Ι ΔΙ ΟΚΤΗΤHΣ ΣύνδεσμοςΜι κρασι ατ ών ΝέαςΦι λαδέλφει ας-ΝέαςΧαλκηδόνας ΟΙΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙ ΔΕΣ
ΧρυσόστομοςΣμύρνης Το 1910 ο Χρυσόστ ομος μετ ετ έθη στ η Σμύρνη,ως Μητ ροπολί τ ης Σμύρνης.Στ ηθέσηαυτ ήπαρέμει νεολόκληρητ ηδύσκοληπερί οδοτ ων Βαλκανι κών Πολέμων, τ ης Μι κρασι ατ ι κής Εκστ ρατ εί ας και τ ης Μι κρασι ατ ι κήςΚατ αστ ροφής,μη δεχόμενοςμάλι στ α να αποχωρήσει από τ ηνπόλη καινα εγκατ αλεί ψειτ ο ποί μνι ότ ου,ότ ανκατ έρρεετ ο μέτ ωπο.Συνελήφθηαπότ ουςΤούρκουςκαιβρήκεμαρτ υρι κόθάνατ ο στ ι ς27Αυγούστ ου1922. Η ΟρθόδοξηΕκκλησί ατ ονανακήρυξεΆγι οκαιΕθνομάρτ υρα.H μνήμη τ ου«Αγί ουΧρυσοστ όμουΣμύρνηςκαιτ ωνσυναυτ ώ Αγί ωνΑρχι ερέων Γρηγορί ουΚυδωνι ών,Αμβροσί ουΜοσχονησί ων,Προκοπί ουΙ κονί ου, Ευθυμί ου Ζήλων καθώς και τ ων κληρι κών και λαϊ κών που σφαγι άσθηκαν κατ άτ η Μι κρασι ατ ι κή Κατ αστ ροφή» εορτ άζετ αιτ ην Κυρι ακήπροτ ηςΥψώσεωςτ ουΤι μί ουΣτ αυρού.
ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣΠΑΤΡΙ ΔΕΣ-Ημερολόγι ο2014 ΣυνδέσμουΜι κρασι ατ ώνΝ.Φι λαδέλφει ας–Ν.Χαλκηδόνας
Κυκλοφορεί Κυκλοφόρησετ ο ημερολόγι ο2014 τ ουΣυνδέσμουμεθέμα: «ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙ ΔΕΣ–ΣΠΑΝΙ ΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙ ΕΣ» Θατ οβρεί τ εστ αγραφεί α τ ουΣυνδέσμου στ ητ ι μή τ ων5ευρώ.
ΕΚΔΙ ΔΕΤΑΙΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙ Α ΤΩΝ ΕκδόσεωνΠερί πλους ΓΕΝΙ ΚΗ ΕΠΙ ΜΕΛΕΙ Α Χρήστ οςΤρι αντ αφύλλου ΑΡΧΙ ΣΥΝΤΑΞΙ Α ΝάνσυΛάλη ΥΠΕΥΘΥΝΟΣΠΕΡΙ ΟΔΙ ΚΟΥ Φώτ ηςΚότ τ ας ΣΥΝΤΑΚΤΙ ΚΗ ΕΠΙ ΤΡΟΠΗ ΧαράΚαμπέρη Ζαφει ρούλαΚορυτ σά ΈλεναΚάπαλου-Μητ ροπούλου Ι ουλί α-Φανουρί αΧι ωτ άκη ΥΠ.ΔΙ ΑΦΗΜΙ ΣΗΣ Σωτ ήρηςΚοσκολέτ ος ΝάνσυΛάλη Σοφί αΑλεφραγκή Χρήστ οςΤρι αντ αφύλλου ΕΠΙ ΚΟΙ ΝΩΝΙ Α:mi kr asi at es. nf @gmai l . com ΔΙ ΟΙ ΚΗΤΙ ΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙ Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Χρήστ οςΤρι αντ αφύλλου ΑΝΤΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Σωτ ήρηςΚοσκολέτ ος ΓΕΝΙ ΚΟΣΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ:Κων/ ναΜυλωνά ΤΑΜΙ ΑΣ: Αρετ ήΠαπαδοπούλου ΥΠ.ΔΗΜ.ΣΧΕΣΕΩΝ: ΝάνσυΛάλη ΥΠ.ΘΕΑΤΡΟΥ: Κλει ώ Κόντ ου MΕΛΟΣ: Χρήστ οςΚοπελούσος ΜΕΛΟΣ: Γι άννηςΤομπούλογλου
ΓΡΑΦΕΙ O ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ Κοι μ.Θεοτ όκου29-ΝέαΦι λαδέλφει α τ ηλ:2102516175 ΩΡΕΣΛΕΙ ΤΟΥΡΓΙ ΑΣΓΡΑΦΕΙ ΟΥ: ΔΕΥΤΕΡΑ -ΤΡΙ ΤΗ -ΤΕΤΑΡΤΗ -ΠΕΜΠΤΗ 11: 00-13: 00 ΣΤΟ FACEBOOK: ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΜΙ ΚΡΑΣΙ ΑΤΩΝ ΦΙ ΛΑΔΕΛΦΕΙ ΑΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΑΣ ' ' ΟΙΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙ ΔΕΣ' ' ΔΩΡΕΑΝ ΔΙ ΑΝΟΜΗ
ΕΞΩΦΥΛΛΟ Εγώ ` λεγανασ’αγαπώ Γι ωργί τ σαμου κανεί ςναμηντ οξ έρει τ ώρατ ομάθανεοιδι κοίΓι ωργί τ σαμου τ ομάθανεκιοιξ ένοι ΈλαΓι ούλαΓι ούλαέλαπάρεμε άνοι ξ ετ ι ςδυοαγκάλεςμέσαβάλεμε
Βουρλι ωτ ί να ΗΠΑΝΑΓΙ Α ΑΠΟΤΑΒΟΥΡΛΑ
Τογι ασεμίστ ηνπόρτ ασουΓι ωργί τ σαμου άνθι σεκαιθαδέσει τ ’αγγελι κόσουτ οκορμίΓι ωργί τ σαμου στ αχέρι αστ αχέρι αμουθαπέσει ΈλαΓι ούλαΓι ούλαέλαπάρεμε άνοι ξ ετ ι ςδυοαγκάλεςμέσαβάλεμε
ΓράφειοΧρήστ οςΤρι αντ αφύλλου
ΠΩΣΠΕΡΝΟΥΣΑΝ ΟΙΜΙ ΚΡΑΣΙ ΑΤΕΣ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙ ΡΙ Καλοκαί ρι ,κιεπει δήδενπρέπειναθυμόμαστ εμόνοτ α άσχημα,ας θυμηθούμε κάποι α πράγματ α γι ατ ο πώς ζ ούσανστ ηΣμύρνηαυτ ούςτ ουςζεστ ούςμήνες. Γι ατ η Σμύρνη μόνο μι λά αυτ όςπου θα μαςαφηγηθεί σήμερα,αλλά καιστ ι ςάλλεςπόλει ςτ ωνπαραλί ωντ ης Μι κράς Ασί ας κάπως έτ σι ζ ούσαν οι έλληνες τ ο καλοκαί ρι . Αφηγητ ήςμαςεί ναιοΓι ώργοςΘ.Κατ ραμόπουλος,μέσα από τ ο βι βλί ο τ ου «Πώς να σε ξεχάσω Σμύρνη αγαπημένη», Εκδόσει ς Ωκεανί δα. Δεν γνωρί ζ ουμε βέβαι α αν θα συμφωνήσειμαζίτ ου η κ.Ρεπούση,η οποί α σημει ωτ έον πρόσφατ α πήρε πληρωμένη απάντ ηση γι ατ ο «συνωστ ι σμό» τ ης από τ ην πρώην πρύτ ανη τ ηςΣορβόννηςκ.ΕλένηΑρβελέρ,που όπως θαθυμάστ ετ ηνεί χαμεαπολαύσειότ αν,καλεσμένηαπό τ ον Σύνδεσμό μας,εί χε μι λήσειγι ατ ην Ι στ ορί ατ ης Φι λαδέλφει αςτ ηςΜι κράςΑσί ας στ οχώροτ ουΠΠΙ ΕΔ. Εί πελοι πόνηκ.Αρβελέρστ ονΓι ώργοΠαπαδάκηστ ον Ant enna: «Αν συνέβη μι α πτώση μετά την Άλωση της Κωνσταντι νούπολης το 1453, αυτή ήταν η καταστροφή της Σμύρνης!Εί ναιδυνατόν αυτό να χαρακτηρί ζεται συνωστι σμός; Αστεί α πράγματα. Νομί ζ ω ότιη κυρί α Ρεπούση μπέρδεψετην Ι στορί α μετηνΙ δεολογί α». Καιτ ώρααςαπολαύσουμετ ι ςθερι νέςαναμνήσει ςτ ουΓ. Κατ ραμόπουλου: «Στ α εξοχι κά σπί τ ι α,τ α οποί α ήσαν εκατ έρωθεν τ ου κόλπου τ ης Σμύρνης, δηλαδή Καρατ άσι , Καραντ ί να, Γκι οστ επέκαιΚοκαρι αλί ,καιαπότ ηνάλληπλευράΑγί α Τρι άδα,Πετ ρωτ ά,Αλάμπεη,Κορδελι ό,τ α σπί τ ι α,τ α οποί α ήσανστ ηνπαραλί α,εί χανκαιδι κέςτ ουςμι κρές εξέδρες με μί α μι κρή καμπί να γι α να μπορούν να κάνουνμπάνι ο.Στ ηΣμύρνηήτ ανπολύδι αδεδομένοτ ο κολύμπι . Από μι κρά παι δι ά μας πηγαί νανε και κολυμπούσαμε. Στ ην κυρί ως πόλη τ ης Σμύρνης δεν υπήρχαν φυσι κά τ έτ οι ες καμπί νες, αλλά υπήρχαν Δημόσι α Λουτ ρά,τ α οποί α ήσαν επί σης χωρι στ ά γι α τ ουςάντ ρες,χωρι στ άγι ατ ι ςγυναί κες.Οιγυναί κεςεί χαν έναεί δοςπι σί ναςεσωτ ερι κής,στ ηνοποί ακολυμπούσαν οικοπέλεςκαιοιμητ έρες.Οιάντ ρεςανοι γόντ ουσανκαι λί γοέξω απότ αμπάνι ακαικολυμπούσαν. Θυμάμαι ,ότ ανεπρόκει τ οηαδελφήμουναετ οι μαστ είνα πάειγι α μπάνι ο,έγι νε ολόκληρη ι εροτ ελεστ ί α ει ςτ ο σπί τ ι ,δι ότ ιέτ οι μα μαγι ό μετ ονσημερι νό τ ύπο φυσι κά δενυπήρχαν. Έπρεπεναέρθειημοδί στ ρα,δι ότ ιτ ομαγι όέπρεπενα εί ναιπολύ συμμαζεμένο καιηθι κό,καιγι 'αυτ ό κάνανε πρόβα,καιεγώ ήμουνα μι κρός καιπαρακολουθούσα τ ηνπρόβα.Τομαγι όέγι νεαπόμαύροσατ ένκαιέπρεπε να δεθείοπωσδήποτ ε κάτ ω από τ ο γόνατ ο.Δηλαδή φαι νότ αν μόνο η γάμπα,καιαπό πάνω έπρεπε να κλει στ εί έως τ ο λαι μό, και στ α μπράτ σα έως τ ον αγκώνα.Θυμάμαιτ ομαγι όαυτ όήτ αναπόμαύροσατ έν καιήτ ανγαρνι ρι σμένομεί δι οκί τ ρι νούφασμα. Αυτ άτ α Δημόσι α Λουτ ρά ήσαν ει ςτ ο δεξι ό άκρο τ ης προκυμαί ας τ ης Σμύρνης καιελέγοντ ο «τ ου Ντ ι σού», καιλέγαμεπάμεστ ουΝτ ι σούτ αμπάνι α.Η μεγάληαυτ ή εξέδρα, που ει σχωρούσε βαθι άμέσα στ η θάλασσα, εχωρί ζετ οσεδύοδι αφορετ ι κέςεγκατ αστ άσει ς.Αρι στ ερά ήτ ανγι ατ ι ςγυναί κεςκαιδεξι άγι ατ ουςάντ ρες,μεέναν εξώστ η ενδι άμεσα να χωρί ζει αυτ ές τ ι ς δύο εγκατ αστ άσει ς.Ει ςτ ην άκρη αυτ ήτ ου εξώστ η ήτ αν πάντ οτ ε ένας φρουρός εφοδι ασμένος με πέτ ρες και ότ ανκάποι οςαπό τ ουςκολυμβητ έςάντ ρες επλησί αζε προς τ ο γυναι κεί οτ μήμα,τ ον πετ ροβολούσε καιτ ον
απομάκρυνε.Αλλά τ α περι σσότ ερα μπάνι α εγένοντ ο στ α χωρι ά, δι ότ ι εκτ ός από τ ι ςι δι ωτ ι κές εξέδρες υπήρχαν καιΔημόσι α Λουτ ρά. Υπήρχαν επί σης και πολλέςι δι ωτ ι κέςβάρκεςστ ηνπαραλί ατ ηςΣμύρνηςκαι οιπι οκαλοίκολυμβητ ές-μετ αξύαυτ ώνήμουνκαιεγώ παί ρναμετ η βάρκα,βγαί ναμεανοι χτ ά στ ον κόλπο και κολυμπούσαμε στ αβαθι ά. Πολύς κό σμος μάλι στ α πήγαι νεκαιέκανεμπάνι α προς τ ο Κορδελι ό,δι ότ ιτ α νεράεκείήσανπολύπι οκαθαρά. Μέσα στ ον κόλπο τ ης Σμύρνης,κοντ ά στ ην παραλί α, ήτ αν άσχημα να κάνουμεμπάνι ο,δι ότ ιη Σμύρνη εί χε αποχέτ ευση από τ ότ ε. Υπήρχαν πολλά τ ρεχούμενα υπόγει α νερά καιαυτ ό δι ευκόλυνε τ ην εγκατ άστ αση αποχετ εύσεως. Όλες αυτ ές οι ακαθαρσί ες φυσι κά εχύνοντ ο ει ς τ ον κόλπο και πολλές φορές, ότ αν φυσούσε μπάτ ης, εί χαμε μί α άσχημη μυρουδι ά. Φαντ αστ εί τ ε,αυτ όλέγαμεότ ανηΣμύρνηεί χετ ότ επερί τ ους500. 000κατ οί κους. Σήμερα, εάνεξακολουθείο ί δι οςτ ρόποςαποχετ εύσεως ( λένε ότ ιηΣμύρνη έχειτ ώρα 4. 000. 000 κατ οί κους) ,ο κόλποςθαέχειμολυνθείκαιθαέχεικατ αστ ραφεί ,δι ότ ι στ ην εποχή μας ο κόλπος έδι νεωραι ότ ατ α ψάρι α και προπαντ όςτ ι ςφημι σμένεςτ σι πούρεςκαιλαυράκι α. Πι ο πρι ν μι λήσαμε γι ατ α ωραί α καφενεί α που ήσαν κατ άμήκοςτ ηςπαραλί αςτ ηςΣμύρνης,μετ ι ςμουσι κές καιμετ ουςωραί ουςανθρώπουςτ ηςΣμύρνης,μετ άτ ην κούραση τ ης ημερήσι ας δουλει άς,να πηγαί νουν να δι ασκεδάσουν.Καιοιμεζέδες που προσέφεραν αυτ ά ήσαντ όσοάφθονοι ,ώστ εανέφτ ανεκανεί ςσεδεύτ ερο ήανέφτ ανεκαισετ ρί τ οποτ ό,ήτ αναδύνατ οπλέοννα φάειγι αβραδι νόφαγητ ό.
