INDEX 44

44

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ TEYXOΣ 44 ΙΑΝΟΥΑPIOΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ ’11

ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ www.indexonline.gr

Howard Zinn Thomas Bernhard Λουΐ Ντε Μπερνιέρ Αφιέρωμα: Οικονομία Γιώργος Καρυπίδης Χαράλαμπος Αθ. Μπάλτας Ο δρόμος με τα λουλούδια

2

EDITORIAL

INDEX_ Τριμηνιαίο περιοδικό για το βιβλίο Τεύχος #44 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ ’11 ISSN: 1790-6741 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ / ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. ΕΚΔΟΤΕΣ Τάσος Βογιατζής (editor@avopolis.gr), Νίκος Χατζόπουλος (nickh@oxy.gr) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Χριστίνα Οικονομίδου (chrisoiko@gmail.com) Μάκης Τσίτας (mtsitas@otenet.gr) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Άσπα Σκαπέρδα ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Βασίλης Κυπαρισσόπουλος ΔIOPΘΩΣH KEIMENΩN Σοφία Θεοδωρή ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Ζέφη Κόλια, Επιστήμη Μπινάζη, Γιώτα Συκιώτη, Γιώργος Τσακνιάς, Sabine von Traute, Helen of Troy

Φωτογραφία: Πένυ Γιαννάκου

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Θανάσης Αντωνίου, Γιώργος Βέης, Γιώτα Γουβέλη, Παναγιώτης Γούτας, Νίκος Δανιήλ, Θεοδώρα Δαρβίρη, Σωτήρης Δημητρίου, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Σύσση Καπλάνη, Αγγελική Καραθανάση, Γιάννης Κορίδης, Κωνσταντίνος Ι. Κορίδης, Ελένη Λιντζαροπούλου, Κώστας Μακρυγιάννης, Λεωνίδας Μαριδάκης, Κώστας Μέρμης, Κωνσταντίνος Μπούρας, Μάκης Πανώριος, Χρίστος Παπαγεωργίου, Γιάννης Παπαδημητρίου, Όλγα Παπαδοπούλου, Νίκος Σιδέρης, Μαρία Σκιαδαρέση, Χρυσούλα Σπυρέλη, Σταυρούλα Τσούπρου, Φίλιππος Φιλίππου, Ηλίας Χουντάλας ΕΚΤΥΠΩΣΗ – ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Γεωργία Λαμπροπούλου ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Άννα Δουλγερίδου

Η α-λήθεια είναι μια παράξενη ουσία, που αν βρεθείς πολύ κοντά της μπορεί και να σε αλλάξει. Στην εποχή μας, που όλα μοιάζουν να καταρρέουν, η απόφαση είναι πιο δύσκολη από ποτέ. Οι προ-ιστάμενοι (κατά κανόνα παλαιάς «κοπής», όχι απαραίτητα και ηλικίας) γραπώνονται πάνω στις δοκιμασμένες πρακτικές τους, στο χείλος του γκρεμού. Οι παρωχημένοι ιδεαλιστές (εννοείται παλαιάς «κοπής») επαναλαμβάνουν, σχεδόν αυτιστικά, τα ίδια λόγια και λάθη, την ώρα που κατακρημνίζονται στο –όποιο- έρεβος. Κάποιοι, οι περισσότεροι (νεότερης ή και παλαιάς «κοπής»), παραμένουν, δυστυχώς, παρατηρητές. Τέλος, οι α-ληθινοί αντι-φρονούντες (παλαιότερης ή και νεότερης «κοπής») δημιουργούν συσπειρώσεις, εστίες αντίστασης στην πλαδαρότητα της συνείδησης. Μη φανταστείτε κάτι εξωφρενικό: Μια σιωπηρή συμμαχία ενάντια στον –ούτως ή άλλως, ανέφικτο- υπερκαταναλωτισμό, ένα κλείσιμο του κουμπιού της τηλεόρασης, μια μικρή συγκέντρωση φίλων, μια ομάδα δημιουργικής συνεύρεσης, μια ανοιχτή, εξαιρετικά δραστήρια ομάδα στο facebook («Τι διαβάζουν οι άνθρωποι στο μετρό και στο λεωφορείο; Ε;»)... Το ωραιότερο συλλογικό μήνυμα αυτής της δυσανάγνωστης, εξοντωτικής περιόδου. Να είστε καλά, παιδιά!

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ – ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Δέσποινα Παντελίδου Θεμιστοκλέους 80, 106 81 Αθήνα Τηλ. Κέντρο: 210 5226609 Fax: 210 5227768 e-mail: index@brainfood.gr www.indexonline.gr

Φωτογραφία εξωφύλλου: Χρυσή Πατρώνα

INDEX_44

4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ_ ΤΕΥΧΟΣ 44

16 συνδρομές Το index κυκλοφορεί σε 20.000 αντίτυπα. Θα το βρείτε σε επιλεγμένα σημεία σε όλη την Ελλάδα. Μπορείτε όμως να το λαμβάνετε στο σπίτι σας με τη σιγουριά ότι δε θα χάσετε ούτε ένα τεύχος, επιλέγοντας μία από τις παρακάτω δυνατότητες συνδρομής:

1.

8 € το χρόνο = ετήσια συνδρομή

2.

02

42

06

Γιώργος Καρυπίδης Χαράλαμπος Αθ. Μπάλτας

editorial βιβλία που μας άφησαν άφωνους

08

focus Howard Zinn Thomas Bernhard

12

flyers Eιδήσεις, σχόλια, προσκλήσεις και προκλήσεις

14

ΣYNENTEYΞH

αυτοπαρουσιάσεις

43

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

57

ΘEMATIKEΣ ΔIAΔPOMEΣ

58

ALL TIME CLASSIC

15 € το χρόνο = ετήσια συνδρομή + 1 βιβλίο (επιλογή μεταξύ των βιβλίων: Μεθυσμένο Ημερολόγιο του Hunter S. Thompson από τις εκδόσις ΟΞΥ και Ο ηττημένος του Sir Peter Ustinov από τις εκδόσεις EMΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ).

59

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ Ο δρόμος με τα λουλούδια

60

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΣΤΟ ΠΙΡΟΥΝΙ ΚΑΙ... ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΙΚΑ ΜΑΣ!

Αφιέρωμα: Οικονομία

61

24

Mουσική, εικαστικά, εκδηλώσεις

Στείλτε ταχυδρομική επιταγή με το ανάλογο ποσό στη διεύθυνση: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ INDEX, Θεμιστοκλέους 80, Τ.Κ. 106 81, Αθήνα, με τα στοιχεία σας (όνομα, τηλέφωνο, διεύθυνση, email) και θα λαμβάνετε το Index κάθε μήνα για όλο το χρόνο.

62

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 5226609

Λουΐ Ντε Μπερνιέρ

16

top 5

28

βιτρίνα INDEX_44

Πατάτες

ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ...

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ Βιβλιόφιλες αστρολογικές προβλέψεις

6

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΗΣΑΝ ΑΦΩΝΟΥΣ

Guilleragues Ερωτικές επιστολές Πορτογαλίδας μοναχής ΑΓΡΑ ...διότι το συναίσθημα διαθέτει την ικανότητα να μην ξεχειλώνει ποτέ, παρά τις αλλεπάλληλες εκδηλώσεις του, ούτε να εκφυλίζεται σε ανούσια εξομολόγηση, από αυτήν που μαστίζει, ως γνωστόν, ένα πολύ μεγάλο μέρος της πεζογραφίας εν γένει...διότι, αν και έχουν εκδοθεί το 1669, μας μαθαίνουν πως πρέπει να αποδίδεται το άφατον του κατακλυσμικού έρωτα, χωρίς βεβαίως να προδίδεται η ουσία του... διότι είναι ειλικρινείς όσο ένα παιδί, όταν ανακαλύπτει μέσα στη λάμψη του καλοκαιρινού ήλιου το Σώμα του...

Noam Chomsky Για τη φύση και τη γλώσσα ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ Ο γνωστός πολιτικός στοχαστής και πρωτοποριακός γλωσσολόγος επιχειρεί να φωτίσει τη σχέση ανάμεσα στη γλώσσα, τον νου και τον εγκέφαλο. Με τη χαρακτηριστική του οξύνοια συνδέει τη σύγχρονη γλωσσολογική έρευνα με το αναπτυσσόμενο επιστημονικό πεδίο της νευροεπιστήμης. Ο τόμος κλείνει με ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον δοκίμιο για τον ρόλο των διανοουμένων στην κοινωνία και τη διοίκηση.

Sabine von Traute

Γιώργος Βέης

Anne Sexton Ποιήματα

Χουάν Γκοϊτισόλο Οικογένεια Καρλ Μαρξ

PRINTA «Μερικές γυναίκες παντρεύονται σπίτια. / Το σπίτι είναι ένα άλλο είδος δέρματος. Έχει καρδιά, /στόμα, συκώτι και συσπάσεις των εντέρων». Η προσεγμένη μετάφραση και η κατατοπιστική εισαγωγή είναι της Δήμητρας Σταυρίδου.

ΚΕΔΡΟΣ Άναρχο, σουρεαλιστικό μυθιστόρημα- σεκάνς, όπου σκηνοθέτες εισβάλουν στα άδυτα του σπιτιού της Μοντένα Βίλας που ζει ο πατέρας του σοσιαλισμού με την αριστοκράτισσα σύζυγό του, την γκουβερνάντα και τις κόρες του, ο Καρλ Μαρξ εμφανίζεται σε παράθυρα δελτίων ειδήσεων,ο Μπακούνιν, ο Νετσάγιεφ και μερικοί ακόμα αναρχοσυνδικαλιστές μπαινοβγαίνουν άτσαλα στις σελίδες, ενώ μια καραβιά αλβανών λαθρομεταναστών ξεμπουκάρουν κεφάτα σε κυριλέ τουριστικό θέρετρο των Ιταλικών ακτών. Εν τω μεταξύ, ο εκδότης προσπαθεί να πείσει τον συγγραφέα ότι αυτό το βιβλίο θα είναι μια παταγώδης αποτυχία. Σαρκαστικό, ευφυές ανάγνωσμα που διαβάζεται ευχάριστα αλλά όχι εύκολα, απ' τον σπουδαίο Ισπανό μυθιστοριογράφο Χουάν Γκοϊτισόλο.

