De brandweerman 548 - 2015

2300 Turnhout Masspost Erkenningsnr. P 106052

Minister Jan Jambon bezoekt de raad van zonecommandanten Van robots naar denkende brandweermensen De opmars van de Aziatische hoornaar

#2

#39

#13

548

Nr. maart-april 2015 91e jaargang

V.U. Lt.-kol. Christian Addiers, Noorderlaan 69, 2030 Antwerpen / Afzender BVV, Heide 230, 3920 Lommel

Tijdschrift toelating gesloten verpakking verschijnt 5 x per jaar ISSN 1374-5867

nr. 548 - 91e jaargang · ISSN 1374-5867

INHOUD #01 Brandpunt

COLOFON Alle correspondentie en adreswijzigingen Brandweervereniging Vlaanderen Heide 230, 3920 Lommel secretariaat@brandweervlaanderen.be Website BVV www.brandweervlaanderen.be Redactie Bart Vandenbussche en Cathy De Schryver redactie@brandweervlaanderen.be Verantwoordelijke uitgever V.U. BVV Kol. Christian Addiers Noorderlaan 69, 2030 Antwerpen Facturatie Kol. Jan Jorissen Norbert Neeckxlaan 21, 3920 Lommel schatbewaarder@brandweervlaanderen.be Technische realisatie EVM Print, De Koninckstraat 40 b17, 1080 Brussel 02 240 44 11, info@evmprint.be Contactpersoon advertenties Martijn Wouters martijn.wouters@brandweervlaanderen.be 0473 819158 Abonnementen Jaarabonnement: € 30,00 + verzendingskosten Oplage 13.800 ex.

Teksten voor volgende nummers moeten ons bereiken: Nr. 549 voor 07/05/2015 Nr. 550 voor 27/08/2015 Nr. 551 voor 30/10/2015 Coverfoto Pieter Maes (BW Brussel) - pietermaes.zenfolio.com Vormgeving Arti·Tude - 0495 47 05 58

#02 Minister Jan Jambon

bezoekt de raad van zonecommandanten

#07 BVV-nieuws #08 Uw dekking bij ongevallen Nationale Kas: verzekering arbeidsongeschiktheid, invaliditeit en overlijden

#10 50 tinten roze

1 x 6 of 2 x 4?

#13 Van robots naar denkende brandweermensen

#19 Kort nieuws #22 Brandpreventie

• (Ver)brand

je niet aan het KB brandpreventie op de arbeidsplaatsen

• Organische peroxides: Gevaarlijke eigenschappen en brandbestrijding • 200 nieuwe Vlaamse brandpreventieadviseurs gaan samen naar meer brandveiligheid!

#35 Brandweersport #39 De opmars van de

Aziatische hoornaar

Wanneer is Vlaanderen aan de beurt?

#44 Nieuwe brandweer-

voertuigen in Vlaanderen

II

BRANDPUNT De brandweer wordt gekenmerkt door heel sterk verankerde tradities en gewoonten. Gewoontes en tradities evolueren echter in de tijd. Steeds meer beginnen we in te zien dat de bedrijfscultuur bij de brandweer in vele opzichten naholt op de moderne inzichten van arbeidsomstandigheden. De brandweer evolueert immers langzaam in deze toenemende zorg voor veilig en correct handelen op de werk- of interventieplaats. We nemen daar geen voortrekkersrol in.

#2

#22

#29

#35

Een aantal zaken vinden we nu echter ‘normaal’, terwijl daar vroeger amper vragen bij gesteld werden. De ouderen onder ons zijn bij de brandweer gestart toen het dragen van adembescherming getuigde van zwakheid. Eén generatie later wordt het niet dragen van adembescherming aanzien als onprofessioneel.

Vandaag wordt de brandweerman hier en daar nog steeds afgebeeld als de “volronde pompier met een biertje in zijn handen”. Een imago dat velen onder ons beschaamt, maar waar we niet genoeg en eensgezind druk zetten op de beleidsmakers om hier komaf mee te maken. Nochtans weten allemaal zeer goed dat fysieke paraatheid en het alcoholvrij interveniëren, de veiligheid van een heel team (en de burger) ten goede komt.

Het verhaal dat het leven van een brandweerman/-vrouw acht jaar ingekort wordt door de schadelijke stoffen die achterblijven op onze kledij, schudt ons opnieuw wakker. Deze cijfers over onze levenskwaliteit treffen ons allemaal. Nochtans moeten we eerlijk durven toegeven dat het beeld van de brandweerman die met een donkerbruine, beroete helm en vuil stofferige kledij, stoer oogt. Zouden we ons overigens kunnen verzoenen met een chirurg die met een bebloede doktersjas aan zijn volgende opdracht begint?

We weten nu beter. Met de huidige wetenschappelijke kennis en de cijfers in de hand, kunnen we maar één richting uit: die van een bedrijfscultuur waar een proper geklede brandweerman/-vrouw het keurmerk wordt.

“Minder stoerheid, méér reinheid” moet de slogan voor de komende jaren worden.

#39

Kol. Christian Addiers Voorzitter BVV

1

2 Foto: Vandenhoeck Wim

MINISTER JAN JAMBON BEZOEKT DE RAAD VAN ZONECOMMANDANTEN De raad van zonecommandanten is een initiatief van BVV. Maandelijks komen de zonecommandanten samen om gemeenschappelijke problemen te bespreken en te zoeken naar interzonale samenwerking.

Het is de voortzetting van de raad van zonecoördinatoren, die in de schoot van BVV werd opgericht.

Op 3 maart ging minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken in op onze uitnodiging om deze vergadering bij te wonen.

De vergadering begon met een uiteenzetting van hoe een

De nog niet uitgebouwde personeelsdienst krijgt al meteen

zone, 2 maanden na de opstart, op dit moment functioneert.

met de volgende uitdaging te maken. In principe zijn er vier

Daarna werden een aantal grote pijnpunten waar de zone-

statuten: beroepsbrandweerman, vrijwillige brandweerman,

commandanten mee te maken krijgen aan de minister voor-

ambulancier niet-brandweerman en administratief perso-

gelegd.

De werking van de zones werd concreet toegelicht door kol.

Wim Van Zele van zone Centrum. Zijn zone telt 18 gemeenten, waarvan 8 met een brandweerkorps. In totaal beschermt ze 505 238 inwoners. De zone telt zo’n 1000 personeelsleden, waarvan zo’n 500 beroeps, 400 vrijwilligers, 70 ambulanciers en een 50-tal burgers. Vorig jaar (in de pre-zone) verwerkten ze 11 152 brandweeroproepen en 12 652 ziekenwagenritten.

Een eerste uitdaging is dat alles nú 100 % moet draaien zoals voorheen, terwijl de zone de mensen en expertise nú nog niet in huis heeft. Doordat de zone losgekoppeld is van de gemeentelijke administraties, moet ze alle ondersteunende diensten nu volledig zelf organiseren: personeelsdienst, boekhouding, aankoopdienst, beheer van verzekeringen … In de aanloop naar de hervorming, werd het aantal personeelsleden dat voor brandweer in de gemeentelijke administratie werkte onderschat. Hoeveel ondersteunend personeel een zone nodig heeft is dus niet bekend. De vraag van veel zonecommandanten is dan ook een minimaal wettelijk kader vast te leggen in functie van de zone. Bovendien is er de vraag om mobiliteit tussen zone en gemeente voor administratief personeel wettelijk mogelijk te maken.

3

neel. Doordat er een aantal brandweermannen gekozen

zone Centrum betekent dit een meerkost van 1 miljoen euro,

hebben voor het behoud van het oud geldelijk statuut, in

geld dat niet ter beschikking ligt bij de gemeenten en dat niet

combinatie met de acht oorspronkelijke brandweerkorpsen,

voorzien werd door de dotaties van de federale overheid om

heeft zone Centrum nu te maken met 23 verschillende sta-

de meerkost van de brandweerhervorming te betalen. Het

tuten. Dit komt neer op maatwerk en veel vertaalwerk naar

absurde is dat privé-ambulance-diensten niet dezelfde spel-

software. Je zit dus met een overbelaste personeelsdienst

regels moeten volgen en dat de loonkost voor vrijwilligers die

terwijl de manschappen verwachten dat er geen fouten wor-

van beroeps benadert. De zones vragen dan ook het gevoe-

den gemaakt.

lig optrekken van de subsidies door Volksgezondheid of het aanpassen van de wetgeving zodat wachtvergoedingen toch

“ De voorbije jaren hebben de gemeenten investeringen en herstellingen uitgesteld.

Dit komt nu op de rekening van de zones.”

mogelijk blijven.

Financieel kampen de zones met het feit dat de uiteindelijke meerkost van de hervorming nog niet bekend is en dat er een inhaalbeweging nodig is. De voorbije jaren hebben de gemeenten immers - met hervorming in het vooruitzicht investeringen en herstellingen uitgesteld. Denk bijvoorbeeld aan de PBM’s. Dit komt nu allemaal op de rekening van de zone. Een eenmalige inhaalbeweging voor de vrijwilligers komt voor zone Centrum neer op 775 000 euro!

In het tweede deel van de vergadering werden alle pijnpun-

Bovendien is er nog geen volledige klaarheid over het statuut,

ten nog eens opgelijst.

omdat het KB opleiding en het KB over de diplomatoeslagen

Bovenaan de lijst stond opnieuw de dringende geneeskundi-

achterblijven. Eens die gepubliceerd zijn, zal het hele besluit-

ge hulpverlening. Een onhoudbare situatie voor de zones. De

vormingsproces (vakbonden, college, raad) nog voor enige

brandweer juicht het initiatief toe om in werkgroepen o.l.v.

vertraging zorgen. Om nog maar te zwijgen over de mogelij-

de FOD Volksgezondheid de DGH grondig te hervormen.

ke impact op de begroting van 2015.

Ondertussen verlangen we een duidelijk signaal omtrent de

In tegenstelling tot veel andere zones, is Zone Centrum

financiering.

voorstander van de operationaliteitspremie voor beroeps.

Het laat hen toe veel meer mensen overdag te laten werken

Tweede punt waren de nieuwe KB’s en mogelijke herstel-KB’s.

voor beleidsondersteunende taken. (BVV zelf is voorstander

Speciale aandacht werd gevraagd voor:

dat er toch meer onderscheid gemaakt wordt tussen perso-

• De combinatie van vrijwilligers en beroeps in dezelfde

neel dat in continudienst werkt en personeel dat in dagdienst

zone. Desnoods met een overgangsperiode voor bestaan-

werkt, nvdr).

de gevallen.

Een ander groot probleem is de ziekenwagendienst. Door het nieuwe statuut zijn wachttijd in de kazerne arbeidstijd. Voor

4

• De problematiek rond de arbeidstijd en de opgelegde rusttijden

• Het nieuwe KB voor de diplomatoelagen

Toen de nieuwe regering in 2014 de keuze moest maken

• Het probleem rond wachtvergoedingen vrijwilligers (am-

tussen uitstel of verdergaan in de huidige omstandigheden,

bulanciers, officier van wacht …)

hebben zij resoluut gekozen voor voortgang van de zaken.

• De problematische instroom van onderofficieren

Minister Jambon pleit er dan ook voor om de nodige prag-

• De operationaliteitspremie, waarvan BVV vindt dat ze leidt

matiek aan de dag te leggen.

tot een spanning tussen mensen die in verschillende regimes werken en waarvan we betreuren dat er niet één sys-

Wat de financiering betreft, is de minister duidelijk: ofwel

teem is dat zowel voor beroeps als vrijwilligers geldt.

doet men méér met hetzelfde budget, ofwel doet men hetzelfde met een lager budget. Er is gekozen om voor het eer-

In een derde hoofdstuk gingen we in op de relatie tus-

ste te gaan: de brandweer van de toekomst zal zeker niet

sen de FOD binnenlandse zaken en de zones. Hier vra-

alleen branden blussen, maar extra taken op zich nemen, bv.

gen we vooral een pragmatische en ondersteunende

in het kader van pro-actie, preventie, preparatie en nazorg.

houding. Concreet betekent dit: tijd en voldoende over-

De boodschap van de minister: we mogen het budget niet

gangsmaatregelen om alles op orde te kunnen krijgen.

laten ontsporen, maar we zullen wel een aantal extra zaken

Aansluitend hierop werden garanties gevraagd met betrek-

uitvoeren.

king tot de federale dotaties en de mogelijkheid voor de financiering van nieuwe interventiekledij.

Er wordt momenteel gewerkt aan tal van reparatiebesluiten.

Wat het KB opleiding betreft, werd gewezen op de hoogdrin-

De adviseurs civiele veiligheid van de minister hebben zich

gendheid. Aanwervingen en bevorderingen kunnen op dit

geëngageerd om deze maandelijkse vergadering bij te wo-

moment niet doorgaan. In het kader van het evaluatiebeleid

nen. We hopen dat onze inbreng inspirerend kan zijn voor

zijn er ook functieprofielen nodig. Bovendien zien we als BVV

een beleid dat een goede brandweerzorg nastreeft.

een onderscheid tussen beroeps en vrijwillige brandweermannen niet zitten.

Dit laatste bracht ons op het laatste onderwerp: de vrijwilli-

In deze vergadering lag de focus vooral op de beleids-

ger. Deze startten we met een reactie op onze Facebook pa-

matige aspecten. Zaken die dus meer betrekking heb-

gina: “Je krijgt soms nu al de vraag van leken: ‘Ben je vrijwilli-

ben op de organisatie. Logisch voor een raad van zo-

ger of een echte?’ Dat gaat alleen maar meer gebeuren. Twee

necommandanten. Als gewone brandweerman heb je

soorten brandweer: jammer.” BVV blijft streven naar gelijk-

daar misschien niet direct een boodschap aan. Weet

waardigheid op alle vlakken. Er mag bovendien niet alleen

ook dat buiten deze vergadering BVV actief is met

gefocust worden op de instroom, maar ook op de uitstroom.

concrete dossiers die de manschappen direct aan-

Daarnaast moet de mogelijkheid van educatief verlof voor

belangen: bevorderingen, opleiding, educatief verlof,

brandweervrijwilligers wettelijk verankerd worden. Hiervoor

statuut … Dit gebeurt onder andere in de Begeleiding-

had BVV al veel werk verricht bij de werkgeversorganisaties.

commissie en tijdens rechtstreekse contacten met de kabinetten van binnenlandse zaken en volksgezond-

In zijn reactie zei minister Jambon hij er zich goed van be-

heid.

wust was dat iedereen loodzware maanden achter de rug heeft. Dit is eigen aan een veranderingsproces. Op sommige vragen is er niet meteen een antwoord te vinden. Desondanks moeten we met zijn allen vooruit kijken.

