.pl Sulin Gospodarstwo Agroturystyczne „Carski Trakt” Sulin 4, 18-430 Wizna

156

tel. 86 219 64 89, gsm. 668 819 508 www.carskitrakt.pl Supraśl Powiatowy Ośrodek Sportu i Rekreacji „Bukowisko” ul. Piłsudskiego 64, 16-030 Supraśl tel. 85 71 83 545 www.suprasl.edu.pl Suraż Wypożyczalnia sprzętu wodnego ul. Piłsudskiego 22, 18-105 Suraż tel. 85 650 35 64 Surażkowo Ritowisko Surażkowo 27, 16-030 Supraśl gsm. 502 762 642, 501 273 103 www.ritowisko.com Suwałki Suwalski Oddział PTTK ul. T. Kościuszki 37, 16-400 Suwałki tel. 87 566 59 61, 87 563 77 27 www.suwalki.pttk.pl Ośrodek Żeglarski ul. Zastawie 38 a, 16-400 Suwałki, tel. 87 566 52 51, 87 566 32 82 (OSIR) „Potok” ul. Daszyńskiego 9b/13, 16-400 Suwałki tel. 87 567 24 01 www.splywy-suwalszczyzna.pl Wypożyczalnia kajaków i kanu Maciej Twerdochlib ul. Noniewicza 77, 16-400 Suwałki, tel. 87 566 20 97, gsm. 504 065 610 www.akajak.pl Marek Taraszkiewicz ul. Noniewicza 38c/84, 16-400 Suwałki tel. 87 566 34 04, gsm. 604 061 479, www.wigry24.pl PPHU „Armator”, Błażej Bieńkowski ul. Lutostańskiego 18, 16-400 Suwałki tel. 87 565 82 26, gsm. 602 633 092 www.armator.info.pl www.wigry.info.pl Szelment Centrum Konferencyjno-Wypoczynkowe „Szelment”

Szelment 1, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 32 71, fax 87 568 34 00 www.szelment.pl Sztabin Elżbieta i Stefan Szkiłądź Jagłowo 1, 16-310 Sztabin tel. 87 641 33 18, gsm. 691 540 162 Ośrodek Wypoczynkowy BIEBRZA ul. Polna 50, 16-310 Sztabin tel. 87 641 21 79 www.turystyka-biebrza.pl Uhowo KAYLON Uhowo, ul. Kolejowa 8, 18-100 Łapy gsm. 502 508 050, 502 508 060 www.kaylon.pl Wigry FORMA-T, Biuro Turystyki Aktywnej Wigry 9, 16-402 Suwałki tel. 87 566 48 38, gsm. 661 078 886 www.forma-t.com.pl Wizna Gospodarstwo Agroturystyczne „Port Wizna” ul. Kombatantów 2, 18-430 Wizna gsm. 607 987 050 Wólka Piaseczna k/ Goniądza Wypożyczalnia kajaków Wólka Piaseczna 22 gsm. 604 194 391 www.biebrza.alfa.com.pl Wroceń Gospodarstwo Agroturystyczne „Dolina Biebrzy” Wroceń 44, 19-110 Goniądz tel. 85 738 39 26, gsm. 603 078 051 www.biebrzaadventure.pl www.dolinabiebrzy.pl

Spływy tratwami i pychówkami Dolistowo Stare Mirosław Witkowski Dolistowo Stare 107, 19 -124 Jaświły tel. 85 716 15 03, gsm. 600 676 718 www.agrobiebrza.a3.pl Marta i Ireneusz Szczęsny Dolistowo Stare I nr 69,19-124 Jaświły tel. 85 716 15 58, gsm. 661 754 155 www.biebrzanskaostoja.za.pl

Goniądz Biebrza Eco-Travel ul. Kościuszki 26/11, 19-110 Goniądz tel./fax 85 738 07 85, gsm. 604 304 221 www.biebrza.com/pl BIEBRZA EXPLORER Artur Wiatr ul. Jagiellońska 4, 19-110 Goniądz gsm. 604 065 162 www.biebrza-explorer.pl Hamulka Gospodarstwo Agroturystyczne CHATA ZA WSIĄ Hamulka 9, 16-200 Dąbrowa Białostocka tel. 85 712 90 09, gsm. 607 192 445 ww.hamulka.pl Jedwabne Bienar-Tur, Tadeusz Dmoch ul. Nowa 35/2, 18-420 Jedwabne tel. 86 217 21 14, gsm. 608 361 331 Kopytkowo FHU „C-A-R-„ Adam Raczkowski Kopytkowo, 16-310 Sztabin gsm. 600 273 051 www.tratwy.com.pl Kurowo Stefan Bańkowski, tel. 86 476 47 83 Tadeusz Bańkowski, (Kurowo 9), tel. 86 476 49 35 Łapy Dębowina Mariusz Kostyra gsm. 608 779 333 Siemiatycze Biuro Turystyki Aktywnej LA-VENTURA - Spływ tratwami po Biebrzy ul. 11 listopada 45 D m 2, 17-300 Siemiatycze gsm. 509 970 035 www.la-ventura.pl Sztabin Ośrodek Wypoczynkowy „Biebrza” ul. Polna 50, 16-310 Sztabin tel. 87 641 21 79, gsm. 603 225 100 www.turystyka-biebrza.pl Uhowo Marek Falkowski tel. 85 715 61 25 Waldemar Halicki tel. 85 715 68 90

157

Jolanta i Krzysztof Idźkowscy tel. 85 814 14 20 Lech Kaszkiel tel. 85 715 37 33 Jerzy Szyluk, tel. 85 715 65 47 Cezary Zalewski tel. 85 715 63 87 KAYLON Uhowo, ul. Kolejowa 8, 18-100 Łapy gsm. 502 508 050, 502 508 060 www.kaylon.pl Wólka Piaseczna Wypożyczalnia kajaków Wólka Piaseczna 22, 19-110 Goniądz gsm. 604 19 43 91 www.biebrza.alfa.com.pl Wroceń Gospodarstwo Agroturystyczne „Dolina Biebrzy” Wroceń 44, 19-110 Goniądz tel. 85 738 39 26, gsm. 603 078 051 www.biebrzaadventure.pl www.dolinabiebrzy.pl www.splywytratwami.pl

Gondole i katamarany

Błaskowizna Gondola po jeziorze Hańcza Błaskowizna 33, 16-404 Jeleniewo gsm. 509 696 961, 606 684 750 www.sirendiving.pl/baza_33 Łomża Żegluga Narwiańska, Gondol-Jerzy Jerzy Lipiński ul. Zajazd 16, 18-400 Łomża, Jerzy Lipiński gsm. 601 392 688 www.gondole.lomza.pl

Nurkowanie Augustów Augustowskie Centrum Nurkowe ”Beata Narel” ul. Sucharskiego 14/29, 16-300 Augstów gsm. 502 778 406 Augustowskie Towarzystwo Pływackie ul. Sucharskiego 15, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 67 58 www.atpaugustow.pl Błaskowizna Nurkowanie -„Gościniec Hańcza” Błaskowizna 3 a, 16-404 Jeleniewo gsm. 607 703 673, 501 370 889 www.bazahancza.pl

Augustów Rejsy Gondolami, ATRANS ul. Zdrojowa 1, 16-300 Augustów gsm. 503 770 433 www.atrans.wypozyczalnialodzi.pl

Nurkowanie - T. i I. Andruczyk Błaskowizna 4, 16-404 Jeleniewo gsm. 602 660 618 www.blaskowizna4.suwalszczyzna.com.pl

Rejsy Gondolami „Mewa”, Henryk Januszko ul. Śródmieście 8/21, 16-300 Augustów gsm. 609 033 542, 660 688 561

Kursy nurkowe z przewodnikiem nabijanie butli, wypożyczalnia sprzętu Błaskowizna 33, 16-404 Jeleniewo gsm. 509 696 961, 606 684 750

„Wodnik” Regionalne Usługi Turystyczne ul. Mostowa 1, Port Gondoli, 16-300 Augustów gsm. 606 997 625, 605 064 339 www.albatros.mazurski.pl Rejsy Gondolami „Rospuda” Zarzecze, przy końcu Bulwarów gsm. 501 254 676, 510 854 096, 501 544 716 Port Katamaranów, przy moście ul. Mostowa, 16-300 Augustów gsm. 515 159 860, 506 766 235 www.zegluga.augustow.pl

158

Baza Nurkowa Scuba Hańcza (na terenie Gościńca Hańcza) Błaskowizna 3a, k/Suwałk, nad jeziorem Hańcza gsm. 601 271 822, 500 895 269, 605 416 868 Agroturystyka Teresa i Ignacy Andruczyk Błaskowizna 4, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 34 45, gsm. 518 896 934 Mierkinie Przewodnik nurkowy, kwatera dla nurków nabijanie butli, nurkowanie stażowe

– M. i T. Marcinkiewicz Mierkinie 7, 16-407 Wiżajny gsm. 608 508 716, 888 959 200 www.jeziorohancza.pl

Kryte pływalnie Augustów Centrum Sportu i Rekreacji ul. Sucharskiego 15, 16-300 Augustów tel. 87 643 67 59 www.basenaugostow.pl Białystok MOSiR, Pływalnia nr 1 ul. Włókiennicza 4, 15-465 Białystok tel. 85 655 28 72, 85 65 26 987 www.mosir.bialystok.pl MOSiR, Pływalnia nr 2 ul. Mazowiecka 39c, 15-302 Białystok tel. 85 742 17 07, 85 742 17 08 www.mosir.bialystok.pl MOSiR, Pływalnia nr 3 ul. Stroma 1a, 15-662 Białystok tel. 85 66 28 702, 85 662 87 03 www.mosir.bialystok.pl Międzyszkolny Ośrodek Sportowy, pływalnia ul. Zwycięstwa 28 m, 15-703 Białystok tel. 85 651 19 36, fax 85 652 72 93 www.mosir.bialystok.pl Pływalnia przy Domu Pomocy Społecznej ul. Baranowicka 203, 15-530 Białystok tel. 85 741 80 19 www.dpsb.bialystok.pl Tropikana, Hotel Gołębiewski ul. Pałacowa 7, 15-064 Białystok tel. 85 678 25 00, 85 678 24 34 fax 85 678 26 00 www.golebiewski.pl Bielsk Podlaski WODNIK, Pływalnia Miejska ul. Kazimierzowska 3 b, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 731 99 50 do 60 www.wodnikbp.com Hajnówka Park Wodny ul. 3 Maja 50, 17-200 Hajnówka tel. 85 876 78 60, fax 85 876 78 63 www.parkwodny.hajnowka.pl

Kolno Kolneński Ośrodek Kultury i Sportu ul. M. Konopnickiej 4, 18-500 Kolno tel. 86 278 22 21 www.kolno.home.pl Łomża Pływalnia Miejska nr 1 przy Szkole Podstawowej nr 10 ul. Niemcewicza 17 a, 18-400 Łomża tel. 86 215 06 05 Pływalnia Miejska nr 2 ul. Ks. Kard. S. Wyszyńskiego 15, 18-400 Łomża tel. 86 218 06 92 Sokółka OSiR, pływalnia ul. Mariańska 31, 16-100 Sokółka tel./fax 85 711 25 71, tel. 85 711 93 31 www.osir.sokolka.pl Suwałki OSiR, kryta pływalnia ul. Wojska Polskiego 2, 16-400 Suwałki tel. 87 565 02 36, fax 87563 18 56 www.osir.suwalki.pl Basen kryty przy Szkole Podstawowej nr 10 ul. Antoniewicza 5, 16-402 Suwałki tel. 87 567 74 05, 87 567 31 69 Aquapark Suwałki ul. Papieża Jana Pawła II 7, 16-400 Suwałki tel. 87 562 62 22 www.aquapark.suwalki.pl Zambrów Pływalnia Miejska „Delfin” ul. Wyszyńskiego 6 B, 18-300 Zambrów tel./fax 86 276 10 69, 86 276 10 70 www.basendelfin.com.pl

Wodne ochotnicze pogotowia ratunkowe Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe woj. podlaskiego ul Dojlidy Fabryczne 23, 15-554 Białystok tel./fax 85 732 79 83 www.wopr-podlaskie.pl Okręgowe Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w Łomży ul. Zjazd 16, 18-400 Łomża

159

tel. 86 218 82 07, gsm. 602 589 543 www.woprlomza.republika.pl Suwalskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe ul. Zastawie 38, 16-400 Suwałki tel. 87 566 20 29 gsm. 604 061 355 NUMERY NAD WODĄ: 601 100 100 www.suwalskiewopr.pl Augustowskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe ul. Sucharskiego 15, 16-300 Augustów tel. 87 643 06 84 gsm. 606 693 045 www.augustowskiewopr.pl Towarzystwo Zapobiegania Tonięciom i Ratowania Tonących ul. Majowa 8, 16-030 Supraśl gsm. 503 464 946

Inne atrakcje wodne Wodny wyciąg narciarski w Augustowie MOSiR Plaża miejska nad Jeziorem Necko, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 37 91 Kierownik wyciągu, gsm. 501 515 643 www.mosir.augustow.pl

TURYSTYKA ROWEROWA - WYPOŻYCZALNIE Augustów Biuro Turystyczne „Sirocco” ul. Studzieniczna, 16-300 Augustów tel. 87 643 00 84, gsm. 603 709 570 www.siroccokajaki.pl „Necko” ul. Wojska Polskiego 53 a, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 02 22, gsm. 502 502 930 www.necko.pl Jan Wojtuszko ul. Nadrzeczna 62 a, 16-300 Augustów tel. 87 644 75 40, gsm. 604 958 673 www.kajaki.augostow.pl www.sprzetwodny.pl Ośrodek Kolonijny „Jędrek” (sezonowy) ul. Wczasowa 2, 16-300 Augustów tel. 87 643 32 73, gsm. 600 822 324 www.jedrek.pl