Χριστίνα Οικονομίδου

Σπύρος Κουρκουνάκης Το παραμύθι της Ευτυχίας IANOS Μεγάλο δώρο για τους λάτρεις τις ελληνικής μουσικής είναι η κυκλοφορία του ογκώδους και καλαίσθητου αυτού βιβλίου καθώς συγκεντρώνει για πρώτη φορά όλα τα τραγούδια (το ένα καλύτερο απ’ τ’ άλλο) της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, της μεγάλης μαστόρισ-

Ζέφη Κόλια

Ζοζέ Σαραμάγκου Κάιν ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ Ο διάσημος νομπελίστας συγγραφέας, ξαναγράφει την Αγία Γραφή με απρόβλεπτο τέλος, δίνοντας την ευκαιρία στον αναγνώστη να κάνει «διάλογο» με τον Θεό μιας «η ιστορία των ανθρώπων είναι η ιστορία της ασυνεννοησίας τους με το Θεό - ούτε αυτός καταλαβαίνει εμάς, ούτε εμείς εκείνον». Γιώτα Συκιώτη

Eσάς;

ή ς την άποψ Γράψτε µα α έν µ πη γα α σας για τα µε . Περιµένου σας βιβλία το σ ς κείµενά σα r dexmag.g gnomi@in

INDEX_36 INDEX_44

σας του στίχου. (Στην εξαιρετική, πάντα, σειρά του Ιανού του μελωδού). Μάκης Τσίτας

Tim Burton Ο μελαγχολικός θάνατος του Στρειδάκη και άλλες ιστορίες ΟΞΥ Ο Στρειδάκης, η Βουντούλα, ο κάπτεν Λίγδας, το Αγκυρομωράκι, η Σκουπιδούλα, ο Ρούλης-Τοξικούλης και διάφοροι άλλοι απαρτίζουν έναν από τους πολλούς σκοτεινούς παραμυθένιους κόσμους του Tim Burton. Μικροί αλλόκοτοι ήρωες, σχεδιασμένοι από τον ίδιο, ζωντανεύουν μέσα από μια «μακάβρια» σειρά ποιημάτων, για να ξεμπροστιάσουν τη σκληρότητα που βασιλεύει μεταξύ μικρών και μεγάλων. Άσπα Σκαπέρδα

8

FOCUS_ΠOPTPAITA

Από τηN ΑΣΠΑ ΣΚΑΠΕΡΔΑ

HOWARD ZINN

Η αφήγηση της ζωής του σε πρώτο πρόσωπο

O Χάουαρντ Ζιν γεννήθηκε το 1922 στη Νέα Υόρκη, στην εργατική συνοικία του Μπρούκλιν. Ο πατέρας του, Έντι, Εβραίος, έφτασε μετανάστης στις ΗΠΑ από την Αυστρία πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και δούλευε αρχικά σε εργοστάσιο. Αργότερα έγινε σερβιτόρος κυρίως σε γάμους και ενίοτε σε εστιατόρια. Η μητέρα του, Τζένι, Ρωσίδα, είχε μεγαλώσει στο Ιρκούτσκ της Σιβηρίας. Δούλευε όλη μέρα και όλη νύχτα, ήταν αυτή που φρόντιζε τα παιδιά, τη λάτρα του σπιτιού και τα οικονομικά. Η επιβίωση της οικογένειας ήταν δύσκολη. Ζορίζονταν να πληρώσουν τους λογαριασμούς και γι’ αυτό άλλαζαν συχνά σπίτια. Άλλοτε είχαν θέρμανση και ζεστό νερό, άλλοτε όχι. Πανταχού παρούσες οι κατσαρίδες, που όπως χαρακτηριστικά γράφει ο συγγραφέας ποτέ δε συνήθισε. Από τα δεκατέσσερά του χρόνια δούλευε τα απογεύματα μετά το σχολείο και κάθε καλοκαίρι. Μαθητής ακόμα, συμμετέχει σε μια διαδήλωση στην Τάιμς Σκουέαρ. Η πορεία καταστέλλεται βίαια από εκατοντάδες αστυνομικούς, ο ίδιος ξυπνά χτυπημένος σε μια είσοδο, ενώ η πλατεία έχει επιστρέψει ήδη στους καθημερινούς της ρυθμούς. Στα δεκαοχτώ του πιάνει δουλειά σαν εργάτης στο ναυπηγείο του Μπρούκλιν. «Μεγαλώνοντας με ταξική συνείδηση» θα γράψει αναφερόμενος σε αυτή την περίοδο της ζωής του στην Αυτοβιογραφία του, που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αιώρα. Το 1943 κατατάσσεται στην αμερικανική πολεμική αεροπορία γιατί,

INDEX_44

όπως λέει, δεν μπορούσε να μείνει αμέτοχος σ’ ένα πόλεμο ενάντια στον φασισμό. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου υπηρετεί ως μέλος πληρώματος σε βομβαρδιστικά αεροπλάνα. Ταυτόχρονα διαβάζει συστηματικά Μαρξ, κριτικάροντας τις δομές του σταλινικού καθεστώτος. Μετά τον πόλεμο ολοκληρώνει τις σπουδές του, λαμβάνοντας διδακτορικό τίτλο από το πανεπιστήμιο Columbia και δουλεύει ταυτόχρονα για να συντηρήσει πλέον τη δική του οικογένεια. Για εφτά χρόνια έζησε και δίδαξε στη μαύρη κοινότητα του Spelman College, της Ατλάντα. Παρακολούθησε και συμμετείχε ενεργά στην ανάπτυξη του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα, ενθαρρύνοντας τους φοιτητές να τα διεκδικήσουν έμπρακτα. Η στάση του αυτή ενοχλεί την άρχουσα τάξη των λευκών, γεγονός που οδηγεί στην απόλυσή του. Ακολουθούν οι περιοδείες του στον ρατσιστικό Νότο, από την Αλαμπάμα μέχρι το Μισισιπή, όπου συμμετέχει στην καμπάνια εγγραφής των μαύρων στους εκλογικούς καταλόγους. Αύγουστος 1964. Οι ΗΠΑ εμπλέκονται επίσημα στον πόλεμο του Βιετνάμ, σκηνοθετώντας το ναυτικό επεισόδιο στον κόλπο του Τόνκιν. Το αντιπολεμικό κίνημα αρχίζει να αναπτύσσεται και ο Ζιν αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του. Συμμετέχει στα συλλαλητήρια κατά του πολέμου, που σιγά σιγά γίνονται όλο και πιο μαζικά, μιλά σε χιλιάδες κόσμου. Το φθινόπωρο του 1968, αναλαμβάνει να διδάξει στο Τμήμα Πολιτικής

Επιστήμης του Πανεπιστημίου της Βοστόνης, όπου και θα παραμείνει μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1988. Στο ευρύ κοινό έγινε γνωστός με το βιβλίο του Ιστορία του Λαού των Ηνωμένων Πολιτειών (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αιώρα), που κυκλοφόρησε το 1984 και εξελίχθηκε σε διαχρονικό μπεστ σέλερ, με πωλήσεις που στις ΗΠΑ ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Μόνο που αυτή τη φορά η ιστορία δε γράφεται από την πλευρά των κυβερνώντων, αλλά από την πλευρά των κοινωνικών κινημάτων, των αγωνιζόμενων ανθρώπων. Ο Χάουαρντ Ζιν διώχθηκε, φυλακίστηκε και δικάστηκε ούκω λίγες φορές για τη δράση του. Είναι αξιοσημείωτο δε, ότι ο φάκελός του στο FBI έφτανε στις 423 σελίδες. Σε όλη του τη ζωή υπήρξε ακούραστος, μαχητικός και αισιόδοξος, έγραφε βιβλία, έδινε διαλέξεις και σχολίαζε τις πολιτικές εξελίξεις με τολμηρές και ανεξάρτητες δηλώσεις. Η προοπτική του; Αυτή της ελπίδας: «Και αν δράσουμε, σε οσοδήποτε μικρή κλίμακα, δεν χρειάζεται να περιμένουμε για κάποιο μεγάλο, ουτοπικό μέλλον. Το μέλλον είναι μια άπειρη διαδοχή από παρόντα και το να ζούμε σήμερα όπως πιστεύουμε ότι πρέπει να ζουν οι άνθρωποι, αψηφώντας όλα τα άσχημα γύρω μας, αποτελεί από μόνο του μια θαυμαστή νίκη». Πέθανε στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ στις 27 Ιανουαρίου 2010, από ανακοπή καρδιάς.

