Skipr magazine

www.skipr.nl december 2015

Beatrijs van Riessen koestert vrijwilligers

12

9 9 r p i k S Womtoepn on

Daan Dohmen Slimme zakenman

STMG Zorg net gered

Besturen in soberheid Verder in dit nummer: Paul Baks voorspelt onrust in thuiszorgland Gezonde verslaving van Peter van der Meer Martin Hersman smeert honing Simon de Jong neemt de boot Judy Alkema geeft huishouden betekenis Jan Kimpen gaat de grens over

HATSJOE, HET IS HERFST EN HET ZIEKTEVERZUIM LOOPT OP!!

De -R- zit weer in de maand. Het is herfst! Traditioneel zien we met het vallen van de regen en bladeren ook gaten vallen in menige zorgplanning. Het ziekteverzuim loopt op, juist in tijden dat de zorgvraag sterk wisselt en zelfsturende teams steeds vaker zelf moeten zorgen voor hun eigen teamplanning.

Heeft u behoefte aan een flexibele schil die u door de herfst heen loodst? Zoekt u vakbekwame en bevoegde medewerkers vanaf verzorgende niveau 3? Maak dan kennis met Aethon.

Meer dan 50 thuis- en woonzorginstellingen vertrouwen op onze verzorging van hun flexibele schil. Dit doen we 24 uur per dag en 7 dagen per week. Vandaag aangevraagd, morgen in huis!

Indien gewenst plannen we in uw eigen systeem of nemen we de gehele flexplanning over.

Zodat u met een gerust hart kunt genieten van al het moois dat de herst te bieden heeft.

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.AETHON.NL OF BEL 088 035 1500.

Voorwoord Colofon

6NLSU LV HHQ XLWJDYH YDQ %RKQ 6WDĂ HX YDQ /RJKXP RQGHUGHHO YDQ 6SULQJHU 0HGLD % 9

B

“

+RRIGUHGDFWHXU XLWJHYHU 5XXG .RROHQ U NRROHQ#EVO QO 5HGDFWLH 6DPLUD $KOL 6LPRQ %URHUVPD $QD .DUDGDUHYLF 3KLOLS YDQ GH 3RHO 0DDLNH =ZHHUV HLQGUHGDFWLH

5HGDFWLH DGUHV 3RVWEXV *$ +RXWHQ 7HO

UHGDFWLH#VNLSU QO $DQ GLW QXPPHU ZHUNWHQ PHH -XG\ $ONHPD 3DXO %DNV 7UL[ %URHNPDQV 0DUORHV (OLQJV 5RODQG (QJHOEUDFKW 0DDLNH *XOGHQ 0DUWLQ +HUVPDQ %UHFKWMH .HXOHQ 'DDQ 0DUVHOLV 3HWHU YDQ GHU 6WHHQ :LOOHP :DQVLQN 6X]DQQH :HXVWHQ %HHOG 0DULMQ $OGHUV $PNH 9LQFHQW %RRQ -DVSHU *URHQ +ROODQGVH +RRJWH L6WRFN

‘Blijf zitten waar je zit en verroer je niet’

Basislayout 5HGDFWLH3DUWQHUV $PVWHUGDP $GYHUWHQWLHV 5LFKDUG $UQROGXV U DUQROGXV#EVO QO 7HO

0DUFHO 1LEEHOLQJ P QLEEHOLQJ#EVO QO 7HO

-DQ 3HWHUVRQ M SHWHUVRQ#EVO QO 7HO

$DQOHYHUHQ YDQ DGYHUWHQWLHPDWHULDDO PHGLD PDUNHWLQJ#EVO QO 5RRV 'H %LH

$UEHLGVPDUNW 3HWHU GH -RQJ S GHMRQJ#EVO QO 7HO

$ERQQHPHQWHQ $ERQQHPHQWVSULMV HXUR 6WXGHQWHQ RQWYDQJHQ SURFHQW NRUWLQJ +HW DERQQHPHQW NDQ HON JHZHQVW PRPHQW LQJDDQ HQ ZRUGW DXWRPDWLVFK YHUOHQJG WHQ]LM WZHH PDDQGHQ YRRU GH YHUYDOGDWXP VFKULIWHOLMN LV RSJH]HJG $ERQQHPHQWHQDGPLQLVWUDWLH .ODQWHQVHUYLFH %RKQ 6WDĂ HX YDQ /RJKXP 3RVWEXV *$ +RXWHQ 7HOHIRRQ %LM ZLM]LJLQJ YDQ GH WHQDDPVWHOOLQJ HQ RI DGUHV YHU]RHNHQ ZLM X GH DGUHVGUDJHU PHW GH JHZLM]LJGH JHJHYHQV RS WH VWXUHQ QDDU GH DIGHOLQJ NODQWHQVHUYLFH RI ZLM]LJLQJHQ GRRU WH JHYHQ YLD KHW IRUPXOLHU RS ZZZ EVO QO FRQWDFW 9RRUZDDUGHQ 2S OHYHULQJHQ HQ GLHQVWHQ ]LMQ GH ELM GH .DPHU YDQ .RRSKDQGHO JHGHSRQHHUGH DOJHPHQH YRRUZDDUGHQ YDQ 6SULQJHU 0HGLD % 9 YDQ WRHSDVVLQJ WHYHQV UDDGSOHHJEDDU RS ZZZ VSULQJHUPHGLD QO 'H YRRUZDDUGHQ ZRUGHQ RS YHU]RHN WRHJH]RQGHQ +HW RYHUQHPHQ HQ YHUPHQLJYXOGLJHQ YDQ DUWLNHOHQ HQ EHULFKWHQ XLW GLW WLMGVFKULIW LV VOHFKWV JHRRUORRIG PHW EURQYHUPHOGLQJ HQ PHW VFKULIWHOLMNH WRHVWHPPLQJ YDQ GH XLWJHYHU +HW YHUOHQHQ YDQ WRHVWHPPLQJ WRW SXEOLFDWLH LQ GH]H XLWJDYH KRXGW LQ GDW GH 6WDQGDDUGSXEOLFDWLHYRRUZDDUGHQ YDQ 6SULQJHU 0HGLD % 9 JHGHSRQHHUG ELM GH .DPHU YDQ .RRSKDQGHO WH 8WUHFKW RQGHU GRVVLHUQXPPHU YDQ WRHSDVVLQJ ]LMQ WHQ]LM VFKULIWHOLMN DQGHUV LV RYHUHHQJHNRPHQ 'H 6WDQGDDUGSXEOLFDWLHYRRUZDDUGHQ YRRU WLMGVFKULIWHQ ]LMQ LQ WH ]LHQ RS ZZZ EVO QO VFKULMYHQ ELM ERKQ VWDĂ HX YDQ ORJKXP DXWHXUVLQVWUXFWLHV RI NXQQHQ ELM GH XLWJHYHU ZRUGHQ RSJHYUDDJG

)RWR 9LQFHQW %RRQ

,661 ‹ %RKQ 6WDà HX YDQ /RJKXP +RXWHQ

www.skipr.nl

Blijf zitten waar je zit en verroer je niet. Zes op de tien bestuurders bij de grootste zorgaanbieders houden zich aan dat adagium. Dankzij het overgangsrecht in de Wet Normering Topinkomens (WNT) blijven ze meer dan het maximum verdienen. Maar soberheid is anno nu de norm. Studiereizen krijgen een bescheiden invulling, meerdaagse netwerkevenementen zijn verplaatst naar Nederland. Zelfs minister Schippers bemoeit zich ermee als RTL bonnetjes van bestuurders wil inzien: “Declaraties van bestuurders van semipublieke organisaties moeten sober, eenduidig, doelmatig en transparant zijn.�

De argeloze bestuurder die zich met argumenten verzet tegen een heksenjacht, krijgt op social media niet eens de keuze tussen kruisiging of brandstapel. Verzet je niet en praat er niet over want dat is slecht voor je publieke imago en loopbaan. Gelaten dompelen bestuurders zich onder in nieuwe soberheid.

Naast tastbare effecten van de Wet Normering Topinkomens is er de invoering van de Wet Bestuur en Toezicht. Meer dan vijf functies bekleden, is slechts bij uitzondering toegestaan. Er lijkt geen vuiltje aan de lucht: er staat een legioen van tienduizenden te trappelen om de schaarse vacatures te vervullen. Puntje van zorg is de voorzittersfunctie: zijn er wel genoeg mensen die de systematiek van zorgtoezicht in de vingers hebben?

Blijf zitten waar je zit en verroer je niet. Dat geldt voor veel bestuurders en toezichthouders. Maar niet voor de beslissers in de Skipr 99.

Fusies leiden tot hoge sprongen op de lijst (vanaf pagina 10). Een voormalig topambtenaar is de hoogste nieuwe binnenkomer. De getalsmatige opmars van vrouwelijke bestuurders zet door. En voor het eerst staat een vrouw op nummer ĂŠĂŠn.

Ruud Koolen Hoofdredacteur Skipr

�

nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

3

Inhoud

Besturen in soberheid De tijd van de hoge salarissen en dure reizen is op papier voorbij. In de praktijk lijkt dat mee te vallen.

Op de cover www.skipr.nl december 2015

‘Gemeente helpt thuiszorg om zeep’..25 12

Gemeenten kennen de regels voor aanbesteden niet, aldus Paul Baks. HIj maakt zich zorgen over de gevolgen.

Skipr

ipr 99

Sk ...........................................26 Daan Dohmen ...............................................44 STMG .....................................................38

Beatrijs van Riessen koestert vrijwilligers

Womtoen on p

Slimme zakenman Zorg net gered

Het geheim van de Achterhoek 26 Beatrijs van Riessen over vrijwillers, de lokale verankering en de participatiemaatschappij als oud nieuws.

Peter van der Meer: gezond verslaafd . 31 Hij raakte verslaafd tijdens de gymles. En basketbalt nog steeds iedere week met veel plezier.

Besturen in ...........................10 soberheid Verder in dit nummer: Paul Baks voorspelt onrust in thuiszorgland Gezonde verslaving van Peter van der Meer Martin Hersman smeert honing Simon de Jong neemt de boot Judy Alkema geeft huishouden betekenis Jan Kimpen gaat de grens over

Kort bestek ........................................... 6 Complexe complicatiecijfers, pril teamwork en het motto van André Groot Bluemink.

Besturen in soberheid ....................... 10 Publiek, pers en politiek eisen dat bestuurders hun werk sober inkleden. Ontsnappen kan nog steeds.

Skipr 99 .............................................. 12 Stijgers, dalers, nieuwkomers en een verse koploper.

Martin Hersman smeert honing........ 23 Met antibiotica is hij als voormalig topsporter voorzichtig. Hij gaat zijn steenpuist liever te lijf met honing.

Zweeds epd is volwassen geworden ..32 Zweden voerde het elektronisch patiëntendossier meer dan tien jaar geleden in. De lessen voor Nederland.

Acht tips om in beeld te komen en te blijven

20

25

Beatrijs van Riessen

Peter van der Meer

koestert vrijwilligers

gezond verslaafd

36 Daan Dohmen slimme zakenman

Hoe facilitair weer betekenis krijgt ... 48 Facilitaire zaken zijn in bijna alle zorgorganisaties goed gemanaged. Het domein is daarbij wel de zorg kwijtgeraakt.

Na de brand........................................ 53 BorstkankerpatiĂŤnten krijgen in Maastricht sinds 1995 een te lage dosis bestraling. De fout wordt pas in 2014 ontdekt.

Boeken ................................................ 55 De wetten van communicatie. Plus: werk moet uitdagend zijn.

Passage .............................................. 56 Netwerken bij de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, vergaderen aan de Eem en Jan Kimpen gaat overstag.

Periscope u op de kaart ......34 Periscope is de gratis app van Twitter waarmee u live video-uitzendingen vanaf uw mobiel deelt. Gratis, gemakkelijk en snel.

Kompas.............................58 Bestuurder Simon de Jong is ook in zijn vrije tijd met veel plezier met de zorg bezig. Hij organiseert en begeleidt reizen voor De Zonnebloem.

Lijkenpikkerij voorkomen bij STMG ... 38 Het ziet er in 2014 slecht uit voor Stichting Thuiszorg Midden Gelderland. Een controlled auction brengt redding.

www.skipr.nl/skipr99

Daan Dohmen: slimme zakenman ... 44

Kijk op Skipr.nl/skipr99 voor de complete Skipr 8 YLQGW HU DOOH SURĂ€ HOHQ SOXV GH OLMVWHQ YDQ voorgaande jaren.

Hij is de wonderboy van de e-health. En een zakenman die zijn ideeĂŤn slim vermarkt.

Kort Bestek Op naar Vlissingen!

Hoe structureert u uw processen zo dat u goede zorg kunt blijven leveren? Kom naar Vlissingen voor de Topclass procesinnovatie & zorg; een inspirerende ontmoeting van theorie, praktijk, wetenschap en alledaagse werkelijkheid. Onder de sprekers: Tragel-bestuurder Guus Bannenberg en Philipp Jan Flach, lid directie MC Slotervaart.

Meer informatie: Skipr.nl/events

GGZ

Transparantie

=HOIPDQDJHPHQW YRRU SURÀ ¡V

Complexe complicatiecijfers

Als de ggz-cliĂŤnt het toch zelf moet doen, dan maar gelijk goed.

De Nederlandse Zorgautoriteit overweegt ziekenhuizen te dwingen om openheid van zaken te geven over het aantal heropnames, her-indicaties en ongeplande ligdagen na een operatie.

Dat klinkt daadkrachtig, maar werkt het ook?

Dat lijkt het motto achter de nieuwe website Zelfmanagementggz.nl. Met de site wil het Landelijk Platform GGz meer aandacht genereren voor zelfmanagement in de ggz: het vergroten van de eigen regie en de zelfredzaamheid van cliĂŤnten.

De site is overigens niet voor cliĂŤnten bedoeld, maar voor professionals die meer willen doen met zelfmanagement in hun behandeling of begeleiding. Zij kunnen testen in hoeverre hun aanpak aansluit bij de visie van cliĂŤnten op zelfregie en vinden tips en informatie om hiermee aan de slag te gaan. Eens een klant vragen kan natuurlijk ook.

6 6NLSU ‡ nr. 12 ‡ december 2015

Laten we kijken naar de VS, waar sinds kort de complicatiecijfers van bijna 17.000 chirurgen uit ruim 3.500 ziekenhuizen zijn terug te vinden op de website van de RQDIKDQNHOLMNH QRQ SUR¿ W newsroom Pro Publica. De site toont op het eerste gezicht interessante bevindingen, zo valt te lezen in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG). Bij een totaal van zo’n 2,3 miljoen ingrepen kregen over een periode van vier jaar meer dan 61.000 patiÍnten complicaties. Ruim 3.400

overleden. Het totale aantal complicaties lag rond de 3 procent, maar tussen ziekenhuizen en chirurgen zat veel variatie. Zo kwam een kwart van de complicaties voor rekening van 11 procent van de chirurgen. Voor ruim 750 was er geen enkele melding van complicaties.

Een goed middel om de knoeiers van de toppers te onderscheiden?

Marilou Muris-Nyst, senior beleidsmedewerker bij de NPCF, heeft twijfels. “Ze corrigeren individuele prestaties voor ziekenhuis-

7UDQVSDUDQWLH ‡ =RUJNRVWHQ ‡ 0RWWR

2.153 euro declareert de gemiddelde Nederlander jaarlijks bij zijn zorgverzekeraar. Dit blijkt uit cijfers van Vektis, die te vinden zijn op Zorgprismapubliek.nl. In Heerlen, Vaals en Pekela zijn de zorgkosten het hoogst, in ZeeZROGH 0LGGHQ 'HOĂ DQG HQ 8UN KHW ODDJVW 'H JHPLG delde zorgkosten van 65-plussers zijn bijna drie keer zo hoog als die van landgenoten onder de 65.

AndrĂŠ Groot Bluemink, directeur/bestuurder Sint Jozefoord, Nuland kwaliteit en dat maakt het ingewikkeldâ€?, zegt ze in NTvG. De NPCF is daarnaast bang dat artsen hoogrisicopatiĂŤnten gaan mijden vanwege complicatielijstjes. “We vrezen voor verkeerde prikkels. Maar het is wel belangrijk dat informatie over complicaties wordt vastgelegd op ziekenhuisniveau. Qua transparantie op het niveau van individuele specialisten zijn we voorzichtig. Voor openbare publicatie lijkt de wereld nog niet klaar.â€?

‘Zie de ander’ ‘Na mijn middelbare schooltijd heb ik zowel ‘zachte’ als ‘harde’ studies gedaan; eerst sociale academie en psychologie, later bedrijfskunde. Zo vreemd is dat niet, want het leven heeft harde ĂŠn zachte kanten. Eigenlijk wilde ik architect worden of econoom, maar het werd de gezondheidszorg. Ik had al vrijwilligerswerk gedaan bij het toenmalige Pro Juventute en toen ik als professional bij de GGZ in Dordrecht ging werken, wist ik dat ik mijn bestemming had gevonden. In mijn studietijd heb ik door bestudering van psychologen als Maslov en Rogers geleerd dat je jezelf en de ander moet accepteren om door te kunnen groeien. Ik kijk naar mensen en hun talenten. Die probeer ik te ontwikkelen. Onze receptioniste vertelde me dat ze in Antwerpen naar de kunstacademie gaat en daar meer mee wil doen. Ik heb toen een oude keukengang laten ombouwen tot kunstatelier, waar onze bewoners onder haar leiding kunnen schilderen. Dat Sint Jozefoord is uitgeroepen tot beste werkgever van organisaties met minder dan 1.000 mensen is prachtig, maar het blijft lastig om als kleine organisatie overeind te blijven. Wij willen ons niet laten opslokken door de Bijenkorven en Vroom & Dreesmannen in de zorg, er moet ook ruimte blijven voor de kleine pareltjes.

Burgers moeten kunnen kiezen. Toen ik nog geen leidinggevende functie had, vond ik het frustrerend dat de top besliste zonder ons te horen. Ik nam me voor dat ik dat wel zou doen als ik ooit in die positie zou komen, dus dat doe ik nu. Het resultaat is dat iedereen hier zich betrokken voelt.� nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

7

Kort Bestek Wat zeggen ze?

‘Na de realisatie verdwijnt de aandacht van de directie al snel en wordt de zorg voor vastgoed weggezet bij de facilitaire dienst’ Rinus Vader in zijn blog Zorgvastgoed als strategisch bedrijfsmiddel op Skipr.nl

‘Het idee dat mijn toekomstige woonplek huiselijk en warm in het verpleeghuis zou moeten zijn, beangstigt me’ Daniëlle Harkes in haar blog Zo buiten als mogelijk in het verpleeghuis op Skipr.nl

Verandering

Lean maar menselijk Hoe slank en wendbaar kunnen zorgorganisaties nog worden? Gelet op de massale toepassing van lean in de zorg de laatste jaren, zou je denken dat de grootste verspilling wel uit het systeem is geperst.

de organisatie die lang aanhoudt, bijvoorbeeld in een reorganisatieronde, dan heeft dit op lange termijn negatief effect op de lean-teamprestaties op de werkvloer.”

Toch valt daar volgens organisatiekundige Desirée van Dun, die aan van de Universiteit Twente (UT) promoveert,

Overhoop

8 6NLSU nr. 12 december 2015

wel een kanttekening bij te plaatsen.

Volgens Van Dun leveren lean-implementaties niet altijd optimaal resultaat op. “Dat komt omdat er veel wordt gekeken naar tools en technieken, maar nauwelijks naar de menselijke kant van lean.

Wat betekent lean voor de menselijke dynamiek? Wat voor type leiderschap past bij lean? Wat voor gedrag en waarden komen daar bij kijken?”

Volgens Van Dun kennen goed presteUHQGH OHDQ WHDPV HHQ VSHFL¿ HNH G\QD miek en dito gedrag. “Naast gedrag als informatie delen en prestaties monitoren, moeten teamleden zich veilig voelen om zich uit te spreken en onenigheid te bespreken. Wanneer er onrust is in

Dat klinkt als een contradictio in terminis, want bij lean-trajecten wordt er nogal wat overhoop gehaald, hetgeen SHU GH¿ QLWLH RQUXVW EHWHNHQW $DQ leidinggevenden daarom de taak om goed te luisteren naar medewerkers en duidelijk en consequent te communiceren over het continu verbeteren.

Managers moeten daarbij weg van het sturen op afstand en dichter bij werknemer staan. Genba of gemba heet dat in lean-jargon; in het Japans ook wel te vertalen als ‘de plaats waar het gebeurt’. Klinkt mooi, of in de zorg toch vooral een recept voor ruzie met professionals? Misschien goed om te bedenken dat gemba ook zoveel als ‘plaats delict’ betekent.

Foto: Jasper Groen

*H]HJG /HDQ 7HDPZRUN

Teamwork – Nolly van der Zeijden en Jurgen Verbeeck

‘Dit gaat een mooie match worden‘ Nolly van der Zeijden en Jurgen Verbeeck vormen sinds 1 september het duale bestuur van Parnassia, een van de zorgbedrijven van de Parnassia Groep. Verbeeck komt van buiten, zijn collega maakte intern carrière.

Van der Zeijden: “We zitten nog in de bonding fase en laten ons aangenaam verrassen door elkaar.”

Verbeeck: “Voor mij is het een geruststelling dat Nolly het bedrijf door en door kent. Ik kan me focussen op mooie gesprekken met mensen om de organisatie te leren kennen. Een comfortabele positie.”

Van der Zeijden: “Jurgen doet de inhoud en de afstemming met de interne partners, ik doe de bedrijfsvoering en de contacten met externe relaties. Voorlopig hebben we eenmaal per week regulier overleg met zijn tweeën en dagelijks contact via mail en telefoon.”

