dichtbij PersoneelsMAGAZINE Broeders van Liefde
Verschijnt 5 keer per jaar feb - apr - jun - okt - dec 4de jaargang
De andere kant van Merckx
R BROEDE
EF LI
actie
DE
APRIL 2013 | NR. 17
AN SV
embare met uitne
e fietsbijlag
Gezegend op weg dankzij Jacques
Fietsambassadeur Luc De Brabandere
«Gezonde collega’s zijn productiever» Ontdek de unieke fietsroutes ‘Broeders van Liefde’ en win een fietsendrager!
Inhoud
24
r e v e o r p r o o v De 17 Dossier
3 Edito 4
Kort - telex
6 Vaste stek
Yves Roman: Straf broerke
8
In memoriam
Chris Schepershtbij proefde dezer.Dic al voo
joegen een “De 2 overlijdensziekenhuis. schok door ons werd er nog De lange winter ” somberder door… 9
Anders bekeken
Jacques Van Daele: Gewijde wielen
Chris werkt op de personeelsadministratie van U.P.C. Sint-Kamillus in Bierbeek. Als antenne is hij lokaal aanspreekpunt voor Dichtbij.
10 Gespot
Room Service
12 De pionier
Luc D’Halleweyn
de nagel “De pionier slaat nten blijven op de kop: patië s mensen. in de eerste plaatwe moeten Mensen met wie aan wie vooruitblikken en moeten we een toekomst .” proberen te bieden 2 > dichtbij April 2013
17
13 Uitneembare fietsbijlage
Fiets eens langs de Broeders van Liefde
Sloop die muren
alt de “Saint-Lambert da eel en heuvel af, person naar het bewoners verhuizen prachtig dorpscentrum. Een aatschapvoorbeeld van vermtherapie.” pelijking, de beste 21 Dubbelgangers 24.04.1987
22 Toch dichtbij Terminus van Tabaco werd opstapplaats
24
Aan het woord
Marleen Merckx: “Een bekende kop kan wonderen doen”
28
In beeld
Een klein prijsje
Work-coördinator o T e ik B en r se fiet “Als gepassioneerdhuis, zal ik de fietsroutes zeker nden binnen ons ziekeneer fietsers, hoe beter! Met vrie ns uittesten. Hoe mook het U.P.C. Sint-Kamillus al ee heb ik trouwens n mountainbikeronde.” opgenomen in ee
Edito
Colofon
> Carl Geenen (45) is leraar Nederlands en Engels in de Middenschool Sint-Michiel in Leopoldsburg. Hij is gepassioneerd door tennis, eet het liefst gegratineerde mosseltjes met frietjes en zijn levensmotto luidt ‘Dance ‘till you drop, never ever stop! (Het leven is een feest, omarm het!)’.
Raar maar waar. Op bezoek bij elkaar. Elkaar en elkaars werk beter leren kennen en appreciëren, dat was het opzet van onze pedagogische studiedag in de Sint-Michielscholen in Leopoldsburg. Collega’s uit de kleuterschool kwamen op bezoek in het middelbaar en basisonderwijs en omgekeerd. Onder de slogan ‘Trek je mee?’ willen we zo op één lijn komen. We trekken aan één touw. In de kleuterklas van juf Anne en juf Ine maak ik kennis met de klaspop, die op weekend gaat bij de kindjes. Door de verschillende hoeken waar de kleinsten kunnen knippen, met de blokken spelen, verven of ‘moet’werkjes maken, lijkt de kleuterklas voor mij één grote kermis. In mijn tijd moesten we braaf op onze stoel zitten en mochten we één keer per week op de mat spelen. Knippen en plakken gebeurde klassikaal. De kinderen van nu komen wellicht heel graag naar school, denk ik onwillekeurig. Een meester van het eerste leerjaar is kritischer: “Nu is het onze beurt om ze te leren op hun stoel te blijven zitten.” Ik ondervind aan den lijve hoe de collega’s te werk gaan en wat de achterliggende gedachte is. Zo begrijp ik beter welk doel ze voor ogen hebben en hoe ikzelf daar kan op inspelen. We vormen immers onderdeel van dezelfde ketting, de ketting die ervoor zorgt dat die speelse kleuter een zelfstandige, kritische jongeman of jonge vrouw wordt. We gaan in interactie om die ketting zo gesmeerd mogelijk te laten verlopen. Trek je ook mee?
Cover: Luc De Brabandere, P.K. Br. Alexianen, Tienen Foto: Bart Moens Alle medewerkers van de Broeders van Liefde in België ontvangen ‘Dichtbij’ (Vlaanderen) of ‘Approches’ (Wallonië). De Broeders van Liefde zijn een congregatie en organisatie die de begeleiding en de verzorging opneemt voor kinderen, jongeren en volwassenen, in de sectoren onderwijs, verzorgingsinstellingen (geestelijke gezondheidszorg en ouderenzorg), sociale economie, welzijn (orthopedagogische zorg en kinderdagverblijven) en buitengewoon onderwijs.
Redactieraad Lieven Claeys, Katrien Debreuck, Jan Decoene, Mattias Devriendt, Filip D’Hooghe, Karen Godfrin, Luc de Kezel, Br. Luc Lemmens, Raf Missorten, Jacques Van Daele, Annelies Naert (redactie-secretariaat), Edwin Vercruysse, Hugo Vermeren en Wim Wullaert.
Hoofdredacteur en verantwoordelijke uitgever Raf De Rycke - Stropstraat 119 - 9000 Gent. Dichtbij is een uitgave van de v.z.w. Provincialaat der Broeders van Liefde.
Abonnement Dichtbij verschijnt 5 keer per jaar en is gratis voor alle medewerkers van de Broeders van Liefde. Wilt u een abonnement? Neem dan contact op met het redactiesecretariaat. Oplage: 12.050 ex.
Redactiesecretariaat Wie wil meewerken aan Dichtbij neemt het best contact op met het redactiesecretariaat. Annelies Naert, Stropstraat 119, B-9000 Gent T 09 241 19 98, annelies.naert@fracarita.org
Vormgeving Kliek Creatieve Communicatie
Druk ProfPress > Heb je zelf een gedachte die je via dit editoriaal wil delen met je collega’s? Neem dan zeker contact op met de redactie: annelies.naert@fracarita.org
www.dichtbijmagazine.be dichtbij April 2013 > 3
Kort
Welgevormde Wijze Website Redactie en fotografie > Dienst Communicatie
> Luc probeert in P.K. Broeders Alexianen in Tienen zoveel mogelijk collega’s te overtuigen de wagen aan de kant te laten.
48
Zoveel kilometer legt psychiatrisch verpleegkundige Luc De Brabandere elke dag met de fiets af van en naar zijn werk in P.K. Broeders Alexianen in Tienen. Tijdens de ‘Fiets naar Kyoto-actie’ van dit jaar was hij goed voor meer dan 3.200 kilometer! “Het geeft me energie”, zegt hij. Luc is zowat de fietsambassadeur van het P.K. Br. Alexianen geworden. Hij probeert zoveel mogelijk collega’s te overtuigen de wagen aan de kant te laten. De volledige fotoshoot vind je op de dichtbijmagazine facebookpagina. “Gezonde collega’s zijn immers productiever.”
> De website is weer bij de tijd en aangepast aan de huisstijl.
De website van de organisatie Broeders van Liefde heeft een nieuwe look. De vormgeving bestond al enkele jaren en de snelle ontwikkelingen in IT en grafisch design noopten tot vernieuwing. De site werd bovendien aangepast aan de huisstijl, met de typische groene en bruine kleuren en een fris lettertype. De website bestaat uit twee grote delen, congregatie en organisatie, die over elkaar glijden als je erop klikt. Alle instellingen, voorzieningen, scholen en andere initiatieven hebben er een plaatsje, net als Dichtbij. > Ga op zoek naar jouw voorziening of school op www.fracarita.org
Telex Arme Gilda
Voor één dag konden we actrice Gilda De Bal tot onze collega’s rekenen. Voor het één-programma Volt draaide ze een dag mee als vrijwilligster in Huize Triest-Gemeenschapshuis Tabor. Ze was naar eigen zeggen vooral geschrokken van het feit dat armoede zeer snel kan toeslaan, bij ieder van ons. > Herbekijk het fragment op www.dichtbijmagazine.be of op onze facebookpagina.
Werk voor Limburg!
Opleidings- en tewerkstellingsinitiatief De Winning uit Lummen zet zijn schouders onder een economisch herstelplan voor Limburg. Door in te zetten op natuur- en landschapsbeheer
4 > dichtbij April 2013
zouden nieuwe vormen van economie aangeboord kunnen worden. “Dat kan uiteindelijk wellicht 1.000 nieuwe jobs opleveren”, vertelde Filip Vanlommel op TV Limburg.
VIP in zorg
Zorgnet Vlaanderen blaast 75 kaarsjes uit. Om dit feestjaar extra luister bij te zetten, gaat de koepelorganisatie op zoek naar 75 zorg-VIPs. Is je voorziening of instelling lid van Zorgnet Vlaanderen en heb je een gedreven, creatieve, inspirerende collega met een hart voor zorg? Nomineer hem of haar dan op de website www.zorgnetvlaanderen75.be.
Special Olympics
Van 8 tem 11 mei vindt in Gent de 32ste editie van de nationale Special Olympics
plaats. Onder meer in O.C. Broeder Ebergiste in Vurste zijn ze zich volop aan het voorbereiden. “Er wordt een serieus engagement gevraagd van de deelnemers”, vertelt wooncoördinator Danny Vander Beken. “Al deze bewoners worden begeleid door eigen begeleiders, een schare van vrijwilligers en ouders. Een feest waar iedereen reikhalzend naar uitkijkt.”
Jaarbrochure
De jaarbrochure legt dit keer de focus op het coachende aspect van en in de organisatie Broeders van Liefde. Verschillende invalshoeken uit alle sectoren komen aan bod. Wil je een exemplaar? Stuur dan een mailtje naar mattias.devriendt@fracarita.org.
> Dromen in een doosje: een retablo uit Lede.
> Koen Oosterlinck wordt gedelegeerd bestuurder van de organisatie Broeders van Liefde.
Koen Oosterlinck wordt gedelegeerd bestuurder Redactie > Dienst Communicatie Fotografie > Filip Erkens, Mattias Devriendt
Op 1 mei neemt Koen Oosterlinck de functie van gedelegeerd bestuurder over van Raf De Rycke, die wel nog voorzitter blijft van de vzw Provincialaat der Broeders van Liefde. Koen is sectorverantwoordelijke verzorgingsinstellingen. Koen zal als sectorverantwoordelijke verzorgingsinstellingen opgevolgd worden door Stefan Van Sevecotte.