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΙΩΡΑ

10

FOCUS_ΠOPTPAITA

ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

THOMAS BERNHARD

Ο «Αβράβευτος»

Ο Τόμας Μπέρνχαρντ γεννήθηκε στο Χεέρλεν της Ολλανδίας το 1931 και πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα της παιδικής του ηλικίας μαζί με τους γονείς της μητέρας του στη Βιέννη και στο Σηκίρχεν, μια μικρή πόλη στην περιοχή του Σάλτσμπουργκ. Ωστόσο, ο ξαφνικός γάμος της μητέρας του το 1936, τον ανάγκασε να μετακομίσει στο βαβαρικό Τράουνστάην. Ο παππούς του, σαν συγγραφέας που ήταν ο ίδιος, πίεσε ώστε ο εγγονός του να ακολουθήσει καλλιτεχνική εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης και της μουσικής διδασκαλίας. Πήγε δημοτικό στο Σηκίρχεν κι έκτοτε συνέχισε σε διάφορα σχολεία στο Σάλτσμπουργκ, μεταξύ των οποίων το περίφημο «Γιοχάνεουμ», το οποίο εγκατέλειψε το 1947 για να ξεκινήσει ως μαθητευόμενος δίπλα σε έναν μπακάλη. Από μικρός υπέφερε από μία ανίατη ασθένεια στους πνεύμονες, και για τον λόγο αυτό εισήχθη για πρώτη φορά το 1949 στο σανατόριο Γράφενχοφ, όπου και παρέμεινε για δύο ολόκληρα χρόνια. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1955 και για μία τριετία, παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής στο Σάλτσμπουργκ, χωρίς όμως να ξεχνάει τη μεγάλη του αγάπη για τη μουσική. Ωστόσο, επειδή η κατάσταση των πνευμόνων του χειροτέρευε σταδιακά, καθιστούσε αδύνατη την καριέρα του στο τραγούδι. Έτσι, άρχισε να εργάζεται προσωρινά ως δημοσιογράφος κι έπειτα ως συγγραφέας. Πέθανε τον Φεβρουάριο του 1989 στο Γκμούντεν, μια πόλη στο βόρειο τμήμα της Αυστρί-

INDEX_44

ας, και ο θάνατός του ανακοινώθηκε, σύμφωνα με την επιθυμία του, δύο μέρες μετά την ταφή του και τον οριστικό εντοιχισμό του στο νεκροταφείο της Βιέννης. Το εντυπωσιακό σπίτι του, στο οποίο είχε εγκατασταθεί το 1965, έχει μετατραπεί σε μουσείο και κέντρο έρευνας για το συνολικότερο έργο του. Το κτήμα του στο Όλσντορφ διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στο έργο του, κάτι το οποίο επιβεβαιώνει η συμμετοχή του Μπέρνχαρντ στην κατασκευή του σπιτιού και η προσωπική επίβλεψη και της τελευταίας λεπτομέρειας. Επηρεασμένος σημαντικά από την ιδέα του «ιδανικού σπιτιού», όπου το σπίτι λειτουργεί κατ’ ουσίαν ως αντικατοπτρισμός ενός νοητικού χώρου, θεωρούσε πως τα διακοσμητικά αντικείμενα είναι περιττά και γι’ αυτό είχε μετατρέψει το χώρο σε ένα μικρό μαυσωλείο, με εργαλεία που είχαν πάρει χρονική απόσταση από τη χρήση τους. Ο συγγραφέας περιέγραφε το σπίτι του σαν μια τεράστια φυλακή, με κρύους και γυμνούς τοίχους, οι οποίοι του θύμιζαν σελίδες βιβλίου, όπως άλλωστε και τα δωμάτια τα παρομοίαζε με ξεχωριστά κεφάλαια. Ο ίδιος, πιστεύοντας ότι ο μοναδικός τρόπος επιβίωσης ανά λεπτό είναι η ατομική οργάνωση του χάους, ζούσε εντοιχισμένος στο Όλσντορφ και προσπαθούσε να αντλήσει δημιουργικά στοιχεία από το βασίλειο της προσωπικής του μοναξιάς. Ως φανατικός οπαδός της μοναξιάς, κινητήριες δυνάμεις του έργου του αποτέλεσαν η πεποίθησή του για το αδύνατο της προσωπικής ευτυχίας

και η απέχθειά του για τον κοινωνικό περίγυρο και τους καταναγκασμούς που η αστική συμπεριφορά επιβάλλει στον άνθρωπο. Μάλιστα, τα πεζά και τα θεατρικά του εκ πρώτης όψεως συνθέτουν μια εικόνα «μισανθρώπου», ο οποίος μάταια επιχειρεί να ταυτίσει το «Εγώ» του με τον κόσμο. Εν τούτοις, σκαλίζοντας λίγο περισσότερο από τη «μουσικοποιημένη» γερμανική του γλώσσα, αποκαλύπτεται η τραγική συνειδητοποίηση ότι η χαρά δεν πρόκειται να τον επισκεφτεί ποτέ. Συμπληρωματικά προς αυτή την ιδέα λειτουργούν και οι επτά ποιητικές του συλλογές, στις οποίες αποτυπώνει με εύγλυπτο τρόπο την ανικανότητα του ανθρώπου να καταπολεμήσει τον πόνο, τη φθορά, την αρρώστια, με αποτέλεσμα να τον κερδίζει ο θάνατος. Το βιβλίο με τίτλο Τα βραβεία μου, το οποίο βρέθηκε σε πενήντα δακτυλογραφημένες και διορθωμένες σελίδες, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά από τον εκδοτικό οίκο Ζούρκαμπ, είκοσι ακριβώς χρόνια μετά τον θάνατο του αυστριακού συγγραφέα. Περιλαμβάνει εννέα κείμενα για τα βραβεία που του απονεμήθηκαν, τρεις ομιλίες και το κείμενο της παραίτησής του από την Ακαδημία Γλώσσας και Ποίησης στο Ντάρμστατ. Ο Μπέρνχαρντ, αναφερόμενος σε τραγελαφικά περιστατικά που συνέβαιναν στις βραβεύσεις του και βασίζοντας την ειρωνεία του σε ένα εξόχως λεπτό χιούμορ, αμφισβητεί υπόγεια την έννοια της τιμητικής διάκρισης στη σύγχρονη κοινωνία, αμφισβήτηση η οποία σελίδα με τη σελίδα εξελίσσεται σε χιονοστιβάδα που κινείται με ασυγκράτητη ορμή εναντίον του αστικού καθωσπρεπισμού και της ανθρώπινης υποκρισίας.

ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΜΟΥ ΕΣΤΙΑ

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ

12

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

Από την πόλη έρχομαι…

Guillaume Apollinaire Ο περιπατητής των δύο όχθεων (οδοιπορικό στο Παρίσι) ΦΑΡΦΟΥΛΑΣ Ο Περιπατητής (flaneur) των δυο όχθεων είναι το τελευταίο βιβλίο του Απολλινέρ που εκδόθηκε όσο ζούσε και μάλιστα το 1918, το έτος του θανάτου του: Ένας ταιριαστός αποχαιρετισμός στο Παρίσι των αρχών του 20ού αιώνα μέσα απο μια περιπλάνηση στα περίφημα καφέ, τις παράξενες βιβλιοθήκες, τους εκκεντρικούς ποιητές και τους νεαρούς καλλιτέχνες που απετέλεσαν τον πυρήνα της παρισινής νταναϊστικής ομάδας, με τις θεσπέσιες φάρσες και τα ηρωικά μεθύσια τους. Στιγμιότυπα του ρόγχου ενός κόσμου που χάθηκε ανεπιστρεπτί, από την πένα μιας εμβληματικής μορφής του γαλλικού μοντερνισμού, ενός από τους μεγαλύτερους ποιητές του 20ού αιώνα. Ζέφη Κόλια

Άλφρεντ Ντέμπλιν Βερολίνο Αλεξάντερπλατς ΟΔΥΣΣΕΑΣ Παρά το γεγονός ότι εκδόθηκε πριν από 80 περίπου χρόνια για πρώτη φορά, πρόκειται για ένα βιβλίο εξαιρετικά σύγχρονο σ’ ό,τι αφορά τους προβληματισμούς που θέτει. Μας ξεναγεί, επίσης, σε μια άλλη εποχή της πολύπαθης αυτής πόλης.

Sabine von Traute

Γιώργος Βέης Από το Τόκιο στο Χαρτούμ ΚΕΔΡΟΣ

Paco Taibo Ignacio II Η σκιά της σκιάς ΑΓΡΑ

Η αλήθεια και το αίνιγμα κάθε ταξιδιού. Ημερολογιακές καταγραφές και εντυπώσεις, μαρτυρίες και περιγραφές, ένα παλίμψηστο εικόνων και εμπειριών, με μεταμορφώσεις, ανατροπές, εκπλήξεις και συμπτώσεις από τον μαιτρ του ταξιδιωτικού μυθιστορήματος, Γιώργο Βέη, ο οποίος βρέθηκε διαδοχικά και στις πέντε Ηπείρους για να υπηρετήσει σε διάφορα πόστα ως διπλωμάτης καριέρας και δίνει άμεσα και ζωντανά μια ταξιδιωτική περιήγηση από το πολύτροπο, χαοτικό Τόκιο, στην πρωτεύουσα του Καμερούν Γιαουντέ, την «Πόλη των ανθρώπων που αγαπούν τα φιστίκια», κι από κει στο Χαρτούμ, το κέντρο της μεγαλύτερης αφρικανικής χώρας, του Σουδάν.

Τέσσερις τυχοδιώκτες φίλοι, ο δημοσιογράφος-αστυνομικός ρεπόρτερ, ο δικηγόρος που υπερασπίζεται κυρίως πόρνες, ο ποιητής που ειδικεύεται σε διαφημιστικά σλόγκαν και ο αναρχικός συνδικαλιστής Κινέζος συναντιούνται τα βράδια στο ξενοδοχείο Ματζέστικ για να παίξουν ντόμινο. Παράλληλα, ξεδιπλώνεται μια συνομωσία μεταξύ Μεξικανών συνταγματαρχών, Αμερικανών γερουσιαστών και πετρελαϊκών εταιρειών, ένας τρομπονίστας δολοφονείται, ένας συνταγματάρχης εκπαραθυρώνεται, πυροβολισμοί αντηχούν το βράδυ και μια πολύ όμορφη γυναίκα κινείται διαρκώς μυστηριωδώς. Στον απόηχο της μεξικανικής επανάστασης, με φόντο την Πόλη του Μεξικό, 1922.