160

Przedsiębiorstwo Turystyczne „Szot” ul. Konwaliowa 2, 16-300 Augustów tel. 87 644 67 58, 87 643 43 99 www.szot.pl „Solar - Sky” ul.Portowa/ przy moście, 16-300 Augustów gsm. 501 274 244 www.splywykanu.com „Szuflada Cafe & Bar” ul. Księdza Skorupki 2 c, 16-300 Augustów tel. 87 644 63 15 www.szuflada.augustow.pl Białowieża Zajazd „Gawra” ul. Gen. M. Polecha 2, 17-230 Białowieża tel. 85 681 28 04, gsm. 600 201 389 tel./fax 85 681 20 99 www.gawra.bialowieza.com PTTK Oddział im J. J.Karpińskiego w Białowieży ul. Kolejowa 17, 17-230 Białowieża tel. 85 681 22 95, tel./fax 85 681 26 24 www.pttk.bialowieza.pl Biuro Turystyki „Ryś” ul. Krzyże 22, 17-230 Białowieża tel. 85 681 20 95, gsm. 608 582 840, 660 667 790 www.turystyka-rys.pl Hotel „Żubrówka” ul. O. Gabiec 6, 17-230 Białowieża tel. 85 681 23 03 www.hotel-zubrowka.pl Hotel „Białowieski” ul. Waszkiewicza 218 b, 17-230 Białowieża tel. 85 681 20 22 www.hotel.bialowieza.pl Wypożyczalnia rowerów Oskar ul. Waszkiewicza 124, 17-230 Białowieża gsm. 607 036 162 www.wypozyczalniarowerow.eu Białystok Gościnna Kamienica ul. Sienkiewicza 24, 15-090 Białystok tel. 85 831 15 55 www.goscinnakamienica.pl

Wypożyczalnia rowerów Oskar ul. Pochyła 11, 15-790 Białystok gsm. 607 036 162 www.wypozyczalniarowerow.eu

Camping „Nad Stawem”, S. Ochtera Gawrych Ruda 18, 16-402 Suwałki tel. 87 563 93 21, gsm. 604 470 167 www.nadstawem.eu

Wypożyczalnia rowerów i sprzętu rekreacyjnego Flowerski ul. Sienkiewicza 22, 15- 950 Białystok gsm. 794 777 432

Hajnówka Hotelik Orzechowski w Hajnówce ul. Piłsudskiego 14, 17-200 Hajnówka tel. 85 682 27 58 www.hotel-orzechowski.com.pl

Budy „Sioło Budy” Budy 41, 17-230 Białowieża tel. 85 681 29 78 www.siolobudy.pl Bryzgiel Parkowe Centrum Wypoczynku „Widok” Bryzgiel 7, 16-304 Nowinka gsm. 502 304 588, 501 436 967 www.bryzgiel.pl Ciechanowiec Gospodarstwo Agroturystyczne „Na skarpie” Wojtkowice-Glinna 26, 18-230 Ciechanowiec tel. 86 277 26 80, gsm. 694 618 790 www.naskarpie.pl Ciszewo Agroturystyka „U Ani” Ciszewo 32, 19-206 Rajgród tel. 86 273 31 91, gsm. 511 044 973, 696 482 275 www.ciszewo.pl Dolistowo Nowe Jan Łuszcz Dolistowo Nowe 73, 19-124 Jaświły gsm. 510 229 142, 500 169 954 fax 85 716 15 32 Goniądz Pensjonat „Bartek” ul. Nadbiebrzańska 32, 19-110 Goniądz tel. 85 738 06 30 www.biebrza.com.pl Grajewo Emilia Wesołowska, Ruda ul. Białostocka 33, 19-200 Grajewo gsm. 698 190 915 Gawrych Ruda Kompleks Turystyczny „U Jawora” Gawrych Ruda 40, 16-402 Suwałki tel./fax 87 563 93 36, gsm. 691 727 865 www.ujawora.pl

Hołny Mejera Ośrodek wypoczynkowy Politechniki Białostockiej „Dwór Mejera” Hołny Mejera 3 a, 16-500 Sejny tel./fax 87 517 22 08, 85 746 97 72 gsm. 605 958 559 www.holny.suwalszczyzna.com.pl Kruszyniany Dworek pod Lipami Kruszyniany 51, 16-120 Krynki tel. 85 722 75 54 www.dworekpodlipami.pl Krzewo Centrum Przyrodniczo-Rekreacyjne „Wodniczka” Krzewo, 18-400 Łomża gsm. 510 218 900, 509 722 288 www.wodniczka.eu Krzywe Wigierski Park Narodowy Krzywe 82, 16-400 Suwałki tel. 87 563 25 62, gsm. 510 992 672 www.wigry.win.pl Kurowo Narwiański Park Narodowy Kurowo 10, 18-204 Kobylin Borzymy tel. 85 718 14 17 www.npn.pl Łomża Jerzy Lipiński ul. Zjazd 16, 18-400 Łomża gsm. 601 392 688 www.gondole.lomza.pl Centrum Informacji Turystycznej Narwia.PL ul. Sienkiewicza 10/17, 18-400 Łomża gsm. 608 629 119, 604 404 119 www.narwia.pl

161

Malesowizna-Turtul Suwalski Park Krajobrazowy Malesowizna 24, 16-404 Jeleniewo tel./fax 87 569 76 36, tel. 87 569 18 01 www.spk.org.pl Mielnik Wypożyczalnia kajaków i rowerów FHU „Asola” ul. Brzeska 51, 17-307 Mielnik tel. 85 657 76 56, gsm. 608 478 023 www.kajaki-mielnik.pl ACTIVE ADVENTURE ul. Duboisa 2, Mielnik gsm. 606 662 225 Nowa Wieś Integracyjne Centrum Wypoczynku Edukacji i Rehabilitacji WBN „Maniówka” Nowa Wieś 9, 16-402 Suwałki tel. 87 565 63 55 tel./fax 87 566 58 72 (do SIRT) www.suwalki-turystyka.info.p/maniowka.pl w tym rowery trójkołowe dla osób niepełnosprawnych (ok. 20 sztuk) Nowodworce Wypożyczalnia rowerów Davis & Kryjan-Gardens ul. Kwiatowa 7, 16-010 Nowodworce tel. 85 744 15 95, gsm. 695 389 080 www.dkgardens.pl Nowogród Hotel „Zbyszko” w Nowogrodzie ul. Obrońcow Nowogrodu 2, 18-414 Nowogród tel. 86 217 55 18 www.zbyszko.com Okopy Wiejskie Domy Pracy Twórczej Antoni, Małgorzata i Michał Roman Okopy 24, 16-150 Suchowola gsm. 503 464 946 www.uroczanka.prv.pl Ploski „Ptasia Osada” 17-130 Ploski tel. 85 731 73 99, gsm. 691 112 393 www.ptasiaosada.pl Serwy Centrum Wypoczynkowo-Rekreacyjne PROSERWY

162

Serwy, 16-326 Płaska k/Augustowa tel. 87 641 88 35 www.proserwy.pl Smolniki M. Łukaszewicz (punkt widokowy) Smolniki, 16-407 Wiżajny gsm. 501 560 945 www.smolniki.pl/smolniki-punkt-widokowy.php Stary Folwark Wigierskie Stowarzyszenie Turystyczne Stary Folwark 19, 16-402 Suwałki gsm. 604 179 877 www.wigry.win.pl/wst „At-wig” - Ł. Abramowicz Stary Folwark 79, 16-402 Suwałki tel. 87 563 77 52, gsm. 502 951 308 Strękowa Góra Lokalna Organizacja Turystyczna „Brama na Bagna” Strękowa Góra 24, 16-075 Zawady tel. 85 738 43 33 www.bramanabagna.pl Supraśl Centrum Konferencyjno-Bankietowe „Knieja” al. Niepodległości 6, 16-030 Supraśl tel. 85 710 83 94 www.knieja.halgen.com.pl Powiatowy Ośrodek Sportu i Rekreacji „Bukowisko” ul. Piłsudskiego 64, 16-030 Supraśl tel. 85 71 83 545 www.suprasl.edu.pl Wypożyczalnia rowerów i sprzętu rekreacyjnego Flowerski ul. Cieliczańska 1, 16-030 Supraśl gsm. 794 777 432 Suwałki Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna ul. Kościuszki 82 lok. 7, 16-400 Suwałki tel. 87 566 58 72, 87 566 54 94 www.suwalki-turystyka.info.pl www.suwalki-bicycle.info.pl PTTK Oddział w Suwałkach ul. T. Kościuszki 37, 16-400 Suwałki tel. 87 566 59 61 www.suwalki.pttk.pl

Szelment Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment” Szelment 2, 16-404 Jeleniewo tel./fax 87 567 07 08, 568 30 07 www.wosir-szelment.pl Sztabin Ośrodek Wypoczynkowy „Biebrza” ul. Polna 50, 16-310 Sztabin tel. 87 641 21 79, gsm. 603 225 100 www.turystyka-biebrza.pl Waliły k.Gródka Centrum Konferencyjno-Bankietowe „Rozłogi” Waliły, 16-040 Gródek gsm. 516 315 010, 516 237 158 www.ckbrozlogi.pl Wizna Gospodarstwo Agroturystyczne „Port Wizna” ul. Kombatantów 2, 18-430 Wizna gsm. 607 987050 Zenon Borawski ul. Czarnieckiego109, 18-430 Wizna tel. 86 219 60 76 Woźnawieś Zagroda Kuwasy Woźnawieś 30 A, 19-206 Rajgród tel. 86 273 35 20 www.zagrodakuwasy.pl Wólka Piaseczna Wólka Piaseczna 22, 19-110 Goniądz gsm. 604 19 43 91 www.biebrza.alfa.com.pl Wroceń Gospodarstwo DOLINA BIEBRZY Wroceń 44, 19-110 Goniądz tel. 85 738 39 26, gsm. 603 078 05 www.dolinabiebrzy.pl

TURYSTYKA ZIMOWA Wyciągi narciarskie Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment” Szelment 2, 16-404 Jeleniewo, tel. 87 567 07 08, tel./fax 87 568 30 07 www.wosir-szelment.pl Położenie: Gmina Szypliszki i Gmina Jeleniewo 5 wyciągów orczykowych (łączna długość od 290 do

345 m). Wyciąg orczykowy bezpodporowy na trasie szkolnej (100 m) oraz przenośnik taśmowy o długości 82 m. Powierzchnia trasy szkolnej 5 200 m². Sztuczne naśnieżanie stoków (powierzchnia ok. 10 ha). Trasy narciarskie – powierzchnia łącznie 64 000 m² w tym rynna snowboardowa. Dwa budynki: Budynek stacji dolnej: zaplecze hotelowo-gastronomiczne (7 pokoi 2-osobowych, 1 pokój 3-osobowy, 1 pokój 4-osobowy, 1 pokój 5-osobowy, restauracja na 82 osoby). Budynek stacji górnej: małe zaplecze gastronomiczno-noclegowe (2 pokoje 4-osobowe, 1 pokój 3-osobowy, restauracja na 48 osób). Parkingi na samochody osobowe i autokary: Łączna powierzchnia 8 000 m². Wyciąg narciarski w Dąbrówce k. Suwałk Dąbrówka 10, 16-400 Suwałki tel. 87 563 09 78, gsm. 501 269 888 www.dabrowka.suwalki.pl Długość zjazdu ponad 300 m, stok sztucznie dośnieżany, ratrakowany, oświetlony, wyciąg talerzykowy o przepustowości ok. 900 osób/godz. Na miejscu: wypożyczalnia sprzętu narciarskiego i snowboardowego, instruktorzy narciarstwa i snowboardu, bezpłatny parking, bar. „Stacja Narciarska Rybno” koło Łomży Rybno 16, gsm. 608 526 676 Czynne w godz. 10:00 do 20:30 www.rybno.pl Naśnieżone i oświetlone trasy narciarskie o łącznej długości 1500 m oraz różnicy wzniesień 40 m. Działają 4 wyciągi niskiego prowadzenia liny, wyposażone w profesjonalny system elektronicznego dostępu (karnety punktowe). Na miejscu: wypożyczalnia sprzętu narciarskiego, ski-serwis, instruktorzy narciarstwa, bezpłatny parking.

Sprzęt zimowy Augustów Jan Wojtuszko ul. Nadrzeczna 62a, 16-300 Augustów tel. 87 644 75 40, gsm. 604 958 673 www.kajaki.augustow.pl narty biegowe Dzikie Narwiański Ośrodek Narciarstwa Śladowego Dzikie 46, 16-070 Choroszcz tel. 85 719 22 02, gsm. 505 025 016 www.swiat-nart.com.pl narty śladowe

163

Krzewo Centrum Przyrodniczo-Rekreacyjne „Wodniczka” Krzewo,18-400 Łomża gsm. 510 218 900, 509 722 288 www.wodniczka.eu narty biegowe Krzywe Wigierski Park Narodowy Krzywe 82, 16-402 Suwałki tel. 87 563 25 62, 563 25 77 gsm. 510 992 672 www.wigry.win.pl/it/it.htm narty biegowe Malesowizna-Turtul Zarząd Suwalskiego Parku Krajobrazowego Malesowizna 24, 16-404 Jeleniewo tel. 87 569 18 01, tel./fax 87 569 76 36 www.spk.org.pl narty biegowe Stary Folwark FORMA-T, Biuro Turystyki Aktywnej Wigry 9, 16-402 Suwałki tel. 87 566 48 38, gsm. 661 078 886 www.forma-t.com.pl narty biegowe Suwałki PTTK Oddział Suwałki ul. T. Kościuszki 37, 16-400 Suwałki tel. 87 566 59 61, tel./fax 87 566 79 47 www.suwalki.pttk.pl Szelment Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment” Szelment 2, 16-404 Jeleniewo tel./fax 87 567 07 08, 568 30 07 www.wosir-szelment.pl narty biegowe, narty zjazdowe, snowboard

Lodowiska Augustów Lodowisko w Augustowie (całoroczne) Ogród Rekreacyjno-Wypopczynkowy „Struś” ul. Arnikowska 18, 16-300 Augustów gsm. 601 416 582 Czynne: w słoneczne dni od 18:00, w pochmurne od 13:00

164

Białystok Sztuczne lodowisko, MOSiR ul. 11 Listopada 28, 15-320 Białystok tel. 85 749 62 11, 85 749 62 30 www.mosir.bialystok.pl Ślizgawka miejska na Rynku Kościuszki Otwarte w sezonie zimowym Łomża Lodowisko Miejskie na Placu Niepodległości Otwarte w sezonie zimowym Suwałki Lodowisko św. Mikołaja Park Konstytucji 3 Maja, ul. ks. K. Hamerszmita 16, 18-400 Suwałki tel. 87 566 74 81, gsm. 602 233 130 www.osir.suwalki.pl

