dichtbij
Verschijnt 5 keer per jaar feb - apr - jun - okt - dec 6de jaargang FEBRUARI 2016 #31
Sabine De Man
OP HANDEN GEDRAGEN
DOOR HAAR COLLEGA’S
Dossier
AGRESSIE
OP HET WERK
IE CTNEN! E A HOE W OP S C EU ING NI KORT
AARTSBISSCHOP JOZEF DE KESEL
‘ZWIJGEN IS GEEN OPTIE’
IN
INHOUD dichtbij
februari 2016
08
07
VASTE STEK ELISE CLEMENT & ARIANE LAUWERS
ANDERS BEKEKEN PETER DEJONGHE
dichtbij Sabine De Ma
OP HANDEN
a
#31
KORT EN TELEX
n
ER
Dossier
IE CT EN! E ASCHOEN UWG OP NIEKORTIN
DE
RO E V P R O O V
Verschijnt 5 keer per jaar feb - apr - jun - okt - dec 6de jaargang FEBRUARI 2016
GEDRAGEN DOOR HAAR COLLEGA ’S
ass G r a j
Ha
04
AGRESSIE
OP HET WERK
AARTSBISSCHOP
JOZEF DE KESEL ‘ZWIJGEN IS GEE N OPTIE’
Hajar Gassa proefde deze Dichtbij al voor. Hajar zit in het laatste jaar secretariaat-talen in Visitatie Mariakerke. Ze liep twee weken stage bij Dichtbij.
14
20
26
22
DE PIONIER
TOCH DICHTBIJ
DOSSIER DE GRRR VAN AGRESSIE
AAN HET WOORD AARTSBISSCHOP JOZEF DE KESEL
2 | dichtbij februari 2016
E
EDITO
WHAT’S IN
A NAME? De dag dat we onze nieuwe naam bekend zouden maken, had ik kriebels in de buik! 12 januari 2016. Voor het eerst stapte ik O.C. Cirkant binnen. ‘Zal alles nu anders zijn?’, vroeg ik mij af. Nee! Voor mij blijft het die aangename, warme, professionele werkplek van toen ik er begon en het nog O.C. Engelbewaarder was. En toch. Toch is er iets veranderd. Al 152 jaar staan we in de regio bekend als ‘Den Engelbewaarder’. We namen onze identiteit onder de loep en stelden als vanzelfsprekend onze naam ter discussie. We willen ons richten op de toekomst. Dat we bouwplannen koesteren, nieuwe samenwerkingsverbanden willen bereiken en dat de persoonsvolgende financiering voor onze deur staat: morgen ziet er anders uit dan vandaag.
Maar een voorziening verandert niet van naam zoals een mens van kleren. Onze sterke waarden behouden, naar de toekomst kijken, het verleden waarderen, een tijdloze klank, een sterke inhoud, wars van persoonlijke smaak: een nieuwe naam is een zoektocht. We hebben geleerd dat tijd nemen heel belangrijk is. Liever goed dan snel. Tot twee keer toe lieten we alles los en begonnen we volledig opnieuw. ‘Alweer’, dacht ik dan onderweg naar huis. Maar de eerste twee processen bleken waardevol. Ze leerden ons welke richting we uitwilden en welke kanten we vooral niet wilden verkennen. Het maakte ons sterker. Vandaag werk ik in O.C. Cirkant en daar ben ik trots op.
O.C. Cirkant is de nieuwe naam van O.C. Engelbewaarder in Aartrijke. Surf snel naar www.dichtbijmagazine.be en ontdek in een leuk filmpje wat ze daar doen en hoe ze dat doen.
C
C O LO F O N
W ie is? NATHALIE KIND
Nathalie is lid van het beleidsteam, huiscoördinator van Huis 1 en stagecoördinator in O.C. Cirkant in Aartrijke. Ze begeleidde mee de naamsverandering en de wijziging van huisstijl in de voorziening. Ze houdt ervan om in de zomer rond te trekken, de tent op te slaan en op stap te gaan met de kinderen.
Dichtbij is een uitgave van de v.z.w. Provincialaat der Broeders van Liefde. De Broeders van Liefde zijn een congregatie en organisatie die de begeleiding en de verzorging opneemt voor kinderen, jongeren en volwassenen in de sectoren onderwijs, verzorgingsinstellingen (geestelijke gezondheidszorg en ouderenzorg), sociale economie, welzijn (orthopedagogische zorg en kinderdagverblijven) en buitengewoon onderwijs. | Redactieraad: Lieven Claeys, Katrien Debreuck, Jan Decoene, Luc de Kezel, Mattias Devriendt, Filip D’Hooghe, Karen Godfrin, Br. Luc Lemmens, Raf Missorten, Annelies Naert (redactiesecretariaat), Veerle Neyt, Rik Ouvry, Jacques Van Daele, Edwin Vercruysse, Liesbet Werbrouck, Kristof Lataire | Hoofdredacteur: Lieven Claeys | Verantwoordelijke uitgever: Koen Oosterlinck - Stropstraat 119 - 9000 Gent | Abonnement: Dichtbij verschijnt 5 keer per jaar en is gratis voor alle medewerkers van de Broeders van Liefde. Wil je een abonnement? Neem dan contact op met het redactiesecretariaat. Oplage: 12.400 ex. | Redactiesecretariaat: Annelies Naert, Stropstraat 119, B-9000 Gent T 09 241 19 98, annelies.naert@ fracarita.org | Vormgeving: Filip Erkens & Migov Taisia | Druk: Perka
www.dichtbijmagazine.be | www.facebook.com/dichtbijmagazine dichtbij februari 2016 | 3
K
KORT
Op de foto geweest met Koen en Kris Wauters van Clouseau: met zo’n verhaal kom je niet elke dag thuis van het werk.
Opvoedings project voor leerkrachten
Met meer dan 60 scholen voor gewoon en buitengewoon onderwijs is ‘opvoeden’ één van de kerntaken van de organisatie Broeders van Liefde. Hoe we dat doen en van waaruit we dat doen, staat beschreven in het opvoedingsproject. Die tekst was aan hertaling toe en de voorbije jaren legden een aantal mensen zich daarop toe. Het resultaat: een lijvige tekst in een nieuw jasje, met daarbij ook twee samenvattingen voor enerzijds ouders/ leerlingen en anderzijds leerkrachten. Wat zijn de kernwaarden van ons onderwijs, wat vinden wij belangrijk en waarom geven we les op onze manier? Het staat er allemaal in beschreven. Later volgt ook nog een filmpje.
d ien st co mmu n i ca t i e | Fi li p E rken s
4 | dichtbij februari 2016
Juf Anne, als ik jou zie…
Een grote dag in basisschool Sint-Augustinus (SAB) in Brakel: Clouseau kwam er in december een mini-concert geven! En dus werd de turnzaal omgetoverd tot het Sportpaleis van SAB en tooiden alle klassen zich naar een bekende Clouseau-hit. Koen en Kris Wauters hadden er evenveel zin in als de leerkrachten en leerlingen van de school en verwerkten onder meer meester Tim en juf Anne in hun liedjesteksten. Achteraf mocht iedereen met hen op de foto. die nst co mmunicatie | 't Brake lt
Beelden kunnen taboe doorbreken en openheid en dynamiek creëren Patrick Allegaert, curator van het Museum Dr. Guislain in Tertio, over het museum als tolk van kwetsbaarheid en solidariteit.
T
TELEX
Zure gezichten in Merksem
Dat de ziekte van Lyme zuur aanvoelt, hebben de collega’s in het Sint-Eduardusinstituut geweten. Ze beten er symbolisch in een limoen, als steun aan hun collega Annelies Verbruggen. Gelukkig stond er ook een spaghettifestijn op het programma. “Annelies lijdt aan de chronische vorm van de ziekte van Lyme die ze heeft opgelopen via een tekenbeet”, vertellen haar collega’s. “Omdat deze ‘late vorm van Lyme’ nog niet erkend is in ons land, lopen de medische kosten erg hoog op en is het een ware zoektocht naar de juiste medische hulp. Het heeft een enorme impact op het dagelijkse leven, zowel fysiek, sociaal als financieel. Daarom willen wij dit schooljaar Annelies en het broodnodige wetenschappelijk onderzoek, waar een deel van de opbrengst naartoe zal gaan, extra ondersteunen via verschillende acties.” Si n t-E du a rd u si nsti tuu t
In het Sint-Eduardusinstituut krijgt Annelies Verbruggen een extra duwtje in de rug van haar collega’s.
Blondje wint prijs
7PK, het blonde bier van De Winning in Lummen heeft een bronzen medaille beet! Twee dagen lang heeft een panel van 75 internationale bierkenners 1.100 bieren geproefd en beoordeeld op de Brussels Beer Challenge. In de categorie ‘Pale & Amber Ale: abbey/trappist style blond’ kreeg 7PK brons opgespeld door “zijn unieke en volle smaak met een krachtig karakter”. Zin om te proeven? Neem dan contact op met de collega’s van De Winning op info@dewinning.be. De Winning
GRENZEN AAN ZORG Een 50-tal collega’s en ex-collega’s uit P.C. Br. Alexianen in Boechout zakten af naar het proces Jonathan Jacob, waar de oud-directeur en een psychiater van het ziekenhuis terechtstonden voor schuldig verzuim. Jonathan Jacob stierf 6 jaar geleden in een politiecel, na mislukte pogingen om hem in het ziekenhuis op te nemen. Hij was onder invloed van amfetamines, verward en agressief. “We kónden hem niet opnemen”, zeggen ze. “Ook hulpverleners hebben grenzen. De omstandigheden waren buitengewoon. We konden de veiligheid van onze collega’s en andere patiënten niet garanderen.”