Γιώτα Συκιώτη

Άσπα Σκαπέρδα

…και στην κορφή κανέλα Μάρτυ Λάμπρου Κόπιτσες ΟΣΕΛΟΤΟΣ

Λίζα Παπαδοπούλου Άχρηστες γνώσεις και χρήσιμες πληροφορίες ΓΝΩΣΗ …Από την πόλη έρχομαι… «Το 315 μ.Χ. στην Ρώμη υπήρχαν 144 δημόσια ουρητήρια». (Χρησιμότατη γνώση!!!) «Στη Σιένα απαγορεύεται να εργαστεί ως πόρνη, όποια γυναίκα ονομάζεται Μαρία». (Αυτή κι αν είναι πληροφορία!!!) Άντε κορίτσια… και στην κορφή … ό,τι κάτσει. Γιώτα Συκιώτη

INDEX_36 INDEX_44

Μίμης Ανδρουλάκης Μν Καστανιώτης Μν, γυναικείο αντιμυθιστόρημα… Ένα κείμενο με υπερφιλόδοξο τίτλο, που το μόνο που κατάφερε να κάνει ήταν να ερεθίσει τα αντανακλαστικά των ακραία συντηρητικών και θρησκόληπτων. Κατά τ’ άλλα κενό νοήματος. Άσπα Σκαπέρδα

«Η μάνα είχε μαγειρέψει πατάτες γιαχνί, ευώδιαζε η κανέλα…» Μυρωδάτη κανέλα, εμπριμέ σεντόνια και πλαστικές σαγιονάρες, μια ποτάμια νύμφη στην αγκαλιά ενός μπάτσου, οι δημοσιές της ορεινής Ελλάδας, ένα λουλουδάτο φουστάνι, ο γάτος Λεό που ήταν μετεμψύχωση, μια κομψή διευθύντρια γυναικείου περιοδικού και μια αρχισυντάκτρια που τη λένε Ζέφη (!!), όλα αυτά μαζί και ταυτοχρόνως, δεκαπέντε ιστορίες φαινομενικά άσχετες που τις συνδέουν αόρατες κόπιτσες. Η Μάρτυ Λάμπρου έχει μπαμπά νταλικέρη, ατίθασα μαλλιά και πέννα που δεν κάνει εκπτώσεις. Να τη διαβάσετε. Ζέφη Κόλια

Ελένη Καπώνη Η Τζένη είναι δεδομένη Modern Times Η Τζένη μπορεί να είναι δεδομένη, το ταλέντο όμως όχι…

Sabine von Traute

ΣYNENTEYΞH

14

15

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟ ΙΝΤΖΕΜΠΕΛΗ ΑΠΟ ΠΟΙΑ ΗΛΙΚΙΑ ΞΕΚΙΝΗΣΑΤΕ ΝΑ ΓΡΑΦΕΤΕ; Ήμουν έντεκα ετών. Η πρώτη μου αγάπη ήταν η ποίηση και έγραψα πολλά κακά ποιήματα για τον ανεκπλήρωτο έρωτα. ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΤΕ; Νομίζω ότι ήταν τα βιβλία Τζάνετ και Τζον, τα οποία δεν κυκλοφορούν πια. Είχαν έναν πολύ εκνευριστικό σκύλο που τον έλεγαν Ρόβερ και έπαιζε πάντα με μια κόκκινη μπάλα. ΤΙ ΗΤΑΝ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΑΝΑΓΚΑΣΕ ΝΑ ΓΡΑΨΕΤΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ; Ο πατέρας μου είναι ποιητής και νομίζω ότι ήθελα να του μοιάσω. ΕΙΧΑΤΕ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΚΔΩΣΕΤΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΑΣ ΒΙΒΛΙΟ; Δεν μπόρεσα να εκδώσω το πρώτο μου βιβλίο. Το πρώτο που εκδόθηκε ήταν το δεύτερο βιβλίο μου! Το σημαντικό ζήτημα ήταν να βρω έναν καλό ατζέντη.

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΑΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΕΝΑΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΠΟΥ ΜΕΓΑΛΩΣΕ ΣΕ ΧΩΡΙΟ ΚΑΙ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΑΡΙΣΤΑ ΤΗ ΦΥΣΗ. ΑΛΗΘΕΙΑ, ΤΙ ΧΑΣΑΜΕ ΟΛΟΙ ΕΜΕΙΣ ΠΟΥ ΜΕΓΑΛΩΣΑΜΕ ΣΕ ΠΟΛΕΙΣ; Οι κάτοικοι της πόλης είναι ανεπηρέαστοι από τους κύκλους της ζωής και του θανάτου και δεν καταλαβαίνουν επίσης πώς είναι μια σωστή κοινότητα. Οι πολιτικοί της πόλης δεν έχουν ιδέα τι είναι καλό για την αγροτική οικονομία, αλλά ούτε και τους νοιάζει. ΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΦΑΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ. ΓΙΑΤΙ ΟΜΩΣ ΔΙΝΕΤΕ ΜΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ; Πάντα πίστευα ότι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και τα ζώα συχνά λείπουν από τη μυθιστοριογραφία. Θέλω να τους ξαναβάλω μέσα.

ΠΩΣ ΑΙΣΘΑΝΘΗΚΑΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ ΤΟ ΜΑΝΤΟΛΙΝΟ ΤΟΥ ΛΟΧΑΓΟΥ ΚΟΡΕΛΙ; Μ’ ενοχλεί που κανείς δεν θέλει να με ρωτήσει τίποτε άλλο. Από την άλλη, όμως, το σπίτι που ζω το οφείλω στο βιβλίο αυτό, οπότε δεν μπορώ να παραπονεθώ.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΑΣ ΚΑΤΑΛΑΒΑ ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΕ ΜΕ ΓΛΥΚΥΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ. ΕΙΝΑΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΑΣ; Είμαστε όλοι πολύ τυχεροί που υπάρχει ακόμη τόση πολλή γλυκύτητα και αγάπη ανάμεσά μας. Αυτά τα πράγματα επιζούν ακόμη και από τις πιέσεις της σύγχρονης ζωής, και δεν θα άξιζε να ζει κανείς χωρίς αυτά.

ΕΙΣΑΣΤΕ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ ΣΑΣ; Είμαι κατά το ήμισυ ικανοποιημένος. Η μουσική επένδυση ήταν υπέροχη, όπως και η κινηματογραφία. Δεν είμαι σίγουρος ότι ο Νίκολας Κέιτζ ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος γι’ αυτόν τον ρόλο, και με εκνεύρισαν κάποιες αλλαγές στην ιστορία. Η πιο σημαντική σκηνή ήταν η σφαγή των Ιταλών στρατιωτών, η οποία ήταν ιδιαίτερα συγκινητική.

ΔΥΟ ΑΠΟ ΤΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΕΤΕ ΓΡΑΨΕΙ, ΠΟΥΛΙΑ ΧΩΡΙΣ ΦΤΕΡΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΝΤΟΛΙΝΟ ΤΟΥ ΛΟΧΑΓΟΥ ΚΟΡΕΛΙ, ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ, ΤΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΕΙ ΓΙΑ ΣΑΣ Η ΕΛΛΑΔΑ; Η Ελλάδα αντιπροσωπεύει τη μουσική, την ποίηση, τη φιλία, το κέφι, τις απολαύσεις των αισθήσεων, και το κουράγιο. Ως προς την αρνητική πλευρά, μερικές φορές με ενοχλεί το μέγεθος του πολιτικού και εθνικιστικού φανατισμού.

ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ Η ΑΦΟΡΜΗ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ NOTWITHSTANDING; Μεγάλωσα σ’ ένα χωριό σαν κι αυτό, το οποίο ήταν γεμάτο με θαυμάσιους χαρακτήρες. Ήθελα να μείνουν στη μνήμη μας. Αρχικά, ένας Γάλλος φίλος μού επισήμανε ότι η Βρετανία είναι «ένα τεράστιο φρενοκομείο» και συνειδητοποίησα ότι είχε δίκιο.

ΛΟΥΪ ΝΤΕ ΜΠΕΡΝΙΕΡ Με γλυκύτητα και αγάπη…

βιβλία:

ΠΑΝΤΟΥ ΚΑΙ ΠΟΥΘΕΝΑ ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Ο Λουί Ντε Μπερνιέρ γεννήθηκε το 1954. Έζησε αρκετό διάστημα στην Κολομβία δουλεύοντας ως δάσκαλος τα πρωινά, ενώ τα απογεύματα φρόντιζε τεράστια κοπάδια με ζώα. Στη συνέχεια έκανε διάφορα επαγγέλματα, όπως μηχανικός αυτοκινήτων και αρχιτέκτονας κήπων. Σήμερα ζει στην Αγγλία και ασχολείται αποκλειστικά με το γράψιμο. Τα βιβλία του έχουν τιμηθεί με σημαντικά βραβεία, ενώ ο ίδιος είχε συμπεριληφθεί μεταξύ των 20 καλύτερων Άγγλων μυθιστοριογράφων το 1993. Ο Σενιόρ Βίβο και ο άρχοντας της κόκας τιμήθηκε με το βραβείο Commonwealth Writers Prize. Με το ίδιο βραβείο τιμήθηκε και το πρώτο βιβλίο της τριλογίας του, Ο μυστικός πόλεμος του Δον Εμμανουέλ, καθώς και Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι. Το τελευταίο αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο στον εκδοτικό χώρο και οι κριτικές που έχει αποσπάσει είναι διθυραμβικές. Έχει γυριστεί σε κινηματογραφική ταινία με πρωταγωνιστή τον Νίκολας Κέιτζ.