Verbeeck: “Voor mij is het wel wennen dat je hier JHHQ HLJHQ ZHUNSOHN KHEW %LM 3DUQDVVLD LV KHW ÀH[LEHOH werken ingevoerd. Het is soms lastig om een kamer te vinden.”Van der Zeijden: “Noem het voortschrijdend inzicht, maar wij willen nu toch wel een eigen kamer waar we kunnen sparren.”

Verbeeck: “Nolly weet waar ik behoefte aan heb. Zij is ook goed in de persoonlijke contacten, met aandacht voor de menselijke kant. Ik heb een meer beschouwende blik op situaties, maar zo vullen we elkaar mooi aan.”

Van der Zeijden: “Jurgen is van origine Belg, ik ben Haags direct. Te direct misschien.”

Verbeeck: “Nee hoor, ik had erger verwacht.”

Van der Zeijden: “Jurgen heeft mij aangenaam verrast met zijn oprechte interesse in de bedrijfsvoering. Hij blijft niet op zijn eigen dossiers hangen.”

Verbeeck: “Het mooie van duaal besturen vind ik dat het uitgaat van volkomen gelijkwaardigheid. Wij moeten er altijd samen uitkomen. Er is niet één persoon die op de tafel klopt.

Van der Zeijden: “Zo is dat. Dit gaat een mooie match worden.”

Verbeeck: “Dat onderschrijf ik voor honderd procent.” nr. 12 december 2015 6NLSU

9

Coverstory

%HVWXXUGHUV ‡ 9HUJRHGLQJ ‡ 6NLSU

Besturen in soberheid =HW GH :HW 1RUPHULQJ 7RSLQNRPHQV :17 HQ GH PD[LPHULQJ YDQ KHW DDQWDO QHYHQIXQFWLHV QDDVW HONDDU HQ GH MXULGLVFKH FRQWRXUHQ YDQ HHQ YHUVREHUGH EHVWXXUVFXOWXXU WHNHQHQ ]LFK DI 'RRU 3KLOLS YDQ GH 3RHO

P

“Publieke verantwoording over zorg en premiegeld draagt bij aan vertrouwen. Waarom zou je het niet doen?� Met deze tweet schoot PvdAKamerlid Lea Bouwmeester medio oktober RTL4 te hulp. De omroep had bijna tweehonderd zorginstellingen benaderd met de vraag om inzage in het declaratiegedrag van hun bestuurders.

Slechts vier instellingen schoven RTL de gevraagde bonnetjes toe. “Wij hebben wel wat beters te doen dan mensen aan het werk zetten om bonnetjes te verzamelen voor de commerciĂŤle omroepâ€?, twitterde bestuursvoorzitter Bas Leerink van Medisch Spectrum Twente (MST) in reactie op Bouwmeester. Als Leerink begrip had willen kweken voor de evidente kerntaak van ziekenhuizen, schoot hij dit doel royaal voorbij.

De social media schuimden in no time over van de boze reacties over zoveel ‘arrogantie en despotisme’. Bovendien besloot een Kamermeerderheid dat bestuurders van semipublieke instellingen dan maar verplicht moesten worden om hun onkostendeclaraties openbaar te maken.

Het incident is een sprekend voorbeeld van de immer luidere roep om soberheid in de top van de zorg. Publiek, pers en politiek willen, nee

eisen dat zorgbestuurders hun werk en bijhorende emolumenten sober inkleden. Dus geen GXUH HWHQWMHV PHW ÀHVVHQ ZLMQ YDQ KRQGHUG HXUR of meer, geen congressen in verre oorden, geen overnachtingen in chique hotels en al helemaal JHHQ GRO¿MQVDIDUL RRN DO PDDNW GLH GHHO XLW YDQ een solidariteitstrip naar Suriname.

Zinnig en zuinig “Declaraties van bestuurders van semipublieke organisaties moeten sober, eenduidig, doelmatig en transparant zijn�, liet minister Schippers van VWS de Tweede Kamer onlangs weten in reactie op het declaratiegedrag van de bestuurders van de acht academische ziekenhuizen. “Ik heb de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) schriftelijk gevraagd om bij hun leden te benadrukken dat ook de declaraties van bestuurders zinnig en zuinig moeten zijn. Verder is contact opgenomen met de Brancheorganisaties Zorg (BoZ) om dit ook bij hen onder de aandacht te brengen.�

Schippers wil nog dit jaar met de betrokken brancheorganisaties bekijken of aanschernr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

11

Coverstory Skipr 1 - 12 1 Pauline Meurs (1953)

2

4

3 Marcel Levi (1964)

5

5

Yvonne van Rooy

9RRU]LWWHU 5DDG YRRU 9RONV-

9RRU]LWWHU UYE $0& 9LFHYRRU]LW-

(1951)

JH]RQGKHLG HQ 6DPHQOHYLQJ

WHU =RQ0: :HUNW RRN DOV DUWV

9RRU]LWWHU 19= 'DDUQDDVW OLG UYF

+RRJOHUDDU %HVWXXU YDQ GH JH-

LQ œ]LMQ¡ ]LHNHQKXLV HQ KHHIW HHQ

1DWLRQDOH 1HGHUODQGHQ *URXS

]RQGKHLGV]RUJ HQ GLUHFWHXU (UDVPXV &HQWUXP

ODQJH OLMVW QHYHQIXQFWLHV ]RDOV YRRU]LWWHU UYF

HQ YRRU]LWWHU UYF 3KLOLSV (OHFWURQLFV 1HGHUODQG

YRRU =RUJEHVWXXU

$PEXODQFH $PVWHUGDP

:DV VWDDWVVHFUHWDULV YDQ (=

1

2 Wim van der Meeren

3

4 AndrĂŠ Rouvoet (1962)

12

6 Frank de Grave (1955)

(1955)

6LQGV YRRU]LWWHU =RUJYHU-

9RRU]LWWHU )HGHUDWLH 0HGLVFK

9RRU]LWWHU UYE &= OLG =1 +HHIW

]HNHUDDUV 1HGHUODQG 'DDUYRRU

6SHFLDOLVWHQ 'DDUQDDVW LQ GH

RQGHU PHHU QHYHQIXQFWLHV DOV

PLQLVWHU YRRU -HXJG HQ *H]LQ LQ

VHQDDW YRRU GH 99' HQ RQGHU

OLG UYD (UDVPXV &HQWUXP YRRU =RUJEHVWXXU HQ

KHW ODDWVWH NDELQHW %DONHQHQGH :DV WRW KLM HU

OLG DGYLHVUDDG 6WLFKWLQJ 7RSNOLQLVFKH **]

HLQG PHH VWRSWH LQYORHGULMN WZLWWHUDDU

WNT-stimulans? ´/HLGW GH PD[LPHULQJ YDQ GH VDODULVVHQ DDQ GH WRS HUWRH GDW ZH VWUDNV RQYROGRHQGH GHVNXQGLJKHLG LQ KXLV KHEEHQ RP ELMYRRUEHHOG JURWH SURMHFWHQ DOV ,&7 HQ ERXZ EHVWXXUOLMN LQ JRHGH EDQHQ WH OHLGHQ" (Q ZRUGHQ WRHNRPVWLJH EHVWXXUGHUV QRJ JH]LHQ DOV YROZDDUGLJH JHVSUHNVSDUWQHUV YDQ EDQNGLUHFWHXUHQ"¾ 5HsOH ULVLFR¡V VWHOOHQ DGYLVHXUV +DQNH /DQJH +DQQHNH %HLMHU HQ +HLQ $EHOQ LQ KXQ ERHN Bestuurskracht. 0DDU ]H ]LHQ RRN HHQ DQGHUH NDQW SRWHQWLHHO JRHGH ]RUJEHVWXXUGHUV XLW KHW WZHHGH HFKHORQ GLH QRJ JHHQ EHVWXXUOLMNH HUYDULQJ KHEEHQ

ping van de zorgbrede governance-code nodig is.

In de strijd om versobering van de bestuurlijke cultuur is dit bonnetjesgedoe natuurlijk een voetnoot, zij het een veelzeggende. Belangrijker is het juridische vehikel waarmee het kabinet de beloning van zorgbestuurders aan banden legt.

De in 2013 ingevoerde Wet Normering Topinkomens (WNT) is ondanks hevig tegenstribbelen van belangenverenigingen als de NVZD en NVTZ aan de derde editie toe, met een telkens een lager maximum als uitkomst. Gold er in 2014 nog een maximum jaarsalaris van 229.000 euro, voor 2015 is dat 178.000 euro.

PHHU OLG UYW ,1*

cultuur voor bestuur en toezicht in de zorg?

Bestuurders zelf laten het onderwerp en plein public liever links liggen. Begrijpelijk, vindt een anonieme insider: “Het is een carrière-killer, wat een bestuurder ook zegt, het kan je reputatie alleen maar schaden.â€?

Heksenjacht Freek LaprĂŠ, senior lecturer van de Tias Business School, vindt dat zorgbestuurders ‘de WNT aan zichzelf te danken hebben door geen afstand te nemen van te hoge inkomens’. “Maar inmiddels is er sprake van een heksenjachtâ€?, stelt

‘Buitenlandse reizen worden direct weggezet als plezierreisjes’

NULMJHQ QX ZHOOLFKW ZHO HHQ NDQV QHW DOV PHGLVFK VSHFLDOLVWHQ GLH XLW LGHsOH PRWLHYHQ GH RYHUVWDS ZLOOHQ PDNHQ QDDU HHQ EHVWXXUOLMNH IXQFWLH

Ook bij het interne toezicht is versobering een sleutelwoord. Financieel gaan de toezichthouders er onder de WNT misschien iets op vooruit, op grond van de Wet Bestuur en Toezicht (WBT) mogen ze nog maar maximaal vijf toezichtfuncties vervullen. Wat betekent deze versoberde

12 6NLSU ‡ nr. 12 ‡ december 2015

LaprĂŠ. “De verantwoordelijkheden voor een bestuurder worden steeds groter en daar komen ook nog allerlei aanvullende vereisten rond transparantie bij. Neem het voorbeeld van de buitenlandse reizen. Die worden direct weggezet als plezierreisjes, terwijl er gezien de transitie

%HVWXXUGHUV ‡ 9HUJRHGLQJ ‡ 6NLSU

6

7 Ab Klink (1958)

10

9 Marjanne Sint (1949)

11 Norbert Hoogers

17

/LG UYE FR|SHUDWLH 9*= 7HYHQV

1DP LQ DIVFKHLG DOV

(1967)

KRRJOHUDDU 98 9DQ WRW

YRRU]LWWHU UYE ,VDOD ,V QX RQGHU

6LQGV MXOL GLYLVLHYRRU]LWWHU

PLQLVWHU YDQ 9RONVJH]RQG-

PHHU YRRU]LWWHU 67= HQ 6HQHFD

]RUJ JH]RQGKHLG ELM $FKPHD

KHLG LQ KHW NDELQHW %DONHQHQGH ,9

YLFHYRRU]LWWHU UYF %1* %DQN

2SYROJHU YDQ 5RHORI .RQWHUPDQ :HUNW VLQGV ELM GH YHU]HNHULQJVPDDWVFKDSSLM

9

8 Loek Winter (1959)

8

10 Wouter Bos (1963)

nw

12 Leon van Halder

=RUJRQGHUQHPHU JHHIW DOV GL-

%HVWXXUVYRRU]LWWHU 98PF YROJGH

(1955)

UHFWHXU '& .OLQLHNHQ OHLGLQJ DDQ

LQ WRW YHUUDVVLQJ YDQ

6LQGV DSULO YRRU]LWWHU UYE

VSHFLDOLVWLVFKH FHQWUD YLD 0&

YHOHQ (OPHU 0XOGHU RS :DV QD

5DGERXGXPF RSYROJHU YDQ 0HO-

*URHS EHWURNNHQ ELM ]LHNHQKXL]HQ LQ /HO\VWDG

]LMQ PLQLVWHUVFKDS HQNHOH MDUHQ SDUWQHU YDQ

YLQ 6DPVRP 'DDUYRRU VLQGV VHFUHWDULV

(PPHORRUG HQ $PVWHUGDP

DGYLHVEXUHDX .30*

JHQHUDDO ELM PLQLVWHULH 9:6 +RRJVWH QLHXZH

in de zorg niks mis is met de oriÍntatie in het buitenland.�

Rienk Goodijk, bijzonder hoogleraar Governance in de (semi-)publieke sector aan de VU, vindt daarom dat toezichthouders zich nadrukkelijker moeten manifesteren. “Al die discussies over hun inkomen maken bestuurders kwetsbaar�, zegt Goodijk. “Bestuurders kunnen nauwelijks voor hun eigen belang opkomen, dus zullen toezichthouders meer zichtbaar moeten zijn en keuzes rond beloning moeten uitleggen.�

De raad van toezicht van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) neemt de handschoen op door in het jaarverslag 2014 openlijk kritiek te uiten op de WNT. “De raad van toezicht ervaart een spanningsveld tussen enerzijds zijn opvattingen omtrent een beloning passend bij de zwaarte van de functie van de bestuurder van het UMCG en anderzijds het wettelijk normenkader van de WNTâ€?, zo laat de raad weten. “De raad van toezicht vraagt zich af of binnen de kaders van de WNT ook in de toeNRPVW KRRJJHNZDOLÂżFHHUGH EHVWXXUGHUV DDQJHtrokken kunnen blijven worden.â€?

Burgerlijk ongehoorzaam Oud-UMC-bestuurder en toezichthouder Geert Blijham kaartte eerder in Skipr de kwestie al

eens op scherpere wijze aan. “De WNT nodigt uit tot burgerlijke ongehoorzaamheid�, aldus Blijham. “Je wilt als toezichthouder gewoon de beste mensen in de raad van bestuur hebben.

Als dat betekent dat ik me als toezichthouder niet aan de salarisnorm houd, moeten ze me maar in de gevangenis stoppen. Ik ben bereid burgerlijk ongehoorzaam te zijn.�

Vooralsnog wordt de soep niet zo heet gegeten als deze wordt opgediend. Blijham en zijn collega-toezichthouders van het Groene Hart Ziekenhuis (GHZ) hebben in 2014 zonder ogenschijnlijk al te grote problemen Godfried Barnasconi als nieuwe bestuursvoorzitter weten te strikken.

Die neemt ondanks zijn ervaring buiten de zorg als directeur van het Kadaster genoegen met een WNT-conforme beloning.

Niettemin kan de schoen op dit punt weleens wringen, zegt consultant Eugenie van Leusen van executive search-bureau Vanderkruijs.“Het kan lastig zijn om een ervaren bestuurder te vinden uit dezelfde sector die overstapt naar een rol als voorzitter met een lager inkomen, naast een zittend lid dat vanuit de oude regeling meer verdient. Daardoor kunnen er grote inkomensverschillen ontstaan binnen de raad van bestuur. Dat heeft zijn weerslag op de onderlinge verhoudingen.�

Uitzondering +RHZHO GH EHORQLQJ YDQ EHVWXXUGHUV RQGHU GH :17 DDQ VWUDNNH UHJHOV LV JHERQGHQ NXQQHQ UDGHQ YDQ WRH]LFKW QRJ VWHHGV HHQ VWHPSHO GUXNNHQ =LM VWHOOHQ YDVW LQ ZHONH FDWHJRULH KXQ RUJDQLVDWLH YDOW TXD FRPSOH[LWHLW HQ PDDWVFKDSSHOLMNH LPSDFW 'DDU ZRUGW GH :17 EH]ROGLJLQJ YHUYROJHQV YDQ DIJHOHLG 'DW PRHWHQ WRH]LFKWKRXGHUV ZHO NXQQHQ YHUDQWZRRUGHQ WHJHQRYHU KHW DJHQWVFKDS &,%* GDW WRH]LHW RS QDOHYLQJ YDQ GH :17 'H WRH]LFKWKRXGHUV NXQQHQ RRN HHQ EHURHS GRHQ RS GH XLW]RQGHULQJVFODXVXOH LQ GH :17 %LM 9:6 ]LMQ VLQGV GH VWDUW YDQ GH :17 GHUWLHQ YHU]RHNHQ RP HHQ KRJHUH EH]ROGLJLQJ ELQQHQJHNRPHQ 'LW NDQ HHQ KRJHUH EH]ROGLJLQJVNODVVH ]LMQ RQGHU GH :17 QRUP YLMI YHU]RHNHQ RI HHQ EH]ROGLJLQJ ERYHQ GH :17 QRUP DFKW YHU]RHNHQ

nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

13

Coverstory Skipr 13 - 24 18

13 Jos Aartsen (1954)

15 Ernst Kuipers (24)

16

17 Jos de Blok (1960)

9RRU]LWWHU UYE 80&* RSYROJHU

6LQGV PDDUW YRRU]LWWHU

'LUHFWHXU %XXUW]RUJ 1HGHUODQG

YDQ %HUW %UXJJHPDQ 'DDUQDDVW

UYE (UDVPXV 0& 2SYROJHU YDQ

:HUG EHURHPG PHW ]LMQ ]HOIVWX-

YRRU]LWWHU 1)8 HQ OLG GDJHOLMNV

+DQV %Â OOHU ,Q 'HYHQWHU *UR-

UHQGH WHDPV GLH QX RYHUDO LQ ELQ-

EHVWXXU /DQGHOLMN 1HWZHUN $FXWH =RUJ /LG UYW

QLQJHQ HQ $PVWHUGDP RSJHOHLG WRW LQWHUQLVW HQ

QHQ HQ EXLWHQODQG QDYROJLQJ YLQGHQ $O MDUHQODQJ

GLYHUVH ]RUJRUJDQLVDWLHV

0'/ DUWV

%HVWH :HUNJHYHU LQ GH =RUJ

53

14 Bas Leerink (1962)

19

16 Geert Blijham (1946)

30

18 Willy Spaan (1954)

9RRU]LWWHU UYE 067 RSYROJHU

%HNOHHGW YHOH PDDWVFKDSSHOLMNH

9RRU]LWWHU UYE /80& RSYROJHU

+HUUH .LQJPD 'DDUYRRU VLQGV

IXQFWLHV ZDDURQGHU YRRU]LWWHU

)HUU\ %UHHGYHOG 'DDUYRRU

EHVWXXUVOLG 0HQ]LV 'DDU-

UYW 0DDVWULFKW 80& HQ *URHQH

YRRU]LWWHU UYE -HURHQ %RVFK

QDDVW OLG UYW =,2 0DDVWULFKW HQ OLG 596 %HJRQ

+DUW =LHNHQKXLV OLG *H]RQGKHLGVUDDG :DV WRW

=LHNHQKXLV 7HYHQV KRRJOHUDDU 9LURORJLH DDQ

]LMQ FDUULHUH DOV NOLQLVFK FKHPLFXV

]LMQ SHQVLRQHULQJ YRRU]LWWHU UYE 80& 8WUHFKW

KHW /80&

Maatschappelijk ´:DW ELM KHW :17 GHEDW QDGUXNNHOLMN VSHHOW ]LMQ GH JURHLHQGH PDDWVFKDSSHOLMNH YHUZDFKWLQJHQ WHQ DDQ]LHQ YDQ GH ]RUJ ¾ 'DW VWHOW (HONH +HHPVNHUN FRQVXOWDQW HQ DVVRFLDWH SURIHVVRU SROLWLFRORJLH DDQ GH 89$ ´:DDU WLHQ MDDU JHOHGHQ KHW EHGULMIVPDWLJH DVSHFW YHHO DDQGDFKW NUHHJ ZRUGW QX ZHHU YHHO VWHUNHU GH PDDWVFKDSSHOLMNH RSGUDFKW EHQDGUXNW $OV ]H JHHQ ]RUJDFKWHUJURQG KHEEHQ NRPHQ QLHXZH EHVWXXUGHUV YRRUDO XLW DQGHUH SXEOLHNH GRPHLQHQ %HVWXXUOLMNH FDSDFLWHLWHQ ELM GH RYHUKHLG ZRUGHQ PHHU JHZDDUGHHUG GDQ EHGULMIVPDWLJH HQ PDQDJHULDO NZDOLWHLWHQ :DDU ZHUYLQJVEXUHDXV HHQ SDDU MDDU JHOHGHQ QDDU &(2¡V ]RFKWHQ ]LH MH QX HHQ RXG GLUHFWHXU JHQHUDDO DOV ]LHNHQKXLVEHVWXXUGHU WHUXJ ¾

24

Toch vindt Van Leusen het nadelig effect van de WNT meevallen. “Voor mensen van buiten de zorg of het onderwijs die bewust een stap naar deze sector maken, is de WNT gewoon een gegeven.

Waar het wel beperkend voor werkt, is de mobiliteit van zittende bestuurders die nog maar een aantal jaar te gaan hebben. Volgens Klaus Schmitt van het gelijknamige wervings- en selectiebureau komen niet alleen de verhoudingen bĂ­nnen de raad van bestuur onder druk te staan.

Doordat de medisch specialisten niet onder de WNT vallen, zullen die vaak aanzienlijk meer verdienen dan bestuurders. “Dat heeft invloed op de manier waarop er binnen een organisatie naar een complexe functie als bestuurder wordt gekekenâ€?, gelooft Schmitt. “Uiteindelijk kan het een negatief effect hebben op de uitstraling, het gezag en leiderschap van de bestuurder, zaken die een bestuurder toch al lastig verwerft in een professionele organisatie. Bovendien zullen medisch specialisten vanwege de materiĂŤle teruggang nauwelijks nog genegen zijn om de overstap naar een bestuursfunctie te maken.â€?

Perverse prikkel LaprĂŠ signaleert dat het niet alleen grote zorginstellingen zijn die geraakt worden door de WNT.