TURYSTYKA KONNA Augustów Ośrodek Jeździecki OSTOJA Kalinowa 15, 16-300 Augustów gsm. 513 004 470 www.ostoja.augustow.pl „Armando” Bluszczowa 11, 16-300 Augustów gsm. 513 165 584, 502 918 264 Barcze Zajazd „Zaścianek” Barszcze 30, 16-320 Bargłów gsm. 602 501758, 698 945 480 www.zajazdzascianek.pl Biernatki Gospodarstwo Agroturystyczne „WICHER” Biernatki 7, 16-300 Augustów tel. 87 644 54 82, gsm. 501 791 602 www.agrowicher.republika.pl Białorzeczka (k. Gib) Stadnina koni arabskich DEFRENATUS Białorzeczka 11, 16-506 Giby gsm. 694 996 096 Białystok Klub Jeździecki KAWALKADA ul. Wojciecha Oczki 11, 15-166 Białystok gsm. 601 391 475

SZWADRON KAWALERII im. Dywizji Kaw. „ZAZA” ul. Spółdzielcza 10, 15-441 Białystok gsm. 604 560 334 HIPPIKA Sklep z art. do jazdy konnej ul. Św. Rocha 10, pawilon 118, 15-879 Białystok tel./fax 85 744 63 12 www.jezdzieckidomwysylkowy.pl Budne Kwatera agroturystyczna, Tomasz Szuster Budne 24, 19-110 Goniądz gsm. 607 524 124 Ciechanowiec Jeździecki Klub Sportowy „Gepard” ul. Szkolna 8, 18-230 Ciechanowiec gsm. 608 480 193 www.tomex-miliszkiewicz.pl Ciszewo Agroturystyka „U Ani” Ciszewo 32, 19-206 Rajgród tel. 86 273 31 91, gsm. 511 044973 696 482 275 www.ciszewo.pl Dębowik Młodzieżowy Klub Sportowy „Sprząśla” Dębowik 1, 16-030 Supraśl gsm. 503 077 600 www. mkssprzasla.prv.pl Dolistowo Nowe Jan Łuszcz Dolistowo Nowe 73, 19-124 Jaświły gsm. 510 229142, 500 169 954 fax 85 716 15 32 Gieniusze Klub Jeździecki „BIK” Gieniusze 9, 16-100 Sokółka tel. 85 711 18 65, 85 711 15 32 gsm. 602 151 080 www.kjbik.pl Goniądz Pensjonat „Bartek” ul. Nadbiebrzańska 32, 19-110 Goniądz tel. 85 738 06 30 www.biebrza.com.pl Gawrych Ruda Kompleks Turystyczny „U Jawora”

Gawrych Ruda 40, 16-402 Suwałki tel./fax 87 563 93 36, gsm. 691 727 865 www.ujawora.pl Grabówka Klub Jeździecki Zagłoba Grabówka 157 tel. 85 741 80 20 Ignatki Klub Jeździecki Białystok Ignatki Osiedle ul. Jeździecka, 16-001 Kleosin tel. 85 663 29 94, gsm. 609 462 504 www.galopuje.pl Józefowo D. Anuszkiewicz Józefowo 32, 16-420 Raczki gsm. 508 131 043 Jurowce Klub Jeździecki „Kres” ul. Lipowa 29, 16-010 Jurowce tel. 85 749-12-90, gsm. 602 673 174 513 941 979 (kuligi, skiring) www.kjkres.prv.pl Kaczorowo Dworek Pentowo Kaczorowo 39, 16-080 Tykocin tel. 85 718 16 29, gsm. 505 929 925 www.pentowo.pl Kisielnica Ośrodek Rehabilitacji Dziennej – Ośrodek Rehabilitacji Konnej w Kisielnicy Szpitala Wojewódzkiego w Łomży im. Kardynała Wyszyńskiego 18-421 Piątnica tel. 86 219 15 10 www.republika.pl/Kisielnica Klepacze Młodzieżowy Klub Jeździecki HIPODROM ul. Myśliwska 47a, Klepacze gsm. 501 470 765 Leszczewo Wigierski Ośrodek Turystyki Konnej Leszczewo 25a k. Starego Folwarku tel. 87 563 70 46 Łomża Karino Klub Jeździecki ul. Poznańska 32, 18-400 Łomża

165

Fort II Piątnica gsm. 604498663 Markus Nauka Jazdy Konnej ul. Polna 76A, 18-400 Łomża gsm. 60 307 687 Masiewo Przejażdżki konne i Gospodarstwo Agroturystyczne „Tarpan” Masiewo Stare 34, 17-220 Narewka gsm. 793 455 702 www.masiewo.net.pl Mikołajówka F. Januszewicz Agroturystyka Minizoo Mikołajówka 8, 16-411 Szypliszki tel. 87 568 10 10, gsm. 508 115 186 Mińce Premium Club - Ośrodek jeździecki i sportów konnych Mińce 1 E, 16-070 Choroszcz gsm. 604 971 913 www.premiumclub.net.pl Niewodnica Kościelna Stadnina KJ Dafne ul. Topole 1, 18-121 Niewodnica Kościelna tel. 85 663 24 28 Nowa Wieś Ośrodek Wypoczynkowo-Rehabilitacyjny „Maniówka” Nowa Wieś 9, 16-402 Suwałki tel. 87 565 63 55 tel./fax 66 58 72 (do SIRT) www.sirt.suwalki.com.pl Okliny „Stajnia Okliny” Gospodarstwo agroturystyczne B. Orłowska Okliny 24, 16-407 Wiżajny gsm. 667 554 930 www.okliny.info

tel. 85 717 99 88, gsm. 605 044 114 www.pienki.pl www.klubpienki.pl Płociczno Tartak Pensjonat „Hossa Wigry” Płociczno-Tartak 40, 16-402 Suwałki tel. 87 563 92 63, gsm. 697 075 390 www.augustowska.pl Podnowinka Gospodarstwo Agroturystyczne FUTOR Podnowinka 24, 16-304 Nowinka tel. 87641 96 68, gsm. 600 231 042 608 667 102 Kolonia Dębowik Młodzieżowy Klub Sportowy „Sprząśla” Kolonia Dębowik 1, 16-030 Supraśl gsm. 503 077 600 www.mkssprzasla.prv.pl Skrybicze STAJNIA SKRYBICZE / Gospodarstwo Agroturystyczne Kolonia Skrybicze 41 / k. Białegostoku gsm. 502 432 410, 509 405 155 www.stajnia-skrybicze.pl Sulin Gospodarstwo Agroturystyczne „Carski Trakt” Sulin 4, 18-430 Wizna tel. 86 219 64 89, gsm. 668 819508 www.carskitrakt.pl Supraśl Powiatowy Ośrodek Sportu i Rekreacji „Bukowisko” ul. Piłsudskiego 64, 16-030 Supraśl tel/fax 85 71 83 545, gsm. 519 142 822 www.suprasl.edu.pl Gospodarstwo Agroturystyczne Dębowik ul. Podleśna 1, 16-030 Supraśl tel. 85 718 37 92

Okopy Gospodarstwo Agroturystyczne „Nad Stawem” kol. Okopy 16-150 Suchowola tel. 85 712 48 51, gsm. 0602 721-353 www.centrumeuropy.pl

Surażkowo (k. Supraśla) RITOWISKO Surażkowo, 16-030 Supraśl gsm. 502 762 642, 501 273 103 www.ritowisko.com

Pieńki Gospodarstwo Agroturystyczne PIEŃKI Pieńki-Kopce 62, 16-050 Michałowo

Szurpiły Ośrodek „Potajemnica” Szurpiły 17, 16-404 Jeleniewo

166

tel. 87 567 21 09, gsm. 602 679 087 www.suwalszczyzna.net www.potajemnica.suwalszczyzna.pl

BALONIARSTWO I LOTY SPADOCHRONOWE

Teremiski Przejażdżki konne i Gospodarstwo Agroturystyczne „Orlik” Teremiski 2, 17-230 Białowieża tel. 85 681 24 58 www.orlik-wiacek.pl

Augustów Biuro Turystyczne „Necko” ul. Wojska Polskiego 53 a, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 02 22, gsm. 603 378 903 601 253 508 www.necko.pl loty spadochronem za motorówką

Uchowo Stajnia Tradycja Uhowo ul. Cicha 20, 18-100 Lapy gsm. 603 056 082 www.viatradycja.pl Wasilków Klub Jeździecki KRES ul. Lipowa 29, 16-010 Wasilków tel./fax 85 749 12 90 www.kjkres.prv.pl Wiżajny Ośrodek jazdy konnej. Kwatery agroturystyczne Wiżajny 21, 16-407 Wiżajny tel. 87 568 85 16, gsm. 513 041 047 www.wizajny.com.pl Woźnawieś Zagroda Kuwasy Woźnawieś 30 A, 19-206 Rajgród tel. 86 273 35 20 www.zagrodakuwasy.pl Wroceń Agroturystyka nad Biebrzą Wroceń 45, 19-110 Goniądz gsm. 512 345 202 www.agroturystyka-konie.pl Zawady Ośrodek Jazdy Konnej kol. Zawady 16 tel. 85 714 03 13 www.kjeques.w.interia.pl Żarnowo Stadnina Koni, Gospodarstwo Agroturystyczne Żarnowo I 36, 16-300 Augustów tel. 87 644 79 97, gsm. 606 136 741 www.stadnina.zarnowo.site.pl

Białystok Aeroklub Białostocki ul. Ciołkowskiego 2, 15-602 Białystok tel. 85 742 65 27, tel./fax 85 742 60 19 www.aeroklub.bialystok.pl Sekcje: modelarskie, motolotniowa, samolotowa, spadochronowa, szybowcowa Benkowski Balloons Team ul. Kombatantów 4 lok. 114, 15-102 Białystok tel. 85 745 52 45 gsm. 609 72 72 72, 603 702 323 www.benkowski.pl Stowarzyszenie Klub Balonowy Białystok ul. Węglowa 8, 15-121 Białystok gsm. 602 176 173 www.balony.org.pl Towarzystwo Lotnicze Białystok ul. Towarowa 20/70, 15-007 Białystok www.towarzystwolotnicze.pl ASMAN - Jerzy Sacharczuk ul. Rtm. W. Pileckiego 11/12, 15-687 Białystok gsm. 784 009 040 Łomża Towarzystwo Lotnicze „Cumulus” Aleja Legionów 7, 18-400 Łomża tel. 86 216 40 22 Suwałki Suwalska Szkoła Lotnicza ul. Kpt. M. Wojczyńskiego 1, 18-400 Suwałki gsm. 602 640 355, 502 383 575 www.aeroklub.suwalki.pl

KOLEJKI WĄSKOTOROWE Kolejka Wąskotorowa w Puszczy Knyszyńskiej Czarna Białostocka, ul. Podleśna 1 (przy Nadleśnictwie)

167

gsm. 503 782 731 www.fkl.iap.pl Ciuchcia „Kolejka Bajkowa” po Supraślu i okolicach tel. 85 718 30 51, gsm. 601 408 235 Turystyczna Kolejka Wąskotorowa Kolejki Leśne 12, Nadleśnictwo Hajnówka ul. Dzielnicowa 12, 17-200 Hajnówka tel. 85 682 26 89, 682 23 78, 682 24 40 Trasy: Hajnówka-Topiło (11 km/4 h), Hajnówka-Postołowo (6 km/2 h), Hajnówka-Dolaina Leśnej Przejazdy dla turystów indywidualnych: Czas trwania przejazdu: możliwość postoju 3 godz. codziennie o godz. 10:00, 14:00,17:00 w terminach długie weekendy w maju i czerwcuw każdy wtorek, czwartwek i sobotę o godz. 10:00 w terminie 24 czerwiec – 24 wrzesień (2011) www.bialystok.lasy.gov.pl/web/hajnowka „Echo” Sp. z o.o. - kolejka Białowieski Express Teremiski 7, 17-230 Białowieża gsm. 692 558 843 www.bialowieskiexpress.wizytowka.pl Przejazdy na dwóch trasach historyczno-przyodniczych po Białowieży i okolicach Wigierska Kolej Wąskotorowa Płociczno Tartak 40, 16-402 Suwałki tel. 87 563 92 63, gsm. 603 165 390 www.augustowska.pl Kursuje cały rok. W maju – codziennie o 13:00, czerwcu o 10:00 i 13:00, lipiec – sierpień kursuje codziennie (10:00, 13:00, 16:00 – bez względu na ilość osób). Poza sezonem po uzgodnieniu dla minimum 15 osób. Kolejka startuje z Płociczna nad J. Wigry i wraca w to samo miejsce przy parkingu. Czas przejazdu - 2 godz. 20 min. Po drodze urokliwe leśne przystanki tuż nad brzegami jeziora Wigry: Binduga, Powały i Bartny Dół. Długość trasy z Płociczna do Krusznika (Zielona Karczma) - 10 km. Kolejka Łomżyńska – zwiedzanie Łomży Centrum Informacji Turystycznej Narwia.pl ul. Sienkiewicza 10/17, 18-400 Łomża, gsm. 608 629 119, 604 404 119 www.narwia.pl, www.kolejkanakolach.pl

WIEŻE I PLATFORMY WIDOKOWE Suwalszczyzna Gawrych Ruda, nad Jeziorem Okrągłym – widok na pd. Część Jeziora Wigry