Ευχαριστίες στον καθηγητή ΤΕΙ Ηγουμενίτσας κ. Περικλή Τάγκα για τη βοήθεια στη μετάφραση

INDEX_44

INDEX_44

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

16

ΚΡΟΙΣΟΣ Εξομολογήσεις ενός διεφθαρμένου τραπεζίτη

BRICE DE TOURS Μικρός οδηγός της πολιτικής διαφθοράς

ΚΕΔΡΟΣ

ΚΕΔΡΟΣ Άραγε, υπάρχει «savoir vivre» στις μίζες και τα πολιτικά σκάνδαλα; Κι όμως! Κάθε πολιτικός που μπαίνει στο χορό της διαφθοράς και ετοιμάζεται να αγωνιστεί για την ανάπτυξη του τραπεζικού του λογαριασμού πρέπει να γνωρίζει τους βασικούς κανόνες του παιχνιδιού. Το ίδιο και κάθε πολίτης που βλέπει τον κατάλογο των σκανδάλων να μην έχει τέλος. Ο αναγνώστης μαθαίνει, λοιπόν, ότι το βασικό προτέρημα κάθε υπουργού είναι ο αριβισμός. Πρέπει, επίσης, να προφυλάσσεται από αυτούς που τον εκβιάζουν ότι θα αποκαλύψουν τις «βρωμιές» του και να έχει πάντα δίπλα του τον έμπιστό του, που θα διεκπεραιώνει τις παρανομίες του. Πρέπει, επιπλέον, να ξέρει πώς να επιλέγει τους «μιζαδόρους» του, πώς να κλείνει τις συναλλαγές, να έχει πάντα με το μέρος του τα ΜΜΕ και έτοιμες πειστικές δικαιολογίες σε περίπτωση δίωξής του. Ο Brice de Tours γνωρίζει από πρώτο χέρι όλες αυτές τις διαδικασίες, αφού στην πραγματικότητα πρόκειται για το ψευδώνυμο ενός σημαίνοντος πολιτικού στελέχους της Γαλλίας.

ΗΠΑ 2008, η Lehman Brothers χρεοκοπεί, οδηγώντας σαν ντόμινο σε κρίση το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. «Αλήθεια, θέλετε να μάθετε αν θα σας επιστρέψω τα χρήματα που σας έκλεψα όλα αυτά τα χρόνια; Ε, λοιπόν, προτιμώ να σας το πω αμέσως! Η απάντηση είναι όχι!», εξομολογείται με ειλικρίνεια ο διεφθαρμένος τραπεζίτης, πρωταγωνιστής του βιβλίου. Στη συνέχεια εξιστορεί τα φημολογούμενα σενάρια περί χρεοκοπίας που κυκλοφορούσαν πριν από την κατάρρευση της κορυφαίας αμερικανικής τράπεζας, το παρασκήνιο και την κλιμάκωση της κρίσης, αποκαλύπτοντας την τέλεια διαφθορά που επικρατεί στο διεθνές τραπεζικό σύστημα. Καταθέτει τα ονοματεπώνυμα των ιθυνόντων και προειδοποιεί ότι η κρίση ήρθε για να μείνει. Ένας μικρόκοσμος «ιδιοφυών» κερδοσκόπων, που λειτουργεί με την ανοχή των κρατών, αφού μέσα από νομοθετικές ρυθμίσεις νομιμοποιείται να επιδίδεται σε τέτοιου τύπου ληστρικά παιχνίδια. Το βιβλίο εκδόθηκε ανώνυμα με το ψευδώνυμο Κροίσος και αποτελεί δημιούργημα μιας Γαλλίδας δημοσιογράφου και ενός κορυφαίου τραπεζικού στελέχους.

MICHAEL KINSKEY Δημιουργικός Καπιταλισμός

NIALL FERGUSON Το πλέγμα του πλούτου

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ΙΩΛΚΟΣ

Όλοι οι γονείς θέλουν τα παιδιά τους να είναι κοινωνικά και σίγουρα για τον εαυτό τους. Μερικές φορές, όμως, ένα παιδί δυσκολεύεται ν’ ανοιχτεί και ν’ αναπτύξει σταθερές σχέσεις με τους συνομήλικους του. Ο Δημιουργικός Καπιταλισμός είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικτυακής συζήτησης σχετικά με το καπιταλιστικό σύστημα και τις εκφάνσεις του. Εμπνευστής της και επιμελητής του βιβλίου είναι ο Michael Kinskey, δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής. Ειδικότερα, ο διάλογος αναφέρεται στην πιθανότητα εξάπλωσης του καπιταλισμού σε νέους τομείς και στη χρήση του για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, τα οποία μέχρι τώρα αποτελούσαν παραδοσιακό πεδίο ενασχόλησης των κυβερνήσεων και των φιλανθρωπικών οργανώσεων. Στις σελίδες του αναπτύσσουν τις σκέψεις τους ηχηρά ονόματα της οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως ο Bill Gates και ο Warren Buffet, αλλά και καθηγητές οικονομίας. Γραμμένο εν μέσω οικονομικής κρίσης, υποστηρίζει ότι οι δυσλειτουργίες του συστήματος είναι τέτοιες που η ιδέα του να το αφήσουμε ελεύθερο να εξελιχθεί μοιάζει πλέον με την ιδέα «του να αφήσουμε ελεύθερη στο δρόμο μια αγέλη λυσσασμένων σκύλων». Οι απόψεις τελικά διίστανται σχετικά με το αν μπορούν οι επιχειρήσεις να συμβάλουν ουσιαστικά στην άμβλυνση των ανισοτήτων που παρουσιάζονται σε παγκόσμια κλίμακα.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η οικονομία -σε σχέση με τα υλικά αγαθάείναι ένας όρος που χρησιμοποιείται ευρύτατα στην καθημερινότητά μας και υπονοεί άλλοτε τη διαχείριση εσόδων και εξόδων, υλικών και όρων, άλλοτε την εξοικονόμηση χρημάτων με την αποφυγή περιττών εξόδων, άλλοτε την οικονομική επιστήμη και άλλοτε το σύνολο των δραστηριοτήτων, των θεσμών και των μέσων που σχετίζονται με την παραγωγή και κατανάλωση υλικών αγαθών και την ικανοποίηση των υλικών αναγκών στο πλαίσιο μιας κοινωνίας. Η συντακτική ομάδα του index ετοίμασε και σας παρουσιάζει ένα αφιέρωμα με μερικά από τα πιο σημαντικά βιβλία γύρω από την οικονομία.

INDEX_44

Ο συγγραφέας επιχειρεί να εξετάσει και να αναλύσει μεθοδολογικά τους τρόπους με τους οποίους τα έθνη κράτη διαχειρίστηκαν και αξιοποίησαν πολιτικά τον πλούτο τους, από τις αρχές του 18ου αιώνα μέχρι τα τέλη του 20ού. Ζητήματα δηλαδή της πολιτικής οικονομίας εξετάζονται από τρεις διαφορετικές σκοπιές, την οικονομική, την ιστορική και αυτή της πολιτικής επιστήμης. Μεγάλο κομμάτι της μελέτης αφιερώνεται στις πολιτικές ρίζες των δημοσιονομικών θεσμών. Έτσι, ο Ferguson υποστηρίζει ότι η ισχυρή χρηματοοικονομική θέση μιας χώρας εξαρτάται από την επιτυχή είσπραξη των φορολογικών εσόδων, το χαμηλό δημόσιο χρέος, την ύπαρξη μιας ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας και ενός ισχυρού κοινοβουλίου, με αποτελεσματικούς θεσμούς. Το μοντέλο αυτό, το λεγόμενο και «τετράγωνο της εξουσίας» αναπτύχθηκε τον 18ο αιώνα λόγω της ανάγκης για την άμεση χρηματοδότηση των πολέμων. Επί τάπητος τίθεται επίσης και η έννοια της παγκοσμιοποίησης. Τελικό συμπέρασμα, ότι το πλέγμα της οικονομίας και της πολιτικής είναι το κλειδί για την κατανόηση του σύγχρονου κόσμου.

Angeliki E. Laiou, Cecile Morrisson Η βυζαντινή οικονομία ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΟΔΟΤΑΣ Γίνε πλούσιος: μάθε πώς Στην Ελλάδα του σήμερα ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Αφιέρωμα

17

Αυτό το βιβλίο απευθύνεται αυστηρά μόνο σε όσους θέλουν να γίνουν πραγματικά πλούσιοι. Παρέχει πληροφορίες για να αυξήσετε το εισόδημά σας και να πολλαπλασιάσετε τα χρήματά σας, χωρίς να δουλεύετε ακατάπαυστα. Μπορείτε να επιλέξετε τον δρόμο που σας ταιριάζει από τους τέσσερις που έχουν ακολουθήσει όλοι οι εκατομμυριούχοι. Θα βρείτε επίσης τις συνήθειές τους, τους πέντε χρυσούς κανόνες της δημιουργίας πλούτου, τις βασικές αρχές για μια επιτυχημένη επικοινωνία, διαπραγμάτευση και πώληση, τους κανόνες για τη δημιουργία περιουσίας, τα βήματα για να ιδρύσετε μια επιτυχημένη και κερδοφόρα επιχείρηση. Μάθετε όλους τους τρόπους για να γίνετε οικονομικά ανεξάρτητοι, ώστε να μην έχετε ανάγκη, ούτε τους άλλους, ούτε τη δουλειά. Ολόκληρο το βιβλίο βασίζεται στην κερδοφόρα φόρμουλα που χρησιμοποίησαν στη ζωή τους οι πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη, από τον Ωνάση μέχρι τον Φορντ, τον Τραμπ και τον Γκέιτς. Να θυμάστε πάντα ότι η επιτυχία βασίζεται στην καθαρότητα του σκοπού. Ξεκινήστε λοιπόν βάζοντας στόχους.