NIEUWKOMERS De middenschool Sint-Michiel richt sinds begin dit jaar OKAN-klassen (Onthaalklassen voor Anderstalige Nieuwkomers) in. 35 kinderen van asielzoekers uit het naburige opvangcentrum krijgen er onder meer een intensief taalbad Nederlands. De leerlingen zijn tussen 12 en 18 jaar oud en komen vooral uit Irak, Syrië en Afghanistan. Ook in het Emmaüsinstituut in Aalter startten 30 nieuwe vluchtelingen in de OKAN-klassen.
75 ASIELZOEKERS
Het kloostergebouw in Knesselare heeft niet lang leeg gestaan. In samenwerking met Fedasil wordt er opvang georganiseerd voor vluchtelingen. 75 asielzoekers zullen er hun intrek nemen. Er zullen ook OKAN-klassen (onthaalklassen voor anderstalige nieuwkomers) georganiseerd worden door het Emmaüsinstituut in buurgemeente Aalter.
dichtbij februari 2016 | 5
intussen op q Alles uit Brakel. Gebeurt
er iets in basisschool SintAugustinus, basisschool De Kei, kinderdagverblijf ’t Zwalmnestje, de secundaire school Viso Cor Mariae of de Vrije Kleuterschool in Brakel en Lierde? Dan staat het allicht op de Facebookpagina van ’t Brakelt.
w Thriller! In BuSO Sint-
Idesbald in Roeselare maken ze van een filmpje van een tweedaagse een heuse thriller! Ze delen dit en andere activiteiten in woord en beeld op hun facebookpagina.
Br. Kamiel (midden) nam afscheid van Brakel, onder meer met Philip Van Santen (links), directeur van de basisschool Sint-Augustinus.
104
Zo veel jaar zijn de Broeders van Liefde aanwezig geweest in Brakel. Met de sluiting van het klooster komt daar een einde aan, maar de missie en het goede werk van de broeders wordt er voortgezet, in het kinderdagverblijf en in de scholen. Br. Kamiel Vandenberghe was de laatste broeder die in Brakel de deuren achter zich mocht dichttrekken. Hij woont voortaan in Gent. “Ik mag met een zekere terechte fierheid en met een gerust gemoed afscheid nemen van Brakel”, vertelt hij. “Al onze initiatieven in Brakel en Lierde zijn godzijdank in goede handen en functioneren op een voortreffelijk niveau.”
e Dag van de Zorg. Staat het
al in je agenda? Zondag 20 maart 2016 wordt opnieuw Dag van de Zorg. ‘Zorg in beweging’ is het thema en meer dan 160 organisaties gooien die dag de deuren open voor het grote publiek. Onder hen ook een aantal uit de groep Broeders van Liefde! Zin in een bezoekje bij de collega’s? Check dan zeker de Facebookpagina van Dag van de Zorg voor een update!
Wim, leerkracht met scherpe pen
“Hendrik Abeels is een leerkracht geschiedenis met een enorme passie voor Egypte. Tijdens de paasvakantie ontmoet hij daar de geheimzinnige Rus Vladimir Borzakov en de Amerikaanse archeologe Holly Woods. Vladimir heeft een geheime missie waar Hendrik en Holly niets van afweten.” Hoe die avonturen aflopen, kan je lezen in het boek van Wim Van den Keybus, leerkracht in het Sint-Eduardusinstituut in Merksem. “Al toen ik klein was, had ik het plan opgevat om een boek te schrijven. Het is er eindelijk van gekomen. Met ‘De schat van Cheops’ heb ik mijn droom kunnen verwezenlijken”, vertelt Wim.
r Vrijwilligerswerk. Niet
alle personeelsleden van de groep Broeders van Liefde worden betaald voor hun arbeid. Een niet onaanzienlijk deel is vrijwilliger. Naast een eigen website (www. vlaanderenvrijwilligt.be) hebben ze nu ook een eigen Facebookpagina. Zoek op ‘vrijwilligerswerk’.
De Facebookpagina van Dichtbij vind je door te zoeken op ‘dichtbijmagazine’.
6 | dichtbij februari 2016
De schat van Cheops’ is een jeugdboek. Het kost 17,45 euro en is te bestellen via www.boekschout.nl.
Als de maatschappij verandert, dan moeten we erop toezien dat wij onze relevantie bewaren. Een andere context brengt andere noden en verwachtingen met zich mee Koen Oosterlinck, gedelegeerd bestuur van de groep Broeders van Liefde in Zorgwijzer.
An n e li e s N a e r t | F i li p E rken s
ANDERS BEKEKEN
Peter Dejonghe
ALS EEN VOGEL ZO VRIJ Ik hou van de lucht. Als het weer goed zit en ik heb tijd, haal ik mijn paramotor van stal. Zomer of winter? Maak niet uit. Om op te stijgen gebruik ik een weiland van een boer van wie ik toestemming kreeg. Ik mag overal naartoe vliegen. Zo ben ik al eens naar de kust gevlogen om daar een koffie te drinken op de zeedijk. (lacht) In de lucht zie je welke omweg je met de wagen moet nemen. Met mijn paramotor ga ik rechtdoor. Met een volle tank kan ik twee uur vliegen, aan een gemiddelde snelheid van 60 kilometer per uur. Maar het weer is een heel belangrijke factor. Ik moet rekening houden met windrichtingen en -snelheden, neerslag en zichtbaarheid. Om foto’s te nemen, zijn koude dagen ideaal. Dan is er weinig turbulentie in de lucht.
W ie is?
PETER DEJONGHE Peter is netwerkverantwoordelijke in O.C. Br. Ebergiste in Vurste (op de foto onder hem). Vroeger was hij skydiver. Hij heeft 1.300 sprongen op zijn actief. Hij is voorzitter van de badmintonclub van Kruishoutem en houdt ook van lekker en gezond koken.
Sneeuwlandschappen zijn supermooi! De regels worden strikter, de cowboys moeten eruit. Ik heb testen afgelegd om een brevet te halen. Ik heb een identificatienummer op mijn scherm staan en alle vluchten worden geregistreerd. Soms is er een verbod, bijvoorbeeld als het leger een lucht oefening houdt. Ik hou me aan de voorgeschreven vlieghoogtes, al moet
ik toegeven dat ik ook al wel eens lager gevlogen heb om een mooie foto te nemen. Ik heb hoogtevrees, jawel. Dat is bij veel piloten niet ongewoon. Maar het verdwijnt van zodra ik hoger ga dan het hoogste punt dat ik boven de horizon kan zien. Dan wordt alles onder me een groen tapijt. Bij de landing komt het soms terug, als ik de grond zie naderen. Maar die knop heb ik leren omdraaien. Als ik in de lucht hang, denk ik aan niets. Het is de ultieme ontspanning. Ik laat dan alles – letterlijk en figuurlijk – onder mij. Het enige wat ik hoor, zijn mijn motor en de wind. Als ik het echt héél rustig wil hebben, dan klim ik hoger en leg mijn motor af. Dan zweef ik gewoon verder, in een zalige stilte.
dichtbij februari 2016 | 7
VS
VASTE STEK
Anne lie s Naer t
Elise Clement & Ariane Lauwers, jobcoaches
DOE MAAR
GEWOON!
Elise en Ariane. Ze werken voor ’t Hoeveke in Lummen, maar zijn er zelden te vinden. Elke dag gaan ze de baan op. In de kleuterklas, in de pralinewinkel, bij de kapper, op het gemeentehuis, in een kledingzaak, op café of bij de groendienst. Ze zoeken er een geschikte job voor volwassenen met een beperking. “In mijn wagen heb ik een paar vuile schoenen”, lacht Elise. “Voor als ik naar de boerderij moet of zo. Ik let er ’s morgens ook op wat ik aantrek, afhankelijk van waar ik verwacht word. Ik voel me soms een kameleon, maar presentatie is belangrijk. Hoge hakken en een jurkje zijn not done op een boerderij.”