Ένα από τ α πι ο φημι σμένα καφενεί ατ ηςΣμύρνης,τ ο οποί οπρι νανέφεραωςτ ουΚλωναρί δη,ήτ αντ ο«Καφέ Φώτ η».Εκείοιμεζέδεςτ ουήσανονομαστ οίθαλασσι νά, στ ρεί δι α, κυδώνι α,μύδι ααχνι στ ά,μπαρμπουνάκι αμι κρά τ ηγανητ ά,συκωτ άκιτ ηγανητ ό,φασόλι α καιατ ελεί ωτ οι , άπει ροι μεζέδες πι κάντ ι κοι , οι οποί οι τ ώρα μου δι αφεύγουν. Οι Σμυρνι οί ήσαν καλοφαγάδες, και ένας τ έτ οι ος καλοφαγάςήτ ανκαιοθεί οςμουοΠαναγι ώτ ης.Λοι πόν, επει δή ξυπνούσε καιέπαι ρνε τ ο πρωι νό τ ου πολύ νωρί ς, έπρεπε κατ άτ ι ς δέκα κάτ ι να φάει και να καλοφάει .Έτ σιμαζίμετ ησυντ ροφι άτ ουεπήγαι νεστ η μεγάλη αγορά,που ήτ αν κοντ ά στ α χρυσοχοεί α,στ ι ς Μεγάλες Ταβέρνες,όπως λέγανε.Εκείήτ αν η κυρί ως κρεατ αγορά,καιπράγματ ιυπήρχαν καιπολύ μεγάλες τ αβέρνες καιεί χαν αποστ ακτ ήρες, τ ους λεγόμενους λαμπί κους,οιοποί οιπαρήγαν τ ο ωραι ότ ερο ούζ ο,τ ο τ σί πουρο,που λέγαμε στ η Σμύρνη ( φυσι κά εί χαν και κρασι ά) ,καιμοσχοβολούσεοδρόμοςαπότ σί πουρο.Ο θεί οςμουέπρεπε,όπωςεί πα,κατ άτ ι ςδέκαναφάειτ ην μπρι ζ όλα τ ου.Ο τ αβερνι άρηςήξερεκαιτ ηνεί χεέτ οι μη χωρί ςει δι κήπαραγγελί α.Πολλοίγνωστ οίμου,οιοποί οι μετ άτ ην κατ αστ ροφή,επί τ ουρκοκρατ ί ας τ ώρα,έχουν επι σκεφθείτ ηΣμύρνη,μερωτ ούννα τ ουςπω σχετ ι κά. Η απάντ ησή μου εί ναιμί α.Τισχέση έχειη σημερι νή Σμύρνη μετ η χαρούμενη Σμύρνη τ ηνπρο τ ου ' 22;Τη Σμύρνηπουοιάνθρωποιτ ηνέζησανεργατ ι κοίμενόλη μέρα καιδι ασκέδαζ αν. Ει ςτ ην προκυμαί α υπήρχαν
τ όσα κέντ ρα μεορχήστ ρες και μουσι κές που εί ναι δύσκολονατ οπι στ έψεικανεί ς. Ει ς τ ου «Κρέμερ» υπήρχαν δύο ορχήστ ρες. Μί α μεκλασι κά έργα καιάλλη με μπουζ ούκι α καιτ έτ οι α. Πλάγι αήτ αντ ο«ΚαφέΦώτ η»τ ουΚλωναρί δη,όπωςτ ο λέγαμε από μί α μάρκα μπύρας που δι έθετ ε.Καιεκεί υπήρχαν δύο ορχήστ ρες.Μί α πάλιμε έργα κλασι κά, δηλαδή Στ ράους καιτ έτ οι α,καιη άλλη μαντ ολι νάτ α. Λί γο πι ο εκείήτ αν τ ο «Καφέ ντ ε Παρί », τ ο οποί ο λει τ ουργούσε τ ο καλοκαί ρι .Άλλη ορχήστ ρα εκεί .Λί γο πρι ν από τ ο «Καφέ ντ ε Παρί » ήτ αν η «Αλάμπρα» με μουσι κήμελαϊ κάόργανα,σαντ ούρικτ λ.Προςτ ηνάκρη τ ης προκυμαί ας, προς τ οτ έλος, ήσαν δύο κέντ ρα ακόμα. Το «Κόρσο», με ορχήστ ρα επί σης, και τ ο «Λούνα Παρκ»,μεορχήστ ρα.Δηλαδή αρι θμούμε:δυο στ ου «Κρέμερ»,δυο στ ο «ΚαφέΦώτ η»,τ έσσερι ς•δυο στ ο«Αλάμπρα»καιστ ο«Καφέντ εΠαρί »,έξι •καιδυοτ α άλλα,οκτ ώ. Αλλά οιορχήστ ρες δεν ήσαν μόνο ει ςτ α κέντ ρα τ ης παραλί ας.Καιμέσαει ςτ ι ςσυνοι κί εςυπήρχανατ ελεί ωτ α κέντ ραμεμουσι κές.Ένααπόόλααυτ άτ ακέντ ραήτ αν στ η συνοι κί ατ ου Αγί ου Δημητ ρί ου,καιλει τ ουργούσε χει μώνα καλοκαί ρι . Εί χε και κλει στ ή αί θουσα και καλοκαι ρι νή.Εμεί ςτ ότ ε,παι δι ά,πηγαί ναμεαπέξω,γι α ναακούσουμεπουπαί ζ ανεοιμουσι κοί . Το κέντ ρο αυτ ό που προανέφερα τ ο λέγανε «Νέος Κόσμος»,καιεπει δή εί πα ότ ιυπήρχαν πολλά κέντ ρα στ ι ς συνοι κί ες,θα σας αναφέρω ένα χαρακτ ηρι στ ι κό που τ ο έζησα εγώ.Στ η συνοι κί ατ ουΑγί ουΔημητ ρί ου, στ ο Φαρδύ,όπωςτ ο λέγαμε,δι ότ ιήτ ανφαρδύτ εροςο δρόμος αυτ ός από τ ους άλλους - οιΤούρκοιδε τ ο λέγανεΤσακι ρτ ζί μπασι-υπήρχεένακαφενεί οτ οοποί ο εί χε καιαυτ ό μέσα ορχήστ ρα με λαϊ κά όργανα.Μι α μέρα,πηγαί νοντ αςστ ο σχολεί οτ ο πρωί ,ακούσαμενα παί ζειμουσι κή. Πήγαμεστ οσχολεί ο,καιεπι στ ρέφοντ ας τ ο μεσημέρι ,ότ ανσχολάσαμε,τ α όργανα συνέχι ζ αννα παί ζ ουν καιμας έκανεεντ ύπωση που έπαι ζ αν πρωί . Ρωτ ήσαμε κάπου εκείτ ισυμβαί νεικαιμας εί παν ότ ι ήσανζ ωέμποροι ,οιοποί οιέφερανει ςπέραςμι αμεγάλη μετ αφοράσφαγί ωναπότ οεσωτ ερι κότ ηςΜι κράςΑσί ας στ η Σμύρνη•φαί νετ αιότ ικέρδι σανπολλά χρήματ α και τ ο γλεντ ούσαν. Πήγαμε σπί τ ιμας,πήγαμε σχολεί οτ ο απόγευμα,έπαι ζ αν.Σχολάσαμε τ ο βράδυ,συνέχι ζ αν. Πάμετ ηνάλλημέρατ οπρωί σχολεί ο,συνέχι ζ αν.Δηλαδή αυτ ό τ ο γλέντ ι κράτ ησε περί πουτ ρι άντ α έξι ώρες συνεχώς.Αυτ ή ήτ αν μι α έκφραση τ ου τ ρόπου ζ ωής. Δηλαδή εργασί α πολλή, καλή δουλει ά, αλλά και η δι ασκέδαση δι ασκέδαση.Δηλαδή ο κόσμοςτ ο βράδυ ήθελεπάντ αναβρειέναντ ρόπογι αναδι ασκεδάσει .Και στ α κέντ ρα τ ης προκυμαί ας,αλλά καιστ α κέντ ρα τ α συνοι κι ακά,όπου,όπως εί πα,υπήρχε μουσι κή,δεν ήτ αν κανεί ς υποχρεωμένος να κατ αξοδευτ εί γι α να περάσειτ ηνώρατ ου. Τα κέντ ρα τ ης προκυμαί ας εί χαν και κάποι ο εί δος ζ αχαροπλαστ εί ου.Μπορούσες δηλαδή να πάρει ς ένα γλυκό,μι απάστ α,παραδεί γματ οςχάρη,καινακαθί σει ς ν'απολαύσει ςτ η μουσι κή. Επί σης στ α κέντ ρα τ ων συνοι κι ώνμπορούσεςναπάρει ςκαιέναούζ οσκέτ ο.Δεν ήτ ανλοι πόνυποχρεωμένοςκανεί ςναξεπαραδι αστ είγι α να μπορέσεινα δι ασκεδάσεικαινα ξεδώσειαπό τ ους κόπουςτ ηςημέρας.Υπήρχανπολλέςακόμα ευκαι ρί ες γι α τ ους κατ οί κους τ ηςΣμύρνης γι α ψυχαγωγί α. Παραδεί γματ ος χάρη,ότ αν έρχοντ αν θί ασοιπρόζ ας ή μουσι κής από τ ην ελεύθερη Ελλάδα.Επί σηςέρχοντ αν πολλοίθί ασοιξένοι ,ι τ αλι κοί ,γαλλι κοί ,αλλάπροπαντ ός ι τ αλι κής όπερας, δι ότ ι η Σμύρνη εί χε πάρα πολλά θέατ ρα,πολλάυπαί θρι ακαιαρκετ άχει μερι νά. [ …]“
ΕΓΓΡΑΦΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ Έγγραφοδι ατ αγή τ ου Δι οι κητ ή Σμύρνης τ ο 1922 πρόςόλουςτ ουΤ ούρκ ουςδι οι κητ έςγι ατ ηντ ακτ ι κή τ ουςπροςτ ουςΈλληνεςγραμμένο σεΟθωμανι κή γραφή, μετ αφρασμένο από Σύλλογο Ελλήνων Μι κρασι ατ ών. Τ οπρωτ ότ υποΦυλάσσετ αιστ αΙ στ ορι κ άΑρχ εί ατ ης Αγκύραςαναφέρει: Τ ο παρόν τ ρί πτ υχο ανήκειστ ο Μουσεί ο Τεχνών καιΕπι στ ημώνΗπεί ρου.
Υπηρεσι ακή δι αταγή γι α τον αφανι σμό των Ελλήνων και το δι ασυρμότωνγυναι κών. ΠροςτονΔι οι κητήτωνκεντρι κών δυνάμεων. Σας εφι στώ την προσοχήπροςταεξής : Θάνατος στους ‘ Έλληνες που απώλεσαν την τι μή τους .Μόλι ς δοθεί το πρώτο σήμα, αμέσως εξολοθρεύστετους .Όσοναφορά τι ςγυναί κες ,μηδι στάσετε. Μην υπολογί σετε ούτε την τι μή ούτε την φι λί α, όταν έρθει η στι γμήτηςεκδί κησης . Ο Δι οι κητήςτωνδυνάμεων ΜεχμέτΑζί τ ( Σμύρνη1 922)
ΓράφειοΣωτ ήρηςΚοσκολέτ ος
Ω ΚΑΙ ΡΟΙ ,Ω ΗΘΗ…
Υ. Γ.Επει δή τ ι ςτ ελευτ αί ες μέρες προέκυψε και νούρι ο θέμα με τ α αρχαί α Ελληνι κά καιτ ην κ.Ρεπούση τ ης αφι ερώνω εκ βάθους καρδί ας εκτ ός τ ης επι κεφαλί δας τ ουκει μένουαυτ ούκαιέναάλλορητ ότ ουί δι ουαρχαί ου ρήτ ορα, τ ου Κι κέρωνα, που λέει : «Αν νοι ώθει ς υπερηφάνει α γι ατ ους προγόνους σου,μη στ ερήσει ς αυτ ήτ ηδυνατ ότ ητ ακαιαπότ ουςαπογόνουςσου».
Ζούμε στ ην εποχή τ ης απόλυτ ης κρί σης. Της οι κονομι κήςκρί σης,τ ηςκοι νωνι κήςεξαθλί ωσηςκαιτ ης ατ ομι κήςαποξένωσης.Μέσασ’ αυτ όντ ονορυμαγδότ ων κοι νωνι κών και οι κονομι κών εξελί ξεων ήρθε να προστ εθείκαιέναακόμαθέμαπουξεκί νησετ ο2007και ακόμακαισήμεραπροσβάλλειβάναυσατ ηνι στ ορί ακαι έναπολύμεγάλοκομμάτ ιτ ουπληθυσμούπουκουβάλα στ ι ςπλάτ εςτ ου βαρι ά κληρονομι ά.Το 2007 έκανετ ην εμφάνι σήτ ουένα βι βλί οπουπροορι ζ ότ ανγι α μαθητ ές δημοτ ι κού,γι α παι δι ά που εκπαι δεύοντ αιδηλαδή στ α σχολεί α, αναφέροντ ας πως στ ην Σμύρνη έγι νε «συνωστ ι σμός» τ ι ς μέρες τ ης σφαγής και τ ης μεγαλύτ ερης κατ αστ ροφής που γνώρι σε τ ο Ελληνι κό στ οι χεί ο στ α μέρη τ ηςΑνατ ολής τ ον 20ο αι ώνα.Η κ. Ρεπούση,βουλευτ ήςσήμερα,θεωρούσεπωςπρέπειτ α παι δι ά να μαθαί νουντ ηνι στ ορί α μετ έτ οι οτ ρόπο έτ σι ώστ ενα μηνκαλλι εργούντ αιμί ση μετ αξύ τ ωνλαών.Η σκέψη τ ης θα ήτ αν σωστ ή αν δεν υπήρχε η γνωστ ή ρήση που αναφέρειπως«λαόςπου ξεχνά τ ηνι στ ορί α τ ουεί ναικατ αδι κασμένοςνατ ηνξαναζήσει ». Το Ελληνι κό στ οι χεί ο εάνδι εσώθη μέσα στ ουςαι ώνες καιι δι αί τ ερατ ηνπερί οδοτ ηςτ ουρκοκρατ ί ας,ακόμηκαι στ ηνμητ ροπολι τ ι κήΕλλάδα,τ οοφεί λεισεαυτ όπουμε μένοςκαιμεεξαι ρετ ι κάβάναυσοτ ρόποπροσπαθούννα δι αστ ρεβλώσουν επί μονα κάποι οικύκλοιστ ι ς μέρες μας.Στ ην δι άδοση καιδι άσωση τ ης ι στ ορί ας,στ ην συνέχι σητ ηςπαράδοσηςκαιτ ωνεθί μωνμας.Εί ναισαν κάποι ος αόρατ ος εντ ολέας να έδωσε τ ο παράγγελμά τ ου,έτ σιώστ εναξερι ζ ωθείβί αι ακαθετ ίπουσυνδέειτ ι ς νεότ ερες γενι ές με τ ι ς ρί ζες τ ους.Σκόπι μα ξεκί νησε λοι πόντ οθέμαμετ ον«μύθο»τ ουκρυφούσχολει ούπου επί μοναπροσπαθούσαννααποδεί ξουνότ ιδενυπήρξε ποτ έ,συνεχί στ ηκεμετ ονπερι βόητ ο«συνωστ ι σμό»τ ης Σμύρνηςκαισυνεχί ζετ αιστ ι ςμέρεςμαςμετ ον«μύθο» τ ου Ζαλόγγου και τ ην κατ άργηση τ ων αρχαί ων Ελληνι κών ως «νεκρή» γλώσσα. Όλα αυτ ά τ α περι στ ατ ι κάκατ άμι αδαι μονι κήσύμπτ ωσηέχουνκοι νό παρονομαστ ή, προέρχοντ αι από τ ους ί δι ους ανθρώπους. Το θέμα εί ναι πως σε όλα αυτ ά τ α περι στ ατ ι κά οιχλι αρές μας αντ ι δράσει ς έδωσαν τ ο δι καί ωμα γι α συνέχει α καιθα δώσουν καιστ ο μέλλον απ’ ότ ιφαί νετ αι .Προφανώςτ οδι καί ωμαστ ηδημοκρατ ί α εί ναιαποκλει στ ι κόπρονόμι οτ ωνλί γωνπουεπι βάλουν τ η γνώμη τ ους,γνωρί ζ οντ αςεξ’ αρχήςπωςβρί σκοντ αι προστ ατ ευμένοιπί σω απότ ονπολι τ ι κότ ους«μανδύα» καιμπορούν απλά να μι λούν,να εκφράζ ουν απόψει ς χωρί ς να υπάρχειτ ο δι καί ωμα τ ου δι αλόγου ή τ ου αντ ί λογουαπότ ηνάλληπλευρά. Θαήθελαπολύναμαςδι νότ ανηευκαι ρί ανακαλέσουμε τ ηνκ.Ρεπούσησεκάποι ααπότ ι ςεκδηλώσει ςμαςμόνο καιμόνογι ανατ ηςεξηγήσουνοιμεγαλύτ εροιάνθρωποι που ζ ουν μαζίμας τ ιπέρασαν καινα τ ης δι ηγηθούν αυτ άπουάκουσανοιί δι οιαπότ ους«συνωστ ι σμένους» γονεί ςτ ουςστ απαράλι ατ ηςΣμύρνηςτ ομαρτ υρι κό’ 22. Θα ήτ ανπι στ εύω μι α ευχάρι στ η νότ α μέσα στ ο γκρί ζ ο που ζ ούμετ ελευτ αί α.Αναρωτ ι έμαιμόνο σετ ιεπί πεδο έχουμε φτ άσειτ ελι κά καιαν πρι ν από 30 χρόνι α θα μπορούσε κάποι ος τ όσο παθητ ι κά να παί ζειμε τ ην ι στ ορί αμαςμετ έτ οι οβδελυρότ ρόπο.Ί σωςτ ο«σχέδι ο» να ξεκί νησεαθόρυβα πι ο πρι ναφήνοντ αςστ ο σκοτ άδι όσον αφορά τ ην παράδοση τ ι ς νεότ ερες γενι ές με σκοπόναμπορείπλέονναδραχωρί ςκανένακόστ ος.
ΓΥΝΑΙ ΚΕΙ Α ΥΠΟΔΗΜΑΤΑ
PALASKAS ΔΕΡΜΑΤΙ ΝΑ ΕΙ ΔΗ Ν.ΤΡΥΠΙ Α & ΕΘΝΙ ΚΗΣΑΝΤΙ ΣΤΑΣΕΩΣ124 ΝΕΑ ΦΙ ΛΑΔΕΛΦΕΙ Α -2102584620
ΑΧ!ΑΥΤΟΣΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ
Αυτ άτ ότ ε που ο μεγαλοϊ δεατ ι σμός καιμι α σωρεί α σφαλμάτ ων τ ων ελλήνων έδωσαν λαβή στ η εθνι κι στ ι κή θύελλα τ ων Νεότ ουρκων να εκδι ώξουν βάναυσα τ ουςρωμι ούςαπό τ ι ςπατ ρογονι κέςεστ ί ες τ ους. 1. 220. 000 πρόσφυγες από τ η Μι κρά Ασί α ( σύμφωνα με τ ην απογραφή τ ου 1928) αν καιο αρι θμός ει κάζετ αι ότ ι ήτ αν πολύ μεγαλύτ ερος ( 1. 500. 000)τ ηχρονι άτ ηςκατ αστ ροφής.Οικακουχί ες, οιαρρώστ ι εςκαιη υψηλή θνησι μότ ητ ατ ωνπρώτ ων χρόνων επέδρασαν στ η μεί ωση τ ου αρι θμού τ ων προσφύγων.
Πάντ οτ ετ ονΣεπτ έμβρι ομαςέρχοντ αιστ ομυαλόμας όλεςοιει κόνες,όλεςοιμνήμες.Βλέπουμετ ομνημεί ο Μι κρασι ατ ών καισκεπτ όμαστ ετ ην πονεμένη γενι ά τ ων προγόνων μας που υπέστ ητ ην μεγαλύτ ερη οδύνη τ ου Νεότ ερου Ελληνι σμού τ ηνΜΙ ΚΡΑΣΙ ΑΤΙ ΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ.
Αλλάτ ίγυρεύειμι αγεωπολι τ ι κήανάλυσητ ουδι ωγμού τ ου1922σεμι α συντ αγήμεσουτ ζ ουκάκι α;Εννοεί τ αι πωςγυρεύει .Γι ατ ίΙ στ ορί α δεν εί ναιμόνο γεγονότ α, ημερομηνί ες,νί κες,ήτ τ ες,συνθήκες,συμβάσει ς και υπογραφές. Ι στ ορί α εί ναικαιοιάνθρωποικαιοι ατ ομι κέςτ ουςι στ ορί ες.
ΓράφειηΡέναΠρατ σή-Ζαλμά
Όποτ εκάνω σουτ ζ ουκάκι α αναθυμούμαιτ ην ι στ ορί α τ ης γι αγι άς μου.Τι ς δυσκολί ες τ ης ζ ωής τ ης που συννέφι ασαντ ο γαλανό τ ηςβλέμμα.Γι ατ ίότ ανέχει ς νααναστ ήσει ςτ ρί απαι δι άμόνη,χωρί ςπόρους,μετ α βοηθήματ ατ ηςεπι τ ροπήςπροσφύγωναρχι κά,σεμι α ρί δα πάμπτ ωχη όπου η εγκατ άστ αση τ ων Κυρί ως όμως επει δή ξερι ζ ώθηκε η Ελληνι κή μάννα πατ ςκαισεχωρι άανάτ ηνΕλλάδα, παρουσί αστ ηνπερι οχήμετ ονπι οδραματ ι κότ ρόπο. νεοφερμένωνσεπόλει σεσκηνές,παραπήγματ α,δημόσι ακτ ί ρι αμέχρικαισε Έχουνπεράσειαπότ ότ ε91χρόνι α. θέατ ρα δεν ήτ αν καιπολύ καλοδεχούμενη από τ ους ς,σκληραί νει ς.Σκληραί νει ς,πρώτ ααπ’όλαμε Εί ναιχρέος μας,να στ εκόμαστ ε ευλαβι κά μπροστ ά γηγενεί ον εαυτ ό σου γι α να αντ επεξέλθει ς στ ον αγώνα στ ους χι λι άδες Έλληνες σφαγι ασθέντ ες,θύματ ατ ης τ βί ωσηςκαιμετ αφράζει ςτ ην τ ρυφερότ ητ ά σου σε Τουρκι κής θηρι ωδί ας. Εί ναι υποχρέωση μας να επι ατ ι κή δουλει ά καιάπει ρη φροντ ί δα γι ατ α παι δι ά δι ατ ηρήσουμε ζ ωντ ανά στ ην μνήμη μας, όλα όσα εντ σουκαιτ αεγγόνι ααργότ ερα. υπέστ ησαναυτ οίοιάνθρωποι . Η κατ αστ ροφή τ ου 1922 εί ναιη μεγαλύτ ερη εθνι κή σύμφοραστ ηνι στ ορί ατ ουνεότ ερουΕλληνι σμού.Και αυτ ό γι ατ ίαποτ έλεσετ ηντ αφόπλακα στ ο όνει ρο τ ης Μεγάληςι δέας.