14 6NLSU ‡ nr. 12 ‡ december 2015

“Ik hoor bestuurders van kleine organisaties die zeggen dat ze beter kunnen fuseren en dan maar regiodirecteur worden, want dan zijn ze van het bestuurlijke gedoe af en verdienen ze ook nog beter.� Volgens hem bevat de WNT zodoende een uitgesproken perverse prikkel. “Niemand wil grootschalige instellingen, maar we bouwen wel weer een extra fusie-impuls in. Ik ben daarom voorstander van een kleinschaligheidstoeslag.� “Dat vind ik wat kort door de bocht�, reageert bestuurder Albert Vlemmix van de ‘kleine’ zorgaanbieder Maria-oord in Dongen. “Het suggereert dat we er alleen maar voor het geld zitten.

Het is wel zo dat je als bestuurder van een kleine organisatie veel rollen moet vervullen. In een grote organisatie kun je die verdelen binnen de raad van bestuur en heb je de ondersteuning van management of staf. In een kleine organisatie doe je dat allemaal in je eentje, maar dat is niet in de wegingsfactoren binnen de WNT terug te vinden.�

Echternacher processie Bij alle versplinterde signalen, vermoedens en emoties is het goed om de boeken over 2014 nog eens na te lopen op aantoonbare effecten van de WNT. Wat direct opvalt, is dat de inkomensteruggang onder bestuurders twee jaar na invoe-

%HVWXXUGHUV ‡ 9HUJRHGLQJ ‡ 6NLSU

33

19 Bart Berden (1959)

20

21 Alexander Rinnooy

22

23 Guus van Montfort

9RRU]LWWHU UDDG YDQ EHVWXXU

Kan (1949)

(1947)

(OLVDEHWK 7ZHH6WHGHQ =LHNHQ-

9RRU]LWWHU UYW $0& HQ OLG UYF

9RRU]LWWHU $FWL= 'DDUQDDVW

KXLV HQ ELM]RQGHU KRRJOHUDDU

6LHPHQV 1HGHUODQG 'DDUQDDVW

YRRU]LWWHU UYW 0D[LPD 0HGLVFK

RUJDQLVDWLH RQWZLNNHOLQJ LQ KHW ]LHNHQKXLV ELM

XQLYHUVLWHLWVKRRJOHUDDU (FRQRPLH HQ %HGULMIV-

&HQWUXP HQ OLG UYW $OWUHFKW HQ 6RSKLD 5HYDOLGD-

7LDV %XVLQHVV 6FKRRO

NXQGH DDQ GH 8Y$

WLH +RRJOHUDDU EHGULMIVHFRQRPLH

nw

20 Ruben Wenselaar

28

22 Olof Suttorp (1960)

26

24 Chris Oomen (1949)

(1961)

9RRU]LWWHU UYE $PSKLD ]LHNHQ-

%HVWXXUVYRRU]LWWHU YDQ NOHLQH

9RRU]LWWHU UYE 0HQ]LV RSYROJHU

KXLV 'DDUQDDVW YRRU]LWWHU UYW

]RUJYHU]HNHUDDU '6: /DDW ]LFK

5RJHU YDQ %R[WHO 6LQGV

-X]W HQ 0HUHP EHKDQGHOFHQWUD

JUDDJ NULWLVFK XLW RYHU JURWH

OLG UYE 0HQ]LV GDDUYRRU GLUHFWLHYRRU]LWWHU $PL-

HQ OLG $GYLHVUDDG 0DVWHU RI +HDOWK $GPLQLVWUD-

FRQFXUUHQWHQ ZDW KHP QLHW ELM LHGHUHHQ HYHQ

FRQ GDW LQ PHW *HRYp 0HQ]LV ZHUG

WLRQ 7LDV %XVLQHVV 6FKRRO

JHOLHIG PDDNW

ring van de WNT nog relatief beperkt is. Van de circa 250 bestuurders van de grootste honderd zorgaanbieders zit bijna 60 procent met een beroep op het overgangsrecht nog boven de maximale WNT-norm van 229.000 euro. Los van de vraag hoe effectief de WNT is, lijkt dit het beeld te bevestigen van een stagnerende bestuurlijke doorstroming: de huidige topbestuurders blijven blijkens de jaarverslagen in meerderheid zitten waar ze zitten.

Wat de jaarverslagen ook laten zien, is dat de overgangsregeling loonsverhoging niet in de weg hoeft te staan. De bedoeling van de overgangsregeling is dat bestuurders in drie stappen terug gaan naar het WNT-maximum. Toch zijn er ettelijke bestuurders die meer zijn gaan verdienen dan op grond van een indexering verwacht mag worden. Hier neemt de WNT ogenschijnlijk de vorm aan van de Echternacher Processie: drie stappen vooruit en twee terug.

Daarnaast gaat de verslaglegging rond de WNT hier en daar gepaard met gegoochel met cijfers. Van bestuurders die niet het hele jaar in dienst zijn, wordt gemakkelijk verklaard dat de beloning WNT-conform is, terwijl er in sommige gevallen vragen gesteld kunnen worden over het rekeninkomen waar de beloning op gebaseerd is.

Ook de indeling in klassen roept vragen op. De

WNT kent een uitgebreid schema waarin zaken als complexiteit van de organisatie en transitieketen alsook maatschappelijke impact worden gekoppeld aan de bestuurszwaarte en daarmee bezoldigingsklasse. De jaarverslagen maken niet duidelijk waarom organisaties in dezelfde branche met vergelijkbare omzetten toch tot een andere bezoldigingsgrondslag leiden. Helemaal ondoorzichtig wordt het als er in de WNT-bijlagen andere, veelal lagere bezoldigingsbedragen worden genoemd dan in de jaarrekeningen.

Cijfers 6LQGV GH LQYRHULQJ YDQ GH :HW 1RUPHULQJ 7RSLQNRPHQV :17

LQ ]LMQ GH LQNRPHQVQRUPHQ YRRU EHVWXXUGHUV LQ GH VHPLSXEOLHNH VHFWRU IRUV WHUXJJHVFKURHIG *ROG RQGHU GH :17 QRJ HHQ PD[LPXP YDQ SURFHQW YDQ HHQ PLQLVWHUVVDODULV GXL]HQG HXUR RQGHU GH DDQJHVFKHUSWH :17 LV GLW

Omzeilen

LQJHSHUNW WRW PD[LPDDO HHQ PL-

Dit soort voorbeelden is natuurlijk gefundenes Fressen voor beroepsreageerders en chatroomsceptici. Toch wil een enkele insider wel kwijt dat er in het veld pogingen worden ondernomen om de WNT te omzeilen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het opknippen van contracten in een WNT-conform loondeel en een separate searchfee voor een BV op naam van dezelfde persoon.

2RN PRJHOLMNH ÂżQDQFLsOH ODFXQHV URQG RSOHLGLQJ en ontslag worden verkend. En dan zijn er nog bottere middelen, zoals informele afspraken over fulltime betaling voor parttime werkzaamheden.

Als puntje bij paaltje komt, laat de WNT volgens Guido Dietz van advocatenkantoor Eldermans|Geerts weinig ruimte voor

QLVWHUVVDODULV HXUR

1DDU YHUZDFKWLQJ YROJHQ QRJ GLW MDDU YRRUVWHOOHQ YRRU YHUGHUH DDQSDVVLQJ 'H :17 PRHW YRRUNRPHQ GDW DQGHUH IXQFWLRQDULVVHQ GDQ EHVWXXUGHUV PHHU YHUGLHQHQ GDQ GH :17 QRUP WRHVWDDW 'LW JHOGW RYHULJHQV QLHW YRRU PHGLVFK VSHFLDOLVWHQ GLH EXLWHQ GH UHLNZLMGWH YDQ GH :17 YDOOHQ 9RRU ]RUJYHU]HNHUDDUV JHOGW GDDUQDDVW HHQ HLJHQ VHFWRUDOH QRUP YDQ GULH WRQ

nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

15

Coverstory Skipr 25 - 60 69

25 Rob Dillmann

23

9RRU]LWWHU UYE ,VDOD 42

26 Hans van der Schoot

9RRU]LWWHU UYE 2/9* 36

25

7

31

27 Chiel Huffmeijer

31

Eelco Damen

9RRU]LWWHU UYE &RUGDDQ 34

32 Cathy van Beek

/LG UYE 5DGERXGXPF 80

33 Greet Prins-Modderaar

9RRU]LWWHU UYE 5HLQLHU +DJD *URHS

9RRU]LWWHU UYE 3KLODGHOSKLD =RUJ

9RRU]LWWHU UYE 0DDVVWDG =LHNHQKXLV

/LG UYW 80& 8WUHFKW

28 Anton Westerlaken 29 Diana Monissen

46

91

34 Gerrit van der Wal 35 Douwe Biesma

9RRU]LWWHU UYE 3ULQVHV 0i[LPD &HQWUXP

9RRU]LWWHU UYE 6W $QWRQLXV =LHNHQKXLV

9RRU]LWWHU UYW ¡V +HHUHQ /RR

9RRU]LWWHU UYE 3**0

30 Rien Meijerink

Maatwerk ,Q RSGUDFKW YDQ KHW 1DWLRQDDO 5HJLVWHU RQGHU]RFKWHQ *RRV 0LQGHUPDQ HQ 6MRUV YDQ GHQ %HUJ GH HIIHFWHQ YDQ GH :HW 7RH]LFKW HQ %HVWXXU +XQ FRQFOXVLH SUHFLHV ]RDOV LQ GH WLWHO YDQ KHW UDSSRUW YHUZRRUGW ´0HHU PDDWZHUN LV QRRG]DNHOLMN ¾ =R LV HU NULWLHN RS GH FULWHULD YRRU GH RPYDQJ YDQ GH RUJDQLVDWLHV HHQ PLGGHOJURWH ZRQLQJFRUSRUDWLH WHOW HYHQ ]ZDDU DOV HHQ JURWH $(; YHQQRRWVFKDS 2RN OHHIW KHW JHYRHO GDW GH GXEEHOWHOOLQJ YRRU YRRU]LWWHUV NQHOW *RHGH YRRU]LWWHUV ]LMQ GHUPDWH VFKDDUV GDW PHHU œVRXSOHVVH¡ LQ GH ZHW ZHQVHOLMN LV 'H 7ZHHGH .DPHU EXLJW ]LFK GLW MDDU RYHU PRJHOLMNH DDQSDVVLQJ YDQ GH :7%

66

36 Else Bos

gemarchandeer. “Er wordt ongetwijfeld naar de mazen in de wet gezocht, maar de wetgeving is zo strak ingeregeld dat het niet gemakkelijk is om er onderuit te komen.� Dit laat volgens Dietz onverlet dat de WNT onduidelijkheden bevat.

Doordat de regelgeving versnipperd is neergelegd in de wet, een bijlage en een ministeriÍle regeling is het voor instellingen bijzonder lastig om vast te stellen of de WNT wel of niet op hen van toepassing is. En dan zit een ongeluk in een klein hoekje. Zelfs de grote accountantsbureaus gaan hiermee in de fout.�

Volgens Dietz roept ook de verhouding tussen WNT en aanpalende wetgeving vragen op. Zo voorziet het nieuwe ontslagrecht in een transitievergoeding. “Zoals het er nu uitziet, valt deze transitievergoeding buiten de maximale exitvergoeding van 75 mille uit de WNT�, stelt Dietz. “Het lijkt erop dat de wetgever hier niet goed over nagedacht heeft. De verwachting is wel dat minister Plasterk hier voor het kerstreces op terugkomt.�

Vordering Waar de wetgever aan het schipperen slaat, is het wellicht niet vreemd dat ook zorgaanbieders in de fout gaan. Veelzeggend is de casus van het Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam dat in

16 6NLSU ‡ nr. 12 ‡ december 2015

40

37

Piet Batenburg

9RRU]LWWHU UYE &DWKDULQD =LHNHQKXLV nw

38 Jean-Paul van Haarlem

9RRU]LWWHU UYE 219= 82

39 Wim van Harten

9RRU]LWWHU UYE 5LMQVWDWH SHU 60

40 Stephan Valk

9RRU]LWWHU UYE 3DUQDVVLD 67

41

Rob van Dam

9RRU]LWWHU UYE &DUH\Q 43

42 Paul Doop

9RRU]LWWHU UYE 0&+ %URQRYR

2013 een contract sloot met BoerCroon Management voor de inhuur van een interimbestuurder.

Bij vaststelling van de jaarrekening over 2014 werd duidelijk dat het WNT-maximum met 57 mille was overschreden. Volgens het ziekenhuis had de raad van toezicht ĂŠĂŠn en ander niet kunnen voorzien, aangezien het Ministerie van Binnenlandse Zaken pas medio 2014 met een toelichting op de positie van interimmers binnen de WNT kwam. Pijnlijk detail: door het faillissement van BoerCroon kon het ziekenhuis niet anders dan de claim bij de curator neerleggen.

Ook zorgaanbieder Careyn heeft vanwege een soortgelijke ‘onverschuldigde betaling’ een vordering bij BoerCroon uitstaan, alleen is deze met 170.000 euro drie keer zo hoog. Careyn spant zich maximaal in om de vordering te innen, zo meldt het jaarverslag. Eenvoudiger wordt het wanneer sprake is van een vordering op een natuurlijk persoon. Zo haalde zorgaanbieder Espria vorig jaar bijna 37.000 euro aan te veel betaald loon terug bij bestuursvoorzitter Marco Meerdink. Bestuursvoorzitter Eric Janson van Treant Zorggroep moest 3.000 euro terugstorten. Oudgediende Gerlach Cerfontaine zal met weinig plezier terugkijken op zijn kortstondige terugkeer als zorgbestuurder. De Antonius Zorggroep in Sneek claimde een niet nader genoemd

%HVWXXUGHUV ‡ 9HUJRHGLQJ ‡ 6NLSU

nw

43 Roelof Konterman

9LFHYRRU]LWWHU UYE $FKPHD 41

44 Barbara Baarsma

52

49

Martin Bontje

9RRU]LWWHU ,Q(HQ 44

50 Thea Heeren

49

55

Hans Feenstra

9RRU]LWWHU UYE 0DUWLQL =LHNHQKXLV 45

56 Peter van Lieshout

/LG UYF (VSULD

9RRU]LWWHU UYE **] &HQWUDDO

9RRU]LWWHU UYW &DUH\Q

14

nw

50

45 Kim Putters

/LG DGYLHVFRPPLVVLH 197= 51

46 AndrĂŠ Knottnerus

9RRU]LWWHU :55 39

47

Henk Bakker

9RRU]LWWHU 9 91 29

48 Marco Meerdink

9RRU]LWWHU UYE (VSULD

51

Jan van Hoek

9RRU]LWWHU UYE ,SVH 'H %UXJJHQ 70

52 Ella Kalsbeek

57

Margot van der Starre

'LUHFWHXU 19= 58

58 George MĂśller

9RRU]LWWHU /+9

9RRU]LWHU UYW /80&

nw

nw

53 David Jongen

9RRU]LWWHU UYE =X\GHUODQG 65

54 Paul de la Chambre

9RRU]LWWHU UYE ¡V +HHUHQ /RR

bedrag bij hem terug in verband met zijn tijdelijke bestuursvoorzitterschap. Voor de betrokken bestuurders is het wellicht wrang om te weten dat de toezichthouders die op grond van de WNT loon terugeisen er juist op vooruit gaan.

Bedroeg de bezoldiging onder de WNT1 nog maximaal 5 tot 7,5 procent van het salaris van de bestuurders, onder de WNT2 zijn deze percentages opgehoogd tot respectievelijk 10 procent

59 Harry Luik

9RRU]LWWHU UYE 1RRUGZHVW =LHNHQKXLVJURHS 47

60 Pieter de Kort

9RRU]LWWHU UYE 5LYDV =RUJJURHS

Volgens deskundigen is deze trend van groter belang voor de ontwikkeling van het interne toezicht dan de wettelijke maximering van het aantal nevenfuncties.

Potentieel 2QGHU]RHNVEXUHDX 6(25 EHFLMIHUW GDW HU LQ GH ]RUJVHFWRU URQG GH WRH]LFKWSRVLWLHV

Beroepstoezichthouder

]LMQ 8LWJDDQGH YDQ HHQ JHPLG-

“Toen de Wet Bestuur en Toezicht werd ingevoerd, zijn we eens gaan uitzoeken hoeveel mensen binnen die nieuwe regels vallen. Dat bleek

GHOG DDQWDO IXQFWLHV YDQ SHU SHUVRRQ WHOW 6(25 ]R¡Q SHUVRQHQ 'LW NRPW YROJHQV 6(25 LQ JURWH OLMQHQ RYHUHHQ PHW KHW WRWDOH DDQWDO OHGHQ YDQ

‘Het voordeel van de maximering is de signaalwerking’

GH 1HGHUODQGVH 9HUHQLJLQJ YDQ 7RH]LFKWKRXGHUV LQ GH =RUJ 197= UXLP +HW YHUYDQJLQJVSRWHQWLHHO LV PHW HQNHOH WLHQGXL]HQGHQ YHOH PDOHQ JURWHU 'DDUELM FRQVWDWHHUW 6(25 GDW WRH]LFKWKRXGHUIXQFWLHV QRJ

en 15 procent. Gelet op de groeiende tijdsbelasting is dit volgens velen te billijken. Blijkens recent onderzoek in opdracht van het Nationaal Register besteden toezichthouders gemiddeld twee keer zoveel tijd aan hun nevenfunctie als enkele jaren geleden. Toezichthouders in de zorg zijn circa zestien uur per maand kwijt, voorzitters bijna anderhalf keer zoveel tijd. Gelet op groeiende complexiteit en schaal van zorgorganisaties zal dit tijdbeslag verder toenemen.

tegen te vallen, dus het is niet zo dat toezichthouders massaal functies hebben laten vallen�, zegt Eelke Heemskerk, als sociaal wetenschapper verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en adviseur bij de Galan Groep. “Wel is het verschijnsel van de professionele of beroepstoezichthouder, dat we vijf jaar geleden sterk zagen opkomen, zeer beperkt is gebleven.� “Het voordeel van de maximering is de signaalwerking�, oordeelt governance-deskundige

VWHHGV JHZLOG ]LMQ =R NRPHQ HU RS YDFDWXUHV YRRU WRH]LFKWIXQFWLHV JHUHJHOG URQG GH UHDFWLHV 0HHU GDQ SURFHQW YDQ GH PHQVHQ PHW LQWHUHVVH LQ HHQ QLHXZH WRH]LFKWIXQFWLH JHHIW DDQ PHW QDPH LQWHUHVVH WH KHEEHQ LQ HHQ WRH]LFKWIXQFWLH LQ GH ]RUJ

nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

17

Nieuwe manieren voor inkopen op kwaliteit Zilveren Kruis gaat in gesprek over White Paper Het inkopen van zorg focust op toegevoegde waarde voor verzekerden.

Dat betekent het verhogen van de kwaliteit van zorg en van leven en zo mogelijk kosten verlagen. Zilveren Kruis heeft haar nieuwe inkoopvisie uitgewerkt in de White Paper ‘Van Goed naar Beter; inkopen op kwaliteit’. U kunt deze downloaden bij Skipr Daily.

1. Het minimum instapniveau

In de White Paper vindt u onze visie op inkopen van zorg in vijf verschillende situaties en inkoopvarianten met aansprekende casuïstiek. Op deze bladzijde een samenvatting.

Zilveren Kruis gaat altijd eerst met de ondermaats presterende zorgaanbieder in gesprek en verlangt snel een verbeterplan, weg uit de gevarenzone.

Dus niet direct korten, maar mocht verbetering uitblijven, dan is selectieve contractering de ultieme consequentie, rekening houdend met onze zorgplicht.

2. De achterhoede

5. De nieuwe best practice

Continue kwaliteitsverbetering leidt tot nieuwe best practices die zich ook internationaal spiegelen aan anderen. Vaak zijn dit nieuwe aanbieders die meer fundamentele doorbraken in de keten realiseren. Door excellerende professionals volop te faciliteren en hun gedachtengoed te verspreiden, stimuleert Zilveren Kruis vernieuwing.

4. De bestaande best practice

Aanbieders die steeds excellente Ook hier moet verbeterd worden. zorg leveren tegen een aantrekkelijke Zilveren Kruis gaat de uitkomsten prijs worden beloond. Zilveren Kruis bespreken en continue verbetering kan dat doen door volume-uitbreiding, stimuleren door effectieve verbetermeerjarenspraken en het faciliteren programma’s en verbeterafspraken van innovaties Afspraken over als inkoop-voorwaarde.

3. Het gemiddelde een langere termijn borgen het Meerjarenafspraken en volumeMen ziet het gemiddelde vaak als vertrouwen en de zekerheid uitbreiding zijn hier (nog) referentieniveau voor goede zorg of gaat bij zorgaanbieder en patiënt, niet aan de orde. Maatwerk toch weer discussiëren over de indicatoren. maar ook bij verwijzers en goede afspraken zijn Zilveren Kruis stelt zich liever op het standpunt dat en investeerders. wel nodig. het gemiddelde acceptabel is, maar vooral een enorm verbeterpotentieel in zich heeft. Immers, tweederde van alle zorgaanbieders zit rond het gemiddelde. Als zij dat allemaal omzetten in een betere prestatie, dan doen de aantallen hun werk en gaan heel veel patiënten profiteren.