Lieven maakt dromen ‘echt’ Redactie > Annelies Naert Fotografie > Fracarita Belgium
In P.C. Zoete Nood Gods in Lede vond ergotherapeut Lieven Van Lierde een originele manier om de Zuidactie in de kijker te zetten. Hij liet zich inspireren door de typische retablo’s van Ayacucho in Peru, een kunstvorm waarmee toekomstdromen en –wensen vormgegeven worden. “Ik ben in overleg met onze patiënten gaan kijken hoe we zelf retablo’s konden maken. Allerlei technieken werden gebruikt om dozen te versieren, naar het voorbeeld van echte retablo’s. De dozen invullen met toekomstdromen en –wensen verliep aanvankelijk niet zo vlot. Veel mensen willen niet te koop lopen met problemen en hebben het moeilijk om concrete toekomstplannen te maken. Er werd daarom gekozen voor een andere aanpak. In plaats van er dromen in te verwerken, kozen patiënten ervoor om de binnen- en buitenkant van de dozen met elkaar te matchen. De resultaten waren zeer mooi en zonder het zelf te beseffen, verwerkten verschillende patiënten tóch toekomstplannen in hun doos.” > De Zuidactie 2013 steunt Casa Cosma, een centrum voor geestelijke gezondheidszorg in Ayacucho, Peru.
Commandeur in de Leopoldsorde Redactie en fotografie > Dienst Communicatie
> Stefan Van Sevecotte volgt Koen Oosterlinck op als sectorverantwoor delijke verzorgingsinstellingen.
Br. René Stockman, de Generale Overste van de Broeders van Liefde, is Commandeur in de Leopoldsorde. Dat is de belangrijkste en hoogste Belgische hulde. Br. René Stockman kreeg die onderscheiding voor zijn persoonlijke verdiensten en de verdiensten van de congregatie Broeders van Liefde. Hij kreeg de medaille opgespeld in de Ambassade van België bij de Heilige Stoel in Rome.
> Br. René Stockman kreeg de onderscheiding Commandeur in de Leopoldsorde.
dichtbij April 2013 > 5
Vaste stek
“Ik in Dichtbij?”, zegt Yves Roman ons als we hem opbellen. Hij werkt als buschauffeur en manusje-van-alles in de SintAugustinusschool in Brakel. “Ik wil dat wel doen, maar zoveel speciaals heb ik niet te vertellen hoor”, voegt hij eraan toe. Niets is echter zo interessant als iemand die denkt dat hij niets te vertellen heeft. Voor ons zat dan ook een spraakwaterval die elke dag 101 dingen doet. RedactiE en Fotografie > Mattias Devriendt
W
Yves Roman
Straf broerke > Yves is het manusje-van-alles in Sint-Augustinus. “Alles wat onverwachts gebeurt, komt vaak bij mij terecht.”
6 > dichtbij April 2013
e vinden Yves achter het kopieerapparaat. “De laatste tijd doe ik wel vaker kopieeropdrachten. Bij een school horen tegenwoordig heel wat paperassen”, vertelt hij. We wandelen over de speelplaats naar de keuken. Yves strooit met goedemorgens, zwaait naar de kinderen en laat zich dan rustig zakken op een stoel, met een glas water. “In de winter van 2002 ben ik hier begonnen. Ervoor werkte ik als schrijnwerker in verschillende bedrijven, maar door een werkongeval kon ik een tijdje niet meer voltijds aan de slag. Ik ging op zoek naar een nieuwe job en voilà, zo kwam ik hier terecht. Sinds 2008 werk ik weer voltijds.” Dagen van 11 uur zijn voor Yves eerder regel dan uitzondering. Hij is én buschauffeur én klusjesman. “Ik weet wanneer ik ’s morgens toekom, maar ik weet nooit exact hoe mijn dag er zal uit zien”, lacht hij. “Om 6u30 kom ik als eerste toe, steek de lichten aan, doe de deuren open en dan vertrek ik met mijn bus. Ik rijd ongeveer 100 km en haal 45 kinderen op. Rond kwart voor 9 eindigt mijn ronde en ’s avonds herhaalt dat alles zich nog eens in omgekeerde richting. Rond half 6 ben ik thuis.”
Paperassen Tussen zijn twee rondes door wordt Yves van alle kanten ingeschakeld om dingen te doen in de school. “Een kind dat valt, een personeelslid dat vervangen moet worden, enz. Alles wat onverwachts gebeurt, komt
vaak in mijn handen terecht. Daardoor ontstaat een job met veel afwisseling. Veel extra geld voor opknapwerken is er niet. Ik moet dus creatief te werk gaan in alles wat ik doe. Ik controleer wekelijks de speeltoestellen, ik moet deuren herstellen, kasten maken, stapelrekken in elkaar steken, noodverlichting testen, mazoutketel nakijken, het gras afrijden, de elektriciteit aanleggen voor de computerklasnetwerken, digitale borden installeren en… veel paperassen daarover invullen.
»Goed samenwerken is cruciaal voor een school.» Ik kan niet met de computer werken. Als ik ooit alle gegevens zal moeten ingeven in de computer, dan zal dat een probleem zijn. (lacht) Veiligheid is belangrijk en daarin verschilt een school vandaag niet meer veel met een bedrijf.”
Chauffagekot Yves zit overdag niet eenzaam in zijn werkplaats. “Ik heb eigenlijk niet echt een werkplaats. Er is een ‘chauffagekot’ waar ik wat plaats heb, maar meestal werk ik gewoon buiten of pas ik me aan aan de ruimte die op dat moment voor handen is.” De chauffeursstoel van de schoolbus is wel zijn dagelijkse vaste stek. “2 uur in het verkeer rondrijden met 40 kinderen op je achterbank is niet altijd vanzelfsprekend. De achterbanken moeten dus
WIE is
Yves Roman?
wel luisteren naar hun chauffeur. Over het algemeen heb ik meer contact met de kleine kinderen dan met de oudere. Die kleintjes spelen, doen onnozel en lachen. Ik zing samen met hen of plaag hen wat. Dat contact geeft mij veel voldoening. Met sommige oudere leerlingen kan je dan weer een gesprek aangaan, maar je moet oppassen wat je zegt, natuurlijk. De bedoeling is dat de ouders tot aan de bus komen om de kinderen af te zetten, maar er is ook een begeleider mee om de kleintjes op en af te zetten. We vormen een goed team en dat is belangrijk. Goed samenwerken is cruciaal voor een school.”
Recept Yves is in Sint-Augustinus niet alleen medewerker, hij is er ook ouder. Zijn zoon volgt er les en hij is lid van het oudercomité. “Een paar jaar geleden zijn we begonnen met het herlanceren van ons biertje: het ‘Straf Broerke’. Dat biertje werd lange tijd niet meer
Win “Straffe Broerkes”! Yves Roman en de andere leerkrachten van Sint-Augustinus in Brakel verkopen hun eigen gebrouwen biertje “Het Straf Broerke”. Dichtbij geeft 2 pakketjes van dit bier weg! Stuur daarvoor een mailtje naar mattias.devriendt@fracarita.org en wie weet ben jij de winnaar! Niet gewonnen, dan kan je dit originele biertje natuurlijk ook bestellen en afhalen in de school via 055/42.88.40.
> Yves Roman (44) werkt als manusje-van-alles en buschauffeur in Sint-Augustinus in Brakel. > Yves heeft thuis een hangar waar hij allerlei grote en kleine klusjes opknapt. Of het nu smeedwerk, houtwerk of exclusieve meubels zijn: hij is overal in thuis. De laatste tijd legt hij zich ook toe op zandstralen. > Yves heeft 1 dochter die in het Viso Cor Mariae in Brakel zit en 1 zoon op Sint-Augustinus. Beide zijn scholen van de Broeders van Liefde. geproduceerd, maar een drietal jaar geleden hebben we het nieuw leven ingeblazen. We grepen terug naar het bestaande recept dat eigendom is van de school en organiseerden een wedstrijd waarbij de leerlingen een nieuw etiket konden ontwerpen. De opbrengst gaat volledig naar de werking van de school. Via de verkoop van het biertje proberen we de school ook positief uit te bouwen!”
»Het contact met de kinderen geeft mij veel voldoening.» Als we vragen waar Yves nog van droomt, dan blijft hij heel realistisch. “Toen ik hier begon, heb ik veel herstellingen uitgevoerd. Deuren die kapot waren, klinken, vensterbanken, enz. Nu kunnen we stilaan beginnen met het verfraaien. Jongere leerkrachten willen een frissere kleur in hun klas. Ik droom er wel van om meer beplanting te installeren rond de school en om de school aan de buitenkant te verfraaien. We zijn een frisse school en dat mag gezien worden.” n Volgende keer zoeken we een collega uit de sector sociale economie op! dichtbij April 2013 > 7
In memoriam » Waar liefde is, bestaat geen voorbij, in alle eeuwigheid ben jij » Barbara Depaepe (1979-2013) Barbara trad in dienst op 2 mei 2011 in het O.C. Sint-Idesbald in Roeselare. Ze versterkte het keukenteam als kok-diëtiste. In die veel te korte tijd dat we haar hebben gekend, bracht zij een nieuwe wind mee. Met haar enthousiasme en gedrevenheid zorgde zij binnen het team voor een positieve boost. Ze streefde steevast naar het beste product, naar culinaire kwaliteit. Haar omgang met
collega’s en jongeren uit de verschillende leefgroepen was een sterk punt. De liefde, passie en gedrevenheid van Barbara zullen in ons geheugen blijven bestaan. Barbara kwam om het leven in het verkeer, toen ze op 7 februari met haar fiets op weg was naar het werk.