Bart Vandenbussche Foto’s vergadering: Cathy De Schryver

5 Foto: Niels De Ruyck

© C. Zaglia

Gallet F1 XF Brandweerhelm

Uw inzet redt levens.

MSA beschermt uw leven.

Omdat uw veiligheid onze prioriteit is, introduceert MSA de nieuwe Gallet F1 XF Brandweerhelm: innovatieve geïntegreerde verlichting voor optimaal zicht, instelbare hoogwaardige veiligheidsbril met universele pasvorm, nieuw ontworpen binnenwerk voor optimaal comfort…

Betrouwbaar. Duurzaam. Gallet F1 XF.

MSA BELGIUM BVBA Telefoon: +32 (0)3 491 91 50 e-mail: info.be@MSAsafety.com

www.MSAsafety.com

Omdat elk leven een doel heeft...

BVV-INFO ans Bezoek kabinet Hoinem t van Vlaams

gast op het kab Eind 2014 was BVV te Het initiatief nds bestuur Homans. minister voor binnenla ventie. We er bepaald de cel pre kwam van BVV zelf, me aanpak van meer gecoördineerde pleitten er voor een rschillende het regionaal niveau. Ve de brandpreventie op …) hanteren rwijs, toerisme, welzijn departementen (onde k van gende regelgeving op vla immers een verschille j deden een thuizen, hotels …). Wi bouwen (scholen, rus leid. een meer coherent be aantal suggesties voor

Begeleiding

scommissie

BVV is één va n de partners binnen de be missie, samen geleidingscom met de kabine tten BZ, Volk en begroting, sg ez on dh eid de FOD BZ en Volksgezondh (steden en ge eid, de VVSG meenten), de diensten van de gouverneur een vertegen woordiging va s, n de geweste talige tegenh n en alle Fran angers. Wat de sstatuten betr mogelijkheid eft, was oa de om bij oproep 2 uur te betalen ligers en het aa voor vrijwilnkaarten van dekking van de verzekering vo on gevallenor beroepsper soneel. Over houd je best di e besluiten onze website of FB-pagina in het oog.

Educatief verlof Momenteel is educatief verlof voor het volgen van brandweeropleiding niet erkend. Met het oog op de bevoegdheidsoverdracht van dit dossier van het federale

Bezoek kabinet De Block Begin BVV

december

was

uitgenodigd

op

het kabinet van minister voor Volksgezondheid De Block. De cel DGH van BVV heeft er haar memorandum toegelicht. De financiering voor de ambulancezorg is immers ontoereikend en steeds meer lokale besturen zoeken naar alter-

naar het regionale niveau, is BVV volop alle partijen aan het sensibiliseren om brandweeropleidingen voor vrijwilligers te laten erkennen. Daarom zijn we eerst gaan aankloppen bij de werkgeversorganisaties. Werkgevers zijn alvast te vinden voor ons voorstel: brandweervrijwilligers in dienst hebben, heeft ook een aantal troeven voor het bedrijf: zo zijn ze bedrijfshulpverlener, kunnen ze deel uitmaken van de interventieploeg en hebben ze een pak vaardigheden die de modale burger niet heeft.

In april wordt dit op het kabinet Muyters met de sociale partners besproken.

natieven om de DGH uit te besteden. Antwoorden kon en wilde het kabinet niet meteen geven.

Ondertussen zijn er binnen de Nationale Raad voor DGH verschillende werkgroepen opgericht die zullen onderzoeken hoe de DGH kan hervormd worden. BVV heeft haar medewerking voor toegezegd.

7

Foto: Niels De Ruyck

UW DEKKING BIJ ONGEVALLEN

Nationale Kas: extra dekking arbeidsongeschiktheid, invaliditeit en overlijden Een ongeval is snel gebeurd. Het klinkt als een cliché, maar is een waarheid als een koe. Daarom bent u best goed ingedekt, voor het geval u iets overkomt. Maar wist u dat er een extra dekking arbeidsongevallen bestaat, die van toepassing is op alle operationele brandweerlieden die ook lid zijn van BVV?

De verzekering waarvan sprake, is het resultaat van de Ko-

Bent u actief als brandweer bij een openbaar korps en lid van

ninklijke Nationale Kas voor Onderlinge Hulp der Brandweer-

BVV? Dan geniet u automatisch deze dekking arbeidsonge-

lieden (KNKOH), of kortweg de ‘Nationale Kas’ genoemd.

schiktheid, invaliditeit en overlijden. De jaarlijkse premie zit

Deze vereniging is opgericht in 1926, en vandaag nog steeds

namelijk vervat in het BVV-lidgeld. U hoeft dus geen extra

alomtegenwoordig.

bijdrage te leveren om deze verzekering te genieten. De verzekering geldt niet voor oud-gedienden en leden van bedrijfsbrandweerkorpsen.

EEN ONGEVAL: WELKE STAPPEN ONDERNEMEN? Elk ongeval moet u in principe binnen de 48 uur aangeven via de postoverste of een bevoegd officier. Lukt het niet om Foto: Eric Fels

8

binnen deze termijn een aangifte te doen, is dat geen reden tot paniek. Dit wordt geval per geval bekeken.

Foto: Niels De Ruyck

kend op basis van de vergoeding uitgekeerd bij een dodelijk ongeval en bedraagt een tiende van dat bedrag.

Een voorbeeld: bij 35% blijvende invaliditeit wordt 3,5% van het bedrag (van toepassing op dodelijk ongeval) uitgekeerd, en dit op jaarbasis. Vandaag komt dit neer op 315 euro per jaar.

• Bij een dodelijk ongeval in bevolen dienst: een eenmalige vergoeding. Vandaag bedraagt dit 9.000 euro, verhoogd met 10% per kind ten laste en 20% van de giften gedaan door uw korps over de 5 jaren voorafgaand aan het ongeval.

De aangifte kan enkel en alleen op schriftelijke wijze worden

DE VERZEKERING NATIONALE KAS IN CIJFERS

ingediend, aan de hand van een formulier dat u terugvindt op onze website.

Als gemiddelde kan worden aangenomen: 1 dodelijk ongeval per jaar en 1 ongevalsaangifte om de 2 dagen. Op dit moment

Om in aanmerking te komen voor de vergoeding blijvende

zijn er 63 personen die recht hebben op een jaarlijkse uitke-

invaliditeit (vanaf 11 %), moet een kopie bezorgd worden van

ring wegens blijvende invaliditeit. Sinds 1980 werd 187.000

de aanvaarding van het invaliditeitspercentage door de ver-

euro uitgetrokken voor dodelijke ongevallen; 144.500 euro

zekering die de arbeidsongevallen in uw zone dekt.

voor ongevallen met blijvende invaliditeit tot gevolg; en 187.200 euro voor dagelijkse vergoedingen tijdelijke arbeids-

De Nationale Kas keert vergoedingen uit zoals hieronder be-

ongeschiktheid.

schreven: • Bij tijdelijke arbeidsongeschiktheid: een dagelijkse ver-

Aan dit artikel kan u geen rechten ontlenen. Alleen de tekst

goeding (in 2014: 2,5 euro per dag). Dit bedrag wordt uit-

van de statuten is bindend. Voor meer informatie en de voor-

gekeerd vanaf de 31ste dag na het ongeval en gedurende

waarden, surf naar www.brandweervlaanderen/nationalekas

maximaal 730 dagen.

• Bij blijvende invaliditeit (vanaf 11% invaliditeit): een jaarlijkse levenslange rente. Dit bedrag wordt bere-

Tekst: Martijn Wouters

9 Foto: Tom Van Ryckghem

50 TINTEN ROZE

In deze rubiek gaan we ervan uit dat de brandweerwaarheid niet altijd zwart of wit is.

Of vertaald naar brandweerkleuren: rood of wit. Omdat er dikwijls heel veel factoren meespelen, zit de waarheid ergens tussenin. Roze dus. Meer bepaald 50 tinten roze …

1 x 6 of 2 x 4 ?

In januari is het ministerieel besluit betreffende de autopomp met 4 gepubliceerd.

Geen nood, 6 manschappen blijft de norm. Toch geeft dit besluit de mogelijkheid om in bepaalde gevallen met 4 (0/1/3). man uit te rukken vanuit 2 verschillende posten.

Nee, geen besparingsmaatregel zoals sommigen al denken: 2 x 4 is nog altijd meer dan 6 (0/1/5).

MAJ. JORIS VAN LINDEN ZONE ANTWERPEN

KOL. DONALD WITHOUCK ZONE MIDWEST

Joris Van Linden is majoor van een grootstedelijke zone met veel beroepspersoneel.

Donald Withouck is commandant van een zone met een dicht netwerk van vrijwilligersposten.

“We trachten keer op keer onze grenzen te verleggen, maar

“De AP 0/1/3 moet kunnen in een zone zoals de onze. Con-

nu is ‘de grens’ bereikt. Vasthouden aan een minimale be-

creet betekent dit dat een AP 0/1/5 dus vervangen mag wor-

zetting van 6 is een basisbeginsel in functie van de veilig-

den door 2 tegelijkertijd uitgestuurde AP 0/1/3. In een zone

heid bij interventies. Bij sommige interventietypes wordt er

met een dicht netwerk van posten met enkel vrijwilligers is

een ‘beperkte’ AP ingezet. Door toepassing van deze setting,

dit de beste garantie op snelle hulp tijdens de daguren. De

kan bij een aansluitende interventie de beperkte eenheid

vraag die zich hierbij stelt is niet AP0/1/3 of AP 0/1/5. De juiste

principieel niet ingezet worden, daar deze niet voldoet aan

stelling is 2 x AP0/1/3 of AP 0/1/5. Heel concreet toegepast

de minimale inzet AP 0/1/5. Bijkomend zien we de beperk-

in onze zone: voertuigentrein voor woningbrand AP6, LW2,

te AP voorkomen bij interventietypes waarbij in vele gevallen

TW2, AP6, CW1. De eerste AP6 kan opgesplitst worden in 2 x

de bereikbaarheid van de locatie van het incident als moeilijk

AP4 als de beschikbaarheid beperkt is. Dit betekent dan dat

kan beschouwd worden. In deze situaties dient er een gro-

in onze zone volgende voertuigentrein gealarmeerd wordt:

tere afleg voorzien te worden en is de inzet van een volledig

AP4, AP4, LW2, TW2, AP6, CW1.”

team optimaler om het incident adequaat te bestrijden. Het lijkt om deze reden eenvoudiger om steeds een volwaardige AP in te zetten. Bijvoorbeeld voor een brand chalet en/of caravan. Deze staan in vele gevallen achteraan in tuin, in bos … per definitie op afgelegen gebieden, niet vlot bereikbaar met een brandweerwagen.”

10 Foto: Jean-Paul Heyens

Emergency Emergencyvehicles, vehicles,special specialvehicles vehiclesand andequipment equipmentfor for fire firefighting, fighting,police policeand andmedical medicalintervention. intervention.

Somati Vehicles • Industrielaan 17a (Zuid • 9320 Erembodegem Somati Vehicles NVNV • Industrielaan 17a (Zuid III)III) • 9320 Erembodegem

+325353838316161616• •F F+32 +3253 5384 8406 0686 86• •info@somativehicles.be info@somativehicles.be •• www.somativehicles.com www.somativehicles.com T T+32 1231_300X160_Somati_Vehicles.indd 1

20/11/14 14:27

vehicles Somati VEHiCLES heeft meer dan 40 jaar ervaring in binnen- en buitenland in het leveren en onderhoud van brandweermaterialen, brandweervoertuigen, politievoertuigen en utilitaire voertuigen, evenals ziekenwagens en MUG voertuigen zowel voor brandweer als de meest gerenommeerde ziekenhuizen.

Het ontwerpen van de wagen gebeurt in nauwe samenwerking met de eindklant. Hierbij heeft deze steeds inspraak in de gebruikte materialen, indeling en montagemogelijkheden.

Alvorens de productie te starten, kan men de wagen in een 3D tekening bekijken.

www.somativehicles.com Industrielaan 17A (Zuid III) I B-9320 Erembodegem tel +32 (0)53 83 16 16 I fax +32 (0)53 84 06 86 info@somativehicles.be

Somati VEHiCLES is ISO 9001:2008 gecertificeerd waardoor wij een perfecte afhandeling en after-service kunnen garanderen.

VAN ROBOTS NAAR DENKENDE BRANDWEERMENSEN 1 OPLEIDING BRANDWEERMAN BEGIN JAREN 2000

voor één 45, voor twee 45’s, voor een 70, voor het splitsen van die 70 in twee 45’s, voor het opstellen van een ladder, voor het afleggen van leidingen op de ladder … Er werd en

In het begin van de jaren 2000 was de opleiding “brandweer-

wordt erg veel op geoefend en dat werpt zijn vruchten af in

man” nog beperkt tot 90 uur. Een deel van het lessenpakket

de praktijk.

werd besteed aan “het aflegsysteem”. Daarbij werd typisch uitgegaan van een bemanning van zes mensen op de auto-

Daarnaast eindigden alle oefeningen op het afleggen van lei-

pomp: één chauffeur-pompbedienaar, één bevelvoerder en

dingen met een aantal brandweerlui die rechtop water aan

vier brandweerlui. Er werd ons geleerd hoe we een hoge druk

het verspuiten waren …

leiding moesten afleggen. Ook het afleggen van twee leidingen van 45 mm kwam aan bod. De instructeurs leverden

Iets wat toen een constante was, is dat er altijd een aanvalslijn

fantastisch werk op de korte tijd die ze maar ter beschikking

en een voedingslijn werd getrokken.

hadden.

In beide aflegsystemen (hoge en lage druk) waren er constantes. Er werd zowel een aanvalslijn als een voedingslijn getrokken. Een tweede item dat behouden bleef, is dat de lansdragers, op het einde van de oefening, rechtstaand water aan het verspuiten waren. Meestal gebeurde dit met een volle straal.

“ Iets wat toen een constante was, is dat er altijd een aanvalslijn en een voedingslijn werd getrokken”

Foto: Pierre-Henri Demeyere Figuur 1: Brandweerlui aan het oefenen. Indien dit over binnenbrandbestrijding gaat, dan wordt hier een verkeerd beeld meegegeven, nl. dat je rechtstaand werkt. Elke oefening zou knielend dienen te gebeuren. Brandweerlui zullen uit zichzelf wel rechtstaan in de realiteit als de situatie het mogelijk maakt.