90208-1510_Adv.Skipr.indd 1

22-10-15 13:59

%HVWXXUGHUV ‡ 9HUJRHGLQJ ‡ 6NLSU

Skipr 61-78 nw

61 Ron Treffers

9RRU]LWWHU UYE $OULMQH =RUJJURHS nw

62 Gerdi Verbeet

87

67

Loek Hermans

9RRU]LWWHU UYW 5DGERXGXPF 65

68 Heino van Essen

9RRU]LWWHU 13&)

/LG UYF 0HQ]LV

15

84

63 Jan Kimpen

&02 3KLOLSV 71

64 Pim van Gool

9RRU]LWWHU *H]RQGKHLGVUDDG nw

65 Margriet Schneider

9RRU]LWWHU UYE 80& 8WUHFKW 63

66 Jos de Beer

'LUHFWHXU 19='

69 Jolande Sap

9RRU]LWWHU 13+) nw

70 Kees Donkervoort

9RRU]LWWHU UYE =RUJSDUWQHUV )ULHVODQG 57

71

Jacobine Geel

9RRU]LWWHU **= 1HGHUODQG nw

72

Jenneke van Veen

/LG 7UDQVLWLHFRPPLVVLH 6RFLDDO 'RPHLQ

Goodijk. “De maximering van het aantal nevenfuncties heeft het besef gevoed dat je het er niet even bij kunt doen naast een drukke baan. Maar het maximum van vijf is een volstrekt willekeurig getal. Als jouw organisatie veel problemen heeft, is vijf heel veel en is twee misschien wel het maximum.�

Het oordeel van Heemskerk en Goodijk wordt ondersteund door een enquĂŞte in opdracht van het Nationaal Register onder ruim 500 toezichthouders. Hieruit blijkt dat de meerderheid praktisch gesproken buiten de werkingssfeer van de WBT valt. Het leeuwendeel heeft ĂŠĂŠn of twee toezichthouderschappen (63 procent). Een groep van 18 procent heeft meer dan drie toezichthouderschappen. Slechts 3,7 procent heeft meer dan vijf WBT-functies, hetgeen mogelijk is omdat de wet in een overgangsregeling voorziet.

Potentieel aanbod Volgens het aan de Erasmus Universiteit gelieerde onderzoeksbureau SEOR hoeven we mede gelet op deze cijfers niet bang te zijn voor een nijpend tekort aan toezichthouders. Uit SEORonderzoek naar de arbeidsmarkt voor toezichthouders blijkt dat acht van de tien toezichthouders aangeven hun toezichtfunctie ‘zeker’ (54 procent) dan wel ‘waarschijnlijk’ te continu-

75

73 Mathieu Weggeman

/LG UYF %XXUW]RUJ 1HGHUODQG nw

74

Guusje ter Horst

9RRU]LWWHU .1*) nw

75

Elmer Mulder

9RRU]LWWHU UYW 5HLQLHU +DJD *URHS 64

76

Boele Staal

9RRU]LWWHU UYW 6W $QWRQLXV =LHNHQKXLV 68

77

Hans Simons

/LG UYF 0HQ]LV nw

78 Piet-Hein Buiting

9RRU]LWWHU UYE -HURHQ %RVFK =LHNHQKXLV

Stijgers en dalers 'H 6NLSU NHQW GLW MDDU HHQ SULPHXU 0HW 3DXOLQH 0HXUV RS SOHN ZRUGW GH QHWZHUNOLMVW YRRU KHW HHUVW DDQJHYRHUG GRRU HHQ YURXZ 'H QXPPHU QRWHULQJ ZHHUVSLHJHOW GH FRQWLQXH HQ FRQVLVWHQWH DDQZH]LJKHLG YDQ 0HXUV LQ GH WRS YDQ GH ]RUJ 9DQ GH :55 EHOHLGVFRPPLVVLHV HQ (HUVWH .DPHU WRW GH 2QGHU]RHNVUDDG YRRU GH 9HLOLJKHLG =RQ0: 59= RI 596 YULMZHO JHHQ JUHPLXP RI KRRJOHUDDU 0HXUV LV HU EHWURNNHQ GDQ ZHO EHWURNNHQ ELM JHZHHVW 2RN HOGHUV LQ GH 6NLSU ]HW GH RSPDUV YDQ YURXZHOLMNH EHVOLVVHUV GRRU 7HOGH GH 6NLSU YRULJ MDDU DO HHQ UHFRUG YDQ YURXZHQ GLW MDDU ]LMQ GLW HU PHW RSQLHXZ WZHH PHHU 2SYDOOHQG ]LMQ GH QLHXZH EHQRHPLQJHQ ELM 80& 8WUHFKW HQ 0DDVWULFKW 80& %HLGH DFDGHPLVFKH ]LHNHQKXL]HQ ZRUGHQ VLQGV GLW MDDU JHOHLG GRRU HHQ YURXZ 0DUJULHW 6FKQHLGHU H SOHN YROJGH LQ 8WUHFKW -DQ .LPSHQ H

RS GLH FKLHI PHGLFDO RIĂ€FHU ELM 3KLOLSV ZRUGW 0DUMD YDQ 'LHLMHQ 9LVVHU H QDP LQ 0DDVWULFKW KHW VWRNMH RYHU YDQ *X\ 3HHWHUV 2RN ELM /80& HQ 5DGERXGXPF QLHXZH EHVWXXUVYRRU]LWWHUV LQ GH SHUVRRQ YDQ UHVSHFWLHYHOLMN :LOO\ 6SDDQ H HQ RXG WRSDPEWHQDDU /pRQ YDQ +DOGHU H 'H RXG WRSDPEWHQDDU LV WHYHQV PHW DIVWDQG GH KRRJVWH QLHXZH ELQQHQNRPHU LQ GH 6NLSU ,Q GH 6NLSU LV GDDUQDDVW GXLGHOLMN GH ZHHUVODJ WH ]LHQ YDQ GH IXVLHWUHQG LQ GH ]LHNHQKXLVVHFWRU 2QGHU DQGHUHQ %DUW %HUGHQ 6W (OLVDEHWK 7ZHHVWHGHQ

+DQV YDQ GHU 6FKRRW 2/9* 6/$= &KLHO +XIIPHLMHU H 5HLQLHU +$*$ *URHS HQ 'DYLG -RQJHQ H =X\GHUODQG =LHNHQKXLV VWLMJHQ HHQ à LQN DDQWDO SOHNNHQ 9DQ]HOIVSUHNHQG ]LMQ RRN GH ]RUJYHU]HNHUDDUV YDQZHJH KXQ UHJLHURO LQ KHW ]RUJVWHOVHO ZHHU SURPLQHQW DDQZH]LJ LQ GH 6NLSU 2QGHU KHQ ZHO WZHH QLHXZH QDPHQ 5XEHQ :HQVHODDU H GLH ELM 0HQ]LV KHW EHVWXXUVYRRU]LWWHUVFKDS RYHUQDP YDQ 5RJHU YDQ %R[WHO HQ -HDQ 3DXO YDQ +DDUOHP H RSYROJHU YDQ (UQR .OHLMQHQEHUJ ELM 219= nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

19

DE ROL VAN DE ZORGPROFESSIONAL IS VERANDERD. WEET U HOE?

Fikse bezuinigingen en een veelomvattende decentralisatie hebben de zorg op scherp gezet. Hoe ervaren de zorgprofessionals de veranderingen zelf? In hoeverre heeft het hun werk beïnvloed? Hoe geven zij handen en voeten aan ‘meer met minder’?

Lees vier verhalen uit de praktijk: hoe ervaren deze professionals de gevolgen van de decentralisatie?

Wat gaat goed, wat kan beter?

“De nieuwe manier van werken prikkelt mij wel.”

Lonneke Suykerbuyk, wijkverpleegkundige en wijkzuster

“We kunnen ons vak weer uitvoeren zoals het bedoeld is.”

Annemarie Keij, projectleider Vroegsignalering kwetsbare ouderen

“Iedereen moest zijn weg zien te vinden in het nieuwe stelsel.”

Germaine Fokke, coach thuiszorgteams en teams voor dagbegeleiding

“We zoeken naar een oplossing die werkt, of dat nou binnen de Wmo valt of niet.”

Jeske Bominaar, regie-assistent voor zorg en jeugd

Download de brochure op www.centric.eu/zorgprofessional SOFTWARE SOLUTIONS | IT OUTSOURCING | BPO | STAFFING SERVICES

www.centric.eu

%HVWXXUGHUV ‡ 9HUJRHGLQJ ‡ 6NLSU

Skipr 79-99 86

79

Paul van Rooij

'LUHFWHXU **= 1HGHUODQG nw

80 Marja van Dieijen-Visser

9RRU]LWWHU UYE 0DDVWULFKW 80& 74

81

Jaap van den Heuvel

/LG UYE 5HLQLHU +DJD *URHS 72

82 Cees Maas

9RRU]LWWHU UYW (UDVPXV 0& nw

83 Peter van der Meer

9RRU]LWWHU UYE $OEHUW 6FKZHLW]HU =LHNHQKXLV nw

84 John Taks

9RRU]LWWHU UYE 'LDNRQHVVHQKXLV nw

85 Marcel Kuin

9RRU]LWWHU UYE 7UHDQW =RUJJURHS

nw

86 Herman de Boon

9RRU]LWWHU UYF 3**0 nw

87 Bert Bruggeman

9RRU]LWWHU UYW 1RRUGZHVW =LHNHQKXLVJURHS 79

88 Paul van der Heijden

9RRU]LWWHU 19=' 81

89 Tineke Bahlmann

nw

93 Albert Arp

9RRU]LWWHU UYE =LHNHQKXLV 6W -DQVGDO nw

94 AndrĂŠe van Es

9RRU]LWWHU UYW 80&* 98

95 MariĂŤlle Rompa

9RRU]LWWHU UYW &RUGDDQ nw

96 Femke Halsema

9RRU]LWWHU UYW 0DDVVWDG =LHNHQKXLV

9RRU]LWWHU 9*1

48

93

90 Heleen Dupuis

6FKHLGHQG YRRU]LWWHU 9*1 99

91

Illya Soffer

'LUHFWHXU ,HGHU LQ

78

92

Hans Klein Breteler

9RRU]LWWHU UYW $PVWHOULQJ

eren (27 procent). Ook ziet SEOR een potentieel aanbod van ten minste enkele tienduizenden personen. Opvallend detail: 60 procent van de geĂŤnquĂŞteerden die aangeeft een nieuwe toezichtfunctie te ambiĂŤren, kijkt naar de zorg.

Daarmee is de zorg beduidend populairder dan sectoren als onderwijs en volkshuisvesting.

Leggen we de jaarverslagen over 2014 van de grootste honderd zorginstellingen naast deze bevindingen, dan blijkt dat zorg ook in ander

97

Madeleine van Toorenburg

/LG UYW 5HLQLHU YDQ $UNHO nw

98 Dianda Veldman

'LUHFWHXU 13&) nw

99 Daan Dohmen

&(2 )RFXV&XUD

potentiĂŤle personele bottleneck in de toekomst.

Weliswaar is er ruim voldoende toezichthoudend potentieel, juist door de instroom van relatief nieuwe, onervaren toezichthouders groeit de behoefte aan zware voorzitters.

En die zijn vooral onder die meervoudig actieve bestuurders en toezichthouders te vinden.

Daarnaast bevestigt het relatief hoge percentage dubbelfuncties bij de buitenwacht al snel het beeld van de zorg-top als een onderonsje.

Het panel +HW SDQHO YDQ GH 6NLSU EHVWDDW XLW +DQQHNH %HLMHU .ODXV 6FKPLWW HQ 5XXG .RROHQ %HLMHU LV EHVWXXUVNXQGLJH HQ DOV RUJDQLVDWLH HQ EHVWXXUVDGYLVHXU LQ GH JH]RQGKHLGV]RUJ DDQJHVORWHQ ELM DGYLHVEXUHDX 'DPKXLV(OVKRXW9HUVFKXUH 6FKPLWW LV HLJHQDDU YDQ .ODXV

‘De cijfers wijzen op een potentiĂŤle bottleneck in de toekomst’

6FKPLWW HQ SDUWQHUV GDW DFWLHI LV RS KHW JHELHG YDQ ZHUYLQJ HQ VHOHFWLH YDQ EHVWXXUGHUV HQ PDQDJHUV LQ GH ]RUJ .RROHQ LV KRRIGUHGDFWHXU YDQ 6NLSU 'H SDQHOOHGHQ ]LMQ RPZLOOH YDQ GH SURFHGXUHOH ]XLYHUKHLG YDQ HHQ QRWHULQJ LQ GH

opzicht een ietwat atypische sector. Van de circa duizend bestuurders en toezichthouders hebben er 150 meer dan vijf functies.

Gezien het overgangsregime en de vele uitzonderingsclausules hoeft dit niet irregulier te zijn.

Gevolgen Toch zal dit waarschijnlijk niet zonder gevolgen blijven. Allereerst wijzen de cijfers op een

Dat deze argwaan tegenwoordig dwingende vormen kan aannemen, bewijst het optreden van de gemeente Rotterdam. Die maakte onlangs bekend de WNT-norm strak te gaan bewaken.

Bij overschrijding wordt het meerdere door de gemeente gekort. Overgangsrecht of uitzonderingen tellen daarbij niet, 178.000 euro is de limit. Zo sober kan sober dus zijn in de zinnige en zuinige zorgcultuur die Den Haag propageert.

6NLSU XLWJHVORWHQ 8LWOHJ RYHU GH VDPHQVWHOOLQJ YDQ GH OLMVW HQ HHQ WRHOLFKWLQJ RS GH URO YDQ KHW SDQHO LV WH YLQGHQ RS ZZZ VNLSU QO VNLSU

nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

21

Weten wat je moet doen scheelt de helft van de onrust!

Eerste hulp bij Toezicht in de zorg.

Nysingh weet er meer van.

Een onaangekondigd bezoek van de NZa, de ACM, de IGZ of het

van alles wat u dient te weten bij een inval én de juridische

OM is voor elke zorginstelling een ingrijpende gebeurtenis.

specialisten die u bij kunnen staan. Wij beseffen namelijk dat ook

Het scheelt enorm als u van tevoren weet wat er op u afkomt

voor zorginstellingen geldt: voorkomen is beter dan genezen.

en u precies weet wat uw rechten en plichten zijn. Met de app

Daardoor weten wij er meer van.

‘Eerste Hulp bij Toezicht’ biedt Nysingh u een helder overzicht

Download de app op nysingh.nl/zorgapp of scan de code

Outsider

2SLQLH ‡ $QWLELRWLFD ‡ *HGXOG

0HW DQWLELRWLFD ZDUHQ ZH DOV VFKDDWVHUV YRRU]LFKWLJ $OV KHW ZRRUG YLHO ZLVW MH GDW MH VHL]RHQ ZDDUGHORRV ]RX ]LMQ 1X JHEUXLN LN KHW QRJ QLHW JUDDJ KRQLQJ GRHW ZRQGHUHQ

Topsporter slikt niet, maar smeert

A

Amerikaanse schaatsers gebruikten antibiotica voor een simpele verkoudheid of bij een onschuldige ontstoken teen. Dat was nog voordat de krantenkoppen waarschuwden voor resistente bacteriĂŤn bij veelvuldig gebruik. De artsen in ons begeleidingsteam hadden ons hier al wel voor gewaarschuwd. Antibiotica kregen we dus nauwelijks voorgeschreven.

Zo’n tien jaar na mijn carrière werd mijn naderende jaarlijkse vakantie in ItaliĂŤ op het spel gezet door een steenpuistje. Dit ‘onschuldige’ ding zat onder mijn oksel, ik dacht dat ik met een bezoekje aan de huisarts en een klein sneetje wel geholpen zou zijn. Toen ik via Google keek wat er allemaal fout kon gaan, kwam ik de meest gruwelijke foto’s tegen. Dat zou mij toch niet overkomen? Toch wel. De details zal ik u besparen, maar wat was ik zielig. Mannen kunnen ziek zijn, dat weet u vast wel, maar topsporters zijn nog veel erger. Ik kan nog steeds in een blessure of ziekte blijven hangen. Het sneetje bij de huisarts bleek niet te helpen. Ik kreeg er juist meer plekken bij en ze werden nog vurig ook.

Mijn vakantie stond voor de deur en ik wilde snel herstel, desnoods op de door mij gevreesde antibioticamanier. De huisarts gaf me na lang drammen een kuur mee. Hij kreeg gelijk, die hielp nauwelijks. Na een paar dagen kreeg ik zelfs koorts. Via mijn sportnetwerk werd ik gewezen op Manuka-honing. Deze Nieuw-Zeelandse honing heeft sterke antibacteriĂŤle eigenschappen en doodt schimmels. Elke honing heeft in bepaalde mate

*DVWVFKULMYH U Martin Her sman ZDV V VHU 7HJHQZ RR FK GH 126 HQ WU UGLJ LV KLM WY SUHVHQWDWRU DDW DLQHU ELM 'H ELM %DDN

antibacteriĂŤle kenmerken, maar deze honing heeft de meeste. Tegenwoordig smeren wielrenners en skeeleraars hun schaafwonden in met deze wonderhoning, want de resultaten zijn bijzonder.

Na een paar dagen werden mijn plekken inderdaad een stuk rustiger. Verder vulde ik mijn thee met Ceylon-kaneel en dronk ik geelwortelsap om het bloed te zuiveren.

Alles werd in het werk gesteld om mijn vakantie een goede wending te geven.

Genoeg keus in ItaliĂŤ Tijdens het vakantievieren in ItaliĂŤ voelde ik me steeds sterker. We zagen de mooiste steden, maar toen ging ik helaas door mijn rug dankzij de houding die ik me had aangemeten vanwege de grote plekken onder mijn oksel.

Daar lag Martin dan. Op een ligbed, in UmbriĂŤ, tussen de wijnranken met uitzicht op Perugia.

Toen ik weer een beetje op de been was, bezocht ik op een middag de plaatselijke apotheek op zoek naar spulletjes om onze EHBO-koffer bij te vullen. De vriendelijke apothekersvrouw van 1,50 meter zag mijn oksel.

Direct bood ze mij haar hulp aan en kon ik kiezen uit allerlei soorten antibiotica. Crèmes en pillen, wat ik maar wilde. Vol ongeloof keek ik naar de mogelijkheden.

Ik bedankte de vriendelijke mevrouw en hield het bij natuurlijke middelen en de boodschap van mijn huisarts in Nederland: vertrouw op je natuurlijke herstel, soms duurt dat even. nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

23

Frank Staal Bestuurder De Riethorst Stromenland

“Excellente zorg?

Alleen door collectieve kracht” “Wij bieden specialistische verpleeghuiszorg, thuiszorg, behandeling en begeleiding aan ruim 1.000 cliënten in West-Brabant. Collectief denken is daarbij onze talisman, juist in deze tijd van decentralisatie. Het is dan ook niet meer dan logisch om de inkoopuitgaven van alle teams en locaties te bundelen en collectief weg te zetten. En Intrakoop is daarbij onze natuurlijke partner. Vanwege het enorme volume dat ze vertegenwoordigen en hun ongeëvenaarde kennis.

Leveranciersselectie- en beoordeling, inkooptrajecten, kwaliteitsbewaking, logistiek... We zijn vrij om te kiezen wanneer en waarbij we willen aanhaken. Bovendien daagt Intrakoop ons uit om onze ideeën en ervaringen te delen en nieuwe vormen van inkoopsamenwerking te verkennen.

Dat past perfect in ons gedachtengoed: er valt nog zo enorm veel te halen als we de krachten bundelen! Het is de weg naar excellente zorg.”

Samen maken we goede zorg beter betaalbaar

www.intrakoop.nl

Insider

2SLQLH ‡ 7KXLV]RUJ ‡ $DQEHVWHGLQJ

'LYHUVH JHPHHQWHQ ODSSHQ GH &RGH 9HUDQWZRRUGHOLMN 0DUNW JHGUDJ 7KXLVRQGHUVWHXQLQJ YROOHGLJ DDQ KXQ ODDUV 'DW KHHIW JURWH JHYROJHQ

Gemeenten helpen thuiszorg verder om zeep

M

Medio 2015 spraken gemeenten, zorgaanbieders, ActiZ en AbvaKabo een code af waaraan partijen zich zouden houden bij aanbesteding van thuisondersteuning. Bij veel gemeenten is dit nog niet doorgedrongen. Dat kan in 2016 leiden tot faillissementen, een scheve relatie tussen zorgaanbieder en klant en een stijging van het ziekteverzuim.

Een voorbeeld van zo’n aanbesteding: een samenwerkingsverband van vier kleine gemeenten met in totaal 90.000 inwoners wil optimale concurrentie voor de aanbesteding van de ‘voorziening schoonmaakondersteuning’. De gemeenten worden in veertien wijken opgedeeld en er komt ĂŠĂŠn aanbieder per wijk. Vervolgens krijgen aanbieders maximaal vijf wijken en die gunning vindt uitsluitend plaats op de laagste prijs. Aan die prijs stellen de gemeenten een maximum van 21 euro per uur. Geselecteerde zorgaanbieders brengen hun inzet in rekening bij de klant, de gemeenten subsidiĂŤren die onder een bepaald inkomensniveau.

Vrijwel alle klanten krijgen nieuwe zorgaanbieders en in de meeste gevallen ook nieuwe hulpen in huis. We weten hoeveel onrust dat kan opleveren. Mogelijk belanden we in 2016 hierdoor weer in een toename van intramurale zorg.

Maar dat kan de gemeente niets schelen, want die opvang valt onder de Wet langdurige Zorg.

EĂŠn aanbieder schrijft helemaal niet in en een andere boven de 21 euro. De klanten van deze zorgaanbieders gaan dus over naar een nieuwe. Uiteindelijk krijgen vier aanbieders de diverse wijken gegund. Ze verdelen die onderling, zodat elke zorgaanbieder in circa drie wijken de

*DVWVFKULMYH U Paul Baks YHUYXOW DGYLH EHVWXXUV H Q WRH]LFKWIX QFWLHV LQ GH V VHFWRU ]RUJ

schoonmaakondersteuning gaat aanbieden. Voor mevrouw Jansen is de keuze gemaakt door de gemeente. De aanbesteding van de iets zwaardere zorg (in vaktermen HH 2) is over alle wijken gegund aan meerdere zorgaanbieders. Hier heeft ze wel een vrije keus, maar als ze voor een andere zorgaanbieder kiest dan degene die via de gemeente komt voor de schoonmaakondersteuning, krijgt ze meer gezichten in huis.