Als we de parking van pralinewinkel De Kaarskesprocessie in Lummen oprijden, zitten Frank en zijn mama ons al op te wachten in hun wagen. “Frank is ongeduldig”, zegt ze. “Hij vult hier doosjes met suikerbonen.” Maar eigenlijk doet Frank veel meer dan dat. Hij bouwt een sociaal netwerk op en een gigantisch gevoel van eigenwaarde. Frank is volwassen, heeft autisme en kan niet praten, maar in de pralinewinkel is hij een collega zoals een ander. 8 | dichtbij februari 2016
Na verloop van tijd leren ondernemers onze mensen kennen en kijken ze voorbij hun beperkingen
Dat Frank een job heeft, is de verdienste van jobcoaches Elise en Ariane. Zij wijzen mensen met een beperking de weg naar een job als vrijwilliger. Zowel zij die naar dagcentrum ’t Hoeveke gaan als anderen zijn bij hen welkom. “Mensen met een beperking zoeken naar een zinvolle daginvulling”, vertelt Elise. “Dat ze iets doen en dat ze erbij horen, is ontzettend belangrijk. Ze hebben collega’s en maken vrienden. Vaak kunnen ze op de werkvloer zelfs méér dan thuis of in het dagcentrum.” “We zoeken jobs voor heel diverse mensen met heel diverse beperkingen. En dus komen we ook op heel diverse plekken”, gaat Elise verder. “Als jobcoach moet ik out-of-the-box kunnen werken. Ik moet de dingen met andere ogen bekijken. In het begin zijn ze op de werkposten vaak bang dat ze geen werk hebben voor onze mensen. Tot ik hen op de kleine dingen wijs die ook moeten gebeuren, maar waar vaak niet zoveel aandacht aan geschonken wordt. In een horecazaak de koffietassen klaarzetten, met een suikertje en een koekje erbij, bij een kapper de producten voorzien, op een kantoor papier versnipperen. Soms moeten we hen overtuigen, maar meestal vinden we snel werkposten bereid om mee te werken. Ze moeten anders denken en het sociale belang voorrang geven op het economisch belang. Als de wil er is, is er veel mogelijk.”
Wat is? ’T HOEVEKE? ’t Hoeveke is een dagcentrum voor volwassenen met een beperking in Lummen, onderdeel van O.C. Sint-Ferdinand. Het centrum is ontstaan in 1986 vanuit een initiatief van ouders. In 1991 werd een samenwerking met Sint-Ferdinand aangegaan. Er worden verschillende werk ateliers aangeboden: kook atelier, semi-industrieel werk, tuinbewerking, dierenverzorging, houtatelier en onderhoud. Daarnaast nemen expressie, vorming, sport en beweging en groepsactiviteiten een belang rijke plaats in.
30 plaatsen in 't Hoeveke
95 cliënten worden begeleid
Schort Elise en Ariane gaan heel nauwkeurig te werk. “We zoeken droomjobs, die 100% passen bij onze mensen, hun interesses en hun mogelijkheden. Op de groendienst van de gemeente heerst een andere werksfeer dan in een rusthuis. Het soort humor zal er wat ruwer en directer zijn. Voor mensen met autisme is dat niet gemakkelijk. Daar moeten we rekening mee houden. En soms moeten we de uitspraken van hun collega’s verduidelijken.” (lacht) Terwijl Frank een schort krijgt omgebonden zoals zijn collega’s en zich op de suikerbonen stort, polst Ariane bij de eigenares van de winkel hoe de samenwerking loopt. Elke maand gaat ze daarvoor persoonlijk langs. “Een goed contact is essentieel. In eerste instantie
Benieuwd naar meer? Snuif gerust de sfeer in ‘t Hoeveke op in het filmpje dat Dichtbij maakte! www.dichtbijmagazine.be
Dichtbij TV
dichtbij februari 2016 | 9
is er soms medelijden. Wanneer onze mensen iets mispeuteren, wordt dat weggewuifd. Maar de volgende keer stoort het al meer en de keer nadien nog meer. Dus is onze boodschap: doe maar gewoon. Zeg het maar als iets niet in orde is. We gaan zelf langs omdat we ervaren dat mensen niet snel de telefoon nemen bij kleine problemen en we willen een escalatie vermijden. We staan ook paraat om erop uit te trekken bij problemen. We zijn altijd bereikbaar. In het begin werken we echt mee, tot de begeleid werker zijn draai gevonden heeft. En soms moeten we dat na verloop van tijd nog eens doen.”
Instant gelukkig Dat ze de kijk op mensen met een beperking kunnen veranderen, daar zijn ze nog het meest trots op. “In het begin zien de ondernemers vaak alleen de beperking. Maar na verloop van tijd leren ze onze mensen kennen en kijken ze voorbij die beperking. Vaak groeit er een vriendschap. Onze mensen bouwen een sociaal netwerk uit via hun werk. Peter werkt bijvoorbeeld bij de groendienst van een dorp hier verderop. Iedereen neemt hem onder de vleugels en het hele dorp kent hem. In een juwelenbedrijf waar ze met luxeproducten werken, zeggen ze zelf dat het goed is voor hun klanten om in contact te komen met onze begeleid werker. Het laat hen de kleine dingen herontdekken. Twee ex-collega’s van onze mensen zijn na een faillissement zelfs de zorgsector ingestapt. Onze mensen maakten bij hen zoveel wakker dat ze beslisten opnieuw te studeren.” Franks mama staat nog even naar haar zoon te kijken vooraleer ze naar huis gaat. Ze is zichtbaar trots en ontroerd. “Een job vinden is een grote stap, zeker voor mensen met een beperking. Ik stond er niet voor
10 | dichtbij februari 2016
te springen, was bang dat het op niets zou uitdraaien. Maar als ik zie hoe hij staat te popelen om naar hier te komen en hoe ze hier met hem omgaan, dan ben ik ervan overtuigd dat hij hier beter van wordt.” De meeste ouders reageren afwachtend in het begin. “Ze moeten leren loslaten”, legt Elise uit. “Maar als we zien hoe blij onze mensen zijn met hun job, dan worden we instant gelukkig.” (lacht) “Ook wij moeten onze mensen leren loslaten”, vult Ariane aan. “Soms met een klein hartje. We wegen goed af welke informatie we doorgeven aan de werkpost en welke niet. Het is belangrijk dat onze mensen een
W ie is?
ELISE EN ARIANE Elise en Ariane zijn jobcoaches. amen begeleiden ze 50 mensen met S een beperking naar een job als vrijwilliger. Goed voor in totaal 70 droomjobs. Als Elise (37) niet aan het werk
is, gaat ze wandelen met haar hond, tennissen of dansen. Ariane (42) leest graag thrillers. Ze rijdt met de motor en staat in bijberoep in voor naaiwerk.
Als jobcoach moet ik out-of-the-box kunnen werken
eerlijke kans krijgen om zichzelf te presenteren. Vaak grijpen ze die kans met beide handen. ”
Pizza! Terug in ’t Hoeveke hebben we geluk. Er is iemand jarig en traditioneel mag die dan het menu kiezen. Heerlijke pizza wordt ons voorgeschoteld. Ariane en Elise schuiven mee aan. Het gebeurt niet vaak dat ze samen aan tafel zitten, maar de verstandhouding tussen de twee dames zit snor. “We zijn bondgenoten. Automatisch ga je op zoek naar iemand die de dingen die je meemaakt, herkent. We kunnen elkaar bellen als we stoom moeten aflaten of raad nodig hebben.” Wanneer we hen vragen naar de mooiste verhalen, zuchten ze. “Er zijn er zoveel! Veronique bijvoorbeeld. Zij werkte vroeger in een kinderkledingzaak. Twee jaar geleden is die zaak gestopt, maar vorige week was Veronique jarig en de voormalige eigenares kwam nog een cadeautje voor haar brengen. Of Marc. Hij werkte in een fabriek tot er een nieuwe directeur kwam, die Marc overbodig vond en de samenwerking stopzette. Toen er onlangs een nieuwe directeur werd aangesteld, vroegen Marc’s vroegere collega’s meteen of hij terug mocht komen. Et voilà. Vandaag is hij er opnieuw aan de slag. Ze waren hem niet vergeten.”
IM
IN MEMORIAM
Br. Cyriel Maertens
Br. Barnabé Fiers ° 1929 † 2015
° 1915 † 2016 Br. Cyriel ging als 12-jarige het klooster in. Als ‘Br. Anglinus’ legde hij zijn eerste professie af in 1933 en na het afwerken van zijn studies als onderwijzer ging hij lesgeven in Deurne aan de allerkleinsten. In 1948 ging een droom in vervulling: Br. Cyriel mocht les gaan geven aan de jonge broeders in Gent, daarna in Leuven en in Sint-Truiden. Zorg voor jonge mensen op hun weg naar het kloosterleven was voor Br. Cyriel een groot ideaal. In Vlaanderen werd hij een bekend figuur wanneer hij als ‘roepingenanimator’ van school naar school trok om er de kloostergemeenschap voor te stellen. Meer dan 20 jaar ging hij met zijn diareeks de baan op. Vanaf 2003 verbleef hij in het klooster-rusthuis in Beernem, waar hij de promotor bleef van de verkoop van de kalender ten voordele van de missies. Jaarlijks haalde hij de kaap van 1.500 kalenders, die hij aan zijn vele vrienden opzond. Br. Cyriel was een beminnelijke broeder die leefde voor de congregatie. Het gemeenschapsleven was heilig voor hem, en naargelang de jaren vorderden, groeide hij ook op spiritueel vlak. Br. Cyriel is overleden op 24 januari 2016.