Marlène Devroye (1958-2013) In U.P.C Sint-Kamillus in Bierbeek moesten de collega’s afscheid nemen van Marlène Devroye, verpleegster op Salvenbos. “De wereld stond plots even stil toen we het trieste nieuws vernamen. We zijn er helemaal ondersteboven van. We kunnen het nauwelijks geloven. Het afscheid valt ons – personeelsleden en bewoners – erg zwaar. We hadden nog zoveel met jou willen delen op de werkvloer. We hadden je nog zoveel willen vertellen en met je willen bespreken. Je vertelde over jouw jaren dienst, over thuis koken, … je glunderde als je het had over diegenen die je na aan het hart lagen zoals je kleinkinderen, jouw oogappeltjes. We herinneren je als een vriendelijke collega die moederlijke warmte en
betrokkenheid uitstraalde. Je benaderde mensen altijd respectvol.” “Marlène kende het PVT-huis, haar geschiedenis en haar mensen als geen ander. We willen dat goede van haar blijven vasthouden. We hopen dat haar dierbaren kracht en sterkte mogen putten uit de warme herinneringen en troost mogen vinden bij lieve mensen om hen heen. Haar stoel blijft leeg, maar ze blijft voor altijd achter in onze harten. We zullen niet vergeten hoe we al die mooie dagen met elkaar deelden. We zijn haar er zo dankbaar om. We dragen Marlène liefdevol mee.” Marlène overleed op 1 februari.
Valérie Pirard (1977-2013) Op 14 januari overleed Valérie Pirard, bewegingstherapeute van de forensische doelgroep in U.P.C. Sint-Kamillus in Bierbeek. Haar collega’s waren erg geraakt door dit plotse overlijden en penden enkele herinneringen neer. “Je was niet alleen een geweldige bewegingstherapeute, in mijn ogen was je ook een groot mensenkenner en een luisterend oor. Je hebt niet alleen op de kortste keer mijn conditie op een goed 8 > dichtbij April 2013
niveau gebracht, ook jouw wijze raad, je aanvoelen en inleven hebben méér dan een steentje bijgedragen tot de mens die ik nu ben.” (Vidal) Vanuit haar persoonlijkheid en opleiding zette Valérie zich steeds gedreven in voor de patiënten van het ziekenhuis. Als jonge mama van 35 laat Valérie een man en twee jonge kindjes achter.
Anders bekeken
Jacques Van Daele Gewijde wielen Elk jaar wijd ik zo’n 1.000 fietsen aan de grot van OnzeLieve-Vrouw van de fietsers in Klein Sinaai. Op de eerste zondag van maart wijd ik er 800, in de loop van het jaar nog een kleine 200. Mensen komen in de eerste plaats om gezegend te worden. Ze hopen op bescherming en voorspoed. Daarnaast geef ik hen ook de boodschap mee om iedereen die ze tegenkomen vriendelijk goeiedag te zeggen. Op die manier werken ze op een heel bescheiden manier mee aan de kleine goedheid. De oudste wielertruitjes zijn die van Tom Steels, Theo Verschueren en Kamiel Baert. Zij waren te gast bij de opening van de grot in 1996. Zoals het in wielermiddens gaat, hadden zij een trui uit hun koersverleden mee om in de vitrinekast te hangen. Het werd het begin van een mooie verzameling.
Hoe bekender de wielrenner, hoe meer weerklank. Hun truitjes lokken een groot publiek. Het zijn de reclamedragers voor de beweging van Onze-Lieve-Vrouw van de fietsers. Voor mij zijn ze ook het gelaat van de schenkers. De truitjes weerspiegelen het zuivere enthousiasme dat de fietsers uitstralen door deugd te beleven aan het belangeloos wegschenken van een truitje. Ik heb het recht niet om te oordelen over geloof en bijgeloof. Het is aan de fietser zelf om die grens te bewaken. In ieder geval beklemtoon ik dat ze nog steeds voorzichtig moeten zijn, geen overbodige risico’s mogen nemen en dat ze niet gevrijwaard zijn van ‘platte banden’. Tijdens de zegening staan wielertoeristen even stil bij de boodschap van Onze-Lieve-Vrouw van de fietsers. Die openheid kan op z’n minst de eerste stap zijn tot een dieper geloof.
Redactie > Annelies Naert Fotografie > Pieter Morlion
I Jacques (60) is stafmedewerker pastoraal voor het secundair onderwijs en begeleider R.K. Godsdienst voor onze secundaire scholen. Hij is ook diaken in Klein-Sinaai. Een fotoreportage van de fietswijding op de eerste zondag van maart, kan je bekijken op www.dichtbijmagazine.be of op onze facebookpagina. dichtbij April 2013 > 9
Gespot
10 > dichtbij April 2013
Room service Fotografie > Hannes Verstraete
Wie dat wenst, krijgt in O.C. Sint-Jan de Deo in Handzame zijn of haar maaltijd op de kamer. Onze fotograaf was erbij toen orthoagoge Inge Declerck de maaltijden bedeelde.
dichtbij April 2013 > 11
De Pionier
V
oor er beschut wonen was, hing
er wanhoop in de instelling. De overgang van een opnameafdeling naar een chroni-
sche afdeling was voor veel patiënten een tragedie. Mensen hadden het gevoel dat ze afgeschreven waren. Dat ze opgegeven waren. Dat de hoop opgegeven was. Dat ze stilaan niet meer bestonden. En het is net hoop die voor een mens belangrijk is.
Midden de jaren ’90 werd ons gevraagd om een behandeling op te starten voor mensen die middelenmisbruik kenden in combinatie met psychoses. Geen korte opnameafdeling of een uitzichtloze chronische afdeling, maar iets op middellange termijn. Ons team was op elkaar ingespeeld, wilde zich opnieuw uitvinden bij nieuwe omstandigheden, beleefde arbeidsvreugde en resultaten. Elke persoon die we clean konden maken, was een overwinning.
Ze bestaan. Onze doelgroep veranderde echter met de jaren en ook het middelenmisbruik evolueerde meer en meer naar een polygebruik (soft- én harddrugs). De drugsepidemie van de afgelopen decennia zorgde er zo voor dat de aanvankelijke doelen niet langer haalbaar waren. Steeds meer mensen verblijven hier gedwongen, waardoor we ze niet kunnen ontslaan uit het ziekenhuis als ze de regels overtreden. De medicatie slaat soms niet aan, ze zijn niet van hun drugs af te krijgen. Het worden ‘langverblijvers’. Door het beperkt aantal bedden kunnen ze niet doorstromen en dus blijven ze uitbehandeld op de behandelafdeling. ‘Genezen’ wordt ‘schade beperken’. Arbeidsvreugde wordt soms frustratie. Zo ontstaat een restgroep met een lange geschiedenis. Ze zijn niet ‘gewenst’. Maar het zijn mensen. Ze bestaan. Ik heb het altijd als mijn taak gezien hen iets aan te bieden. Omdat ze er zijn, moeten we voor hen zorgen. En zorgen is hen een uitzicht geven. Is zorgen dat ze zelfstandig iets kunnen opbouwen en maatschappelijk iets kunnen betekenen. Is hen een toekomst bieden in beschut wonen, arbeidszorg, vermaatschappelijking van zorg, sociale psychiatrie, integratie. Het zijn synoniemen van hoop.
De kist op de foto werd vroeger meegenomen door broeders die op missie gingen in het buitenland. Vandaag staat ze symbool voor hoe medewerkers die missie willen belichamen en uitdragen in hun dagdagelijkse werk.
Redactie > Mattias Devriendt Fotografie > Filip Erkens
12 > dichtbij April 2013
Luc D’Halleweyn gaat binnenkort met pensioen als psychiater in het P.C. Broeders Alexianen in Boechout. Hij heeft door een aantal toevalligheden altijd met psychotische mensen gewerkt. In de jaren ’90 startte hij een afdeling voor psychotische patiënten op en evolueerde heel sterk mee met de noden en de veranderingen van de doelgroep. “Dingen die op zich goed zijn, moeten na een aantal jaren veranderd worden, zodat iedereen enthousiast blijft en er geen sleet ontstaat.”
BRO
S EDER
EF LI
actie
DE
Van alle markten thuis
N VA
are uitneemb
e fietsbijlag
20% korting op fietsen
Dichtbij werkte een exclusief aanbod uit, gericht op 4 types fietsen: stadsfiets, elektrische fiets, mountainbike en racefiets. Daarvoor maakte de redactie afspraken met ruim 30 fietshandelaars in heel Vlaanderen. Tussen zaterdag 30 maart en zaterdag 4 mei kan jij voor jezelf of voor je familie in die fietsenwinkel (en enkel in die fietsenwinkel!) je bestelling plaatsen. De stadsfiets en de elektrische fiets zullen ook in de winkel staan. Je kan er dus een testritje mee maken of bijkomende vragen stellen aan de fietsenhandelaar. Over de mountainbike en de racefiets kan je alle details krijgen in de fietsenwinkel. Alle fietsen zijn 1 jaar verzekerd tegen diefstal door Callant Verzekeringen. (Het is mogelijk ook een extra verzekering schade te nemen. Meld dit bij aankoop). Alle fietsen worden ± 3 weken na bestelling geleverd in de fietsenwinkel waar je de fietsomnium.be fiets bestelde.
Details en foto’s van de fietsen (zoals ook hierboven afgebeeld) alsook de adressen van de ruim 30 fietsenhandelaars vind je op www.dichtbijmagazine.be onder het tabblad personeelsacties.
Een nieuwe fiets in 5 stappen 1 ga tussen 30 maart en 4 mei met je personeelskaart* naar één van de ruim 30 fietsenwinkels die Dichtbij selecteerde (adressen op www.dichtbijmagazine.be) 2 Maak je keuze uit stadsfiets, elektrische fiets, mountainbike en racefiets 3 Plaats je bestelling aangepast aan jouw wensen (m/v, hoogte kader, enz.) en betaal ter plekke 4 … wacht een 3-tal weken vol ongeduld … 5 Je fiets wordt geleverd in dezelfde fietsenwinkel *een personeelskaart kan je aanvragen bij je directie
20% korting op Grinta!
Avontuurlijk op pad
Neem nu een abonnement voor 1 jaar (€23,75 i.p.v. €29,70 voor 6 nummers) en ontvang gratis een Grinta Buff t.w.v. 14,95 euro. Heb je al een abonnement? Dan kan je het gratis verlengen met 6 nummers.