ή η λί γο αυστ ηρή γι αγι ά που τ ο βλέμμα τ ηςήτ αν Αχ!Αυτόςο Σεπτέμβρης,όλα τα κακά μαςφέρνει Αυτ δι ατ αγή έφτ ι αχνεεξαί ρετ ατ ρί α πράγματ α :Φοι νί κι α, έλεγεηγι αγι άΦι λι ώ. ντ ολμάδεςκαισουτ ζ ουκάκι α,απαραί τ ητ ο μεζέγι ατ ο άκικαιεκ τ ων ουκ άνευ πι άτ ο στ α οι κογενει ακά Πωςτ όσαχρόνι αζ ούσαναντ άμαάνθρωποιαπόκάθε ουζ ραπέζι α. Εγώ τ α θυμάμαι φρεσκοτ ηγανι σμένα, εθνότ ητ α καιθρησκεί α;Αυτ ό δεν μπορούσε να τ ο τ στ ι βαγμένασεπι ατ έλεςκαιπι ατ ελί τ σες.Σκέτ α,χωρί ς χωρέσειτ ιμυαλότ ης. σάλτ σα.Πάντ ωςότ αντ α έβραζεσεσάλτ σα θυμάμαι ιέρι χνεκαιμερι κέςπράσι νεςελι έςμέσα. Πωςέγι νανόλα τ όσο ξαφνι κά;Το άδι κο,η φωτ ι ά,τ ο ότ θανατ ι κό κατ ασπάραξαν τ ην όμορφη Ι ΩΝΙ Α, τ ην ούσε μαζίμε τ η πολυτ ραγουδι σμένηΣΜΥΡΝΗ.Άμποτ εναμηνζήσουν Εδώ η μεγάλη μου ξαδέλφη,που ζ αγι ά καιτ ην ήξερε από πρώτ ο χέρι ,μας δί νειτ η ποτ έ ξανά άνθρωποιπάνω στ ο πετ σίτ ους τ έτ οι α γι συντ αγή: ατ ί μωση,τ έτ οι αθηρι ωδί α. Δεν υπήρχεγι ορτ ή στ ο σπί τ ιπου να μη σερβί ραμε σουτ ζ ουκάκι α,φτ ι αγμένα από τ α μαγι κά χέρι ατ ης γι αγι άςΜαρί ας.Ακόμα τ ηβλέπω μπροστ ά μουμετ α άσπρα τ ης μαλλι ά, τ ραβηγμένα σε κότ σο, τ η πεντ ακάθαρη ποδι άτ ης,ελαφρώςεκνευρι σμένη από οάγχοςτ ηςνατ απρολάβειόλα.Τηνύφηβέβαι ατ η Έχεγει α,πάντα γει α τα μι λήσαμεόνει ροήτανετα τ πλήρωνα εγώ, καθώς ζ ούσαμε μαζί .. »Κουνήσου λησμονήσαμε… μωρσή,βάλεκανένα τ σεμπέριστ ο κεφάλιμη πέσει άτ ρί χα καιγί νουμερεζί λι ,έλα βοήθα με! » Και Με τ ην ελπί δα να μην λησμονήσουμε ΠΟΤΕ τ ης καμι α πρόθυμη,όσο καιαν έβραζ α από μέσα Αλησμόνητ ες Πατ ρί δες μας καινα δι ατ ηρήσουμετ α εγώ πάντ μου, χωρί ς να αντ ι μι λώ καθάρι ζ α και ψι λόκοβα ήθηκαιτ αέθι ματ ωνΠατ ρί δωνμας. τ έσσερι ς σκελί δες σκόρδο.Τι ς έρι χνα στ ητ σί γκι νη λεκάνη γι α να ανακατ ευτ είμετ η μι σή οκά κι μά,τ ι ς τ ρει ςφέτ εςμουλι ασμένοκαικαλάστ υμμένοψωμί ,ένα αυγό, ένα κουτ αλάκικύμι νο, λί γο ξύδι , αλάτ ικαι ΣΟΥΤΖΟΥΚΑΚΙ Α ΑΠΟ ΤΑ ΒΟΥΡΛΑ! ! πι πέρι .Στ η συνέχει α αναλάμβανεεκεί νη τ ο ζύμωμα καιμαζίτ οπλάσι μο,αφούπροηγουμένωςμεέβαζενα πλύνω καιναξαναπλύνω τ αχέρι αμου. Η εκ πατ ρός γι αγι ά μου.Η γι αγι ά Μαρί α.Από τ α Βουρλάτ ηςΜι κράςΑσί ας.Οι κονομι κόμετ ανάστ ηδεν θα τ ηνέλεγες.«Συνωστ ι σμένη» στ ηναποβάθρα τ ης Σμύρνηςεκπατ ρί ζετ αι .Στ α καπάκι α,επει δήσ’εκεί νη τ η πλευρά τ ης αποβάθρας έλαχε εί ναι λί γο πι ο «συνωστ ι σμένοι »οιάνθρωποιέχασετ οένατ ηςπαι δί , τ ηςπήρανεκαιτ ονάνδρα αι χμάλωτ οοιτ ούρκοι .Δεν τ ονξαναεί δε.Μόνη,μετ αδυομι κρότ εραπαι δι άαπ’τ ο χέριπι ασμένα κι ’ένα τ ρί τ ο στ η κοι λι ά μπήκε στ ο πλοί οτ ηςξενι τ ι άς.Πρόσφυγαθατ ηνπει ς. Εμεί ς απόγονοι τ ων Μι κρασι ατ ών αι σθανόμαστ ε υπερήφανοιγι ατ ουςπρογόνουςμαςκαιθααναφερθώ στ ουςστ ί χουςενόςγνωστ ούπαραδοσι ακούτ ραγουδι ού τ ηςΜι κράςΑσί ας:
Άρθροτ ηςΧρύσαςΣπυροπούλου
Η ΜΙ ΚΡΑΣΙ ΑΤΙ ΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙ Α Η ελληνι κή λογοτ εχνί α επηρεάστ ηκεσεμεγάλο βαθμό, όχιαπότ ηναντ αλλαγήτ ωνπληθυσμώντ ο1923,αλλά από τ η Μι κρασι ατ ι κή Κατ αστ ροφή τ ο 1922 καιαπό τ ι ς συνέπει έςτ ηςστ ουςπληθυσμούςπουαναγκάστ ηκαννα αφήσουν τ ι ς εστ ί ες τ ους.Πεζ ογράφοιπου κατ άγοντ αι από τ η Μι κρά Ασί α γί νοντ αιμάρτ υρεςαυτ ήςτ ηςτ όσο ολέθρι ας γι ατ ον ελληνι σμό περι όδου,κατ αγράφουν, σχολι άζ ουν,περι γράφουνμετ ονπι οπει στ ι κότ ρόποτ ι ς εντ υπώσει ςτ ουςαπό όσα άκουσανκαιόσα έζησανοι ί δι οι ,ενώ ο «απόηχος» αυτ ού τ ου μεγάλου ι στ ορι κού γεγονότ οςφτ άνειμέχρικαιτ ι ςμέρεςμας,μι α καιδεν λί γοιεκεί νοιοισυγγραφεί ςοιοποί οιακόμακαισήμερα επι λέγουννα γράψουνγι ατ ο πρι νκαιτ ο μετ ά εκεί νης τ ης τ αραγμένης καικαθορι στ ι κής γι ατ ην πορεί ατ ης χώρας εποχής, κάτ ιπου ενί οτ ε γί νετ αιεμμονή, μι α επί μονητ άσηναεπι στ ρέφεικανεί ςστ οπαρελθόνχωρί ς να δί δετ αι και νούργι α προοπτ ι κή, να ανι χνεύοντ αι δυναμι κέςπουσυνδέουντ οπαρόνμετ οπαρελθόν.Δεν εί ναιλί γες οιπερι πτ ώσει ς,πάντ ως,κατ άτ ι ς οποί ες ακόμα καιστ οί δι ο έργο,στ ο οποί ο γί νοντ αιαναφορές στ ον Αύγουστ οτ ου 1922 καιστ α επακόλουθά τ ου, δί δοντ αιπερι γραφέςαπό τ ηζ ωή στ η Μι κράΑσί α πρι ν απότ ηνέναρξητ ουπολέμου.Έτ σι ,φαί νετ αιηαντ ί θεση ανάμεσα στ ην περί οδο τ ης ευδαι μονί ας και τ ης δυστ υχί ας.Στ οπρι νκαιτ ομετ ά. Η έλευση τ ων Ελλήνων τ ης ευρύτ ερης Μι κράςΑσί ας, συμπερι λαμβανομένων καιτ ων πληθυσμών από τ ον Πόντ ο,δημι ούργησεκαι νούργι α δεδομένα,όπωςεί ναι φυσι κό,στ ον ελλαδι κό χώρο.Πρώτ ον,οιπρόσφυγες, όπως τ ους αποκαλούσαν, βρήκαν καχυποψί α και πολλέςφορέςεχθρότ ητ ααπότ ηνπλευράτ ωνντ όπι ων, κάτ ιπουμπορείναδεικανεί ςσεαναφορέςπουγί νοντ αι σεμυθι στ ορήματ α,όπωςσεέργατ ηςΔι δώςΣωτ ηρί ουή τ ουΗλί α Βενέζη.Πάντ ως,η έλευσή τ ουςστ ηνΕλλάδα εί χεωςαποτ έλεσμα να ανανεωθείτ ο δυναμι κό καινα τ ονωθούν τ ομεί ς όπως η οι κονομί α,αλλά επί σης να γί νουναλλαγέςστ ηνκοι νωνι κή,πολι τ ι κήκαιπολι τ ι στ ι κή ζ ωή.Η προσφορά τ ωνπροσφύγωνυπήρξεσημαντ ι κή, καθώςπολλοίαπόαυτ ούςδι έπρεψανστ οεμπόρι ο,στ η βι ομηχανί α,στ η ναυτ ι λί α( Ωνάσης,Μποδοσάκης) ,στ α γράμματ α καιστ ι ςτ έχνες.Παράλληλα,τ ονώθηκαναπό τ ονκαι νούργι οπληθυσμόπερι οχέςόπωςηΜακεδονί α. Εί ναιφυσι κό,λοι πόν,πολλοίσυγγραφεί ς που ήρθαν απότ ηνΤουρκί ανααναφερθούνστ οθέματ ηςχαμένης πατ ρί δας καιτ ης προσφυγι άς,με κυρί αρχο,ωστ όσο, εκεί νοτ ηςΜι κρασι ατ ι κήςΚατ αστ ροφής.Η οπτ ι κήγωνί α τ ωνσυγγραφέωναυτ ώνδενεί ναιδυνατ όνναμηνεί ναι επηρεασμένη από τ ι ς συνέπει ες τ ης ήτ τ ας και τ ι ς τ αλαι πωρί εςπου υπέστ ησανοιί δι οικαιοιοι κογένει ές τ ους.Καιδενεί ναιτ υχαί οπουαπότ ηντ ουρκι κήπλευρά τ ο θέμα αυτ ό απασχόλησε πολύ περι ορι σμένα τ ους συγγραφεί ς, όπως τ ον Αχμέτ Γι ορουλμάζ ( Ahmet Yor ul maz,Αϊ βαλί ,1932) ,ο οποί ος έγραψε γι ατ ους Τουρκοκρητ ι κούς που εγκατ αστ άθηκαν στ ο Αϊ βαλίστ ο μυθι στ όρημά τ ου Τα παι δι άτ ου πολέμου – Από τ ην Κρήτ η στ ο Αϊ βαλί .Σ’αυτ ό,περι γράφειτ ο δράμα τ ης προσφυγι άς,τ ο οποί ο γνωρί ζεικαιο ί δι οςπολύ καλά, αφού η οι κογένει άτ ου εί χε εγκατ αστ αθείστ ο Αϊ βαλί ότ αν εγκατ έλει ψε τ ην Κρήτ η.Ένας άλλος σημαντ ι κός συγγραφέας,που ασχολήθηκεμετ οί δι ο θέμα,εί ναιο Νετ ζ ατ ίΤζ ουμαλί( Necat iCumal i ,Φλώρι να,19212001) . Στ ογνωστ όμυθι στ όρημά τ ου,πουέγι νεκαιτ ηλετ αι νί α τ ο 2001, Κατ εστ ραμμένα βουνά: Μακεδονί α 1900,
έγραψεγι ατ ουςΤούρκουςκαιγι ατ ουςμουσουλμανι κούς πληθυσμούςτ ηςΜακεδονί ας. Επανέρχομαι ,όμως,στ ο θέμα μου.Οιει κόνεςαπό τ ι ς πατ ρί δες που εγκατ έλει ψαν,ο πόλεμος,αλλά καιοι ευτ υχι σμένεςστ ι γμές,ακολουθούσανεκεί νουςοιοποί οι έγι νανμετ έπει τ α συγγραφεί ςή ποι ητ ές,καικαθόρι σαν τ ηθεματ ι κήτ ουλογοτ εχνι κούέργουτ ους.Αςσημει ωθεί ότ ι όσοι ήρθαν από τ α μέρη αυτ ά δι έθετ αν ένα κατ απληκτ ι κόεργαλεί ο,τ ηναφηγηματ ι κήδει νότ ητ α,τ ην εκφραστ ι κή άνεση. Και με ανάμει κτ α συναι σθήματ α απέδωσαν τ ην πραγματ ι κότ ητ α όπως τ ην εί χαν ζήσει εκεί νοι . Αξί ζειστ οσημεί οαυτ όνααναφερθώ σεσυγκεκρι μένους συγγραφεί ςκαινα μι λήσω γι ατ οέργοτ ουςκαιπώςσ’ αυτ ό παρουσι άζ οντ αιτ α γεγονότ α που σημάδεψαν τ η σύγχρονηι στ ορί αμας. Ο Ηλί ας Βενέζης ( Αϊ βαλί ,19041973)εί ναιένας από τ ους σημαντ ι κούς συγγραφεί ςτ ης γενι άς τ ου ’ 30,ο οποί οςέζησετ ηναι χμαλωσί ακαιτ ονξερι ζ ωμό.Σχεδόν σεόλα τ ουτ α έργα γράφειγι ατ ι ςαναμνήσει ςτ ουαπό τ ηζ ωή τ ου στ η Μι κρά Ασί α,γι ατ οτ ιεί χανε καιτ ι έχασαν. Αναφέρετ αι στ ην ει ρηνι κή συμβί ωση τ ων Ελλήνωνμετ ουςΤούρκουςστ ηνΑι ολι κήΓη,στ ηνοποί α οπρωτ αγωνι στ ήςμι λάγι ατ ι ςπερι πέτ ει έςτ ουπρι ναπό τ ηΜι κρασι ατ ι κήΚατ αστ ροφή.Περι γράφειτ αόνει ράτ ου καιτ ονευδαι μονι κότ ρόποζ ωήςκοντ ά στ ηφύση,έναν τ ρόπο που δι ατ αράχθηκε από τ ον πυροβολι σμό που σήμανετ ονΑ’Παγκόσμι ο Πόλεμο.Σεάλλο τ ου έργο, στ ο μυθι στ όρημά τ ου Γαλήνη, περι γράφοντ αι οι δυσκολί ες που αντ ι μετ ωπί ζ ουν οιπρόσφυγες από τ η Φώκαι Φώ αότ ανέρχοντ αιναεγκατ αστ αθούνστ ηνΕλλάδα. Στ ο έργο τ ου Νούμερο 31328 γί νοντ αιαναφορές στ ι ς περι πέτ ει ες που έζησε κατ ά τ η δι άρκει α τ ης αι χμαλωσί ας τ ου, ενώ στ ο Μι κρασί α, χαί ρε, συγκέντ ρωσεκεί μενά τ ου τ α οποί α εί χαν δημοσι ευθεί στ ην εφημερί δα ΤΟ ΒΗΜΑ τ ο 1972,πενήντ α χρόνι α δηλαδή μετ ά τ η Μι κρασι ατ ι κή Κατ αστ ροφή. Όπως σημει ώνει :«Στ α εφηβι κά μουχρόνι α ημοί ρα μουήτ αν να βρεθώ μες στ ην πύρι νη ζ ώνη τ ης κατ αστ ροφής εκεί νης.Η ζ ωήμουσυνδέθηκεμεαυτ άτ ασυμβάντ απου σφράγι σαν και τ η μοί ρα μου ως συγγραφέα: τ α περι σσότ ερα βι βλί α μου έγι ναν χρονι κό καιαφι έρωμα στ οδράματ ηςΜι κρασί ας». Έναςάλλοςσημαντ ι κόςσυγγραφέαςτ ηςί δι αςεποχής εί ναι ο Κοσμάς Πολί τ ης ( Αθήνα, 18881974) .Η οι κογένει άτ ου εί χε μετ ακομί σειτ ο 1889 στ η Σμύρνη εξαι τ ί ας τ ης οι κονομι κής κατ αστ ροφής που υπέστ η. Φοί τ ησε στ ην Ευαγγελι κή Σχολή καιτ ο Αμερι κανι κό Κολέγι οΣμύρνης.Στ οκαλύτ ερότ ουμυθι στ όρημα,Στ ου Χατ ζηφράγκου, που εί ναι εμπνευσμένο από τ η Μι κρασι ατ ι κήΚατ αστ ροφή,ηι στ ορί ατ ουαναφέρετ αισε μι αλαϊ κήσυνοι κί ατ ηςΣμύρνης.Αναπλάθειτ ηνπαι δι κή ηλι κί ατ ωνηρώωντ ουστ ηΣμύρνη,τ ι ςευτ υχι σμένεςκαι ξέγνοι αστ εςστ ι γμές,αλλάκαιτ ηδραματ ι κήαλλαγήτ ης ζ ωήςτ ουςκατ άτ η δι άρκει ατ ουπολέμουκαιαργότ ερα μετ ονξερι ζ ωμό. Ο Στ ρατ ής Δούκας ( Αϊ βαλί , 18951983) δεν έγραψε πολλάβι βλί α,αλλάθατ ονθυμόμαστ εγι ατ ηνεξαι ρετ ι κή νουβέλαΗ ι στ ορί αενόςαι χμαλώτ ου.Μελι τ όκαικοφτ ό τ ρόπο ο Δούκας αφηγεί τ αιμι α αληθι νή ι στ ορί α ενός τ ουρκόφωνου Έλληνα, ο οποί ος εί χε συλληφθεί αι χμάλωτ ος, και αφού απέδρασε γι α να σωθεί , προσποι ήθηκετ ονΤούρκο.Ο συγγραφέαςπήγαι νεστ α χωρι άτ ης Μακεδονί ας καιάκουγε τ ι ςι στ ορί ες τ ων προσφύγων καικρατ ούσε σημει ώσει ς.Στ ην Κατ ερί νη γνώρι σε τ ον ήρωα τ ου βι βλί ου τ ου καιαπέδωσε τ ι ς περι πέτ ει έςτ ουμεαυθεντ ι κότ ητ ακαιαντ ι κει μενι κότ ητ α. Δεναναζητ είευθύνεςγι ατ ονπόλεμοκαιδενκατ αφεύγει στ ι ςαπλουστ εύσει ςήστ ααί τ ι ατ ουπολέμου.Αυτ όπου τ ονενδι αφέρειεί ναινα φανείη φρί κη τ ου πολέμου σε