ΠΑΠΑΔΗΜΑ Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια συνοπτική επισκόπηση της οικονομίας που είχε αναπτυχθεί στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, από τον 4ο αιώνα μ.Χ. έως την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Είναι οργανωμένο χρονολογικά και καλύπτει ζητήματα όπως τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού, η γεωργία, η μεταποίηση, η αστική οικονομία, το εμπόριο και οι νομισματικές εξελίξεις αυτής της περιόδου. Η οικονομική δραστηριότητα εξετάζεται ειδικότερα υπό το πρίσμα των οικονομικών ενεργειών του κράτους, τον παραγωγικό ρόλο της πόλης, και τον ρόλο των μη κρατικών οικονομικών παραγόντων, σαν τους γαιοκτήμονες, τους τεχνίτες και τους αργυραμοιβούς. Όπως προκύπτει, η βυζαντινή οικονομία υπήρξε ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα μεικτής οικονομίας στον προβιομηχανικό κόσμο. Το παρόν βιβλίο αποτελεί τη μόνη υπάρχουσα συνοπτική γενική ιστορία της βυζαντινής οικονομίας. Συνεπώς είναι μια πολύ χρήσιμη μελέτη για όσους καταπιάνονται με θέματα οικονομικής ιστορίας, βυζαντινής ιστορίας, αλλά και μεσαιωνικής ιστορίας γενικότερα.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

18

Leopold Migeotte Η οικονομία των ελληνικών πόλεων Από την αρχαϊκή περίοδο μέχρι τους πρώιμους αυτοκρατορικούς χρόνους ΠΑΠΑΔΗΜΑ Βασικό θέμα αυτής της μελέτης είναι η ανάπτυξη της οικονομίας των αρχαίων πόλεων από την αρχαϊκή περίοδο μέχρι τους πρώιμους αυτοκρατορικούς χρόνους, σε συνδυασμό και με τις πολιτικές αλλαγές που συντελέστηκαν. Ο συγγραφέας εξετάζει τις οικονομικές δραστηριότητες των αρχαίων Ελλήνων, μέσα από τον συσχετισμό του γεωγραφικού περιβάλλοντος με την εργασία, το ενδιαφέρον των διανοουμένων για τα οικονομικά προβλήματα, τους ιδιωτικούς, δημόσιους και ιερούς χώρους, τη φορολογία και τις δημόσιες δαπάνες, την κοπή των νομισμάτων και τη σχετική με αυτά νομοθεσία. Αναλύει ειδικότερα παραγωγικούς τομείς της εποχής, όπως είναι η καλλιέργεια των αγροτικών προϊόντων, η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία, το κυνήγι, η αλιεία και η βιοτεχνία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία που παρατίθενται για τα ορυχεία του Λαυρίου στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., τον διακανονισμό της Κυπαρισσίας στη Μεσσηνία για τα δικαιώματα του τελωνείου κατά τον 3ο και 4ο αιώνα π.Χ., το απόσπασμα του κανονισμού των μυστηρίων της Ανδανίας, το 92 π.Χ.

Paul Krugman, Maurice Obstfeld Διεθνής Οικονομική Θεωρία και Πολιτική ΚΡΙΤΙΚΗ Διανύουμε μια εποχή που οι εξελίξεις της παγκόσμιας οικονομίας επηρεάζουν όσο ποτέ άλλοτε τη χάραξη των κυβερνητικών πολιτικών και πυροδοτούν πολιτικές αντιπαραθέσεις. Η Διεθνής Οικονομική είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα σχετικά συγγράμματα και καλύπτει ζητήματα που άπτονται του τομέα των διεθνών οικονομικών σχέσεων και του διεθνούς εμπορίου. Στην παρούσα αναθεωρημένη έκδοση υπάρχουν οι θεωρητικές εξελίξεις που αφορούν το οικονομικό πεδίο και οι συνακόλουθες πιο σύγχρονες πρακτικές εφαρμογές τους. Η μελέτη περιλαμβάνει επιπλέον, αλλαγές που έχουν προκύψει από την τρέχουσα επικαιρότητα, όπως η μεταφορά συντελεστών διεθνώς, οι συνέπειες της αποτυχίας των συζητήσεων της Doha, ο ρόλος των εξωτερικών οικονομιών στο διαπεριφερειακό εμπόριο, οι ασιατικές αγορές μη εκτελεστών προθεσμιακών συμβολαίων συναλλάγματος και η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε τον Αύγουστο του 2007 εξαιτίας των επισφαλών στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ. Στον τόμο συμπεριλαμβάνονται μελέτες συγκεκριμένων περιπτώσεων, διαγράμματα, περιλήψεις και προβλήματα για επανάληψη, που διευκολύνουν την κατανόηση και κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

INDEX_44

Richard R. Wilk, Lisa C. Cliggett Οικονομία και πολιτισμός Αρχές οικονομικής ανθρωπολογίας ΚΡΙΤΙΚΗ Η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει στη διεξαγωγή ατέρμονων συζητήσεων σχετικά με τα αίτιά της, την «ηθική της αγοράς», τις αδυναμίες του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος και όλα αυτά με αυστηρά επιστημολογικούς όρους, τους οποίους ο μέσος αναγνώστης δυσκολεύεται να κατανοήσει. Η οικονομική ανθρωπολογία επιχειρεί από τη μεριά της να επανεξετάσει και να εξηγήσει την οικονομική ζωή στο σύνολό της, μελετώντας τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι παράγουν, διανέμουν και καταναλώνουν αγαθά, υλικά και άυλα. Η προαναφερθείσα διαδικασία επηρεάζει πρωτίστως τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και κατά συνέπεια την καθημερινή τους ζωή. Το βιβλίο επιχειρεί να παρουσιάσει τις βασικές αρχές και τα πρακτικά και τα θεωρητικά ζητήματα που απασχολούν αυτό τον σύγχρονο επιστημονικό κλάδο, τοποθετώντας τον και στην ιστορική του διάσταση. Η προσέγγιση των δύο συγγραφέων συνδυάζει στοιχεία από την εφαρμοσμένη ανθρωπολογία, την οικονομική επιστήμη, την κοινωνιολογία και άλλους κοινωνικούς συμπεριφορικούς κλάδους, εξετάζοντας την ανθρώπινη ύπαρξη ολιστικά.

Δημήτρης Σπαρτιώτης, Γιάννης Στουρνάρας Τα θεμελιώδη αίτια της κατάρρευσης των τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών αγορών Η εμπειρία 2007-2008 GUTENBERG Βασικό θέμα του παρόντος βιβλίου είναι η χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε το 2007. Η κρίση αυτή δεν έχει λήξει ακόμα, κατά πώς φαίνεται, και έχει χαρακτηριστεί ως η δεύτερη μεγαλύτερη μετά την Παγκόσμια Ύφεση του 1930. Οι δύο συγγραφείς εστιάζουν κυρίως στα πραγματικά αίτια της κρίσης ξεπερνώντας την αφορμή με την οποία ξέσπασε, την κατάρρευση, δηλαδή, της αγοράς των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων χαμηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης (subrime mortgages), η οποία γρήγορα επεκτάθηκε σε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα πραγματικά αίτια πέραν από τους οικονομικούς παράγοντες, περιλαμβάνουν και γεωπολιτικούς, όπως είναι η μεταβολή των οικονομικών ισορροπιών σε παγκόσμιο επίπεδο, με την ανάδειξη νέων δυνάμεων σαν την Κίνα. Το δεύτερο μέρος εξετάζει βασικές παραμέτρους της οικονομίας, όπως οι πιστωτικοί κίνδυνοι και τα «περίφημα» ασφάλιστρα πιστωτικού κινδύνου (CDS). Το βιβλίο είναι έτσι γραμμένο ώστε να μπορεί να διαβαστεί εξίσου από κάποιον που δεν έχει τεχνικές γνώσεις κι από κάποιον που θέλει να επισέλθει σε πιο τεχνικές λεπτομέρειες.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

20

Κώστας Λουρόπουλος Κατά Λαιστρυγόνων Το επιχειρηματικό μανιφέστο κατά της οικονομικής κρίσης GUTENBERG Το καλοκαίρι του 2008 γίναμε όλοι μάρτυρες της οικονομικής κατάρρευσης κολοσσιαίων τραπεζών. Η πρώτη εξήγηση που δόθηκε σχετιζόταν με τις επιλογές επιχειρήσεων και στελεχών. Εν πολλοίς, έφταιξε η απληστία και η αυθάδεια που επέδειξαν τα στελέχη, τα λεγόμενα και golden boys. Ωστόσο, είναι αυτή η εξήγηση ικανοποιητική για να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους η κρίση εξαπλώθηκε τόσο γρήγορα, αποκτώντας παγκόσμιες διαστάσεις; Ο συγγραφέας αναλύει τους παράγοντες που οδήγησαν στην παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση, όπως τη φούσκα των ακινήτων, την ευκολία χορήγησης δανείων σε μη αξιόπιστους δανειζόμενους, τον υπερβάλλων νεωτερισμό πάνω στα χρηματοοικονομικά προϊόντα, την εσφαλμένη κοστολόγηση και τιμολόγηση του κινδύνου των τραπεζών και τον ρόλο των αναλυτών πιστοληπτικής ικανότητας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη βίαιη απελευθέρωση των επενδυτικών και κεφαλαιακών αγορών και την ενθάρρυνση των σχετικών συναλλαγών από το Internet, ως μια σοβαρή αιτία της παρούσας κρίσης. Το διαδίκτυο παρουσιάζεται επίσης και ως το τεχνολογικό εργαλείο που μπορεί να κάνει τις επιχειρήσεις πιο ανθεκτικές στους οικονομικούς «κραδασμούς».

Παναγιώτου Κ. Φωτιάδου (ή Μαρκήσιου) Όλοι κλέβουν, μα ποιος φταίει; Από το ημερολόγιο ενός πρόσφυγα ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ Το τέλος του πολέμου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (1918-1922), σηματοδοτήθηκε από την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών, η οποία ουσιαστικά σήμανε τον ερχομό περίπου 1,5 εκατομμυρίου προσφύγων στην Ελλάδα. Το Όλοι κλέβουν μα ποιος φταίει; τυπώθηκε για πρώτη φορά στο τυπογραφείο του Νεολόγου της Κωνσταντινούπολης και εκδόθηκε το 1928 στη Θεσσαλονίκη, λίγα χρόνια δηλαδή αργότερα. Το αφήγημα, όπως δηλώνει και ο υπότιτλός του, είναι γραμμένο σε μορφή ημερολογίου και περιλαμβάνει καταγραφές με ημερολογιακή σειρά από τον Απρίλιο του 1922 μέχρι και τον Μάιο του 1927. Ωστόσο, το κείμενο δεν αποτελεί ένα τυπικό παράδειγμα ημερολογίου. Οι καταγραφές ούτε ιδιαίτερα πυκνές είναι, ούτε σε καθημερινή βάση και βασίζονται κυρίως στις σκέψεις και τις απόψεις του συγγραφέα, οι οποίες προκύπτουν ως ερεθίσματα προσωπικών

INDEX_36 INDEX_44

ή συλλογικών βιωμάτων. Το κείμενο διαθέτει επιπλέον πλοκή, με ήρωες κύριους και δευτερεύοντες, προσομοιάζοντας περισσότερο σε ένα διήγημα ή αφηγηματικό δοκίμιο παρά σε ημερολόγιο.