Beleef een zorgeloze fietsvakantie dankzij de betrouwbare fiets en het materiaal van het fietsverhuurbedrijf DuVelo. Dichtbij biedt jou 15% korting op de huurprijs voor de volledig uitgeruste Trekkingfiets (van het merk Santos) / waterdichte fietstassen / GPS of Extrawheel fietskar.
http://www.grinta.be/broedersvanliefde
Meer info op www.dichtbijmagazine.be dichtbij April 2013 > 13
✁
BEERNEM
In balans
P.C. Sint-Amandus, Reigerlostraat 10, Beernem START
30
0,0 km
98
7,2 km
75
17,5 km
72
26,5 km
87
32,3 km
2
38,2 km
2,5
1
2,1
3,4
99
2,5 km
90
9,3 km
74
20,9 km
73
28,2 km
91
34,5 km
1
38,6 km
1,7
2,1
0,4
2,5
4,8
96
5,1 km
93
14,2 km
70
22,5 km
83
29,6 km
92
34,3 km
99
42,3 km
0,5
2,3
2
1,7
93
5,6 km
82
16,5 km
77
24,7 km
81
30,0 km
3
35,9 km
92
44,5 km
2,2
3
1,4
0,1
3,8
0,4
1,4 4
5
2,1
1,6
1,0
1,8
2,3
2,3
97 1
2,3
30
Wist je dat? P.C. Sint-Amandus er in de toekomst helemaal anders zal uitzien? Recent werd begonnen met de uitrol van een groot masterplan voor de hele campus in Beernem. Daarom vindt bijvoorbeeld het onthaal tijdelijk onderdak in ‘de container’.
47,5 km
EIND
PC Sint-Amandus, Beernem
Dichtbij stippelde samen met Knooppunter twee Broeders van Liefde-fietsroutes uit. De routes leiden je langs verschillende voorzieningen en scholen van de organisatie. Ideaal voor wie houdt van fietsen én nieuwsgierig is naar de werkplek van collega’s! De routes maken gebruik van de bestaande fietsknooppunten en zijn telkens ongeveer 50 km lang.
0,6
6
45,1 km
Fiets eens langs de Broeders van Liefde!
Emmausinstituut, 4 Aalter
Sint-Franciscus basisschool, 2 Knesselare
5 Emmaus basissschool, Aalter
Onze School, 3 Ursel
Noviciaat Broeders van Liefde, 6 St.-Maria-Aalter
info: www.knooppunter.com
Dit kaartje past perfect in een Fietsnetwerkkaart: Brugse Ommeland + Meetjesland
75 93
BEERNEM
2
99
98
97 92
3
93
96
30 START 1
70
82 KNESSELARE
99
74
97
URSEL
© Knooppunter
92 1 2
4
5
3
AALTER
Start:
P.C. Sint-Amandus, Reigerlostraat 10, 8730 Beernem.
Parkeren:
ruime parking aan het Lippensgoed Bulskampveld, naast P.C. Sint-Amandus.
ga eerste even langs in het onthaal van P.C. Sint-Amandus en haal er een startpakketje op.
14 > dichtbij April 2013
73
87
6
Startpakket:
72
77
90
81
Wist je dat? Onze School tot vorig jaar nog de naam Sint-Medardusbasisschool droeg? Bij de opening van de gloednieuwe gebouwen werd de school omgedoopt. “De school is nu klaar voor de toekomst”, zei oud-directeur André Ornelis toen.
Wedstrijd Luc Simons uit P.C. Sint-Amedeus in Mortsel kan meteen de baan op. Hij heeft immers de felbegeerde Dichtbijfiets (mét een jaar omniumverzekering tegen schade en diefstal) in de wacht gesleept! Proficiat! Dit keer geven we 1 medewerker een gloednieuwe fietsendrager cadeau. Om in aanmerking te komen, volstaat het om 1 van bovenstaande routes te fietsen en een foto door te sturen van jezelf én je fiets aan een knooppunt langs de route naar
✁
BOECHOUT P.C. Broeders Alexianen, Provinciesteenweg 408, Boechout START 2
LI
EF
DE
1
actie
N VA S R BROEDE
Route ‘Beernem’ brengt je langs P.C. Sint-Amandus, het Noviciaat Broeders van Liefde in St.-Maria-Aalter, de Sint-Franciscus basisschool in Knesselare, de Emmaüs basisschool en het Emmaüs instituut in Aalter en Onze School in Ursel. De route ‘Boechout’ laat je kennismaken met P.C. Broeders Alexianen, BuBaO De Regenboog in Kessel en BuSO De Regenboog in Lier. Veel plezier!
0,5
85
8,7 km
24
18,5 km
30
30,2 km
1,1
2,0 3
1,6 4
89
33,8 km
11
44,2 km
6,9
1,6
82
0,5 km
86
9,8 km
14
20,5 km
20
31,7 km
3,6
2,5
83
3,6 km
76
12,3 km
16
23,1 km
88
32,9 km
27
41,6 km
61
48,1 km
2,6
1,1
31
40,7 km
63
45,8 km
0,9
2,3
1,6
0,0
0,3
0,2
0,6
1,9
84
5,2 km
76
12,4 km
28
23,4 km
88
33,1 km
13
42,2 km
82
49,9 km
3,5
6,2
6,8
0,7
2,0
0,5
50,4 km
EIND 1
BuBaO De Regenboog, 3 Kessel
PC Broeders Alexianen, Boechout
De Vliering, 2 Boechout
BuSO De Regenboog, 4 Lier
info: www.knooppunter.com
Dit kaartje past perfect in een Fietsnetwerkkaart: Kaart 5 - Antwerpse Kempen zuidwest
85
84 83
86
BOECHOUT 1
2
82 61
START
76
NIJLEN
24
LONDERZEEL
88
63
3
89 11 © Knooppunter
Wist je dat? BuBaO en BuSO De Regenboog nog maar sinds kort tot de organisatie behoren? Samen zijn ze goed voor 247 leerlingen. Er werken in totaal 80 collega’s.
LIER
13 27
20 4
30
KESSEL
14 41
16 28
32
31
Start: P.C. Br. Alexianen, Provinciesteenweg 408, 2530 Boechout. Startpakket: ga eerst even langs in het onthaal van P.C. Broeders Alexianen Boechout en haal er je startpakket op. annelies.naert@fracarita.org. Je krijgt daarvoor de tijd tot september. Wie nog niet zo sportief is, kan ook winnen door de exacte fietsafstand tussen P.C. Sint-Amandus in Beernem (knooppunt 30) en P.C. Br. Alexianen in Boechout (knooppunt 82) door te sturen naar annelies.naert@fracarita.org. Bereken die afstand in een handomdraai met de ‘fietsnet routeplanner’ op www.knooppunter.com. Wie naast de fietsendrager grijpt, maakt kans op andere fietsprijzen en knooppunterboxen. Veel plezier!
Route: het eerste knooppunt (82) vindt je zo’n 500 meter verder. Rij op de Provinciesteenweg verder (P.C. Br. Alexianen aan je rechterkant) tot aan de eerste lichten (aan Total Station). Sla daar linksaf. Even verder vind je knooppunt 82 en ben je vertrokken. BuBaO De Regenboog ligt niet perfect op de route. Wijk daarom even van de route af door halfweg tussen knooppunt 24 en 14 rechtsaf de Oude Bevelsesteenweg in te slaan (zo’n 500 meter). dichtbij April 2013 > 15
Knooppunterboxen aan spotprijsje
BROEDE
LI
EF
DE
actie
Je kan niet alleen 1 van de 2 prachtige Dichtbijroutes fietsen langs voorzieningen en scholen van de Broeders van Liefde, dankzij Dichtbij kan je ook fietsgidsen en fietsboxen van knooppunter aankopen aan een spotprijsje.
RS
N VA
Deze provinciebox bevat • Een Knooppunter om op je fiets te bevestigen • Een bundeling van 9 fietsgidsen uit een provincie naar keuze (West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Antwerpen of Limburg). en kost jou € 16,95 ipv € 34,90 | gratis versturing
10 tot 20% korting op fietsreizen Dichtbij selecteerde samen met Vos Travel een kwalitatieve fietsreis in Nederland, Duitsland en Frankrijk en geeft daarop een fikse korting. Bovendien hoef je de standaard boekingskosten (€10 pp.) niet te betalen. De drie reizen kan je het hele jaar door boeken op de website van Vos Travel.
Rivierenland, Land van Maas en Waal (Nederland) 4 dagen/3 nachten € 199 pp ipv € 240 Actiecode: NE130BVL4
of 3 dagen/2 nachten € 145 pp. ipv € 180 Actiecode: NE130BVL3
Saarobermoezel (Duitsland)
5 dagen/4 nachten € 259 pp ipv € 299 Actiecode: NE80BVL
Aube-Champagne (Frankrijk) 5 dagen/4 nachten € 299 pp ipv € 340 Actiecode: F130BVL
Reserveren gebeurt via de website van VOS Travel. De actiecodes dienen ingevuld te worden in het vak ‘opmerkingen of wensen’ bij reservatie. Gedetailleerde info over de reizen en links naar de boekingspagina’s van VOS Travel vind je op www.dichtbijmagazine.be
Klaar voor de zomer? Deze Fietsbox ‘Een zee van fietsplezier’ aan de Westkust of Oostkust bevat • Een Knooppunter om op je fiets te bevestigen • Fietsroutes vanuit elke kustgemeente Westkust: van De Panne tot Oostende Oostkust: van Oostende tot Knokke • Een infogids ‘fietsen aan de kust’ met tips, kaartjes, hotels en eten en drinken langs de kust • Een troevenkaart met een overzicht van logies, terrasjes, shoppen, attracties, strandpret ,… • Een kortingkaart met meer dan €25 aan kortings bonnen en kost jou • € 14,95 ipv € 22,95 | gratis versturing alle info om te bestellen op www.dichtbijmagazine.be Check ook onze wedstrijd (zie p. 14-15) en maak kans op deze fietsboxen, maar ook op een fietsendrager om op je auto te bevestigen! 16 > dichtbij April 2013
Ook dit jaar biedt Dichtbij opnieuw kortingen van 20% en 25% aan op meer dan 100 verschillende tuinmeubelen en accessoires bij Luxor voor wie zich, gewapend met cash of bankcheque, op deze data naar deze plaatsen begeeft: • 20 en 21 april van 14-18 uur: Kuurnsesteenweg 107, 8500 Kortrijk • 27 en 28 april van 14-18 uur: Siesegemlaan 1, 9300 Aalst • 4 en 5 mei van 14-18 uur: Merksemsebaan 257, 2110 Wijnegem • 11 en 12 mei van 14-18 uur: Jan De Malschelaan 7, 9140 Temse • 18 en 19 mei van 14-18 uur: Steenweg op Turnhout 87, 2330 Merksplas • 25 en 26 mei van 14-18 uur: Brusselsesteenweg 74, 3020 Herent • 1 en 2 juni van 14-18 uur: Steenweg 125, 3570 Alken Print de uitnodiging uit die je op onze website kan downloaden of neem je personeelskaart mee!