όποι α πλευρά κιανβρί σκετ αικανεί ς.Το μήνυμα εί ναι αντ ι πολεμι κό,μι ακαιοσυγγραφέαςαφι ερώνειτ οβι βλί ο τ ου«στ ακοι νάμαρτ ύρι ατ ωνλαών». Ο Δούκας εί χε στ ενούς δεσμούς με τ ον συμπατ ρι ώτ η τ ουΦώτ ηΚόντ ογλου( Αϊ βαλί ,18951965) ,οοποί οςστ ο έργο τ ου Το Αϊ βαλί η πατ ρί δα μου ( 1962) –να επι σημάνω σ’αυτ ότ ο σημεί ο ότ ικαιο Γι ορουλμάζ έγραψεέναβι βλί ομετ οντ ί τ λοΓενι έςήηζ ωήστ οΑϊ βαλί ( 1999) ,αλλά,αν καιέχουν κοι νά στ οι χεί α,έχουν και δι αφορές, κάτ ιαναπόφευκτ ο, άλλωστ ε; – θυμάτ αιμε νοστ αλγί ατ ι ς ευτ υχι σμένες στ ι γμές στ ην πατ ρί δα τ ου καισχολι άζειτ ι ςσχέσει ςανάμεσαστ ουςδύολαούς,τ α δει νάτ ωνΕλλήνων. Γνωστ ή σε όλους εί ναι η Δι δώ Σωτ ηρί ου ( Αϊ δί νι , 19112004) , τ ο έργο τ ης οποί ας εί ναι πολυμετ αφρασμένο στ ατ ουρκι κά.Στ ο πι ο δημοφι λές, τ π Ματ ωμέναχώματ α,ηι στ ορί αεκτ υλί σσετ αιγύρω από τ οπρόσωποτ ουΜανώληΑξι ώτ η,ενόςνεαρούπουέχει μεγαλώσειστ οΚι ρκι τ ζέ.Η φρί κητ ουπολέμουφέρνειτ ο τ έλοςστ ονπαράδει σοστ ονοποί οζ ούσανοιήρωεςπρι ν από τ η Μι κρασι ατ ι κή Κατ αστ ροφή.Μι α από τ ι ς πι ο δυνατ έςσκηνέςτ ου βι βλί ου εί ναιαυτ ήτ ηςάφι ξηςτ ων προσφύγωνστ ο λι μάνιτ ου Πει ραι ά καιστ ηναναφορά που γί νετ αιστ η μι κρή περι ουσί α που εί χανφέρειμαζί τ ους: λί γα κοσμήματ α, τ ο μονόκλ, προσωπι κά αντ ι κεί μενα, όχι και τ α πι ο χρήσι μα, που θα τ ους συνδέουνμετ οπαρελθόνκαιαυτ άθαδι ατ ηρούνπάντ α τ ησυναι σθηματ ι κήτ ουςαξί α. Στ ομυθι στ όρημάτ ηςΜέσαστ ι ςφλόγες,ένατ αξί διστ η Σμύρνητ οκαλοκαί ριτ ου1918θαγί νειηαφετ ηρί αμι ας και νούργι ας ζ ωής γι α τ η μι κρή ηρωί δα και τ ην οι κογένει άτ ης.Το κορι τ σάκιει σέρχετ αιστ αδι ακά στ α γεγονότ α που φέρνουν τ οτ έλος τ ης ει ρήνης καιτ ην προσφυγι ά.Η και νούργι α πατ ρί δα τ ηςεί ναιαφι λόξενη καιοιάνθρωποιεχθρι κοί .Μέσασ’αυτ ότ οπερι βάλλον εί ναιαναγκασμένηναεπι βι ώσειηηρωί δα. Ο δι ηγηματ ογράφοςΓι ώργοςΙ ωάννου( 19271985) ,που έζησε στ η Θεσσαλονί κη,έγραψε γι ατ ους πρόσφυγες καιτ ηνπροσφυγι ά σ’αυτ ήτ ηνπόλη.Στ ο δι ήγημά τ ου Στ ου Κεμάλ τ ο σπί τ ι ,περι γράφειτ η συγκί νηση μι ας Τουρκάλας που επι σκέπτ ετ αιτ ην οι κογένει α,η οποί α κατ οι κείσ’ένα παλι ό σπί τ ιδί πλα σ’εκεί νο στ ο οποί ο εί χε ζήσει τ α πρώτ α παι δι κά τ ου χρόνι α ο Κεμάλ Ατ ατ ούρκ.Ερχότ αν πάντ α κατ άτ ην περί οδο που οι μουρι ές εί χαν καρπούς καικοί τ αζε τ ο σπί τ ικαιέδι νε ευχές στ ους και νούργι ους ενοί κους.Το δι ήγημα αυτ ό μου θύμι σεένα ανάλογο τ ου Ντ ενί ζΚαβοκτ σούογλου, με τ ον τ ί τ λο Μαντ άμ Κατ ί να ( ανήκει στ η συλλογή δι ηγημάτ ωντ ουΚαθημερι νέςΠολί τ ι κεςΙ στ ορί ες) . Αξί ζεινα αναφερθείκαιτ ο βι βλί ο ΣυναξάριΑνδρέα Κορδοπάτ η,ο δεύτ ερος τ όμος,τ ου Θανάση Βαλτ ι νού ( Καστ ρί Κυνουρί ας, 1932) , στ ον οποί ο γί νοντ αι αναφορές στ ους Βαλκανι κούς Πολέμους τ ου 191213, στ ον Α’ Παγκόσμι ο Πόλεμο, στ ην Εκστ ρατ εί α τ ης Κρι μαί αςκαθώςκαιτ η Μι κρασι ατ ι κή Κατ αστ ροφή.Και ενώ στ ονπρώτ οτ όμοτ ουί δι ουέργουπαρακολουθούσε κανεί ςτ ην αποτ υχί α τ ου ατ ομι κού οράματ ος, στ ον δεύτ ερο γί νετ αι μάρτ υρας στ ην αποσύνθεση τ ου συλλογι κού ονεί ρου,καθώςαυτ ήτ η φορά η αποτ υχί α καιη πτ ώση εί ναισυλλογι κή,αφορά έναν ολόκληρο λαό. Ξεχωρι στ ή εί ναικαιη περί πτ ωση τ ου ποι ητ ή Γι ώργου Σεφέρη ( Σμύρνη, 19001971) ,τ ου δι πλωμάτ η που υπηρέτ ησε στ ην ελληνι κή πρεσβεί α στ ην Άγκυρα και τ ι μήθηκεμετ ο Βραβεί ο ΝομπέλΛογοτ εχνί αςτ ο 1963. Σεπολλάτ ουποι ήματ αδι ακρί νετ αιηνοστ αλγί αγι ατ ην πατ ρί δα που χάθηκε καθώς καιτ α επακόλουθα τ ου πολέμου,ηπί κρακαιηδυστ υχί α.Κάποι ασυμπεράσματ α: Κοι νός παρονομαστ ής αυτ ών τ ων έργων, αλλά και
άλλων, που δεν ήτ αν δυνατ ό να αναφέρω στ ην ει σήγησή μου,εί ναιη συμπάθει α η οποί α εκφράζετ αι προς τ ον τ ουρκι κό λαό.Άλλωστ ε,οιαναφορές στ ην ει ρηνι κήσυνύπαρξηΕλλήνωνκαιΤούρκωνπρι ναπότ η Μι κρασι ατ ι κή Κατ αστ ροφή δεν εί ναι λί γες. Έτ σι , δι αβάζ ουμε στ ο Μέσα στ ι ς φλόγες τ ης Σωτ ηρί ου:«Κι όμως, ότ αν λεί παμε εμεί ς, όλα εκεί να τ α ξυπόλυτ α εργατ όπαι δα, τ ουρκάκι α και ελληνόπουλα, παί ζ ανε φι λι ωμένα,όπως παί ζ αμε κιεμεί ς με τ α παι δι άτ ων μπέηδων…»,ενώ αλλού,στ οί δι οβι βλί ο,μι λάειγι ατ ην προσφυγι άκαιτ ι ςδυσκολί εςτ ης:«Μόλι ςξεμπαρκάραμε στ ονΠει ραι άβρεθήκαμεμπροςσ’έναπαράδοξοθέαμα. Κόσμος ήτ ανεμαζεμένος εδώ κιεκεί ,σκυθρωπός και μουδι ασμένος. Να οιπρώτ οιπρόσφυγες! Ήρθαν οι πρώτ οιπρόσφυγες! …» Στ αΜατ ωμέναχώματ αηΣωτ ηρί ουγράφει :«ΟιΤούρκοι απ’τ α γύρω χωρι ά, τ ο Κι ρετ σλί ,τ ο Χαβουτ σλί ,τ ο Μπαλατ ζί κ,μαςτ ι μούσανεκαιμαςθαυμάζ ανε,έκοβετ ο μυαλόμαςκαιήμαστ ανεργατ ι κοί …» Ο Κοσμάς Πολί τ ης παρατ ηρείστ ο μυθι στ όρημά τ ου Στ ου Χατ ζηφράγκου: «Περνούσαμε όμορφα και ευτ υχι σμένα…»,ενώ ο Ηλί ας Βενέζης στ ο Μι κρασί α, χαί ρεκάνειαναφορές στ ο θάνατ ο πολλών ανθρώπων και στ η δυστ υχί α: «Μόνο στ ην παραλί α τ ου Αδραμυτ ηνού κόλπου εί χαν μαζευτ εί 30. 000 γυναι κόπαι δαπερι μένοντ αςπλοί α.Χάθηκανόλοι ». Μερι κά ονόματ α απόαυτ ούςπουέδωσαντ ηδι κήτ ους εκδοχήγι ατ ηνπροσφυγι άεί ναιτ αακόλουθα: Ο Δημήτ ρηςΨαθάς( 19071979)απότ ηνΤραπεζ ούντ α, γνωστ ός δημοσι ογράφος καιθεατ ρι κός συγγραφέας, που δι ακρί θηκεγι ατ ο χι ούμορ τ ου,έγραψετ η Γη τ ου Πόντ ου. Ο παππούς μου εί χε αυτ ότ ο βι βλί ο στ η βι βλι οθήκημαςκαιτ ώρατ οέχω φυσι κάστ ηδι κήμου. Ο Γι ώργος Ανδρεάδης, στ ο μυθι στ όρημα τ ου, που, όπωςδηλώνει ,στ ηρί ζετ αισεαληθι νόγεγονός,Ταμάμα, η αγνοούμενη τ ου Πόντ ου,καιη Thea Hal o,στ ο Not even my name –γραμμένο στ α αγγλι κά και μετ αφρασμένο στ α ελληνι κά– δί νουν τ η δι κή τ ους εκδοχή γι ατ ονπόλεμο καιτ ηνπροσφυγι ά.Η δεύτ ερη αφηγεί τ αι τ ην ι στ ορί α τ ης μητ έρας τ ης που αναγκάστ ηκε,ορφανή,ναεγκατ αλεί ψειτ οχωρι ότ ης,να παντ ρευτ εί μόλι ς 15 χρόνων έναν Ασσύρι ο και να μετ αναστ εύσει μαζί τ ου στ ι ς Ηνωμένες Πολι τ εί ες. Χρόνι α αργότ ερα με τ ην κόρη τ ης επι στ ρέφειστ ην Τουρκί α καιαπό τ ηνΆγκυρα ξεκι νά τ ο οδοι πορι κό τ ης αυτ ογνωσί ας. Ο πόνος,οφόβος,ηπί κρα,ηαγωνί αγι ατ ηνεπόμενη ημέρα,ηαποδοχήτ ουδι αφορετ ι κούκαιηαναγνώρι ση τ ηςπροσφοράςτ ουστ ηζ ωήτ ωνΕλλήνωνπουέφυγαν απότ ι ςπατ ρί δεςτ ουςεί ναιμερι κάαπότ ασυστ ατ ι κάτ α οποί α δί νουν τ ην τ αυτ ότ ητ α στ ο έργο πολλών συγγραφέωνπουαναφέροντ αισεόσαέζησανοιί δι οιή άκουσαννατ ουςδι ηγούντ αιάλλοιγι ατ ηζ ωήστ ηΜι κρά Ασί α,στ ον Πόντ ο,στ ην Τουρκί α εν γένει .Μέσω τ ων μυθι στ ορημάτ ωντ ουςκρατ ούνζ ωντ ανή τ η μνήμη γι ατ ί γνωρί ζ ουνκαλάότ ιυπάρχεικάτ ιόσοτ οθυμόμαστ ε.
ΣΤΙ ΓΜΙ ΟΤΥΠΑΑΠΟ ΤΗΖΩΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝΣΤΗΜΙ ΚΡΑΑΣΙ Α, ΠΡΙ ΝΤΟ 1922 Η Φι λι ώ Σι δερήΧαϊ δεμένου γεννήθηκε τ ο 1899 στ α Βουρλάτ ηςΜι κράςΑσί ας.Το1922μετ ονδι ωγμό,ήρθε στ ην Ελλάδα με τ η μητ έρα τ ης Κι ουρανι ώ και τ ο μι κρότ ερο αδελφό τ ηςΑντ ώνη.Η γι αγι ά Φι λι ώ,όπως ήτ ανγνωστ ή,δημι ούργησετ ησυλλογήενθυμημάτ ων,η οποί α αποτ έλεσετ η βάση τ ου Μουσεί ου Μι κρασι ατ ών Νέας Φι λαδέλφει ας «Φι λι ώ Χαϊ δεμένου». Πέθανε τ ο 2006. Η συνέντ ευξηπάρθηκεστ οκτ ήρι οτ ουΠΠΙ ΕΔ στ ηΝέα Φι λαδέλφει α,τονΜάι οτου1999. Μι λήστεμαςγι αταπαι δι κάσαςχρόνι α; Γεννήθηκα στ α Βουρλά τ ης Μι κράς Ασί ας, στ ι ς 28 Οκτ ωβρί ου τ ου 1899. Μεγάλωνα σε μι α οι κογένει α εύπορη,γεωργοίήτ αν οιγονεί ς μου,μεγάλωνα πάρα πολύ καλά.Η μητ έρα μου έκανε επτ ά παι δι ά,αλλά έζησαν τ ατ ρί α,δυο αγόρι α κιένα κορί τ σι .Πήγα στ ην Αναξαγόρει α Σχολή. Αγαπούσα πάρα πολύ τ α γράμματ α.Ήρθεόμωςέτ σιηκατ άστ αση,στ αμάτ ησα τ ο σχολεί ομου,πήγαμόνοέξιμήνεςστ ηνΓ’Δημοτ ι κού. Γι ατίσταματήσατετοσχολεί ο; Στ αμάτ ησα γι ατ ί ήτ αν ένα εμπόδι ο τ ης τ ουρκι κής κυβερνήσεως.Άλλαξε η κυβέρνηση καιόχιμόνο η κυβέρνηση η τ ουρκι κή αλλά τ ο σύστ ημα τ οτ ουρκι κό. Έφυγαν οι παλι ότ ουρκοι , οι σουλτ άνοι δηλαδή και βγήκανοιΝεότ ουρκοι .ΟιΝεότ ουρκοιέκανανδι κότ ους Σύντ αγμα.Ξέχασα να σας πω ότ ιδεν μι λούσαμε τ ην τ ουρκι κήγλώσσα,ενώ σεόλητ ηνΑνατ ολήμι λούσαντ ην τ ουρκι κήγλώσσα,καιστ ασχολεί ακαιστ ηνΕκκλησί ακαι στ ασπί τ ι α,παντ ού.Ταμι κρασι ατ ι κάπαράλι α,πουήτ αν απότ οΑϊ ντ ί νικαικάτ ω,μετ ηνπερι φέρει ατ ηςΣμύρνης, τ ηνΕρυθραί α,δενμι λούσαμετ ηντ ουρκι κή.Μετ ο νέο Σύντ αγμα που έγι νε τ ο 1908 οιΤούρκοιμάς έδωσαν ορι σμένα προνόμι α,αλλά ζήτ ησαν καιαπό εμάς.Και μετ αξύτ ωνάλλωνναβάλουμεστ οσχολεί οτ ηντ ουρκι κή γλώσσα,στ ο σχολεί ο καιστ ην Εκκλησί α.Πράγμα που δεν τ ο δεχτ ήκανε οι Έλληνες, η Δημογεροντ ί α η ελληνι κή, καιτ ης δι κής μας πόλεως καιστ ι ς άλλες πόλει ς,τ ι ςπαραλι ακές.Καιτ ότ ετ ουςκάναμεέναεί δος μποϊ κοτ άζ,κλεί σαμε τ α σχολεί α καιτ ι ς εκκλησί ες έξι μήνες, και εγώ δεν πήγα άλλο σχολεί ο. Εφόσον στ αμάτ ησα εί πε ο πατ έρας μου ότ ιέγι να φατ ί να, η πρώτ η κόρη μέσα στ ο σπί τ ικαιμοναδι κή.Έκλαψα, σκοτ ώθηκα,αρρώστ ησαοπατ έραςμουδενδέχτ ηκε,τ ου πατ έραηεπι θυμί αδι ατ αγή. Αυτ όμεπεί ραξετ όσοπουκαισήμεραακόμαδενμπορώ να τ ο ξεχάσω,τ όσο πονάω.Ότ αν στ ο 1922 έγι νε η κατ αστ ροφή καιμπήκαν οιΤούρκοικαιμαζευόμαστ αν γι α να φύγομε καιμου λέειο αδελφός μου «μάζεψε ορι σμένα πράγματ α, από μι α αλλαξι ά, πάρε τ α χρυσαφι κά γι ατ ίθα φύγουμε».Εγώ πρώτ α έβαλα τ α τ ετ ράδι ά μου καιτ α βι βλί α μου,τ α οποί α από τ ο 1908 έως τ ο 1922,κάθε χρόνο τ ους άλλαζα,τ ι ς καπλάτ ες. Πί στ ευαότ ιθαπάω στ οσχολεί ο.
Πεί τεμαςγι ατασχολεί ασταΒουρλά Στ αΒουρλάεί χαμεπολλάσχολεί ακαιπολύκαλά.Πρώτ α πηγαί ναμε στ ο συνοι κι ακό σχολεί ο. Πηγαί ναμε προνηπι αγωγεί ο,εκείπουτ α ντ αντ εύουνετ α παι δι ά,κι αυτ όγι νότ ανεγι αναξεφύγουμεαπότ ημάναμας.Μετ ά στ ονηπι αγωγεί ο,μαθαί ναμετ απρώτ αγράμματ ακαιτ α κεντ ούσαμε.Γι α να μαςμεί νουνεστ ομυαλόκαινα μην τ α ξεχάσουμε.Έπει τ α πηγαί ναμε προκατ αρκτ ι κή.Εκεί μαθαί ναμε«τ α γράμματ ατ ης ελληνι κής γλώσσης εί ναι 24»,ποι αεί ναιλαρυγγόφωνα,ποι αεί ναιχει λι όφωνα,τ α πρωτ όκλι τ α,τ α δί κλι τ α,όπως λέμεσυκέα,αμυγδαλέα, αμυγδαλή.Φθάναμε στ ην πρώτ η δημοτ ι κού.Αρχί ζαμε νακάνουμεαρι θμητ ι κή,πολλαπλασι ασμό,ρήματ α. Ποι αμαθήματακάνατε; Θρησκευτ ι κά,ελληνι κά καιι στ ορί α ήτ αν τ α κυρι ότ ερα μαθήματ α.Ότ ανρωτ ήσει ςεδώ ένα παι δάκιπου δεντ ο έχουνε πάει στ ην Αθήνα, δεν ξέρει ποι ο εί ναι τ ο καλλι μάρμαρο στ άδι ο, τ ο οφθαλμι ατ ρεί ο, τ ο πανεπι στ ήμι ο,η εθνι κή βι βλι οθήκη.Εμεί ςτ α κάναμε. Ότ αν ήρθαμε στ ην Ελλάδα, περπάτ ησα τ ην Πανεπι στ ημί ου,να δω αυτ ά που έκανα στ ο σχολεί ο. Κάναμεαρχαί αι στ ορί α καινέα ελληνι κή ι στ ορί α.Κάθε βράδυέναπαι δίτ ηςοι κογένει αςμαςβάνανεοιμεγάλοι καιτ ους δι αβάζαμε τ α βι βλί ατ ης ελληνι κής ι στ ορί ας. Όλοιαυτ οίτ ηνάλληημέρατ αδι ηγούντ ανστ ι ςδουλει ές τ ους. Να σας πω ένα ποί ημα που μαθαί ναμε στ ο σχολεί ο. Η σκλάβαπόλι ςκάθετ αιστ οΒόσποροκαικλαί ει … Ο Βόσποροςτ ηδι απονεί ,παρήγορατ ηςλέει : Πεςμου,κυράμουζηλευτ ή,πεντ άμορφηκυράμου γι ατ ίποτ ί ζει ςδάκρυατ αγαλανάνεράμου; Μήπωςσουέφτ αι ξαοφτ ωχόςμεδί χωςνατ οξέρω; Στ ακάτ ασπρατ απόδι ασουδενπέρασεημέρα ποτ έπουναμηνσου‘ φεραδώρααπότ ονκόσμοπέρα τ αμύρι ατ ηςΑνατ ολήςκαιτ αμετ αξωτ άτ ης, καιτ αχαλι άτ αατ ί μητ ατ αμυρι οπλουμι στ άτ ης. Πεςμουλοι πόνγι ατ ίμουκλαι ςπεντ άμορφηκυράμου καιμουποτ ί ζει ςδάκρυατ αγαλανάνεράμου; Ω Βόσπορεπώςτ οξεχνάςπωςεί μαισκλαβωμένη στ ι ςαλυσί δεςτ ωνΤούρκωνσφι χτ οαλυσοδεμένη;
Φορούσατεποδι έςστοσχολεί ο; Όχι ,φορούσαμετ αφορέματ άμαςαλλάέπρεπεναεί ναι καθαρά,μεάσπρο γι ακαδάκι ,σεμνά,χωρί ς φι όγκους, να έχουν δύο τ σέπες.Εί χαμεμαντ ήλιστ ην τ σέπη μας καθαρό. Μι λήστεμαςγι αταπαι χνί δι απουεί χατε. Παί ζαμεμετ ι ςκούκλες,τ ι ςοποί εςλέγαμεκούτ σες.Τι ς κούκλες τ ι ς φτ ι άχναμε,οιμητ έρες μας ή εμεί ς.Την φτ ι άχναμεμεύφασμα,τ υλί γαμετ ο πανί ,τ ηςκάναμετ α χεράκι α,τ α δάχτ υλα,τ α οποί α κάναμεσανγάντ ικαιτ ο γεμί ζαμεμεπί τ ουρα.Υπήρχανκαικούκλεςέτ οι μες,από κερί .Αυτ ές μας τ ι ς παί ρνανεμι α φορά τ ο χρόνο που πουλούσανετ α ει σοδήματ α καιπηγαί νανεστ η Σμύρνη να ψωνί σουνε.Στ α μι κρά παι δι ά φέρνανε,στ α αγόρι α παλι άτ σους,στ ακορί τ σι ακούκλες.Αλλάδεντ ι ςπαί ζαμε στ απαι χνί δι αμαςπουτ αλέγαμεμπαλάδι α,τ ι ςκρύβαμε, στ οδωμάτ ι όμας. Πούκαιτιμαγει ρεύατε; Στ ηΜ.Ασί α,όπωςκαιεδώ,μαγει ρεύαμεμετ αξύλακαι τ αμετ ακάρβουνα.Εί χαμεωραί εςκουζί νες,τ ζάκι α,όλη τ ην ώρα ασπρι σμένα,γι ατ ίεκείο ασβέστ ης ήτ αν τ ο σπουδαι ότ ερο γι α τ ην καθαρι ότ ητ α. Υπήρχαν κάτ ι τ σουκάλι α,ήτ ανχρώμαμαύρο,φτ ι άχνοντ αναπόμαύρο πηλό, κατ άλληλος να κρατ άει στ α ξύλα και στ α κάρβουνα. Εκεί μαγει ρεύαμε τ α φαγητ ά μας, τ όσο ωραί α,τ όσομεζελί δι κα,τ όσοόμορφα.