Jérôme Kerviel Παγιδευμένος στα γρανάζια Αναμνήσεις ενός trader ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Ήταν Δευτέρα, 21 Ιανουαρίου του 2008, όταν έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό το όνομα του Jerome Kerviel. Μέχρι τότε -ο σήμερα 33χρονος Γάλλος- ήταν ένας απλός, άσημος υπάλληλος στην τράπεζα Societe Generale. O Jerome Kerviel, ένας trader, διαπραγματευτής δηλαδή χρηματοοικονομικών προϊόντων, κατηγορείται από το γαλλικό τραπεζικό κολοσσό σαν υπεύθυνος για ζημιές 5 δις ευρώ. Η τράπεζα προσπαθεί να του χρεώσει τον παραλίγο καταποντισμό της. Η υπόθεση Kerviel ήταν το πρώτο δείγμα της φούσκας των αγορών που ξέσπασε το 2008 και κορυφώθηκε με τη χρεοκοπία της Lehman Βrothers. Στο Παγιδευμένος στα γρανάζια, περιγράφει πώς ξεκίνησε με ενθουσιασμό την καριέρα του στην τράπεζα και τους τρόπους με τους οποίους σταδιακά ωθήθηκε να εκχωρήσει στη δουλειά όλο του το είναι, με δέλεαρ φυσικά κάποιο μεγάλο χρηματικό μπόνους. Ο ίδιος «αρνείται να πληρώσει για ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που έχει εκτροχιαστεί» και επιχειρεί με όσα γράφει να περιγράψει εκ των έσω τον κόσμο των dealing room και των trader.

Michael Lewis Το μεγάλο σορτάρισμα Ποντάροντας στην οικονομική καταστροφή ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Στα τέλη του 2008 έσκασε η φούσκα της αμερικάνικης κτηματαγοράς, οδηγώντας σε ένα γενικευμένο, παγκόσμιο «κραχ». Πώς όμως συνέβη αυτό και ποιοι επωφελήθηκαν; Ο Michael Lewis, πρώην εργαζόμενος στη Γουόλ Στριτ ο ίδιος, περιγράφει πώς άνθρωποι φαινομενικά άσχετοι με τα οικονομικά κατάφεραν να κερδίσουν αρκετά χρήματα αφού αντιλήφθηκαν το επικείμενο σκάσιμο της φούσκας, πριν από τα χρυσοπληρωμένα στελέχη του χρηματιστηρίου. Ο λόγος, λοιπόν, για ανθρώπους όπως ένας αθυρόστομος αναλυτής που λατρεύει τα κόμικς, ένας αντικοινωνικός γιατρός με χόμπι τα οικονομικά, δύο άσχετοι νεαροί που αποφάσισαν να φτιάξουν επενδυτικό κεφάλαιο στο γκαράζ του σπιτιού τους, οι οποίοι κόντρα στο ρεύμα της εποχής αντί να αγοράσουν τίτλους, πόνταραν στην πτώση της αξίας τους. Αυτό είναι το χιουμοριστικό κομμάτι μιας κατά τ’ άλλα σοκαριστικής αφήγησης. Μια συναρπαστική ιστορία που εξηγεί τη λειτουργία της υψηλής οικονομίας σαν μια «μηχανή μαζικής οικονομικής καταστροφής», όπου ο κίνδυνος μετακυλύεται από τον έναν παράγοντα της αγοράς στον άλλο, μέχρι να σκάσει η βόμβα.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

22

Άγγελος Α. Τσακλαγκάνος Βασικές αρχές του Μάρκετινγκ ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ Το Μάρκετινγκ είναι αναμφισβήτητα από τα πιο αγαπημένα και ενδιαφέροντα θέματα για τους ανθρώπους της αγοράς και τους επιχειρηματίες και η επιτυχία του ή μη κρίνεται από την αύξηση των πωλήσεων. Ειδικότερα, συνίσταται κυρίως στην οργανωμένη προσπάθεια μίας επιχείρησης ή ενός οργανισμού να ικανοποιήσει τις ανάγκες αλλά και τις επιθυμίες των καταναλωτών. Η παρούσα έκδοση αποτελεί μια επιλογή των βασικών εννοιών του Μάρκετινγκ και προέκυψε με τη συνεργασία πολλών καθηγητών, που ασχολούνται διεξοδικά με το αντικείμενο. Έτσι, η μελέτη αυτή θα αποτελέσει ένα βασικό βοήθημα τόσο στους φοιτητές των πανεπιστημιακών τμημάτων που διδάσκεται το μάρκετινγκ, όσο και σε φοιτητές άλλων επαγγελματικών σχολών, αλλά και στους διευθυντές και τους υπεύθυνους του μάρκετινγκ και των δημοσίων σχέσεων των επιχειρήσεων. Πολύτιμο δε βοήθημα θα αποτελέσει και για κάθε οικονομολόγο, τραπεζικό, διοικητικό υπάλληλο και γενικά για τους ασχολούμενους με τα οικονομικά και τη διοίκηση των οικονομικών μονάδων και οργανισμών.

Malcolm Gladwell Άνθρωποι που ξεχωρίζουν Τα συστατικά της επιτυχίας ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που πραγματικά ξεχωρίζουν γιατί είναι πολύ επιτυχημένοι. Σκοπός του βιβλίου είναι να παρουσιάσει μια νέα, συναρπαστική εκδοχή της επιτυχίας και τους παράγοντες που οδηγούν σε αυτήν. Ο Μάλκολμ Γκλάντγουελ εξετάζει τις ζωές ανθρώπων που κατά καιρούς έχουν ξεχωρίσει, από τους Μπιτλς μέχρι τον Μπιλ Γκέιτς, και ανακαλύπτει τα κοινά στοιχεία της πορείας τους. Πίσω από τη θεαματική καθημερινότητα και τους θρύλους που συνοδεύουν την ιστορία πετυχημένων ανθρώπων κρύβεται κάτι πραγματικά απλό. Το μυστικό της επιτυχίας κρίνεται ουσιαστικά από την κουλτούρα μέσα στην οποία μεγαλώνουν οι άνθρωποι και τον τρόπο με τον οποίο

INDEX_44

αξιοποιούν τον χρόνο τους. Η λογική είναι η εξής: δεν έχει σημασία να αναρωτιόμαστε ποιος είναι ο τύπος ενός επιτυχημένου ανθρώπου αλλά να ανατρέξουμε στα βιώματά του. Ο συγγραφέας επιχειρεί να αποδείξει ότι ο δρόμος προς την επιτυχία περνάει από τη αξιοποίηση των ανθρωπίνων δυνατοτήτων, δίνοντας την ευκαιρία στον αναγνώστη να δει τον εαυτό του μέσα από μια νέα προοπτική.

Robert T. Kiyosaki Πώς να αυξήσετε το οικονομικό σας IQ Φερθείτε έξυπνα με τα χρήματά σας ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ Είχατε σκεφτεί ποτέ ότι ο δείκτης ευφυΐας αναφέρεται και στα οικονομικά; Το Πώς να αυξήσετε το οικονομικό σας IQ είναι ένας οδηγός που θα σας βοηθήσει να ακολουθήσετε τα σωστά βήματα, ώστε να αποκτήσετε οικονομική ελευθερία. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε για να μάθετε να χειρίζεστε πιο έξυπνα τα χρήματά σας και ως εκ τούτου να γίνετε πλουσιότεροι είναι να εκμεταλλεύεστε τις ευκαιρίες που σας παρουσιάζονται. Για παράδειγμα, όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι ένα σπίτι μπορεί να αποτελεί στοιχείο του παθητικού και όλοι γνωρίζουμε ότι η αξία ενός σπιτιού μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί ή ότι μπορεί να χάσουμε χρήματα επενδύοντας σε μετοχές. Στην παρούσα δύσκολη οικονομική συγκυρία, η αντίληψή μας επί των οικονομικών πρέπει να είναι όσο ποτέ άλλοτε οξυμένη. Στόχος του βιβλίου είναι να σας παρουσιάσει τους πέντε βασικούς τύπους οικονομικής ευφυΐας που είναι απαραίτητοι για να γίνετε πλούσιοι, ανεξάρτητα από την κατάσταση της οικονομίας, των μετοχών ή των κτηματαγορών.

Paul Krugman, Robin Wells Μικροοικονομική

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

23

εκκινώντας από το στέρεο έδαφος των βασικών αρχών της οικονομικής θεωρίας, εστιάζει στις εξελίξεις της σύγχρονης οικονομικής πραγματικότητας. Μέσα από τη χρήση παραδειγμάτων, ο αναγνώστης μπορεί να κατανοήσει τη σύνδεση των οικονομικών μεγεθών με τα μοντέλα που αναλύονται.

Best Seller τόσο στην αγγλική έκδοση όσο και σε άλλες γλώσσες που μεταφράστηκε, χαρακτηρίστηκε ως «ένα εξαιρετικό κείμενο, όπου τα παραδείγματα εξηγούν με σαφήνεια σημαντικές οικονομικές αρχές».