DOSSIER
inclusie
>
>
Sloop die muren… Iedereen van ons heeft er mee te maken: inclusie. In de geestelijke gezondheidszorg wordt geëxperimenteerd met mobiele teams die psychiatrische zorg aan huis brengen. Een ‘gewone’ klas in een ‘gewone’ school is niet langer exclusief voorbehouden voor ‘gewone’ leerlingen en mensen met een beperking vestigen zich in een eigen woning in de stad. “Inclusie is het volop ‘burger’ zijn in plaats van ‘patiënt’ of ‘cliënt’”, vertelt Hendrik Delaruelle, sectorverantwoordelijke welzijn, buitengewoon onderwijs en sociale economie. “Inclusie is de manier om ervoor te zorgen dat iedereen er volwaardig bij hoort op vlak van werk, vrije tijd en wonen.” Inclusie vraagt ook een andere manier van werken voor zorgverleners en leerkrachten. REDACTIE > Mattias Devriendt en Annelies Naert FOTOGRAFIE > Filip Erkens, François Dehombreux, Philippe Donneaux, Cécile Dessy, Franz Dessy, Lucas Landi, Mélanie Neulens, Philippe Donneaux, Rosalie Espinoza, Mattias Devriendt
Inclusie, wat is dat?
H
endrik Delaruelle: “De benadering van een persoon met een beperking is de laatste 60 jaar enorm veranderd. In de jaren ’50 bekeek men iemand met een beperking als iemand met een ‘defect’. Iemand met een verstandelijke handicap werd op dezelfde manier benaderd als iemand die een been kwijt was. De cliënten werden verzorgd in grote voorzieningen en leefden volledig gescheiden van de maatschappij. Vanaf de jaren ’70 focuste men op de
mogelijkheden van mensen met een beperking. Hij of zij werd gezien als een leerling die via training en oefening zoveel mogelijk ‘normaal’ moest worden. Sinds de jaren ’90 proberen we mensen met een handicap als ‘burger’ te zien. Het is niet langer de cliënt die zich moet aanpassen aan de maatschappij, maar omgekeerd. De cliënt is een zelfstandig individu die zoveel mogelijk keuzes zelf moet kunnen maken en daarvoor de nodige kansen moet krijgen.” dichtbij: Is onze organisatie in die evolutie een voortrekker? “Onze volwassenenwerking is nagenoeg volledig ‘vermaatschappelijkt’. In zo goed als elke voorziening woont een deel van de bewoners in rijwoningen of in kleine units. De plaats waar een bewoner zijn dagbesteding doet, is vaak verschillend van de plaats waar hij woont. De keuzes en het toekomstplan van die cliënt worden door hem of haar gestuurd. Ze zijn dus volwaardig burger. Onze organisatie is daarin volop mee geëvolueerd en daar kunnen we alleen maar trots op zijn.”
Confrontaties dichtbij: Hoe ingrijpend is die verandering geweest voor de medewerkers? “Veel medewerkers zijn van die burgerschapsvisie doordrongen en werken er heel constructief aan mee. Nochtans is hun werk er niet eenvoudiger op geworden. Inclusie van mensen met een beperking zorgt voor complexere situaties. De ondersteuning die een cliënt krijgt, is veel individueler. Er is bijvoorbeeld aandacht voor de interactie met omwonenden of vrienden en voor de ondersteuning van het netwerk. De cliënt treedt in de maatschappij en dat zorgt voor confrontaties die voor de medewerkers soms heel intens kunnen zijn. Buren protesteren of ouders stellen vragen. Bovendien zijn er ook bewoners die angst ervaren bij die omwenteling. Het is een kwestie van kleine successen boeken en daarop voortbouwen. Zo ontstaat evolutie.” dichtbij April 2013 > 17
>
DOSSIER
>
>
>
Sociaal netwerk
Volop burger zijn
dichtbij: Heb je het gevoel dat onze maatschappij klaar is om met verschillen om te gaan? “Dat is een moeilijke vraag. Hoeveel zogezegd ‘normale’ mensen slagen erin om zich te integreren in hun eigen straat? Eenzaamheid is een groot probleem voor velen onder ons. Mensen met een beperking ervaren het opbouwen van een sociaal netwerk dan ook als één van de grootste uitdagingen. Het is precies de ondersteuning om dat sociaal contact uit te bouwen, die de uitdaging moet zijn voor ons. Pas dan zullen mensen met een beperking écht volwaardig burger zijn.”
Het Waalse orthopedagogisch centrum Saint-Lambert in Bonneville werd meer dan 50 jaar geleden gebouwd op de top van een heuvel ver van dorpen en gemeenten. Anno 2013 zijn niet alleen de gebouwen verouderd, de locatie is niet geschikt om inclusie mogelijk te maken. “Volop burger zijn, is moeilijk als je een bus moet inleggen om mensen uit de gemeente tegen te komen”, vertelt pedagogisch directeur Laurence Warnant.
»Mensen met een beperking ervaren het opbouwen van een sociaal netwerk als één van hun grootste uitdagingen.» Wie is Hendrik Delaruelle? > Hendrik Delaruelle is sectorverantwoordelijke welzijn, buitengewoon onderwijs en sociale economie. Hij is getrouwd en heeft drie kinderen.
18 > dichtbij April 2013
Een aantal jaar geleden begon C.O. Saint-Lambert uit te kijken naar een oplossing en die kwam er vorig jaar. “Een deel van het personeel en van de bewoners verhuisde op 26 oktober 2012 naar het centrum van de gemeente, waar ze hun intrek namen in verschillende huizen. Elk huis is aangepast aan de noden van de doelgroep. De huizen liggen vlak bij elkaar, waardoor het personeel heel efficiënt kan werken. De gemeenschappelijke ruimtes in elk huis zijn bijvoorbeeld voorzien van camera’s. Zo kan 1 iemand van de nachtploeg op scherm alles volgen terwijl hij zijn collega aanstuurt die per fiets van huis tot huis ondersteuning biedt.” Maar ook de relatie met de familie en vrienden van de bewoners is veranderd. “Vroeger kwamen ouders te pas en te onpas langs op onze campus. Nu verwittigen ze op voorhand, bellen aan en worden ontvangen. Bezoekers respecteren veel meer de eigenheid van hun familielid of vriend. Enkel zo kunnen onze bewoners zich echt burger voelen”, zegt Laurence.
»Bezoekers respecteren veel meer de eigenheid van hun familielid of vriend.»
inclusie
>
*Voogd van François, een bewoner
Volop leerling zijn
«Voor mij zit niet langer de timide François, die niet goed wist wat zeggen. Voor mij zit een zelfzekere François die het gesprek aangaat, zijn bezigheden uitlegt, zijn doelen met mij bespreekt zonder angst. Ik ben trots en gelukkig om hem zo van zijn nieuwe, autonome leven te zien genieten. Het is prachtig!»
Ook in het onderwijs wordt de inclusiegedachte doorgetrokken. Leerlingen met extra zorgen gaan niet langer automatisch naar een school voor buitengewoon onderwijs. Voor wie het kan en wenselijk is, wordt een plaatsje in een ‘gewone’ school gereserveerd. Dat is niet alleen voor de leerling in kwestie een hele verandering, ook de ‘gewone’ leerkracht staat voor een uitdaging. Hoe ga je bijvoorbeeld om met leerlingen met autismespectrumstoornissen (ASS) in je klas? Met de hulp en ondersteuning van Geïntegreerd Onderwijs (GON)-begeleiders, zo blijkt in het Sint-Paulusinstituut in Gent.
Op 26 oktober verhuisden tientallen bewoners van orthopedagogisch centrum Saint-Lambert in Bonneville naar huizen in het centrum van de gemeente Andenne. Studenten fotografie brachten dit prachtig in beeld.
Sabine Legrandhenri, onderhoudsmede werker “Er is veel veranderd. Tegenwoordig eet ik mijn middagmaal met de bewoners in het huis waar ik aan het werk ben. Het is veel eenvoudiger om hen te leren kennen en het dagelijks leven met hen te delen. Ik wil niet langer dat men zegt “Dat is de poetsvrouw die komt kuisen”, maar wel “Dat is Sabine en zij maakt deel uit van ons huis.” Michaël Collignon, verantwoordelijke “De verhuizing bracht voor mij heel wat vragen met zich mee. Doordat ik niet constant in alle huizen tegelijk kan zijn, werken de opvoeders autonomer en moeten ze vaak zelf initiatief nemen. Virtueel aanwezig zijn via gsm, telefoon of mail is niet hetzelfde als fysiek op de afdeling zijn. Daarom moet ik vertrouwen hebben in de teams, maar toch blijf ik mezelf in vraag stellen: Moet ik de contactpersoon blijven voor de buitenwereld? Hoe volg ik het uitvoeren van de taken goed op? Waar ligt het goede evenwicht tussen controle en delegeren? Een verandering zoals deze vraagt organisatorisch heel wat inspanningen. De uitdaging is om die aan te gaan en zelf te durven mee evolueren.”