Ποι οφαγητόσαςάρεσε; Εμένα τ ο φαγητ ό που μου άρεσεκαιμου ήρθεκαιστ ο μυαλόμουτ ώρααμέσωςήτ ανοισουπι έςμετ ομάραθο. Τι ςφτ ι άχναμεόπωςένα άλλο γι αχνι στ ό φαγητ ό,όπως τ αφασολάκι ατ αφρέσκα.Επει δήήμαστ ανστ ηνπαραλί α ξυπνούσα τ ο πρωίκαιπήγαι να καιόπου ήτ ανθολάμι α τ α λέγαμε,δηλαδή πέτ ρα καιλί γο νεράκι ,έβανα μέσα, κρατ ούσαένακαλάμιμεέναάσπροπανάκικαιτ οέβανα εκείκαιμόλι ςτ οτ ραβούσα έβγαι νε καιη σουπι ά να πι άσειτ ο πανάκικαιεγώ εί χα ένα καμακάκικαιτ η χτ υπούσα.Πήγαι να στ ο κτ ήμα,στ ο γκούλα τ ο λέγαμε, στ ο εξοχι κό δηλαδή και μαγει ρεύαμε. Κάθε πρωί πήγαι νακαιμάζευασουπι έςκαιχτ απόδι α.Δενμπορεί τ ε ναφαντ αστ εί τ ετ ιθησαυρόεί χεηθάλασσα.Ότ ανήθελα ψάριέπαι ρνα τ ης μάνας μου τ ο καρούλι ,τ ην κλωστ ή δηλαδή,καιλυγούσα μι α καρφί τ σα,τ ηνέδενα από τ ην άκρη, έβανα ένα κομματ άκι ψωμάκι γι α δόλωμα, πήγαι να καθόμουνα σε μι α πέτ ρα καιτ ο έρι χνα και έπι ανασπάρους,στ οί δι ολεπτ όγέμι ζαένακαλάθι .Δεν τ οέκαναμόνοεγώ,όλοι . Μι λήστεμαςγι ατι ςενδυμασί εςπουφοράγατε: Στ ηνΤουρκί α,από τ οΑϊ ντ ί νικαιμέσα φοράγανεάλλες στ ολές.Ήτ ανεκεντ ημένες,ήτ αν στ ολέςπαραδοσι ακές. Στ αμι κρασι ατ ι κάπαράλι αντ υνόμαστ ανσύμφωναμετ ην Ευρώπη. Βλέπαμε τ α φι γουρί νι α, πηγαί ναμε στ η μοδί στ ρα,τ ηςορί ζαμεραντ εβού,πηγαί ναμετ ούφασμα. Επάνω στ ηνΑνατ ολή,αυτ οίπου δεν μι λούσαν καιτ α ελληνι κά,καιήτ ανετ ο80% τ ηςΜι κράςΑσί ας,φοράγανε παραδοσι ακές στ ολές. Επει δή εί χαμε μεγάλες συναλλαγέςμετ ηνΕυρώπη.Μετ ηνΕλλάδαδενεί χαμε πολλέςσυναλλαγές,δι ότ ιήτ ανφτ ωχήκαιδενμπορούσε νααγοράσειτ αδι κάμαςεμπορεύματ α.Οιστ αφί δεςμας, τ α σύκα μας,τ α αρώματ α,όλη η παραγωγή πήγαι νε κατ ευθεί ανστ ηνΕυρώπηκαιτ ηνΑμερι κή. ΣτηνΚωνσταντι νούπολη; Στ ην Κωνστ αντ ι νούπολη εί χανε ανάπτ υξη. Στ ην Κωνστ αντ ι νούπολη ζ ούσανε οι Σουλτ άνοι , δηλαδή κυρι αρχούσε τ οτ ουρκι κό στ οι χεί ο,τ ο πλούσι ο,καιοι Κωνστ αντ ι νοπολί τ ες ήτ αν πολύ εξελι γμένοι και πλούσι οι , όμως γέρνανε λί γο προς τ ο τ ουρκι κό. Μι λούσανετ ηντ ουρκι κή.ΟιΈλληνεςμετ ουςΤούρκους ήτ αν πολύ κοντ άτ α σπί τ ι α,τ ο ένα ελληνι κό τ ο άλλα τ ουρκι κό.Καιμόνοστ οΦανάριήτ ανοιπολύπλούσι οι . Και οι μεγάλοι δωρητ αί ήτ ανε στ ο Φανάρι . Η Κωνστ αντ ι νούποληδενεί χεπαραγωγή,ναέχειεμπόρι ο. Η συμβί ωσημετουςΤούρκουςήταναρμονι κή; Βεβαί ως.Έωςτ οΜπαλτ σόβατ ηςΣμύρνηςοιΤούρκοιμε τ ουςΈλληνεςήτ ανχωρι στ ά,δενσυμβί ωναν.Ήτ ανμαζί στ οεμπόρι ο,στ ι ςσυναλλαγές,αλλάοιμαχαλάδεςήτ αν χωρι στ ά. Ζούσαμε πολύ καλά και ευτ υχι σμένα. Απόδει ξη, ότ αν πήγαμε μετ ά τ ην κατ αστ ροφή, να βλέπατ ε τ ους Τούρκους πώς έκλαι γαν ότ αν μας έβλεπαν. ΠώςήρθατεστηνΕλλάδα; Ήμουνα 23.Έγι νε η κατ αστ ροφή,η σφαγή.Η σφαγή άρχι σε29Αυγούστ ουτ ου1922,σ’εμάς.Στ αΒουρλάο αποκλει σμός ήτ αν 29 Αυγούστ ου, ημέρα τ ου Αγί ου Ι ωάννου.Κλει στ ήκαμε μέσα στ α σπί τ ι α,έρχοντ αν οι Τούρκοι , έβαναν φωτ ι ά. Σφάζανε τ ον κόσμο. Όσοι μπορούσαμενασωθούμεφεύγαμε.Τρέχαμε,ήτ ανάλλοι Τούρκοι στ ο δρόμο, μας κτ υπούσαν με τ α όπλα. Χωνόμαστ ε σε άλλα σπί τ ι α.Αυτ ό κράτ ησε 17 ημέρες. Στ ι ς 17 αυτ ές ημέρες βγήκαμεκαιέξω από τ ην πόλη, όπου μπορούσε ο καθένας. Ήτ αν ευχής έργο να βρεθούν μαζί μέλη τ ης οι κογένει ας. Τότ ε ήρθε ο κεμαλι κός στ ρατ ός, ο τ ακτ ι κός. Γι ατ ίαυτ οίπου μας κτ υπούσαν ήτ αν ναιμεν τ ου Κεμάλ αλλά γι α να κάνει στ ρατ ό ο Κεμάλ μάζεψεόλα τ α κακοποι ά στ οι χεί α και τ ουςεί πεελάτ εθαπάρουμετ ι ςπόλει ςτ ηςΜ.Ασί αςκαι θα σας αφήσω να λεηλατ ήσετ ε. Καιαυτ ό έγι νε. Οι
Τούρκοιπου μπαί νανεγυρεύανελεπτ ά καιχρυσαφι κά. Ήτ ανμι α κοπελί τ σα καιπροσπαθούσενα ξεκουμπώσει τ ο σκουλαρί κιτ ηςκαιδενπρόλαβετ ράβηξεο Τούρκος τ ομαχαί ριτ ηςτ ο’ κοψεκαιτ οαυτ ί .Εγώ ήμουνα δί πλα τ ηςκαιπροσπαθούσαναβγάλω τ αδι κάμουκαιεκεί νη τ ην ώρα έκανα μί α προσευχή καιεί πα «Βαγγελί στ ρα μου, βοήθησέ με να τ ο ξεκουμπώσω και δεν θα ξαναφορέσω στ η ζωή μου σκουλαρί κι α».Καιτ ονόρκο μουτ οντ ήρησα. Στησυνέχει ατιέγι νε; Ήρθεο τ ακτ ι κόςστ ρατ ός,μάςμάζεψαν,μαςπήγανσε ορι σμένασπί τ ι α,μάςκράτ ησανεκείέωςότ ουδενξέρω πώς τ α κανόνι σε τ οτ ουρκι κό κράτ ος με τ ο ελληνι κό κράτ ος-καιμας πήρανεεδώ.Καιάρχι σενα γί νετ αιη επι βί βασηστ απλοί α.Ήτ ανεόμωςαπόστ αση,4χλμ.Οι Τούρκοιμάςέβαλανεμπρόςκαιμαςκυνηγούσαν,εμεί ς εννοεί τ αιότ ιδεν ξέραμεότ ιπάμεγι ατ η σωτ ηρί α μας πι α, νομί ζαμε ότ ιπάμε να μας σφάξουν.Αλλά δεν μπορούσαμε να κάνουμε καιδι αφορετ ι κά.Στ ο δρόμο εγώ και όλες οι κοπέλες τ ρέχαμε και ήμαστ αν και ι δρωμένες,σκύβαμε,παί ρναμετ ο χώμα,κολλούσεστ α μούτ ραμας,γι νότ ανεμάσκα,γι αναμηνμαςβλέπουνοι Τούρκοιπωςεί μαστ εκοπέλες.Τα ρούχα μαςτ α εί χαμε σκί σει ,κουρελι άσει ,ότ ιβρί σκαμε παλι ό,κουρέλι ,τ ο τ υλί γαμε απάνω μας γι α να μην φαι νόμαστ ε καθόλου σαν νέες κοπέλες. Κατ αλήξαμε στ ην παραλί α. Εκεί καθί σαμεδύοει κοσι τ ετ ράωρα. Μεποι ονάλλονήσαστανμαζί ; Ήμουν μόνο με τ ην μητ έρα μου.Τα αδέλφι α μου τ α χάσαμεκαιέμει ναεγώ,οπατ έραςμουκαιημητ έραμου. Αλλάτ ονπατ έραμουτ ονπήρανε,ότ ανμαςπήγανεκεί πουμαςμαζέψανεόλουςμαζί .Όλουςτ ουςάνδρεςτ ους πήρανε.Τουςνέουςτ ουςέβαλανπροςτ ηνεξορί α,τ ους ηλι κι ωμένουςτ ουςεί χανκατ ασφάξει .Τοπατ έραμουτ ον εί χανκόψειστ ολαι μόαλλάκρατ ούσε.Πέθανεμετ άαπό 3μέρες,τ ηνημέρατ ουΣτ αυρού. ΠώςκαιπότεφθάσατεστηνΕλλάδα; Την άλλη μέρα φύγαμε,κατ εβήκαμε στ η Σκάλα στ ην παραλί α. Μέσα στ ο πλοί ο κάναμε 15 μέρες, πρωτ οπήγαμεστ ηΣάμο,δενμαςδέχτ ηκαν,πήγαμεστ η Μυτ ι λήνηδενμαςδέχτ ηκαν,πήγαμεστ ηΘεσσαλονί κη, δεν μας δέχτ ηκαν.Εκείβρήκαμεκαιτ ον αδελφό μου. Ήρθαμε στ ον Πει ραι ά και θα μας πήγαι ναν στ ην Ερμι όνη.Επει δήεί χαμεσυγγενεί ςστ ονΠει ραι άαπότ η Νάξο,τ αξαδέρφι αμου,θέλαμεναβγούμεστ ονΠει ραι ά καιμας έβγαλε ένας ναύτ ης από τ ην μπουκαπόρτ α. Μεί ναμεστ ονΠει ραι ά.Μετ άήρθαμεσεμι ααποθήκηστ ο Μοσχάτ ο.Μετ ά πήγαμε στ η Νάξο,στ ην Κόρωνο,ένα χρόνο. Εκεί δεν εί χε τ ί ποτ α, ήτ αν τ ο ορυχεί ο, τ ο σμυρί γλιμόνο καιδούλευε ο αδελφός μου.Φύγαμε, γυρί σαμεπί σω.Ξαναήρθαμεστ οΜοσχάτ ο.Μεί ναμεσε μί ααποθήκη15οι κογένει ες.Η αποθήκηεί χεμάκρος10 μέτ ρα καιφάρδος τ έσσερα.Κατ αλήξαμεστ ο σημερι νό Ταύρο,τ ότ ελεγότ ανΝέαΣφαγεί α.Κάνανεπαράγκεςκαι μεί ναμε. Επι μέλει α:Ει ρήνηΓρατσί α,αρχαι ολόγος
ΓράφειοΔημήτ ρηςΜαναράκης
ΤοΠ υρΚ υ ρ ι ά υ Α ν α δ ην όε δ ρο ςκ Πο αλ αι ώμ να Πρ ο στ κί ό πω
Ν.Φι λαδέλφει ας-Ν.Χαλκηδόνας
ΠΡΟΣΚΟΠΟΙ ΜΙ ΚΡΑΣΑΣΙ ΑΣ Από τ ο 1918 εί χεαρχί σεινα δραστ ηρι οποι εί τ αι κρυφάαπότ ουςΤούρκουςοΠροσκοπι σμόςστ η Μι κρά Ασί α, σαν Πατ ρι ωτ ι κή Οργάνωση με χι λι άδεςμέλη.
ΠΡΟΣΚΟΠΙ ΚΕΣΟΜΑΔΕΣ ΣΤΗ ΜΙ ΚΡΑ ΑΣΙ Α
Οι Προσκοπι κές Ομάδες στ ην περι οχή τ ης Σμύρνης ήτ αν δεκαεπτ ά ενώ στ ην υπόλοι πη νεστοΑϊ δί νι Μι κράΑσί α υπήρχανάλλεςσαραντ αέξι .Μετ ην Τιέγι υποστ ήρι ξη τ ου μετ έπει τ α Εθνομάρτ υρα και ούνι οτ ου 1919 στ ο Αϊ δί νιλει τ ουργούσαν Αγί ου τ ης Εκκλησί ας μας Μητ ροπολί τ ου Τον Ι ρει ς Προσκοπι κές Ομάδες. Ο Ελληνι κός Χρυσοστ όμου, οι Ομάδες αυτ ές ανέπτ υξαν τ Στ ρατ όςμόλι ςεί χεαπελευθερώσειτ ηνπόληκαι σημαντ ι κότ ατ ηδράση. εί χε εγκατ αστ ήσειμι κρή στ ρατ ι ωτ ι κή φρουρά. ι ς 15 Ι ουνί ου 1919 πολυάρι θμες ομάδες Συμμετ εί χαν ενεργά σ' όλες τ ι ς εθνι κές, Στ αρτ ών επι τ έθηκαν εναντ ί ον τ ης θρησκευτ ι κές, αθλητ ι κές και φι λανθρωπι κές Τούρκων αντ φρουράς.ΟιΠρόσκοποιπαρέμει νανστ οπλευρό εκδηλώσει ς. τ ουστ ρατ ούκαιτ ουφοβι σμένουπληθυσμούκαι ες. Αργότ εραμετ ηνάφι ξητ ωνΕλληνι κώνΕνόπλων προσέφερανκάθελογήςυπηρεσί Δυνάμεων,οιΠρόσκοποιφόρεσανκεκαμάριτ ι ς Μετ ά τ ην έξοδο από τ ην πόλη τ ης μι κρής στ ολές τ ους που μέχρι τ ότ ε έκρυβαν και ελληνι κής φρουράς, πραγματ οποι ήθηκαν από προσέφεραν πολύτ ι μες υπηρεσί ες στ ο Στ ρατ ό τ ους Τούρκους απί στ ευτ ες αγρι ότ ητ ες. Όσοι μας κυρί ως σαν αγγελι οφόροι ,δι ερμηνεί ς και Πρόσκοποιδεν σκοτ ώθηκαν συνελήφθησαν και τ ραυματ ι οφορεί ς. οδηγήθηκαν έξω από τ ην πόλη όπου και εκτ ελέστ ηκανμεπρώτ οτ ονΈφοροτ ουςΝι κόλαο Υπήρξαν όμως καιπερι πτ ώσει ς που ένοπλοι Αυγερί δη. Πρόσκοποισκοτ ώθηκαναμυνόμενοιτ ουαμάχου πληθυσμού. Αλλάκιάλλεςεκτ ελέσει ςΠροσκόπωνέγι νανκαι σε άλλες περι οχές τ ης Μι κρασί ας κατ ά τ η Ότ αν άρχι σεη εκκένωση τ ηςΜι κράςΑσί αςκαι δι άρκει ατ ηςΜι κρασι ατ ι κήςΕκστ ρατ εί αςκαιτ ης ενώ οιΤούρκοιέκαι αν βί αζ αν καισκότ ωναν,οι Κατ αστ ροφής.Στ α Σώκι α,στ ην Κάτ ω Παναγι ά μι κροίΠρόσκοποιμε απαράμι λλο θάρρος και καιαλλού.Όλες σαν αποτ έλεσμα τ ήρησης τ ης γενναι ότ ητ αορμούσανστ απυρπολημένασπί τ ι α υπόσχεσης να εκτ ελούν οι Πρόσκοποι τ ο γι α να σώσουν βρέφη, γέροντ ες και γενι κά καθήκοντ ουςστ οΘεόκαιστ ηνΠατ ρί δα. ανήμπορουςσυνανθρώπους. Υπηρεσί ες σημαντ ι κές όμως προσέφεραν οι άτ ην Μι κρασι ατ ι κή Μεγάλος αρι θμός από αυτ ά τ α υπέροχα Έλληνες Πρόσκοποικαιμετ κ α τ α σ τ ρ ο φ ή . Γ ι α τ η ν π ε ρ ί θ α λ ψη τ ων Ελληνόπουλα συνελήφθησαν από τ ους οικατ έφτ ανανκατ άχι λι άδες, Τούρκους καισύμφωνα με τ α προβλεπόμενα προσφύγων,οιοποί μοποι ήθηκανμεόλουςτ ους απότ οΚοράνιεκλήθησαννα«μετ ανοήσουν»και οιΠρόσκοποιχρησι ρόπουςκαιχαρακτ ηρί στ ηκαναπότ ονΤύποσαν να ασπασθούν τ ο Ι σλάμ με αντ άλλαγμα τ η τ οιφύλακες– άγγελοιτ ων θυμάτ ων εκεί νηςτ ης σωτ ηρί ατ ους. εθνι κήςσυμφοράς. Οι Μι κρασι άτ ες Πρόσκοποι όμως σαν καλοί Προσέφεραν υπηρεσί ες γι α τ ην πρόχει ρη Χρι στ ι ανοί και σαν Έλληνες Πατ ρι ώτ ες δεν εγκατ άστ ασητ ωνσκηνών,οργάνωσησυσσι τ ί ων δέχθηκαν.Γι ’αυτ ό στ οΑϊ δί νι ο,στ α Σώκαι α και καικαθαρι ότ ητ ατ ωνσυνοι κι σμών,νοσοκομει ακή στ ηνΚάτ ω Παναγι άβρήκαντ οθάνατ ομετ άαπό περί θαλψη,ακόμακαιγι ατ ηφύλαξηορι σμένων φρι κτ άβασανι στ ήρι α. κατ ασκηνώσεων. Η μεγάληθυσί ατ ουςεί χεδι εθνήαντ ί κτ υπο.
