Euskal Herria non dago kokatuta? EUROPAKO HEGO MENDEBALDEAN.
EUSKAL HERRIAK ZENBAT PROBINTZI DITU? • 7 PROBINTZI DITU: 1.GIPUZKOA 2.BIZKAIA 3.ARABA 4.NAFARROA 5.LAPURDI 6.BEHE NAFARROA 7.ZUBEROA
PROBINTZIEN HIRIBURUAK 1.GIPUZKOA:Donostia. 2.BIZKAIA:Bilbo. 3.ARABA:Gazteiz. 4.NAFARROA:Iruñea. 5.LAPURDI:Baiona. 6.BEHE NAFARROA: Donibane Garazi. 7.ZUBEROA:Maule.
ZENBAT ESTATUTAN BANATURIK DAGO? • Euskal Herria 2 estatutan banaturik dago Frantzia eta Espainiaren artean. Espainako aldean 4 probintzi: Araba, Nafarroa, Gipuzkoa eta Bizkaia. Frantzia aldean 3 probintzi : Behe Nafarroa, Zuberoa eta Lapurdi.
EUSKAL HERRIKO MUGAK • • • • • •
Iparraldean :KANTAURI ITSASOA Ipar mendebaldean :KANTABRIA Ekialdean :ARAGOA ETA BIARNO Mendebaldean: GAZTELA ETA LEON Hego ekialdean: ARAGOA Hego mendebaldean :ERRIOXA
EUSKAL HERRIKO MENDIAK • Hiru multzotan banatzen dira: PIRINIOAK: Euskal Herria ekialdetik mendebaldera zeharkatzen dute. Gailurrik altuena: Hiru Erregeen mahaia.
ESKALAK ZER DIRA? Errealitatea mapa batean marrazterakoan zenbat aldiz txikiago marraztu den adierazten digu.
ESKALA MOTAK • ZENBAKI ESKALAK: Zenbaki bidez adierazten dira.Mapan 1cm errealitatean zenbat zentimetro diren adierazten dute. Adb: 1:1000 1cm 1.000cm
• ESKALA GRAFIKOAK: Marra bidez adierazten dira. Marrak errealitatean zenbat neurtzen duen adierazten dute.Adb: 0 5Km
IBAIEN IBILGUA • Ibaiek erliebea aldatzen dute. • Ibaiak iturburutik itsasorarte egiten duen bidea IBILGUA deitzen da.
IBAI IBILGUAREN ZATIAK: GOI-IBILGUA: • Goian dago, mendian. • Ibaiaren zati aldapatsuena da eta ura oso azkar eta indarrez joaten da. • HIGADURA handia ematen da.
1.- PROBINTZIA:Araba
2.-HIRIBURUA:Vitoria-Gasteiz 3.-POPULAZIOA:317.016 biztanle ditu. 4.-MENDIAK:
Palomares: 1.446 m-ko altuerarekin, Arabako hirugarren mendirik garaiena da, Gorbeia eta Larrasa mendien ondoren. Tolo単o edo Kantabriako mendilerroan dago.
Gorbeia: 1.481 m.-ko altuera du eta Arabako mendi garaiena da.
Gorbeia mendia
Larrasa: 1.453 altuerarekin Arabako 2. mendi handiena da. Mendi hau ere Tolo単o
edo Kantabriako mendilerroan kokaturik dago. Abitigarra: 1.169m-ko mendia. Iturrietako mendietan kokatua dago. Oso inguru basotsua da, gehienbat pagadiak nabarmenak dira. Cruz del Castillo: 1.432 altuerarekin Arabako 4. mendi altuena da. Mendi hau ere Tolo単o edo Kantabriako mendilerroan kokaturik dago.
5.-IBAIAK:
Zadorra ibaia: Arabako ibairik garrantzitsuena da. Entziako mendilerroan jaiotzen da, Los Corrales izeneko iturrian, Donemiliagako udalerrian. Agurain, Gasteiz, Iru単a Oka, Argantzun eta Armi単on zeharkatu ondoren Ebrorekin bat egiten du Miranda Ebro (Burgos) eta Zanbrana (Araba) artean. Ibaiak guztira 78,1 kilometroko ibilbidea egiten du eta 20,6 metro/segundoko emaria dauka batez beste. Mediterraneo isurialdeko ibaia da.
Urtegia Zadorra ibaiak Ulibarri- Ganboako urtegiaren sarea osatzen du, guztira 220 hektometroko kubiko ur gordetzeko gaitasunarekin. Urtegi honek Bilbo eta Gasteizko ur beharrizanak asetzen ditu. LUZERA: 78,1km ITURBURUA: Entziako mendilerroa(1.045m) IBAI AHOA: Ebro > Mediterraneoa
Zadorra ibaia
Baias ibaia: Arabaren mendebaldeko herena iparraldetik hegoalderaino zeharkatzen du 60 kilometrotan zehar. Lurraldearen trantsizio-izaera, Atlantikoko eta Mediterraneoko eskualde biogeografikoen artekoa, zeharkatzen dituen paisaietan nabari da; hala, iparraldean sega-belardiak eta basoak dira nagusi eta hegoaldean, berriz, zereal, erremolatxa eta patata soroak. IBILBIDEA:
Baia ibaia Gorbeiako mendigunean jaiotzen da eta Miranda de Ebron (Burgos) egiten du bat Ebrorekin. Zuia, Urkabustaiz, Kuartango, Erriberagoiti eta Erriberabeitiko haranak zeharkatzen ditu, Anda edo Here単ako bezalako igarobide estuetan zehar bide eginez.