Somber beeld De kostprijs ligt in dit gebied boven de gestelde maximumprijs van 21 euro per uur. De relatieve omvang van de wijken leidt tot een nĂłg hogere kostprijs. Faillissementen vallen dus onder dit scenario. Veel medewerkers moeten overstappen naar een andere werkgever of raken hun werk kwijt. Gezien de prijsvorming en de omvang en de kwaliteit van de ondersteuning en zorg zal de werkdruk toenemen.

'RRU RQUXVWLJH URRVWHUV LQHIÂż FLsQWH UHLVDIVWDQGHQ HQ RQWH vreden klanten zal het ziekteverzuim toenemen.

Kunnen de gemeenten dit proces besturen? Uiteraard niet.

Daartoe ontbreekt kennis, inzicht en ervaring. Waarschijnlijk kennen ze de genoemde code ook niet. Het plaatselijke politiek bestuur zal bij onrust onder klanten en inwoners verwijzen naar de zorgaanbieder. Alsof die er wat aan kan doen. Jawel: de volgende keer niet meer inschrijven.

Een somber beeld? Geenszins. Het is zomaar een voorbeeld waarmee menige lezer van Skipr ervaring heeft. Het slachtoffer: mevrouw Jansen. nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

25

Interview

Vreemd “Een van onze cliënten komt eens per twee weken logeren.

Medicatieprotocollen zijn heel streng, en dat is op zich natuurlijk terecht. Pillen mogen niet meer in verdeeldozen, maar komen vanuit de apotheek in sorteerzakjes. Zijn moeder geeft die pillen nog uit een verdeeldoos.

Maar onze medewerker mag daar niets uit halen, die moet kunnen zien wat voor een pilletje ze geeft. Moet de moeder dan drie keer per dag terugkomen? Terwijl logeren juist bedoeld is als respijtzorg. Dit speelt ook in de thuiszorg. Mag daar een laaggeschoolde medewerker

me-

dicatie geven? Als de buurvrouw de medicijnen aanreikt,

mag

wel. Vreemd.”

dat

*HKDQGLFDSWHQ]RUJ 7UDQVLWLH ,QVSLUDWLH

Beatrijs van Riessen: ‘Vrijwilligers moet je koesteren’ Het geheim van de Achterhoek is de lokale verankering. “Mensen vinden het vanzelfspekend iets voor elkaar te doen. Die participatiesamenleving hebben we hier al lang.”

Door Willem Wansink. Foto: Amke

D

“De Achterhoek is het nieuwe Nederland. Wij kunnen laten zien hoe het ook kan. Hier bestaat het weefsel dat nodig is om een regio sterk te maken. We zijn een krimpregio. Moeten wij daar blij mee zijn? Ja. Vanwege de lokale verankering.”

Beatrijs van Riessen (1961) is bestuurder van Estinea, een organisatie voor mensen met een verstandelijk beperking in het oosten van Nederland.

“Bescheidenheid hoort bij de Achterhoek. Niet te hard van de daken schreeuwen. Iets gewoon doen.

Aanpakken. ‘D’r an’, zeggen ze hier. Kijk naar die kleine kernen, de dorpen. Daar zit de samenhang in het verenigingsleven en de families.”

Ze wil niet romantiseren, want er zijn ook gehuchten “die leeglopen en waar eenzaamheid heerst”. Toch is er genoeg waarop kan worden voortgebouwd. “Mensen vinden het vanzelfsprekend om iets voor elkaar te doen. Wij merken dat aan medewerkers die in hetzelfde dorp wonen als waar zij werken. Voor hen is het heel gewoon dat familieleden vrijwilliger zijn. Ze helpen een cliënt vanuit hun eigen netwerk verder.” Laatst werd een cliënt gekoppeld aan iemand die ook van vissen hield. “Een klein maar typisch voorbeeld van ondernemerschap.”

Kleinschaligheid, respect voor het individu en zelfsturende teams horen bij Estinea. Zelfs iemand met de zwaarste verstandelijke beperking woont in een eigen appartement in de wijk, met sanitair, slaapkamer en woonkamer. “Daar krijgen ze ondersteuning.” Per locatie zijn er twee keer zes of drie keer zes appartementen; bij elke zes appartementen hoort een zevende gemeenschappelijk appartement voor de zelfsturende teams. “Daar vinden activiteiten plaats, er wordt samen gekookt en gegeten. Bewoners nemen overdag een paar boodschappen mee uit de lokale winkel. En wie dat kan en wil, eet in het eigen appartement.”

Onbevreesd Wij spreken elkaar in het verstilde Aalten, achter Doetinchem. Van Riessen, klein van stuk, kordaat en onbevreesd, wijst erop dat Estinea veel vrijwilligers heeft. Met vrijwilligers kan meer worden gerealiseerd en kan het leven leuker worden gemaakt voor de mensen voor wie wordt gezorgd, stelt zij begeesterd. “Het is niet moeilijk ze aan ons te binden. Dat heeft met het lokale te maken. De vrijwilliger bindt zich aan de cliënt nr. 12 december 2015 6NLSU

27

Interview

‘Niet elk team is direct zelfsturend’ Secretaris Beatrijs van Riessen wordt op 17 juni 1961 geboren in Lunteren. Ze volgt het Atheneum, de Hogeschool Nijmegen en doet post-hbo

Welzijnsbeleid

aan

GH +($2 ¡V +HUWRJHQERVFK ,Q 2004 haalt ze haar MBA Public Governance aan de Universiteit Nyenrode. Van Riessen werkt bij de H.W.Landstichting in Arnhem voor mensen met een beperking HQ ELM 6L]D =H ZRUGW EHOHLGVPHdewerker, secretaris raad van bestuur en daarna directeur ]RUJ ELM GH 6L]D 'RUS *URHS Vanaf 2008 is zij bestuurder bij $OLID LQ (QVFKHGH ,Q YROJW haar benoeming tot bestuurder van Estinea voor mensen met een beperking in de Achterhoek en Twente.

en plek, minder aan de organisatie.� Met klem: “Vrijwilligers moet je koesteren en je moet telkens laten weten dat je blij bent dat ze er zijn.�

Overtuigend: “Wij stimuleren de dialoog. Medewerkers, vrijwilligers, familie en cliĂŤnten doen het samen, als maatjes. Het zit hem er niet in dat iemand op maandag thee komt inschenken, maar dat die persoon ’s avonds een keer met Annie naar de bioscoop gaat of op een ochtend naar de markt.

Dat is anders dan het institutionele vrijwilligerswerk van vroeger. Luisteren, luisteren: daar draait het om. Maatwerk, ruimte bieden. Want elke cliÍnt heeft een andere vraag.�

Van Riessen stoort zich aan de instrumentele, technocratische benadering van zorg. Als taalpurist mijdt zij het instellingsjargon. “Elke cliĂŤnt is een mens, net als elke vrijwilliger.â€? Ze gruwt van termen als ‘wegzetten’ en ‘uitrollen’. Gefronste wenkbrauwen: “Dan zet je iemand letterlijk weg.

En je rolt over iemand heen.� Het goede voorbeeld geven, mensen erbij betrekken, daar gaat het om.

Sinds de decentralisatie van de langdurige zorg moet Van Riessen overleggen met elf gemeenten.

Lastig? “We hebben een gezamenlijk doel. Erken dat. Dat schept vertrouwen. Vaak zeg ik tegen een wethouder: ‘Denk niet dat alles met vrijwilligers kan worden opgelost. Zorg dat er continuĂŻteit blijft.’ Dat moet je borgen.â€?

Hoe? “Wij trainen onze medewerkers. We geven vrijwilligers een extra opleiding. Zodat ook zij zich welkom, gewaardeerd en toegerust voelen. We leiden mensen met een beperking op tot leercoach, als ervaringsdeskundige. Totale rolverwisseling.

Zo mooi, als iemand vertelt hoe hij het graag wil of hoe iets voor hem werkt.�

28 6NLSU ‡ nr. 12 ‡ december 2015

Zij moest lachen toen de participatiesamenleving uit de hoge hoed werd getoverd. “Dat roepen wij al jaren, al noemen we het de inclusieve maatschappij. Gewoon doen, zeggenschap zit in ons dna. Mensen zelf keuzes laten maken. Geen wittejassenzorg, maar ondersteuning. Niet overnemen.

Eigen kracht.�

Hobbels Estinea heeft al sinds 1998 zelfsturende teams. “We hebben ook geen facilitaire dienst. Dat doet de woningbouwcorporatie. De rest doen de teams.� Blij: “Het werkt.�

Uiteraard zijn er hobbels: “Niet elk team is direct zelfsturend. “Dat lukt pas als je zelf elke dag in de spiegel kijkt en je elkaar erop aanspreekt. Collegiaal, horizontaal.�

Meedoen is evident voor Van Riessen: “Dat heeft te maken met de kanteling. We moeten het met zijn allen op een andere manier doen.� Op het puntje van haar stoel, inspirerend. “Onze nieuwe leus is: ‘Wij gaan van moeten naar willen.’ Je doet iets niet omdat het moet, maar omdat je het snapt wat er zo belangrijk aan is.�

Kantelen is anders denken, handelen en werken.

De Rotterdamse hoogleraar Jan Rotmans schreef er een boek over. In de zorg betekent kantelen dat medewerkers niet steeds voor anderen denken. “Vraag je af wat er voor die ene klant belangrijk is in plaats van dat jij weet wat goed voor hem is.

Wij willen niet de uitstraling van een instelling hebben. Wij zijn geen instituut. Iedereen heeft ]LMQ HLJHQ ELRJUD¿H HQ ZHQVHQ GXV KRRUW GH RQdersteuning individueel maatwerk te zijn.�

Villa Kakelbont Als jongste van zeven kinderen is zij is eraan gewend mensen om zich heen te hebben. Haar moeder komt van een grote boerderij in Lunteren, haar vader was veearts, afkomstig uit Bloemendaal. Een veilige jeugd in een ruimdenkend gereformeerd gezin. De ene grootvader had een

*HKDQGLFDSWHQ]RUJ 7UDQVLWLH ,QVSLUDWLH

respectabel gemengd boerenbedrijf, de ander was groenteboer, beiden stamden uit omvangrijke gezinnen. Grootvader uit Lunteren deed in Jerseykoeien, hij had veel land en zat in schoolbesturen tussen de notabelen. Een neef heeft er de eerste antibioticavrije boerderij van Nederland van gemaakt met de kaasmakerij voor biologische Remeker kaas.

De familie in Bloemendaal stond voor logeerpartijen in de zomer. “Grappen maken en elkaar ontmoeten. Altijd lawaai en rumoer. Geaard.

Belangrijk: met beide benen op de grond staan.

Nuchter, bescheiden zijn over wat je wel of niet kunt betekenen.”

Thuis hadden ze een hobbyboerderij aan de rand van Lunteren met koeien en pony’s die moesten worden gevoerd. “Alles kon. Villa Kakelbont.”

Als haar vader binnenkwam, had hij altijd een verhaal. “Veel humor. Een ontzettende hekel aan dikdoenerij. Je moest het hebben van de inhoud, anders hoefde je niet aan te komen.” Vader had een omvangrijke praktijk. “Prachtig, zo’n auto met DOOHPDDO UDPPHOHQGH ÀHVMHV DFKWHULQ 'DQ PRFKW je als kind mee. En hele eer.”

Een man van het goede leven; als hij om vier uur ’s nachts door een boer werd gebeld, was hij soms nog op. Spoedverlossingen van koeien in het veld.

“Dan reed hij even door. En ’s ochtends stond de hal weer vol. Zijn praktijk was aan huis, je passeerde de boeren onderweg naar de keuken.”

Niet doorleren Haar moeder mocht als boerendochter niet doorleren. “De meiden zaten ’s ochtends onder de koeien.” Op latere leeftijd ging zij naar de moedermavo. “In dezelfde tijd als ik heeft zij het Atheneum gedaan.” Dat kon ze niet afmaken, omdat ze langdurig ziek werd. Ze werd intensief behandeld voor kanker, de artsen gaven haar op, maar ze overleefde twintig jaar en overleed op haar 71e.

Toen was haar man al gestorven, eveneens aan kanker, 62 jaar oud.

Ze zwijgt en kijkt. “Het is de grootste tegenslag

‘Wat bij ons kan, kan in het het westen ook’ in mijn leven, dat mijn beide ouders vroeg zijn overleden.”

Wie zorg anders organiseert, durft meer. Zonder aarzeling antwoordt zij met ‘ja’ op de vraag of moed bij leiderschap hoort. “Moed is anderen vragen stellen om dingen die niet vanzelfsprekend zijn aan te nemen. Vragen bij eisen die van buiten komen. Met de Inspectie voor de Gezondheidszorg moet je in gesprek gaan: ‘Wij wijken hier af, want dit kan niet de bedoeling zijn van regelgeving’.” Het getuigt ook van moed als een bestuurder rechtstreeks met de familie van een cliënt praat en dit niet overlaat aan de medewerkers. “Dat hoort bij de kanteling. Laat het denken in posities los. Banjer niet over mensen heen, stel je kwetsbaar op. Want mensen moeten zich veilig voelen.”

Voorloper Met 766 medewerkers en 425 vrijwilligers behaalt Estinea in 2014 een omzet van 37 miljoen euro. Het motto is ‘sterker in de samenleving staan’, opdat de onderlinge binding toeneemt.

Estinea is een voorloper. Daarom gebeurt dagbesteding niet meer op een aparte plek maar in de bibliotheek, bij een voetbalclub of in de ouderenzorg.

Van Riessen: “Daar is reuring en vindt ontmoeting plaats. Midden in de samenleving. Dicht bij waar iemand woont. Dan hoeft die niet meer apart met het bus-

Ontmoeting

je, maar kan hij er lopend naar-

In haar levenshouding staat de ontmoeting voorop. Daar kunnen andere delen van Nederland van leren. Stellig: “Wat bij ons kan, kan in het westen ook. Amsterdam heeft wijken die net kleine dorpen zijn. Bouw de ontmoeting en de wederkerigheid in.”

Haar advies? “Houd het klein. In de zorg wordt alles gauw ingewikkeld gemaakt. Maar het gaat om kleine dingen. Met iemand meegaan om de hond XLW WH ODWHQ RI PHH¿HWVHQ QDDU GH VSRUWFOXE $OV je de ontmoeting organiseert, werkt dat ook voor de grote stad.” Het gaat erom wat mensen elkaar te bieden hebben, zegt zij en ze staart nadenkend voor zich uit. “Vrijwilligers willen een bijdrage leveren, daar houdt het niet op. Zij krijgen er zelf veel voor terug. Ze horen erbij, ze worden ergens verwacht, ze zijn van betekenis.”

toe.” Ook digitaal, zowel met het elektronisch cliëntdossier, met beeldbellen als papierloos werken, loopt Estinea voorop.

nr. 12 december 2015 6NLSU

29

Een verfrissend adviesbureau.

Samen met u maken we de toekomst van de zorg.

Inzicht. Visie. Lef.

ŴXHQW LV HHQ YHUIULVVHQG DGYLHVEXUHDX LQ GH ]RUJ :LOW X QDGHU NHQQLVPDNHQ" 'H NRIƓH RI WKHH VWDDW hier altijd klaar.

LQIR#ŴXHQW QO ZZZ ŴXHQW QO

Gebouw Ringpark Nachtwachtlaan 20 1058 EA Amsterdam

%DVNHWEDO 5HODWLYHUHQ 2QWVSDQQLQJ

Workout

Peter van der Meer Functie/Organisatie: voorzitter raad van bestuur Albert Schweitzer Ziekenhuis Wat: Basketbal Opvallendste prestatie: ”Op mijn 24ste met het team van Locomotief de Nationale Beker gewonnen.”

1. Waarom basketbal?

“Op mijn twaalfde ging ik naar de middelbare school, waar basketbal-international Frank Dikmoet gymles gaf. Hij leerde ons basketballen, door hem ben ik verliefd geworden en zo’n beetje verslaafd geraakt. Ik speelde elke dag op straat of in een sporthal. Tot mijn dertigste heb ik fanatiek gespeeld, in de eredivisie, bij Locomotief in Rijswijk. Sindsdien speel ik recreatief, voor de lol en zonder competitie.”

2. Wat is de verslaving?

“Het balletje. Jongens willen altijd iets met een bal.

Voor mij werd dat basketbal. Ik ben nooit overgestapt op voetbal, zoals veel jongens. Nee, basketbal is het: het dribbelen, het showelement, de bal achter je rug, om je tegenstander heen, heel hard dunken, jaaa..”

3. Leert de bestuurder van de sporter?

“Zeker. Ik hou er ook verhalen over. In een teamsport moet je elkaar blindelings weten te vinden. Het spel verloopt via bepaalde lijnen en als je elkaar goed kent, weet je precies wie wanneer waar is. Dan pass je naar iemand die er nog niet is, maar die pass komt wél aan.

Ook in mijn werk moet je blind op elkaar kunnen vertrouwen. Een wedstrijd is bovendien een aaneenschakeling van fouten, zei Cruyff al. Die herstel je, het spel gaat door. Als bestuurder zie ik soms dat mensen denken te scoren dankzij de fout van een ander. Zo speel ik niet en zo bestuur ik niet, want daarmee win je de wedstrijd niet.”

4

. En van bestuurskamer naar sporthal?

“Relativering. Basketbal is maar een spelletje. Als vader van twee basketballende zonen slaag ik er overigens niet steeds in te relativeren. Dan ga ik helemaal op in

5. Hoe belangrijk is sport?

“Achttien jaar lang was de sporthal van mijn club mijn thuis. Door de week trainen en in de weekends spelen. En nu reageer ik een avond per week lekker alles af. Ik zou niet zonder kunnen.”

Door Trix Broekmans. Foto: Vincent Boon

de wedstrijd.”

Buitenland

Zweeds epd is volwassen geworden Zweden voerde het elektronisch patiëntendossier meer dan tien jaar geleden in en is inmiddels toe aan een nieuw systeem. De lessen van de invoering.

Door Brechtje Keulen

A

Afgelopen zomer ondervond onderzoeker Åsa Cajander de voordelen van het elektronisch patiëntendossier. Haar man kreeg in het Zweedse Uppsala een behandeling tegen kanker. In een paar maanden tijd zag hij vijftien verschillende artsen. Dankzij het epd, dat in Zweden regionaal is ingevoerd en dat in de provincie Uppsala gedeeld wordt door een academisch ziekenhuis, een paar kleinere ziekenhuizen en alle zorgverleners uit de eerste lijn, waren alle behandelaars van het verloop van zijn ziekte op de hoogte.

Cajander is projectleider van het project DOME, dat onderzoek doet naar de invoering en werking van het epd in Zweden. Waar Nederland al lang worstelt met het epd, is het in Zweden al meer dan een decennium in gebruik.

“Het epd is in Zweden in het volwassen stadium aanbeland”, zegt Cajander.

“De systemen draaien stabiel en zijn zovele mogelijk afgestemd op de wensen van behandelaars. Zowel artsen als patiënten zijn er overwegend positief over.”

Big bang Toch verliep de invoering van het epd ook in Zweden niet vlekkeloos. Vooral

32 6NLSU nr. 12 december 2015

zorgverleners voerden felle discussies over het systeem. Zij moesten anders gaan werken dan ze gewend waren. De software die ze gebruikten, was ingewikkeld, terwijl ze vonden dat die hun werk juist gemakkelijker zou moeten maken. “Een complex professioneel systeem zal nooit heel eenvoudig zijn in het gebruik”, zegt Cajander. “Dat kan gewoon niet. Een epd is iets anders dan een app op de telefoon.”

Om het epd toch snel te kunnen introduceren, werden concessies gedaan om de tegenstand van zorgverleners weg te nemen. “Het systeem is vlug ingevoerd en erg aangepast aan wat professionals wilden”, vertelt Annemieke Ålenius, die in de provincie Uppsala verantwoordelijk is voor het epd. Ze omschrijft de invoering als ‘een Big Bang waar geen centrale kracht achter zat’.

“Met een Zweeds spreekwoord zou ik zeggen dat we duizend bloemen hebben laten bloeien. We waren snel, maar hebben in de eerste fase te weinig aandacht gehad voor veranderingen in de organisatie. We gingen door alsof we nog op papier werkten, ieder op zijn eigen manier. Er zat geen eenheid in, doordat we aan alle bezwaren tegemoet wilden komen. Die duizend bloemen

hebben zich uitgezaaid en nu strijden we nog steeds tegen een wildgroei aan formats, begrippen en manieren van werken.”

Routines Eenheid en een gestroomlijnde organisatie zijn belangrijk om het epd, dat tenslotte is ingevoerd om de gezondheidszorg te verbeteren, ten volle te kunnen benutten.

“We werken nu bijvoorbeeld aan een nieuw systeem voor de planning in operatiekamers”, vertelt Irene Marx Melin, die bij de provincie Uppsala aan de databases van het epd werkt.

“Tien jaar terug vroegen we aan iedere operatieafdeling hoe ze het systeem het liefst zouden willen hebben. Nu zitten we bij elkaar om gezamenlijke routines vast te stellen over werkschema’s en instrumenten. Het wordt steeds meer geaccepteerd dat we het hele proces centraal en gemeenschappelijk sturen.

We kunnen nu ook veel gemakkelijker laten zien wat het resultaat is. Zo kunnen we bijvoorbeeld betrekkelijk eenvoudig aantonen wanneer een bepaald type infectie opduikt als artsen alllemaal volgens dezelfde structuren werken.”