Saar Dedrie ° 1986 † 2015 Op oudejaarsavond overheersten verslagenheid en verdriet bij de medewerkers van O.C. Sint-Jan de Deo in Handzame. Ze hadden er net het overlijden van hun kinesiste Saar vernomen. Ze schreven postuum het volgende voor haar. “Je was de trekker van het sportief gebeuren in Sint-Jan de Deo. Je organiseerde trainingen voor de Special Olympics en begeleidde onze bewoners in Gent en Brussel. Nooit was een fietstocht op de duofiets je te veel. Het draaide allemaal rond onze bewoners. Je gebruikte je professionele kennis om hun motoriek en fitheid op peil te houden of om hen te helpen revalideren na een operatie of ongeval. We constateerden de laatste maanden dat je sterk evolueerde om nog intenser om te gaan met de bewoners met de grootste zorgnoden. Je was héél sterk bezig met datgene waarvoor je naar Handzame was gekomen: de bewoners, die je centraal stelde in je werk.” “We denken begrepen te hebben wat je ons wilde voorleven, tonen en zeggen. ‘Hou je niet bezig met details, bekijk het geheel’. We nemen afscheid van jou, maar je blijft medewerkster van O.C. Sint Jan de Deo. Medewerkster-voor-altijd-in-hethart, van collega’s én bewoners.”
Saar is overleden op 30 december 2015
Na zijn broederopleiding mocht Br. Barnabé in ‘het Strop’ in Gent blijven. Hij was er dienstbaar bij de zieken van Sint-Alfons en daarna bij de kinderen met een zware mentale beperking in Sint-Juliaan. Na korte omzwervingen in Eeklo, Roeselare, Zelzate en Manage, met vooral huishoudelijke taken, ging hij in 1956 naar Beernem. Daar zou hij blijven tot het einde van zijn leven. Hij stond er de mensen met een zware mentale beperking in de afdeling H. Engelen bij. Ondertussen zorgde hij ook voor de zieke broeders die voor rust en verzorging naar Beernem gingen. Dat laatste werd zijn volle opdracht toen in 1984 Sint-Arnold als rusthuis voor de broeders werd geopend. Tegelijk bleef hij zorgen voor de kapellen in P.C. Sint-Amandus. De laatste jaren werd hij zelf bewoner van het rusthuis Sint-Arnold. Br. Barnabé was een broeder die zijn roeping in volle consequentie en zonder compromissen heeft beleefd, zonder theorie en zonder veel woorden. Maar hij had begrepen dat de dienstbaarheid de eerste en beste vertaling is van de liefde. Broeder Koster, Broeder ziekenverpleger: het waren de titels die hij bijna 60 jaar droeg in P.C. Sint-Amandus. Daar is hij ook overleden. Br. Barnabé is overleden op 26 december 2015.
12 | dichtbij februari 2016
GESPOT Filip Erke n s
ELVIS In de basisschool Sint-Medardus in Ursel zorgt Elvis voor de leerkrachten. Bij hem in de lerarenkamer kunnen ze even op adem komen. Hij verwarmt de schoot van zorgcoördinator juf Martine en spint instemmend. dichtbij februari 2016 | 13
A n n e l i e s N a e r t | Fi li p E rken s
DE PIONIER
RA
DA RT JE
S
De kist op de foto werd vroeger meegenomen door broeders die op missie gingen in het buitenland. Vandaag staat ze symbool voor hoe medewerkers die missie willen belichamen en uitdragen in hun dagelijks werk.
‘H
et gaat niet meer.’ Je kent het scenario: oma heeft een ongelukkige val gemaakt en de familie dringt erop aan dat ze naar het woonzorgcentrum gaat. Maar oma is het daarmee niet eens. Ze is er niet klaar voor. Nog niet alle mogelijkheden zijn onderzocht. Dan komen wij in beeld. Onze allereerste cliënte is intussen 95. Ze heeft veel zorg nodig, maar samen slagen we er al meer dan een jaar in om haar thuis te laten wonen. Op een kwaliteitsvolle manier. Als ze naar het woonzorgcentrum verhuist, zal dat haar eigen keuze zijn. Haar eigen beslissing. Het grootste struikelpunt is de nacht. Dus sturen we 2 keer per nacht een zorgkundige langs. We verzorgen en controleren. Dat stelt gerust. We bundelen de krachten met iedereen die een vorm van thuis- of dagzorg aanbiedt. We gaan langs, bellen, mailen, overleggen en stemmen af. We houden alle radartjes draaiende. Ook in het weekend en op feestdagen. Omdat iedereen zich 100% engageert, kunnen
14 | dichtbij februari 2016
we veel extra doen, flexibele uren gezinshulp of psychologische bijstand bijvoorbeeld. We halen de bestaande structuren overhoop om onze mensen zorg-op-maat te geven. Iedereen die bij ons aanklopt, helpen we. We nemen hen op in ons project of verwijzen door. We zoeken tot er een oplossing is. We laten niemand los. We bestaan nu een jaar en hebben al 105 mensen verder kunnen helpen. We stellen een opname in een woonzorgcentrum met gemiddeld 7 maanden uit. Elke situatie is anders, maar we staan er niet alleen voor en dat is ons succes. Lien Pittevils, Karen Princen en Kristel Peeters vormen samen het team Zorg24 in de regio Tienen-Hoegaarden. Het is hun doel om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten blijven en een opname in een woonzorgcentrum uit te stellen. Dat doen ze door intensief samen te werken met alle partners in de thuiszorg. Zorg24 is een initiatief van onder meer Alexianen Zorggroep Tienen.
D r r r g e i s s e De r g a DOSSIER
van
Een leerling die wild om zich heen slaat, een patiënt die met tassen gooit, een cliënt die een lelijk woord naar je hoofd slingert: de kans is groot dat je het zelf al meemaakte. Wie met mensen werkt, kan voor hete vuren komen te staan. Maar wat doe je dan en hoe verwerk je zoiets? Dichtbij trok naar Bierbeek en Gent, waar de collega’s van het psychiatrisch centrum Sint-Kamillus, het orthopedagogisch centrum Sint-Jozef en de basisschool Sint-Paulus agressie met alle geweld proberen te vermijden.
An n el ie s N a e r t | Be n D e Weve r
WAT IS
AGRESSIE?
Agressie is een vorm van communicatie. Daarover zijn Tom en Steven uit Sint-Kamillus, Isabelle uit Sint-Paulus en Hilde uit Sint-Jozef het eens. “Agressie is altijd een boodschap, van onbegrip, ontevredenheid, intens verdriet of kwaadheid”, zegt Hilde. “Die boodschap moeten we proberen te lezen. Dat is niet altijd gemakkelijk als je voor de zoveelste keer een duw gekregen hebt of een lelijk woord naar je
hoofd geslingerd krijgt. Tegelijk maken we duidelijk dat we dat gedrag niet tolereren.” Dat agressie een fenomeen is waarmee medewerkers in onderwijs en zorg dagelijks te maken krijgen, zeggen ze ook. “Agressie zal altijd bij onze doelgroep horen”, vertelt Hilde. “Daar moeten we realistisch in zijn. Maar dat wil niet zeggen dat je dat als hulpverlener maar normaal moet vinden. Agressie kan
Teamwerking
HELPT INCIDENTEN TE VOORKOMEN
IN DE
Klas
Proberen te voorkomen
Speelplaats inrichten
Ingrijpen
“Agressieve kinderen worden heel vaak aangezien als stoer, dreigend en macho. Maar eigenlijk zijn het de meest angstige kinderen die op onze school rondlopen. Ze zijn kwetsbaar en agressie is hun hulpkreet. Daarom moeten we hen in eerste instantie niet straffen, maar met heel veel zorg en liefde omringen.”
“Voor kinderen die agressief worden op de speelplaats, is er een vluchtmogelijkheid in ons huisje. Daar kunnen ze tot rust komen. Oudere kinderen treden op als steward en bemiddelen bij conflicten, in de hoop escalaties te voorkomen. De leerlingen noemen ze de ‘groene politie’. Kinderen die vaak agressief zijn, bieden we een vorm van impulscontrole aan, waarbij we trainen op drie stappen: stop, denk, doe. Met hen gaan we ook individueel in gesprek. We denken ook na over een ruimte, een groene halte waar kinderen tot rust kunnen komen met een praathoek. En een eenduidig beloningssysteem kan zorgen voor een vaste structuur bij onze kinderen.”
“Voor de middagpauze hebben leerkrachten zich opgegeven voor permanentie. Dan zijn ze beschikbaar bij agressie-incidenten. Ze stappen er altijd met twee op af. Als er een incident is tijdens de les, roepen we de zorgleerkracht op of de leerkracht van wie de leerlingen in de turnles zitten. En soms botsen wij op onze grenzen. We halen alles uit de kast om tot een oplossing te komen, maar als we zien dat dat niet genoeg is, dan moeten we doorverwijzen naar professionele hulpverleners.” “Als we straffen opleggen, doen we dat volgens de afspraken die we daarover binnen het lerarenkorps hebben gemaakt. Daarna volgt steevast een herstelperiode. Daarvoor werken we met gedragskaarten en een herstelrapport. De ouders worden in dat traject meegenomen. We waken er ook over dat de ouders ook worden aangesproken als het goed gaat. We maken samen school en voeden samen op.”
Oorzaken zoeken “Eerst gaan we op zoek naar de oorzaken van de agressie. Altijd zit daar een emotie achter die we proberen los te krijgen, via allerlei middelen. We laten de kinderen stenen leggen die staan voor mensen uit hun omgeving en ontdekken samen waarom ze die ver of dicht bij hen plaatsen. We bieden boeken over gevoelens aan. We maken een gevoelsthermometer. We laten hen hun gevoelens uitbeelden met hun knuffels. Bij de oudere kinderen houden we regelmatig groepsreflecties. Door een collectieve verbondenheid leren ze zelf tot inzichten te komen, hun eigen problemen te relativeren en zorg te dragen voor elkaar. Dat helpt ook om agressie-incidenten te verwerken. Als er iets misloopt, zoeken we samen naar een oplossing. Geen enkel kind staat er alleen voor. Daarom zitten ze in de klas niet meer apart, maar in teams.”