168

Gulbieniszki, punkt widokowy z panoramą na zagłębienie Szeszupy Kamionka (k. Wiżajn), widok na dolinę Rowelską, Rutkę-Tartak i dolinę Szeszupy, w pobliżu najwyższego wzniesienia Rowelskiej Góry (299 m) Krusznik, nad jez. Mulaczysko, widok na środkową część jeziora Wigry Leszczewo, widok na jezioro Pierty i dolinę Wiatrołuży Przełomka, drewniana wieża widokowa na Górze Leszczynowej z widokiem na jezioro Hańcza Smolniki, platforma widokowa z widokiem na zespół jezior kleszczewickich i Cisową Górę Platforma widokowa w rezerwacie „Rutka” Z widokiem na jez. Linówek i fragment Zagłębienia Szeszupy Stary Folwark, (przy drodze do Leszczewa) Widok na Północną część jeziora Wigry Stary Folwark, (przy plaży PTTK) - wieża widokowa na Łysej Górze, nad brzegiem jez. Wigry, widok na pokamedulski zespół klasztorny. Turtul, punkt widokowy nad stawem turtulskim, z którego rozpościera się widok na przełomowy odcinek Czarnej Hańczy oraz źródliska rzeki Szeszupy Bagna Biebrzańskie Burzyn, pole biwakowe (szlak żółty) Bagno Ławki, (szlak niebieski) Gugny, (szlak czerwony) Barwik, (szlak czerwony) Biały Grąd, pole biwakowe (szlak wodny) Osowiec, kanał Rudzki (Terenowy Ośrodek Edukacyjny) Osowiec, Góra Dębowa (Terenowy Ośrodek Edukacyjny) Osowiec, fosa (Terenowy Ośrodek Edukacyjny) Osowiec, fort zarzeczny (Terenowy Ośrodek Edukacyjny) Goniądz, (szlak czerwony i żółty) Grzędy, Wilcza Góra (szlak czerwony) Jałowo - Kępa Jałowska, (szlak niebieski) Jałowo, widok na Dolinę Biebrzy Więcej informacji na stronie BPN www.biebrza.org.pl Dolina Narwi Kurowo, wieża widokowa przy siedzibie NPN, miejsce biwakowe Kol. Topielec, wieża widokowa, miejsce biwakowe NPN Rogowo, wieża widokowa na dolinę Narwi Waniewo, wieża widokowa na dolinę Narwi Podlasie Nadbużańskie Mielnik, Góra Zamkowa - widok na Dolinę Bugu

Wieża widokowa Drohiczyn, Góra Zamkowa – widok na Dolinę Bugu Puszcza Białowieska Wieża w Babiej Górze nad Zalewem Siemianówka, widok na dolinę Narwi i zalew. Wieża w Muzeum Przyrodniczym w Białowieży. Panorama Polany Białowieskiej oraz Rezerwatu Ścisłego BPN – wstęp płatny Punkt widokowy między stawami na Topile Panorama stawów śródleśnych i na rzekę Perebel Punkt widokowy – Carska Tropina; widok doliny rzeki Narewki i Obrębu Ochrony ścisłej BPN Wieża widokowa „Górniańskie Łąki” (ok. 3 km od Hajnówki); wieża umożliwia obserwację ptaków występujących na łąkach bagiennych i torfowiskach

OŚRODKI SPORTU I REKREACJI Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment” Szelment 2, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 30 07 www.wosir-szelment.pl Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Tytoniowa1, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 37 91 www.mosir.augustow.pl Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Włókiennicza 4, 15-465 Białystok tel. 85 65 26 990, 85 66 52 870 fax 85 66 52 871 www.bialystokmosir.com.pl Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Orzeszkowej 19, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 730 29 15 www.bielskpodlaski.pl Ciechanowiecki Ośrodek Kultury i Sportu ul. 11 Listopada 5, 18-230 Ciechanowiec tel. 86 277 10 61 w. 46 www.ciechanowiec.pl/ Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Strażacka 2, 19-200 Grajewo tel. 86 261 14 34 www.mosir.e-grajewo.pl

Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. ks. A. Dziewiatowskiego 2, 17-200 Hajnówka tel./fax 85 682 27 76 www.osir.hajnowka.com.pl Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Sportowa 1, 19-100 Mońki tel./fax 85 716 26 38 Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Nadrzeczna 29, 17-300 Siemiatycze tel. 85 656 10 44, fax 85 655 26 65 www.mosir-siemiatycze.info Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Mariańska 31, 16-100 Sokółka tel./fax 85 711 25 71, tel. 85 711 93 31 www.osir.sokolka.pl Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu ul. Cieliczańska 1, 16-030 Supraśl tel./fax 85 718 35 10 www.ckirsuprasl.com Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Wojska Polskiego 2, 16-400 Suwałki tel. 87 566 32 82, fax 87 566 72 20 www.osir.suwalki.pl

INNE ATRAKCJE TURYSTYCZNE Doktorce Park linowy Doktorce 2D, 18-105 Suraż gsm. 500 100 270 www.doktorce.com Hajnówka Park Miniatur Zabytków Podlasia ul. T. Sołoniewicz 4, 17-200 Hajnówka gsm. 664 055 586 www.parkminiatur-hajnowka.pl Jurowce Jurajski Park Dinozaurów Jurowce, ul. Nadawki, 16-010 Wasilków gsm. 695 927 735, 601 920 701 www.jurajskiparkdinozaurow.pl Wioska indiańska w Jurowcach tel. 85 652 28 16, gsm. 606 101 238 www.indianie.org

169

Kaletnik Ogród Bajek Kaletnik 81, 16-411 Szypliszki tel. 87 564 73 03, gsm. 518 439 093 www.ogrodbajek.pl Zwiedzanie bajkowych domków (także na drzewie), ogród medytacji w Kamiennym Kręgu i piramida, poetycka łąka nad stawem i rzeczką Wiatrołuża Piątnica Strzelnica Forty ul. Stawiskowska, Piątnica (Fort III Twierdzy Łomża) gsm. 606 101 419 www.strzelnicaforty.pl Suraż Wczesnośredniowieczna Osada Słowiańska Nawia gsm. 888 282 066 www.nawia.suraz.org.pl Szostaki Mamucia Dolina Szostaki 13, 18-420 Jedwabne tel. 86 217 86 86 gsm. 606 650 386 www.mamuciadolina.pl Wiżajny Wioska Tematyczna „Biegun Zimna i Sera” Stowarzyszenie MACIERZANKA ul. Suwalska 17 A, 16-407 Wiżajny gsm. 516 107 004 warsztaty wyrobu produktów z mleka (sery, masło) i gra terenowa „Na pograniczu” www.serywizajny.org.pl

BAZA NOCLEGOWA

OBIEKTY SKATEGORYZOWANE

Pensjonat „ŻAGIELEK”* ul. 29 Listopada 7, 16-300 Augustów tel. 87 643 49 84, gsm. 501 515 641 www.pensjonat.augustow.pl Białowieża Hotel ŻUBRÓWKA ****(Członek PROT) ul. Olgi Gabiec 6, 17-230 Białowieża tel./fax 85 681 23 03, fax 85 681 25 70 www.hotel-zubrowka.pl Hotel BIAŁOWIESKI *** (Członek PROT) ul. Waszkiewicza 218 B, 17-230 Białowieża tel. 85 681 20 22, 85 744 43 80 fax 85 681 20 21 www.hotel.bialowieza.pl Kemping U MICHAŁA * ul. Krzyże 11, 17-230 Białowieża tel./fax 85 681 27 03 Białystok Hotel BRANICKI **** ul. Zamenhofa 25, 15-435 Białystok tel. 85 665 25 00, fax 85 665 25 01 www.hotelbranicki.pl Hotel GOŁĘBIEWSKI **** ul. Pałacowa 7, 15-064 Białystok tel. 85 678 25 00, fax 85 653 73 99 www.golebiewski.pl Hotel CRISTAL *** ul. Lipowa 3/5, 15-424 Białystok tel. 85 742 50 61, fax 85 742 58 00 www.cristal.com.pl Hotel TRIO *** (Członek PROT) ul. Hurtowa 3, 15-399 Białystok tel. 85 745 40 50, fax 85 742 08 34 www.hotel3trio.pl

Augustów Hotel WARSZAWA *** ul. Zdrojowa 1, 16-300 Augustów tel. 87 643 28 05, fax 87 643 85 05 www.hotelwarszawa.pl

OST GROMADA Region Mazurski Hotel ** Al. Jana Pawła II 77, 15-703 Białystok tel. 85 651 16 41, fax 85 651 17 01 www.gromada.pl

Hotel SPA Wojciech *** ul. Wojciech 15, 16-300 Augustów tel. 87 644 72 37, 38, 39, fax 87 643 73 27 www.augustow-wojciech.pl

Hotel „POD HERBEM”** ul. Wiejska 49, 15-351 Białystok tel. 85 742 24 30, fax 85 742 24 31 www.hotel-podherbem.pl

Hotel „LEŚNIK”** ul. Turystyczna 19 A, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 43 99 www.lesnik.pl

Hotel „PODLASIE”** ul. 27 Lipca 24/1, 15-182 Białystok tel. 85 675 05 86 www.hotelpodlasie.pl

170

Hotel MOSiR ** ul. Wołodyjowskiego 5, 15-272 Białystok tel. 85 749 62 00, 85 749 62 10 fax 85 742 14 45 www.mosir.bialystok.pl

Suwałki Hotel DOM NAUCZYCIELA ** ul. Kościuszki 120, 16-400 Suwałki tel. 87 566 69 00, fax 87 566 62 70 www.domnauczyciela.suwalki.pl

Hotel TURKUS ** ul. Jana Pawła II 54, 15-703 Białystok tel. 85 662 81 00, fax 85 662 81 02 www.jard.pl

Szumowo Hotel „18-stka”* ul. Szkolna 2, 18-305 Szumowo tel. 86 271 65 16

Szkolne Schronisko Młodzieżowe kat. II Al. Piłsudskiego 7 b , 15-443 Białystok tel. 85 652 42 50 www.hostelpodlasie.pl

Wasilków Hotel „Nad Zalewem”* ul. Białostocka 94-98, 16-010 Wasilków tel. 85 718 52 40, fax 85 718 55 11 www.nadzalewem.jard.pl

Bielsk Podlaski Hotel UNIBUS ** ul. Widowska 4, 17-100 Bielsk Podlaski tel./fax 85 730 03 02 www.unibus.com.pl Choroszcz Hotel „DWÓR CZARNECKIEGO”*** Kol. Porosły 54 A, 16-070 Choroszcz tel./fax 85 662 68 50 www.dworczarneckiego.pl Księżyno Hotel Dworek TRYUMF*** ul. Klepacka 16-001 Księżyno tel.85 663 29 18, fax 85 663 29 86 www.dworek-tryumf.pl

Kemping „Nad Zalewem”* ul. Białostocka 94, 16-010 Wasilków tel. 85 718 52 40, fax 85 718 55 11 www.nadzalewem.jard.pl Złotoria (k. Białegostoku) Hotel „U Delfiny” ** Złotoria, 16-070 Choroszcz tel. 85 719 29 52, fax 85 719 18 22 www.nalewajko.pl

WYBRANE OBIEKTY NIESKATEGORYZOWANE Powiat augustowski

Łomża OST GROMADA Region Mazurski Hotel *** ul. Rządowa 1a, 18-400 Łomża tel. 86 216 54 51, fax 86 216 31 96 www.gromada.pl

Augustów Centrum Wypoczynkowo-Szkoleniowe Laguna ul. Wczasowa 4, 16-300 Augustów tel. 87 643 13 55, tel./fax 87 643 15 82 gsm. 509 348 007 www.laguna.augustow.pl

Piątnica Motel ZACISZE ** ul. Stawiskowska 51, 18-431 Piątnica k/Łomży tel. 86 219 28 88, fax 86 216 52 53 www.motel-zacisze.com

Gościniec Ostoja ul. Wojska Polskiego 53 a, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 02 22, gsm. 502 611 101 www.ostoja.augustow.pl

Siemiatycze Pensjonat „CEZAR” ** ul. Mickiewicza 10, 17-300 Siemiatycze tel./fax 85 656 40 60 www.cezar.siemiatycze.podlasie.pl Stary Folwark Kemping PTTK * 16-412 Stary Folwark 55 tel. 87 563 77 27

Hotel Amber Bay & Aquapark Augustów *** ul. Turystyczna 81, 16-300 Augustów tel. 87 643 07 06, 87 734 13 11, gsm. 509 348 007 www.hotel.amberbay.pl Oficerski Yacht Club R.P. „Pacyfik” ul. Kard. Wyszyńskiego 1, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 34 96, 87 643 61 88 www.wdw.pl

171

„Augustowia” Centrum Wypoczynkowo – Konferencyjne Przewięź, 16-300 Augustów tel. 87 643 10 02, gsm. 604 190 168 www.nasza-suwalszczyzna.pl „Nad Nettą” Kompleks Wypoczynkowo -Konferencyjny Portowa 3, 16-300 Augustów tel. 87 644 61 54, gsm. 508 309 004, www.nad-netta.pl Hotel Augustów (dawny Krechowiak) ul. 1 Pułku Ułanów Krechowieckich 2 16-300 Augustów tel./fax 87 643 20 33, 87 643 47 63 www.hotelaugustow.pl

tel. 87 643 23 77, gsm. 694 950 507 www.august-osrodek.pl Pensjonat „FamilyWilla” Rosiczkowa 3, 16-300 Augustów gsm. 501 67 65 32 www.familywilla.pl „Pokoje gościnne w kinie Iskra” ul. 3 Maja 38, 16-300 Augustów tel. 87 641 01 36, gsm. 661 311 330 www.kino-iskra.pl „Ośrodek Pod Jabłoniami” ul. Rybacka 3, 16-300 Augustów (bulwary nad Nettą) gsm. 516 025 660, 516 025 606 www.podjabloniami.pl

Hotel Polonia ul. Mazurska 4, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 28 67, 87 644 22 44 www.hotel-polonia.augustow.pl

Dom Gościnny „Leśna Polana” ul. Lasanek 12, 16-300 Augustów gsm. 517 701 186 www.lasanek.spanie.pl

Sanatorium Uzdrowiskowe „Budowlani” ul. Zdrojowa 3, 16-300 Augustów tel. 87 643 28 71 fax 87 643 27 43 www.sanatarium.augustów.pl

„Domek nad jez. Necko” (sezonowy) ul. Rajgrodzka 98b, 16-300 Augustów tel. 87 644 94 94, gsm. 501 426 527

Zajazd Turystyczny „Hetman” ul. Sportowa 1, 16-300 Augustów tel. 87 643 42 89, fax 87 644 53 45 www.hetman.augustow.pl

„Szuflada” Cafe Bar ul. Księdza Skorupki 2 c, 16-300 Augustów tel. 87 644 63 15 www.szuflada.augustow.pl

„Logos - Dom Nauczyciela” ul. 29 Listopada 9, 16-300 Augustów tel. 87 643 20 21, fax 87 643 54 10 gsm. 607 075 902 www.augustow-logos.pl