Γι ατ ι ςεξέχουσεςαυτ έςυπηρεσί εςτ ουπροςτ ην πατ ρί δα,τ ο 1922 απονεμήθηκεστ η Σημαί ατ ου Οι δρυτ ήςτ ουΠροσκοπι σμούΣτ ρατ ηγόςΛόρδος Σώματ ος Ελλήνων Προσκόπων τ ο Μετ άλλι ο Μπέι ντ εν Πάουελ ( Lor d Rober tBadenPowel l ) , Στ ρατ ι ωτ ι κήςΑξί αςΑ”Τάξεως. τ ί μησε τ η μνήμη τ ους αναγνωρί ζ οντ ας ότ ιοι Π η γ ή : l e s v o s n e ws . g r Έλληνες Πρόσκοποι«επι σφράγι σαν μετ ο αί μα τ ουςτ αι δανι κάτ ηςαγάπηςτ ωνγι ατ ηνΠατ ρί δα καιγι ατ ηνΕλευθερί α». Το1922οΒασι λι άςΚωνστ αντ ί νοςαπένει μεστ η Σημαί ατ ου Σώματ ος Ελλήνων Προσκόπων τ ο μεγαλύτ ερο Μετ άλλι ο Στ ρατ ι ωτ ι κής Αξί ας, αναγνωρί ζ οντ ας τ ην προσφορά τ ου Σώματ ος στ ηνΜι κράΑσί ακαιτ ι μώντ αςτ ημνήμηεκεί νων πουμαρτ ύρησανυπέρΠί στ εωςκαιΠατ ρί δος.
ΓράφειοΓι άννηςΒορέας
Ο ΠΑΠΠΟΥΣ. . . Ο ΚΩΣΤΑΣ. . . O παππούςο Κώστ ας,πάντ α ήθελενα τ α γράψειαυτ ά που πέρασε γι α να μάθουν κιοιάλλοι ,τ ιγι νότ αν τ α τ ελευτ αί α χρόνι α,στ α ελληνι κά χωρι άτ ηςΜι κράςΑσί ας. Γι αναθυμούντ αιοιπαλι οίκαιναμαθαί νουνοινεότ εροι . Ενώ λοι πόν, η ζ ωή τ ων ελλήνων και τ ων Tούρκων κυλούσε ήρεμα και αρμονι κά, κάποι οι άρχι σαν να ξεσηκώνουντ ουςτ ούρκουςεναντ ί οντ ωνEλλήνων.Έτ σι λοι πόν o παππούς ο Κώστ ας,άλλαξε τ ο όνομά τ ου, όπως έκαναν και οι περι σσότ εροι Έλληνες γι α να μπερδεύουντ ουςΤούρκουςκαιναχάνουντ αί χνητ ους. Τότ ε αναγκάστ ηκε να φύγει από τ ο χωρι ό τ ου, τ ο Σεβντ ί κι οϊ ,γι ατ ίοιτ ούρκοιμάζευαντ α Eλληνόπουλα γι α ναστ ρατ ολογήσουντ άγμαγενι τ σάρων. . Βρέθηκε λοι πόν σε κάποι ο άλλο χωρι ό, να δουλεύει μέρανύχτ α, στ α ξένα χωράφι α γι α να κατ αφέρει να επι ζήσει . Ο αφέντ ης τ ους εκεί ,εί χε με αυτ όν τ ον τ ρόπο,πολλά ελληνόπουλα που δούλευαν στ α χωράφι ατ ου καικάθε μεσημέριτ ους τ άι ζε, ένα κομμάτ ιξερό ψωμίμε ένα κομμάτ ιτ υρί . Μι α μέρα γυρνώντ ας από τ α χωράφι α, μοσχομύρι ζε φρέσκο ψωμί . Η σκέψη όλων ήτ αν, ότ ι σήμερα επι τ έλους θα φάνε φρέσκο ψωμί . Όμως η νοι κοκυράαντ ουςέδι νετ οφρέσκοθαέπρεπεναπετ άξει τ ο μπαγι άτ ι κο.Γι α αυτ ό έφαγαν καιπάλιτ ο ξερό και άφησαντ οφρέσκοναξεραθείκαιαυτ ό…… Μετ άότ ανκάποι αστ ι γμήησύχασαντ απράγματ αγύρι σε πάλιστ ο χωρι ότ ου,στ ην οι κογένει ατ ου.Εκείάνοι ξε τ αβέρνα καιέστ ρωσετ ηνδουλει άτ ου.Αρραβωνι άστ ηκε καιέκανεσχέδι α καιόνει ρα γι ατ ο δι κό τ ου σπι τ ι κό και τ ην δι κι άτ ου οι κογένει α.Τότ ε εμφανί στ ηκαν ξανά οι Τούρκοινατ ουαλλάξουντ ηζ ωή. Τον συνέλαβαν κι αυτ όν και τ ον κουνι άδο τ ου τ ον Απόστ ολο, όπως και χι λι άδες άλλους Έλληνες και ξεκί νησαν να τ ους μετ αφέρουν στ α βάθη τ ηςΤουρκί ας. Ευτ υχώς που εί χε κιαυτ όν παρέα,να μοι ράζ οντ αιτ ον πόνοτ ους.Μετ απόδι αάρχι σανναβαδί ζ ουνχι λι όμετ ρα. Ουρές ατ ελεί ωτ ες ανθρώπων, που σι γα - σι γά μει ώνοντ αν.Περπατ ούσανμεκρύο,μεβροχή,μεαέρα, μεζέστ η,χωρί ςφαγητ ό,χωρί ςνερό,χωρί ςξεκούραση. Όποι ος κουραζ ότ αν στ ον δρόμο καιέπεφτ ε κάτ ω,εκεί έμενε… κανεί ςδενμπορούσενατ ονβοηθήσει .Ταβράδι α κοι μόντ ουσαν στ α χωράφι α, όπου βρι σκόντ ουσαν, με προσκεφάλιμι απέτ ρα. Ότ αν οι Τούρκοι αξι ωματ ι κοί που τ ους συνόδευαν, πέτ αγανκάποι ο αποτ σί γαρο,καθόντ ουσανκαιγελάγανε μετ ουςΈλληνεςπου έτ ρεχανσαντ ρελοίνα τ ο πάρουν από κάτ ω,γι α να απολαύσουν μι α ρουφηξι ά… καιγι α φαγητ ό,μάζευαν τ α αποφάγι α από τ α σκουπί δι α,στ ην καλύτ ερηπερί πτ ωση.Υπήρχανφορέςπουδενέβρι σκαν ούτ ε αυτ ά.Μάζευαν τ ότ ετ ι ς κοπρι ές τ ων αλόγων,τ ι ς σκάλι ζ ανκαιέπαι ρναντ οκρι θάριπουέβρι σκαναμάσητ ο, καιαφούτ οέπλεναν,τ οέτ ρωγαν… Μετ ά από πολύ και ρό ότ αν τ α ρούχα που φορούσαν άρχι ζ αννα φθεί ροντ αι ,καιδενεί χαντ ινα φορέσουν,ο παππούςβρήκεέναπαλι ότ σουβάλιπετ αμένο,τ ουέκανε μι ατ ρύπακαιτ οφόρεσε.Βρί σκοντ αςκιένακομμάτ ιαπό παλι ό πλεχτ ό, τ ο έκανε ζ ώνη και έτ σι στ ερέωσε τ ο τ σουβάλι ,ώστ εναμηντ ουπέφτ ει . Ξηλώνοντ ας δεμι α,
συνοδοι πόρους τ ου γι α μι α μπουκι ά φαγητ ό ή γι α μι α ρουφηξι άαπότ ααποτ σί γαραπουέβρι σκανπετ αμένα. Συχνάπερνώντ αςαπόγεφύρι α,τ ουςερχότ ανησκέψηνα πηδήξουν γι α να τ ελει ώσουν μι α καικαλή τ α μαρτ ύρι α που πέρναγαν.Κιεκείο έναςέδι νεκουράγι ο στ ονάλλο καισυνέχι ζ αν… καικάθεφορά,κοι τ άζ οντ αςπροςτ απί σω έβλεπαντ ηουράτ ωνκρατ ουμένωνόλοκαιναλι γοστ εύει . Ότ αν πι α εί χαν μεί νει πολύ λί γοι , και κάποι οι αρρώστ αι ναντ ουςπήγαι νανστ ο νοσοκομεί ο,όπου εκεί έβρι σκανένακρεβάτ ιναξεκουράσουντ οτ αλαι πωρημένο σώμα τ ους και ένα πι άτ ο νερόβραστ η σούπα, να ξεγελάσουν τ ην πεί να τ ους. Έτ σιλοι πόν, έτ ρι βαν τ α θερμόμετ ραναανεβαί νειοπυρετ ός καιναπαρατ εί νουν τ ηνπαραμονήτ ουςεκεί ,όσοπερι σσότ ερογι νότ αν. Κάποι αστ ι γμήχωρί ςούτ εκιεκεί νοινακατ αλάβουνπως χάθηκανμετ αξύτ ους,γι αναβρεθούνμετ άαπόαρκετ ούς μήνεςπάλι ,περπατ ώντ αςστ ηνί δι αουράανθρώπων. Πολύλι γότ εροιαυτ ήτ ηνφορά. Ότ ανέγι νεοδι ωγμός,έφυγανοιδι κοίτ ουςάνθρωποιγι α νασωθούνκαιήρθανστ ηΑθήνα.Κατ άφεραν κιαυτ οίνα ξεφύγουνκαιναέρθουνκιαυτ οίστ ηνΕλλάδα. Μέσω τ ουΕλληνι κούΕρυθρούΣτ αυρούβρήκανκαιπάλι τ ους συγγενεί ςτ ους και κατ ασκήνωσαν κοντ ά στ ο Ελληνι κό.Με κόπους καιθυσί ες άνοι ξαν μί ατ αβέρνα, πουδούλευεμετ ουςεργάτ εςπουεκεί νητ ηνεποχήεί χαν αρχί σειτ ακατ ασκευαστ ι κάέργατ ουαεροδρομί ου. Σαν πρόσφυγες όμως,δεν ήτ αν παντ ού ευπρόσδεκτ οι . Έτ σι ,αντ ι μετ ωπί ζ οντ ας τ ι ς δυσκολί ες τ ης ζ ωής έφυγαν καιαπόεκείκαιβρέθηκανστ ηΘήβα,όπουκαιρί ζ ωσαν. Γαμπρός καικουνι άδος, άνοι ξαν τ αβέρνα ο ένας και μπακάλι κο ο άλλος και κατ άφεραν να ζήσουν τ ι ς οι κογένει ές τ ους καινα μεγαλώσουν μεαξι οπρέπει ατ α παι δι άτ ους. Καιηζωήσυνεχί ζεται……
ΓΕΓΟΝΟΤΑ
ΒΙ ΚΙ ΠΑΙ ΔΕΙ Α
Η ΜΕΤΑΚΙ ΝΗΣΗ ΠΡΟΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Μετ ηνκατ άρρευσητ ουμετ ώπουαποφασί στ ηκεηάμεση εκδί ωξη τ ωνΕλλήνωντ ου Πόντ ου.ΟιΠόντ ι οιπήγαι ναν όπως,όπωςστ ηνΚωνστ αντ ι νούπολη,απ'όπου ύστ ερα περνούσανστ ηνΕλλάδα. Από τ ην ανατ ολι κή Θράκη ο ελληνι κός πληθυσμός αποχώρησε μετ ά τ ην υπογραφή τ ης ανακωχής τ ων Μουδανι ών,απότ ονΟκτ ώβρι οτ ου1922,ακολουθώντ ας τ α ελληνι κά στ ρατ εύματ α πουεπί σηςαποχωρούσαν.Με πλοί α μετ αφέρθηκανοιπερι σσότ εροιαπό τ ουςΈλληνες καιτ ηςανατ ολι κήςΘράκης,ενώ άλλοιχρησι μοποί ησαντ ο οδι κόδί κτ υοτ ωνδι αβάσεωντ ουΈβρου,μετ αφέροντ αςμε υποζύγι α καιβοϊ δάμαξεςότ ιμπορούσαναπό τ ηνκι νητ ή περι ουσί ατ ους. Λί γεςμέρεςαργότ ερα ακολούθησαν καιοιΈλληνεςτ ης χερσονήσου τ ηςΚαλλί πολης.Τέλος,μετ η συνθήκη τ ης Αντ αλλαγής,πουυπογράφτ ηκεστ ι ς30Ι ανουαρί ου1923 στ η Λοζ άνη, μετ ακι νήθηκαν προς τ ην Ελλάδα και οι τ ελευτ αί οιΈλληνεςαπόόλατ ασημεί ατ ηςΜι κράςΑσί ας. Εξαι ρέθηκαν μόνον οικάτ οι κοιτ ης Κωνστ αντ ι νούπολης και τ ων νησι ών Ί μβρου και Τενέδου, όπως και οι μουσουλμάνοιτ ηςδυτ ι κήςΘράκης.Εκκρεμέςόμωςέμενε τ ο ζήτ ημα τ ης αποζημί ωσης τ ων περι ουσι ών τ ων προσφύγων.
ΓράφειοΦώτ ηςΚόττ ας
Σεπτέμβρι ος2013 Αγαπητ έΑδελφέΜι κρασι άτ η. Σήμερα έχει ς στ α χέρι α σου τ ο νέο τ εύχος τ ου περι οδι κού μας ‘ ’ ΟΙΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙ ΔΕΣ’ ’ τ ουΣυνδέσμουμας. Τοπρώτ οτ εύχοςκυκλοφόρησεσεμι ααπλήέκδοση τ ον Ι ανουάρι οτ ου 2010 καιτ ο οποί ο προλόγι σα αναφερόμενοςστ ουςσκοπούςτ ουΣυνδέσμουμας. Η έκδοση τ ου εί χεπολλά εμπόδι α παρ’όλα αυτ ά ξεπεράστ ηκαν και τ α μέλη τ ου Συνδέσμου τ ο δέχτ ηκανμεχαρά βλέποντ αςότ ιεί ναιαναγκαί ονα φαί νετ αιτ οέργοτ ουΣυνδέσμου.Σκοπόςμαςήτ αν και εί ναι τ ο έργο τ ου Συνδέσμου να εί ναι απαλλαγμένο από οποι αδήποτ ε σκοπι μότ ητ α,να προβάλειτ ον πολι τ ι σμό καιτ ην παράδοση που έφερανστ ηνΜητ έραΠατ ρί δαοιπρόγονοιμας. Πάνω σε αυτ ές τ ι ς αρχές συμπαρί στ ασαι στ ην έκδοση τ ου περι οδι κού ‘ ’ ΟΙ ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙ ΔΕΣ’ ’ του Συνδέσμου Μι κρασι ατών Ν. Φι λαδέλφει ας – Ν. Χαλκηδόνας, ένα μέσο επι κοι νωνί ας,προβολήςκαιμετ αλαμπάδευσηςτ ου Μι κρασι ατ ι κούΠολι τ ι σμού. ΕκΜενεμένηςΙ ωνι κήςΓης Τογένοςορμώμενο. Φώτ ηςΕυστ ρατ ί ουΚότ τ ας
Δ Ε ΚΕ Λ Ε Ι Α Σ1 42ΝΕ ΑΦΙ Λ Α Δ Ε Λ ΦΕ Ι Α Τ ΗΛ : 2 1 0252225 1
Η θάλασσαδεν εί ναιπι αεμπόδι ο. Χι λι άδεςάνθρωποι πέφτ ουνεκαι πνί γοντ αι . Τακορμι άσκεπάζουνε τ ανεράσαννά' ναιμόλος . Οιδρόμοιγεμί ζουνεκι αδει άζουνεκαιξαναγεμί ζουνε. Νέοι ,γέροι ,γυναί κες ,παι δι ά ποδοπατ ι ούντ αι ,στ ρι μώχνοντ αι , λι ποθυμούνε,ξεψυχούνε. Τούςτ ρελαί νουνοιχαντ ζάρες , οιξι φολόγχες ,οισφαί ρεςτ ων Τσέτ ηδων! Βούρ,κερατ αλάρ! ( Χτ υπάτ ετ ουςτ ούςκερατ άδες ! ) . Δι δ ώΣωτ ηρ ί ο υ
ΓράφειηΝάνσυΛάλη
Η ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ότ αν ήρθαν οιπρόσφυγες στ ην Ελλάδα τ ο πρώτ ο που θέλησαν να φτ ι άξουν ήτ αν εκκλησί ες, εί ναι γνωστ ό άλλωστ ε,τ οπόσοθρησκευόμενοιήτ ανοιΜι κρασι άτ ες. Ο Ναόςτ ηςΑγί αςΦωτ ει νήςστ ηναρχή ήτ ανφτ ι αγμένος απόξύλο,ήτ αντ ομόνουλι κόπουμπορούσανναβρουν εύκολαοιπροσφυγέςτ ότ ε. Το μεγάλο πρόβλημα τ ων προσφύγων στ ην Ελλάδα ήτ ανναβρουνδουλεί α. Οιεπι χει ρηματ ί εςτ ηςεποχήςδεντ ουςέπαι ρναν γι α να εργαστ ούνγι ατ ίφοβόντ ουσανμήπωςεί ναιάρρωστ οικαι πολλέςφορέςδεντ ουςπλησί αζ ανκαν. Έτ σιοιπρόσφυγες αναγκάστ ηκαν να γυρνούν τ ους δρόμουςμήπωςβρουνπαλι ά αντ ι κεί μενα η να πουλούν τ αυπάρχοντ ατ ουςστ ο Μοναστ ηράκιγι αναμπορέσουν να ζήσουν. Έτ σι δημι ουργήθηκε και τ ο περί φημο γι ουσουρούμστ οΜοναστ ηράκι . Η πολι τ εί α τ ους παραχώρησε χώρους και έτ σι οι πρόσφυγεςάρχι σανσι γά,σι γάναφτ ι άχνουντ αδι κάτ ους σπί τ ι α. Παράγκες, πρόχει ρες κατ ασκευές, κατ ασκευές από τ σί γκο ήτ αν τ α πρώτ α σπί τ ι ατ ων προσφύγων. Υπήρχανπερι οχέςοιγνωστ έςτ ότ ετ ενεκεδούπολει ςπου κακάτ αψέματ αήτ ανσεάθλι αμορφή. Στ ην Κοκκι νι άτ α σπί τ ι ατ α έχτ ι ζ αν μόνο μελάσπη,δεν υπήρχεη πολυτ έλει α να αγοράσουν άλλα υλι κά γι α να φτ ι άξουντ ασπί τ ι ατ ους. Παρόλα αυτ ά, δεν ήτ αν λί γοι , οι Μι κρασι ατ ές που πρόσφερανστοεμπόρι οκαιστι ςτέχνες,οΣεφέρης,ο Κόντ ογλου,ηΣωτ ηρί ου,οΠεσματ ζ όγλου,οΩνάσηςήτ αν ορι σμένα ονόματ α που δημι ούργησαν τ ην δι κή τ ους δι αδρομή.