16 | dichtbij februari 2016
W ie is? ISABELLE DICK
is directeur van twee vestigingen van de basisschool Sint-Paulus in Gent (E. De Deynestraat en Rerum Novarumplein). Omdat de incidenten toenamen, stippelde de school een agressiebeleid uit.
Agressieve kinderen moeten we in eerste instantie niet straffen, maar omringen met heel veel zorg en liefde.
behoorlijk hard aankomen en er mag geen schaamte zijn om dat te melden.” “In onze school hebben veel leerlingen de taal niet om te vertellen wat er in hen omgaat”, vertelt Isabelle. “Ze uiten het via fysiek geweld. Ook andere kinderen weten vaak niet hoe om te gaan met conflictsituaties. Geweld wordt beantwoord met geweld. Omdat we de agressie-incidenten zagen toenemen, hebben we met het
hele schoolteam de koppen bij elkaar gestoken om tot één gedragen visie en beleid te komen. Agressie is niet evident. Dat komt binnen. Ook bij de leerkrachten. Het is belangrijk om veiligheid te creëren en geborgenheid te bieden. Niemand hoeft alleen naar een oplossing te zoeken. We pakken het samen aan.” Opvang is nodig, zo blijkt ook. “Er zijn incidenten die zo vaak voorkomen dat
we er gewend aan geraken, maar er zijn ook situaties die aan ons vel plakken”, zeggen Tom en Steven. “We kunnen alleen maar hopen dat de mythe van de hulpverlener die zich sterk moet houden ‘omdat agressie nu eenmaal bij het vak’ hoort, verdwijnt. De meeste collega’s zijn veerkrachtig genoeg om agressie-incidenten te boven te komen, maar soms is het allemaal te veel.”
IN DE
Leefgroep
Agressie is niet normaal, MAAR HOORT ER WEL BIJ
Proberen te voorkomen “We hebben onze leefgroepen op maat ingericht. Kinderen met gedragsemotionele problemen zitten in kleinere groepen dan kinderen met autisme. Die laatste hebben dan weer meer structuur en duidelijkheid nodig. Kinderen die lijden onder te veel prikkels, kunnen aan een aparte tafel eten of in hun kamer muziek gaan luisteren. Maar ook de organisatie, de manier waarop we communiceren en belonen is aangepast. Voor sommigen duurt een schooldag veel te lang. Zij kunnen een stuk van de dag in de leefgroep terecht, om op adem te komen via een rustige activiteit met een opvoeder. Moeilijke momenten proberen we zo veel mogelijk te vermijden.”
Ingrijpen “In elke leefgroep is een noodknop waarmee alarm geslagen kan worden bij de collega’s. ’s Morgens en ’s avonds is een stafmedewerker of een zorgbegeleider van permanentie. Zij kunnen een kind uit de groep halen om te babbelen of om een wandeling te gaan maken. Ook ’s nachts en in de weekends is er permanentie. Als de politie opgeroepen moet
worden of er zijn weglopers, dan is extra hulp welkom, natuurlijk.”
Beveiligen “Alle medewerkers krijgen een vorming waarbij ze leren om kinderen op een veilige manier te fixeren en weg te leiden. Maar afzonderen is
Agressie kan behoorlijk hard aankomen en er mag geen schaamte zijn om dat te melden.
altijd de laatste maatregel. Dat is zeer ingrijpend. We doen het enkel als kinderen anderen of zichzelf in gevaar brengen. Het is een beveiliging, geen pedagogische maatregel of straf.”
Herstellen
W ie is?
HILDE GRYMONPREZ is stafmedewerker pedagogisch beleid in het orthopedagogisch centrum Sint-Jozef in Gent. Ze trekt er de werkgroep agressiebeheersing. ‘Zorg voor nazorg’ is in 2016 het jaarthema in Sint-Jozef.
“Meestal zijn de herstelmomenten voldoende om het incident te verwerken. Maar als je niet meer onbevooroordeeld naar de jongere kan kijken, als de boosheid nazindert of de kwetsuur blijft hangen, is er meer nodig. Daarom willen we een nazorgteam oprichten, dat vooral zal focussen op het welzijn van de medewerker. We zijn ervan overtuigd dat we op die manier een klimaat kunnen scheppen waarbij het niet erg is om te tonen dat je geraakt bent door iets.”
dichtbij februari 2016 | 17
HULPVERLENERS HOEVEN ZICH NIET
Afd
sterk te houden
Proberen te voorkomen
Nazorg
“Tijdens de opleidingen over agressie (theorie en praktijk) in Bierbeek, wordt gefocust op onze eigen houding, want dat bepaalt in belangrijke mate of een incident binnen de perken blijft of ontploft. Als er een hevig incident plaatsvindt, wordt een interventieploeg opgetrommeld met mensen uit alle andere afdelingen. Voor collega’s uit afdelingen waar bijna geen agressie voorkomt, is dat stresserend. Soms beginnen ze te lachen, uit onwennigheid. Maar dat werkt als een rode lap op een stier. Het is dus belangrijk om goed te beseffen hoe je zelf omgaat met stress.”
“Het opvangteam voorziet in opvang na schokkende gebeurtenissen. Dat zijn eenmalige gebeurtenissen die totaal onverwacht plaatsvinden en waarop je je niet kan voorbereiden. Een patiënt die je plots naar de keel grijpt, bijvoorbeeld. Er zijn geen tekenen dat de patiënt zo slecht in zijn vel zit dat hij tot zoiets in staat is en hij maakt geen aanstalten. Het gebeurt ineens en je staat er alleen voor. Van het ene moment op het andere verlies je je basisgevoel van veiligheid.”
W ie is?
TOM VAN DAMME & STEVEN DEGRAUWE zijn lid van het opvangteam in het psychiatrisch centrum Sint-Kamillus in Bierbeek. Na schokkende gebeurtenissen kunnen de medewerkers van het centrum bij het opvangteam te rade gaan. Ze voorzien tijd en ruimte om de collega’s op verhaal te laten komen.
Opvangteam “De eerste opvang gebeurt door de rechtstreekse collega’s. Wij komen pas op de tweede plaats. Een afdeling herneemt na een paar dagen haar gewone ritme, maar dat wil niet zeggen dat het verwerkingsproces al achter de rug is. Dan kunnen collega’s een beroep op ons doen, maar we nemen hen niet in therapie. We voeren maximaal drie gesprekken. Is dat nog niet voldoende, dan verwijzen we door. Ik heb dat nog maar 1 keer meegemaakt.”
Netwerk “Onze opvang gaat verder dan het incident dat de emmer deed overlopen. We gaan ook na of een collega voldoende netwerk heeft, want alleen
N
elin
g
thuis komen na een heftige dag is niet ideaal. We verwachten van onze patiënten dat ze altijd over alles praten, maar we merken hoe moeilijk het is om de eigen problemen aan te kaarten als hulpverlener. Bij oudere collega’s zien we soms nog een drempel om ons te contacteren, maar bij de meesten is dat ondertussen heel gewoon.” “We hebben opvallend minder werk dan 5 jaar geleden. De meeste collega’s herstellen vanzelf, 5 tot 10% blijft met angst zitten. Soms bellen we zelf op. Dat ze weten dat we bestaan, dat ze ergens terecht kunnen, dat ze horen dat ze normaal hebben gereageerd op een abnormale reactie, is vaak genoeg om trauma’s te vermijden. Tot een officieel opvanggesprek komt het meestal niet, maar intussen hebben ze toch hun verhaal eens kunnen doen. Ze zijn dankbaar dat we luisteren.”
We hopen dat de mythe van de hulpverlener die zich sterk moet houden ‘omdat agressie nu eenmaal bij het vak’ hoort, verdwijnt.
Hoe kan ik mijn collega opvangen?
! Herstel de veiligheid. " Geef fysieke en emotionele zorg. # Verwittig je leidinggevende en spreek af wie wat doet. $ Wees beschikbaar: luister, erken en speel in op wat je collega nodig heeft. % Maar duidelijk dat je collega normaal reageerde op een abnormale gebeurtenis. & Vraag ook weken en maanden na het incident oprecht hoe het gaat. / Kernboodschap: wie werd aangevallen, treft geen schuld! Bron: Icoba
18 | dichtbij februari 2016
OP EE
VT
VAN ALLE MARKTEN THUIS
NIEUWE ACTIE: 10RT% ING SCHOENEN TORFS
KO
Dichtbij heeft een nieuwe personeelsactie. Voortaan zal je tijdens bepaalde weekends 10% korting krijgen op de dames- en herencollectie in de winkels van Schoenen Torfs, op vertoon van je personeelskaart. Dat zal een eerste keer kunnen in het weekend van 5 en 6 maart 2016! Hou onze website én je mailbox in de gaten, want zo kom je te weten wanneer de actie geldig is!