Een jaar later begon ik de basisopleiding als rekruut bij de brandweer in Brussel. Sinds jaar en dag leidt BW Brussel zijn

2 KRITISCHE BEDENKINGEN

mensen veel beter op dan de standaard die voorzien is in de officiële opleiding. Toen werd er veel meer gegeven dan de

2.1 Rechtstaand water verspuiten?

90 uur. Nu wordt er veel meer gegeven dan de 130 uur in

In Brussel zijn we gestopt met rekruten rechtop water te

de huidige cursus “brandweerman”. Er werd veel meer tijd

laten verspuiten. We zijn tot de conclusie gekomen dat we

besteed aan het aflegsysteem. Brandweer Brussel kent af-

hiermee onbewust en onbedoeld een verkeerde boodschap

legsystemen voor het afleggen van één HD, voor twee HD’s,

meegeven. Rekruten komen als een wit, onbeschreven blad

13

binnen bij de brandweer. Als wij hen vervolgens continu

van de rechtstaande brandweerman vermeden wordt en dat

rechtstaand laten water verspuiten dan krijgen ze het idee

het beeld van de brandweerman laag bij de grond gevormd

dat blussen rechtstaand gebeurt. En dat dit gebeurt met een

wordt.

continue volle straal.

Eigenlijk is het ook niet verwonderlijk dat we op interventies rechtstaande brandweerlui aantroffen op de overloop van een trap. Brandweerlui die rechtstonden in een dikke, hete rooklaag terwijl er één meter lager vrij goede zichtbaarheid is en er koelere omstandigheden zijn. Brandweerlui werden tijdens de basisopleiding immers geleerd om zo branden te bestrijden.

Bij buitenbrandbestrijding zijn er inderdaad toepassingen

Foto: Roel Vandenboer

voor rechtstaande brandweerlui. Er is dan immers meestal geen hete rooklaag waaronder het minder warm is en waaronder er soms meer zichtbaarheid is. Het rechtstaand blus-

Figuur 2: Lesgeven over straalpijptechnieken gebeurt terwijl iedereen in een gehurkte positie zit.

sen met een volle straal hoef je echter niemand aan te leren.

Neem twee gemiddelde volwassen mannen die bij een brand

2.2 De fetisj “voeding leggen”

staan te kijken. Geef hen een straalpijp diameter 45 mm en

De brandweer heeft een snelle evolutie meegemaakt in de

geef hen de opdracht om water op de vlammen te spuiten.

afgelopen 10 jaar. Tien jaar geleden werden brandweerlui

Waarschijnlijk zullen ze dat niet veel minder goed doen dan

opgeleid zonder dat ze konden oefenen met echt vuur. Dit

de brandweerlui ter plaatse.

behoort gelukkig tot het verleden. Tien jaar geleden kwam

“ Bij uitleg over straalpijptechnieken wordt zoveel mogelijk les gegeven in een gehurkte positie”

het onderwerp straalpijptechnieken niet aan bod in de cursus. De opleiding “stopte” nadat de lans kon geopend worden. Het spreekt voor zich dat dergelijke brandweerlui niet erg efficiënt omsprongen met hun bluswater.

Gelukkig zijn er in de voorbije jaren grote stappen gezet inzake de opleidingskwaliteit. Vorig jaar liep er in een korps iets grondig fout bij het alarmeren van het personeel. Een autopomp vertrok niet volledig bemand naar een schoor-

Bij binnenbrandbestrijding wordt meer van onze brandweer-

steenbrand. De schoorsteenbrand bleek een pre-flashover

lui gevraagd. Ze moeten kijken, observeren, zich een idee

kamerbrand te zijn. Drie brandweervrijwilligers (waaronder

vormen van de omgeving waarin ze zitten. De lansdrager

twee stagiair-brandweermannen die net de opleiding afge-

moet hierop adequaat reageren door rookgassen te koelen.

rond hadden) startten een binnenaanval. “And they kicked

Hij dient de lengte (short – long) van zijn pulsen aan te passen

it!”. De brandweerman met wat meer ervaring (maar met de

aan de situatie, alsook de hoek die zijn straalpijp maakt met

gebrekkige opleiding van vroeger) nam de warmtebeeldca-

de grond en de kegelhoek. Deze aanvalsploeg dient te vor-

mera ter hand. De twee jongelingen koelden rookgassen, er

deren met de slang, deuren te passeren en de vuurhaard aan

werd gevorderd, de brandhaard werd gevonden en de brand

te vallen. Dit zal meestal niet rechtop gebeuren en meestal

werd geblust. Volgens het boekje! Hoewel het niet wenselijk

ook niet met een volle straal.

is dat onervaren stagiairs zonder een ervaren (onder)officier een binnenaanval doen in gevaarlijke omstandigheden, toont

Sedert enige tijd wordt aan rekruten gevraagd om op het ein-

dit verhaal dat de kwaliteit van de opleiding veel verbeterd

de van de oefening ‘afleggen van leidingen’, straalpijptech-

is. De jongens in kwestie mogen terecht trots zijn op wat ze

nieken te oefenen. Deze twee aspecten zijn namelijk op een

gepresteerd hebben. Ze hebben het geleerde in moeilijke

logische manier met elkaar verbonden. Eerst leg je de leiding

omstandigheden in praktijk gebracht. Ook de oudere brand-

af en vervolgens ga je binnen vorderen. Bij uitleg over straal-

weerman verdient een schouderklopje. Hij heeft vertrouwen

pijptechnieken wordt zoveel mogelijk les gegeven in een ge-

gehad in de betere opleiding van zijn twee collega’s en hij

hurkte positie. Het gevolg van deze aanpak is dat het beeld

heeft hen zo goed als hij kon gecoached.

14

Deze betere opleiding maakt dat we vandaag anders naar

3 BRAND IN EEN KASTEEL

brandweeroptreden kijken. Denk aan de situatie waarbij de brandweer aankomt bij een rijwoning. De woning telt meer-

Onlangs werd Brandweer Brussel uitgestuurd voor een kel-

dere bouwlagen (gelijkvloers en enkele verdiepingen). De

derbrand in een kasteel. De voorpost was snel ter plaatse en

brand in de kamer aan de straatzijde op het gelijkvloers is

viel het vuur aan met twee hogedruklijnen. Het kasteel lag in

volontwikkeld. De vlammen slaan door een groot raam naar

een kasteelpark. Terwijl het grootste deel van de ploeg bezig

buiten. In de rest van het gelijkvloers is er erg veel hete rook

was met de verkenning en het bestrijden van de brand was

maar nog geen branduitbreiding. Stel dat een brandweerman

de rest bezig met het afleggen van de voeding. De bevelvoe-

meer dan 100 liter water nodig heeft om deze brand neer te

rende adjudant riep snel een tankwagen in versterking. Hij

slaan (en vervolgens de nablussing te beginnen). Beschou-

wist immers dat voeding leggen hier even kon duren. In een

wen we zo iemand als een goede brandweerman? Een goed

kasteelpark wordt al snel meer dan 100 m voedingsleiding

getraind brandweerman moet erin slagen om knock-down

afgelegd tot aan een hydrant in de straat.

te realiseren in een kamer van 15 à 20 m² met minder dan 100 liter water.

Figuur 3: Een uitslaande kamerbrand dient geblust te kunnen worden met minder dan 100 liter water.

“ Een goed getraind brandweerman moet erin slagen om knock-down te realiseren in een kamer van 15 à 20 m² met minder dan 100 liter water” Toen de officier aankwam met de voertuigen van de hoofdkazerne was de brandbestrijding volop bezig. Het was moeilijk werken in de kelder. De voedingsleiding was echter nog niet klaar. Op dat moment was de tank van de eerste autopomp halfvol. Er was dus nog 1.250 liter over. De tweede autopomp werd gebruikt om de eerste autopomp te voeden in afwachting van de voedingslijn en de tankwagen.

Bij deze interventie was het dus niet nodig om zich zorgen te maken over de voeding. Anders gezegd: er werd teveel aandacht besteed aan voeding. Op deze interventie vormde dat geen probleem. Het was een onbewoond kasteel en het was nacht. De ploeg legde twee HD leidingen af en heeft erg professioneel gehandeld. Er waren niet direct andere belangrijke taken behalve blussen en voeding leggen.

Maar … wat als?

Foto: Brandweer Moeskroen

Wat als er in het kasteel (of in het rijhuis hierboven) mensen gered dienen te worden? In dergelijke gevallen wordt de redding uitgesteld ten voordele van een voedingslijn die

De brandweer komt bij dergelijke interventies aan met een

meestal geen meerwaarde heeft. Ik ben ervan overtuigd dat

autopomp met een tank van 2.500 liter water. Dit zijn inter-

de brandweer vaak suboptimaal presteert omdat er één duo

venties waarover we vinden dat 100 liter water genoeg moet

gebruikt wordt om de autopomp te voeden terwijl andere ta-

zijn om het probleem op te lossen. En toch gaan twee men-

ken kritischer zijn.

sen zo snel mogelijk voeding leggen. Toch kiezen we ervoor

Wil dit zeggen dat er nooit nog voeding mag afgelegd wor-

om onze beperkte mankracht in te zetten voor een taak die

den als prioriteit? Neen, brandbestrijding is immers geen

meestal nutteloos is. Dit noem ik “de fetisj van de voeding”.

zwart-wit verhaal. Een goede manier om het te stellen is dat

15

gen. Daartoe dient hij één van de andere lades te openen.

Andere lades kunnen zijn: tweede aanvalslijn, back-up ploeg, ventilatie, voeding, search & rescue 1, search & rescue 2, verkenning, opzetten logistiek, slachtoffers opvangen, medische ploegen bijstaan, persluchtregistratie …

“ Onze maatschappij evolueert en wij stellen onszelf veel te weinig in vraag.”

Foto: Google Figuur 4: Luchtfoto van het kasteel. De afstand van het kasteel naar de straat bedraagt ongeveer 100m.

Het is aan elk lid van onze organisatie om die ladekast zo goed mogelijk te kennen. Iedereen hoort te weten wat er in elke lade zit. Op die manier hoeft een (onder)officier maar

voeding afgelegd wordt door mensen van de voertuigen die

een inzetbevel te geven (bv: “jullie gaan primary search doen

later ter plaatse komen behalve in een beperkt aantal uitzon-

van het gelijkvloers”). De ploeg in kwestie weet dan zonder al

deringen. Mensen van de eerst aangekomen autopomp die

te veel uitleg wat ze moeten gaan doen.

voeding afleggen, wordt dan de uitzondering in plaats van de regel.

4 DE DENKENDE BRANDWEER In het bovenstaande wordt “robot-gedrag” beschreven dat we bij de brandweer soms terugvinden. Mensen doen dingen omdat ze het zo geleerd hebben en omdat ze het altijd zo gedaan hebben. De omstandigheden zijn veranderd maar de brandweer is niet mee veranderd. Wel, omstandigheden gaan blijven veranderen. Onze maatschappij evolueert en wij stellen onszelf veel te weinig in vraag.

Daarom is er een overgang nodig van de robot-brandweer naar de denkende brandweer. Het afstappen van het systematisch leggen van voeding is daar een voorbeeld van. Het vervangen van het woord SOP (standard operation procedure) in SOG (standard operation guideline) in de Angelsaksische wereld is daar een ander voorbeeld van. Hiermee geeft de brandweer als organisatie te kennen dat iedereen moet nadenken. Een procedure moet gezien worden als een richtlijn waarvan kan worden afgeweken.

Figuur 5: De ladekast als model voor tactiek.

Figuur: Bart Noyens

Tactische keuzes bij brandbestrijding moeten gezien worden als een ladekast. De bovenste lade is zeker “de eerste

Op die manier wordt de brandweer slagkrachtiger en effi-

aanvalslijn”. In 90% van de gevallen zal dit immers de beste

ciënter. Iedereen moet op zijn niveau meedenken over de

tactische keuze zijn. De ploeg zal daarmee aan de slag gaan

uitvoering van zijn opdracht. Men dient achteraf een debrie-

en eenmaal de eerste aanvalslijn afgelegd is, dient de bevel-

fing te houden. Kennis en ervaring moet gedeeld worden. We

voerder te beslissen wat hij met het tweede duo zal aanvan-

worden er een betere brandweer door.

16

5 BEDANKING Ik ben dit artikel begonnen met te verwijzen naar mijn ba-

doen, kunnen altijd www.cfbt-be.com bezoeken. Op deze

sisopleiding en ik wou van deze gelegenheid gebruik maken

website zijn tal van teksten te vinden. Er is ook een wekelijk-

om enkele instructeurs van toen te bedanken om mij op weg

se nieuwsbrief. Er wordt namelijk elke week iets toegevoegd

te helpen in brandweerland en mij te inspireren. Het zijn er

aan de website. Mensen die zich willen inschrijven voor de

teveel om ze allemaal op te noemen. Voor mijn opleiding

nieuwsbrief kunnen een mailtje sturen naar karel.lambert@

brandweerman denk ik aan toenmalig brandweerman, hui-

skynet.be.

dig sergeant-majoor Geert Phyfferoen. Voor de opleiding rekruut bij BW Brussel denk ik aan toenmalig sergeant, huidig

6 BRONNEN

kapitein Maurice Grumeau, die al jarenlang mijn mentor is.

Het zijn twee “klasbakken” zoals we dat in Brussel zeggen; twee pompiers die als lesgever het beste van zichzelf geven om kennis te delen aan nieuwe generaties brandweerlui.

[1] T raining with intent – Effectieve straalpijptechnieken, John McDonough & Karel Lambert, 2014 [2] John McDonough, persoonlijke gesprekken 2009-2014

Eigenlijk wil ik hiermee iedereen bedanken die betrokken is bij brandweeronderwijs. Iedereen die bezig is met opleiden, die daarnaast ook zijn leerlingen wil motiveren en inspireren.

Want dat zijn allemaal ingrediënten voor een betere brandKarel Lambert

weer.

Het is mijn bedoeling om door het schrijven van artikelen kennis te delen. Collega’s die een beetje aan zelfstudie willen

Zekerheid vanaf het eerste moment Dräger UCF 9000 - Nieuwe markt warmtebeeldcamera II/MAT/A69-290-11 De UCF 9000 wordt geleverd volgens het nieuwe contract FOD met een voertuiglader en reservebatterij.