ΓράφειηΑρετ ήΠαπαδοπούλου
Ο ΕΛΛΗΝΙ ΣΜΟΣ ΣΤΗ ΜΙ ΚΡΑ ΑΣΙ Α Η Μι κράΑσί α,ήτ ανέλξηαρχαί ωνλαώνκαιπολι τ ι σμών,η Ελληνι κήπαρουσί αήτ ανέντ ονη ήδηαπότ ηνΜυκηναϊ κή εποχή.Στ α παράλι ατ ηςΜι κράςΑσί ας,εγκατ αστ άθηκαν και δημι ούργησαν αποι κί ες, κυρί ως Ελληνι κά φύλα, όπως: Ι ωνι κά, Αι ολι κά, Δωρι κά. Ασχολήθηκαν με τ ο εμπόρι οκαιτ ι ςτ έχνεςκαικατ άφερανναδυναμώσουντ ην παρουσί ατ ουΕλληνι κούΠολι τ ι σμού. Οιαποι κί ες που δημι ουργήθηκαν ήτ αν η Σμύρνη,η Μαγνησί α,η Μί λητ ος,η Έφεσος,η Αλι καρνασσός και άλλες. Δι ασκορπι σμένος ήτ αν στ η περι οχή τ ης Ανατ ολί ας ο μι κρασι ατ ι κόςελληνι σμός. Πι ο έντ ονη τ η παρουσί ατ ου Ελληνι κού στ οι χεί ου τ ην συναντ ούσες στ η Σμύρνη,που ήτ αν καιτ ο κέντ ρο τ ης Μι κράςΑσί αςκαιτ ον19αι ώναεί χεχαρακτ ηρι στ είωςτ ο μεγαλύτ ερο εμπορι κό και πολι τ ι στ ι κό κέντ ρο τ ης Μεσογεί ου. Γι ατ ους Μι κρασι άτ ες η Σμύρνη ήτ αν τ ο μεγαλύτ εροπολι τ ι στ ι κό,εθνι κόκαιοι κονομι κόκέντ ρο. Ο μι κρασι ατ ι κός ελληνι σμός χωρί στ ηκε σε τ έσσερα βασι κά μέρη, Πόντ ος, Ι ωνί α, Καππαδοκί α και Προποντ ί δα. Ο Ελληνι κός πληθυσμός ήτ αν οργανωμένος σε κοι νότ ητ ες – ομάδες,γι α να δημι ουργηθούν αυτ ές οι κοι νότ ητ ες–ομάδεςβασι κόρόλοέπαι ζεηθρησκεί α. Γι ααυτ όκαιηκεφαλήπουπερι λάμβανετ ηνκοι νότ ητ αμε τ ους ‘ Έλληνες ορθοδόξους, ήτ αν τ ο Οι κουμενι κό Πατ ρι αρχεί ο. Τηνσυνολι κήδύναμητ ουΕλληνι κούστ οι χεί ουστ ηΜι κρά Ασί α δεν μπόρεσε ποτ έ να καθορι στ εί ,γι ατ ίπότ ε δεν υπήρξαναξι όπι στ εςπηγέςκαιστ ατ ι στ ι κές.
Be k a ' s Ca f e
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣΜΙ ΚΡΑΣΙ ΑΤΩΝ Ν.ΦΙ ΛΑΔΕΛΦΕΙ ΑΣ-Ν.ΧΑΛΚΗΔΟΝΑΣ ΟΙΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣΠΑΤΡΙ ΔΕΣ ΕΠΙ ΣΤΟΛΗ-ΑΠΑΝΤΗΣΗ Η και βουλευτ ής κυρί α Ρεπούση αφού βάφτ ι σε συνωστ ι σμό τ η σφαγή στ η Σμύρνη τ ο’ 22, στ η συνέχει α αμφι σβήτ ησε προκλητ ι κά καιμέσα στ η Βουλή τ η γενοκτ ονί ατ ωνΠοντ ί ωνκαικατ έληξ ενα δηλώσειότ ιοΧορόςτ ουΖαλόγγουεί ναιαπλάένας παρηγορητ ι κόςμύθος. Εί ναιαπορί αςάξ ι ονπώςαυτ ή η γυναί κα αφήνετ αι να προσβάλειβάναυσα,όχιμόνο τ ι ς αναμνήσει ς τ όσωνζ ώντ ων,αλλά καιτ ηνμνήμη τ όσωννεκρών Ελλήνωνμελόγι ασαναυτ ά:
γυναι κόπαι δα να μπαρκάρουν πρώτ α! » – θαρρεί ς καιυπήρχεκαικανέναςάντ ραςανάμεσάμας…» «Όσοζ ωκιαναπνέωδενθαστ αματ ήσωποτ έναμι λώ γι αόσαζ ήσαμεοιΈλληνεςτ ηςΣμύρνης,τ ηςΜι κράς Ασί ας,μετ ηΦωτ ι ά,τ ονδι ωγμό,τ ονξ ερι ζ ωμόμας απότ α άγι α χώματ α,τ ηνκατ αδί κησεπροσφυγι ά… Αυτ άτ α μάτ ι α ώσπου να κλεί σουν,θα βλέπουν μπροστ άτ ουςτ αόσαέγι ναν,καιδενσυμφέρουν,και τ οστ όμαμουθαμι λάγι ατ οάδι κοτ ουΕλληνι σμού καιθαζ ητ άτ ηνεπι στ ροφήεκείπουεί δαμετ οφως, που μεγαλώσαμε,προκόψαμε,γι α να χαθούν όλα μέσαστ ονκαπνόκαιστ ηφωτ ι ά»… Εμεί ς, ως ζ ώντ ες Μι κρασι άτ ες, θα πρέπει να δώσουμε μι αν απάντ ηση τ ι μώντ ας όλους αυτ ούς πουκατ ατ ρεγμένοιέκτ ι σαναυτ ήντ ηνπόληγι αόσα άφησανπί σω τ ους,γι ατ ουςνεκρούςτ ους,αλλάκαι γι αόσαδημι ούργησανστ ηνέατ ουςπατ ρί δα. Καιηαπάντ ησημαςεί ναι : Ευχαρι στ ούμεκαΡεπουσήαλλάτηνι στ ορί αδενθα την μάθουμε από εσάς,πρόλαβαν καιμας την έμαθαν οιπαππούδες μας,οιγι αγι άδες μας,οι πατεράδεςμαςκαιοιμανάδεςμας. Καιεμεί ςμετηνσει ρά μαςθα τηνμάθουμεστι ς επόμενεςγενι ές.
ΕΚΔΡΟΜΗΣΤΗΝΕΠΙ ΔΑΥΡΟ "Στ ι ς 27 Αυγούστ ου 1922 ο τ ουρκι κός στ ρατ ός μπαί νειστ ηΣμύρνη. Χι λι άδες Έλληνες συνωστ ί ζ οντ αι στ ο λι μάνι προσπαθώντ αςνα μπουνστ α πλοί α καινα φύγουν γι ατ ην Ελλάδα. . . ",αναφερόμενη στ ην μετ ατ ροπή μι ας πόλης κοσμήματ ος, ελληνι κής ήδη από τ α αρχαί αχρόνι α,σετ έφρααπότ ουςΝεότ ουρκουςτ ου Κεμάλ και προσπαθώντ ας να επι βάλλει όσα ι σχυρί ζ ετ αισεδεκάδεςχι λι άδεςμαθητ ές,παρά τ ο γεγονός ότ ι δεν στ ηρι ζ ότ αν σε κανένα ι στ ορι κό γεγονός. Ο υπουργόςΠαι δεί αςκαικαθηγητ ήςτ ων Δι εθνών Σχέσεωνστ οΠανεπι στ ήμι οκ.Κ.Αρβανι τ όπουλοςτ ης απαντ άεκμέρουςτ ουεπι στ ημονι κούκόσμου: «Τοθέμαδενεί ναιανέχεικανεί ςμι απροοδευτ ι κήή μι ασυντ ηρητ ι κήαντ ί ληψηγι ατ αι στ ορι κάγεγονότ α. Τοθέμαεί ναιανημεθοδολογι κήκαιεπι στ ημονι κή τ ου προσέγγι ση εί ναιεπαρκής καιακρι βής καιη τ εκμηρί ωσή τ ου εί ναιτ έτ οι α,ώστ ε να αποδί δει σωστ άτ αι στ ορι κάγεγονότ α». Τηνφθι νοπωρι νήτ ουεκδρομήπραγματ οποί ησετ ην ακή22Σεπτεμβρί ουοΣύνδεσμοςΜι κρασι ατ ών Καισυμπλήρωσε:«Λυπάμαινατ οπω,ότ ιπέρααπό Κυρι λαδέλφει ας–Ν.ΧαλκηδόναςΟΙΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ τ α αρι στ ερά και τ α δεξ ι ά, η κατ αγραφή τ ων Ν.Φι ΔΕΣ,στηνΕπί δαυρο. επί μαχωνγεγονότ ωναπό τ ηνκυρί α Ρεπούση εί ναι ΠΑΤΡΙ απλά λανθασμένη, εί ναι κακή ι στ ορί α, εί ναι Μι α παρέα 47 ατ όμων ( όλων τ ων ηλι κι ών) τ σαπατ σούλι κηι στ ορί α». αναχώρησε τ ο πρωίαπό τ η Ν.Φι λαδέλφει α με σμότ ηνΕπί δαυρο. Καιπαρότ ιτ αόσαμεπερί σσι οθράσοςυποστ ηρί ζ ει προορι ηστ άσηήτ ανστ ηΜόνηΑγνούντ ος,μετ άτ ην έχουν προκαλέσειοργή καιαγανάκτ ηση όχιμόνο Ηπρώτ νθο,όπουοιεκδρομεί ςξ εναγήθηκανστ ονΙ ερό επι μένει να μην ανακαλεί , αλλά επεκτ εί νει τ ι ς Κόρι μήσεωςτ ηςΘεοτ όκου,μι α εκκλησί α πουη άρρωστ εςαπόψει ςτ ηςκαισεάλλαδραματ ι κάγι ατ ο ΝαόΚοι τ εκτ ονι κήτ ηςεί ναιί δι αμετ ηνΑγί αΣοφί αστ η Έθνοςπρόσφατ α γεγονότ α,λεςκαιδενφτ άνουνοι αρχι Κωνστ αντ ι νούπολη. ζ ωντ ανοίμάρτ υρεςνατ ατ εκμηρι ώσουν. η συνέχει α επι σκέφτ ηκαναξ ι οθέατ ατ ου Νομού Αν,αςπούμε,σήμεραζ ούσεη.Φι λι ώ Χαϊ δεμένου Στ Αργολί δας,όπωςτ οΜνημεί οτ ηςΑ’Εθνοσυνέλευσης θατ ηςαπαντ ούσε: ηςΕλλάδας ,τ ηνΑρχαί αΕπί δαυρο,τ οΜι κρόΑρχαί ο «Δυο μέρες καιδυο νύχτ ες μεί ναμε όρθι οιστ ην τ ρο τ ηςΕπι δαύρου,τ ο χωρί ο Τραχει ά καιστ ο παραλί απερι μένοντ αςναμπούμεσεκάποι οπλοί ο. Θέατ σμό η στ άση γι ατ οναπογευματ ι νό τ ουςκαφέ Χι λι άδεςκόσμος,απελπι σμένοςκαιεξ αθλι ωμένος, γυρι αντ οΝαύπλι ο. μεμάτ ι αάδει ααπ’τ αόσαεί χαμεδεικαιτ ηνψυχή ήτ ηνεπι στ ροφήτ ουςπροςτ ηΝ.Φι λαδέλφει ααφού ματ ωμένη από τ ον πόνο τ ης απώλει ας τ ων Στ τ ρ α γ ο ύ δ η σ α ν κ α ι δ ι α σ κ έ δ α σ α ν μ ε μ ι κ ρ α σ ι ά τ ι κ α αγαπημένωνμας.Κάραάδει αζ ανπεθαμένουςδί πλα ραγούδι α, έδωσαν τ ο ραντ εβού τ ους στ ι ς μας,όπου έβρι σκαν.Το βράδυ,ότ αν οιΤούρκοι τ ς μνήμης τ ου Συνδέσμου στ ο τ έλος άρχι ζ ανναβι άζ ουνκαινακακοποι ούνόποι αγυναί κα εκδηλώσει εμβρί ου και φυσι κά στ ην επόμενη εκδρομή έβρι σκαν,οιΑμερι κανοίάναψαντ ουςπροβολεί ςτ ων Σεπτ ους,που από ότ ιει πώθηκε θα πραγματ οποι ηθεί πλοί ων και τ ους έρι ξ αν πάνω μας, γι α να τ ομα. στ αματ ήσουν τ ο κακό.Φωνές ακούγοντ αν :«Τα σύντ γυναι κόπαι δα να μπαρκάρουν πρώτ α! » – θαρρεί ς
ΠΡΟΣΩΠΑ
Ένωση Βουρλι ωτών Μι κράςΑσί ας ΒΡΙ ΟΥΛΑ ήΒΟΥΡΛΑ Ποι όεί ναισωστ ό;
ΕΥΤΥΧΙ Α ΠΑΠΑΓΙ ΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Η Ευτυχί α Παπαγι αννοπούλου υπήρξε μι α από τ ι ς σημαντ ι κότ ερες στ ι χουργούς τ ου ελληνι κού λαϊ κού τ ραγουδι ού.Γεννήθηκεστ οΑϊ δί νιτηςΜι κράςΑσί αςτο 1893,αναγκάστ ηκεόμωςναέλθειστ ηνΕλλάδαμετ άτ ην μι κρασι ατ ι κήκατ αστ ροφή. Ζώντ αςμι α έντ ονη καιπερι πετ ει ώδη ζ ωή,στ ην Ελλάδα αρχι κά στ αδι οδρόμησε ως ηθοποι ός, δασκάλα και ποι ήτ ρι α,ενώ αργότ ερα αναδεί χθηκεσεσπουδαί α λαϊ κή στ ι χουργό. Ξεκί νησεναγράφειστ ί χουςτ ο1948εξαναγκαζ όμενηαπό τ οπροσωπι κότ ηςπάθος( χαρτ οπαι ξί α) ,τ ροφοδοτ ώντ ας μεαυτ ότ οντ ρόπο,έναντ ιευτ ελούςοι κονομι κήςαμοι βής, όλους τ ους επώνυμους συνθέτ ες τ ης εποχής τ ης με αρι στ ουργηματ ι κάτ ραγούδι α. Πάμπολλα τ ραγούδι ατ ης έγι ναν επι τ υχί ες.Στ ί χους τ ης συναντ άμεσεμι απλει άδαλαϊ κώνεπι τ υχι ών: Πήρα τη στράτα κιέρχομαι ,Αντι λαλούνετα βουνά σε μουσι κήΤσι τ σάνη, Ηλι οβασι λέματα,Περασμένεςμου αγάπεςσεμουσι κή Χι ώτ η, Δυοπόρτεςέχειηζωή,Φεύγω μεπί κρασταξέναπου τ ραγούδησεοΚαζ αντ ζί δης, Θα βρω μουρμούρη μπαγλαμά,Όνει ρο απατηλό σε μουσι κήΚαλδάρα, Η δι πρόσωπη ( Σβήσε με κυρά μου) ,σε μουσι κή και εκτ έλεσηΑντ ώνηΡεπάνη Συρματοπλέγματαβαρι άσεμουσι κήΜπακάλη, Εί μαιαϊ τόςχωρί ςφτεράσεμουσι κήΧατ ζι δάκη, Πετραδάκι ,πετραδάκι ,Του ντερβί ση το πι οτό καιΤι να σου κάνειμι α καρδι ά σε μουσι κή που έγραψε ο Αντ ώνηςΚατ ι νάρηςκαιάλλαπολλά. Το πρώτ οτ ης τ ραγούδι που μελοποι ήθηκε από τ ον Τσι τ σάνη εί ναι τ ο Γι α μι α γυναί κα χάθηκα , που γραμμοφωνήθηκε στ ι ς 15 Μαρτ ί ου 1951, ενώ με παραγγελί ατ ου εί χεγράψειτ ουςστ ί χουςγι ατ ο γνωστ ό σεόλουςπλέοντ ραγούδιΤακαβουράκι ατ ουοποί ουτ ην τ ελι κή δι αμόρφωση τ ων στ ί χων,όπως τ ους γνωρί ζ ουμε σήμερα,εί χεοΤσι τ σάνης. Η Ευτ υχί α Παπαγι αννοπούλου ήτ αν μι α από τ ι ς σπουδαι ότ ερες στ ι χουργούς, η οποί α χάρη στ ο τ ρομακτ ι κό τ αλέντ οτ ης τ ροφοδότ ησετ ο ελληνι κό λαϊ κό τ ραγούδι με μεγάλο αρι θμό εξαί ρετ ων δημι ουργι ών, μερι κές από τ ι ς οποί ες θα παραμεί νουν γι α πάντ α άγνωστ ες, καθώς μόνο ένα μι κρό μέρος αυτ ών που έγραψεεί ναικατ αχωρημένο στ ο όνομά τ ης.Η ί δι α δεν ενδι αφέρθηκεποτ έγι ατ ηναναγνώρι σητ ουέργουτ ηςκαι γι ατ ηνεί σπραξηδι και ωμάτ ων,μεαποτ έλεσμα,παράτ ην επι τ υχί α τ ων τ ραγουδι ών τ ης, να πεθάνει στ ι ς 7 Ι ανουαρί ου1972 φτ ωχή. Συλλογήπληροφορι ών:Χρήστ οςΤρι αντ αφύλλου Ευχαρι στούμεθερμάτονΓρηγόρηΓρι βάκηαπότι ςΑρχάνες Κρήτης γι α την πολύτι μη βοήθει α του στη συλλογή πληροφορι ών.