KAZERNE DOSSIN: 2€ TING
KOR
2 EURO KORTING
Ook dit jaar kan je met je personeelskaart terecht bij Kazerne Dossin in Mechelen. Als medewerker van Broeders van Liefde krijg je er 2 euro korting op de normale toegangsprijs. Ook voor de nieuwe expo ‘Geborgen verborgen’ is die geldig. De expo zet het kind tijdens de oorlog centraal. Dankzij de werken van kunstenaar André Goezu krijg je het verhaal te zien van een jongetje dat aan de Holocaust wist te ontsnappen en ondanks alles een warme thuis vond in zijn onderduikgezin. Bij de expo hoort ook een artistiek kinderparcours voor kinderen tussen 6 en 12 jaar.
SUNPARKS EN CENTER PARCS Als medewerker van Broeders van Liefde kan je genieten van kortingen tot 35% voor een verblijf in Center Parcs en zelfs tot 40% voor een vakantie in Sunparks. Surf naar onze website, www.dichtbijmagazine.be, voor alle info en voorwaarden.
40RTI% NG KO
Paswoord = dichtbij Op www.dichtbijmagazine.be staan alle personeelsacties handig ingedeeld in verschillende categorieën. Voor sommige acties is de pagina beveiligd met een paswoord. Dat moet zo, omdat op die pagina’s een promotiecode vermeld staat voor het bestellen van online-tickets en we willen die niet te grabbel gooien op het internet. Vraagt de website naar een paswoord? Vul dan de volgende code in: dichtbij.
dichtbij februari 2016 | 19
NA DE BASISSCHOOL KOMT… DE MIDDELBARE SCHOOL!
Chhoti op de plaats waar de middelbare school moet komen.
ZUIDACTIE 2016 BOUWT VOOR OP ZUIDACTIE 2009 IN SIMALIA, INDIA Je hebt de affiches misschien al gezien of je bent ingeschreven voor 1 van de talrijke activiteiten: de nieuwe Zuidactie is gelanceerd! De opbrengst gaat opnieuw naar Simalia, net als 7 jaar geleden. “We schreven toen geschiedenis”, vertelt Benjamin Nyssen, coördinator van de Zuidactie. “In het straatarme Indische dorpje kwam toen een einde aan kinderarbeid, omdat we er met zijn allen in geslaagd zijn om er een basisschool neer te poten. Daar willen we dit jaar een vervolg aan breien met de bouw van een middelbare school.” “Tot voor 2009 werkten de meeste kinderen van Simalia in de illegale, lokale steengroeve”, vertelt Benjamin. “Kleuters, kinderen en tieners moesten er samen met hun ouders stenen kappen van zonsopgang tot zonsondergang, onder de loden zon, in het stof, blootvoets… Hun magere loon was net voldoende om eten te kopen voor die dag, meer niet. Een betaalbare school was er niet. Iedereen moest zorgen voor brood op tafel.” Met onze gezamenlijke steun aan de Zuidactie “Smile
20 | dichtbij februari 2016
Simalia” kwam daar verandering in. Estafettemarathons, carwashes, pannenkoekenslagen, fuiven en lesmarathons brachten voldoende geld op om een basisschool te bouwen. De lokale broeders en medewerkers slaagden erin om de ouders te overtuigen hun kinderen niet langer naar de steengroeve te sturen, maar naar de Saint Peter’s basisschool. “Dankzij het lage inschrijvingsgeld konden toen voor het eerst ook kinderen uit de armste gezinnen onderwijs volgen.”
TOCH DICHTBIJ “Het basisonderwijs heeft de kinderen sterker gemaakt. Ze kunnen lezen, schrijven en rekenen en daardoor beter voor zichzelf opkomen”, zegt Benjamin. “Toch volstaat dat niet om uit de vicieuze armoedecirkel te ontsnappen. Heel wat tieners komen na de lagere school opnieuw in de steengroeve terecht en blijven afhankelijk van de willekeur van hun werkgever. Om uit de generatie-armoede te ontsnappen, hebben ze een secundair diploma nodig dat deuren opent naar eerlijk betaald werk. Daarom willen we in Simalia ook van start gaan met secundair onderwijs. Dat moet de straatarme gezinnen definitief totaal nieuwe perspectieven bieden.” Om dat waar te maken, heeft de huidige school bijkomende klaslokalen nodig. Die lokalen kunnen bovenop de bestaande school worden gebouwd, als eerste verdieping. “In 2009 was de inzet van de Zuidactie de afschaffing van kinderarbeid in Simalia, in 2016 willen we een stap verder gaan en via secundair onderwijs een einde maken aan de generatie-armoede in het dorp!”
Onderwijs maakt kinderen sterker. Ze kunnen lezen, schrijven en rekenen en daardoor beter voor zichzelf opkomen Benjamin Nyssen
en. v j i r h c enis s d e i h l gesc i w i t Chho f je mee? Schrij tie: idac de Zu 2 n u e t 1 216 a Belgium S 9 628 a it 5 4 4 c imali ra ar , BE51 raagt van F Zuidactie-S m r bed n a e a e : m f g a o v n i Op n l € 40 op naam edede basis t ing p jaar scaal attes erminder Met m v age o
bijdr jaar een fi belasting e d n jouw Indie g je volgen ekening. D bedrag. r e n ontva ris van de et gestorte ctie.b h ula zuida . ium, w de tit gt 45% van l w e aB g pw a bedra acarit film o .
r e pagne van F Liefd e cam en project eders van d k j i Bek e is e e Bro idacti van d De Zu sche NGO lgi de Be
Beelde nv rug zijn an kinderarbe id eens de middelb in Simalia mo eten vo are sch orgoed ool er s achter taat. de
COLLEGA’S ZONDER GRENZEN
Oud-directeur André Ornelis trok al 5 keer als vrijwilliger naar Simalia. Hij helpt er bij het uitbouwen van het lager onderwijs. Zuidactie2009_GroteFolder:Opmaak 1
08-01-2009
17:36
Pagina 1
Dit zijn Lakhan, Mahendra, Laxmi en Sati. Zij wonen in Simalia, een arm dorp in India. Het leven is best hard voor de kinderen van Simalia. De kleine Lakhan is werkzaam in de steengroeve, Mahendra ontsnapte als huisslaaf, Laxmi is verantwoordelijk voor het huishouden van een heel gezin en de kleuter Sati gaat volgend jaar aan de slag in de groeve.
De voorbije tien jaar brachten 6 collega-leerkrachten en -opvoeders werkbezoeken aan Simalia. Ze gaven er als vrijwilliger vorming over pedagogie, didactiek en schoolmanagement en konden zo het onderwijsniveau in de Saint Peter’s School behoorlijk helpen opkrikken. André Ornelis, oud-directeur van de basisschool Sint-Medardus in Ursel, is één van hen. Hij was al 5 keer ter plaatse en volgt als vaste vrijwilliger van Fracarita Belgium de school van heel nabij op. “Ik was er in september nog”, vertelt hij. “Ik ontmoette er Chhoti, het hoofdpersonage uit onze campagne. Chhoti wil zangeres worden of politieagente, maar ze loopt tegen een muur aan. Dit schooljaar behaalt ze haar diploma lager onderwijs, maar ze kan niet verder studeren omdat er geen betaalbare en bereikbare middelbare school is. Als wij alles uit de kast halen, dan kunnen we haar helpen. Dan kan ze de eerste zijn in haar gezin die een secundair diploma haalt!” André Ornelis komt graag over zijn ervaringen in Simalia getuigen op jouw werkplek. Je kan hem bereiken op andre.ornelis@fracarita.org.
*Zorg jij er mee voor dat deze krantenkop werkelijkheid wordt in 2018?
Dit is Radju, hij is 16 en nooit naar school geweest. Hij werkt in de steengroeve van het dorp. ’s Morgens om zes uur worden met explosieven grote stukken graniet uit de wand losgebroken. Dan gaat Radju aan de slag. Als oudste van een groepje zet hij de kinderen aan het werk. Zij kappen er een hele dag lang. Kleine meisjes sturen ze er op uit om water te halen. Vooral in de zomer kan het erg heet worden in de groeve. Tot 50° Celsius. Maar dan pauzeert de groep af en toe onder een zelfgemaakte tent. Niet lang, want iedereen wordt betaald per kubieke meter steen die ze afleveren. Hoe minder ze kappen, hoe groter de honger ’s avonds.
We treffen Laxmi bij haar thuis. Zij doet het huishouden van het gezin terwijl de anderen werken. Elke dag gaat ze hout sprokkelen. Daarvoor moet Laxmi soms een heel eind lopen. Daarna maakt ze het deeg klaar voor het avondmaal. Laxmi maakt een vuurtje in een hoekje van de hut en bakt de ‘naan’. Dat zijn kleine Indiase pannenkoekjes. Als die klaar zijn, neem ze de vuile potten en gaat die in de vijver verderop afwassen. Op de terugweg haalt Laxmi water op.
Ik wil dat mijn kinderen naar school kunnen, zegt de jonge vader Suraj. Vier kinderen heeft hij: een klein zoontje en drie dochters. Hij wil dat zij een betere toekomst krijgen dan hijzelf. Als zijn zoon en dochters kunnen lezen, schrijven en rekenen komen ze wellicht vooruit in het leven. En die kans wil hij hen niet ontnemen! Daarvoor spaart hij zich graag wat eten uit de mond en stuurt hij zijn kinderen ’s morgens naar school. Maar in de namiddag moeten ze werken.