ITURBURUA: Gorbeia LUZERA: 64 km IBAI AHOA: Ebro > Mediterraneoa
6.-KLIMA:
Bi eskualde nagusi bereiz daitezke Araban, klimari dagokionez: Herrialdeko iparraldean klima ozeaniko epela dute:
Tenperatura: Klima honen ezaugarri nagusiena tenperaturaren ikuspuntutik bere leuntasuna da. Hilabete hotzenean batez besteko tenperatura 4 eta 9째C artekoa izaten da, hilabete beroenekoa aldiz 18 eta 21째C artekoa. Honela, urteko batez besteko tenperatura 11 eta 14째C artekoa da. Hotzagoa ala beroagoa altitudea eta itsasoaren hurbiltasunaren araberakoa da. Izotzari dagokionez, 0째C neurtzen diren egunak ez dira asko izaten kostaldean, urtean 10 egun baino gutxiago.
Prezipitazioa: Parametro honen ezaugarri nagusia bere erregulartasuna da. Urtaro guztietan izaten dira prezipitazioak, eta ondorioz ez dago aro lehorrik. Klima ozeanikoa duten Euskal Herriko lurraldeetan 1000 mm-tik gora prezipitazio izaten dira urtean. Toki batzuetan askogatik gainditzen dira 1000mm horiek, esaterako Nafarroa eta Gipuzkoa arteko mugan. Hegoaldera joan ahalean klima mediterraneo-kontinentalizatua
dute:Klima mota hau duten eskualdeetan udak bero eta lehorrak izaten
dira eta neguak hotzak eta hezeak nagusitzen dira. Era berean,
euriteak urritu egiten dira hegoaldean (828 mm bataz beste, Gasteizen). Neguak hotzak eta hezeak dira; udako tenperaturak askoz ere altuagoak izan ohi dira. Errioxako ezaugarriak erabat kontinentalak dira: negu hotzak, uda beroak eta euri-ur kopuru eskasa
7.-
JAIAK ETA OHITURAK:
San Prudentzio Arabako jai nagusia, apirilaren 28an ospatzen da. Arabako zaindaria da San Prudentzio, eta haren ohorezko jaiak apirilaren 27an hasten dira, hots, jai egunaren bezperan, Gasteizko Probintzia plazan jotzen den danborraden erretretarekin. Danborradan Arabako sukaldariak eta elkarte gastronomikoen ordezkariak biltzen dira, mantala eta kapela handiak eramaten dituzte, eta hiriko kaleetan zeharreko kalejira egiten dute txistu zein danborraren soinuen laguntzaz. Ohikoa da jai horretan perretxiko nahaskia eta barrazkiloak jatea.
San Prudentzio egunean Armentiako basilikarainoko erromeria herrikoia izaten da. Erlijio ospakizuna amaitutakoan, lehiaketa gastronomikoak, herri kirolak eta beste jarduera batzuk burutzen dira basilikaren inguruko zelaietan. Vitoria-Gasteizko jaiak: Abuztuaren 4ean izaten da jaiaren eztanda hiri honetan. Arratsaldeko 6etan, San Migel elizako kanpaien hotsarekin eta txupinazoarekin batera hasten dira hiriko jai nagusiak: Andre Maria Zuriaren jaiak. Arratsalde horretan, milaka eta milaka herritar kalera ateratzen dira Zeledoni ongi etorria ematera. Hurrengo sei egunetan hiriko kaleak musikaz, antzerkiz, kaleanimazioz, su artifizialez eta abarrez betetzen dira.
8.- DONOSTIATIK ABIATUZ PROBINTZIA HORRETAKO MENDI BATERA TXANGO BAT EGINGO DUZU: ADIERAZI MAPA BATEAN EGINGO DUZUN IBILBIDEA ETA ESKALA KONTUAN IZANIK KALKULATU IBILBIDEAREN LUZERA. Vitoria-Gasteiztik Gorbeia mendira egin dugu txangoa. Eskala: 1:1,66km. Eskalaren araberan, Gasteiztik Gorbeia mendira 22 km. dago.
Cecilia,Kevin,Adriana
1.2.3.4.-
PROBINTZIA:Bizkaia HIRIBURUA:Bilbo POPULAZIOA:1.151.708 biztanle ditu. MENDI NAGUSIENAK:
Gorbeia:Gorbeiaren garaiera 1.481 m. da. Gorbeia edo Gorbeiagane Araba
eta Bizkaiko lurraldeen arteko mugan dagoen mendia da.
Sollube:Bere garaiera 686m da. Bizkaiko deiadar mendietako bat
Oiz: Bere garaiera 1.029m da. Oiz mendia Munitibar udalerriaren
lurraldean dago,Lea-Artibai eta Durangaldeko eskualdeen artean (Bizkaia)
Anboto: Bere garaiera 1.331m da.Bizkaiako laugarren mendirik garaiena da.
Ganekogorta: Bere garaiera 998m da.Araba eta Bizkaia artean kokatutakoa, Nerbioi ibarrean.