Deze compacte en robuuste camera (1,4kg) is geschikt voor binnenbrandbestrijding (-40°C tot +1000°C) en heeft een Li-ion batterij met een autonomie van 4 uur. De camera registreert foto’s of video en audio die via de beschikbare software en aansluitkabel voor de PC gemakkelijk kunnen worden uitgelezen. Het toestel beschikt o.a. over een thermische scan functie, ideaal voor het snel lokaliseren van de warmtebron zoals bijvoorbeeld bij een schouwbrand.

17

© Pieter Maes

KORT NIEUWS E-CALL 50-SHADES EFFECT VOOR BRANDWEER Vanaf 2018 moeten Brandweer London trok bij de release van de film 50

alle nieuwe auto’s in de

shades of grey aan de alarmbel. Interventies voor in

EU uitgerust zijn met

gênante positie verkerende koppels kunnen voor-

E-CALL, een systeem dat hulpdiensten automatisch ver-

komen worden als die koppels de sleuteltjes van de

wittigt bij een ongeval.

handboeien bij de hand houden. Op drie jaar tijd ging

Bedoeling is dat hulpdiensten sneller ter plaatse zijn

het om een 80-tal oproepen.

zodat er levens gered kunnen worden en de files sneller weer verdwenen zijn. Een klein apparaatje geeft cruciale

Of er al Vlaamse collega’s zo’n oproep hebben meegemaakt (als hulpververlener)?

Wij hebben er nog geen

informatie door aan het HC100/112, zoals de aard van het voertuig, exacte locatie en rijrichting. De brandweer blijft zich bewust van het gevaar op meer loze oproepen. Maar als we op voorhand

weet van. Er bestaat

weten dat we bijvoorbeeld naar een incident

natuurlijk ook geen

moeten rijden van een voertuig op waterstof,

aparte rubriek voor dit soort calamiteiten in onze statistieken.

kunnen we toch al onze voorzorgen nemen en komt het ook de veiligheid van de hulpverlener ten goede. Het blijft zaak om het systeem van dichtbij te monitoren.

NEDERLANDSE BLUSHELIKOPTERS IN BELGIË Nederland en België gaan nauwer samenwerken op het vlak van natuurbrandbestrijding.

Dit werd afgesproken op een Nederlands-Belgische top. Zo maakte minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon met zijn collega Ivo Opstelten afspraken over de inzet van blushelikopters. Het akkoord komt er nadat eind mei 2011 de Kalmthoutse Heide getroffen werd door een grote natuurbrand. Toen werden Nederlandse blushelikopters ingezet om de brand te blussen.

Het akkoord omvat de voorwaarden en afspraken voor het gebruik van zulke helikopters en behandelt praktische zaken zoals de concrete aanvraagprocedure, coördinatie en evaluatie van de samenwerking. Nederland neemt alle verplichtingen op zich.

België staat enkel in voor de vergoeding van de werkelijk ingezette middelen.

Er zijn dus geen terugkerende kosten zoals jaarlijkse oefeningen of tegemoetkomingen inzake aankoop van materieel.

18

STANDAARDISERING VAN INFORMATIE OVER NIEUWE VOERTUIGEN VOOR HULPDIENSTEN In februari vond in Brussel , i.s.m. CTIF, een internationale conferentie plaats over de standaardisering van informatie over nieuwe voertuigen voor hulpdiensten. In de hoofdkazerne van Brussel werden demonstraties gegeven over interventies op zowel lichte als zware voertuigen met een alternatieve energievorm (batterijen, hybride, CNG …).

Ook op het BVV-congres 2015 komt dit thema ook aan bod en zul je aan de hand van lezingen en demonstraties kennis maken met specifieke interventietechnieken voor brand en ontzetting. Reserveer alvast 17 oktober.

ODE AAN DE ODE Op 9 juli 2015 zal de Last Post voor de 30 000ste keer weerklinken. De organisatie doet een oproep om alle brandweerkazernes overal ter wereld open te stellen en een minuut stilte te houden.

De Last Post is een eerbetoon aan de gesneuvelden van WOI. Elke dag om 20 uur blazen de vrijwilligers van de Last Post Association onder de Menenpoort in Ieper dit klaroengeschal. Op de jaren van de Duitse bezetting (1940-1944) na, wordt de Last post sinds 1928 al elke avond gespeeld.

Wim Opbrouck werd door de provincie West-Vlaanderen aangesteld als intendant van dit initiatief. Op-

REKRUTEN MET GEVOEL VOOR RITME

brouck kwam met het idee om bij de 30 000e Last Post een ‘Ode aan de Ode’ brengen. Volgens de traditie worden de klaroeners van de Last Post Association gerekruteerd onder de lokale brandweer. Zij dragen daarom ook een brandweeruniform.

Dit initiatief is bijgevolg een ode aan de klaroeners van brandweer Ieper die al 30 000 keer hun ode hebben gebracht aan de gesneuvelden.

Voor hun ontgroening kregen 3 rekruten van post Neerpelt de opdracht om een dansje uit te werken. Het optreden van deze stagiairs-brandweermannen op de melodie van ‘Ghostbusters’ sloeg alle aanwezige korpsleden met verstomming.

Het filmpje was via facebook verspreid en wekte al snel de aandacht van de Vlaamse pers. ‘Wie bellen we dan? De voorpost!’

De ‘dansers’ zijn Tim Vrolijks, Joey Vaesen en Werner Lebon.

19

Risc

Uw zone is onze zorg!

Consulting & Technology

Falck Consulting & Technology levert adviseurs die u kunnen begeleiden en ondersteunen bij de zonevorming en beschikt over systemen en oplossingen die u en uw organisatie ondersteunen in de totale keten van brandweerzorg.

CONSULTING DIENSTEN

SOFTWARE PRODUCTEN

• • • •

•

• •

Opstellen nulmeting; Opstellen Blauwdruk op hoofdlijnen; Opstellen Materieel herverdeelplan; Opstellen organisatieplan voor de zonale brandweerorganisatie; Dekkingsplannen en Analyse overschrijdingen opkomstnormen; Ondersteuning zonevorming: implementatie ondersteuning, projectmanagement, interim management.

•

• • •

Safety Guide; Digitale interventiefiches, manipuleerbare navigatie die in en rond de voertuigen gebruikt kunnen worden Zonale Risicotool: Zonaal dekkingsplan, materieelspreidingsplan, plan tool voor kazerne locaties en analyse van de opkomsttijden Safety Portal: Personeel, uitbetaling, Interventie, Oefenen, Materieel.

Planningssoftware: Personeelsplanning voor de toekomst Tijdsregistratie: Tikklokken registratie

Meer informatie: www.falckct.nl Falck Consulting & Technology, Hoogbloklandseweg 24, 4205 NE Gorinchem T. +31 (0)183 508 150 E. info.ict@falck.nl

Het brandweercongres 2014 was een succes!

We hopen u dit jaar opnieuw te mogen verwelkomen.

Brandweercongres 2015 17 oktober 2015 HVZ FLuvia en BWVW VIVES Hogeschool Kortrijk Meer informatie vindt u op www.brandweercongres.be

Š Pieter Maes

(VER)BRAND JE NIET AAN HET KB BRANDPREVENTIE OP DE ARBEIDSPLAATSEN Vanaf 3 mei 2014 komt men er als instelling niet meer onderuit. Elk bedrijf, elke firma, zelfs al is het maar een vierkante meter groot met ten minste één persoon tewerkgesteld middels een arbeidsovereenkomst moet voldoen aan alle brandweervoorschriften die er bestaan in het ARAB en de codex Welzijn op het Werk.

De federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO), meer specifiek de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk heeft al laten weten dat vanaf 2015 hier zal op worden toegezien.

Onderstaande commentaartekst zal een en ander verduidelijken teneinde je je niet verbrandt aan het nieuwe KB Brandpreventie op de arbeidsplaatsen …

22 Foto: Raoul Schrijnmaeckers

1 VAN ARAB NAAR CODEX WELZIJN OP HET WERK

de brandpreventie op de arbeidsplaatsen, verschenen in het

Het ARAB – Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescher-

Hoop was op een gelijktijdige verschijning. Beide OKB’s wa-

ming - (1952) is een verzameling van wetgeving inzake vei-

ren complementair. Door welbepaalde omstandigheden

ligheid, gezondheid en verfraaiing van de werkplaatsen. Het

werd de goedkeuring van het tweede OKB uitgesteld voor

is van het type middelenwetgeving.

onbepaalde tijd. Hierdoor blijft een deel van het artikel 52

Staatsblad van 23 april 2014.

staan in het ARAB, bv. art 52.3 betreffende de constructie van De Codex Welzijn op het Werk (1996) is enerzijds een verza-

gebouwen.

meling van wetgeving afkomstig uit het ARAB welke aangepast en herschreven werd en anderzijds de nieuwe, na 1996

Er is een concordantietabel opgesteld die duidelijk maakt

uitgevaardigde wetgeving inzake arbeidsveiligheid, preventie

welke artikelen van artikel 52 niet en welke wel zijn opgehe-

en bescherming op het werk. Het is het type doelstellingen-

ven in het ARAB. U vindt deze concordantietabel op de web-

wetgeving gebaseerd en gestoeid op de uitgevoerde risi-

site www.brandweervlaanderen.be onder ‘Kennisdossiers –

coanalyse zoals de Welzijnswetgeving oplegt. Wanneer er

Brandpreventie – Brandpreventie op de arbeidsplaats’.

nu een risico van een vallend voorwerp aanwezig is boven je hoofd, dan bepaalt deze Welzijnswet heel duidelijk dat het te dragen preventiemiddel bepaald wordt door het uitvoeren van een risicoanalyse. Is één van deze conclusies, na het uitvoeren van een risicoanalyse, het dragen van een veiligheidshelm, dan zal dit aanvaard worden als preventiemiddel. Is bv. een andere conclusie het aanbrengen van veiligheidsnetten boven het hoofd van deze werknemers, dan zal ook dit aanvaard worden als het gepast preventiemiddel. Met andere woorden, bedrijven en ook brandweerzones die blootgesteld worden aan bepaalde risico’s kunnen a.d.h.v. uitgevoerde risicoanalyses totaal verschillende preventiemiddelen of preventiemaatregelen treffen.

Art 52 ARAB 52.1 52.1.1 52.1.2.

52.1.3.

52.2.

52.2.1 52.2.2.

52.2.3.

52.3.

52.3.1 52.3.2.

52.3.3.

52.3.4 52.4 52.5 52.5.1.

52.5.2.

52.5.3.

52.5.4.

52.5.5.

52.5.6.

52.5.7.

52.5.8.

52.5.9.

52.5.10.

52.5.11.

52.5.12 52.5.12.a 52.5.12.b 52.5.13 52.5.14 52.5.15.

52.5.16.

Algemeenheden Verplichtingen voor de werkgever Brandweerstand Bewijs brandweerstand Classificatie eerste groep tweede groep derde groep Bouw eerste groep - op 1 juni 1972 bestaand tweede groep - op 1 juni 1972 bestaand eerste groep - na 1 juni 1972 tweede groep - na 1 juni 1972 Toegang Uitgangswegen en ontruiming doel : snelle en gemakkelijke evacuatie bovenverdieping en kelder breedte van uitgangswegen totale breedte van uitgangswegen 2 afzonderlijke uitgangen 2 afzonderlijke trappen 3 afzonderlijke uitgangen 3 afzonderlijke trappen verbod op belemmeren doorgang overgangsmaatregel buitentrappen voor gebouwen bestaand op 1 juni 1968 signalisatie deuren uitgangsdeuren lokaal eerste groep deuren van nooduitgangen deuren in uitgangswegen tussen 2 uitgangen : openen in beide richtingen draaideuren - draaipaaltjes : toegelaten onder voorwaarden draaideuren in winkels voor kleinhandel : verboden automatische deuren : automatisch openen

KONINKLIJK BESLUIT VAN 28 MAART 2014 opgeheven

artikel 5

opgeheven opgeheven

opgeheven

artikel 11

artikel 12 §2 artikel 12, §3

opgeheven opgeheven opgeheven opgeheven opgeheven

artikel 13, eerste en tweede lid niet meer van toepassing artikel 21 KB 10.10.2012 arbeidsplaatsen

Deze Welzijnswetgeving geeft bedrijven meer vrijheid in hoe ze de specifieke veiligheid en gezondheid van hun werknemers kunnen verzekeren met als absolute doelstelling: geen

3 KB BRANDPREVENTIE VAN 28 APRIL 2014 OP DE ARBEIDSPLAATSEN

ongevallen.

Dit KB, dat in werking trad op 3 mei 2014, wordt geïntegreerd in de Codex over het welzijn op het werk als Hoofdstuk 3

2 DE GEDEELTELIJKE OVERHEVELING VAN ARTIKEL 52 NAAR DE CODEX

- Brandpreventie op de arbeidsplaatsen in Titel III - Arbeids-

Het uiteindelijke doel is te komen tot een Codex van wel-

3.1 Toepassingsgebied

zijnswetgeving met de Welzijnswet als algemeen uitgangs-

Dit KB is van toepassing op de arbeidsplaatsen, bedoeld in ar-

punt. Eén voor één worden de nog bestaande artikelen uit

tikel 2 van het koninklijk besluit van 10 oktober 2012, tot vast-

het ARAB geschrapt, herlezen en herschreven in de geest

stelling van de algemene basiseisen waaraan arbeidsplaatsen

van deze Welzijnswet om uiteindelijk gepubliceerd te wor-

moeten beantwoorden.

den in de Codex welzijn op het werk. Het artikel 52 uit het

Daarbij is een gebouw elke bouwconstructie, die een voor de

ARAB was al zeer lang een doorn in het oog van velen en was

werknemers of elke andere persoon toegankelijke overdekte

dringend aan herziening toe naar de geest van de Welzijns-

ruimte vormt, geheel of gedeeltelijk met wanden omsloten.

wet. Het werd een zeer lange en moeilijke bevalling met de

Bij wijze van uitdrukking is deze wetgeving van toepassing in

nodige complicaties. Oorspronkelijk waren het twee OKB’s

elk gebouw, hoe klein deze ook moge wezen in oppervlakte,

(Ontwerp KB’s). Van de twee verwachte OKB’s is er slechts

waar iemand tewerkgesteld is met een arbeidsovereenkomst,

één goedgekeurd m.n. het KB van 28 maart 2014 betreffende

en dit zonder uitzondering.

plaatsen.