Στ α γραπτ ά,προκει μένου γι α επί σημα έγγραφα,σχεδόν κατ άκανόναδι αβάζ ουμε:Βρί ουλα,Βρί ουλλα,Βρύουλα ήΒρύουλλα.Στ ηνομι λί αόμωςακούμεκαιλέμε,ΠΑΝΤΑ, χωρί ς καμι ά εξαί ρεση: Βουρλά και κάποι ες φορές ο Βουρλάς. ' ' Ο Βουρλάςμαςοξακουσμένος' ' . Οτ ύπος' ' Βρί ουλα' 'αρχί ζειναεμφανί ζετ αιαπότ ι ςαρχές τ ουΙ Θ΄ αι ώνα.Εί ναιηεποχήπουαυξάνειημόρφωσηκαι πολλαπλασι άζετ αιημελέτ ητ ωνπαλαι οτ έρωνκει μένων. Κληρι κοίτ ων χρόνων αυτ ών ανακάλυψαν κατ ά πάσα πι θανότ ητ α στ α κεί μενα αυτ ά, τ ην παλι ά βυζ αντ ι νή επι σκοπήτ ηςΜητ ροπόλεωςΕφέσου,τ α' ' Βρί ουλλα' ' . Τα σύγχρονά τ ουςΒουρλά έτ υχενα ανήκουνεπί σηςστ η Μητ ρόπολη Εφέσου.Η παρανόηση μπορείνα εί ναικαι λί γοδι και ολογημένη.Άλλωστ εαπότ απαλι άΒρί ουλλατ ης Νύσης καιτ ου Μαι άνδρου,τ ί ποτ ε δεν έχειαπομεί νει . Ούτ εκανσημάδι . Ο τ ύπος ' ' Βουρλά' ' θεωρήθηκε παραφθορά τ ων Βρι ούλλων.Στ οκύκλοτ ωνκληρι κώνκαιτ ωνλογί ωντ ου Ι Η καιΙ Θ αι ώνωντ αΒρί ουλλαφαντ άζ ουνκαλλι επέστ ερα τ ωνΒουρλών. Οιξένοιπερι ηγητ ές τ ων Ι Ζ καιΙ Η αι ώνων,με αρκετ ή γνώση τ ωναρχαί ωνελλήνωνσυγγραφέων,χωρί ςκαμί α επι φύλαξηκαισυσχέτ ι σημετ αΜαι ανδρι κάΒρί ουλλατ ου Στ ράβωνα,παντ ούΒουρλάτ ααναφέρουν. Πι θανότ ατ αβέβαι ατ αΒουρλάναχρωστ ούντ ηνονομασί α τ ουςσεμι ααρκετ άσημαντ ι κήβυζ αντ ι νήοι κογένει α,τ ους Βρουλλάδες ή Βουρλάδες που εί χαν κτ ήματ α στ ην περι οχή. ΟιΒουρλάδεςεί χαντ οντ ί τ λοτ ου' ' Σεβαστ ού' 'άρχοντ α,ο κάτ οχοςτ ουοποί ουήτ αν5οςμετ άτ οναυτ οκράτ οραστ ην ι εραρχί α. Ο Γεώργι οςΔ,Κρι εζής,στ ηνΙ στ ορί ατ ηςΝήσου Ύδρας γράφει :' ' Κατ άτ ο έτ ος 1668 ήλθεν από τ α Βουρλά, κωμόπολι ν παραλί ας τ ης Σμύρνης, η οι κογένει ατ ων Γι ακουμάκι δωντ ωνοποί ωναπόγονοιει σί νοιΤομπάζ οι ' ' . Επί σης στ ην περι γραφή τ ης νήσου Σάμου από τ ον αρχι επί σκοπό τ ης Ι ωσήφ Γεωργερί νη [ 16661671] δι αβάζ ουμε τ α ακόλουθα:' ' Επίτ ης κορυφής τ ου όρους αυτ ού υπάρχειχωρί ον Βουρλι ώτ αικαλούμενον,αποι κί α τ ων παρά τ η Σμύρνη Βουρλών, έχον 100 περί που οι κί ας' ' . . . . . .[ Το συγκεκρι μένο χωρι ό υπάρχει μέχρι σήμερακαιεί ναιομορφότ ατ ο. ] Οτ ύποςΒουρλάδι ατ ηρήθηκεωςτ οτ έλοςκαιέτ σιέφτ ασε καιωςεμάς. Δεν εί ναι τ υχαί ο ότ ιτ ην ονομαστ ή σχολή τ ους οι Βουρλι ώτ εςτ ηντ ι τ λοφορούσανως' ' Αναξαγόρει οΣχολή Βουρλών' ' . Εκτ ός από όλα αυτ ά όμως, τ α Βουρλά έστ ω κι αν χρησι μοποι ήθηκε σε ορι σμένα επί σημα κεί μενα, τ ης τ ελευτ αί αςεκατ οντ αετ ί ας,οτ ύπος' ' Βρί ουλλα' 'ωςΒουρλά τ αξέρεικαιτ ααι σθάνετ αιοπολύςκόσμος. Ως Βουρλά πήραν ένα τ ι μημένο γι α πολλούς λόγους όνομα μέσα στ ηνδι αχρονι κή ι στ ορί ατ ου Μι κρασι ατ ι κού Ελληνι σμού. Καιμι αευλαβι κήστ άσηαπέναντ ιστ οτ όσοτ ι μημένοαυτ ό όνομα,μας επι βάλλει ,πι στ εύω,ότ αν μνημονεύουμε τ α Βουρλά,μεαυτ ότ οόνομανατ αμνημονεύομε.
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙ Σ Μεεπι τ υχί α καιμεγάλη προσέλευση μελώνκαιφί λωνο Σύνδεσμος Μι κρασι ατών Νέας Φι λαδέλφει ας – Νέας Χαλκηδόνας«ΟιΑλησμόνητεςΠατρί δες» δι οργάνωσε τ ηνΤετ άρτ η26Ι ουνί ου2013 εκδήλωση γνωρι μί αςμετ ο νέοΔ. Στ ουΣυνδέσμου( καφέ–τ σάι )στ οζ αχαροπλαστ εί ο Pi ccadi l l yστ ηΝέαΦι λαδέλφει α. Πάνω από250μέληκαιφί λοιτ ουΣυνδέσμουτ ί μησανμε τ ηνπαρουσί ατ ουςτ ηνεκδήλωση. Τον κόσμο υποδέχοντ αν τ α μέλη τ ου νέου Δ. Σ. τ ου Συνδέσμου. Τηνπαρουσί ασητ ηςεκδήλωσηςανέλαβεηΓ.Γραμματ έας τ ουΣυνδέσμουκα.Κωνστ αντ ί ναΜυλωνά,πουτ όνι σε: Aποφασί σαμε ως νέο Δι οι κητι κό Συμβούλι ο του Συνδέσμου μας, να τι μήσουμε 4 γυναί κες Μι κρασι άτι σσεςπου η κάθεμί α έχειμι α δι αφορετι κή ι στορί αάλλαέχουνένακοι νόστοι χεί ο: Δι δάσκουν την καθημερι νότητα μας με την προσωπι κήστάσητηςζωήςτους. Στ η συνέχει α ο Πρόεδρος τ ου Συνδέσμου κ.Χρήστ ος Τρι αντ αφύλλου παρουσί ασε τ ο νέο Δ. Σ και τ ην Εξελεγκτ ι κή επι τ ροπή τ ου Συνδέσμου ευχαρί στ ησετ ους παρι στ άμενους γι α τ ην παρουσί α τ ους και στ ον χαι ρετ ι σμότ ουτ όνι σε: Εί ναικαι ρόςομι κρασι ατι κόςΕλληνι σμόςναπάψεινα θεωρεί ταικαινα προβάλετε ως ένα ταλαι πωρημένο απότι ςι στορι κέςσυγκυρί εςκομμάτιτηςΕλλάδας και να τοποθετηθείστη θέση που του αξί ζεισεσχέση με τηνσυμβολή τουστηνεπι χει ρηματι κή,επι στημονι κή καιπολι τι στι κή εξέλι ξη του Ελληνι κού κράτουςαπό το1922μέχρισήμερα. Τέλος,η υπεύθυνηΔημοσί ωνΣχέσεωνκα.ΝάνσυΛάλη μαζίμετ οτ ονΠρόεδροτ ουΣυνδέσμουπαρουσί ασαντ ο
ΤΑΡΤΟΥΦΟΣΚΑΙΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙ ΑΤΗΣ ΤΟΥ ΜΟΛΙ ΕΡΟΥ Ο Σύνδεσμος Μι κρασι ατ ών Ν. Φι λαδέλφει ας – Ν. Χαλκηδόνας ΟΙΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙ ΔΕΣ ήτ αν και φέτ ος επί σημος χορηγός τ ης ΝΕΑΝΙ ΚΗΣ ΘΕΑΤΡΙ ΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΦΙ ΛΑΔΕΛΦΕΙ ΑΣ – ΧΑΛΚΗΔΟΝΑΣ στ ι ς θεατ ρι κές παραστ άσει ς Ταρτ ούφοςκαιΑρχοντ οχωρι άτ ης τ ου Μολι έρου,που παρουσι άστ ηκαν 4,5,6,7 Ι ουλί ου 2013στ ονυπαί θρι οχώροτ ουΠΠΙ ΕΔ.
νέο εξώφυλλο τ ου περι οδι κού τ ου Συνδέσμου ΟΙ ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙ ΔΕΣ που θα κυκλοφορήσειτ ον Σεπτ έμβρι ο τ ου 2013 στ ο οποί ο απει κονί ζετ αι η Βουρλι ωτ ί ννα ‘ ’ Η ΠΑΝΑΓΙ Α ΑΠΟ ΤΑ ΒΟΥΡΛΑ’ ’ και τ όνι σαν: Όλοι γνωρί ζουν ότι οι Μι κρασι άτες και οι Μι κρασι άτι σσεςεί χανκαιέχουνγι α πάντα οδηγό την Παναγί α. Έτσι και εμεί ς έχουμε γι α οδηγό την πολι ούχο της πόλης μας την Παναγί α την Βουρλι ώτι σσα. Στ ην εκδήλωση τ ι μήθηκαν γυναί κες μι κρασι άτ ι σσες τ ης πόληςμας: Η Νί κηΤρυπι ά( γεννημένηστ ηνΑθήνααπόΜι κρασι ατ ές γονεί ς,κόρητ ουαεί μνηστ ουΔημάρχουΝ.Τρυπι ά) ,τ ην απονομή έκανε ο Αντ ι πρόεδρος τ ου Δημοτ ι κού Συμβουλί ου και μέλος τ ου Συνδέσμου κ. Χρήστ ος Κοπελούσος. Η Ελι σάβετ Περι βόλα ( γεννημένη τ ο 1928 από Μι κρασι ατ ές γονεί ς) , τ ην απονομή έκανε ο Πανοσι ολογι ότ ατ ος Αρχι μανδρί τ ης Παντ ελεήμων Παπασυνεφάκης, προϊ στ άμενος τ ου Ι ερού Ναού Κοι μήσεωςτ ηςΘεοτ όκου. Η ΈλληΜαυρι δερού( γεννημένηστ ηΣμύρνητ ηςΜι κράς Ασί ας τ ο 1920) ,τ ην απονομή έκανε ο Δημοτ ι κός ΣύμβουλοςκαιΑντ ι πρόεδροςτ ουΣυνδέσμουκ.Σωτ ήρης Κοσκολέτ ος. Η Σοφί αΙ ωάννου–Πατ σούρα( γεννημένηστ ηΜενεμένη τ ηςΜι κράςΑσί αςτ ο1912,σήμεραεί ναι101χρονών) ,τ ην απονομή έκανεη πρώην Πρόεδρος τ ου Συνδέσμου κα. ΡέναΖαλμά.
Την Κυρι ακή 15 Σεπτ εμβρί ου πραγματ οποι ήθηκε τ ο καθι ερωμένο ετ ήσι ο μνημόσυνο γι ατ α θύματ ατ ης Μι κρασι ατ ι κής Κατ αστ ροφής από τ ον Σύνδεσμο Μι κρασι ατ ών Ν. Φι λαδέλφει ας – Ν. Χαλκηδόνας «Οι Αλησμόνητ εςΠατ ρί δες»σεσυνεργασί αμετ ονΔήμομας. Το μνημόσυνο τ ελέσθηκε στ ον Ι ερό Ναό Κοι μήσεως Θεοτ όκου ( Παναγί τ σα) παρουσί α τ ου τ ης Δημοτ ι κής Αρχής,τ ου Δ. Σ.Συνδέσμου,Συλλόγων,Σχολεί ων και Φορέωντ ηςπόλης,καθώςκαιπλήθουςσυμπολι τ ώνμας. Στ η συνέχει ατ ελέσθηκεεπι μνημόσυνη δέηση στ ο χώρο τ ουμνημεί ουΜι κρασι ατ ών. Στ ηνομι λί ατ ουοΠρόεδροςτ ουΣυνδέσμουΜι κρασι άτ ων Χρήστ οςΤρι αντ αφύλλουεί πε: Τι μούμε σήμερα, μετ ά 91 χρόνι α, τ α θύματ α τ ης μι κρασι ατ ι κήςκατ αστ ροφής,ηοποί αήτ αντ οαποτ έλεσμα τ ηςυποτ έλει αςτ ωνελληνι κώνκυβερνήσεωντ ηςεποχής εκεί νης στ α οι κονομι κά, πολι τ ι κά και στ ρατ ηγι κά συμφέροντ ατ ωντ ότ εμεγάλωνδυνάμεων,καικυρί ωςτ ων Άγγλων,που κυρι αρχούσανστ ηνπερι οχή τ ηςΕγγύςκαι ΜέσηςΑνατ ολής. Η άνοδος τ ου τ ουρκι κού εθνι κι σμού και οι κονομι κά συμφέροντ α συνδεόμενα σε μεγάλο βαθμό με τ ην οι κονομι κή δι εί σδυση τ ης Γερμανί ας στ ην Οθωμανι κή Αυτ οκρατ ορί αοδήγησανσεσυστ ηματ ι κούςδι ωγμούςτ ου ελληνι κού στ οι χεί ου που δι ήρκεσαν από τ ο 1913 ως τ η Μι κρασι ατ ι κήΕκστ ρατ εί α,ενόςπολέμουπουκατ έληξενα εξυπηρετ ήσειγι α άλλη μι α φορά τ α συμφέροντ ατ ων ξένων,καιπου οιπολι τ ι κοί τ ης«ΜεγάληςΙ δέας» εί χαν δημαγωγι κάπαρουσι άσεισανι ερόπόλεμοτ ωνΕλλήνων. «Ο Κεμάλ γι όρτ ασετ ο θρί αμβό τ ου μετ η μετ αβολή τ ης Σμύρνης σε τ έφρα και τ ην τ εράστ ι α σφαγή τ ου εκεί χρι στ ι ανι κούπληθυσμού»,έγραψεστ ααπομνημονεύματ ά τ ου ο Ουΐ νστ ον Τσόρτ σι λ, γι α αυτ ό που σήμερα ξεδι άντ ροπαέφτ ασενααποκληθεί«συνωστ ι σμός». Έχειει πωθεί ,ότ ιτ ο Γένος δεν έχασε τ ότ ε απλώς ένα τ μήματ ου,αλλάστ ηνκυρι ολεξί α,απώλεσετ ονμι σόεαυτ ό τ ου.Σε όλες τ ι ς εποχές τ ης ι στ ορί ας μας,η Μ.Ασί α αποτ ελούσετ οένααπότ αδύοβάθρατ ουΕλληνι σμού. Μετ άτ ο 1922,έχειμεί νειτ ο ένα μόνο βάθρο,η κυρί ως Ελλάδα,καιγι ααυτ όσήμεραμαςχτ υπάνε. Η σφαγή τ ης Σμύρνης συγκλόνι σε ολόκληρο τ ον πολι τ ι σμένοκόσμο. Η απόβαση στ η Σμύρνη ήτ αν η αρχή τ ης εθνι κής μας τ ραγωδί ας. Εί ναι γνωστ ά τ α νούμερα, αλλά εί ναι προφανέςπωςχρει άζετ αινατ αυπενθυμί ζ ουμε::50. 000 νεκροίκαι75. 000 τ ραυματ ί ες στ ρατ ι ώτ ες .Πάνω από 1. 500. 000 Έλληνες αναγκάστ ηκαν να εγκατ αλεί ψουν τ ι ς πανάρχαι εςεστ ί εςτ ωνπρογόνωντ ουςκαιναέρθουνσαν πρόσφυγες στ ην Ελλάδα,αφήνοντ ας πί σω τ ους πάνω από600. 000νεκρούς. Η τ ότ ε εποχή παρουσι άζει μεγάλες αναλογί ες με τ η σημερι νή.Καιτ ότ εκαιτ ώραοιευθύνεςτ ωνπολι τ ι κώνγι α τ ηνκατ αστ ροφήεί ναιμεγάλες. Ότ ανοΣτ εργι άδηςανακοί νωσεστ οννεαρότ ότ επολι τ ι κό Γεώργι ο Παπανδρέου τ ην επερχόμενη κατ αστ ροφή, δέχτ ηκετ ηνερώτ ηση:«Γι ατ ίδενει δοποι εί τ ετ ονκόσμονα φύγει ; » Η απάντ ηση τ ου «Έλληνα αρμοστ ή Σμύρνης» ήτ ανηεξής:«Καλύτ εραναμεί νουνεδώ νατ ουςσφάξειο Κεμάλ, γι ατ ίαν πάνε στ ην Αθήνα θα ανατ ρέψουν τ α πάντ α»! Ε, λοι πόν οι πρόσφυγες πήγαν στην Αθήνα. Και ανέτρεψαν τα πάντα.Εκβι ομηχάνι σαν την Ελλάδα, εκσυγχρόνι σαν την οι κονομί α καιτην κοι νωνί α της, έδωσανλαμπρέςπροσωπι κότητεςστηνεπι στήμη και σταΓράμματα. Κιαυτ οίοιάνθρωποι ,εκεί νοιπου γλύτ ωσανμεναπό τ ο τ ούρκι κο λεπί δι , και ήλθαν στ ην Ελλάδα γι α να ξαναστ ήσουν τ η ζωή τ ους εξαρχής καινα δώσουν τ ον αέρα εκεί νονστ ηνπατ ρί δα μαςπουτ ηνέκανεσύγχρονη χώρα,πρέπειεπί σηςνα έλθουνσήμερα στ η μνήμη μας, μαζίμε τ ους υπόλοι πους νεκρούς προγόνους τ ους και προγόνουςμας. Καιπέραν αυτ ού,ας πούμε ότ ιδεν θα αφήσουμε τ ι ς πολι τ ι κές σκοπι μότ ητ ες και τ α ξένα συμφέροντ α να μει ώσουν ούτ ε κατ ’ ελάχι στ ον τ ο μέγεθος τ ης ι ερής μνήμηςτ ους.
Και μακρι ά από κομματι κούς δι χασμούς και μι κροπολι τι κές σκοπι μότητες «Μεί νετε Έλληνες. Εί στεΈλληνεςκαιόχιΕυρωπαί οι ,οιΕυρωπαί οιμας πρόδωσαν!Θυσι αστήκαμεγι α το Χρι στό καιγι α την Πατρί δα,γι α το Σταυρό καιγι α την Ελλάδα.Χρι στός καιΕλλάδα,ΕλλάδακαιΧρι στός! » Ητ ελευτ αί α αυτ ή προτ ροπή,δεν εί ναιδι κά μου λόγι α. Εί ναιτ α λόγι α μι ας μεγάλης ελληνί δας μι κρασι άτ ι σσας, μι αςσπουδαί αςσυγγραφέως,ΤηςΔι δώςΣωτ ηρί ου! Ακολούθησαν οικατ αθέσει ς στ εφάνων από συλλόγους καιφορεί ςτ ηςπόλης. Τέλοςτο Δ. ΣτουΣυνδέσμουΜι κρασι ατώνευχαρι στεί θερμάτους: • Τονκ.Κώστ α Τσακί ρογλου,γι ατ ηνπροσφορά τ ου στ α κόλλυβατ ουΜνημόσυνου. • Τουςμαθητ ές,καθηγητ ές,δάσκαλουςτ ωνσχολεί ωντ ης πόληςμαςπουπαρευρέθησανμετ ηνσημαί ατ ους. • ΤηνΦι λαρμονι κήτ ουΔήμουΦι λαδέλφει ας–Χαλκηδόνος γι ατ ηνπαρουσί ατ ης. • Την Ένωση Παλαι ών Προσκόπων γι ατ η σημαντ ι κή βοήθει ατ ους. • Όλους τ ους Συλλόγους και Φορεί ς που κατ έθεσαν στ εφάνιστ ημνήμητ ωνΜι κρασι ατ ών. • Τους εργαζ όμενους στ ο Δήμο Φι λαδέλφει ας – Χαλκηδόναςγι ατ ηνάψογησυνεργασί α. • Το πλήθος συνδημοτ ών μας που παρευρέθησαν και τ ί μησαντ αθύματ ατ ηςΜι κρασι ατ ι κήςΚατ αστ ροφής
ΒΙ ΒΛΙ Ο
ΚΟΥΦΕΤΑ ΜΕ ΠΙ ΚΡΑΜΥΓΔΑΛΟ ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΑΚΟΛΥΒΑ
ΤΟΥ ΦΙ ΟΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΙ ΣΕΜΟΥ
ΔΙ ΟΝΥΣΙ ΑΜΑΣΟΥΡΑ-ΤΣΟΥΚΑΛΑ
ΜΑΓΕΙ ΡΕΜΑΤΑ