Zalama: Bere garaiera 1.336 da. Zalama mendia Ordunteko mendilerroaren mendebaldeko muturrean dago.
5.- IBAI NAGUSIENAK:
Ibaizabal: 63km-ko luzeera du.Bizkaian kokatuta dago.Bere
iturburua Arrazola da eta bere urak Bizkaiako golkoan isurtzen ditu.
Lea: 20km-ko luzeera du.Bizkaian kokatuta dago.Bere iturburua Oiz mendia da eta bere urak Bizkaiako golkoan isurtzen ditu.
Nerbioi: 72km-ko luzeera du.Bizkaian kokatuta dago.Bere iturburua
Delika,Araba da eta bere urak Ibaizabal ibaian isurtzen ditu eta handik Bizkaiako golkora doaz.
Kadagua: 70km-ko luzeera du.Bizkaian kokatuta dago.Bere iturburua Mena Harana,Burgos da eta bere urak Ibaizabal ibaian isurtzen ditu eta handik Bizkaiako golkora doaz.
Oka: 17km-ko luzeera du.Bizkaian kokatuta dago.Bere iturburua Zugastieta da eta bere urak Urdaiabai ibaian isurtzen ditu eta
handik Bizkaiako golkora doaz.
6.- KLIMA:
Bizkaiko klima klima ozeanikoa da, tenperatura ertainekin eta urte osoan zehar banatutako euriarekin. Barnealdea hotzagoa da, eta Otxandion edo Urduùan, adibidez, klima kontinentalerako trantsizioa dago. Elurra gehiagotan egiten du mendietan. Foehn efektuak askotan izaten da hego haizeak jotzen duenean, batez ere Bilbon. Bilbon, 1.200 mm ur erortzen dira urtero, eta batez besteko tenperaturak 9°Ctik 20°Cra bitartekoak dira.
7.- KULTURA: FESTAK, JAIAK, OHITURAK‌ •Bilboko Aste Nagusia
Bederatzi egun irauten dituzten Bilboko festak dira. Udalak, kontzertuak, antzerkia, zezenketak eta jarduera kulturalak antolatzen ditu. Jai sinboloa da "Marijaia", besoak altxata eramaten ditu. Ospakizunen azken egunean erretzen duen panpina bat da.
INAUTERIAK Inauteriak neguaren amaiera markatzen du. Horien artean, ezagunenenak Markina-Xemeinen, Ondarroan eta Lekeition ospatzen dira. Markina,herri-kaletan korrika “zagi-dantza“ dantzatzen joaten dira.Horien ondoan artz bat , bere entrenatzailearekin,mamuei eta umei urruntzen joaten dira.
KAXARRANKA Zortzi marinelek kaxa bat bularraren gainean jartzen dute eta gainean dantzari batek dantza egiten du. Bere arropa oso bereizgarria da: berokia, alkandora zuria eta praka bat.Krabelin gorri bat hartzen du, kapela daramala eta eskuineko eskuan bandera gorria.
8.-Donostiatik abiatuz probintzia horretako mendi batera txango bat egingo duzu:Donostiatik Sollubera -Adierazi mapa batean egingo duzun ibilbidea. -Eskala kontuan izanik kalkulatu ibilbiearen luzera. 21cm.x5=105km.
Egileak: Naroa,Maitane eta Xabi
1.- PROBINTZIA:Gipuzkoa 2.- HIRIBURUA:Donostia 3.- POPULAZIOA:700314 biztanle. 4.- MENDI NAGUSIENAK:
Izarraitz:Urola erdia eta Debarrena tartean kokaturikoa mendilerroa da. Bertako tontor nagusiak Xoxote(912m),Erlo(1.030m)eta Kakute(924m) dira. Udalaitz:Udalaitz Gipuzkoa eta Bizkaia arteko mugan dagoen mendia da, Arrasate eta Elorrio artean zehazki. Iparraldeko magalean edo Bizkaia aldekoan Zumelegi ibaia jaio da.Euskara batuan Udalatx da mendi horren izena.1117 m.-ko garaiera du. Murumendi:Murumendi Gipuzkoako mendia da, izen bereko mendilerroa kokatuta, Beasaingo eta Itsasondoko udalerrien lurretan. 867 meroko garaiean du. Aldamenean du Usurbil mendia. Aizkorri:Gipuzkoako mendia da, Arabako mugatik hurbil kokaturik 1.528 metro garai dena. Hala ere ez da mendilerroko garaiera, Atxuri baita 1.551 metrorekin.
Larrunarri edo Txindoki Gipuzkoako mendia da, mendilerroan kokatua. 1346 metroko garaiera du eta Amezketan kokatua dago. Na単arri esaten diote inguruko herrietan. Gipuzkoako mendirik altuena ez izan arren, esanguratsuenetako bat da, bere itxura berezia dela eta.
Txindoki mendia
Jaizkibel:Gipuzkoako mendi bat da, Oarsoaldea eta Bidasoa behera eskualdeen artean kokatua. Pasaia (Pasai Donibane herria), Lezo eta Hondarribiko udalerriek banatzen dituzte mendi horren lurrak.517m.ko garaiera du.