23

3.2 Opbouw KB brandpreventie 3.2.1 (Brand)Risicoanalyse (BRA) Het nieuw KB bevat bepalingen van artikel 52 van het Algemeen reglement voor de arbeidsbescherming (ARAB) omtrent risicopreventie evenals specifieke preventiemaatregelen. In het KB brandpreventie op arbeidsplaatsen is het uitvoeren van een risicoanalyse, met inbegrip van brand, verplicht en moet er rekening worden gehouden met de bijhorende risicofactoren (art 4. KB 28 maart 2014). Een brandrisicoanalyse (BRA) bestaat ten eerste uit het identificeren van brandgevaren. Ten tweede uit het bepalen van de brandrisico’s. Ten derde worden de brandrisico’s geëvalueerd en worden er acties vooropgesteld en/of ondernomen. Deze acties of maatregelen moeten de brandrisico’s voorkomen of reduceren volgens het ALARA-principe, “As Low As Reasonably Achievable”.

3.2.1.3. Model van risicoanalyse 3.2.1.1 Begrippen “risico” en “gevaar”

Het KB stipuleert dat er een adequate of een aangepas-

We trachten a.d.h.v een voorbeeld deze twee begrippen te

te brandrisicoanalyse methode dient toegepast te worden.

verduidelijken. Probeer eens te antwoorden op volgende drie

Voorbeelden van risicoanalysemethoden zijn:

vragen.

• Checklistmodel • Vlinderdasmodel

A) Wanneer we een leeuw, welke drie dagen geen eten heeft

• Kinney en Fine

gekregen, in een leslokaal brengen waar jij zit, is dit een

• FRAME (Fire Risk Assessment Method (for) Engineering)

gevaar of een risico voor jou?

• HAZOP (Hazard and Operability studie ofwel Storingsana-

B) Wanneer we deze zelfde leeuw, welke effectief drie dagen

lyse)

geen eten heeft gekregen binnenbrengen in een leslokaal,

• FMEA (Failure Mode and Effects Analysis)

maar nu in een gesloten kooi, is dit een gevaar of een risico

• FTA ( Fault Tree Analysis – foutenboom)

voor jou?

• What-if –methode

C) Wanneer er een deur is aan deze kooi. We maken een

• Sariermethode

koord aan de deur van de kooi. De docent verlaat veilig het leslokaal en trekt aan dit touw. De leeuw komt uit zijn kooi

3.2.2 Preventiemaatregelen

om zijn honger te stillen met … de aanwezigen. Is dit dan

De nodige materiële en organisatorische preventiemaatrege-

een gevaar of een risico voor jou?

len dienen uitgewerkt te worden om: • branden te voorkomen;

Er is slechts een risico wanneer er blootstelling is aan gevaar.

• de veiligheid te verzekeren en indien nodig de snelle eva-

De leeuw is intrinsiek gevaarlijk maar we spreken pas van een

cuatie van de werknemers en alle aanwezige personen op

risico wanneer je effectief kan blootgesteld worden aan het gevaar door bv. je hand door de kooi te steken.

de arbeidsplaats zonder hen in gevaar te brengen; • vlug en efficiënt elk begin van brand te bestrijden om uitbreiding ervan te vermijden;

Antwoorden: A) en C) zijn een risico. B) is slechts een gevaar.

• de schadelijke effecten en neveneffecten van een brand te beperken;

3.2.1.2 Brandrisico Een brandrisico wordt een reëel risico wanneer de aan-

• de tussenkomst van de openbare hulpdiensten te vergemakkelijken.

wezigheid of de kans bestaat dat de drie elementen van de vuurdriehoek gelijktijdig en op hetzelfde moment in de juiste

3.2.3 Specifieke preventiemaatregelen

mengverhouding aanwezig zijn. Tijdens het inventariseren

De specifieke materiële en organisatorische preventiemaat-

van de brandrisico’s gaat men trachten deze onveilige om-

regelen dienen uitgewerkt te worden. Deze specifieke pre-

standigheden en onveilige handelingen in kaart te brengen.

ventiemaatregelen zijn onderverdeeld in 7 onderafdelingen.

24

3.2.3.1 Brandbestrijdingsdienst Het oprichten van een brandbestrijdingsdienst is verplicht

- uitgerust met veiligheidsverlichting.

• Nooduitgangen

voor elke onderneming ongeacht het aantal medewerkers.

- naar buiten opendraaiend (geen schuif- of draaideuren);

De brandbestrijdingsdienst heeft als voornaamste taak om de

- eenvoudig en onmiddellijk te openen (mogen niet op

kans op brand te reduceren. Bij brand moet de brandbestrijdingsdienst de brandmelding ontvangen, signaleren aan de hulpdiensten, evacueren, de brand proberen te beheersen en toegang verschaffen aan de hulpdiensten.

slot zijn); - niet geblokkeerd.

• Signalering - conform veiligheids- en gezondheidssignalering; - aan de ingang van het gebouw en per niveau een eva-

3.2.3.2 Preventie van brand

cuatieplan voorzien.

De risico’s uit de risicoanalyse dienen behandeld te worden volgens het principe van art 9 van het KB van 27 maart 1998

3.2.3.4 Brandbestrijding

betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers

• Uitrusting ter bescherming van brand wordt aanschouwd

bij de uitvoering van hun werk namelijk: primair risico’s voor-

als een collectief beschermingsmiddel (aankoopprocedure

komen, secundair schade voorkomen en tertiair schade be-

(drie groene lichten)).

perken. Dit kan men verwezenlijken door bv.: • het beperken tot het strikt noodzakelijke van de aanwezige hoeveelheid van brandbare materialen op de arbeidsplaats; • het opslaan van deze materialen op de arbeidsplaats;

• Afgestemd op de risico’s - de inrichting van de arbeidsplaatsen; - de fysische en chemische eigenschappen van de aanwezige stoffen;

• het opslaan van deze materialen op een passende wijze;

- de arbeidsprocessen en arbeidsmiddelen;

• het eerbiedigen van de voorwaarden inzake afstand of af-

- de werknemers die de arbeidsmiddelen moeten gebruiken;

zondering van deze materialen ten opzichte van elke ont-

- het maximaal aantal aanwezigen dat in het gebouw kan

stekingsbron; • het beheersen van de omstandigheden waarbij zelfontbranding van stoffen of afvalstoffen kan optreden; • het plaatsen van deze afvalstoffen, in afwachting van hun verwijdering, in passende veiligheidsrecipiënten met een hermetische of zelfdovende sluiting; • het regelmatig verwijderen van deze afvalstoffen.

aanwezig zijn; - het materieel en het personeel waarover de bevoegde brandweerdienst beschikt; - de noodzakelijke voorrijtijd van de brandweer; - de middelen voor melding, waarschuwing- en alarm, en de brandblusapparaten moeten geplaatst worden op plaatsen die zichtbaar en gemakkelijk bereikbaar zijn; - de waarschuwings- en alarmsignalen en boodschappen zijn voor alle betrokken werknemers goed waarneembaar en mogen noch met elkaar en noch met andere signalen verward worden; - de beschermingsmiddelen tegen brand worden gebruikt overeenkomstig de voorgeschreven procedures.

3.2.3.5 Beperken van de schadelijke effecten van brand Hier worden alle maatregelen betreffende de constructie van het gebouw opgesomd. De constructie van het gebouw moet in staat zijn om de aanwezigen veilig te evacueren en de stabiliteit van het gebouw te verzekeren. Bij deze onderafdeling wordt nog regelmatig verwezen naar het overgeble-

3.2.3.3 Evacuatie

ven artikel 52 van het ARAB, zoals eerder gezegd omvat arti-

• Evacuatiewegen

kel 52 nog steeds alle bepalingen betreffende de constructie

- doorgangen vrijhouden;

eisen van een gebouw.

- uitgang rechtstreeks op een veilige plaats (bv. ander compartiment); - aantal in functie van gebruik, uitrusting, afmetingen, aantal personen;

3.2.3.6 Tussenkomst hulpdiensten • Maatregelen worden genomen om de tussenkomst van de hulpdiensten te vergemakkelijken en vlot te laten verlopen.

25

• Interventiedossier - de elementen van het brandpreventiedossier (BPD – voor de inhoud van het BPD verwijzen we naar het desbetreffende hoofdstuk verder in deze commentaartekst).

- de locatie van de elektrische installaties of hoofdschakelaar); - de locatie en werking van de sluitkranen van de gebruikte fluïda; - de locatie en de werking van ventilatiesystemen; - de locatie van de branddetectiecentrale.

- het gebruik van de middelen ter bescherming tegen brand; - de uitvoering van de taken toevertrouwd aan de Interne Dienst voor Bescherming en Bestrijding van Brand (IDBBB); - de evacuatie van personen; - adequate evacuatieoefeningen; - de informatie en de opleiding van alle werknemers.

• Deze procedures worden “voor gezien” getekend door de preventieadviseur die de leiding heeft van de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (IDPBW).

3.2.3.7 Periodieke controle & en onderhoud • De controles en onderhoudsbeurten worden uitgevoerd

3.2.5 Brandpreventiedossier (BPD).

overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant of de in-

De werkgever stelt een brandpreventiedossier op ter be-

stallateur.

schikking van de brandweer. Dit brandpreventiedossier wordt

• Bij gebrek aan voorschriften vanwege de fabrikant of de installateur, dient minstens één keer per jaar gecontroleerd te worden. Let hierbij op de bekwaamheid en de bevoegdheid van de controleurs!

gehecht aan het globaal preventieplan. Dit dossier bevat: • Het document waarin de resultaten van de risicoanalyse en de preventiemaatregelen zijn opgenomen • Het bewijs van de onderhoudsbeurten en van de contro-

• De gas-, verwarmings-en airconditioningsinstallaties:

les van de middelen ter bescherming tegen brand, van de

- dienen in goede staat worden gehouden;

gas-, verwarmings- en airconditioninginstallaties en van de

- dienen periodiek te worden gecontroleerd.

vaststellingen gedaan tijdens die controles

• Aantoonbaarheid en naspeurbaarheid: de data van deze controles en de vaststellingen gedaan tijdens deze controles moeten bewaard worden.

• De vaststellingen gedaan naar aanleiding van de evacuatieoefeningen • Een lijst van de beschermingsmiddelen tegen brand die beschikbaar zijn op de arbeidsplaats en hun situering op een plan • Het document dat de organisatie van de interne dienst voor preventie en bestrijding van brand beschrijft • De procedures (of het intern noodplan waarin de procedures zijn opgenomen) • De lijst van individuele afwijkingen toegestaan op basis van art.52 van het ARAB • Het evacuatieplan • De vaststellingen gedaan naar aanleiding van de evacuatieoefeningen • De adviezen en verslagen van de bevoegde preventieadviseur en in voorkomend geval van de preventieadviseurarbeidsgeneesheer • De adviezen van het comité preventie en bescherming op het werk • De adviezen van de bevoegde hulpdiensten 3.2.6 Informatie en opleiding Informatie De werkgever dient de hiërarchische lijn en de werknemers te informeren over de brandrisico’s, de preventiemaatrege-

3.2.4 Intern noodplan

len, de waarschuwings- en alarmsignalen en de maatregelen

• Geschreven instructies betreffende brand dienen opgeno-

in geval van brand. De werknemers dienen een kopie te krij-

men te worden in het intern noodplan:

26

gen van het – voor hen relevante deel van het - evacuatie-

plan. De informatie moet ten laatste gegeven worden op de

maatregel (1) + (2) is de brandrisico’s bestrijden of te reduce-

dag van indiensttreding van een nieuwe werknemer.

ren aan de bron: bv. door vervanging van een brandgevaarlijk product door een product dat niet of minder kan branden.

Opleiding

Als dat niet kan, gaat men een niveau afzakken in de brand-

• om op gepaste wijze te reageren in geval van de ontdek-

preventiehiërarchie en dienen er collectieve maatregelen (3)

king van een brand of de aanwezigheid van rook;

genomen te worden: bv. afscherming, compartimentering.

• om het personeel gedrag aan te leren, zodat het ontstaan

Nog een trap lager in de brandpreventiehiërarchie is per-

van een brand tijdens de uitvoering van hun taken voorko-

soonlijke bescherming (4), dit pas toepassen als de collectie-

men wordt;

ve beschermingsmiddelen ontoereikend zijn. Blijven er toch

• om de waarschuwings- en alarmsignalen te begrijpen;

brandrisico’s aanwezig, dan moeten deze duidelijk zichtbaar

• om in staat te zijn, bij de ontdekking van een brand, de ge-

gemaakt worden voor iedereen die in de buurt komt door

paste waarschuwing te geven • om in staat te zijn, in geval van alarm, de instructies betref-

ze te signaleren (5) en ervoor zorg te dragen dat de gepaste brandbestrijdingsmiddelen aanwezig zijn.

fende de evacuatie te volgen en correct toe te passen 3.2.7 Werkzaamheden in de inrichting De werkgever, in wiens inrichting aannemers of contractors

5 BRANDSCENARIO’S EN INTERVENTIESCENARIO’S

werken uitvoeren, moet hen informeren over de gevaren in zijn inrichting (indeling in lokalen, opgeslagen stoffen, ge-

Een brandscenario beschrijft de ontwikkeling van een brand

vaarlijke installaties).

in relatie met de tijd.

De uitvoerder moet bij werken met een brandrisico, voor

Alle factoren die de ontwikkeling van de brand beïnvloeden

aanvang van het werk , de nodige informatie over de risico’s

maken deel uit van het brandscenario en worden beschouwd

eigen aan het werk verschaffen aan de werkgever. Dit dient

tot het moment dat de interne brandbestrijdingsdienst of tot

te gebeuren via een ‘ondertekend document’ dat de uitvoer-

de bevoegde brandweer ter plaatse komt.

der aan de werkgever dient te overhandigen voor de aanvang

De leden van de brandbestrijdingsdienst dienen situaties die

van de werken en o.a. een risicoanalyse en preventiemaatre-

een brandrisico kunnen creëren, te herkennen en te signa-

gelen dient te bevatten.

leren.

De werkgever geeft via deze “vuurvergunning” (deze term

Proactief uitdenken van brandscenario’s en vervolgens de in-

wordt evenwel niet expliciet gebruikt in het KB) zijn toestem-

terventiescenario’s afstemmen op de brandscenario’s is een

ming, na advies van de preventieadviseur en eventueel met

uitdaging voor elke interne brandbestrijdingsdienst.

bijkomende maatregelen.