Terug thuis bereidt ze dan wat groenten. Die legt de familie ’s avonds tussen de naan. Dat is hun enige maaltijd van de dag. Meestal proberen zij enkele hapjes over te houden voor de volgende ochtend, maar da’s vaak moeilijk. De broers zijn altijd uitgehongerd na hun werk in de steengroeve.
Suraj vindt het erg jammer dat de school momenteel eindigt met het derde leerjaar. Hij weet best dat zijn kinderen een echte basisschool nodig hebben met zes leerjaren. Maar Suraj en de mensen uit het dorp zijn te arm om die zelf op te bouwen. Wat ze overdag aan geld verdienen, hebben ze nodig om ’s avonds voedsel te kopen.
2009
Chhoti wil geschiedenis schrijven. Schrijf je mee?
Steun de Zuidactie van de Broeders van Liefde en geef tieners in Simalia (India) de kans om dankzij secundair onderwijs een einde te maken aan de generatielange, extreme armoede.
2016
BELGIUM www.fracarita-belgium.org
dichtbij februari 2016 | 21
AAN HET WOORD
Aartsbisschop Jozef De Kesel
ZWIJGEN IS GEEN OPTIE ‘Ziet u broeder Jules soms nog?’, vraagt kersvers aartsbisschop Jozef De Kesel als we zijn kantoor binnenstappen. Hij schrikt even als we hem vertellen dat broeder Jules door zijn verslechterde gezondheid in ons rusthuis in Zelzate verblijft. We beloven dat we de groeten zullen doen en zien hoe hij één suikertje in zijn koffie doet om daarna met een nagenoeg onzichtbare glimlach terug te denken aan zijn studententijd bij de broeders. “Dat is al bijna 40 jaar geleden!”, vertelt hij. Een hele tijd, zelfs voor de 2000 jaar oude Kerk en dat weet ook de aartsbisschop. “De Kerk lijkt misschien star en oubollig, maar de evolutie die wij de voorbije 50 jaar hebben doorgemaakt, is gigantisch.”
Mattias Devrie ndt, Lieve n Claeys | Guy Putteman s
dichtbij: U kent de Broeders van Liefde al heel lang. Hoe zou u hen typeren? “Ik heb de broeders leren kennen toen ik studeerde. Ik was begin de 20 en woonde als student in het Belgisch college in Rome waar ik mijn priesteropleiding volgde. In hetzelfde gebouw woonden de Broeders van Liefde. (ze wonen er nog altijd, nvdr.) Maar we spreken nu over meer dan 40 jaar geleden! (lacht) Ik heb hen altijd gekend als mensen die vanuit hun roeping een professionele inzet leveren in de maatschappij. Ze hebben een heel eigen identiteit. Dat is voor mij het mooiste bewijs dat het evangelie een voelbaar effect heeft.”
Mitterand dichtbij: Op welk vlak maakt een katholieke voorziening of school in onze samenleving het verschil met niet-katholieke voorzieningen of scholen? “In een katholieke context zullen er uitdrukkelijker tekenen zijn van het geloof. De adventstijd of Kerstmis gaan er niet ongemerkt voorbij, al kan daar in overheidsvoorzieningen of scholen natuurlijk ook aandacht aan gegeven worden. Maar laat mij de vraag terugstellen: waarom zou ik willen dat katholieke ziekenhuizen of scholen anders zijn? Mij hoor je niet zeggen dat wij betere zorg geven dan andere ziekenhuizen. Dat zou al te pretentieus zijn. Ik geloof dat de eerbied voor het leven groter is in een katholieke omgeving dan in een niet-katholieke. Maar er zijn mensen die niet gelovig zijn die ons standpunt over abortus of euthanasie delen. Ik wil dus niet pretenderen dat het katholicisme unieke standpunten heeft.”
dichtbij: U haalt euthanasie en abortus aan. Al in uw eerste weken als aartsbisschop was er een
Ik heb een hekel aan neutraliteit, maar ik wil ook geen Kerk die zich opstelt zoals vroeger. Ik verlang dat we onze stem mogen laten horen. Niets meer, maar ook niets minder. relletje over enkele uitspraken van u over euthanasie. Hoe komt het dat de Kerk zich altijd wil profileren op die lastige thema’s? “Wij profileren ons niet op die thema’s. Het zijn de vaak weinig gespecialiseerde journalisten die ons blijven bevragen over die onderwerpen. Dat is frustrerend. Ik zeg niet dat het geen belangrijke thema’s zijn, maar het toont dat de kennis van journalisten over religie vaak heel beperkt is. De culturele onwetendheid wordt elke dag groter. Mitterrand zei ooit: ‘We moeten dringend de leerlingen op school bijscholen over hun kennis van het geloof anders zullen zij niet meer in staat zijn om musea te bezoeken.’ Ik ben het met hem eens. Als het zo verder gaat, staan wij binnenkort onbegrijpend voor een kerkgebouw zoals wij nu in Japan staan te kijken naar een tempel en niet begrijpen waarvoor die bedoeld is.”
dichtbij: Maar u snapt wel dat u in uw positie misschien op uw hoede moet zijn… “Ik moet inderdaad op mijn hoede zijn dat mijn uitspraken juist geïnterpreteerd worden, maar ik zal zeggen wat ik moet zeggen. Zwijgen is geen optie.”
Keuken dichtbij: Wat is de belangrijkste boodschap die u wil brengen als aartsbisschop? “Vroeger was onze plaats in de maatschappij verzekerd. De Kerk deelde de lakens uit en de hele samenleving
was gedragen door de religie. Vandaag zijn wij van die dominante stoel verdreven, maar de uitweg die men ons biedt om het geloof enkel in de privé-sfeer te belijden is voor ons niet aanvaardbaar. We moeten dus op zoek naar een nieuwe plek. Dat is een grote uitdaging. Sommige politieke partijen, opiniemakers of media willen dat de godsdienst zich terugtrekt uit het maatschappelijk leven en uit het publieke debat. Ze herleiden geloof tot een soort hobby. ‘Doe wat je wil, maar val er niemand mee lastig. Wees gelovig in de kerk, in je woonkamer of in de keuken, maar verberg je overtuiging alsjeblief van zodra je buiten komt.’ Zo zie ik dat niet. Godsdiensten zijn nooit een puur persoonlijk zaak. Ze hebben altijd een sociale dimensie. Gelovigen vormen groep, willen getuigen en proberen zich in te zetten voor anderen. Een religieuze overtuiging gaat heel diep en bepaalt wie je bent en hoe je je engageert in de samenleving. Het is daarom geen mening zoals een andere. Je wisselt niet van religie zoals je van kleren verandert. Kijk hoe Jezidi in Irak gedwongen worden om zich tot de islam te bekeren. Dat gaat eenvoudigweg niet. Als supporter van Club Brugge kan je, om je leven te redden, gewoon zeggen dat je officieel voor Cercle Brugge supportert, maar een geloofsovertuiging is een existentiële overtuiging met grote impact op je levensvisie en engagement in de samenleving. Mensen dwingen om zich te bekeren, is absurd.”
dichtbij februari 2016 | 23
dichtbij: De Kerk moet op zoek naar een nieuwe plaats in de samenleving. Hoe moeten we ons die plek voorstellen? “Ik heb een hekel aan neutraliteit, maar ik wil ook geen Kerk die zich opstelt zoals vroeger. Ik verlang dat we onze stem mogen laten horen. Niets meer, maar ook niets minder. En anders dan vroeger wil ik dat mensen onze stem respecteren, net zoals wij hun stem respecteren. Wij hebben het recht en de plicht om onze visie te verkondigen. Ach, het is een vreemde spanning. Wij moeten zwijgen en ons terugtrekken in onze huiskamers, maar als er duizenden vluchtelingen ons land binnenkomen, kijkt men in onze richting. En terecht! Als gelovigen kunnen we daar niet blind voor blijven. De vluchtelingencrisis is geen maatschappelijk probleem dat alleen de overheid moet oplossen, het is iets waar we als gelovigen zelf toe aangesproken worden. Wij zullen altijd getroffen worden door de kwetsbaarheid van mensen. De Broeders van Liefde zijn daar een prachtig bewijs van.”
een cultuur die niet-godsdienstig is? Het christendom staat al veel verder in haar antwoord op die vraag dan de islam, die nu pas echt haar confrontatie met de moderne cultuur heeft ingezet. De huidige spanningen tonen dat zoiets niet eenvoudig is. Het vraagt tijd.”
dichtbij: De rol van de godsdienst is dus nog niet uitgespeeld… “Zeer zeker niet. Er is geen enkel teken in de wereld dat daarop wijst, integendeel. In de moderne samenleving wordt de rol van de godsdienst sterk onderschat. De mens is een religieus wezen. Er komt nooit een periode zonder godsdienst. Het debat rond de islam toont aan dat godsdienst een fenomeen is dat ernstig te nemen valt.”
dichtbij: Het geloof zal misschien niet verdwijnen, maar het instituut Kerk in zijn huidige vorm zal dat misschien wel… “Daar zit absoluut een spanningsveld, maar het is nonsens om te zeggen dat het christendom zal blijven bestaan, maar dat het kerkinstituut zal verdwijnen. Een godsdienst
dichtbij: De Kerk is altijd zichzelf gebleven en heeft daardoor veel ‘modetrends’ overwonnen. Denkt u dat dat opnieuw zal lukken in deze complexe tijden? “Wij zijn inderdaad altijd onszelf gebleven, maar we hebben ook heel veel maatschappelijke tendensen geïntegreerd in ons geloof. De Kerk zag er in de Oudheid helemaal anders uit dan in de 19de eeuw en die Kerk was op haar beurt weer helemaal verschillend van de huidige Kerk. Het lijkt soms alsof het christendom star en oubollig is, maar de evolutie die wij de laatste eeuw hebben doorgemaakt, is gigantisch. Jonge mensen zouden hun ogen niet geloven. Je kan het christendom niet verwijten dat zij niet aangepast is. Godsdienstvrijheid was 100 jaar geleden iets voor ketters. Stel je voor! De islam heeft op dat vlak nog een grote achterstand. Wat is de rol van een godsdienst in
24 | dichtbij februari 2016
Wat is?