Jaizkibel mendia
5.- IBAI NAGUSIENAK:
Deba: 58 kilometro ditu Deba ibaiak. Leitz-Gatzagann jaio eta Deban itsasoratzen da. Gipuzkoako 5garren luzeenetakoa da. Herriko ibairik kutsatuenetako bat da , gaur egun. Urumea: Ezkurra mendatean jaio eta Donostian itsasoratzen da. 46 kilometro ditu. Oria: 75 kilometro ditu. Partzuego Nagusian jaio eta Orioren eta Aiaren artean itsasoratzen da. Gipuzkoako ibairik garrantsitsuena da.
Bidasoa: Auza mendiaren magalean jaio eta Kantauri itsasoan itasoratzen da. 69 kilometro ditu.
Urola:57 kilometro ditu. Aizkorri magaleansortu eta zumaian itsasoratzen da , Bizkaiko Golkoan.
Oiartzun:Ibairik motzena da. 16 kilometro ditu. Aiako Harrian jaio eta Pasaian badian Bizkaiko Golkoan itsasoratzen da.
6.- KLIMA:
Gipuzkoako klima ozeanikoa da:Tenperaturak urteko hil hotzenean batez besteko ten peratura 4 eta 9º C artekoa izaten da. Hil beroenetakoa , aldiz , 18 eta 21ºC artekoa da. Honela urteko bataz besteko tenperatura 11 eta 14ºC artekoa da. Hotzagoa ala beroagoa izango da ,altitudearen eta itsasatiko hurbiltasunaren araberan. Prezipitazioa: Parametro honen ezaugarri nagusia bere erregulartasuna da. Urtaro guztietan ematen dira prezipitazioak eta ondorioz ez dago aro lehorrik 7.- KULTURA: FESTAK, JAIAK, OHITURAK… Gipuzkoako Artzain Eguna Iraileko lehendabiziko igandean Legazpin ospatzen da. Ekainaren 26an Sanpelaioak ospatzen dira Zarautzen. Santiago jaiak ospatzen dira uztailaren 24tik 31ra Billabonan. Abutuaren 24an Sanbartolome jaiak ospatzen dira Bidanian. Donostiako Danborrada Urtarrilaren 19ko gauerdian konstituzio plazan hastenden jaia da. San Sebastian martxa hauxe da:
BAGERA...¡ GU ERE BAI¡ GU BETI POZEZ, BETI ALAI SEBASTIAN BAT BADA ZERUAN DONOSTI(A) BAT BAKARRA MUNDUAN (H)URA DA SANTUA (E)TA (H)AU DA (H)ERRIA (H)ORRA ZER DEN GURE DONOSTIA (H)IRUTXULOKO GAZTELUPEKO JOXEMARITAR ZA(H)AR ETA GAZTE. (Berriz) KALERIK KALE DANBORRA JOAZ UMORE ONA ZABALTZEN (H)OR DI(H)OAZ JOXE MARI¡ GAURTANDIK GERORA PENAK ZOKORA FESTARA¡ DANTZARA¡ DONOSTIARREI OI(H)U EGITERA GATOZ POZALDIZ I(H)AUTERIAK DATOZ¡ (Berriz)
8.- DONOSTIATIK ABIATUZ PROBINTZIA HORRETAKO MENDI BATERA TXANGO BAT EGINGO DUZU: - ADIERAZI MAPA BATEAN EGINGO DUZUN IBILBIDEA. ESKALA KONTUAN IZANIK KALKULATU IBILBIDEAREN LUZERA Guk Donostiatik Txindoki mendira egin dugu txangoa. Autoa Larraitz herrian utzi dugu.
1:6,66km. 6x6,66km.=40km.
Auritz,Nora,Endika
1.- PROBINTZIA:Nafarroa 2.- HIRIBURUA:Iru単ea 3.- POPULAZIOA:641.293 biztanle 4.- MENDI NAGUSIENAK:
-Beriain:1.493m ditu.San Donato izenez ere ezagutzen da, tontorrean San Donato ermita dagoelako.
Beriain mendia
-Jurramendi:1.044m ditu. Aiegi herritik hurbil.Gaztelaniaz Montejurra izena ematen zaio.
Jurramendi mendia
-Hiru Erregeen Mahaia:2.428m ditu.Euskal Herriko tontorrik altuena da.
Hiru erregeen mahaia
-Erreniega:1.037m ditu. Era guztietako antena instalazioak, haizeerrotak, ermita, errepidea eta pista zabalak ditu.
Erreniega mendia
-Leireko mendilerroa Nafarroako ekialdean dagoen mendilerro bat da, Zaragozako probintziarekin duen mugatik gertu dagoena. Inguruan dituen udalerriak Zangoza, Irunberri eta Liedena dira. Sei mendik osatzen dute mendilerro hau: • Arangoiti (1.355 m) • La Cerrada (1.284 m) • Eskalar (1.302 m) • Ibarra (988 m) • Kastellar (1.281 m) • Paso del Oso (1.334 m) - Saioa: Mendebaldeko Pirinioetan dagoen mendia da, Nafarroako iparraldean. 1.419 metro ditu.
Saioa mendia
-Ori:2.017m ditu. Ori da mendebaldetik hasita 2000 metroak gainditzen dituen Pirinioko lehenengo tontorra eta alde handiz gainera, 400 metrotan gainditzen baitu hara bitarteko tontorrik altuena (Bizkarze).