“Van de 900 leerlingen in het Sint-Paulusinstituut in Gent hebben er 31 recht op GON-begeleiding”, zo vertelt zorgcoördinator Ilse Spiloes. “Dat betekent dat die leerlingen een beroep kunnen doen op extra zorg en hulp, afhankelijk van hun beperking. Elke GON-leerling wordt opgevolgd door ‘hun’ vaste GON-begeleider.” Stéphanie De Graer uit O.C. SintGregorius is één van hen. “Samen met de school, de ouders en het CLB vormen wij het inclusieteam van die leerling”, vertelt ze. “Samen streven we ernaar dat die leerling dezelfde eindtermen haalt als zijn of haar klasgenoten.” Stéphanie haalt haar GON-leerlingen op afgesproken tijdstippen uit de klas. Dan geeft ze bijles en houdt het inclusieproces in het oog. Naar de leerkracht toe speelt Stéphanie een coachende rol. “Leerkrachten zijn vaak niet voldoende opgeleid om leerlingen met extra zorgvragen te begeleiden. Voor hen is het vaak zoeken. We moeten erover waken dat de druk bij de leerkracht niet te groot wordt. Het is niet gemakkelijk, maar we zien dat het wel begint te lopen.” “Leerkrachten zijn soms bang dat ze iets fout zullen doen”, vertelt Ilse. “Maar hoe meer ze ermee in contact komen, hoe beter het gaat. Ze gaan anders denken en hebben snel door dat een kleine aanpassing in mentaliteit of stijl van lesgeven wonderen kan doen. Leerkrachten zijn over het algemeen > Ilse Spiloes en Stéphanie De Graer geweldig flexibel!” > Naast GON-begeleiding bestaat er ook ION-begeleiding, waarbij ION staat voor ‘inclusief onderwijs’. Het grote verschil is dat een GON-leerling de eindtermen moet halen, terwijl een ION-leerling daarvan vrijgesteld wordt.
dichtbij April 2013 > 19
DOSSIER
inclusie
>
>
Psychiatrie aan huis De geestelijke gezondheidszorg in België wordt grondig hertekend door het zogenoemde ‘artikel 107’. Het uiteindelijke doel is dat niet langer de organisatie maar in de eerste plaats de patiënt centraal staat. Zorgcircuits moeten voorkomen dat patiënten nog langer geconfronteerd worden met ongemakken zoals: onderbroken zorgperiodes, wachttijden, herhaalde intakeprocedures of foutieve aanmeldingen. “Om dat te realiseren moeten verschillende zorgorganisaties, samen met mantelzorgers en eerstelijnspartners, een net vormen rond de patiënt, geïndividualiseerd door een zorgplan”, vertelt David Dol, netwerkcoördinator van pilootproject Reling en daarvoor gedetacheerd vanuit het P.Z. Asster in SintTruiden. Mobiele teams bieden psychiatrische zorg aan in de (thuis)omgeving van de patiënt. Zorg aan huis vraagt een heel andere aanpak dan zorg binnen een ziekenhuis. “De teamleden van de mobiele teams bijvoorbeeld hebben een hele omschakeling ondergaan”, vertelt David. “Waar ze voorheen vooral vertrouwd waren met het werken met patiënten in de controleerbare, gestructureerde omgeving van een ziekenhuis gaan ze nu letterlijk de baan op, gewapend met een laptop en een GSM.” Via vorming en coaching worden de teamleden bijgestaan in hun nieuwe zorgrol.
David is gecharmeerd door het enthousiasme van de netwerkleden en medewerkers, vertelt hij. “Als ik zie hoe ze vandaag in netwerkverband lang aanslepende en complexe problemen aanpakken, durf ik te spreken van een ‘nieuwe’ wind die door het landschap geestelijke gezondheidszorg waait. De eerste ervaringen met de mobiele teams worden bovendien erg gewaardeerd door de patiënten, hun omgeving en door de verwijzers. Dat sterkt mij in het idee dat we daarmee een duidelijke invulling geven aan een al lang bestaande en prangende behoefte.”
»Teamleden van mobiele teams moeten ‘out of the box’ kunnen denken.»
Out of the box “Bij de selectie van de teamleden hebben we trouwens specifiek gefocust op bijkomende vaardigheden zoals zelfstandigheid en zin voor avontuur. De teamleden worden vaak geconfronteerd met situaties waarbij ze niet onmiddellijk kunnen overleggen met collega’s en waarbij zij toch snel en accuraat moeten reageren. Daarbij helpt het dat ze ‘out of the box’ kunnen denken.” 20 > dichtbij April 2013
oördinator van het > David Dol is netwerkc Reling in Limburg. 107 l ike pilootproject art
>
DuBBelgangers
Redactie > Mattias Devriendt Fotografie > Mattias Devriendt
24.04.1987
“We moeten proberen op 1 lijn te zitten met elkaar.”
“We hebben allemaal hetzelfde doel.”
Werken met kinderen heb ik altijd willen doen. Of dat dan in bijzondere jeugdzorg, gewoon onderwijs of bij kinderen met een beperking zou zijn, wist ik nog niet. Toen ik hier mijn stage kwam doen, voelde ik meteen: dit is het. Ik ben nog jong, maar mijn enthousiasme wil ik nog lang aanhouden. Mensen die ergens lang werken, hebben bepaalde gewoontes en het is niet eenvoudig om daar verandering in te brengen. Opvoeden en begeleiden doe je voor een stuk vanuit de opvoeding die je zelf hebt gekregen. Het is dus logisch dat oudere collega’s op sommige vlakken andere klemtonen leggen. De manier van opvoeden verandert nu eenmaal met de tijd. Als nieuweling of stagiair was het niet altijd evident om mijn mening te durven zeggen. Nu heb ik daar geen probleem meer mee. Het is belangrijk dat we met de collega’s op 1 lijn zitten, net zoals ouders dat moeten proberen. Wederzijds respect vind ik heel belangrijk in de relatie met de kinderen. Ik probeer een middenweg te zoeken tussen een moeder-kind relatie en een opvoedersrelatie. Ik stimuleer hen om zo zelfstandig mogelijk te worden in leven, wonen en werken. De voldoening die ik terugkrijg, is onbeschrijfelijk.
Tijdens mijn opleiding jeugd- en gehandicaptenzorg deed ik 2,5 jaar stage in het dagcentrum van De Beweging en dat was écht mijn ding. Sindsdien werk ik in het tehuis. Mensen begeleiden is luisteren naar wat hun doelen zijn en ze daarin ondersteunen. Dat is het leuke en het mooie, maar ook soms het moeilijke. Hun vraag naar zelfstandig wonen kan bijvoorbeeld niet altijd een antwoord krijgen, maar luisteren, positief benaderen en uitleggen is de manier waarop ik met die vragen probeer om te gaan. Ik vind dat ik als jonge kracht ook zelf heel goed begeleid werd. Regelmatig kwam de hoofdbegeleider langs om specifieke vragen te stellen over hoe ik mij voelde. Bovendien heb ik altijd in heel open teams gewerkt, waar ruimte was voor nieuwe medewerkers om te spreken. Bij ons wordt er actief in het team gevraagd wat nieuwe collega’s vinden van de werking of van hun ervaringen. Als je lang op dezelfde plaats werkt, ontstaan gewoontes en soms is het moeilijk om uit die gewoontes te stappen. Ruimte geven om elkaar te bevragen, houdt je dan ook wakker. Ik merk dat er veel vertrouwen is onderling. We hebben allemaal hetzelfde doel: de doelen van onze mensen helpen verwezenlijken.
Orelie Coremans is geboren op 24.04.1987. Ze werkt als opvoedster in BuBaO Sint-Rafaël in Sint-Job-in ’t Goor
Sahaya Lahorte is geboren op 24.04.1987. Ze werkt als opvoedster in O.C. De Beweging in Gijzenzele dichtbij April 2013 > 21
Toch dichtbij Myriam en Rik in gesprek met collega’s op de Filippijnen
Terminus van Tabaco werd opstapplaats Zegt ‘Terminus Tabaco’ jou nog iets? Het was de naam van de Zuidactie in 2004. Het doel was geld in te zamelen voor de bouw en opstart van het psychiatrisch rehabilitatiecentrum van de Broeders van Liefde Holy Face in Tabaco op de Filippijnen. Nu, bijna 10 jaar later, trokken collega’s Myriam Jacobs uit P.Z. Asster in Sint-Truiden en Rik De Coninck uit P.C. Zoete Nood Gods in Lede naar ginder voor een vrijwillige werk- en inleefreis. Ze leefden twee weken mee met de broeders, medewerkers en bewoners en brachten de verhalen van Jodyl en Edson mee, twee collega’s ter plaatse. Redactie en fotografie > Rik De Coninck en Myriam Jacobs Careas_affiche
08-01-2004
11:19
Pagina 1
TERMINUS TABACO GEESTESZIEKEN IN DE FILIPPIJNEN
GEEF ZE EEN NIEUWE KANS, HELP ONS HELPEN ! MEER INFO: WWW.CARAES.ORG
NGO CARAES (BROEDERS VAN LIEFDE) STEUN OP
445-9628121-62 (vanaf € 30,00 fiscaal attest)
22 > dichtbij April 2013
JODYL “Mabuhay (hallo), ik ben Jodyl Marbella, 38 jaar. Ik ben getrouwd, heb 2 dochters van 16 en 13 jaar en een zoontje van 5. Ik woon in Cagsawa, dat is ongeveer een half uurtje voorbij Tabaco. Ik studeerde sociologie en werk in Holy Face sinds de opstart van het centrum. Als veldwerker en maatschappelijk werker doe ik huisbezoeken bij kandidaat-residenten of bij oud-residenten. Ik begeleid de familie-ondersteuningsgroepen in de dorpen en doe de intakes in Holy Face.” Jodyl neemt ons mee op huisbezoek. Die bezoeken zijn steeds onaangekondigd, zodat Jodyl de thuissituatie realistisch kan bekijken. “We gaan op bezoek bij mensen die opgenomen willen worden of we vragen na waarom ze niet meer naar de followup komen. We moeten de families op hun verantwoordelijkheid wijzen”, legt hij uit.
Opgesloten in een kooi We bezoeken Gemma. “Vroeger was ze heel psychotisch en ze had zelfmoordneigingen. De buren zeiden
e op > Jodyl neemt Rik me . huisbezoek bij Gemma
dat het meisje bezeten was. Ze werd vijf jaar lang in een kooi opgesloten bij haar ouderlijk huis.” Gemma lacht als ze Jodyl ziet. Hij kwam hier vroeger veel langs en kon de ouders overtuigen hun dochter naar Holy Face te brengen. Na een succesvolle rehabilitatie woont ze opnieuw bij haar ouders. Jodyl legt de ouders uit dat het belangrijk is dat Gemma haar medicatie dagelijks inneemt en dat ze om de drie maanden op consult moet. “Ik herinner me nog goed de tijd voor Holy Face bestond”, vertelt Jodyl. “Psychisch zieke mensen werden thuis opgesloten in donkere kooien, ze werden op bussen gezet richting
»We zijn gelukkig als we onze residenten na enkele maanden naar huis kunnen laten gaan en zien dat ze zich kunnen handhaven in het dagelijkse leven.» Jodyl, maatschappelijk werker
> In 2004 zamelde Fracarita Belgium geld in voor de bouw en opstart van het psychiatrisch rehabilitatiecentrum Holy Face in Tabaco, Filippijnen.
> Myriam leeft, net als Rik, twee weken intens mee in het centrum Holy Face.
eindstation ‘terminus’ Tabaco en doolden rond in de straten. In de stad zag men hen als bezetenen, men lachte met hen of men had schrik. Sinds de succesvolle opstart van Holy Face is het stigma verdwenen. De mensen uit de provincie kennen het Holy Face en ze brengen de zieken naar hier. De mensen zien dat we een hart hebben voor deze zieke medemensen.”