JOZEF DE KESEL (°1947, Maldegem) is sinds 12 december 2015 aartsbisschop van België. Hij was de zesde in rij van elf kinderen. Hij lust graag gebakken paling en Beethoven en Brahms kunnen hem muzikaal erg bekoren.
zonder Kerk kan volgens mij niet. Religie is altijd een groepsgebeuren en daarvoor is een organisatievorm nodig.”
Sekte dichtbij: Hoe ziet u de Kerk binnen 50 jaar? “Wat de toekomst van het christendom wordt binnen 50 jaar, weet ik niet. Ik hoop dat er een vitale Kerk is waar mensen kunnen thuiskomen, maar er zijn veel open vragen: Gaat de islam in de plaats komen van het christendom? Zal er een nieuw geloof de kop op steken? In die zin begrijp ik de politiek verantwoordelijken van België niet als ze religie proberen te verbannen naar de privé-sfeer. Daardoor onstaat er een religieus vacuüm dat opgevuld kan worden door andere groeperingen, denk maar aan sektes of fundamentalisme. Ik vraag voor de Kerk geen privileges, maar wel respect voor wie we zijn en de mogelijkheid om actief te zijn in de samenleving.”
dichtbij: Jonge mensen voelen zich vaak niet thuis in de liturgie. Welke plaatsen ziet u voor hen om over hun geloof te spreken? “Er is een generatie mensen die nog moet afrekenen met de zonden uit het kerkelijk verleden, denk maar aan het seksueel misbruik. De machtige Kerk van het verleden heeft die macht soms misbruikt en mensen gekwetst. Daardoor heeft ze een slecht imago, maar ik ben ervan overtuigd dat we daar vanaf zullen raken. We moeten dat slechte imago gewoon geduldig dragen. De tijd zal helen. En ondertussen zullen er nieuwe vormen, plaatsen en structuren groeien van onderuit. Het is aan ons om die initiatieven te stimuleren.”
dichtbij: U bent vanaf nu in ieder geval goed geplaatst om initiatief te nemen. Welk soort leider bent u? “Men zegt van mij dat ik aftast en niet besluitvaardig ben. Het kan inderdaad zijn dat ik niet onmiddellijk beslis. Ik wil goed geïnformeerd
Het is nonsens om te zeggen dat het christendom zal blijven bestaan, maar dat het kerkinstituut zal verdwijnen
en geadviseerd zijn. Het is beter voorzichtig te zijn en weloverwogen beslissingen te nemen dan stoere besluiten te nemen. Ik weet niet of ik een echt leiderstype of een echte bestuurder ben. Over mezelf durf ik dat niet te zeggen.”
dichtbij: De pers richt zijn schijnwerpers wel op de leider. Hoe gaat u daarmee om? “In een interview in het Belang van Limburg heb ik aan den lijve ondervonden hoe snel alles kan gaan. Ik deed er enkele uitspraken over abortus en euthanasie volledig in de marge van het interview, maar die uitspraken kreeg ik natuurlijk de volgende dag om 8 uur al terug op mijn bord. Ik had gezegd dat een dokter
euthanasie kan weigeren en een voorziening ook. Juridisch had ik gelijk. Als een journalist mij zoiets vraagt, kan ik toch moeilijk het omgekeerde zeggen? Maar goed, ik heb meteen gevoeld dat bisschop van Brugge zijn één zaak is en aartsbisschop een andere. Ik voel dat ik het gezicht ben van de Belgische Kerk, maar ik hoop dat ik dat niet blijf. Er zijn nog andere bisschoppen en mensen die de visie bepalen.”
een diepmentale beperking, dan kan ik mij niet voorstellen dat zoiets gewoon een job is waarmee ze hun brood verdienen. Zo’n zorg raakt je in je diepste levensovertuiging, of je nu gelovig bent of niet. Veel mensen ervaren een spirituele leegte, kampen met burn-out of depressie. Het geloof is op zo’n moment een kostbare parel. Wees trots en doe er iets mee!”
dichtbij: Welke boodschap heeft u voor de medewerkers van de Broeders van Liefde. “Blijf gemotiveerd je werk voortzetten en put kracht uit het leven. Als ik zie hoe medewerkers omgaan met dementerenden of met mensen met
Benieuwd naar de videoboodschap die aartsbisschop Jozef De Kesel insprak voor Dichtbij? Surf dan even naar www.dichtbijmagazine.be
dichtbij februari 2016 | 25
gevo�en
De meest begripvolle baas
Sabine De Man
“Ik ben ervan overtuigd dat medewerkers die zich begrepen voelen door hun leidinggevende veel meer durven geloven in hun eigen kunnen en mogelijkheden. Daardoor krijgen ze de kans om te groeien in hun functie. Begrip en respect zorgen voor een open communicatie en fijne sfeer binnen het team!”
gezocht
Het voltallige team van De Kamper, een tehuis voor nietwerkenden in Leopoldsburg, kroop in de pen om hun diensthoofd te nomineren. Ze dragen Sabine duidelijk op handen en prijzen haar gave om alle neuzen in dezelfde richting te zetten zonder iemand te kwetsen. Ze wordt omschreven als een moederfiguur, die de collega’s verder helpt met hun grote en kleine zorgen. Ze oordeelt niet, maar luistert en zoekt naar oplossingen.
Dichtbij zoekt:
De handigste Harry Nomineer je collega(’s) bij annelies.naert@fracarita.org
26 | dichtbij februari 2016
Beloning verzekerd!
WEDSTRIJD
KAZERNE DOSSIN ‘Geborgen Verborgen’ heet de nieuwe tentoonstelling in Kazerne Dossin in Mechelen. De expo toont werk van André Gouzu, een Parijs kunstenaar met Antwerpse roots (zie ook p. 25) en er is ook een artistiek kinderparcours voor kinderen tussen 6 en 12 jaar. Dichtbij heeft 10 familietickets te geef, telkens goed voor 2 volwassenen en 2 kinderen.
V.U. : CHRISTOPHE BUSCH, GOSWIN DE STASSARTSTRA AT 153, 2800 MECHELEN / ONT WERP : K ARAK TERS, GENT
GEBORGEN VERBORGEN
ANDRÉ GOEZU
05.02 > 04.09.2016
1943. De vierjarige André Goezu slaat met zijn familie op de vlucht. Ondergedoken, onthecht, bang, maar wel in goede handen. Een familie verscheurd door de oorlog.
Kazerne Dossin
www.kazernedossin.eu
WIJNPAKKET Meer een wijnliefhebber? We hebben ook vier pakketten uitgelezen wijnen in de aanbieding. Rood of wit, droog of fruitig, Frans of Spaans: voor elke smaak iets!
LAPTOPTAS In onze prijzenkast ligt ook een laptoptas van Dell te wachten op een nieuwe eigenaar. De tas is 35 cm breed en 30 cm hoog.
Speel mee!
Stuur het antwoord op de volgende drie vragen naar annelies.naert@fracarita.org én vermeld je voorkeurprijs + werkplek + nummer van je personeelskaart. Deelnemen kan ook via het wedstrijdformulier op www.dichtbijmagazine.be
q Hoe heet O.C. Engelbewaarder voortaan? w In welke regio bieden Lien, Karen en Christel Zorg24 aan? e Wat is de functie van Peter Dejonghe in O.C. Br. Ebergiste?
!
Veel succes
Niet gewonnen? Als medewerker van Broeders van Liefde kan je genieten van tal van personeelsacties. Meer info op p.19 of op onze website www.dichtbijmagazine.be.
“
IN BEELD
Wij zijn het eerste gezicht voor de patiënten.
”
WEG-WIJZERS
De dames vertellen meer over hun werk op onze website!
De dames van de opnamedesk, worden ze in het psychiatrisch centrum Sint-Amedeus in Mortsel genoemd: Monique, Amal, Amber en Leen (vlnr.). “We spreken de patiënten persoonlijk aan en wijzen hen de weg naar hun afdeling”, vertellen ze. “Een opnamegesprek duurt ongeveer een half uur. Intussen proberen we zo veel mogelijk administratieve gegevens te verzamelen, wijzen we de patiënten op hun rechten en op ons huishoudelijk reglement en geven we uitleg bij de kamerkeuze en de financiële gevolgen. Het is een uitdaging om die materie telkens op maat en op het tempo van de patiënt uit te leggen. Maar we doen dat met veel respect, geduld en een warm hart.” Karo ly Ef fe nbe rge r