Mendi handia izan arren, ordea, bada errepide bat oso gora iristen dena.
Orhi mendia
5.- IBAI NAGUSIENAK:
Arga: -Urkiagan , Erroibarko iparraldean jaiotzen da. 145km ditu.Argako urak Aragoi ibaira botatzen ditu •
Arga Ibaia
Ega: Ega ibaia Araban jaiotzen da,baina ia ibilbide osoa Nafarroan egiten du eta 122kilometroko luzera du neurtzen ditu. Lagran herriaren inguruan jaiotzen da.Ebro ibaira isurtzen du ura.
Ega ibaia Lizarran
Aragoi: Aragoiko Pirineoetan sortzen da eta Nafarroako Erriberan Ebrora isurtzen ditu beren urak. 195km-ko luzera du. Esako urtegiak Aragoi ibaiaren urak gordetzen ditu, Bardeetako ubidearen bidez soroak ureztatzeko. 6.- KLIMA:
Klima Ozeanikoa: Tenperatura: Klima honen ezaugarri nagusiena tenperaturaren ikuspuntutik bere leuntasuna da. Hilabete hotzenean batez besteko tenperatura 4 eta 9째C artekoa izaten da, hilabete beroenekoa aldiz 18 eta 21째C artekoa. Honela, urteko batez besteko tenperatura 11 eta 14째C artekoa da. Hotzagoa ala beroagoa altitudea eta itsasoaren hurbiltasunaren araberakoa da. Izotzari dagokionez, 0째C neurtzen diren egunak ez dira asko izaten kostaldean, urtean 10 egun baino gutxiago. Barnealdeko haranetan eta batez ere Sakanan eta toki hozpelenetan 50 egun baino gehiago ere izaten dituzte (esaterako Altsasuk 52 egun).
Mediterranear klima:
Tenperatura: Euskal Herrian tenperatura anplitude handiena izaten den eremua da, hau da, neguak nahiko hotzak izaten dira, batez beste 5째C izaten baita urteko hil hotzenean; udak, aldiz, Euskal Herriko beroenak dira, hil beroeneko tenperaturak 22째C baino altuagoak izanik. Urteko batez besteko tenperatura 13-14째C ingurukoa da. Izotz egunak nahiko arruntak dira azarotik martxora, eta batez beste 20-40 izotz egun izaten dira urtean. Prezipitazioak: Euskal Herriko ingurunerik lehorrena da eta uda lehorra izaten dute. Urtaro hezeenak udaberria eta udazkena dira eta lehorrenak negua eta uda. Bereziki uda, tenperatura altuen eta prezipitazio eskasiaren eraginez lehortasuna areagotzen baita. Batez beste 400mm prezipitazio izaten dira urtean. Berezitasun klimatikoak: ziertzoa Ebroko haranean jotzen duen iparmendebaldeko haize fresko bortitza da. Urteko edozein hiletan izan daiteke, baina oro har neguan eta udaberrian azaltzen da. Euskal Herrian klima mota hau Ebro isurialdearen hegoaldean izaten da, hau da, Arabako Errioxan eta Nafarroako Erriberan. Trantsizio klima Iparraldetik hegoaldera egin ahala, prezipitazioak geroz eta urriagoak dira eta tenperaturak muturrekoagoak, hau da uda beroagoak eta negu hotzagoak, itsasoaren ahalmen termoerregulatzailearen eragina txikiagoa delako. Arabako lurralde gehienak eta Nafarroako erdialdeak dute klima hori
7.- KULTURA: FESTAK, JAIAK, OHITURAK… Jaiak: -Martxoaren lehendabiziko bi asteburuetan Xabierraldia ospatzen da. -Apirilaren azken igandean:Nafarroaren Eguna,Baigorrin antolatutakoa Nafarroa Garaia eta Beherearen arteko batasun kulturala aldarrikatzeko. -Uztailaren 7a:San Ferminak,probintziako festa ezagunenak. -Abenduaren 3a:San Frantzizko Xabierkoaren eguna,Nafarroako jai ofiziala. -Irailaren 29a:Done Mikel Aralarkoaren eguna. 8.- DONOSTIATIK ABIATUZ PROBINTZIA HORRETAKO MENDI BATERA TXANGO BAT EGINGO DUZU: - ADIERAZI MAPA BATEAN EGINGO DUZUN IBILBIDEA ESKALA KONTUAN IZANIK KALKULATU IBILBIDEAREN LUZERA: Donostiatik-Jurramendira egin dugu txangoa A-15 eta A-12tik 132km,1 ordu eta 47minutu.(Kotxez) NA-718tik 127km,1 egun 3 ordu.(Oinez)
Garazi, Iñigo, Peru
1.- PROBINTZIA:Nafarroa 2.- HIRIBURUA:Iru単ea 3.- POPULAZIOA:556.000 biztanle 4.- MENDI NAGUSIENAK:
Jurramendi:1.042m Lizarran kokatuta dago, Aiegi herritik hurbil. Gaztelaniaz Montejurra izena ematen zaio.
Saioa:1.419m Erroibar eta Baztan arteko Kintoa mendigunean kokatutakoa eta bertako
tontorrik altuena da. Beriain:1.493m Oso egitura bitxia duen mendia da eta bere itxura asko aldatzen da batetik edo bestetik ikusita. Tontorrean erpin geodesiko haundi bat, txartelontzia eta San Donato ermita dago.