Pensjonat „U Marianny” ul. Rajgrodzka 98, 16-300 Augustów tel. 87 644 57 11, 87 643 12 47, gsm. 507 038 071 www.umarianny.pl

Pensjonat AIM ul. Łazienna 68, 16-300 Augustów tel. 87 643 33 79, gsm. 694 067 510 www.aim.suwalszczyzna.net HOTEL-ik „Karmel” ul. Zarzecze 5, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 57 62 gsm. 604 459 461, 604 217 457 www.karmel.augustow.pl Pensjonat MB ul. Spacerowa 4, 16-300 Augustów tel. 87 644 67 34, gsm. 693 855 953 www.mb.augustow.pl Pensjonat „August” Piwna 8, 16-300 Augustów

172

Pensjonat VITA ul. Rajgrodzka 160, 16-300 Augustów tel. 87 643 39 67, gsm. 601 559 208 www.vita.augustow.pl Ośrodek Kolonijny „Jędrek” (sezonwy) ul. Wczasowa 2, 16-300 Augustów tel. 87 643 32 73, gsm. 600 822 324 www.jedrek.pl Ośrodek Sportowo-Szkoleniowy „Cresovia” ul. Wczasowa 3, 16-300 Augustów tel. 87 643 30 83, gsm. 501 517 001, 510 082 032 www.cresovia.neostrada.pl Ośrodek Wypoczynkowy „Skowronek” nad J. Sajno (sezonowy) 16-300 Augustów

tel./fax 87 643 53 09, 87 643 24 80 www.ow-skowronek.pl Ośrodek Wypoczynkowy KRÓLOWA WODA nad J. Sajno 16-300 Augustów tel. 87 644 54 85, gsm. 502 285 145 www.krolowa-woda.augustow.pl Ośrodek Żeglarski Szekla (sezonowy) ul. Nadrzeczna 70 a, 16-300 Augustów tel. 87 643 38 50, gsm. 607 919 522 www.szekla.pl Usługi Hotelowo-Gastronomiczne BPiS ul. Wczasowa 1, 16-300 Augustów - Borki tel./fax 87 643 23 04, 87 643 05 02 gsm. 502 309 478 www.bpisborki.pl Bursa Międzyszkolna Al. Kardynała Wyszyńskiego 3 a, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 25 40 www.zpm-augustow.republika.pl Międzyszkolny Ośrodek Sportowy (sezonowe) ul. Zarzecze 1, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 32 04, gsm. 601 803 246 www.mos-augustow.cba.pl

Przewięź Ośrodek Wypoczynkowy „Leśnik I” (sezonowy) Przewięź, 16-300 Augustów tel. 87 643 20 11, gsm. 502 443 970 www.nadjeziora.pl Ośrodek Wypoczynkowy „Patelnia”(sezonowy) Przewięź, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 37 40, gsm. 608 300 988 www.patelnia.netta.pl Ośrodek Wypoczynkowy „Leśnik III” (sezonowy) Przewięź, 16-300 Augustów tel. 87 643 24 21, gsm. 607 986 908 www.nadjeziora.pl Ośrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy „Agrawit” (sezonowy) Przewięź, 16-300 Augustów tel. 87 643 51 00, gsm. 694 416 884 Ośrodek Wypoczynkowy „Drogowskaz” (sezonowy) Przewięź, 16-300 Augustów tel./fax 87 643 22 58, gsm. 602 770 611 www.drogowcy.org.pl/drogowskaz.php

Białobrzegi Zajazd „Stary Młyn” (sezonowy) tel. 87 644 92 70, gsm. 604 088 392 www.starymlyn-zajazd.com

Serwy Centrum Wypoczynkowo-Rekreacyjne PROSERWY w Serwach 16-326 Płaska tel. 87 641 88 35, fax 85 651 95 95 www.proserwy.pl

Bargłów Zajazd „Zaścianek” Barszcze 30, 16-320 Bargłów gsm. 602 501 758, 698 945 480 www.zajazdzaścianek.pl

Ośrodek Sportów Wodnych „Chris” Serwy 1, 16-326 Płaska tel. 87 641 88 41, fax 87 641 89 51 gsm. 600 065 547 www.chris.com.pl

Lipsk Gminny Ośrodek Rekreacji w Lipsku (camping, sezonowy, pole namiotowe) ul. Batorego 16-315 Lipsk tel./fax 87 642 35 86, gsm. 698 621 115 Kwatery agroturystyczne – kontakt j. w.

Sucha Rzeczka Baza Harcerska ZHP w Suchej Rzeczce (sezonowy) 16-306 Sucha Rzeczka tel. 85 73 23 900 gsm. 503 089 970, 504 216 787 www.augostowzhp.republika.pl

Płaska Karczma „Starożyn” Płaska 1, 16-326 Płaska tel. 87 641 87 29, gsm. 603 685 981 www.karczmastarozyn.pl

Szczebra Gastronomia & noclegi „Abro” Szczebra 41 b, 16-304 Nowinka tel. 87 641 96 20 www.abro.home.pl

173

Sztabin „Leśny Dworek” Kryłatka 4, 16-310 Sztabin gsm. 512 479 870 www.lesnydworek.krylatka.pl

Powiat białostocki Barszczewo Hotel Zejer Barszczewo 2 A, 16-070 Choroszcz tel./fax 85 719 27 72 www.zejer.pl

tel. 85 652 65 20 www.villatradycja.pl Hotel PKS ul. Bohaterów Monte Cassino 10, 15-166 Białystok tel. 85 745 80 02, 85 745 80 00 fax 85 742 76 45 www.pks.bialystok.pl Usługi Hotelarskie Elegant ul. Rycerska 1/0, 15-157 Białystok tel. 85 676 34 59, fax 85 676 26 53 www.elegant.bialystok.pl

Białystok Centrum Konferencyjne „Titanic” ul. Pogodna 16 D, 15-354 Białystok tel./fax 85 742 92 46, 85 742 92 47 www.hoteltitanic.pl

Dom Turystyczny P.W. Jard (Pokoje Gościnne PCM) ul. Transportowa 4, 15-399 Białystok tel./fax 85 745 51 58 www.jard.pl

Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku ul. Św. Mikołaja 5, 15-420 Białystok tel. 85 744-30-10 www.orthodox.bialystok.pl/ckp

Belweder ul. Gen Kleeberga 53, 15-691 Białystok tel. 85 651 08 14, gsm. 502 040 916 www.restauracjabelweder.pl

Gościnna Kamienica ul. Sienkiewicza 24, 15-090 Białystok tel. 85 831 15 55 www.goscinnakamienica.pl Hostel Spark ul. Kopernika 97 A, 15-396 Białystok tel. 85 742 20 21 www.hostelspark.pl Pokoje Gościnne Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania ul. Ciepła 40, 15-472 Białystok tel. 85 678 58 62, 85 678 59 02 fax 85 675 00 88 Hotelik Ilona ul. Kolejowa 26 a, 15-701 Białystok tel./fax 85 651 27 95, gsm. 604 758 724 Hotel Stolram ul. Jagienki 12, 15-480 Białystok tel. 85 675 53 08, tel./fax 85 664 21 61 Willa Pastel ul. Waszyngtona 24a, 15-269 Białystok tel. 85 748 60 60, fax 85 748 60 90 www.kasol.com.pl Villa Tradycja ul. Włókiennicza 5, 15-464 Białystok

174

Zajazd Bursztyn ul. Bursztynowa 8, 15-157 Białystok tel./fax 85 676 19 55 www.zajazdbursztyn.pl Bobrowa Kompleks Konferencyjno Wypoczynkowy Bobrowa Dolina Wieś Bobrowa 25, 16-060 Zabłudów gsm. 663 838 558, 512 009 920 www.bobrowadolina.pl Bokiny Szkolne Schronisko Młodzieżowe i pole biwakowe (sezonowe) Bokiny 3, 18-100 Łapy tel. 85 650 22 97, 85 650 22 13, 85 715 69 63 Borki Golf Park Lipowy Most (członek PROT) Borki 29, 16-030 Supraśl gsm. 693 632 407, 502 023 868, 693 931 944, www.lipowymost.pl Borowskie Wypychy Dworek Rutkowskich Borowskie Wypychy, 18-106 Turośń Kościelna tel. 85 650 55 73 www.soplicowo.bialystok.pl

Choroszcz Zajazd „Dworek” P.W. Jard ul. Warszawska 58, 16-070 Choroszcz tel. 85 719 23 33, tel./fax 85 719 31 01 www.dworek.jard.pl

Łapy „Złoty Róg” ul. Główna 1 A, 18-100 Łapy tel. 85 715 63 39 www.zlotyrog.lapy.emeteor.pl

Czarna Białostocka Zajazd „Leśny” P.W. Jard ul. Białostocka 1, 16-020 Czarna Białostocka tel./fax 85 710 19 88 www.lesny.jard.pl

Plaża w Uhowie z możliwością rozbicia namiotów Uhowo, 18-100 Łapy

Black Tower ul. Fabryczna 7, 16-29 Czarna Białostocka tel. 85 710 31 07 www.blacktower.com.pl Dąbrowa Białostocka Hotel „Na Skarpie” ul. Obwodowa 2, 16-200 Dąbrowa Białostocka tel. 85 712 10 60 www.dabrowa-bial.pl/bazanoc.html Doktorce Baza Harcerska w Doktorcach (sezonowa) Doktorce, 18-105 Suraż tel./fax 85 732 39 00 www.bialostocka.zhp.pl Fasty Zajazd „Boghan” Fasty, ul. Dobrzyniewska 2, 15-694 Białystok tel./fax 85 654 36 56, 85 654 36 56 Horodniany SPA Zdrojówka Katarzyna i Marek Zdrojewscy Horodniany 47, 16-001 Kleosin tel. 85 663 15 65, gsm. 517 169 413 www.zdrojowka.com.pl Jeżewo Stare Motel „Atlanta” 16-073 Jeżewo Stare tel./fax 85 718 15 80 www.atlantajezewo.pl Kiermusy (k. Tykocina) „Dworek nad Łąkami”, „Czworaki”, Karczma „Rzym”, Zamek „Jantarowy Kasztel” Kiermusy 12, 16-080 Tykocin tel./fax 85 7 187 079, 85 718 74 44 www.kiermusy.com.pl

Michałowo Zajazd WIM ul. Białostocka 26, 16-050 Michałowo tel. 85 717 92 11, gsm. 669 996 133 www.zajazd-michalowo.pl Niewodnica Kościelna „Dwór Legionistów” ul. Graniczna 9, 18-106 Niewodnica Kościelna tel. 85 674 63 47, gsm. 506 722 400 www.dworlegionistow.pl Nowe Chlebiotki Noclegi w Nowych Chlebiotkach (sezonowe) Nowe Chlebiotki 39, 16-075 Zawady tel. 85 714 02 19 Sochonie Ośrodek Wczasowo-Rehabilitacyjny „Sosenka” Sochonie 49/6, 16-010 Wasilków tel./fax 85 718 66 50, gsm. 508 061 013 www.pensjonatsosenka.pl Suraż Pole Biwakowe (sezonowe) ul. Piłsudskiego 22, 18-105 Suraż tel. 85 650 35 64 Supraśl Centrum Konferencyjno-Bankietowe „Knieja” ul. Al. Niepodległości 6, 16-030 Supraśl tel. 85 710 83 94, 85 710 89 08 fax 85 710 83 94 www.halgen.com.pl Ośrodek Wczasów „Puszcza” ul. Cegielniana 67, 16-030 Supraśl tel./fax 85 718 36 70 www.puszcza.pl Pensjonat Zajma ul. Cieliczańska 2, 16-030 Supraśl tel./fax 85 710 88 74, gsm. 663 343 466 www.pensjonatzajma.pl

175

Powiatowy Ośrodek Sportu i Rekreacji „Bukowisko” ul. Piłsudskiego 64, Supraśl tel. 85 71 83 545 www.suprasl.edu.pl Internat Podlaskiego Ośrodka Doskonalenia Kadr Administrzacji Publicznej w Białymstoku ul. Piłsudskiego 17, 16-030 Supraśl tel. 85 71 83 712, 85 73 21 626 Turośń Kościelna Ośrodek Konferencyjno-Szkoleniowy Okręgowej Izby Lekarskiej w Białymstoku ul.Wysokie 3 A, 18-106 Turośń Kościelna tel. 85 650 53 62, gsm. 691 364 404 www.dom-lekarza.pl Tykocin „Alumnat” ul. Poświętna 1, 16-080 Tykocin tel. 85 718 16 49, gsm. 691 698 545 www.alumnat.pl Dworek w Pentowie Europejska Wieś Bociania Kol. Kaczorowo 39, 16-080 Tykocin tel. 85 718 16 29, gsm. 505 929 925 www.pentowo.pl Villa Regent ul. Sokołowska 3, 16-080 Tykocin tel/fax 85 718 74 76 www.villaregent.eu Pensjonat AUSTERIA „u Augusta” pl. Czarnieckiego 11, 16-080 Tykocin tel. 85 718 75 82, 85 718 14 49 gsm. 509 430 309 www.austeria.tiu.pl Waliły Centrum Konferencyjno-Bankietowe „Rozłogi” (Członek PROT) Waliły 16-040 Gródek gsm. 516 315 010, tel./fax 85 733 66 96 www.ckbrozlogi.pl „Zajazd przy Granicy” BAJO Waliły Stacja, ul. Szosa Wschodnia 3, 16-040 Gródek tel. 85 718 08 53 Wasilków Zajazd Wiking P.W. Jard ul. Leśna 1, 16-010 Wasilków

176

tel. 85 743 69 51, fax 85 743 69 51 www.jard.pl Ośrodek Szkolenia i Wychowania OHP ul. Supraślska 21, 16-010 Wasilków tel./fax 85 718 54 20 www.podlaska.ohp.pl Centrum Pielgrzymkowo-Turystyczne przy Świętej Wodzie ul. Ks. W. Rabczyńskiego 2, 16-010 Wasilków tel. /fax 85 710 45 62 www.swietawoda.pl Folwark Nadawki (Członek PROT) ul. Nadawki 23, Wasilków tel. 85 743 88 33 www.folwarknadawki.pl Zalesie Młyn Myśliwiec (sezonowy) Zalesie 2, 16-002 Dobrzyniewo Kościelne tel. 85 719 90 70, gsm. 694 760 739 www.wakacjenawsi.com.pl Złotoria Hotel „U Delfiny” Złotoria k/Białegostoku, 16-070 Choroszcz tel. 85 719 29 52 www.nalewajko.pl Żółtki Zajazd Bar Chińczyk Żółtki 14 a, 16-070 Choroszcz tel. 85 719 10 60, gsm. 663 904 747