=ZHGHQ (3' /HVVHQ

In Uppsala wordt het epd gedeeld door ziekenhuizen en zorgverleners in de eerste lijn

Privacy Waar de lancering van het landelijke epd in Nederland onder andere stukliep op privacy-kwesties, zijn daar in Zweden maar weinig klachten over geweest. Sinds 2008 eist de Zweedse wet op patiëntengegevens dat patiënten delen van hun dossier kunnen afschermen voor bepaalde organisaties of zorgverleners. In een logboek kunnen ze controleren wie hun dossier heeft ingezien en daar opheldering over vragen. “Zweden hebben veel vertrouwen in de overheid”, aldus Åsa Cajander. Zij deed onderzoek naar het persoonlijke gezondheidsdossier dat de provincie Uppsala in 2012 als eerste regio lanceerde. Patiënten kunnen nu ook online hun eigen dossier inzien.

Aan een groot aantal mensen vroeg Cajander of ze het niet eng vonden dat hun medische gegevens online stonden. Meer dan 90 procent antwoordde volgens haar dat het wel veilig moest zijn, omdat de provincie erachter zat.

Artsen en behandelaars verzetten zich feller tegen het nieuwe project. Uit Cajanders onderzoek onder 500 artsen in de provincie Uppsala bleek dat 493 van hen het persoonlijke gezondheids-

dossier een negatieve ontwikkeling vonden. Ze waren bang dat het de zorg niet ten goede zou komen. Patiënten konden bijvoorbeeld testresultaten en diagnoses te zien krijgen die ze niet begrepen, nog voordat ze met een arts gesproken hadden. Dat zou kunnen leiden tot angst of onzekerheid.

Cajander: “Maar we zien dat ook dit went. Artsen en patiënten worden langzaam positiever. Veel ouderen vinden het bijvoorbeeld juist heel prettig dat een familielid kan nalezen wat de dokter heeft gezegd.”

Fantastisch systeem “We hebben veel geleerd. Als we het nu opnieuw zouden kunnen doen, zouden we een fantastisch systeem kunnen bouwen met de kennis die we in de afgelopen jaren hebben vergaard”, zegt Marx Melin.

Als de Zweden iets willen uitdragen, is het wel dat de invoering van het epd niet zozeer een IT-kwestie is, maar een verandering in een organisatie. Het belangrijkste is om als organisatie goed te bedenken wat je van het systeem wilt en je manier van werken daarop aanpassen. Goede communicatie is cruciaal, net zoals een goede samen-

werking binnen en buiten de regio. En, zegt Cajander: “Denk niet dat je een systeem dat in Zweden een succes is, zomaar kunt overnemen in een ander land. IT-systemen zijn niet neutraal.

Ze worden geïmplementeerd in een context. ”

Toekomst Op dit moment wil de Zweedse bevolking eigenlijk meer dan het epdsysteem kan bieden, vertelt Ålenius.

Sommige regio’s oriënteren zich dus al op een nieuw systeem, waarmee wel vervolgstappen gezet kunnen worden. “Zweden realiseren zich dat de bevolking vergrijst en dat er niet genoeg personeel is in de zorgsector”, zegt Ålenius. “Ook als we meer geld in de zorg gaan steken, houden we dat tekort. We moeten de zorg dus anders gaan organiseren, bijvoorbeeld door mensen te leren hoe ze zichzelf kunnen behandelen. Apps die aan het epd gekoppeld zijn, kunnen daar een grote rol in gaan spelen. Zweden zijn ook bereid die te gebruiken. Ze realiseren zich dat de zorg zich snel ontwikkelt en dat het epd daar een onderdeel van is. We willen en kunnen niet meer terug.” nr. 12 december 2015 6NLSU

33

MASTERCLASS VASTGOED: OPLOSSINGEN IN ZORG EN WONEN 24 november 2015 Nyenrode Business Universiteit Breukelen Zorginstellingen en zorgondernemers spelen actief in op de ontwikkelingen in de ’nieuwe’ woonzorgmarkt.

Hierdoor ontstaan nieuwe woonvormen. Maar voor welke oplossingen wordt gekozen? Wat is de rol van ‘Big Data’ daarbij? Hoe zit het met de financiering?

Deze masterclass, georganiseerd door het Instituut Voor Vastgoed & Duurzaamheid (IVVD) in samenwerking met Skipr, vindt plaats op Nyenrode Business Universiteit in Breukelen.

Voor wie?

Verantwoordelijken voor zorg en wonen en het zorgvastgoed binnen zorginstellingen en woningcorporaties en voor diegenen die in hun dagelijks werk met zorgvastgoed te maken hebben.

Meer informatie en inschrijven Ga voor meer informatie en inschrijven naar www.skipr.nl/mcvastgoed

PROGRAMMA Uw moderator tijdens deze masterclass is Ruud Koolen, hoofdredacteur van Skipr • Van zorg naar welbevinden Sibo Arbeek, partner ICSadviseurs Casus 1 – De invloed van Big Data op de zorgvastgoedportefeuille van Carintreggeland Eric Temmink, directeur wonen Carintreggeland René van der Meer, directeur Analysecentrum Casus 2 – De Zorgbutler: Zelfstandig wonen met de zorg binnen handbereik Hans van Putten, directeur de Drie Notenboomen Harry Rietveld, directeur Stichting Ouderenhuisvesting Rotterdam • Mogelijkheden om de financiering van zorg & wonen te regelen Caspar Boendermaker, BNG Bank

Deze masterclass wordt georganiseerd door IVVD en Skipr

ï %HODQJULMNVWH %HOJLVFKH YDVWJRHGEHOHJJHU PHW HHQ SRUWHIHXLOOH ! PLOMDUG (85 ï MDDU HUYDULQJ LQ ]RUJYDVWJRHG

ï *URHLHQGH H[SDQVLH LQ GH 1HGHUODQGVH ]RUJPDUNW LQ GH çFXUHè HQ çFDUHè VHJPHQWHQ

ï %LHGW HHQ JH±QWHJUHHUG WRWDDOFRQFHSW YRRU XLWEDWHUV LQ GH JH]RQGKHLGV]RUJ CONTACT T. +32 (0)2 373 00 00 • info@cofinimmo.be • www.cofinimmo.com

How To

Periscope uzelf op de kaart Periscope is de gratis app van Twitter waarmee u live video-uitzendingen vanaf uw mobiel deelt. Kijkers volgen deze via de app of de Periscopewebsite en reageren erop. Het is een snelle en gemakkelijke manier om uzelf of uw organisatie onder de aandacht te brengen.

Door Maaike Gulden. Foto: iStock

1

2

Verzin slimme

toepassingen

U kunt live uitzenden op congressen, maar ook een online spreekuur houden, mensen een kijkje achter de schermen geven, waardevolle tips delen, een primeur geven of gewoon laten zien wat u aan het doen bent.

Wees er

snel bij

8 KHHIW PHHU NDQV RP X]HOI WH SURÀOHUHQ DOV X HU QX mee aan de slag gaat. Iedereen maakt al gebruik van

3

Blijf

herhalen

Periscope lijkt op het maken van een video, maar is live.

U kunt dus niet editen of opnieuw opnemen. Een herhaling blijft 24 uur beschikbaar, tenzij u de replay verwijdert. U kunt instellen dat uitzendingen automatisch bewaard worden, zodat u ze kunt hergebruiken.

36 6NLSU nr. 12 december 2015

4

Facebook, LinkedIn en Twitter, dus is het daar veel lastiger om de aandacht te trekken. Dagelijks worden er duizenden berichten gedeeld.

Niet alleen

zenden

Wilt u zenden, neem dan een YouTube-video op. Kijkers kunnen via Periscope vragen stellen, opmerkingen maken en hartjes geven, vergelijkbaar met de likes van Facebook. Dat is de kracht van Periscope, gebruik die.

5

6RFLDO PHGLD 3HULVFRSH 8LWVWUDOLQJ

Wees

persoonlijk

Mensen gaan u volgen om uw persoonlijkheid, om de manier waarop u Periscope inzet en informatie of nieuws deelt. Wees dus authentiek om echt een band op te bouwen met kijkers.

7

Promoot

de uitzending

Periscope is onderdeel van Twitter. Gebruik dat kanaal om meer publiek te bereiken. Promoot uw uitzendingen vooraf op Twitter en andere kanalen. Promoot ook de herhaling.

6

Bied waardevolle

content

8

Kijk de

kunst af

Eerst kijken hoe anderen het doen? @Alexpettitt geeft regelmatig handige tips en is een echte Periscope-superster. @

Deel informatie waarin uw doelgroep geïnteresseerd is.

DrZhana is sex researcher aan de universiteit van New York

Denk ook na wat u met uw uitzendingen wilt bereiken. Wilt

en maakt hier uitzendingen over. @jacquelineschilling geeft

u voorlichting geven, taboes doorbreken of uw organisatie

via Periscope opvoedtips, met name voor over pubers en

een menselijk gezicht geven?

pleegkinderen.

Maaike Gulden is social media adviseur in zorg en welzijn

nr. 12 december 2015 6NLSU

37

Reconstructie

Zorg bij STMG op de valreep gered Het ziet er in 2014 slecht uit voor Stichting Thuiszorg Midden Gelderland. Een jaar later is een deel van de werkgelegenheid gered. Over stille bewindvoerders en een controlled auction.

Door Daan Marselis

O

Op 3 juli 2014 wordt duidelijk dat hard ingrijpen noodzakelijk is. Op tafel ligt het rapport Toetsing interne beheersing waar bestuurder Marc Hendriks van STMG accountantsbureau BDO om had gevraagd. Het rapport velt een hard oordeel over de organisatie waar Hendriks dan zeven maanden bestuurder is. Financieel zijn er grote risico’s.

Op de loonlijst staan vijftig verpleegkundigen niveau 2 die door veranderde kwaliteitseisen niet meer inzetbaar zijn. Nog eens honderd medewerkers met niveau 3 hebben niet de juiste papieren.

De organisatie loopt daarnaast het risico ‘niet compliant’ te zijn, zegt partner Frank van der Lee van BDO, die de resultaten van het onderzoek komt presenteren. Voor de gelegenheid heeft hij de mouwen opgestroopt.

Volgens BDO voert een deel van de medewerkers achteraf en handmatig de gewerkte uren in. Door die werkwijze staat niet vast dat de uren daadwerke-

38 6NLSU nr. 12 december 2015

OLMN JHOHYHUG ]LMQ 'DW NDQ HHQ FRQÀLFW opleveren met de zorgkantoren. Voor wat betreft de inzet van voldoende geNZDOL¿FHHUG SHUVRQHHO LV KHW NHQQHOLMN al zover gekomen. Menzis en VGZ kondigen materiële controles aan omdat STMG mogelijk niet voldoet aan de inkoopvoorwaarden op dit punt. STMG heeft per handeling vastgesteld welk functieniveau vereist is, maar die eisen zijn lager dan zou moeten volgens de inkoopvoorwaarden.

STMG is bovendien te veel een ‘familiebedrijf’. “Medewerkers spreken elkaar niet aan op hun functioneren en hebben soms te veel begrip voor elkaars situatie. Problemen kunnen daardoor lang blijven bestaan. Risico’s worden niet besproken. En bovendien heeft de slag richting zelfsturende teams zijn tol geëist van de mensen”, stelt Van der Lee. Er is grote onduidelijkheid over de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden.

“Veel helderder kun je het niet krijgen

als bestuurder”, zegt Hendriks. Het rapport geeft hem en de zojuist aangestelde interimvoorzitter Willem de Gooyer een breed mandaat.

Sprong in het diepe Hendriks is nieuw in de VVT. Het is voor hem een sprong in het diepe.

STMG verschilt in alles van het Máxima Medisch Centrum waar hij hiervoor als directeur bedrijfsvoering werkte.

Daar zag hij direct aan de gezichten op de werkvloer hoe het ging. Bij STMG werkt hij op het hoofdkantoor, mijlenver van het primaire proces en het klantcontact. Had het ziekenhuis bij wijze van spreken een hele verdieping gereserveerd voor de afdeling control, bij STMG bestaat die afdeling slechts uit enkele mensen.

Hij begint in januari 2014 als tweede bestuurder naast voorzitter Ivone Bergsma. In de zomer van 2013 was in de raad van toezicht grote onrust ontstaan over de ‘volatiliteit van de

Foto: Hollandse Hoogte

7KXLV]RUJ ‡ :HUNJHOHJHQKHLG ‡ 2YHUQDPH

De helft van de STMG-medewerkers heeft in 2015 weer vertrouwen in de toekomst

ÂżQDQFLsOH SHUIRUPDQFHÂś ]RDOV 'LFN YDQ Ginkel, voorzitter van de raad van toezicht, het omschrijft. “In de thuiszorg gaat het om hoge volumes en kleine marge. Waar de marges zo klein zijn, moet je precies kunnen managen, maar de kwaliteit van de administratie en de facturatie waren onvoldoende.â€?

Dat leidt er ook toe dat begin 2014 niemand nog weet hoe STMG over 2013 presteerde. Lijkt het resultaat over 2013 in de eerste dagen van Hendriks’ contract nog uit te komen op een verlies van zes tot zeven ton, enkele weken later wordt de schade vastgesteld op een verlies van 2,2 miljoen euro.

Bij STMG is zijn opdracht aanvankelijk om de organisatie anders in te richten met het schrappen van 40 procent overhead en het opzetten van zelfsturende teams. Hij krijgt een contract van twee jaar.

Maar in een half jaar tijd kan veel veranderen. Zittend bestuursvoorzitter Ivone Bergsma is dan inmiddels

‘Waar de marges zo klein zijn, moet je precies kunnen managen’ vervangen en interimvoorzitter Willem de Gooyer is net begonnen. De organisatie die begin 2014 nog toekomst lijkt te hebben, staat bij de aanvang van de zomervakantie plots aan de rand van de afgrond.

Het BDO-rapport maakt voor het eerst echt duidelijk hoe de organisatie ervoor staat. Bestuur en interne toezichthouders stellen nieuwe prioriteiten.

De laatste keer dat STMG strategische doelen formuleerde, was in 2011. Die waren nog sterk op het primaire proces gericht. De doelen die Hendriks en De Gooyer in 2014 opstellen, zijn heel anders; die zijn gericht op behoud van continuĂŻteit van zorg en maximaal behoud van werkgelegenheid. Het liefst

als zelfstandige organisatie, maar dat is pas prioriteit drie en daarmee eigenlijk geen doel.

Blauwe busjes Al een week na de presentatie van het BDO-rapport wordt het waarmaken van de doelen een stuk moeilijker, omdat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) belt. Het blijkt dat die onderzoek doet naar de rechtmatigheid van declaraties bij STMG. De maandag erna staat de NZa zelfs op de stoep met blauwe busjes en inspecteurs. In totaal neemt de organisatie in twee dagen 1,2 miljoen documenten uit de administratie van STMG mee voor nader onderzoek. Maar wat voor Hendriks, De nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

39

Reconstructie

Gooyer en de leden van de raad van toezicht vooral schrikken is, is de aankondiging dat het Openbaar Ministerie (OM) op de achtergrond meekijkt.

Tegenwoordig is dat volgens Hendriks een standaardprocedure.

Te begeren bruid Voor Hendriks is het dan wel duidelijk dat STMG niet als zelfstandige organisatie verder kan gaan en dat de organisatie evenmin gezien zal worden als een te begeren bruid. Hendriks en De Gooyer zijn vanaf september 2014 bijna dag en nacht in touw. Zelfs op zondag hebben ze contact. Om acht uur, na Studio Sport, skypen ze om elkaar op de hoogte te houden.

Maar zonder resultaat. De onderhandelingen met partijen als Espria en Sensire lopen stuk. Twee keer lijkt er een deal met Espria, die toch op niets uitloopt.

Menzis is het ondertussen zat en laat weten voor 2015 geen jaarcontract meer af te sluiten. Zorg wordt vergoed, maar alleen op basis van overeenkomsten die van maand tot maand verlengd moeten worden.

De bestuurders van STMG moeten de feiten onder ogen zien. Tot en met april 2015 kan STMG nog aan de verplichtingen voldoen. Uit de liquiditeitsprognose blijkt dat er in mei

40 6NLSU nr. 12 december 2015

onvoldoende in kas zal zijn om de medewerkers het vakantiegeld te betalen.

Stille bewindvoerder Het bestuur realiseert zich dat het scenario van een faillissement niet langer onbesproken kan blijven. Ook wil de top van STMG een bankroet het liefst voorkomen. “Dat leidt tot lijkenpikkerij”, zegt Van Ginkel. Concurrenten uit de regio nemen dan alleen de gezonde onderdelen over. Met het oog op de gestelde prioriteiten zou dat onverantwoord zijn.

Het idee ontstaat om een periode van pre-pack aan te vragen bij de rechtbank. Het is een nieuwe aanpak in het Nederlandse insolventierecht waarvoor een wettelijke basis nog ontbreekt. In dit model kijkt een stille bewindvoerder op de achtergrond mee. Mocht het tot een faillissement komen, dan ZRUGW GH VWLOOH EHZLQGYRHUGHU RI¿ FLHHO aangewezen als curator. Zo kan een eventuele doorstart nog voor het faillissement worden voorbereid. Gedurende de pre-pack blijft de bestuurder verantwoordelijk.

In het geval van STMG worden in december 2014 twee stille bewindvoerders aangesteld: Henri Bentfort van Valkenburg, die ook bij de val en doorstart van het Ruwaard van Putten Ziekenhuis betrokken was, en Marcel

Windt. Beiden worden door STMG betaald voor hun diensten als zijn ze adviseurs.

Met de stille bewindvoerders op de achtergrond slaagt STMG er in ‘een volstrekt andere kracht’ te organiseren, zegt Hendriks. “In gesprekken met ¿ QDQFLHUV PRHW MH DOWLMG YRRU]LFKWLJ zijn, je hebt ze morgen weer nodig.

Maar dat geldt niet voor zo’n stille bewindvoerder. Die redeneert langs de lijnen van de boekhouding en daar zit geen gevoel bij. Hij hanteert een strikt juridisch kader en heeft verder overal maling aan.”

Mislukken Toch blijven gesprekken over bedrijfsovername grotendeels mislukken. Het enige bedrijfsonderdeel dat STMG bij een andere speler weet onder te brengen, is de jeugdgezondheidszorg. Die gaat per januari 2015 naar Veiligheids en Gezondheidsregio Gelderland Midden (VGGM).

Dat het verder moeizaam gaat, komt volgens Hendriks doordat andere partijen weten dat het water STMG aan de lippen staan. “Ze wachtten gewoon tot we omvielen om de gezonde stukken te kunnen overnemen.”

Het is precies het soort lijkenpikkerij dat Van Ginkel graag zou voorkomen.

De top van STMG wendt zich daarom

7KXLV]RUJ ‡ :HUNJHOHJHQKHLG ‡ 2YHUQDPH

Marc Hendriks: ‘STMG was sprong in het diepe’

tot insolventieadvocaat Eric Looyen van het Arnhemse kantoor Hekkelman. Die adviseert om over te gaan op een controlled auction. Uitgenodigde partijen kunnen een bod indienen, maar dat bod moet wel aan vooraf door STMG bepaalde eisen voldoen.

In de uitnodigingsbrief die Hendriks en De Gooyer sturen aan vijfentwintig bedrijven, staan die eisen opgesomd.

De bieder moet bijvoorbeeld het personeel van STMG overnemen, rekening houden met bestaande overeenkomsten die niet kunnen worden opgezegd en met kosten die verbonden zijn aan DIYORHLLQJ YDQ RYHUKHDG HQ EDFNRIÂżFH medewerkers. Bieders moeten aantonen dat ze voldoen aan eisen op het vlak van kwaliteit en veiligheid van ]RUJ GDW ]H ÂżQDQFLHHO JH]RQG ]LMQ HQ dat ze de omvang en kwaliteit van zorg in de regio borgen.

GeĂŻnteresseerden kunnen bieden op een kavel maatschappelijk werk en twee kavels wijkverpleging. Om ervoor te zorgen dat alle geĂŻnteresseerden over dezelfde informatie beschikken, richt STMG een online dataroom in.

De veiling breekt de exclusiviteit van de overnamegesprekken en zes partijen doen een bod. Hendriks en De Gooyer zijn opgelucht. Ze beĂŤindigen de prepack-periode.

Het winnende bod is er een van Stich-

Ger Henstra, Assist: ‘STMG is mooie aanwinst’

‘Ze wachtten gewoon tot we omvielen’ ting Thuiszorg en Maatschappelijk werk Rivierenland (STMR) uit Tiel en van Assist, het zorgbedrijf van facilitair dienstverlener Vebego.

Het is de oplossing waar de top van STMG naar smachtte, zo blijkt. Hendriks en De Gooyer laten de transacties toetsen op zorgvuldigheid, niet-paulianeus handelen en marktconfomiteit.

Uiteindelijk gaat 13 miljoen euro aan omzet naar STMTR en 25 miljoen naar Assist, dat voor de gelegenheid een WTZi-erkenning krijgt. Hendriks en De Gooyer beĂŤindigen de stichting vervolgens met 1 euro op de balans.

Zo is een solvente bedrijfsbeĂŤindiging van stichting STMG mogelijk en valt een eventuele NZa-boete bij een opgeheven entiteit. Het onderzoek is overigens nog altijd niet afgerond.

Aanwist De veiling leidt er zo toe dat ook de minder gezonde activiteiten blijven bestaan. Ondanks de grote problemen is STMG voor Assist een mooie aanwinst, zegt operationeel directeur Ger Hen-

stra. “Gezien de hoge cliĂŤnttevredenheid was er al een mooie basis.â€?

Maar er is veel te doen. Direct na overname staat Henstra dan ook ‘voor de troepen’. Voor de gelegenheid heeft Assist een zaal gehuurd in het Arnhemse Gelredome. “Het belangrijkste is om de mensen te informeren�, zegt hij. Henstra vertelt dat de organisatie iedere maand vier ton verlies maakt door een hoog ziekteverzuim en lage productiviteit. “Niemand kan dat verlies lang dragen.�

Nu, een half jaar later, staat het bedrijf er volgens hem een stuk beter voor. Als gevolg van nieuw beleid is het verzuim lager dan het landelijk gemiddelde en is de productiviteit verhoogd. Ook is gesneden in de overhead, dat was een verliespost van twee miljoen euro per jaar, aldus Henstra.