Ori:2.019m Ori da mendebaldetik hasita 2000 metroak gainditzen dituen Pirinioko lehenengo tontorra eta alde handiz gainera, 400 metrotan gainditzen baitu hara bitarteko tontorrik altuena.
Erreniega:1.037m Era guztietako antena instalazioak, haize-errotak, ermita, errepidea eta pista zabalak... oso eraldatuta dagoen mendia da. Bada halere zenbait lekutan jatorrizkoaren itxura gordetzen duen eremurik.
Hiru Erregeen Mahia:2.444m Hauxe da Euskal Herriko tontorrik altuena eta bertan elkartzen dira Aragoa, Bearne eta Euskal Herriko lurraldeak.
Tontorrean Xabierko Frantziskoren metalezko irudi bat eta Xabierko Gazteluaren itxura duen buzoia dago. Pertsonaiaren irudia metro-erdi ingurukoa da egun, baina 1952an jarri zutenean 2 metrotik gorakoa zen... tximistak erauzi omen zuen tontorretik.
5.- IBAI NAGUSIENAK:
Ega: Ega ibaia Araban jaiotzen da, baina ia ibilbide osoa Nafarroan egiten du.Sartalde-sortalde norabidean doa Lizarraraino. Hegoaldera abiatzen da ondoren eta Lerindik igaro eta gero, ura Ebro ibaian isurtzen du,Kalagorriko herrian. Ega ibaiak Mendatza, Kanpanarea eta Zamrka erreken ura jasotzen du eskuinaldetik; Urederra eta Irantzu ibaiena ezkerraldetik. Kanpetzu, Antzin, Legaria, Murieta, Zubielki, Arbeitza, Lizarra, Iratxe, Lerin, Carcar, Andosilla eta San Adriango herrietatik igarotzen da.
Arga: Arga Nafarroako ibaia da, 145 km. luzera du. Urkiagan Erroibarko iparraldean jaioa, urak Aragon ibaira isurtzen ditu.
Aragoi: Aragoi Ebroren ezkerraldeko ibaiadar bat da,Aragoiko Pirinioetan sortu eta Nafarroako Erriberan Ebrora isurtzen dena.
6.-KLIMA
Klimak:Trantzisio klima,Mendialdeko klima,Klima Mediterraniar konbinentalizatua. 7.- KULTURA: FESTAK, JAIAK, OHITURAK…Martxoaren lehendabiziko bi asteburuetan Xabierraldia ospatu eta burutu ohi da. Apirilaren azken igandean:Nafarroa eguna,Baigorrin antolatutako Nafarroa Garaia eta Beheraren arteko batasun aldarrikatzeko ekitaldi kulturala da. Uztailaren7a:San Ferminak, probintziako festa ezagunenak. Abenduaren3a:San Frantzisko Xabierkoaren eguna,Nafarroako jai ofiziala. Irailaren29a:Done Mikel Aralarkoaren eguna. 8.- DONOSTIATIK ABIATUZ PROBINTZIA HORRETAKO MENDI BATERA TXANGO BAT EGINGO DUZU: - ADIERAZI MAPA BATEAN EGINGO DUZUN IBILBIDEA –ESKALA KONTUAN IZANIK KALKULATU IBILBIDEAREN LUZERA: Txangoa Donostiatik Erreniegara egin dugu. Eskala:5m-10km - Luzera:50,5km -Denbora(kotxez):54min gutxi gora behera.
Unai Alex Libe
1.- PROBINTZIA: Nafarroa Behera 2.- HIRIBURUA: Donibane Garazi
Donibane Garazi
3.- POPULAZIOA: 28.000 biztanle 4.- MENDI NAGUSIENAK:
Urkulu: 1.419 m. Mendilerroa:Pirineoak.
Tontor ezaguna da hau, erromatarrek bertan egindako eraikina dela eta (portuaren pasabidea zaintzeko antza denez).
Lindus:1.220 m.
Lindus mendia
Lauordena/Buztanzelai: 1.029m.
Lauordena mendia
Saroberri: 1.338 m.
Saroberri mendia
Otsamunho: 901 m. Mendilerroa: Pirinioak.
Otsamunho mendia iparraldetik
5.- IBAI NAGUSIENAK:
Biduze: 82,4 KM. Biduze edo Erreitia Zuberoako mugan jaiotzen da eta Aturriren ibaiadarra da
Biduze ibaia
Aldude: 192,2 KM. Aldude ibaia Pirinioetatik Errobira doan ibaia da. Baigorrin sartzean, ibaiak Baigorri izena hartzen du.
6.- KLIMA: Klima ozeanikoa edo atlantikoa du, epela eta hezea.
Klima honen ezaugarriak: Tenperatura: Klima honen ezaugarri nagusiena tenperaturaren ikuspuntutik bere leuntasuna da. Hilabete hotzenean batez besteko tenperatura 4 eta 9째C artekoa izaten da, hilabete beroenekoa aldiz 18 eta 21째C artekoa. Honela, urteko batez besteko tenperatura 11 eta 14째C artekoa da. Hotzagoa ala beroagoa altitudea eta itsasoaren hurbiltasunaren araberakoa da. Izotzari dagokionez, 0째C neurtzen diren egunak ez dira asko izaten kostaldean, urtean 10 egun baino gutxiago.