Nieuw leven Op donderdag is er een enorme bedrijvigheid op het domein van Holy Face. Dan komen mensen uit de hele regio op consultatie. Er gebeuren intakes, follow-ups, diagnoses worden gesteld, medicatie wordt voorgeschreven en inspuitingen worden gegeven. De dokter geeft psychische en pedagogische raad. Zij luistert op een menselijke manier naar de vele mensen die de revue passeren. Soms tot 125 patiënten per dag! De residenten van Holy Face hebben een dagelijks goed gevuld reha bilitatieprogramma: persoonlijke hygiëne, wassen van eigen kledij,
huishoudelijke taken, therapie, ontspanning en godsdienstige beleving. Een team van enthousiaste stafleden bevindt zich constant tussen de bewoners. “We zijn gelukkig als we onze residenten na enkele maanden naar huis kunnen laten gaan en zien dat ze zich kunnen handhaven in het dagelijkse leven.
»Dankzij het succes van Holy Face is het stigma rond psychisch lijden verdwenen.» Bij hun ontslag zeggen we: ‘De Broeders van Liefde hebben je geholpen.’ We zijn echt deel van die grote groep. Ik ben daar fier op en ik hou van de broeders. Tabaco is niet meer de terminus voor deze mensen, maar de opstap naar een nieuw leven.”
> Ook op bezoek in het Zuiden? Wil je ook kennismaken met de projecten van de Broeders van Liefde in het Zuiden? Dan kan je bij Fracarita Belgium terecht. De NGO voor ontwikkelingssamenwerking van de Broeders van Liefde organiseert jaarlijks een Zuidreis voor medewerkers van de organisatie. Oud-Zuidreizigers krijgen bovendien de kans om zich nadien ook vrijwillig in het Zuiden in te zetten of projecten te bezoeken. Spontane trips op eigen initiatief raden we af. De projecten zijn immers geen toeristische attracties. Info op www.zuidreis.be.
e keer per > De kok Edson gaat twe naar de markt. rs one bew de t me week
EDSON Edson, de kok, is gehuwd en heeft drie kinderen. Hij gaat op maandag- en donderdagvoormiddag met de residenten naar de markt. “Naast het bereiden van de maaltijden begeleid ik ook de kooktherapie”, zegt hij. “Ik doe mijn job heel graag, ik hou van variatie en dat vind ik hier terug.” “Elke resident heeft zijn eigen programma. Stap voor stap begeleid ik de bewoner. Neem nu Marianne, ze gaat heel graag mee naar de markt. Ze kent de weg van kraampje naar kraampje. Ze staat klaar met de boodschappentas en weet perfect wat ze kan dragen. Soms kunnen de residenten zelf ook iets kopen en zelf betalen.”
> Het Holy Face steunen? Het centrum zoekt constant steun, omdat vele patiënten niet de volledige kostprijs van hun behandeling kunnen betalen. Wil je het Holy Face en het werk van onze Filippijnse collega’s steunen? Dat kan via een gift op rekeningnummer BE51 4459 6281 2162 van Fracarita Belgium, met vermelding Holy Face. Indien je gift minimaal € 40 bedraagt en ons voor 31 december bereikt, dan ontvang je bovendien een fiscaal attest.
dichtbij April 2013 > 23
Aan het woord Marleen Merckx
»Een bekende kop kan wonderen doen» Achter het personage van Simonneke uit de Eén-serie ‘Thuis’ schuilt een bevlogen actrice. Marleen Merckx leent haar gezicht aan uiteenlopende goede doelen, van ALS-liga tot Pleegzorg Vlaanderen. “Ik heb het met de paplepel meegekregen dat je de mensen moet helpen die het minder goed hebben dan jezelf.” Dat straalt ook af op haar werk in het theater, waar ze voorstellingen brengt over armoede, anorexia en borstkanker. “Het is belangrijk dat die verhalen verteld kunnen worden.” Redactie > Annelies Naert Fotografie > Ilse Prinsen
I
edereen kent Marleen Merckx als Simonneke uit ‘Thuis’, maar de actrice nam ook al veel andere rollen voor haar rekening. “Sinds ik voor tv werk, ben ik daarnaast ook altijd heel bewust theater blijven spelen. Na een tijdje werd duidelijk dat ‘Thuis’ van langere duur kon zijn en ik was niet van plan om de rest van mijn leven maar één ding meer te doen. Zo slaag ik er toch al twintig jaar in om beide te combineren.” dichtbij: Waar ben je momenteel mee bezig? “In theater doe ik heel uiteenlopende dingen, maar de laatste jaren speel ik meer maatschappelijk geëngageerde stukken. Zo ben ik een voorstelling aan het voorbereiden met Kristien Hemmerechts. ‘Anne’ is gebaseerd op een waargebeurd verhaal waarover Kristien een boek heeft geschreven. Kristien speelt zichzelf en ik het personage Anne. De vrouw op wie het verhaal is gebaseerd, contacteerde Kristien een aantal jaar geleden. Ze worstelde al heel haar leven met anorexia en zag daar geen uitweg meer in. Ze had al alle mogelijke 24 > dichtbij April 2013
behandelingen en therapieën gevolgd. Ze wilde uit het leven stappen omdat ze het beu was en ze vroeg Kristien om haar verhaal in een boek te gieten. Het is niet alleen een verhaal over anorexia geworden, maar ook over incest en misbruik. Kristien sprak me erover en toen ik het boek las, was ik enorm aangegrepen en ondersteboven. Je vraagt je af hoe dat allemaal kan! Samen hebben we op basis van dat boek een voorstelling gemaakt die we nu aan het repeteren zijn. Begin mei doen we de eerste tryouts en in het najaar de première.”
Verpleegster dichtbij: Je moeder wilde dat je verpleegkunde studeerde, maar je werd actrice. Waarom heb je gekozen voor een leven op de planken? “Dat kan ik eigenlijk niet uitleggen. Die microbe had me al te pakken toen ik heel klein was. Als jong meisje leerde ik sketches vanbuiten en ging ik op tafel staan tijdens familiefeestjes. In de middelbare school gingen we af en toe naar theater kijken in de les Nederlands en je zag gewoon dat
die mensen op de scène plezier hadden. Dat wilde ik ook!” “Ik kon niet anders dan actrice worden. Vlak voor mijn ingangsexamen aan de Studio Herman Teirlinck, vroeg ik me af wat ik zou doen als ik er niet door zou zijn. Wel, dat was echt een probleem geworden. Verpleegkunde zag ik echt niet zitten. Dat is wel een mooi beroep, maar ik zou de problemen van al die patiënten te vaak mee naar huis nemen. Ik zou me dat allemaal te veel aantrekken. Ook in shiften werken volgens een bepaald patroon is totaal iets anders dan wat ik nu doe.” “Dit is echt een beroep dat je niet als job aanvoelt als je het graag doet en er een beetje talent voor hebt. Al mijn collega’s zullen hetzelfde zeggen: “We proberen er wel ons brood mee te verdienen, maar in de eerste plaats doen we het gewoon echt graag.” Vorig jaar was een heel druk jaar voor me en ik was heel veel avonden weg van huis, maar ik ben geen enkele keer met tegenzin vertrokken. ‘Thuis’ bestaat al vele jaren, toch ga ik nog altijd met plezier naar de set. Maar ik vind het wel prettig dat ik theater en televisie kan combineren, die afwisseling vind ik heel aangenaam.”
> Actrice Marleen Merckx heeft haar sociale engagement van geen vreemden. Haar moeder zette zich in voor mensen in nood.
dichtbij: Je bent sociaal heel erg geëngageerd. Een korte zoektocht op het internet leverde een heleboel goede doelen op waar je je ten volle achter schaart: Cunina, de ALS-liga, borstkankerpreventie, het Rode Kruis, Dokters van de Wereld, pleegzorg,… Hoe belangrijk is dat voor je? “Ik besef goed dat een ‘bekende kop’ vaak helpt bij zo’n organisaties. Zeker als het is om volk op de been te krijgen of geld in het laatje te brengen. Het eerste meterschap dat ik aanvaardde, was van de ALS-liga (ALS is een fatale spierziekte, nvdr.). De ALS-liga is nog altijd mijn ‘kindje’, het is het project waar ik het meeste voor zal doen. Maar je moet het ook kunnen inpassen in je agenda, natuurlijk. In Oost-Vlaanderen ben ik het gezicht geweest van de borstkankercampagne, maar daar komt veel bij kijken: fotoshoots, interviews, een dag flyeren op de markt in Kruishoutem, … Als ik iets toezeg, dan wil ik er ten volle voor gaan. Alleen op papier meter zijn, is
maar onnozel. Ik wil daar echt voor werken. Maar dan constateer je dat je agenda snel volslibt en dat je ook nog een gezin hebt en af en toe eens een boek wil kunnen lezen of naar de cinema gaan. Ik ben in geen jaren meer naar de bioscoop gegaan en dat is nochtans mijn vak! Soms moet je daarom al eens iets weigeren.” dichtbij: Op basis waarvan kies je die projecten uit? “Heel uiteenlopend. De mensen van de ALS-liga durfden het bijvoorbeeld niet zelf te vragen, maar ze kenden wel mijn broer en probeerden me zo te contacteren. Uiteindelijk hebben we elkaar ontmoet en dan pas zie je hoeveel tijd en energie die mensen daarin steken, geheel belangeloos. Als ik dan een steentje kan bijdragen, dan probeer ik dat te doen.”