In DaniÍlle Santen vindt STMG een nieuwe directeur-bestuurder, de cliÍnttevredenheid is met 8,7 onverminderd hoog en 51 procent van de medewerkers zegt weer vertrouwen te hebben in de toekomst. nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

41

DE PARTNERS VAN SKIPR Helpt de zorg vooruit

Omdat mensen tellen

Academisch én praktijkgericht

En w i j zo rg e n vo o r u

En wij zorgen voor u

Carity

Voor gezond vastgoed

Dé inkoopcoöperatie van de zorg

TECH

HRM

FINANCE

3URÂżHO

'DDQ 'RKPHQ slimme zakenman Op het eerste gezicht is hij de wonderboy van de e-health.

Hij is ook een slimme zakenman die zijn ideeĂŤn goed weet te vermarkten.

Door Marloes Elings.

D

Daan Dohmen is een succesnummer.

Daar twijfelt niemand over. Hij bruist van de ideeĂŤn. Is charmant. Welbespraakt, ontwapenend, attent en superslim. “Het lukt Daan om de mensen om zich heen te leren op een andere manier te kijken naar dingenâ€?, vertelt zijn co-promotor Erwin Seydel waarderend. “En waar en met wie hij ook is, hij laat zijn visie blijken en deelt zijn ideeĂŤn. En zegt dan ook nog zinnige dingen. Dat is dĂŠ truc om als boegbeeld te worden gezien.â€? “Daan is een geweldige netwerkerâ€?, vertelt Nienke Nijhof, tegenwoordig senior medewerker innovatie en onderzoek e-health bij Vilans. Zij werkte in de beginjaren van FocusCura voor Dohmen. “Toen ik kwam, waren we met een handjevol mensen. En zeven jaar later waren het er tachtig.â€? Nijhof vertelt dat ‘Daan heel gefocust is op wat hij wil met zijn bedrijf’. “Zijn oor zit vastgeplakt aan zijn telefoon, achter zijn bureaustoel ligt een stapel lege

44 6NLSU ‡ nr. 12 ‡ december 2015

ÀHVMHV IUXLWRQWELMW HQ KLM YHU]LQW HHQ heleboel dingen die hij ook nog ten uitvoer weet te brengen.�

En dat alles in een razend tempo. Want bij Daan Dohmen gaat alles snel. Hij loopt snel, hij praat snel en hij denkt nog sneller. Hij wil daarom weleens te ver voor de troepen uit hollen of geĂŻrriteerd raken als het uitvoeren van zijn ideeĂŤn langzamer gaat dan hij zelf had bedacht. “Daan denkt soms dat dingen simpeler zijn dan de werkelijkheidâ€?, zegt voormalig FocusCura-gediende Teun Nikkelen. “Hij doet niet aan details; hij is van de grote lijnen.â€?

Geduld is niet zijn sterkste kant.

Dus als het hem te langzaam gaat of DOV KLM GHQNW GDW KHW HIÂżFLsQWHU NDQ gaat hij op zoek naar mensen die zijn ideeĂŤn sneller voor elkaar krijgen. Dat betekent dat er bij FocusCura veel personeelswisselingen zijn. Slechts een paar mensen uit de begintijd werken nog steeds bij het medisch technologiebedrijf. EĂŠn daarvan is commercieel

directeur Jeroen van der Heijden. “FocusCura begon cowboyachtig. Vervolgens gingen we nieuwe richtingen op die impact hadden op de mensen GLH YRRU RQV ZHUNWHQ 'H SURÂżHOHQ YRRU functies veranderden razendsnel; dat was noodzakelijk om wendbaar te kunnen zijn.â€?

Lichte kater Bij oudgedienden die moesten vertrekken, is een lichte kater te bespeuren. “Mensen gingen op een vervelende manier weg bij FocusCura�, vertelt voormalig werknemer Roel Snel. “Ook mensen die Daan hebben geholpen om het bedrijf te maken wat het nu is.�

Een beeld dat door anderen wordt EHYHVWLJG GLH YRRU GLW SURÂżHO ]LMQ gesproken. Commercieel directeur Van der Heijden herkent dit. “We groeiden die eerste jaren zo ontzettend hard dat er geen oog was voor goed personeelsbeleid. Dat was geen onwil, maar puur gebrek aan aandacht voor

Foto: Marijn Alders

( KHDOWK ‡ &RPPHUFLH ‡ ,QQRYDWLH

Daan Dohmen bij de installatie voor de virtuele bingo, een middel om ouderen vertrouwd te maken met de iPad

dat onderwerp. De focus lag op groei.�

Nu is het personeelsbeleid volgens hem veel zorgvuldiger georganiseerd. Sinds de komst van CFO Bouwe Hofstee is er een duidelijke structuur, een professioneel personeelsbeleid en wordt er zorgvuldiger met werknemers omgegaan.

Bijbaantje In ieder interview met Dohmen gaat het over zijn wens om technologie in te zetten om ouderen en chronisch zieken zelfstandiger te laten zijn. Minder eenzaam, en minder afhankelijk. Een missie die zijn oorsprong vindt in de tijd toen hij als scholier een bijbaantje in de ouderenzorg had. De drie vertrokken medewerkers en ook anderen die voor GLW SURÂżHO ]LMQ JHVSURNHQ EHQDGUXNNHQ dat de directeur van FocusCura ‘vooral een geniale ondernemer is’. “Daan heeft een commercieel belang. Ik denk dat zijn belang soms strijdig is met het belang van patiĂŤntenâ€?, zegt Nijhof. “Daan is een geweldige verkoperâ€?,

‘Daan is een geweldige verkoper’ vertelt Remco Hoogendijk. “Hij heeft oplossingen en als je zelf als zorgbestuurder geen idee hebt, is het gemakkelijk om naar Daan te luisteren�, schetst de innovatiemanager bij de Sint Maartenskliniek. “Daan neemt bestuurders bij de hand en daar betalen zij een prijs voor. Er zijn bijvoorbeeld miljoenen gestoken in PAL4, een beeldzorgproject voor ouderen, chronisch ziekten en dementerenden, maar uit het promotieonderzoek van Nienke Nijhof blijkt dat het project niet succesvol is geweest�, vertelt Snel. “Veel zorgbestuurders hebben geen idee wat er te koop is op e-healthgebied. In het land der blinden is het makkelijk koning zijn.�

Maar dat is niet de positie die Dohmen ambieert. Hij is oprecht gedreven om met behulp van technologie andere en betere zorg te creĂŤren, vertelt Jeroen van der Heijden. “E-health wordt nog steeds niet massaal omarmd. Onze missie is om de kloof te overbruggen.

Maar we zijn niet langer enkel het innovatieve geweten van zorgbestuurders. Tegenwoordig doen we alleen nog projecten waarbij de raad van bestuur ons toegang geeft tot de wijkteams.�

Ondertussen wordt het geld verdiend met de installatie en onderhoud van bijvoorbeeld personenalarmering. “Zo blijven we met twee voeten op de grond en kunnen we 15 procent van onze omzet in innovatie steken. Want nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

45

3URÂżHO

%LRJUDĂ€H 1979 Geboren in Arnhem 1991-1997 KSG De Breul in Zeist 1995-1997 Bijbaantje in de ouderenzorg 1997-2003 Technische geneeskunde, Universiteit Twente 2003-2004 Assistentbestuurslid NeGHUODQGV ,QVWLWXXW YRRU 7HOHPHGLFLQH 2003-2005 Secretaris van de stichWLQJ 9ULHQGHQ YDQ &RQFHQWUDWLHNDPS Natzweiler 2003-2006 VVD-commissies ge-

Êchte innovatie kost geld.� Van der Heijden noemt Dohmen een visionair.

Iemand die precies weet waar hij goed en niet goed in is. “Daarom hebben ZH HHQ ]ZDUH ÂżQDQFLHHO GLUHFWHXU HQ stuurt Daan zelf geen mensen aan.â€?

Dohmen ambieert een andere rol. “Hij wil aanwezig zijn in de markt. Proeven en voelen wat er gebeurt; daar wil hij zich op focussen.� In zijn enthousiasme is hij soms wat chaotischen belooft hij meer dan hij kan waarmaken. Dankzij zijn charme komt hij daarmee weg. “Daan is extreem klantgericht.�

zondheidszorg & technologie 2004-heden &(2 )RFXV&XUD 2010 Emerging entrepreneur of the Year 2011 Most innovative company of WKH 1HWKHUODQGV )' 2012 Gepromoveerd op e-health aan de universiteit van Twente 2012-heden 2SULFKWHU )XWXUHODE IRU &DUH 2013-2015 Bestuurslid Health Valley

Hecht gezin Dohmen groeit op in Zeist. In een hecht gezin waar moeder in de thuis-

siaste student die heel vasthoudend was en uitgebreid onderzoek deed om zijn ideeĂŤn te staven. “Daan heeft oog voor zijn omgeving. En als hij kansen ziet, pakt hij ze.â€?

Voormalig huisgenoot en vriend Ralph Blaes noemt Dohmens altijd aanwezige drive. “Dat is geen onrust, maar de wil om er iets beters van te maken. Daan really cares.� Samen richten de twee tijdens hun studententijd een IT-bedrijf op. “Ik haalde dat jaar 20 studiepunten, Daan gewoon de benodigde 42. Dat is typisch Daan; heel gedreven, heel ambitieus en heel energiek.� “Daan is een wonderboy en een rolmodel voor veel mensen�, omschrijft hoogleraar Theo de Vries. “Ik ben er

‘Daan zorgt altijd voor avontuur’

2014 'XWFK 60( ,QQRYDWLRQ 7RS 100 2015 Top 10 Best entrepreneur of the Netherlands, WVDO 2015-heden Mentor Rockstart digital health accelerator 2015-heden Lid Raad voor Volksgezondheid en Samenleving

46 6NLSU ‡ nr. 12 ‡ december 2015

zorg werkt en vader interimmanager is. Konijn, zoals zijn twee zussen hun oudste broer noemen, zorgt altijd voor avontuur. “Of Daan nou op het toneel stond of Jiujitsu bedreef, altijd was het vol passie en overgave. En hij nam iedereen mee in zijn enthousiasme�, vertelt zus Marike. Dohmen wil al heel jong arts worden, maar wordt uitgeloot. “Hij heeft van alles geprobeerd om toch nog te worden toegelaten, maar het lukte niet.� Hij vertrok daarop naar Twente waar een nieuwe studie startte: technische geneeskunde, zoals de opleiding nu heet.

Een van de mede-oprichters van de studie, Pieter Vierhout, zag een enthou-

trots op dat hij bij mij is gepromoveerd.â€? Samen hadden de twee een bedrijf in de telemedicine; een voorloper van FocusCura. “Maar wij waren veel te vroeg. We adviseerden zorgbestuurders over e-health en schreven veel rapporten die in lades verdwenen.â€? De Vries heeft bewondering voor Dohmens doorzettingsvermogen en zakeninstinct. En heeft grote verwachtingen voor de toekomst. “Hij kan heel veel en is nog heel erg jong. Daan is nog lang niet klaar met zijn carrière.â€?

9RRU GLW SURÂżHO LV RRN QRJ JHVSURNHQ PHW ]LMQ PRHGHU %HUWKL 'RKPHQ HQ $ULH 3ULQV

Essay

Hoe huishouden weer betekenis krijgt In veel organisaties zijn de facilitaire zaken goed gemanaged, maar wel losgekomen van de zorg.

Het domein mist iets essentieels.

I

In een ggz-instelling ben ik op zoek naar betekenisgeving van facilitaire dienstverlening. Aan tafel zitten zeven ervaringsdeskundigen; een van de facilitair coĂśrdinatoren en het hoofd hoteldienst. Een ervaringsdeskundige neemt het woord. Ze vertelt over haar ervaringen tijdens haar opname.

Daarvoor was ze verpleegkundige, ook in deze instelling. “Er zaten sloten op de keukenkastjes. Soms kreeg ik om zes uur het warme eten echt niet door mijn keel. Als ik dan ’s avonds een cracker wilde, moest ik naar de verpleging om dat te vragen. Dat is toch geen eigen regie?�

Ze geeft nog een voorbeeld. “Er zijn twee toiletten in de gang. Een voor personeel, die zit op slot, en een voor patiĂŤnten, die is voor mij bedoeld. Als je met een depressie bent opgenomen, vind je het blijkbaar niet meer erg om naar een vies toilet te gaan. En een paar weken ervoor had ik nog een sleutel van het personeelstoilet.â€?

Leidraad Ik vraag me af hoe het kan dat we dit als instelling niet in de gaten hebben, terwijl we zeggen dat onze cliĂŤnten centraal staan. We staan weer met beide benen op de grond. Deze situatie

48 6NLSU ‡ nr. 12 ‡ december 2015

doet zich voor in een veranderkundige opdracht. In het kader van de facilitaire herinrichting ontwikkelen we een visie met als kernvraag hoe we facilitaire zorg van waarde binnen de ggz-instelling kunnen creĂŤren. Er volgen ronde tafels met belanghebbenden, onder andere met deze ervaringsdeskundigen.

Het zijn deze voorbeelden die me niet loslaten. Hier kan en moet de facilitaire zorg beter. De voorbeelden vormen de leidraad in mijn zoektocht naar goede facilitaire zorg. Ik ga meelopen in verschillende instellingen en sectoren in de langerdurende zorg en verzamel meer voorbeelden. Vaak is het facilitaire goed gemanaged ĂŠn losgekomen van de zorg.

Het domein is iets essentieels kwijtgeraakt; de zorg zelf.

Ik meng de termen huishouden en facilitair. Het huishouden is voor mij een geuzennaam, de oervorm; het gaat over het (be)houden van het huis. En ‘huis’ is synoniem met een plaats waar iemand (tijdelijk) thuis is. Huishouden associeert ook met iets alledaags, iets wat ons allemaal aangaat.

Sprookjes Tijdens mijn zoektocht kom ik drie sprookjes tegen die me aan het denken zetten.

1. De cliĂŤnt staat centraal We zeggen dat de cliĂŤnt centraal staat, maar dit blijkt vaak niet waar. Wie is de klant eigenlijk? Op papier is dat de zorgvrager, maar in de praktijk worden vaak de zorgwerker en de manager als klant bediend.

Dan volgt de vraag hoe de zorgvrager ]LMQ YUDDJ NDQ GHÂżQLsUHQ KRH GH]H zich verhoudt tot wat medisch gezien noodzakelijk wordt geacht en hoe de zorgvraag zich verhoudt tot de zorgvisie van de instelling.

De behoefte van cliĂŤnten aan rust, reinheid en regelmaat wordt verward met ‘denken voor’ en ‘zorgen voor’ de cliĂŤnt; de cliĂŤnt wil het niet, kan het niet en heeft er geen oog voor. En zo draagt de organisatie van het huishouden onbedoeld bij aan hospitaliseren van cliĂŤnten.

2. Facilitaire dienstverlening is in control gekomen en daar werd het beter van Toegegeven, bepaalde aspecten zijn beslist verbeterd in de facilitaire dienstverlening over de afgelopen tientallen jaren. Kosten werden inzichtelijk en de technische kwaliteit is vooruit gegaan, maar het is de vraag of het beter is geworden en voor wie.

)DFLOLWDLU =RUJNZDOLWHLW 5HÁHFWLH

Judy Alkema Zelfstandig gevestigd organisatieadviseur en interimmanager, associé bij de Veghte. Doet onderzoek naar goede huishoudelijke zorg. Master in Change Management.

Begin negentiger jaren werd de naam van mijn vakgebied Huishoudkunde in grotere organisaties vervangen door Facility Management; een Engels klinkende term die in het Angelsaksische taalgebied niet voorkomt.

Het werd de voorbode van een omslag die in de zorg niet goed is uitgepakt; van verbinding naar control. Het werd een stafdienst die gemanaged en geoutsourced kon worden, uitvoeringsorganisaties werden regieorganisaties.

Regels en procedures, producten en diensten vormden de basis van een leveranciersovereenkomst tussen interne stafdienst en verzorging en verpleging.

U vraagt, wij draaien en daarvoor sturen we een rekening. Vakmanschap en HUYDULQJ YHUORUHQ KHW YDDN YDQ ÀH[LELliteit door uitbesteding. En onderweg raakten we de zorg kwijt.

3. Facilitaire dienstverlening is een secundair proces In de ontwikkeling van het vakgebied facilitair hád de centrale vraagstelling kunnen zijn; hoe kan het domein optimaal bijdragen aan kwaliteit van zorg in leven, naast en gelijk aan de zorg? Door allerlei oorzaken zijn de huishoudelijke taken verbijzonderd in een uit te besteden staforgaan en is het werk veel lager

gewaardeerd dan zorg-zorg. De grens is scherp en eenduidig gemaakt, daar waar deze eerder veel meer ambigu was.

De mogelijkheid om aan te sluiten bij cliënten in de zorg, óók via het huishouden, is niet eenvoudiger geworden. De focus op het medische handelen drukt in veel sectoren het alledaagse naar de achtergrond.

Vanuit het perspectief van de cliënt kan het huishouden bijdragen aan behoud van waardigheid en vergroten van welzijn en herstel. De vraag is of het huishouden wel secundair is in de langerdurende klinische zorg. Als je het de cliënt zelf vraagt, is dat niet het geval.

Moestuin Hoe kan het huishouden bijdragen aan welzijn en herstel van cliënten in de langerdurende klinische zorg? Op oude gestichtsfoto’s zie je cliënten werken in de moestuin. Het werd in die tijd als heilzaam gezien om ergens mee bezig te zijn. Huishoudelijke taken werden samen met cliënten uitgevoerd, het onderscheid in zorg en huishouden was niet zo groot. In het huidige denken over herstel en welzijn wordt gesproken over activeren van cliënten, empowerment, vermaatschappelijking en eigen

regie in persoonlijke en leefdomeinen.

Juist in het huishoudelijke domein bevinden zich veel taken die zich lenen om cliënten te ondersteunen zelf de regie te nemen en te laten behouden. Uit gesprekken met cliënten blijkt dat het zelf uitvoeren van huishoudelijk werk bijdraagt aan behoud en/of herstel van eigen waarde, een zinvolle betekenisgeving en ritme in de dag. Het gaat verveling tegen, bewoners vinden het logisch omdat ze in het huis verblijven en het draagt bij aan sociale verbinding tussen cliënten op de afdeling.

Ik doel hier niet op het ouderwetse corvee. Het gaat erom goed te kijken wat bijdraagt aan herstel en welzijn voor deze cliënt. Dat gaat over de tafel dekken, een eitje bakken of samen boerenkool maken. Of eten in het restaurant waar cliënten werken. Het gaat over een workshop schoonmaken zodat het huishouden van de eigen ruimte weer in zicht komt. Het huishouden biedt veel wegen naar welzijn.

Anders kijken naar omgaan met cliënten is een voorwaarde voor welzijn en herstel via het huishouden. Het begint ermee de cliënt als gelijkwaardig te zien en samen op weg te gaan. Het aangaan van een zorgzame betrekking; aanwezig, betrokken en loyaal. nr. 12 december 2015 6NLSU

49

Essay

Normen en waarden Huishoudelijke aangelegenheden laten zich minder gemakkelijk aan regels en voorschriften binden dan het systeem doet vermoeden. Er zitten veel normen en waarden in verborgen. Hoe ziet een schone en opgeruimde kamer eruit?

Wat is een gezellig gedekte tafel?

Goede huishoudelijke zorg stelt normatieve aspecten aan de orde, treedt daar ook handelend in op. Maar het normatieve terrein is glad ijs. Het vraagt UHĂ€HFWLHI YHUPRJHQ RS HLJHQ QRUPHQ waarden en handelen en het vermogen daarover in gesprek te gaan.

Regels kunnen houvast bieden ĂŠn worden aan de orde gesteld als deze het welzijn en herstel van cliĂŤnten niet dienen of leed veroorzaken. Het leven gebeurt deels op en deels tussen de regels.

Het leven krijgt ruimte als er meer ‘tussen de regels’ ongeregeld is. Dat vraagt UHĂ€HFWLHYH YDNPHQVHQ GLH GDDURYHU PHW elkaar in gesprek gaan. En dat vraagt bestuurders die gaan staan achter

GH ]RUJ ZHO JRHG JHGHÂżQLHHUG LV In het facilitaire werkveld wordt veel aandacht gegeven aan de technische vaardigheden. Daarnaast wordt het hebben van het ‘facilitaire zintuig’ ontwikkeld; kijken door de ogen van de klant naar de dienstverlening. En precies daar, wordt wel gekeken maar niet gezien.

Ongehoorzaamheid Zorgzame betrekking Goede huishoudelijke zorg gaat verder dan de technische vaardigheden. Goede zorg kenmerkt zich door het vermogen aan te kunnen sluiten bij individuele cliĂŤnten; de zorgzame betrekking. De regie bij het individu houden, waardigheid bevorderen, stimuleren en ondersteunen zonder te betuttelen.

Facilitaire dienstverlening functioneert LQ HHQ FRPSOH[ HQ ZHHUEDUVWLJ V\VWHHP als die zich in de klinische zorg bevindt.

Dat vraagt om leren laveren tussen de systeemwereld en de leefwereld, tussen zorg en cliĂŤnt. Betekenisvol handelen vereist jaren ervaring. Vaak wordt

‘Het leven gebeurt deels op en deels tussen de regels’ hun werkers, weten dat het leven niet maakbaar is.