Prezipitazioa: Parametro honen ezaugarri nagusia bere erregulartasuna da. Urtaro guztietan izaten dira prezipitazioak, eta ondorioz ez dago aro lehorrik. Klima ozeanikoa duten Euskal Herriko lurraldeetan 1000mm-tik gora prezipitazio izaten dira urtean. Toki batzuetan askogatik gainditzen dira 1000mm horiek, esaterako Nafarroa eta Gipuzkoa arteko mugan. Zonalde hau da Euskal Herriko ingurune hezeena eta Artikutzan esaterako urtean batez beste 2500mm prezipitazio batzen dira.
7.- KULTURA: FESTAK, JAIAK, OHITURAK… Apirilaren azken igandean: Baigorrin, antolatzen da Nafarroa Garaiaren eta Nafarroa Beheraren arteko batasun kulturala aldarrikatzeko festa bat.
8.- DONOSTIATIK ABIATUZ PROBINTZIA HORRETAKO MENDI BATERA TXANGO BAT EGINGO DUZU: - ADIERAZI MAPA BATEAN EGINGO DUZUN IBILBIDEA – ESKALA KONTUAN IZANIK KALKULATU IBILBIDEAREN LUZERA Donostiatik Urkulu mendira egingo dugu bidaia. 96,2km egingo ditugu kotxez eta 1 ordu 27 min tardatuko dugu.
Miren Lander Aimar
1.2.3.4.-
PROBINTZIA:LAPURDI HIRIBURUA:Baiona POPULAZIOA:205.000 biztanle MENDI NAGUSIENAK:
Manttale:573m.
Manttale mendia
Larrun:900m. Larrun da trenez igo daitekeen mendi bakarra, eta hori dela eta ez da inoiz jende faltarik izango tontorrean, jai egunetan batez ere.
Mondarrain/Arranomendi:749m. Ez da mendi handia, baina igoera gogorra
da. Konglomeratuzko haitz asko ditu eta eskaladarako entrenatzeko leku aproposa da.
Mondarrain mendia
Gakoeta:579m. Urtsumendi:678m.
Urtsumendiko tontorra
Baigura:897m. Mendi polita da Baigura, baina antenaduna da hau ere, Lapurdiko mendi beste bi mendi handienak bezala, eta, nola ez, errepidea ere badu. Errepidea eta bere egokiera dela eta parapentea egiten aritzen da zenbait lagun. Xoldoko gaina:486m.
Xoldoko gaina
5.- IBAI NAGUSIENAK:
Errobi ibaia:78km. Bere frantsesezko izena Nive da. Errobi, Donobane Garaziko lurretan osatzen da, Nafarroa Behereko hiru erreken urekin: •
Beherobia (emari nagusia),
•
Laurhibar
•
Arnegi erreka
Aturri ibaiarekin, Baionako lurretan batzen da. Aturri ibaia:325km.Frantsesez Adour,Piriniotan jaio,Landetatik igaro eta Baiona hirian Ozeano Atlantikoan itsasoratzen den ibaia da.
6.- KLIMA:
Lapurdiko klima ozeano aldekoa eta epela da. Neguan 8°C egiten du batez beste eta 20°C abuztuan. Urteko batez besteko tenperatura 14°C-koa da. Klima hezea da eta euri ugari izaten da (1.500 mm urtean batez beste). 7.- KULTURA: FESTAK, JAIAK, OHITURAK… • Baionako festak
Festak iraun bitartean, bi kolore dira nagusiak: zuria eta gorria. Janzkera ofiziala zuria da , gerrikon eta zapi gorria dituena. Festek bost egunez diraute:abuztuaren lehendabiziko asteburu aurreko asteazkenetik hurrengo igandera arte. Ekitaldi nagusiak euskal-gaskoi tradizioarenak dira:pilota, musika, dantza, zezenketak, bigantxak, gurdien desfilea,fanfarreak, zezensuzkoak, su artifizialak, eta abar. Festeetako maskota Errege Lehoia da Maskota bere burugabekeriez Baionan famatua izan zen Léon Dacharyaren irudia da. Festak hasteko Errege Lehoiarekin batera gonbidatu famatu batek
Udaletxeko balkoitik hiriko giltzak botatzen ditu. .Zezenketak: udan 1283an Udalak entzierroa arautzeko agindua eman zuen:behiak, idiak eta zezenak herriko kaleetan aske utziak izan ziren.
Egungo zezen-plaza , 1893an eraikia, Akitaniako handienetariko bat da, 10.000 ikusleentzako tokia duenez. Urtero 12 zezen-kurtsa egiten dira, baita nobillada asko ere.
8.- DONOSTIATIK ABIATUZ PROBINTZIA HORRETAKO MENDI BATERA TXANGO BAT EGINGO DUZU: - ADIERAZI MAPA BATEAN EGINGO DUZUN IBILBIDEA –ESKALA KONTUAN IZANIK KALKULATU IBILBIDEAREN LUZERA Donostiatik Larrun mendira egin dugu txangoa.
1:1,666Km. 21x1,666=35km.