Powiat bielski Bielsk Podlaski Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. E. Orzeszkowej 19, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 730 29 15 Spółdzielnia Inwalidów „Przyszłość” ul. Dąbrowskiego 3, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 730 77 65, fax 85 730 73 70 www.sip-sip.com.pl Holonki Karczma „Upita” Dworek nad Holonkami Holonki 87, 17-120 Brańsk tel. 85 744 40 02, 85 749 30 53 www.karczmaupita.pl

Ploski Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy „Ptasia Osada” (członek PROT) 17-100 Ploski tel. 85 731 73 99, gsm. 691 112 391 fax 85 731 73 67 www.ptasiaosada.pl

Hotel i restauracja Roco Latte ul. Kopernika 45 a, 19-200 Grajewo tel. 86 272 80 26 fax 86 272 82 80

Ośrodek Wypoczynkowy Uniwersytetu w Białymstoku „Narew” (sezonowy) Ploski, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 731 74 01 www.uwb.edu.pl/uniwersytet

„Hotel u Andrzeja” ul. Kopernika 59, 19-200 Grajewo tel. 86 272 45 98, gsm. 605 608 309

Ośrodek Wypoczynkowy „Nad Narwią” (sezonowy) Ploski k. Białegostoku gsm. 604 795 024, 602 795 024 www.nadnarwia.pl Zajazd „Zagłoba” Ploski, 17-100 Bielsk Podlaski tel. 85 731 71 13, fax 85 731 72 14 www.zajazdzagloba.com.pl Rudka Internat przy Zespole Szkół Rolniczych im. Krzysztofa Kluka (sezonowy dla grup zorganizowanych) ul. Ossolińskich 1, 17-123 Rudka tel./fax 85 739 40 15 www.zsrudka.edu.pl

Powiat grajewski Czarna Wieś Ośrodek Wczasowy KORMORAN (sezonowy) Czarna Wieś, 19-206 Rajgród gsm. 668 741 428 www.kormoran.dzs.pl Ośrodek Wypoczynkowy RYBITWA (sezonowy) Czarnawieś, 19-206 Rajgród tel. 86 273 32 83 Grajewo Holelik u Andrzeja Andrzej Danowski ul. Kopernika 59, 16-206 Grajewo tel. 86 272 45 98, gsm. 605 608 309 www.hoteluandrzeja.e-grajewo.pl HOTEL NON STOP PHU J. Koniecko Toczyłowo 48,19-200 Grajewo tel. 86 272 88 55 www.weselakoniecko.e-grajewo.pl

Hotel i restauracja Folkowa ul. Kopernika 45, 19-200 Grajewo tel./fax 86 272 40 75

Rajgród Ośrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy „Knieja” ul. Leśna 21, 19-206 Rajgród tel. 86 272 14 68, 86 272 17 30 fax 86 272 14 07 www.knieja.rajgrod.pl Ośrodek Wypoczynkowy ŁOŚ (sezonowy) Opartowo, 19-206 Rajgród tel. 86 272 14 92 (w sezonie), gsm. 665 794 798 fax 87 621 89 19 www.wypoczynek-mazury.pl Ośrodek Wypoczynkowy ŁABĘDŹ (sezonowy) Rajgród, ul. Leśna 3, 19-206 Rajgród tel. 86 272 14 86, gsm. 605 533 710 Ośrodek szkolenia ratowników WOPR „Tama” (sezonowy) 19-206 Rajgród tel. 86 273 32 74 (w sezonie), gsm. 604 278 593 (Prezes), 85 732 79 83 (poza sezonem) www.wopr-podlaskie.pl Hotel „Dworek Opartowo” Opatowo 2, 19-206 Rajgród tel. 86 272 18 52, fax 86 2721671 gsm. 507 091 911 www.dworekopartowo.pl Marina Ośrodka Żeglarskiego Yacht Club ARCUS ul. Szkolna 7a, 19-206 Rajgród tel. 86 272 19 01 www.ycarcus.pl Pensjonat „Stach” Czarnawieś 11, 19-206 Rajgród gsm. 749 347 995 Rybczyzna Ośrodek Wypoczynkowy „RELAKS” (sezonowy)

177

Rybczyzna, 19-206 Rajgród tel. 86 273 35 14, gsm. 602 138 763 www.osrodek-relaks.pl Zajazd „RYBCZYZNA” Grzegorz Karpowicz Rybczyzna, 19-206 Rajgród gsm. 503 146 556 www.zajazdrybczyzna.pl Woźnawieś Zagroda Kuwasy (Członek PROT) Woźnawieś 30 A, 19-206 Rajgród tel. 86 273 35 20, gsm. 510 050 700 tel. 86 273 35 36 (45) www.zagrodakuwasy.pl

Powiat hajnowski Białowieża Białowieski Ośrodek Noclegowo-Gastronomiczny „Gawra” ul. Gen. Michała Polecha 2, 17-230 Białowieża tel. 85 681 28 04, 85 681 24 84, 85 681 20 99 gsm. 602 406 243 www.gawra.bialowieza.com Pensjonat „Unikat” ul. Waszkiewicza 39, 17-230 Białowieża tel./fax 85 681 27 74 www.unikat.bialowieza.pl Pokoje gościnne przy Domu Pomocy Społecznej „Rokitnik” ul. Centura 2, 17-230 Białowieża tel. 85 681 24 24 www.dpsb.republika.pl Pokoje Gościnne Białowieskiego Parku Narodowego Park Pałacowy 11, 17-230 Białowieża tel. 85 682 97 29 www.noclegi.bpn.com.pl „Dom Myśliwski” - pokoje gościnne BPN Park Pałacowy 8, 17-230 Białowieża tel. 85 682 97 29 www.mysliwski.neostrada.pl Centrum Wypoczynku Rodzinnego „Ostoja” ul. Nowa 32, 17-230 Białowieża tel. 85 681 27 78, gsm. 602 261 738 www.wypoczynekwbialowiezy.pl Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Paprotka” ul. Waszkiewicza 6, 17-230 Białowieża

178

tel./fax 85 681 25 60 www.paprotka.com.pl Kemping „Grudki” (sezonowy) ul. Grudki, 17-230 Białowieża tel./fax 85 681 24 84 Pensjonat Białowieża „Cztery Pory Roku” ul. Waszkiewicza 17, 17-230 Białowieża gsm. 603 129 900 www.bialowieza.pro.wp.pl Dwór Myśliwski „Wejmutka” ul. Kolejowa 1 A, 17-230 Białowieża tel./fax 85 681 23 85, 85 681 21 17 gsm. 692 012 087 www.wejmutka.pl Ośrodek Edukacji Leśnej „Jagiellońskie” pokoje gościnne Nadleśnictwa Białowieża (5 miejsc) 17-230 Białowieża tel./fax 85 681 29 71 Budy „Sioło Budy” (członek PROT) Budy 41, 17-230 Białowieża tel. 85 681 29 78, gsm. 698 664 496 www.siolobudy.pl Dubicze Cerkiewne Pensjonat „Koral” 17-204 Dubicze Cerkiewne tel. 85 685 21 50, gsm. 601 258 327 www.koral-dubicze.webd.pl Schronisko Młodzieżowe (sezonowe) Szkoła podstawowa w Dubiczach Cerkiewnych ul. Parkowa, 17-204 Dubicze Cerkiewne tel./fax 85 685 20 41 Ośrodek Wypoczynkowy Bachmaty (sezonowy), zalew na Orlance 17-204 Dubicze Cerkiewne, Zalew Bachmaty tel. 85 685 20 54, fax 85 685 79 80, gsm. 606 769 992, 604 193 375 www.dubicze-cerkiewne.pl Gruszki Pokoje gościnne „Darz Bor” Gruszki 15, 17-220 Narewka tel. 85 685 81 69, gsm. 608 149 413 www.darz-bor.wizytowka.pl Pokoje gościnne „Ostoja” Gruszki 14, 17-220 Narewka gsm. 608 558 546

Hajnówka Zajazd Jegorow (dawny „Orzechowski”) ul. Piłsudskiego 14, 17-200 Hajnówka tel. 85 682 27 58, gsm. 504 218 560 www.hotel-orzechowski.com.pl Zajazd „Bronuszka” ul. Parkowa 8, 17-200 Hajnówka tel. 85 682 27 58, fax 85 682 23 94 www.hotel-orzechowski.com.pl Dom Nauczyciela ul. Piłsudskiego 6, 17-200 Hajnówka tel./fax 85 682 25 85 Motel „Żubr” ul. Warszawska 71, 17-200 Hajnówka tel./fax 85 683 20 67, gsm. 608 747 758 www.noclegizubr.pl Dom Miłosierdzia Samarytanin (usługi noclegowo-gastronomiczne) ul. 3 Maja 63, 17-200 Hajnówka tel./fax 85 682 61 50, 85 682 23 90 Pensjonat Topiło ul. Topiło 1 a, 17-200 Hajnówka tel./fax 85 685 31 34, gsm. 663 537 267 www.pensjonat-bialowieza.pl Pokoje gościnne w Muzeum Kultury Białoruskiej ul. 3 Maja 42, 17-200 Hajnówka tel. 85 682 28 89 www.muzeumbialoruskie.home.pl Lewkowo Stare Kwatera „Raj pod jabłonią” Lewkowo Stare 2, 17-200 Narewka gsm. 508 243 278 www.rajpodjablonia.pl Narew Zajazd „Pod Akacją” ul. Mickiewicza 105, 17-210 Narew tel. 85 873 34 70, gsm. 681 60 86 www.narew.home.pl Narewka Ośrodek Edukacji Ekologicznej Siemianówka, ul. Szkolna 35, 17-220 Narewka tel. 85 685 70 03, 85 685 71 69, gsm. 501 077 522 www.narewka.pl

Nowa Łuka Klub Carino 2000 ul. Topolowa 15, Nowa Łuka, 17-220 Narewka gsm. 502 265 487

Powiat kolneński Kolno Pensjonat Kozioł ul. Kozioł 2, 18-500 Kolno tel. 86 278 23 17, 86 278 48 58 gsm. 505 134 312, fax 86 278 48 58 www.pensjonatkoziol.pl

Powiat łomżyński Czerwony Bór BAR CZERWONY BÓR Czerwony Bór 23, 18-400 Łomża tel. 86 215 35 98, fax 86 216 31 49 www.gpczerwonybor.pl Jakać Dworna Stacja Paliw „Benzol” nr 7420 Orlen (usługi noclegowe) Jakać Dworna, 18-411 Śniadowo tel./fax 86 473 87 02 Jankowo-Młodzianowo Ośrodek Wypoczynkowy „Energetyk” (sezonowy) Jankowo-Młodzianowo, 18-414 Nowogród tel. 86 217 55 09 Konarzyce Zajazd Amigo ul. Łomżyńska 161, 18-400 Łomża tel./fax 86 215 75 36 Łomża Amadeus ul. Przykoszarowa 16, 18-400 Łomża tel./fax 86 218 11 42 www.amadeus-restauracja.pl Zajazd Ryś Aleja Legionów 152, 18-400 Łomża tel. 86 219 02 41 Bursa Szkolna nr 1 (sezonowy) ul. Kopernika 16, 18-400 Łomża tel. 86 216 51 75 (fax wew. 40) Hotel PKS Al. Piłsudskiego 88, 18-400 Łomża

179

tel. 86 218 82 81, fax 86 218 17 65 www.pks.lomza.pl Motel DUKE’S Al. Legionów 147 g, 18-400 Łomża tel. 86 218 62 88 Motel Fadom ul. Wojska Polskiego 177 a, 18-400 Łomża tel. 86 216 45 44 Hostel MOSiR ul. Zjazd 18, 18-400 Łomża tel. 86 216 34 27 Zajazd Zacisze ul. Wesoła 117, 18-400 Łomża tel. 86 216 30 92 tel./fax 86 216 20 82

tel. 86 219 64 99, fax 86 219 64 99 gsm. 500 096 974 www.kasztelanwiski.pl

Powiat moniecki Dobarz „Dwór Dobarz” Z.G.U. Renata i Dariusz Dworakowscy Dobarz, 19-104 Trzcianne tel. 85 749 26 67 www.dwordobarz.pl Goniądz Hotel „Zbyszko”(Czonek PROT) ul. Św. Rozalii 13, 19-110 Goniądz tel./fax 85 738 03 22, 85 738 00 74 www.zbyszko.com

,,Labirynt” kompleks hotelowo-gastronomiczny ul. Sikorskiego 345, 18-400 Łomża tel./fax 86 216 29 60 www.labirynt-lomza.pl

„Bartlowizna” Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy ul. Nadbiebrzańska 32, 19-110 Goniądz tel. 85 738 06 30 do 32, fax 85 738 06 33 www.biebrza.com.pl

Miastkowo Zajazd „Half” ul. Łomżyńska 69, 18-413 Miastkowo tel. 86 217 48 90

Szkolne Schronisko Młodzieżowe Nr 1 (sezonowe) ul. Różana 1, 19-110 Goniądz tel./fax 85 738 02 10

Nowogród Hotel „Zbyszko” ul. Obrońców Nowogrodu 2, 18-414 Nowogród tel. 86 217 55 18, 86 217 55 96 www.zbyszko.com

Szkolne Schronisko Młodzieżowe Nr 2 „Nad Biebrzą” (sezonowe) Pl. 11 Listopada 37, 19-110 Goniądz tel./fax 85 738 00 23

Schronisko Młodzieżowe przy Zespole Szkół Samorządowych w Nowogrodzie (sezonowe) ul. 11 Listopada 12, 18-404 Nowogród tel. 86 217 55 17 Piątnica Motel „Zacisze” ul. Stawiskowska 51, 18-431 Piątnica k/Łomży tel. 86 219 28 88, 86 219 27 77 fax 86 216 52 53 www.motel-zacisze.com