Kapt. Stefaan Onraedt (Zone Noord-Limburg) Preventieadviseur en Milieucoördinator Campus Vesta

4 BRANDPREVENTIEHIËRARCHIE De brandpreventiehiërarchie is een uitstekend middel om de brandpreventiemaatregelen kwalitatief te bepalen. De beste

27 Foto: Raoul Schrijnmaeckers

®

Evacuatie bij brand, onze specialiteit

Noodtrappen • Maatwerk, in functie van gebouw en veiligheidseisen.

• Zelfdragend of opgehangen aan de façade.

• Met of zonder ophaalbare traparm.

• In hoogwaardig aluminium, met rvs verbindingselementen.

• Onderhoudsvrij, met zeer lange levensduur.

Uitklapbare noodladders • Zeer discreet, in de vorm van een regenafvoer.

• Ogenblikkelijke opening vanaf elk gewenst evacuatieniveau.

• Beveiligd tegen inbraak en ongewenst gebruik.

• Betrouwbaar met meer dan 10.000 goed functionerende installaties.

• Met valbescherming voor veilig werken op hoogte als optie.

Vaste vluchtladders (ook bruikbaar als dienstladder).

• Met of zonder beschermingskooi.

• Met of zonder uitschuifbare ladderbasis met tegengewichten.

• Met of zonder toegangsbalkons.

• In geanodiseerd of blank aluminium, schroeven en bouten in rvs.

Diverse andere oplossingen • Balkonladder, telescopische vluchtladder voor evacuatie uit flatgebouwen met overhangende balkons.

• Jomiro, zelfremmend afdaaltoestel voor individuele evacuatie wanneer er geen collectieve evacuatie beschikbaar is.

• Wij produceren op maat. Contacteer ons vrijblijvend voor speciale vragen of advies.

www.jomy.be info@jomy.be de Broquevillelaan, 274 Rue Bourgogne, 20 B-1200 Brussel B-4452 Juprelle Tel 02 771 13 72 Tel 04 278 55 12 Fax 02 771 78 44 Fax 04 278 26 75

Foto: Paul Van Der Rasieren

ORGANISCHE PEROXIDES

Gevaarlijke eigenschappen en brandbestrijding INLEIDING

Naast transport per schip in zeecontainers (in BelgiĂŤ vooral via Antwerpen) worden de meeste peroxides per vrachtauto

Organische peroxides worden vooral gebruikt in de kunst-

getransporteerd. Wanneer er bij transport of opslag iets mis

stofindustrie waar in grote chemische installaties bijvoor-

gaat, moet de hulpverlener weten wat te doen. In dit artikel

beeld polyethyleen of polypropyleen gemaakt wordt. Maar

wordt ingegaan op de effecten van ontleding en brand van

ook kleinschaliger worden organische peroxides toegepast,

organische peroxides en de bestrijding van peroxidebranden.

in (polyester) botenbouw, autoreparatie bedrijven en caravanbouw enz. Tegenwoordig zelfs bij rioolrenovatie, dus let-

TEMPERATUUR

terlijk langs de straat.

Opslag van organische peroxides vindt plaats bij de produ-

Alle organische peroxiden zijn thermisch instabiel en kunnen

centen en gespecialiseerde opslagbedrijven vanwaar orga-

afhankelijk van de temperatuur langzaam of snel ontleden.

nische peroxides verder gedistribueerd worden naar de ge-

Sommige organische peroxiden zijn te instabiel om bij om-

bruikers.

gevingstemperatuur getransporteerd en opgeslagen te worden. Dan moet temperatuur beheersing worden toegepast.

De maximum transport- en opslagtemperatuur wordt aangeduid als de controletemperatuur (Tc). De temperatuur van het peroxide moet dus beneden de Tc gehouden worden.

Wanneer de temperatuur boven de Tc stijgt en de kritieke (emergency) temperatuur wordt bereikt (Te), moeten alle beschikbare middelen worden ingezet om de temperatuur weer onder controle te krijgen. Dit kan bijvoorbeeld door het peroxide te koelen met een waterspray. Omdat het peroxide ondanks koeling heftig kan ontleden, dient tijdens de koeling Foto: Pierre Demeyere

altijd voldoende afstand in acht genomen te worden. Een minimale afstand van 25 meter is de vuistregel.

29

De controletemperatuur en de kritieke temperatuur worden afgeleid van de temperatuur van de zichzelf versnellende ontleding (SADT). Dit is de laagste omgevingstemperatuur waarbij een gevaarlijke zichzelf versnellende ontleding optreedt bij de stof in verpakte toestand.

ONTLEDING EN/OF EXPLOSIE Zolang alle ontwikkelde warmte uit het organische peroxide wordt verwijderd, door natuurlijke of geforceerde koeling, kan er geen wegloopreactie optreden. Wanneer de temperatuur boven de SADT stijgt, kunnen afhankelijk van het type, langzame tot snelle wegloopreacties (ontledingsreacties) optreden waarbij zeer veel warmte wordt ontwikkeld. Het effect van de wegloopreactie wordt bepaald door de snelheid waarmee temperatuur en druk stijgen. Deze snelheid hangt af van ontledingsgedrag en concentratie van het peroxide.

In geconcentreerde vorm kan bij veel organische peroxiden een zeer heftige wegloopreactie optreden. Het effect van deze wegloopreactie kan worden verminderd door het organische peroxide te verdunnen of te mengen met bijv. een

Foto: Akzonobel (Bert Korvemaker)

geschikt oplosmiddel of door te koelen met water.

Naast het type organische peroxide, bepaalt ook de mate van

van het metalen vat wordt overschreden zal het vat heftig

opsluiting het effect van een wegloopreactie. In een plastic

exploderen.

verpakking zal bij ontleding van het organisch peroxide de wand van de verpakking worden verzwakt door blootstelling

In alle gevallen zullen bij ontledingsreacties hete brandba-

aan de hoge temperatuur. Daardoor zal de verpakking in

re dampen vrijkomen die spontaan kunnen ontbranden als

een vroeg stadium van de wegloopreactie, bij relatief lage

gevolg van zelfontsteking. Bovendien kan de vrijgekomen

druk, scheuren. Hierdoor is de explosie relatief mild. Bij een

dampwolk een tweede (gas/damp)explosie teweegbrengen

metalen opslagvat zal, bij onvoldoende afblaasmogelijkheid,

door spontane ontbranding of door contact met een externe

een hoge druk worden bereikt. Wanneer de ontwerpdruk

ontstekingsbron.

30

BRANDGEDRAG EN BRANDBESTRIJDING De ontvlambaarheid van organische peroxiden loopt uiteen: sommige ontbranden vrij gemakkelijk, terwijl andere zeer moeilijk ontbranden. Dit heeft te maken met het vlampunt van het organische peroxide. In de meeste gevallen kan het vlampunt van een organisch peroxide niet worden vastgesteld, omdat het organische peroxide tijdens de bepaling ontleedt. Gelukkig is het vlampunt van de meeste peroxides hoger dan de temperatuur waarbij het organische peroxide wordt getransporteerd en opgeslagen waardoor ontsteking bij niet mogelijk is.

Foto: Akzonobel (Bert Korvemaker)

Foto: Akzonobel (Bert Korvemaker)

Een brand met organische peroxiden breidt zich snel uit. Het

terspray op de brand zal de temperatuur van het ontleden-

organische peroxide zal uit de bezwijkende peroxideverpak-

de peroxide verlagen, waardoor de brand minder heftig is.

king lekken en verspreidt zich. In tegenstelling tot branden

Verspreiding van de brand door brandend peroxide, drijvend

van organische vloeistoffen, hoeft een organisch peroxide

op het bluswater, moet worden voorkomen. Daarom moet

niet te verdampen om te kunnen branden. Door ontleding

vooral de omgeving van de brand worden gekoeld met water

zet het peroxide zich om tot brandbare gasvormige ontle-

om ontsteking van andere objecten te voorkomen.

dingsproducten. Om deze reden branden de meeste organische peroxides veel sneller dan organische vloeistoffen.

CONCLUSIE

Bij de bestrijding van een grote organische peroxidebrand is

Organische peroxides zijn thermisch instabiele stoffen. Bij

het belangrijk gebruik te maken van blusmiddelen waarmee

ontleding komen brandbare ontledingsproducten vrij die

efficiĂŤnt kan worden gekoeld, zoals water. Aanbevolen wordt

kunnen worden ontstoken door een externe ontstekingsbron

om de brand gecontroleerd te laten uitbranden. Een fijne wa-

of door zelfontsteking. Een brand van een organisch peroxide kan men het best gecontroleerd laten uitbranden. De brandweer moet zich concentreren op het nat houden van objecten in de omgeving en moet voorkomen dat de brand zich kan uitbreiden.

Bert Korvemaker Safety Engineer Organic Peroxides

Foto: Akzonobel (Bert Korvemaker)

Bert Korvemaker werkt al bijna 25 jaar bij het veiligheidslaboratorium van AkzoNobel in Deventer (NL) en geeft adviezen aan gebruikers en transporteurs over transport, opslag en omgaan met organische peroxides

31

200 NIEUWE VLAAMSE BRANDPREVENTIEADVISEURS GAAN SAMEN NAAR MEER BRANDVEILIGHEID! Belgen doen het niet zo goed op het vlak van brandveiligheid. EÊn op drie denkt nooit aan brandpreventie, slecht 67 % heeft een rookmelder en vorig jaar stierven er zeker 69 mensen in een woningbrand. Dat zijn 6,2 doden per miljoen inwoners. Daarmee doen we het een pak slechter dan onze buren: in Nederland stierven er vorig jaar 2,3 personen per miljoen inwoners, in Duitsland 4,6.

Brandveiligheid is een zaak van iedereen. Iedereen draagt hierin zijn of haar verantwoordelijkheid. Maar een brandpreventieadviseur maakt een groot verschil, geeft het goede voorbeeld, zorgt ervoor dat de boodschap massaal verspreid wordt en zet aan tot positieve gedragsverandering.

Brandpreventieadviseurs zijn een belangrijke schakel in de broodnodige mentaliteitswijziging naar meer brandveiligheid. Een brandpreventieadviseur is een speciaal opgeleide brandweerman of -vrouw die aan burgers advies op maat geeft over hoe zij hun huis brandveiliger kunnen inrichten.

De brandpreventieadviseur kan dit op verschillende manieren

32

Uit heel Vlaanderen kwamen brandweervrijwilligers, beroepsbrandweermannen en administratief personeel van de hulpverleningszones. In totaal namen 200 maatschappelijk bewogen mannen en vrouwen met een brandweerhart deel.

Dankzij hun enthousiasme en gedrevenheid zijn er vandaag meer dan 500 brandpreventieadviseurs actief in België. Volgende uitspraak is volledig toepasbaar op de afgelopen opleiding:

“ Knowledge is power but enthusiasm pulls the switch” realiseren, bijvoorbeeld via een informatiestand tijdens evenementen, informatiesessies, voorlichting na brand, schoolen huisbezoeken …

De brandweer is de partner bij uitstek om resultaat te bereiken qua brandveiligheid en dit vanuit haar expertise en gevoel voor verantwoordelijkheid.

DE OPLEIDING Op 2 en 3 maart organiseerde de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken (Algemene Directie Veiligheid en Preventie) in samenwerking met de brandweerschool PIVO

In het brandveiligheidsdorp – dat opgesteld stond op de

(www.pivo.be) een 2-daagse opleiding voor nieuwe brand-

tweede opleidingsdag – maakten de cursisten kennis met

preventieadviseurs.

mogelijke partners en goede voorbeelden vanuit Vlaamse hulpverleningszones. Er werd heel wat informatie gedeeld en contactgegevens werden uitgewisseld.

De hele cursus stond in het teken van sensibiliseren, communiceren en motiveren. Merel De Vleeschouwer van Imboorling nam het onderdeel “Communicatie” voor haar rekening. Alle nieuwe brandpreventieadviseurs weten nu maar al te goed “waarom ze 2 oren hebben en slechts 1 mond”.

Vraag hen zeker maar eens of ze een blauwe, groene of gele brandpreventieadviseur zijn.

KENNIS IS MACHT, DELEN DE KRACHT Het waren 2 informatieve dagen met de nodige humor en zelfrelativering. De syllabus en de presentaties zijn terug te vinden op de Kennisdatabank van www.besafe.be.

Neem zeker ook een kijkje op www.speelnietmetvuur.be en zorg mee dat we allemaal voor hetzelfde doel gaan. Of je nu brandpreventieadviseur bent of niet, wij zijn allemaal ambassadeurs van brandveiligheid. Brandveiligheid is immers iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid.

Tim Renders (Zone Vlaams-Brabant Oost – Post Leuven) Projectcoördinator Brandveiligheid IBZ Foto’s: Randy Maenhout

33

“De FAL Magma is veruit de lichtste en meest comfortabele brandweerlaars die ik al gedragen heb.”

ZEER LICHT IN GEWICHT ADEMEND, DANKZIJ GORE® CROSSTECH MEMBRAAN

Timmy Verbist

Vrijwillige brandweerman Post Schilde

NITRIL OVERNEUS MET RIBBELS VOOR EXTRA GRIP ZICHTBAAR OP ELK MOMENT DANKZIJ RETROREFLECTERENDE ELEMENTEN HANDENVRIJ AAN- EN UITTREKKEN FLEXIBELE ZONES VOOR- EN ACHTERAAN GEÏNTEGREERDE TREKLUSSEN

MAGMA HI3 CI AN F2A SRC Art: 1025638

Interesse? Contacteer ons en ontdek de testmogelijkheden! |

03 820 98 72

|

wendy.lefebvre@vdp.com

|

www.vdp.com

CORETM Technologie

veiliger • gemakkelijker • sneller Reeds 186 tevreden gebruikers in België!