»Verpleegkunde is een mooi beroep, maar ik zou de problemen van al die patiënten te vaak meenemen naar huis.» “Pleegzorg Vlaanderen heb ik dan weer zelf gecontacteerd omdat ik aanvankelijk een pleegkindje in huis wou halen. Ik heb één dochter en toen ze twee jaar oud was, wisten we dat het bij eentje zou blijven. Dat vond ik een beetje spijtig en ik ben blijven nadenken: een kindje adopteren, pleegzorg, …. Met pleegzorg help je ook meteen kinderen in nood die al dan niet tijdelijk opvang nodig hebben. Ik wilde dat doen, maar ik heb onderschat hoe vaak ik van huis weg ben. Kinderen vragen veel tijd en energie en het zou mijn man zijn die ervoor zou opdraaien. Toen besefte ik dat ik dat niet mag doen. Maar ik ben wel pleegmeter geworden van al die kinderen. Op die manier kan ik ook iets doen.” “Bij Cunina heb ik ooit een kindje ‘geadopteerd’. Het komt er op neer dichtbij April 2013 > 25
Generatiearmoede dichtbij: ‘Leven in een krabbenmand’ is een monoloog over armoede in ons land. Waarom is het belangrijk voor jou om dat verhaal te brengen? “We beseffen vaak niet hoeveel armoede er in ons land is. Heel veel gezinnen leven onder de armoedegrens. Vaak zijn dat gezinnen die het niet laten zien, omdat ze er niet over durven te spreken. Armoede in ons land zit vaak achter de gevel verborgen. En vaak zijn het echt schrijnende verhalen. Het verhaal dat ik speel, is gebaseerd op waargebeurde feiten. Het is een verschrikkelijk verhaal, maar het is geen uniek geval. Na de voorstelling krijg ik vaak reacties van mensen die het zich niet kunnen voorstellen dat dit allemaal écht is. Maar dan moeten ze eens het boek lezen waarop de voorstelling gebaseerd is (‘Ik ben iemand/ niemand’ van Guy Didelez en Lieven de Pril, nvdr.), want daarin staat nog veel meer en er is geen letter van gelogen!” “Tijdens de voorbereidingen vroeg ik me af wie daar in godsnaam naar zou komen kijken. Als op vrijdagavond het weekend begint, willen de mensen niet meteen naar armoede komen kijken.
> “Als ik een steentje kan bijdragen aan goede doelen, dan doe ik dat graag.”
dat je dat kindje, uit een straatarm land, zijn of haar studie betaalt tot het afgestudeerd is. Het meterschap heb ik voor dit project aan me laten voorbijgaan. Ik maak die keuze dus op basis van heel gevarieerde dingen. Ik heb geen bijzonder doel, lijn of principe in mijn hoofd. Het komt eerder à la minute.” dichtbij: Waar heb je dat engagement gehaald? “Van thuis uit, denk ik. Mijn moeder was ook altijd sociaal geëngageerd. Wij woonden in een klein dorp. Mijn moeder had twee broers die missionaris waren en in Afrika was altijd geld nodig, dus bij de familie en in het dorp verzamelde ze kleding en geld. Ze stuurde dat op naar haar broers, in Congo en Mali. Mensen uit het dorp die kleding weg deden, zetten 26 > dichtbij April 2013
het bij ons thuis af. Mijn moeder waste, verstelde en streek de kleren en maakte er pakketjes van. Ik heb haar eigenlijk nooit anders weten doen. Ik heb met de paplepel meegekregen dat je de mensen moet helpen die het minder goed hebben dan jezelf.” dichtbij: Hoe kan je mensen sensibiliseren zonder moraliserend over te komen? “Dat heb ik meestal niet in de hand. De organisatie legt al die zaken vast: evenementen, campagne, … Ik heb daar geen inspraak in en ik vind dat ook niet echt nodig. Als ik zou merken dat er racistische opmerkingen gemaakt worden of zo, dan zou ik daar uiteraard wél op reageren. Maar ik ga ervan uit dat dat niet gebeurt. Ik heb alle vertrouwen in die organisaties.”
»Alleen op papier meter zijn, is maar onnozel. Ik wil daar echt voor werken.» Gelukkig heeft Lieven de Pril zich samen met het ACW achter het project geschaard. En ons opzet is geslaagd: ik heb in het hele land gespeeld, wel altijd ingekaderd in evenementen rond armoede. De voorstelling staat zelden op zichzelf.” dichtbij: Wat is jou zelf het meeste bijgebleven in dat hele verhaal? “Het is heel moeilijk om uit generatiearmoede weg te geraken. Het is een vicieuze cirkel die verschillende generaties blijft bestaan. Het personage heeft bijvoorbeeld als kind slaag
gekregen van haar vader en valt later op een man die ook geweld gebruikt. Dat patroon komt vaak terug. Een zeer schrijnend moment is als ze zo hard geslagen wordt door haar vader dat ze een miskraam krijgt. Hoe kan je je vader ooit vergeven dat hij je kind heeft afgenomen? Dat is zwaar. Later krijgt ze slagen van haar man, maar ze ziet hem zo graag dat ze hem telkens opnieuw in huis neemt. Hij belandt ook nog eens in de gevangenis door drugs en andere stommiteiten. Dat is heel erg schrijnend.” dichtbij: Zijn al de personages in je werk gebaseerd op echte mensen? “De maatschappelijk geëngageerde dingen die ik gedaan heb, wel. Ik heb nog een voorstelling lopen over borstkanker, ‘Wintertulpen’. Ik had een interview gelezen met Christine Lafaille over het dagboek dat ze bijhield tijdens haar chemotherapie. Ik heb dat boek gelezen en zag daar meteen een voorstelling in. Ook daar was absoluut een publiek voor, hoewel ik me ook weer had afgevraagd wie naar een stuk over kanker zou willen komen kijken. Ik heb het intussen al zo’n 160 keer gespeeld. Vaak speel ik voor patiënten, die me achteraf bedanken omdat ze daar steun uit halen.” dichtbij: Je personage Simonneke in Thuis heeft een fysieke beperking ten gevolge van een ongeval. Hoe ga je daar mee om? “Dat gaat in samenspraak met schrijvers, regisseurs en producers. Maar dat vind ik eigenlijk niet zo moeilijk. We hebben sowieso opnames gedraaid in Pellenberg, het ziekenhuis in Leuven waar Simonneke moest revalideren. Daar kon ik advies vragen aan de fysiotherapeuten en verpleegkundigen. Dat ging vrij vlot. Simonneke heeft haar rechterbekken gebroken en toen ze mocht overgaan van rolstoel naar krukken, heb ik nog even teruggebeld naar die mensen om te vragen wat ik kon doen en wat niet. Ik zorg er wel voor dat het allemaal klopt.”
Kleine hoopjes dichtbij: Je dochter wordt 15. Staat zij op dezelfde manier in het leven als jij toen?
“Britt is voorlopig vooral bezig met kledij en nagellak. Normaal voor die leeftijd. Haar maatschappelijk engagement moet nog komen. Maar wat acteren betreft, zit ze op dezelfde lijn. Ze wil absoluut actrice worden. Maar misschien wil ze dat om de verkeerde redenen, denk ik dan. Mijn dochter heeft me pas leren kennen toen ik al bekend was.
»Armoede in ons land zit vaak achter de gevel verborgen.» Ze heeft nooit meegemaakt dat ik freelancete en meer aan de dop stond dan werk had. Het is niet altijd rozengeur en maneschijn geweest, maar die periode heeft zij nooit meegemaakt. Theater heb ik altijd zelf gemaakt, maar voor televisie moet je auditie doen en wat geluk hebben. Het is niet omdat je talent hebt, dat je ook werk zal vinden. Al te veel getalenteerde acteurs staan aan de kant. En andersom. Dat heeft mijn dochter nog niet door.” “Mijn dochter is heel gelukkig en vrolijk. En daar ben ik blij mee. Ze maakt zich weinig zorgen en staat heel open in het leven. Dat kan ik alleen maar
toejuichen. Maar straks zal ze wel leren omgaan met teleurstellingen.” dichtbij: Je woont in Antwerpen. De stad heeft te kampen met een tekort aan scholen, drugproblematiek, enz. Hoe kijk je naar de toekomst van die stad? “Een beetje bang en afwachtend. Ik lees de kranten met gemengde gevoelens.” dichtbij: Kan je je een ander leven voorstellen dan datgene wat je nu doet? “Nee. Ik zal altijd zelf theater blijven maken. Ik zit niet te wachten tot ze me bellen voor een bepaalde rol of stuk. Het kan natuurlijk dat ze me in de toekomst niet meer moeten hebben, dat ik te oud word voor film en televisie of dat ‘Thuis’ ermee stopt. Maar dan blijf ik altijd wel zelf dingen maken.” dichtbij: Waar droom je nog van? “Ik ben een heel gelukkige mens. (lacht) Er zijn niet te veel hoogtes en laagtes in mijn leven, dat kabbelt op een aangename manier door. Ik hoop wel veel dingen. Ik hoop dat ik gezond blijf. Ik hoop dat het goed gaat met mijn gezin. Ik hoop dat mijn dochter gelukkig wordt. Als ze het straks zelf moet waarmaken, dan hoop ik dat het haar zal lukken. Ik hoop dat ik niet werkloos word. Kleine hoopjes, zo.” n
Wie is Marleen Merckx? > Actrice Marleen Merckx (55) is meer dan alleen ‘Simonneke’. Ze maakt zelf theater, vaak met een sociaal geëngageerde insteek. > Ze is heel verre familie van wielrenner Eddy Merckx. Ook haar vader had iets met fietsen. “Hij had een eigen zaak en boerde goed. Ik heb hem nooit gekend, hij stierf toen ik vier was. Maar ik weet dat hij in de jaren vijftig een wielerploeg sponsorde. De plaatselijke dorpscoureurs reden rond met een shirtje waarop stond Goede vaart met Gerka.” > Ze heeft vroeger grote reizen gemaakt: een jaar door Afrika, een jaar door het VerreOosten. > Al haar voorstellingen kan je boeken, via Paljas Produkties. dichtbij April 2013 > 27
In beeld
Klein prijsje Toon Beyns (31) is ergotherapeut in P.K. Broeders Alexianen in Tienen. Hij werkt er op de afdeling ouderenpsychiatrie en in het arbeidscentrum, waar hij cliënten traint in arbeidsattitude: stiptheid, samenwerking, zelfstandigheid, zelfvertrouwen, enzovoort. “Het werk is heel gevarieerd”, vertelt hij. “Van meubeltjes opmaken in het houtatelier tot auto’s wassen.” Sinds 2 jaar is er ook een fietsenatelier. “Hier onderhouden we een 25-tal fietsen van het ziekenhuis, doen we herstellingen voor personeel en patiënten en steken we zelf fietsen in elkaar die we voor een klein prijsje verkopen. Als het zonnetje uitkomt, hebben we onze handen vol.” Toon is geen fietsenmaker van opleiding. “Ik heb ervaring opgebouwd door aan mijn eigen fietsen te werken. Het geeft veel voldoening om iets onder de knie te krijgen dat op het eerste gezicht afschrikt. En iets kunnen waarvan iedereen denkt dat het heel moeilijk is, is natuurlijk altijd plezant.”
www.kliek.be ¬ 13-2642
FOTOGRAFIE > Bart Moens