Vakmanschap Het facilitaire vakgebied is de laatste decennia technisch en procesmatig geprofessionaliseerd. De vraag is echter of de essentie van het vakmanschap in

50 6NLSU ‡ nr. 12 ‡ december 2015

en secundaire processen doet de cliĂŤnt geen goed. Op plaatsen waar de huishoudelijke zorg is uitbesteed, zie ik dat het hierboven beschreven vakmanschap zich moeizaam verhoudt met uitbesteden.

Werk dat in de leefwereld van de cliĂŤnt uitgevoerd wordt, gedijt bij stabiliteit en verbinding.

gesproken over 10.000 ‘vlieguren’ als norm voor het aanleren van vakmanschap. Dat is pakweg zeven jaar fulltime werken. Regels, procedures, scripts en ZHUNSURJUDPPDÂśV GRHQ GH FRPSOH[H werkelijkheid geweld aan en trekken kunstmatige grenzen. Het in stand houden van het onderscheid tussen primaire

Voor het uitgraven van betekenisvolle huishoudelijke zorg heb ik gesprekken gevoerd aan de keukentafel op afdelingen in instellingen. Gesprekken tussen zorgwerkers, facilitaire werkers en cliĂŤnten met als doel om goede zorg te onderzoeken. Het helpt om een beetje ‘normatief te porren’; soms zijn mensen niet meer gewend hun mening te geven, soms hebben ze daar ook helemaal geen belang bij. Dat levert verrassende inzichten op voor alle deelnemers. En daarna blijkt dat soms wat intelligente ongehoorzaamheid nodig om te doen wat goed is omdat het systeem deze goede zorg niet ondersteunt.

Door de keukentafelgesprekken leren werkers beter zien en luisteren, cliĂŤnten worden mondiger en de huishoudelijke zorg wordt van meer betekenis. Vanuit de lijn wordt gefaciliteerd door sturing en ruimte. Sturing door koers te houden op wat van waarde is in de instelling, ruimte voor onderzoeken, leren en verminderen van regels.

De oogst blijkt rijk voor cliĂŤnten, werkers en leiders; waardiger zorg en waardiger werk om trots op te zijn.

Literatuur Mieke Moor, Tussen de regels,een esthetische beschouwing over geweld van organisatie, 2012.

De HR2020 beweging nodigt u uit voor de Pre-SUMMIT op 6 november van 14.30 tot 18.30 uur.

Samen met u, willen wij kennismaken, in beweging komen, ervaringen delen en inspireren om zo tot de /*+ ' ( en (*.,*0"'( 0/* 0), ( voor 2016 te komen. Wij hopen u te mogen verwelkomen op 6 november!

.' &,"/ /-+ 0) 0./$# St. Dominicanenklooster Huissen Stadsdam 1 6851 AH Huissen

'0/& . */(,)0-/+ / ,& *0/",,-/+)/*0/0 0%%0.0-

.+".,)), , Ontvangst en kennismaking , Verwachtingen HR2020 Beweging , Ronde tafelgesprek over HR Besturing , Dominante HR Vraagstukken als basis voor (ver)nieuw(d)e HR2020 themako ers , Voorlopige agenda HR Summit 2016 , Lopend bu et en afsluiting – weekend 00./'- +.),*'0/0-/,,-)0%&0- /!!! .$#$# -%

HR2020 maakt zich op voor de volgende fase om de beweging verder op gang te brengen. HR2020 gaat over de ontwikkeling van menskracht om zo de Zorg steeds beter te maken.

HR2020 is van iedereen!

Wij roepen u op om mee te doen door lid te worden van de HR2020 beweging. Kies uw ledenarrangement op maat. Zie www.hr2020.nl

+-&0.&,"/ /-+ 0) 0./$# Kasteel Nyenrode Straatweg 25 3621 BG Breukelen

Initiatief

+-&0.&,"/ /-+ 0) 0./$# ,(*00%/ 0-.+&0 / .0 0%0-

Het Werktheater HR2020 Live is een realisatieplaats voor HR innovaties in de Zorg en Welzijn.

HR2020 Live is een initiatief van de HR2020 beweging en al 3 jaar hĂŠt platform voor bestuurders en HR-directeuren/-managers om samen te excelleren naar HR innovaties in de Zorg.

Bent u er ook bij dit jaar? Het dagprogramma start om 08.30 uur en eindigt met een netwerkborrel om 16.45 uur.

0 -+*0/( .0 0.(

, Dagvoorzitter - J.H.M. (Jan) Hendriks, Directeur, vereniging HR2020 Beweging , Ir. T. (Tijs) van der Wielen MHA, Directeur Strategie en HRM, Maasstadziekenhuis , I. (Inger) Slebus MHBA, Unitmanager Ambulante Zorg, Koninklijke Kentalis , J. (Judith) Heida MHBA, Manager Bedrijfsvoering, Arkin , Prof. Dr. Lidewey van der Sluis, Hoogleraar, Nyenrode , Dr. L.F.R. Hoogwerf, Directeur Zorg en Welzijn, ROC Nijmegen , J. Valkenborgh MBA-H, Bestuursvoorzitter, Daelzicht , A.K. (Bert) Roelofs, Directeur HR, Academisch Medisch Centrum $#$#/, * 0%0/* 0), + 0./(0(('0( Daarnaast gaat u samen met collega vakgenoten werken aan actuele praktijkcases.

Op een interactieve manier krijgt u te zien wat de innovaties voor u zelf, voor teams en voor uw organisatie kunnen betekenen.

Organisatie

Durft u samen met ons te excelleren op 19 november?

00./'- +.),*'0/0-/,,-)0%&0- /!!! .$#$#%' 0 -%

Avanade zorg oplossingen zijn afgestemd op wat het belangrijkste is voor uw organisatie.

Onze aanpak combineert consulting, Microsoft-oplossingen en zakelijke expertise en zorgt voor: • Betere klinische en operationele resultaten • Verbetering van de operationele prestaties tegen lagere kosten • Vergroting van de betrokkenheid van uw medewerkers • Versnelling van onderzoek en implementatie • Voor succes cruciale flexibiliteit en innovatie Vraag ons hoe wij u kunnen helpen om gezonde resultaten te behalen. www.avanade.com/contact

%HVWUDOLQJ ‡ ,QVWHOOLQJVIRXW ‡ 3URFHGXUH

Na de brand De feiten Wat: EHVWUDOLQJ PHW WH ODJH GRVLV Waar: 0DDVWUR &OLQLF 0DDVWULFKW Wanneer: 1995-2014

PatiĂŤnten met te lage dosis bestraald

Geleerde les: QLHW DOOHHQ GH IRXW PDDU RRN KHW QLHW RQWGHNNHQ GDDUYDQ LV HUJ

,Q PDDNW EHVWUDOLQJVNOLQLHN 0DDVWUR &OLQLF LQ 0DDVWULFKW HHQ IRXW ELM GH LQUHJHOLQJ YDQ GH EHVWUDOLQJVDSSDUDWXXU 'LH IRXW ZRUGW SDV LQ RQWGHNW Door 3HWHU YDQ 6WHHQ

V

Vrouwen bij wie de baarmoeder is verwijderd vanwege kanker, krijgen aanvullend een inwendige bestraling.

Voor deze brachytherapie is een keten van apparaten nodig. Sinds het begin van deze behandeling in Maastro in 1995, zijn afzonderlijke apparaten vernieuwd en getest. Met de keten als geheel gebeurt dat pas voor het eerst in 2014. Dan blijkt dat in 1995 een instellingsfout is gemaakt. Daardoor hebben 350 patiĂŤnten sinds 1995 bij de brachytherapie een te lage dosis straling gehad. De fout wordt onmiddellijk bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg gemeld. Die geeft Maastro enige tijd om goed onderzoek te doen voordat het incident naar buiten wordt gebracht. Dit onderzoek richt zich vooral op de patiĂŤnten die na 2010 zijn behandeld. Is bij patiĂŤnten daarvoor de kanker niet teruggekomen, dan is de kans daarop even groot als voor elke andere vrouw. Is de kanker wel teruggekomen, dan is de patiĂŤnt al voor een tweede keer geopereerd.

Psychische belasting Bij de patiĂŤnten die na 2010 zijn behandeld, komt bij gemiddeld 2 procent van de patiĂŤnten de kanker terug. “Bij de patiĂŤnten van Maastro blijkt dit 3,5 procent te zijn; VWDWLVWLVFK LV GLW JHHQ VLJQLÂż FDQWH DIZLMNLQJ´ DOGXV 0DULD Jacobs, bestuursvoorzitter van Maastro. “Voor de mensen

die het treft, is het natuurlijk wel een grote psychische EHODVWLQJ ´ Volgens Jacobs heeft Maastro een groot aantal maatregelen genomen om te voorkomen dat zich nog eens zo’n incident voordoet. De fysici van het instituut hebben de procedures van alle behandelingen met internationale richtlijnen vergeleken. De medici hebben een audit voor onderlinge controle opgezet. Ook externe deskundigen hebben de procedures van Maastro bekeken. In november is het instituut zelfs gevisiteerd door de internationale top op het gebied van radiotherapie. Waar ook maar enige verbetering mogelijk was, is die aan de hand van een plan van aanpak doorgevoerd. Alle uitkomsten en ingrepen zijn op landelijke bijeenkomsten met andere radiotherapie-instellingen gedeeld. “Niet alleen wij zijn erg geschrokken, maar ook de colOHJDÂśV ELM DQGHUH LQVWLWXWHQ´ DOGXV -DFREV Âł1RJ HUJHU dan de fout zelf, vind ik dat we die jarenlang niet hebben RQWGHNW ´ Maastro heeft rond het incident veel werk gemaakt van de communicatie, met patiĂŤnten natuurlijk, maar ook met collega-instellingen, artsen, zorgverzekeraars en GH LQVSHFWLH ´'DW KHHIW KHHO JRHG JHZHUNW´ DOGXV 0DULD Jacobs. “We hebben daar gelukkig heel veel waardering YRRU JHNUHJHQ ´ nr. 12 ‡ december 2015 ‡ 6NLSU

53

Aquanomic™ Wasprogramma De veilige en eenvoudige weg naar uitstekende resultaten

Het Aquanomic voordeel Gemakkelijk transport Lichtgewicht capsules

Ergonomisch gebruik 90% minder fysieke belasting

100% gesloten systeem Vormcodering voor veilige en gemakkelijke lading

Minder afval 70% minder verpakking

Neem voor meer informatie contact op met uw lokale Ecolab-vertegenwoordiger

BE: +32 2 467 51 111 | beid@ecolab.com | www.be.ecolab.eu NL: +31 30 60 82 222 | nlidsalessupport@ecolab.com | www.nl.ecolab.eu

&RPPXQLFDWLH ‡ 8LWGDJLQJ ‡ ,QVSLUDWLH

De wetten van communicatie

Boeken Suzanne Weusten is psycholoog en directeur van de Argumentenfabriek Denkacademie. Ze was lid van de hoofdredactie van de Volkskrant en daarvoor hoofdredacteur van Psychologie Magazine.

Een bestuurder die iets voor elkaar wil krijgen, moet het vooral hebben van zijn overtuigingskracht. En wie ooit zijn gehoor heeft meegekregen, weet dat louter rationele argumenten niet voldoende zijn. U moet het publiek ook emotioneel aanspreken, of dat nu rechtstreeks is in een vergadering, een congres of personeelsbijeenkomst, of via een medium als televisie. Er zijn legio communicatietrainers en mediatrainers, die allemaal hun eigen methode hebben. De ĂŠĂŠn leert hoe u lastige vragen kunt omzeilen, de ander concentreert zich op lichaamstaal, een derde focust op de inhoud en dwingt u kort en bondig te zijn met een kernboodschap. Bas Mouton, oprichter van communicatiebureau Speech Republic, maakt in Magie in al je communicatie korte metten met deze ‘verouderde

recepten’. Wie communiceert, wil echt iets laten gebeuren in het hoofd van de ander, schrijft hij. Het draait in communicatie om drie dingen: om uzelf, om de inhoud en om het publiek.

Ik moet eerlijk zeggen dat ik sceptisch aan het boek begon, alweer een communicatieboek, maar al snel werd ik gegrepen door de bevlogenheid en professionaliteit van Mouton. In een toegankelijke stijl leert hij de lezer de wetten van communicatie: maak het verhaal persoonlijker, zeg inhoudelijk meer en verplaats u in uw publiek.

Mouton komt met originele voorbeelden, onder andere uit TED-talks, en laat zien wanneer bij de spreker ĂŠn bij het publiek de energie gaat stromen. U hoeft geen Steve Jobs of Barack Obama te worden, maar u kunt wel van ze leren.

,6%1 ½ LQFOXVLHI JUDWLV ( ERRN

Werk moet uitdagend zijn Barry Schwartz, de Amerikaanse hoogleraar psychologie en auteur van onder andere de bestseller The Paradox of Choices, is een begenadigd communicator. Wie zijn TED-lezing Why we work bekijkt, is in de eerste dertig seconden al verkocht. Waarom dwingen we onszelf elke ochtend om op te staan?, vraagt Schwartz. “Natuurlijk, we moeten brood op de plank hebben, maar dat zullen de meesten van u niet antwoordenâ€?, houdt hij zijn gehoor voor. “Werk moet uitdagend zijn. Meeslepend, stimulerend, betekenisvol. Hoe kan het dan dat de overgrote meerderheid van de mensen werk doet dat eentonig, zinloos en geestdodend is?â€? In zijn TED-lezing maakt Schwartz duidelijk dat de ideeĂŤn die mensen hebben hun reacties vormen. Hij noemt het idee-

technologie. De vader van de industriĂŤle revolutie, Adam Smith, dacht dat mensen van nature lui zijn en zo ontstond het fabriekssysteem waarin mensen niets moois uit een werkdag kunnen halen, alleen het geld aan het eind van de dag.

Tot zover de TED-lezing. In het boek Why we work onderbouwt de hoogleraar psychologie deze inzichten en werkt hij ze verder uit. Als we denken dat mensen van nature nieuwsgierig zijn en ergens in willen uitblinken, moet dat consequenties hebben voor de inrichting van ons werk, is zijn optimistische boodschap. Wie nieuwsgierig is geworden na het bekijken van KHW <RX7XEH Âż OPSMH NDQ ]LMQ KDUW ophalen aan dit inspirerende boekje, een van de tien TED-hardcovers die inmiddels zijn verschenen.

,6%1 ½ SDJLQD¡V nr. 12 Â&#x2021; december 2015 Â&#x2021; 6NLSU

55

Passage

Aan de Eem Beste achterkamers Naam: Eemhuis, Amersfoort Website: www.heteemhuis.nl Prijs vergaderarrangement: in overleg Op het Eemplein in Amersfoort, het nieuwe plein dat vlak tegen het stadscentrum aan ligt, is in 2014 het Eemhuis geopend. In dit bijzondere gebouw van Neutelings Riedijk Architecten zijn ondere andere de bibliotheek, een museum en de muziekschool gevestigd. Er zijn diverse zalen te huren voor bijeenkomsten.

Wandelgangen

Netwerken bij RVS Wat? Presentatie Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) Waar? Winkel van Sinkel, Utrecht Wanneer? 30 september 2015

1

2

3

6 7

1. Peter van Lieshout, voorzitter raad van toezicht Careyn, RVS-voorzitter Pauline Meurs en Antoinette de Bont, universitair hoofddocent Medische Sociologie Erasmus Universiteit, praten over een eenzame oudere die niet wil verhuizen naar een instelling omdat zij geen afscheid kan nemen van de eendjes die ze iedere dag voert. 2. Laurent de Vries, bestuurder Viattence, links, en Theo Hooghiemstra, directeur/algemeen secretaris RVS, vinden dat de ouderenzorg afscheid moet nemen van het medisch model en moet overgaan op het ‘welbevindingsmodel’. 3. Jan de Vries, dit jaar nog directeur van MEE Nederland, praat met Lucie Claessen, bij IGZ belast met Netwerkzorg, Jeugd en Preventie, over de vraag hoe je als ambtenaar licht verstandelijk gehandicapten bereikt, ook als ze de deur gesloten houden. 4. Loek Winter, links, krijgt uitleg van mede-RVS-raadslid Daan Dohmen over de Thuis Meet App, waarmee patiënten zonder hulp van een dokter zelf hun hartslag, bloeddruk en andere zaken kunnen meten. 5. Rien

56 6NLSU nr. 12 december 2015

9HUJDGHUORFDWLH 7UDQVIHU 1HWZHUNHQ

Overstag - Jan Kimpen Is: voorzitter raad van be-

“Ik zit nu acht jaar in het bestuur van UMCU, waarvan zeven als voor-

stuur UMC Utrecht

zitter en ik ga het hier zeker missen. In Philips heb ik een bedrijf ge-

Wordt per 1 januari 2016:

vonden waar ik buiten het ziekenhuiswezen om mijn kennis en kunde

CMO Philips

kan inzetten voor de bevordering van de medische wetenschap. Hoewel het UMCU ook de blik naar buiten richt, geeft het internationale karakter de functie bij Philips natuurlijk wel een extra spannende dimensie.”

4

Tekst en foto‘s: Jasper Groen

5

8 9

Meijerink, voormalig voorzitter van RVS-voorloper RVZ, neemt nog even de agenda van de middag door met Jacobine Geel, bestuursvoorzitter GGZ Nederland. 6. Anke van Blerck-Woerdman en Paul Frissen vragen zich gekscherend af of het nog wel gaat lukken met de RVS zonder hen, aangezien ze volgend jaar afscheid nemen als raadsleden. 7. RVS-raadslid José Manshanden complimenteert Jan-Dirk Sprokkereef, bestuurder Samen Veilig Midden Nederland, over het feit dat de jeugdzorg in Utrecht niet wordt gestuurd door gemeentes die zich ermee bemoeien, maar gewoon door de professionals zelf. 8. Skipr-hoofdredacteur Ruud Koolen, links, bereidt hoogleraar Jan Kremer voor op een video-interview over zijn rol als raadslid bij de RVS. 9. Daan Dohmen, RVS-raadslid, praat met bestuurder Anja Schouten van Zorgbalans over het boek Wij zijn zorg, waarin medewerkers van haar organisatie vertellen wat werken in de zorg met ze doet. nr. 12 december 2015 6NLSU

57

Kompas

9ULMZLOOLJHU *HKDQGLFDSWHQ]RUJ 5HL]HQ

Simon de Jong:

‘Niet meer in optocht door de stad’ Hij begeleidt mensen met een beperking op vakanties en dagactiviteiten van De Zonnebloem. En stelt vast dat de wereld steeds rolstoelvriendelijker wordt.

Door Trix Broekmans. Foto: Vincent Boon

I

“

“Iets betekenen voor een ander is me met de paplepel ingegoten. Bij ons thuis werd ons dat voorgeleefd. Dus toen mij als aankomend verpleegkundige werd gevraagd mee te gaan op de vakantieboot van De Zonnebloem, zei ik meteen ja. Onlangs realiseerde ik me dat ik dat nu veertig jaar doe. Ik begeleid niet alleen, maar organiseer ook reizen. Het is heel dankbaar werk, je ziet de mensen genieten. Mensen die aan de zuurstof zitten, nierdialysepatiënten, met een beetje creativiteit kunnen ze allemaal mee. Hotels en vakantieoorden zijn veel rolstoelvriendelijker geworden. Steden als Berlijn, Londen en Parijs zijn voorbeeldig.

Het voormalige oostblok blijft nog wat achter, maar daar wordt het langzaam beter. Het soort vakanties is totaal

58 6NLSU nr. 12 december 2015

veranderd. De groepsreizen waarbij de hele groep hetzelfde programma volgde, is bijna verdwenen. De inviduele wensen staan voorop. We gaan nog wel in groepen op reis, maar op de bestemming kunnen de gasten hun eigen keuzes maken. De tijd dat je in optocht door de stad ging, is voorbij, dat moet je ook niet meer willen. Op mijn werk ga ik regelmatig met medewerkers van locaties in gesprek over dit onderwerp.

Eventueel breng ik hen ook in contact met De Zonnebloem, er is altijd tekort aan verpleegkundigen. Soms is men er verbaasd over dat ik naast mijn werk met de zorg bezig ben, maar ik vind het nu eenmaal mooi om het leven van mensen met een beperking een stukje aangenamer maken. Daar hoop ik nog heel lang mee door te gaan.”

”

Mee op vakant

e Deelnem

ieboot

rs geniete

n volop

Zonnebloem Wie? Simon de Jong, lid raad van bestuur Zorgpartners MiddenHolland Wat? Mensen met een beperking helpen Hoe: Begeleider Zonnebloemvakanties

Hoe zou u uw organisatie inrichten als u opnieuw kon beginnen? Een legitieme vraag nu revisie alleen niet voldoende is om de overheidsbezuinigingen en zorgveranderingen het hoofd te bieden. Wij helpen u met de beantwoording en vertaalslag naar de dagelijkse praktijk. Hoe? Met effectieve herpositioneringsconcepten waarbij de logistiek rondom de cliĂŤnt centraal staat.

Meer weten? Neem snel contact met ons op, via 06 5360 6571 of info@assistzorg.nl.

Kijk ook eens op www.assistzorg.nl.

A Vebego company

Assist adv_215x285mm_07_3 varianten02.indd 2

20-05-14 14:2

OOK MASTERCLASSES VOLG JE BIJ TIAS Leiderschap Strategisch Management

entatie Strateg ie Implem

ance Bestuur & Go vern Operational Excellence

Netwerken en Allianties

Inno vatie

Marketing

De masterclasses van TIAS bieden u in korte tijd actueel inzicht en kennis. De unieke combinatie van academische topdocenten ĂŠn directe verbinding met uw dagelijkse praktijk vormt een garantie voor een optimale return on investment.

Bekijk alle masterclasses op www.tias.edu/masterclasses

..en nog veel meer themaâ&#x20AC;&#x2122;s!