VANASSCHE FFE NV | Brugsesteenweg 2 | B-8531 HARELBEKE | Tel. +32 (0) 56 710 130 | info@vanassche-fire.be | www.vanassche-fire.be

BRANDWEERSPORT Voor het uitoefenen van onze functie als brandweerman

snel mogelijke tijd en met zo weinig mogelijk strafpunten te

moeten we vele opleidingen, oefeningen en bijscholingen

worden uitgevoerd. De tweede discipline is een estafetteloop

volgen. Onmisbaar naast al deze professionele activiteiten

van 400m. Dit wordt met 8 van de 9 teamleden uitgevoerd.

zijn de vriendschap en de samenhorigheid die ervoor zor-

Gedurende de volledige estafette moet een straalpijp worden

gen dat de ploegen op interventie zichzelf overstijgen. Een

doorgegeven en terwijl 3 hindernissen worden genomen.

mogelijke manier om de vriendschapsbanden te versterken

Deze hindernissen zijn het klimmen over een 1,5 meter hoge

is samen sporten.

muur, lopen over een balk van 6m lang en 20cm breed en

Naast samen fitnessen, lopen of het beoefenen van een an-

het kruipen door een tunnel van 8m met een diameter van

dere sport worden jaarlijks brandweergerelateerde sport-

maximaal 80 cm. Dit dient ook hier in een zo snel mogelijke

wedstrijden georganiseerd. De traditionele brandweersport-

tijd en met een minimum aan strafpunten worden afgelegd.

wedstrijden worden gespeeld volgens het reglement van het internationaal brandweerverbond, of beter bekend als het

WEDSTRIJDEN

CTIF. Deze wedstrijden bestaan uit 2 disciplines die door ie-

Jaarlijks worden deze wedstrijden op provinciaal en op nati-

dere ploeg van 9 spelers, operationele leden van een brand-

onaal niveau georganiseerd. In 2014 vond dit plaats in Heus-

weerzone, worden gespeeld.

den-Zolder en dit jaar gaan deze wedstrijden door in Duffel.

Deze wedstrijden worden gecombineerd met de nationale

TWEE DISCIPLINES

en provinciale sportwedstrijden voor jeugdbrandweerploe-

De eerste discipline bestaat uit het opstellen van een blus-

gen. Naast de nationale competities kan, indien gewenst,

opstelling (droog). Dit houdt in dat een sleeppomp volledig

ook deel worden genomen aan wedstrijden in het buitenland

dient te worden opgesteld, gevolgd door een aanvalsop-

zoals in Duitsland en Oostenrijk.

stelling bestaande uit 2 slangen (diameter 70) verdeeld in 2

De ‘Olympische Spelen’ van deze wedstrijden vindt iedere

keer 2 slagen (diameter 45) met straalpijp. Dit dient in een zo

4 jaar plaats, op de internationale sportwedstrijden van het CTIF. In 2012 ging deze door in Mulhouse, Frankrijk. Op dit 6-daagse sportevent spelen meer dan 60 ploegen tegen elkaar. Naast de traditionele sportwedstrijden worden hier ook de internationale brandweersportkampen en internationale sportwedstrijden voor jeugdbrandweerploegen gespeeld.

Jaarlijks worden 2 indoorwedstrijden georganiseerd, die in het voorjaar en in het najaar plaatsvinden. Hierbij wordt op een vriendschappelijke manier de competitiegeest van de ploeg aangescherpt. Dit is ook het moment om te trainen en wedstrijden te spelen met de officiële jury die ook op de provinciale en nationale wedstrijden jureert. Op de indoorwedstrijd wordt wel enkel de pompopstelling opgesteld zonder de aanvalsleiding en zonder de estafette.

35

EEN UNIEKE OPENDEURDAG VOOR UW POST EN EEN SPORTIEVE UITDAGING! Spreekt het u aan om een dergelijke wedstrijd te organiseren in het kader van een opendeurdag, jubileumjaar, ed. dan is dit zeker mogelijk. Voor de indoorwedstrijden is de garage van de brandweerkazerne al voldoende. Voor de provinciale en nationale wedstrijden dient dit te worden georganiseerd op een sportveld. Het benodigde materiaal voor de wedstrijden zelf, wordt allemaal gratis ter beschikking gesteld door het CTIF-Belgium. Enkel het vervoer van het materiaal is te regelen door de organiserende post. De opbrengst van de verkoop van drank, snacks, ed. gaat ook integraal naar de organiserende post of zone.

Natuurlijk is het nog leuker als een plaatselijke ploeg de uit-

WAT HEEFT EEN PLOEG NODIG OM AAN DEZE WEDSTRIJDEN TE KUNNEN DEELNEMEN?

daging aangaat en meedoet. De thuisploeg zal op een uniek

Met een niet-operationele bluspomp kan een ploeg al deel-

ploegen helpen met het opstarten van de trainingen en de

nemen. Door enkele kleine aanpassingen kan deze bluspomp

tips en tricks aanleren zodat ze voor de bezoekende ploegen

voldoen aan de voorwaarden van het CTIF. Hiernaast vol-

een ferme uitdaging vormen.

staan ook 4 zuigslangen, 2 touwen, 2 slangen diameter 70,

Interesse gekregen om een sportploeg op te richten, een

verdeelstuk, 4 slagen diameter 45 en 2 straalpijpen. Het ma-

wedstrijd te organiseren of wenst u meer info over het inter-

teriaal voor de estafette wordt ter beschikking gesteld door

nationaal wedstrijdreglement van het CTIF? Neem vrijblijvend

het CTIF Belgium.

contact op met Rudi Depauw, voorzitter CTIF – Belgium

Naast het materiaal is nog een ander element zeker noodza-

(depauwrudi1@gmail.com) of met Jarno Becarren, secretaris

kelijk om deel te nemen aan de wedstrijden: enthousiasme.

CTIF – Belgium (becarren.jarno@gmail.com).

publiek van vrienden, familie en stadsgenoten kunnen rekenen en zichzelf overtreffen. We kunnen de ‘groene’ thuis-

De energie, de vriendschap, het groepsgevoel, alsook de euforie na het verbeteren van een persoonlijke besttijd of na het winnen van de wedstrijd compenseert de inzet zeer zeker.

36

Jarno Becarren Foto’s: Martine Santermans

AUTOVERZEKERING BRANDWEERLIEDEN GOEDKOPER! Protectas heeft voor u als brandweerman of –vrouw extra gunstige voorwaarden voor uw autoverzekeringen (en dit zowel voor uzelf als voor uw gezinsleden). Aan goede bestuurders kunnen we een tarief aanbieden dat tot de beste van de markt behoort en bovendien geniet u van de service van een professionele makelaar. Zo betaalt u niet te veel maar staat u ook niet alleen in geval van schade.

BRANDVERZEKERING BRANDWEERLIEDEN GOEDKOPER! U, brandweerman of –vrouw, bent expert op het gebied van brandbestrijding én brandpreventie.

Tegenover een kleiner risico staat een lagere premie. Daarom biedt Protectas brandweerlieden aangesloten bij een beroeps- of een vrijwilligerskorps, een bedrijfskorps of een federatie, een brandverzekering aan tegen unieke voorwaarden.

Wij nemen als voorbeeld iemand die in Aalst (postcode 9300) woont.

Het gaat om een aanpalende woning of een appartement, met beveiligingsinstallatie of gepantserde deur. .

Gebouw Inhoud Diefstal Als eigenaar Als huurder

Formule 1

Formule 2

Formule 3

Formule 4

Formule 5

Formule 6

150.000 EUR 50.000 EUR 25.000 EUR 214,14 EUR 173,74 EUR

180.000 EUR 60.000 EUR 30.000 EUR 256,42 EUR 207,94 EUR

240.000 EUR 80.000 EUR 40.000 EUR 337,71 EUR 273,07 EUR

300.000 EUR 100.000 EUR 50.000 EUR 421,45 EUR 340,65 EUR

360.000 EUR 120.000 EUR 60.000 EUR 475,81 EUR 408,23 EUR

420.000 EUR 140.000 EUR 70.000 EUR 554,65 EUR 475,81 EUR

De premies zijn inclusief waarborg natuurrampen en taksen - Risicogebieden natuurrampen = aangepaste voorwaarden.

Verzekerde waarden > formule 6 zijn eveneens mogelijk.

Familiale- en autoverzekering voor brandweerlieden ook goedkoper.

ANTWOORDSTROOK Ja, ik ben geïnteresseerd in uw uniek aanbod.

Ik ben nog geen klant bij Protectas.

Gelieve mij informatie voor mijn private verzekeringen te bezorgen op volgend adres: Ik ben reeds klant bij Protectas.

Gelieve mij informatie voor mijn autoverzekeringen te bezorgen op volgend adres: Naam: ………………………………. Voornaam: …………………………………

Adres: ………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………….

Tel : ………………………………. Korps: ……………………………………...

Stuur deze antwoordstrook naar Protectas, Zelliksesteenweg 12 te 1082 Brussel of bel voor meer informatie op het nummer 02/465.91.01 of fax: 02/468.02.34 of e – mail : Info@Protectas.be Registratienummer CDV 16896

advertentie_brandweerman_4.pdf

1

12/04/13

14:14

Universitaire campus

Hospitaal

Station Bibliotheek

VOOR ELK PROBLEEM DE BESTE OPLOSSING

14 TON CAPACITEIT

Kantoorgebouw

Museum

Uw partner in passieve brandbescherming voor gebouwen.

ARC CAPABILITY

OP AFSTAND BEDIENBAAR

info@eyroflam.be | www.eyroflam.be

Promat International NV Bormstraat KOPPELBARE 24, 2830 Tisselt | T 015 71 33 51 HEFKUSSENS VOOR EN HOOGTE F 015 71 82MEER 29 | KRACHT info@promat.be | www.promat.be VOLLEDIGE INTEGRATIE VAN VERSCHILLENDE PRODUKTEN

BRABO Brandbeveiliging NV

PA R T O F TM

H E AV Y R E S C U E S Y S T E M

39_Alg Adv_De Brandweerman_85x124_NL.indd 1

Toekomstlaan 1A, B-2170 Merksem T +32 (0)3/645.48.05 F + 32 (0)3/645.39.62 E info@brabo.be E www.brabo.be

WWW.RESQTEC.COM

21/01/15 11:58

Y

sinds 1913

www.brabo.be

BRABO Brandbeveiliging NV Toekomstlaan 1A, B-2170 Merksem T +32 (0)3/645.48.05 F + 32 (0)3/645.39.62 E info@brabo.be - www.brabo.be

DE OPMARS VAN DE AZIATISCHE HOORNAAR Wanneer is Vlaanderen aan de beurt?

In het overgrote deel van Frankrijk zorgt de Aziatische hoornaar (Vespa velutina nigrithorax) al meerdere jaren voor overlast. Door nestvorming in menselijke constructies en de predatie op allerlei insecten, waaronder honingbijen, is deze invasieve hoornaarsoort geen graag geziene gast. Bovendien rukt de soort noordwaarts op, waardoor binnenkort ook Vlaanderen aan de beurt is.

PROBLEMATIEK De Aziatische hoornaar bedreigt Europese bestuivers en andere insecten en heeft zo een potentiĂŤle impact op de biodiversiteit. Gezien haar voorkeur om op Europese honingbijen te jagen, kan ook de imkerij door deze soort getroffen worden. De soort is gelukkig niet agressief en de steken zijn te vergelijken met die van de inheemse wesp: pijnlijk, maar niet levensbedreigend. Enkel voor mensen met een allergie voor wespensteken is er een verhoogd risico. Het spreekt natuurlijk voor zich dat het benaderen van nesten steeds met de nodige voorzorgsmaatregelen dient te gebeuren.

HERKENNING De Aziatische hoornaar heeft een kenmerkende zwarte kop met een geel-oranje gezicht. Het borststuk is volledig don-

39

Ze kunnen tot 11.000 werksters bevatten en enkele honderden jonge koninginnen per jaar voortbrengen. Deze nesten zijn meestal te vinden in hoge bomen in stedelijke en landelijke omgeving. Soms worden ze echter ook in menselijke constructies gebouwd. De nesten zijn door hun grootte moeilijk te verwarren met deze van inheemse soorten. Bij de nesten van de inheemse hoornaar bevindt de toegang zich ook onderaan het nest, terwijl dit bij de Aziatische hoornaar aan de zijkant van het nest is. De toegang bij de nesten van de inheemse hoornaar is ook opvallend groter dan de laterale toegang bij Aziatische hoornaar.

INTRODUCTIE EN VERSPREIDING De Aziatische hoornaar werd in Frankrijk binnengebracht met een vracht aardewerk uit China. Van daaruit heeft de soort zich sinds 2005 stelselmatig binnen Frankrijk, maar ook in Spanje en Portugal uitgebreid en rukt ze noordwaarts verder op naar België. Hoewel er in 2011 een exemplaar in België werd waargenomen in Flobecq, wordt aangenomen dat er bij ons nog geen kolonies voorkomen. Het is echter vermoeZomernest met laterale vliegopening

delijk een kwestie van tijd vooraleer de eerste kolonies ook bij ons opduiken.

kerbruin of zwart, fluwelig, afgeboord met een smalle gele band. Alleen het vierde achterlijfsegment is geel-oranje ge-

BESTRIJDING

kleurd. De poten zijn bruin met kenmerkende gele uiteinden.

De meest effectieve bestrijdingsmaatregel is het verwijderen

Werksters zijn tot 25 mm groot, koninginnen iets groter (tot

van de nesten. Aangezien voorjaarsnesten zelden te vinden

30 mm).

zijn, zal dit meestal gaan over de grotere najaarsnesten (sep-

De Aziatische hoornaar kan verward worden met de inheem-

tember-oktober). Een correcte timing is cruciaal. De bestrij-

se (Europese) hoornaar Vespa crabro. Deze laatste is iets gro-

ding dient in de ochtend of ‘s avonds te gebeuren op het

ter en heeft kenmerkende rode poten, veel rood in de kop en

moment dat alle dagactieve werksters en koninginnen zich

op het borststuk en een uitgebreide gele of oranje tekening

in het nest bevinden. Nesten die vlot bereikbaar zijn, kunnen

op het achterlijf. De inheemse hoornaar is, in tegenstelling

best bestreden worden door de nestopening toe te stoppen

tot de Aziatische, ook ’s avonds en ‘s nachts actief. Daarnaast

met bijvoorbeeld polyurethaanschuim, het nest met een ste-

kan de Aziatische hoornaar ook verward worden met de veel

vige (jute)zak te omvatten en van de vasthechtingsplaats los

algemenere middelste wesp Dolichovespula media, en dan

te maken. Nadien moet het nest gecontroleerd verbrand of

vooral met de koninginnen van deze soort. Deze koninginnen zijn echter kleiner, hebben een opvallende gele tekening op het borststuk en missen de karakteristieke gele uiteinden van de poten en donkere borsttekening. Opgelet: verwar de Aziatische hoornaar niet met de agressievere Japanse hoornaar (Vespa mandarinia japonica). Deze soort werd nog niet in Europa waargenomen.