Uxue Hasier Selene
1.- PROBINTZIA:Zuberoa
2.- HIRIBURUA:Maule 3.- POPULAZIOA:17.018 biztanle 4.- MENDI NAGUSIENAK:
OTSOGORRIGAINA:Mendebaldeko Piriniotan dagoen mendia da, Nafarroa eta Zuberoa artean kokatutakoa. 1922 metro ditu.
Otsogorrigaina mendia
ZAZPIGAINA:Zuberoako hegoaldean dagoen mendia da, mendebaldeko piriniotan, Orhi mendiaren ipar-mendebaldean eta Nafarroarekiko mugatik gertu kokatuta dagoena. 1768Metro ditu.
Zazpigaina mendia
ORHI: Orhi mendia (2017mko), mendebaldetik hasita, 2000 metro baino gehiago duen Piriniotako lehen tontorra da. Zuberoa eta Nafarroa arteko mugan kokatuta dago, iratiko oihanaren ekialdean.
Orhi mendia
IGUNTZE:1.387m .dituen mendia da. IZARBE:1.5.65m.
Izarbeko tontorra
ELAUDI:700m.
5.- IBAI NAGUSIENAK:
UHAITZAINDI:Zuberoako ibaia da, Oloroeko ibaiaren ibaiadar nagusia
da. Bere luzera 54km da. Iturburua Larraine eta Uhaitza ibaien lotunea da. LARRAINE: Zuberoako ibaia da, Uhaintxa ibaiarekin batera Uhaintzandi
sortzen duena.
6.- KLIMA: KLIMA OZEANIKOA:
•Tenperatura: Klima honen ezaugarri nagusiena tenperaturaren
ikuspuntutik bere leuntasuna da. Hilabete hotzenean batez besteko tenperatura 4 eta 9°C artekoa izaten da, hilabete beroenekoa aldiz 18 eta 21°C artekoa. Honela, urteko batez besteko tenperatura 11 eta 14°C artekoa da. Hotzagoa ala beroagoa altitudea eta itsasoaren hurbiltasunaren araberakoa da. •Prezipitazioa: Urtaro guztietan izaten dira prezipitazioak, eta ondorioz
ez dago aro lehorrik. Klima ozeanikoa duten Euskal Herriko lurraldeetan 1000 mm-tik gora prezipitazio izaten dira urtean. 7.- KULTURA: FESTAK, JAIAK, OHITURAK… . MASKARADA: Zuberoako Maskarada dantza soil bat baino gehiago dela esan daiteke, euskal folklorearen Inauteri errito nagusia da. Neguko ihauteria da, ikuskizun zehatz eta antzerkiko baliabidez osatua.
Urtero inauteri garaian eta lau hilabetetan zehar Zuberoako herri batek Maskarada prestatu egiten du, lan honetan festa berezi bat sortuz.
Pertsonaiak Normalean, 25 lagun osatzen dute segizioa, eta bi alde kontrajarritan banatzen dira: alde batetik, Gorriak, dotore eta ordenatuak eta, fanfarreak banatuta, Beltzak, desordenatuak eta zarpailak. Hona hemen Zuberoako maskaradaren pertsonaia nagusiak: • Txerrero: Muturrean Zaldi buztana itsatsia duen makila du. Gerrian brontzezko sei zintzarri daramatza. • Gathuzain: pantografo-itxura duen instrumentuarekin edozer har dezake, publikoa gogaituz. • Kantiniersa: XIX. mendearen moduan jantzitako kantinera da. • Zamaltzain: Zaldia, maskaradaren pertsonaia nagusia da. • Manitxalak: Zamaltzainen errementariak, hiru edo lau. Patroiak, kurrika eta mailua ez ezik, larruzko amantala ere erabiltzen du. • Kestuak: Zamaltzainen bi zikiratzaileak: patroia eta mutila, bearneraz egiten dute. • Enseñaria: Zuberoako banderaren zutoihala duena. • Jauna eta Anderea: jauntxoek dantzan egiten diren lanak zuzentzen dituzte. Gizonak fraka janzten du, eta bastoi eta sable daramatza. Andreak zurizko soineko arina du. • Laboraria eta Laborarisa: Nekazariak, ilunez jantzita. Gizonak akuilua erabiltzen du; andreak, berriz, saskia. • Txorrotxak: Zorrotzaileak, patroia eta mutila. Erremintak zorrozteari ekiten diote; buruan, katagorri disekatua duen kapela dute. • Buhameak: Lauek zurezko ezpata handia dute dantzatzeko. • Kauterak: Sei dira, batek mediku-jantzita. Sustraiz egindako bastoiak dituzte, brontzezko zintzarriak dituztenak. Arropa zahar
eta txikitua erabiltzen dute, maila apala adierazteko Zuberoako maskaradaren bideoa: http://www.euskonews.com/0523zbk/gaia52305eu.html
8.- DONOSTIATIK ABIATUZ PROBINTZIA HORRETAKO MENDI BATERA TXANGO BAT EGINGO DUZU: –ADIERAZI MAPA BATEAN EGINGO DUZUN IBILBIDEA 90km, 1ordu eta 11minutu –ESKALA KONTUAN IZANIK KALKULATU IBILBIDEAREN LUZERA. 1:10km
1:10Km.
Txangoa Donostiatik Phagolara egin dugu eta 90Km bidaia izan da. 1 ordu eta 11 minutu tardatu dugu. June Aitor Lide