Pensjonat „Bartek” ul. Nadbiebrzańska 32, 19-110 Goniądz tel. 85 738 06 30 www.biebrza.com.pl Pensjonat „Biebrza–Park–Tour” Łukasz Bielski ul. Szpitalna 3, 19-110 Goniądz gsm. 509 018 182, 513 130 580, tel. 85 716 27 28 www.biebrza-park-tour.pl

Kompleks Gastronomiczno-Hotelowy BELFORT ul. Stawiskowska 32, 18-421 Piątnica tel. 86 215 49 00, fax 86 215 49 01 www.baranowski.pl

Krypno Kościelne Dom Pielgrzyma Krypno Kościelne 29, 19-111 Krypno Kościelne tel./fax 85 716 90 11 www.krypno.bialystok.opoka.org.pl

Wizna Zajazd Kasztelan Wiski ul. Krótka 1, 18-430 Wizna

Mońki Zajazd „Zalesie” ul. Sportowa 1, 19-100 Mońki

180

tel./fax 85 716 25 95 www.zajazdzalesie.pl Szkolne Schronisko Młodzieżowe (sezonowe, dla grup zorganizowanych) ul. Tysiąclecia 15, 19-100 Mońki tel. 85 716 25 24 www.zsmonki.pl Trzcianne Hotel „Dwór Dobarz” tel. 85 749 26 67 www.dwordobarz.pl

Remieńkiń 5, 16-503 Krasnopol tel. 87 565 04 44, gsm. 511 876 662 www.usebastiana.pl Sejny Hotel „Skarpa” ul. Piłsudskiego 13, 16-500 Sejny tel. 87 516 20 65, gsm. 692 790 082 tel./fax 87 516 21 87 www.skarpa.sejny.pl

Powiat sejneński

Hotel w Domu Litewskim w Sejnach ul. 22 Lipca 9, 16-500 Sejny tel/fax 87 516 29 08 www.ltnamai.sejny.pl

Giby Ośrodek Wypoczynkowy Gieret (sezonowy) Giby 111, 16-506 Giby tel. 87 516 57 02, gsm. 609 917 813 www.gieret.com.pl

Zelwa Ośrodek Wędkarski w Zelwie (sezonowy) Zelwa, 16-506 Giby tel. 87 516 50 35, 22 751 35 99, gsm. 603 750 047 www.zelwa.pl

Hołny Mejera Ośrodek Wypoczynkowy Politechniki Białostockiej Hołny Mejera 3 a, 16-500 Sejny tel./fax 87 517 22 08, 85 746 97 72 www.pb.edu.pl

Powiat siemiatycki Drohiczyn Pensjonacik Irena ul. Ciechanowiecka 6, 17-312 Drohiczyn tel. 85 655 70 18 gsm. 509 377 093 www.drohiczyn.pl (w zakładce turystyka)

Zajazd Morena Hołny Mejera 4 A, 16-500 Sejny tel. 87 517 22 38, gsm. 609 395 934 www.zajazdmorena.pl

„Dom na Skarpie” ul. Piłsudskiego 37, 17-312 Drohiczyn gsm. 602 730 883 www.domnaskarpie.zbugiem.org.pl

Kukle Ośrodek Wypoczynkowy KUKLE Kukle 29, 16-506 Giby tel./fax 87 516 50 58, 85 679 36 90 lub 91 gsm. 603 687 345 www.kukle.pl

„Zamkowa” restauracja i Noclegi ul. Kraszewskiego 16 17-312 Drohiczyn gsm. 502 382 731 www.zamkowa-drohiczyn.pl

Mikołajewo Pensjonat „Wigierski” Mikołajewo 22 c, 16-503 Krasnopol tel. 87 562 2104, gsm. 500 088 497 www.wigierski.pl Posejnele Ośrodek Wypoczynkowy Posejnele, 16-506 Giby tel. 87 516 50 16, gsm. 783 781 461 www.posejnele.com.pl Remieńkiń Ośrodek Wypoczynkowy U SEBASTIANA

Mielnik Ośrodek Wypoczynkowy „U Floriana” (sezonowy) ul. Bugowa 10, 17-307 Mielnik tel. 85 657 71 67, 85 657 72 27 www.goksir.mielnik.com.pl Samorządowy Ośrodek Wypoczynkowy (lato) tel. 85 657 71 67 „Panorama” Restauracja i Noclegi ul. Brzeska 67, 17-307 Mielnik tel./fax 85 657 72 76 www.mielnik.pl

181

Siemiatycze Usługi Hotelarskie Helena ul. Kasztanowa 58, 17-300 Siemiatycze tel. 85 655 23 45, gsm. 607 428 276 www.hotelhelena.webpark.pl Zajazd „U Kmicica” ul. 11 Listopada 192, 17-300 Siemiatycze tel. 85 655 24 32 Dom Noclegowy przy Gimnazjum Gminnym ul. Kościuszki 88, 17-300 Siemiatycze tel. 85 655 34 14 (po 16:00) www.ggsiemiatycze.edupage.org Pensjonat Cezar ul. A. Mickiewicza 10, 17-300 Siemiatycze tel. 85 656 40 60, gsm. 606 994 772 www.restauracja-cezar.eu Gościniec „Stary Rynek” pl. Jana Pawła II 41, 17-300 Siemiatycze gsm. 695 186 429 Wólka Nadbużańska Ośrodek Wczasowy „Pod Sosną” (sezonowy) Wólka Nadbużna, 17-300 Siemiatycze tel. 85 655 23 27 (w sezonie), 85 652 28 72 (po sezonie), 85 710 83 94 www.halgen.com.pl

Powiat sokólski Dąbrowa Białostocka Hotel „Na skarpie” ul. Obwodowa 2, 16-200 Dąbrowa Białostocka tel./fax 85 85 712 10 60 Kruglany Zajazd „Sosna” Kruglany 36, 16-123 Kuźnica gsm. 501 764 565, tel./fax 85 722 43 85 www.zajazdsosna.tiu.pl Kruszyniany Dworek Pod Lipami Kruszyniany 51, 16-210 Krynki tel./fax 85 722 75 54 www.dworekpodlipami.pl Krynki Baza noclegowa Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu ul. Grodzieńska 7, 16-120 Krynki tel. 85 722 81 21 www.gok-krynki.tox.pl

182

Szkolne Schronisko Młodzieżowe (sezonowe) Aleja Szkolna 10, 16-120 Krynki tel. 85 722 86 48 Milenkowce Ośrodek Agroturystyki „U Wiecha” (20 miejsc) Milenkowce k. Zalesia, 16-123 Kuźnica tel. 85 749 43 69, gsm. 600 052 018 Różanystok Centrum Pastoralne im. Św. Jana Bosko w Różanymstoku Różanystok , 16-200 Dąbrowa Białostocka tel. 85 712 80 08, 85 712 82 98, gsm. 604 716 351 www.rozanystok.pl Sokółka „Kalinowski” Pokoje Gościnne Kryńska 32, 16-100 Sokółka tel./fax 85 711 41 17, tel. 85 711 37 96 www.kalinowski-hotel.pl VERDE Pokoje Hotelowe ul. Białostocka 200, 16-100 Sokółka tel. 85 711 01 45 www.restauracjaverde.pl Zajazd/Hotel „Bakunówka” ul. Mickiewicza 2, 16-100 Sokółka tel./fax 85 711 27 93 www.zajazd.sokolka.com Ośrodek Wczasowy „Nad Zalewem” ul. Wodna 20, 16-100 Sokółka tel. 85 711 25 67, gsm. 513 131 975 www.osir.sokolka.pl

Powiat suwalski Bakałarzewo Uroczysko Sumowo – A.Jankowska-Bełbot ul. Jeziorna 18, 16-423 Bakałarzewo tel. 87 735 53 08, gsm. 505 142 240 www.rospuda.info.pl Becejły Szkolne Schronisko Młodzieżowe przy Szkole Podstawowej w Becejłach (sezonowe) Becejły 7, 16-411 Szypliszki tel. 87 568 10 76 www.szkolabecejly.republika.pl Błaskowizna „Gościniec Hańcza” Błaskowizna 3a, 16-404 Jeleniewo gsm. 607 703 673, 501 370 889 www.bazahancza.pl

Burdeniszki Pokoje gościnne DOWCIEŃ Burdeniszki 21, 16-402 Suwałki tel. 87 563 71 17 www.suwalki.com/dowcien

Leszczewek CAMP LESZCZ Leszczewek 26, 16-402 Suwałki gsm. 603 599 959, 607 885 707 www.campleszcz.pl

Czajewszczyzna Gościniec ZAMKOWA GÓRA Czajewszczyzna 8, 16-404 Jeleniewo tel. 87 569 17 60, gsm. 608 473 488 www.zamkowagora.osti.pl

„Siedlisko Leszczewek” J.Dzienisiewicz gsm. 503 323 082, tel. 87 563 7737, www.siedliskoleszczewek.pl

Gawrych Ruda Młodzieżowy Ośrodek Edukacyjno-Wypoczynkowy „Zatoka Uklei” Gawrych Ruda k. Suwałk, 16-402 Suwałki tel. 87 563 93 12, tel./fax 87 563 94 70 www.gawrychruda.pl Kompleks Turystyczny „U Jawora” Gawrych Ruda 40, 16-402 Suwałki tel. 87 563 93 36, gsm. 691 727 905 www.ujawora.pl Dąbrówka Kompleks Turystyczny „Dąbrówka” W. Szostakowski Dąbrówka 10 tel.87 563 09 78, gsm. 501 269 888, www.dabrowka.suwalki.pl Jaczno Gościniec JACZNO Jaczno 3, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 35 90, tel./fax 87 568 35 91 gsm. 785 80 78 47 www.jaczno.pl Jeleniewo Ośrodek Wypoczynkowy „Alton” ul. Suwalska 38, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 30 94, gsm. 665 00 19 53 www.suwalszczyzna-wypoczynek.suw.pl Kłajpedka Agropensjonat „Siedlisko Klangor” Kłajpedka 7, 16-407 Wiżajny gsm. 609 485 607 www.klangor.pl Lipniak Pokoje gościnne przy Ośrodku Wsparcia Lipnik 3, 16-402 Suwałki tel. 87 562 10 02, fax 87 569 01 37 gsm. 512 194 590 www.lipniak.net

Leszczewo Dworek „AURA” Leszczewo 27, 16-404 Jeleniewo tel./fax 87 568 33 27, gsm. 791 454 535 www.aura.suwalszczyzna.net Malesowizna-Turtul „Zielona Szkoła w Turtulu” – Suwalski Park Krajobrazowy Malesowizna-Turtul, 16-404 Jeleniewo tel./fax 87 569 76 36, tel. 87 569 18 01 www.spk.org.pl Suwalski Park Krajobrazowy Malesowizna-Turtul, 16-404 Jeleniewo tel./fax 87 569 76 36, tel. 87 569 18 01 www.spk.org.pl Mierkinie Dom gościnny nad J. Hańcza Mierkinie 7, 16-407 Wiżajny tel. 87 568 84 80, 87 566 63 89 gsm. 608 508 716 www.jeziorohancza.pl Gościniec DWORCZYSKO nad J. Hańcza Mierkinie 9, 16-407 Wiżajny tel. 87 562 17 08, gsm. 512 299 425 www.hancza.com.pl Nowa Wieś Integracyjne Centrum Wypoczynku, Edukacji i Rehabilitacji „Maniówka” (ośrodek także dla niepełnosprawnych) Nowa Wieś 9, 16-402 Suwałki tel. 87 565 63 55, 87 566 58 72 (SIRT) www.suwalki-turystyka.info.pl Płociczno-Tartak Zespół Turystyczny przy Wigierskiej Kolei Wąskotorowej (Pensjonat Hossa-Wigry) Płociczno-Tartak 40, 16-402 Suwałki tel./fax 87 563 92 63 gsm. 603 165 390 www.augustowska.pl

183

Przystajne Pensjonat Agroturystyczny DOM z WIEŻĄ Przystajne 1A, 16-427 Przerośl tel. 87 569 65 36, gsm. 509 296 788 www.przystajne.suwalszczyzna.net Rospuda Agroturystyka Rospuda Rospuda 10, 16-424 Filipów tel. 87 569 60 73, gsm. 504 528 362 www.rospuda.com.pl Rowele Gościnna Zagroda „Na Cisowym Wzgórzu” Rowele 35, 16-406 Rutka Tartak gsm. 600 831 134, 698 342 811 www.cisowewzgorze.pl Rutka Gościniec GŁAZOWISKO Rutka 13, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 35 57, gsm. 608 504 088 www.glazowisko.ol.pl Sidory Gospodarstwo Agroturystyczne LEŚNA DOLINA Sidory 14, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 31 48, gsm. 501 345 982 www.nocleg.suwalszczyzna.com.pl/lesnadolina www.sidory14.suwalszczyzna.org

Pokoje Gościnne „Łukowy Kąt” Stary Folwark 44, 16-402 Suwałki tel. 87 563 77 89, gsm. 693 705 487 www.wigry.info Pensjonat „Nad Wigrami” Stary Folwark 71, 16-402 Suwałki tel./fax 87 563 75 46 gsm. 602 465 412, 697 352 511 www.nadwigrami.com Suwałki Hotel „Suwalszczyzna” ul. Noniewicza 71 A, 16-400 Suwałki tel. 87 566 59 22, 87 565 19 29, 87 565 19 36 fax 87 565 19 00 www.hotelsuwalszczyzna.pl Miejsca noclegowe PKS w Suwałkach S.A ul. Wojska Polskiego 100, 16-400 Suwałki tel. 87 566 52 41 w. 344, gsm. 503 675 099 Obiekt Noclegowy„Hańcza” ul. Wojska Polskiego 2, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 66 33, 87 566 66 44 www.hotelhancza.com Usługi Hotelowe „Wigry” ul. Zarzecze 26, 16-400 Suwałki tel. 87 566 72 20, 87 566 32 82 www.osir.suwalki.pl

Szeszupka Agata i Krzysztof Boksz tel. 87 568 30 31, gsm.510 091 205 www.suwalszczyznaszeszupka.cba.pl