Het belangrijkste is echter de herkenning van de nesten. De Aziatische hoornaar maakt gebruik van twee nesten: een voorjaars- en een zomernest. De voorjaarsnesten zijn de nesten van de jonge koninginnen waaruit de eerste werksters voortkomen die het zomernest zullen bouwen. Deze voorjaarsnesten zijn klein en moeilijk te vinden. De zomernesten, daarentegen, zijn groot (tot 80 cm diameter) en bolvormig, met een kenmerkende opening aan de zijkant van het nest.

40

Verspreiding Aziatische hoornaar • Nesten ■ Gekoloniseerd tussen 2004-2010 ■ Gekoloniseerd in 2011 ■ Gekoloniseerd in 2012 ■ Gekoloniseerd in 2013 ■ Vestiging waarschijnlijk ■ Geen gegevens / afwezig

bevroren worden om de aanwezige hoornaars te doden. Bij

en de aanwezige larven te doden.

foutieve toepassing of het neerstorten van het nest kunnen

Op Vlaams niveau wordt momenteel nagegaan hoe de be-

honderden jonge koninginnen in het milieu terechtkomen.

strijding van nesten van Aziatische hoornaar efficiënt kan

Nesten die moeilijk te bereiken zijn, kunnen ingespoten

georganiseerd worden. Hiertoe werken het Kenniscentrum,

worden met een insecticide. Dit is gespecialiseerd werk dat

Brandweervereniging Vlaanderen, het Agentschap voor Na-

opleiding en een goede kennis van producten en materieel

tuur en Bos (ANB) en het Instituut voor Natuur- en Bosonder-

vergt. Na de behandeling dient het nest te worden verbrand

zoek (INBO) een plan van aanpak uit zodat de regio voorbe-

om verspreiding van het insecticide in het milieu te vermijden

reid is op deze toekomstige invasieve soort.

Figuur 1: Aziatische hoornaar (Vespa velutina) Borststuk volledig donkerbruin of zwart fluwelig, afgeboord met een smalle gele band

Figuur 2: Inheemse hoornaar (Vespa crabro) Poten volledig rood

Alleen 4de achterlijfsegment geel-oranje gekleurd

Figuur 3: Inheemse middelste wesp (Dolichovespula media) Opvallend gele tekening op borststuk

Poten volledig rood Uitgebreide rode tekening op kop en borststuk Poten bruin met kenmerkende gele uiteinden

Koningin tot 30 mm groot; werksters tot 25 mm groot

Uitgebreidere gele of oranje tekening op het achterlijf

Uitgebreidere gele of oranje tekening op het achterlijf

41

MEER INFORMATIE? • Maurits Vandegehuchte (Agentschap voor Natuur en Bos): maurits.vandegehuchte@lne.vlaanderen.be • Tim Adriaens (Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) Tim.adriaens@inbo.be • Bart Vandenbussche (Brandweervereniging Vlaanderen): directeur@brandweervlaanderen.be • www.ecopedia.be/inleiding_exoten voor algemene

BVV WERKGROEP WESPENPROBLEMATIEK Eind 2014 kwamen een aantal specialisten op vraag van BVV samen om de vraag van het INBO te bespreken. Het waren brandweermannen met een bijzondere belangstelling voor de wespenproblematiek, dikwijls omdat ze in hun vrije tijd ook imker zijn.

informatie over exoten in Vlaanderen.

Gezien de moeilijkheden bij het vernietigen (moeilijk

Zie rubriek ‘invasieve uitheemse dieren’ voor specifieke

bereikbare nesten, specifiek materiaal en opleiding en

informatie over de Aziatische hoornaar.

het klein aantal nesten), werd besloten dat de vernietiging best niet door de brandweer gebeurt, behalve

BRONNEN

als het nest gemakkelijk toegankelijk is. BVV stelt voor

Foto’s: Jean Haxaire; Jelle Devalez; Rachel Scopes; Nigel

om de vernietiging op moeilijke plaatsen over te laten

Jones; Richard Ball. Courtesy The Animal and Plant Health

aan de civiele bescherming. Een aanvraag is hiervoor

Agency (APHA), Crown Copyright

ingediend. Elk wespenteam dat zo’n nest tegenkomt,

Beggs, J. R., E. G. Brockerhoff, J. C. Corley, M. Kenis, M. Mas-

meldt dit dan ook best aan de dispatching. Binnenkort

ciocchi, F. Muller, Q. Rome, and C. Villemant. 2011. Ecologi-

verschijnt er een infofiche met wat je moet doen als je

cal effects and management of invasive alien Vespidae. Bio-

te maken hebt met Aziatische hoornaars.

Control 56:505-526.

D’Haeseleer, J., 2011. Aziatisch steekspel voor het eerst in België. - www.aculea.be, http://www.natuurbericht.

Péré, C. & Kenis, M. (2010). Le frelon asiatique (Vespa velu-

be/?id=6916.

tina): état des connaissances et évaluation du risque pour

Haxaire, J., J.-P. Bouguet & J.-Ph. Tamisier, 2006. Vespa velu-

la Suisse. Rapport pour l’Office Fédéral de l’Environnement.

tina Lepeletier, 1836, une redoutable nouveauté pour la faune

CABI Europe, Delémont, Switzerland

de France (Hymenoptera, Vespidae). – Bulletin de la Société

RINSE (Reducing the Impact of Invasive Alien Species in Eu-

entomologique de France 111(2): 194.

rope). Th@s Invasive smartphone app voor de registratie van

Herkenningsfiche Aziatische hoornaar Vespa velutina ni-

invasieve soorten. Beschikbaar voor iOS 5.0+, Android 4.0.3+

grithorax. http://waarnemingen.be/exo/be/nl/8807.pdf

http://www.rinse-europe.eu/smartphone-apps

Marris, G., M. Brown & A.G. Cuthbertson, 2011. GB Non-na-

Rome, Q., A. Perrard, F. Muller & C. Villemant, 2011. Monito-

tive Organism Risk Assessment for Vespa velutina nigrithorax.

ring and control modalities of a honeybee predator: the yel-

www.nonnativespecies.org

low-legged hornet Vespa velutina nigrithorax (Hymenoptera:

Monceau, K., M. Arca, L. Leprêtre, F. Mougel, O. Bonnard, J.-F.

Vespidae). -Aliens: the invasive species bulletin 31: 7-15.

Silvain, N. Maher, G. Arnold, and D. Thiéry. 2013. Native prey

Villemant, C., M. Barbet-Massin, A. Perrard, F. Muller, O. Gar-

and invasive predator patterns of foraging activity: the case of

gominy, F. Jiguet, and Q. Rome. 2011. Predicting the invasion

the yellow-legged hornet predation at European honeybee

risk by the alien bee-hawking Yellow-legged hornet Vespa

hives. PloS ONE 8:e66492. http://www.plosone.org/article/

velutina nigrithorax across Europe and other continents with

info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0066492

niche models. Biological Conservation 144(9): 2142-2150

MELDING Heb je een nest van Aziatische hoornaar gezien? Meld het dan op www.waarnemingen.be/exoten. Via dit meldsysteem worden waarnemingen van invasieve exoten in Vlaanderen bijgehouden. Bovendien kan je je inschrijven op het systeem zodat je op geregelde tijdstippen (dagelijks, wekelijks, maandelijks …) een e-mail krijgt met een update van nieuwe meldingen van Aziatische hoornaar in Vlaanderen of een specifiek gebied waar je werkzaam bent. Je kan er ook een informatiefiche vinden (http://waarnemingen.be/exo/be/nl/8807.pdf). Werk je liever met de smartphone of de ipad, dan kan je meldingen ook doorgeven via de Th@s Invasive app of iObs/Obsmapp, te vinden in google play of iTunes.

42

NIEUWE BRANDWEERVOERTUIGEN IN VLAANDEREN Multifunctionele autopomp

De rubriek “Nieuwe brandweervoertuigen in Vlaanderen” wordt samengesteld door Kpt. Jean-Paul Heyens (zone Waasland).

Bijkomende technische informatie kan verkregen worden bij: jeanpaul.heyens@brandweervlaanderen.be

Provincie Oost-Vlaanderen Hulpverleningszone Zuid-Oost, Post Aalst

CHASSIS Merk en type: Mercedes Axor 1933 L Motor: Vermogen 240 kW

OPBOUW - Constructeur: Somati Vehicles (Erembodegem) en ISS Wawrzaszek (Polen) - Cabine: 2 personen: chauffeur + begeleider voorzien van ademlucht 4 personen in dubbele cabine in opbouw - Kastopbouw: Glass Reinforced Polyester (GRP) - Schildering: RAL 3020 - Bediening: Pomppanelen en panel in cabine: Thoreb Controlers met digitaal kleurenscherm - Elektriciteit: Verlichting Senelite LED

POMP - Pomp: Ruberg UEROLINE FPN 10-4000/40-400 - Debiet: nominaal debiet LD 4.000 l/min, nominale druk 10 Bar + 400 L aan 40 bar - Uitgangen: 4x diam 70 mm waarvan 1 X met schuim + 2 HD haspels - Ingangen 1x Diam 125 - Watertank: 2.500 liter - Schuimtank : 100 liter - Schuimmenger: CTD 24 L voor HD + CTD 30 l voor LD - Bijzondere uitrustingen: C&C ladderrek op dak, verstelbare kastindeling Met dank aan de heren Ulrich Deshommes en Gilles Lacante (brandweer Aalst), de heer Renaat De Smet – Project Engineering Coordinator – Somati Vehicles en fotografie Lt. Jean-Paul Heyens.

44

Materieelwagen Provincie West-Vlaanderen Hulpverleningszone Midwest, Post Gits

CHASSIS Merk en type: Iveco, type 70C17 EEV

OPBOUW Constructeur: Brandweervoertuigen Dias & Zn N.V. Cabine: - Vooraan: 3 zitplaatsen - Achteraan: 4 zitplaatsen Kastopbouw: Kast met zijdelings telkens 2 rolluiken en achteraan 1 rolluik.

Elektriciteit: - Dak: V-lichtbalk met 7 LED lampen met 2 dubbele hoorn voor sirene - Grill: 2 LED lampen in de kalender - Zijkanten: LED omgevingslampen boven de rolluiken Met dank aan de firma Brandweervoertuigen Dias & Zn N.V. (Stekene) en fotografie Kpt. Jean-Paul Heyens.

Compact schuimblusvoertuig met manschappencabine Provincie Oost-Vlaanderen Bedrijfsbrandweer Indaver, vestiging Doel

VOERTUIG - Iveco Daily 70C17 4x2 (MTM 7000 kg) - Diesel 125 kW – Euro 5+ - Geautomatiseerde 6-versnellingsbak - Vaste boltrekhaak - Polyester opbouw met geïntegreerde ruime manschappencabine › geïntegreerde schuimtank 300 liter met elektronische peilaanduiding › vaste schuiminstallatie met 2 x HLZ400 met spoelfunctie - bestuurderscabine: › chauffeur + 2 begeleiders › manschappencabine: 5 zitplaatsen met persluchthouders - 5 rolluiken met barlocksluiting - Tweetoonhoorn - LED omnidirectionele flitslichten dak - LED unidirectionele flitslichten vooraan en achteraan - LED kastverlichting - 2 x LED werklicht, automatisch werkend bij achteruitrijden - LED omtrekverlichting - Volelectronische batterijlader - Reflecterende striping FOD - Alpas modulaire inrichting - draaideur voor divers klein gereedschap Met dank aan de firma Vanassche (Hulste) en in het bijzonder de heer Luk Cooreman.

Fotografie: Kapt. Jean-Paul Heyens.

45

De In-Map software, werd ontwikkeld vanuit het perspectief dat werklast moet kunnen verminderd worden door activa en activiteiten te groeperen rond “interactieve” grondplannen.

In-Map werd ontwikkeld met het doel om een algemeen “platform” te bekomen voor bedrijven, waarop verschillende activiteiten kunnen aangemaakt en opgevolgd worden.

Ook voor de brandweer is een vermindering van de werklast mogelijk. Hierbij kan ook zeer flexibel gewerkt worden met een vereenvoudiging van de werkverdeling tussen de brandweer en externe partners.

De eerste “laag” die werd ontwikkeld is gespecialiseerd om in de printer-omgeving en binnen grotere bedrijven, de kosten en workflows onder controle te krijgen.

Wat mag U zich hierbij voorstellen bij de activiteit brandweer ?

Grotere klanten zoals Konica, OKI etc werken met de In-Map software om automatisch printerparken op te volgen, kosten te berekenen, tijdig toners te leveren, optimaliseringen door te voeren etc.

Digitalisering van de interventieplannen.

Werklastvermindering door deze deels te verschuiven naar de bedrijven toe.

Flexibiliteit in de samenwerking met Uw externe partners.

Een cloud platform waardoor het mogelijk is om logins en paswoorden aan de deelnemende bedrijven te sturen - hierdoor is het zeer eenvoudig om met de software te starten en is er geen installatie nodig. Alle data ingave en opvragingen gebeuren in een browser.

Graag zijn wij bereid om een en ander toe te lichten via een gesprek of bezoek.

Het systeem is platform-onafhankelijk : Mac - PC Grondplannen zijn gemakkelijk importeerbaar via upload van jpeg’s of het nemen van foto’s via een iPad.

Aarzel dus niet om contact met ons op te nemen op Tel. 09-381 33 13 Gsm 0478-280 233 thomas.dekesel@in-map.com Welcome …

Main Company Reports

Admin

ting

Customer…

Customers

Assets Maps Overlays Other

Floor 2

Floor 1

100%

search by

ation(156)

Save

o site 1 (11) Demo building (11) Demo floor 1 (7) Demo floor 2 (4)

Print

Reset

Map view List view

Het systeem kan voor andere taken gebruikt worden, zoals nu reeds het geval is. De software is een “platform” waarbij “lagen” toegevoegd worden.

Brandweer is een aparte laag en hierbinnen kan data opgeslagen worden, zoals : Feedback Log in • gevaren-zones • bibliotheken met bepaalde activa, brandblussers, sprinklers etc. bestaan of zijn altijd later aan te maken.

Make/Mode

Gebruiksviendelijk. Activa kunnen eenvoudig “gesleept” en verplaatst worden : van 1 gebouw op een bepaalde verdieping, naar een gebouw op een andere site en andere verdieping.

t…

Type to search asse

Automatische rapportering ivm activa etc.

Opvolging van versies Opvolging van deadlines import van bestaande data to add NEW browser pannel) button (location click on ase ple RT STA TO R pannel.

ATION BROWSE in the list of the LOC select floorplan

Layers

ting (11)

ic (11) (7)

floorplan or