Zajazd „Private” ul. Polna 9, 16-400 Suwałki tel. 87 566 53 62, 87 563 23 35, gsm. 502 644 599 fax 87 563 23 36 www.private.firmy.suwalki.pl

Stary Folwark Ośrodek Wypoczynkowo-Żeglarski OSiR Suwałki 16-412 Stary Folwark gsm. 602 230 106 www.osir.suwalki.pl

Zajazd „Cowboy” ul. Wojska Polskiego 77, 16-400 Suwałki tel. 87 565 12 30, fax 87 565 39 60 www.cowboy.noclegiw.pl

Obiekt hotelarsko-gastronomiczny „Holiday” Stary Folwark 106, 16-402 Suwałki tel. 87 563 71 20, gsm. 605 665 525 tel./fax 87 563 71 10 www.hotel-holiday.pl Dom Gościnny AZYL Stary Folwark 19, 16-402 Suwałki tel. 87 563 77 22, gsm. 604 179 877 www.azyl-wigry.com

184

Bursa Szkolna (całoroczna) ul. Szkolna 2, 16-400 Suwałki tel./fax 87 566 31 29 www.bursa.suwalki.pl Szelment Centrum Konferencyjno-Wypoczynkowe „Szelment” Szelment 1, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 32 71, gsm. 606 414 166 tel./fax 87 568 34 00 www.szelment.pl

Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji Szelment Szelment 2, 16-404 Jeleniewo tel./fax 87 568 30 07 www.wosir.home.pl Szurpiły Agropensjonat AGA - A. Kulbacka Szurpiły 27, 16-404 Jeleniewo gsm. 513 012 180, 600 474 981 www.szurpily.com.pl Szypliszki Motel „Malibu” Kościuszki 1, 16-411 Szypliszki tel. 87 568 10 82, gsm. 602 105 443 www.malibu.noclegiw.pl ComfortExpress-Szypliszki ul. Suwalska 19, 16-411 Szypliszki tel. 87 568 15 25 www.szypliszki.comfortexpress.pl Udziejek Gościniec DRUMLIN Udziejek 11a, 16-404 Jeleniewo tel. 87 568 32 86, gsm. 796 530 476 www.drumlin.pl Użmauda Gościniec UŻMAUDA Użmauda 5, 16-407 Wiżajny tel. 87 568 81 86, gsm. 607 559 015 www.uzmauda.suwalki.pl Wigry Leśniczówki Wigierskiego Parku Narodowego www.wigry.win.pl Wiżajny Ostoja Wiżajny Wiżajny 27, 16-407 Wiżajny tel. 87 568 81 05, gsm. 694 127 162 www.lanczkowscy.suwalszczyzna.net Leśniczówki Wigierskiego Parku Narodowego: Lipniak, Gawarzec, Leszczewek, Bryzgiel, Królówek, Mikołajewo, Maćkowa Ruda i pokoje gościnne w Krzywem (siedziba WPN) www.wigry.win.pl Zielone Drugie Dom Gościnny WOLENINOWO Zielone Drugie 20, 16-402 Suwałki tel. 87 563 80 40, gsm. 602 581 542, 604 933 150 www.woleninowo.suwalszczyzna.net

Powiat wysokomazowiecki Brzóski Gromki Zajazd Dankoss Brzóski Gromki 18, 18-200 Wysokie Mazowieckie tel. 86 275 03 14 www.dankoss.pl Ciechanowiec Noclegi – Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka ul. Pałacowa 5, 18-230 Ciechanowiec tel. 86 277 13 28 www.muzeumrolnictwa.pl „Jagoda” - Restauracja i Noclegi ul. Wojska Polskiego 23, 18-230 Ciechanowiec tel. 86 277 22 15, gsm. 608 205 063 www.jagoda.info.pl Restauracja & Pokoje Gościnne „Szczęsny” ul. Wierzbowa 17, 18-230 Ciechanowiec tel. 86 277 39 81, gsm. 509 549 199 www.szczesny.info.pl Miejsca noclegowe „Szczęsny” ul. Mickiewicza 2, 18-230 Ciechanowiec tel. 86 277 39 81, gsm. 600 332 817 www.szczesny.info.pl Hodyszewo Dom Rekolekcyjny Pallotynów Prowincji Chrystusa Króla Hodyszewo, Platonoffa 40, 18-212 Nowe Piekuty tel. 86 476 18 40 www.osrodek-ojczyzna.pl Szepietowo Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy PODR 18-210 Szepietowo tel. 86 275 89 30, fax 86 275 89 20 www.odr.zetobi.com.pl Wysokie Mazowieckie „Gutland” kompleks gastronomiczno hotelowy, Pizza Club „Pepperoni” ul. 1 Maja 22, 18-200 Wysokie Mazowieckie tel. 86 275 45 40, 86 275 20 83 www.gutland.pl

Powiat zambrowski Zambrów Dom Noclegowy, PUB AMADER - Brulińska Jolanta ul. Kościuszki 24, 18-300 Zambrów

185

tel. 86 271 21 39, gsm. 505 003 767 www.pubamader.zambrow.org Bursa Szkolna Nr 1 w Zambrowie (całoroczna) ul. Obwodowa 2, 18-300 Zambrów tel./fax 86 271 26 34

KOMUNIKACJA Telefony informacyjne

PKP

Informacja kolejowa 22 19 436, 42 19 436 lub 42 19 575, 0 801 022 007 Informacja krajowa: 703 402 802 (koszt 2.58,-) Grajewo 86 272 35 85 Łapy 85 715 63 92 Sokółka 85 711 22 21 Suwałki 87 565 32 35 Szepietowo 86 476 02 99, 275 18 22

PKS Augustów 87 643 36 49 Białystok 85 744 41 24, infor. krajowe: +48 19 316 Bielsk Podlaski 85 730 91 54 Ciechanowiec 86 277 10 16 Grajewo 86 272 25 01 Kolno 86 278 23 55 Łomża 86 218 55 54 Mońki 85 716 25 21 Siemiatycze 85 655 22 04 Sokółka 85 711 25 26 Suwałki 87 566 27 63 Wysokie Mazowieckie 86 275 21 44 Zambrów 86 271 31 97

TAXI Augustów Taxi 87 643 37 20 Mini-taxi 87 643 26 55 Radio-taxi 87 643 40 08 Radio-taxi plus 87 643 15 15 Super-taxi 87 643 28 28 Białystok Stowarzyszenie Taksówkarzy Ziemi Białostockiej „Hallo Taxi” tel. 85 732 90 90 Komfort Radio Taxi tel. 85 744 44 44 0 800 111 111 Miejskie Przedsiębiorstwo Taksówkowe Super Taxi Sp. z o.o. 19191 , tel. 85 191 91, 0 800 509 191, gsm. 509 099 191 Radio Taxi Kolor tel. 0 800 222 222, 85 9622 Radio Taxi 196 27, tel. 85 196 27, 85 732 90 90

186

gsm. 510 296 277, 0 800 444 444 Radio Taxi Wersal, tel. 85 196 61, 85 742 11 11 Sezam Taxi, Stowarzyszenie Taksówkarzy 9628, 85 661 61 61, 85 196 28 Express Taxi 7414141, tel. 85 741 41 41 Stowarzyszenie Niezależnych Kierowców O.K. TAXI tel. 85 96 26, 0 800 400 400 WO-TAX tel. 85 675 09 80 COOLtura Tax tel. 85 746 46 46, 196 66 Grajewo Postój Taxi, gsm. 691 244 188, 604 247 715 tel. 86 272 27 37 Hajnówka Postój Taxi tel. 85 682 28 77, 85 682 25 67 Łomża Radio Taxi Łomża tel. 86 218 10 26, 86 96 21 Radio-Taxi Bis tel. 86 216 97 97 Mońki Postój Taxi tel. 85 716 25 36 Siemiatycze Postój Taxi tel. 85 655 26 08, 85 655 39 89 Sokółka Super Taxi, gsm. 723 511 109 Kisiel M. Postój taxi, tel. 85 711 82 02 Pietrasz M. Postój taxi tel. 85 711 21 66 Suwałki EuroTaxi tel. 87 19662, 87 565 66 66, Tele-Taxi tel. 87 19624, 87 567 67 16 Super Radio Hańcza tel. 87 19664, 800 333 333 Radio Taxi Wigry tel. 87 19625, 87 565 55 55 Express Taxi tel. 87 19623

WYPOŻYCZALNIE SAMOCHODÓW Augustów Milewski Robert. Autohandel ul. Norwida 6, 16-300 Augustów gsm. 507 12 19 98, tel. 87 644 61 38 Białystok AAPLUS Auto wypożyczalnia ul. Ogrodniczki 45 A, 15-763 Białystok tel. 85 661 18 30, gsm. 601 827 788 www.autowypozyczalnia-bialystok.pl Samochody osobowe, busy ACM Adam Grygoruk ul. Sikorskiego 26/16, 15-667 Białystok

gsm. 695 736 101, 695 736 102 www.acm-wypozyczalnia.pl Samochody osobowe i dostawcze marki Ford

Fox, K.Karpiński ul. Skłodowskiej-Curie 14, 16-400 Suwałki tel. 889 181 912

AUTO HOBBY Sp. z o.o. ul. Wojsk Ochrony Pogranicza 15, 15-381 Białystok tel. 85 744 16 52, fax 85 744 16 47 www.autohobby.com.pl Samochodów osobowe i dostawcze

Zambrów Moto-Lak, wypożyczalnia samochodów. Wojtaś Z. ul. Mazowiecka 33, 18-300 Zambrów tel. 86 271 30 70, gsm. 603 389 893 www.moto-lak.pl

Halcare Wynajem samochodów ul. Kmicica 9, 15-562 Białystok tel. 85 745 32 54 Samochody osobowe

POMOC DROGOWA

Luna rent a car ul. Bacieczki 24, 15-685 Białystok gsm. 608 36 88 88 www.lunaauto.pl Samochody osobowe, dostawcze, busy Wypożyczalnia samochodów ul. Upalna 88, 15-669 Białystok gsm. 603 508 478 Samochody osobowe Panek S.A. Sieć wypożyczalni samochodów ul. Scaleniowa 25, 15-780 Białystok gsm. 665 800 000, 509 811 211 www.panek.eu Bielsk Podlaski Autotrans. Pomoc drogowa, wypożyczalnia samochodów Al. Piłsudskiego 59, 17-100 Bielsk Podlaski gsm. 606 81 92 11 Łomża Auto Handel Dikon ul. Sikorskiego 225, 18-400 Łomża tel./fax 86 216 58 98, gsm. 602 133 668 Samochody osobowe. Caro. Wypożyczalnia Samochodów Osobowych ul. Łąkowa 23 b, 18-400 Łomża tel. 86 216 32 42, gsm. 604 43 08 89 Mońki Moniek. Danowski T. ul. Tysiąclecia 31, 19-101 Mońki tel. 503 08 86 10 Suwałki Wypożyczalnia samochodów ul. Kościuszki 78, 16-400 Suwałki tel. 87 565 53 88, 791 897 274

Białystok Assistance 24 H ul. Ustronna 50, 15-161 Białystok tel. 85 676 49 99, gsm. 600 550 600 Parking strzeżony 24 h. „TRANS-HOL” 24H ul. Wesoła 21/30, 15-307 Białystok gsm. 601 982 715, 601 982 716 Holowanie samochodów osobowych i dostawczych. Bielsk Podlaski Autotrans Leszek Perkowski ul. Piłsudskiego 59, 17-100 Bielsk Podlaski tel./fax 85 730 88 83, gsm. 606 819 211 Parking strzeżony, usługi transportowe. Brańsk Auto-Full. Autoholowanie, pomoc drogowa części zamienne ul. Kościuszki 16, 17-120 Brańsk gsm. 604 17 45 48 Ciechanowiec Auto Pomoc-Holowanie, Transport Osób i Bagażu ul. Czyżewska 2, 18-230 Ciechanowiec tel. 86 277 39 99 Długobórz Drugi Pomoc Drogowa, Osobowe, ciężarowe 18-300 Zambrów tel. 86 194 44, 86 271 27 36, gsm. 602 785 915 fax 86 276 10 96 www.rytelewski.pl Grajewo Pomoc Drogowa, Płoszkiewicz, osobowe, dostawcze ul. Kopernika 55, 19-200 Grajewo tel. 86 272 24 54, gsm. 602 505 623 Assistance 24 h.

187

Kosinski Wojciech. Pomoc drogowa i wulkanizacja ul. Kopernika 20, 19-200 Grajewo gsm. 501 26 37 15

Zambrów Autopomoc ul.Ostrowska 1,18-300 Zambrów gsm. 602 39 32 29

Hajnówka Euroserwis. Pomoc drogowa ul. Łabędzia 21, 17-200 Hajnówka tel. 507 55 73 52

Numery alarmowe w Polsce

Skiepko Wacław. Pomoc drogowa ul. Gęsia 6, 17-200 Hajnówka tel. 85 684 46 76 Łomża Pomoc drogowa Chojnowski ul. Stacha Konwy 19, 18-400 Łomża tel. 86 216 60 60, gsm. 602 790 248 www.pomocdrogowa.4lomza.pl Usługi transportowe, parking strzeżony 24H Pomoc drogowa Dobrowolski ul. Rybaki 6,18-400 Łomża tel. 86 218 88 66, 86 96 37 (ogólnopolski) gsm. 502 263 962 www.pomocdrogowa.lomza.pl Holowanie osobowe, dostawcze, TIR Wróblewski Remigiusz. Pomoc drogowa ul. Żabia 11, 18-400 Łomża tel. 86 216 03 41 Siemiatycze Jankowski Marian. Autoholowanie ul. 11 Listopada 62, 17-300 Siemiatycze gsm. 608 80 00 61 Sokółka Darek. Pomoc drogowa. Repucha D. os. Centrum 14 lok. 20, 16-100 Sokółka gsm. 502 81 24 50 Suwałki Pomoc drogowa ul. Sikorskiego 6, 16-400 Suwałki gsm. 505 77 92 72 www.pomocdrogowa.tk Całodobowa dla aut osobowych i dostawczych Autopomoc ul. Reja 57, 16-400 Suwałki tel. 87 567 40 70 Parking, całodobowa

188

112 z dowolnego telefonu komórkowego Policja: 997 Straż Pożarna: 998 Pogotowie ratunkowe: 999