Elizabeth Haas Edersheim Peter Drucker, ο γκουρού του management ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Ο Peter Drucker είναι ένας από τους σημαντικότερους αναλυτές της Θεωρίας Διοίκησης, καθώς με τα έργα του προέβλεψε πολλές από τις εξελίξεις που πραγματοποιήθηκαν στον χώρο στα τέλη του 20ού αιώνα. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια ιδιότυπη βιογραφία που δεν αναφέρεται στη ζωή του αυτή καθεαυτή, αλλά αναλύει τις βασικές ιδέες και θεωρίες του. Τα υποδείγματα του Drucker μετατρέπουν πολύπλοκα δεδομένα σε απλούς παράγοντες που σε συνδυασμό με την επιτυχή υλοποίηση ενός επιχειρηματικού πλάνου, μπορούν να φέρουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε μια εταιρεία. Ο Drucker πάντα αντιμετώπιζε το μάνατζμεντ όχι σαν μια επιστήμη αυθύπαρκτη, αλλά σαν μια δραστηριότητα που εξαρτάται από το οικονομικό, κοινωνικό και ανθρωπολογικό πλαίσιο στο οποίο κάθε επιχείρηση δραστηριοποιείται. Αξιοσημείωτη, επίσης, είναι η ανθρωποκεντρική προσέγγιση που εφαρμόζει στη διοίκηση των επιχειρήσεων, επικεντρώνοντας στη σημασία του ρόλου των εργαζομένων. Το παρόν βιβλίο αποτελεί μια απολαυστική αναδρομή του έργου του και ένα χρήσιμο εργαλείο κατανόησης της θεωρίας και των εφαρμογών της επιστήμης του management.

ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Η μικροοικονομία, ή η λεγόμενη παλαιότερα θεωρία της αξίας, ασχολείται κυρίως με τις αγοραστικές επιλογές των καταναλωτών και τις παραγωγικές επιλογές των επιχειρήσεων. Ξεκινώντας με τις λιγότερες δυνατές υποθέσεις και χρησιμοποιώντας μαθηματικά εργαλεία, τα μικροοικονομικά μελετούν πως επιδρά η αλλαγή των τιμών στη ζήτηση και την προσφορά ενός προϊόντος. Ο Paul Krugman, κάτοχος του Νόμπελ Οικονομίας, σε συνεργασία με την Robin Wells, προσφέρουν μια μεθοδολογία που βασίζεται στην ανάλυση πραγματικών καταστάσεων, προσδίδοντας στις νέες θεωρητικές προσεγγίσεις μια νέα θεματολογία και περιεχόμενο. Η δεύτερη αυτή ενημερωμένη έκδοση του βιβλίου,

Παναγιώτης Μιχαηλίδης Οικονομική της τεχνολογίας Joseph Schumpeter και ελληνική οικονομία UNIVERSITY STUDIO PRESS Ο Joseph Alois Schumpeter υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς της Οικονομικής Σκέψης, μια πολυσχιδής προσωπικότητα, γνωστός για την πολυμάθειά του και προικισμένος με μια ιδιαίτερη ικανότητα αναλυτικής και συνθετικής σκέψης. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται μια δυναμική ανανέωση του διεθνούς ενδιαφέροντος για τον Schumpeter. Στο παρόν βιβλίο συνοψίζεται μεγάλο μέρος του έργου του αναδεικνύοντας, κριτικά, ορισμένες από τις ρίζες των θεωριών που διατύπωσε. Η Τεχνολογία συνιστά στη Σουμπετεριανή θεωρία την έννοια που καθορίζει την εξέλιξη του οικονομικού συστήματος. Το βιβλίο είναι γραμμένο απλά, με σαφήνεια και συστηματικότητα, ούτως ώστε να μπορεί ο αναγνώστης να καλύψει σημαντικό μέρος του έργου του, χωρίς ιδιαίτερο κόπο και σε σύντομο χρονικό διάστημα. Παράλληλα, παρέχει τη βάση για την κριτική αναζήτηση των θεωρητικών πυρήνων, από τους οποίους προέρχονται οι κυριότερες θέσεις του Schumpeter. Τέλος, χρησιμοποιεί μαθηματικά και οικονομετρικά υποδείγματα, προκειμένου να ελέγξει τις διάφορες εμπειρικές εκφάνσεις των πορισμάτων της θεωρίας του στην ελληνική οικονομία.

top 5 βιτρίνα

top 5

25

Η Ιστορία μέσα από την Τέχνη Η Ιστορία της Αρχαίας Τέχνης είναι το έργο που έθεσε τις βάσεις για τη διάκριση της ιστορίας της τέχνης ως ξεχωριστού ιστορικού κλάδου. Οι απόψεις του συγγραφέα μπορεί έως ένα βαθμό να έχουν ξεπεραστεί από την πρόοδο των αρχαιολογικών και αισθητικών σπουδών, ωστόσο τα ζητήματα που πραγματεύεται καθιστούν το έργο κλασικό στο είδος του. Πεποίθησή του υπήρξε η οργανική εξέλιξη της αρχαίας τέχνης, από την ανάπτυξη, στην ωριμότητα-ακμή και μετά στην παρακμή της. Σκοπός του ήταν να δείξει αυτήν την εξέλιξη μέσα από τις διάφορες τεχνοτροπίες των λαών, των εποχών και των καλλιτεχνών, όπως εκφράστηκαν στα σωζόμενα έργα της αρχαιότητας. Ο Winckelmann συνδύασε με επιδεξιότητα τα κλιματολογικά, μυθικά, ιστορικά, θρησκευτικά, πολιτικά, κοινωνικά, αισθητικά και πολιτισμικά στοιχεία της κάθε εξεταζόμενης εποχής, γεγονός που καθιστά τη μελέτη του πρωτοποριακή. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου εξετάζεται η τέχνη των αρχαίων λαών ξεχωριστά, επικεντρώνοντας κυρίως στην ελληνική. Στο δεύτερο, μελετώνται οι εξωτερικές συνθήκες που επηρέασαν την τέχνη των Ελλήνων και των Ρωμαίων. Το έργο του άσκησε καθοριστική επίδραση στην πνευματική ζωή της Ευρώπης κατά τον ύστερο 18ο αιώνα.

EΠIΛOΓEΣ KAI KPITIKEΣ BIBΛIΩN

επιμέλεια: Xριστίνα Oικονομίδου Mάκης Tσίτας Άσπα Σκαπέρδα

Άγνωστες πτυχές του Έλληνα «πατέρα» της αφαίρεσης Ο κορυφαίος ζωγράφος Γιάννης Σπυρόπουλος σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, με καθηγητές τον Ουμβέρτο Αργυρό, τον Σπυρίδωνα Βικάτο και τον Επαμεινώνδα Θωμόπουλο. Το 1938 κερδίζει το Α΄ Βραβείο του Διαγωνισμού της Ακαδημίας Αθηνών (κληροδότημα Ουρανίας Κωνσταντινίδου) για τις υποτροφίες καλλιτεχνών Ευρώπης. Έτσι, φεύγει για το Παρίσι, όπου συνεχίζει τις σπουδές του στην Ecole Superieure des Beaux Arts με δάσκαλο τον Charles Guerin και στις ελεύθερες Ακαδημίες Colarossi και Julian. Το 1960 αποσπά από κοινού με τον Ιταλό, Antonio Music, το Βραβείο UNESCO στην 30η Biennale της Βενετίας, γεγονός που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη διεθνή αναγνώρισή του. Το έργο του σίγουρα υπήρξε καταλυτικό για την «επιβολή» της αφηρημένης τέχνης στον ελληνικό χώρο, ωστόσο ακολουθώντας τις αρχές της αφαίρεσης, έφτιαξε το δικό του μοναδικό ύφος. Ο παρών τόμος, αποτέλεσε υπόθεση ζωής για τον συγγραφέα Γ. Χ. Παπαϊωάννου, μια μελέτη που ξεκίνησε από το εργαστήρι του ζωγράφου και εξελίχθηκε σαν ζωντανός οργανισμός, όπως και το έργο του ίδιου του καλλιτέχνη. Άγνωστες πτυχές του έλληνα «πατέρα» της αφαίρεσης αποκαλύπτονται μέσα από µια έκδοση, 20 χρόνια μετά τον θάνατό του.

Johann Joachim Winckelmann Ιστορία της Αρχαίας Τέχνης GUTENBERG

1

2

Γιάννης Χ. Παπαϊωάννου Γιάννης Σπυρόπουλος Μονογραφία ΙΔΡΥΜΑ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ ΖΩΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

INDEX_44

TOP 5

26

TOP 5

27

Τα δεινά του ρωσικού λαού Πρόκειται για το δεύτερο μέρος της αυτοβιογραφικής τριλογίας του κορυφαίου Ρώσου συγγραφέα Μαξίμ Γκόρκη. Το όνομα αυτό είναι το φιλολογικό ψευδώνυμο του Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πεσκόφ, γεννημένου στην πόλη Νίζνι Νοβγκορόντ στις 16 Μαρτίου του 1868. Προερχόμενος από φτωχή οικογένεια, όντας παιδί μάζευε με τους φίλους του κόκκαλα, κουρέλια και καρφιά για να τα πουλήσει. Το φθινόπωρο του 1878, στην ηλικία των 10 χρόνων, μένει ορφανός. «Βγήκα στην κοινωνία - δουλεύω μικρός στο μαγαζί Υποδήματα Μόδας, στον κεντρικό δρόμο της πολιτείας», θα γράψει χαρακτηριστικά στο βιβλίο του, περιγράφοντας την κατάστασή του τότε. Στα χρόνια που ακολούθησαν έκανε διάφορα επαγγέλματα για να επιβιώσει, βοηθός υποδηματοποιού, βοηθός αγιογράφου, λαντζέρης σε καράβι, αχθοφόρος στην Οδησσό, νυχτοφύλακας σε ψαράδικο, φούρναρης, καθαριστής καμινάδων, εργάτης σε χωράφια. Τις εμπειρίες που αποκόμισε από την περιήγησή του στη Ρωσία των Τσάρων, καθεστώς που πολέμησε ανοιχτά και τη δύσκολη ζωή του ρωσικού λαού μεταφέρει με γλαφυρότητα Στα ξένα χέρια. Καθιερωμένος από το 1892 στο συγγραφικό χώρο με το διήγημα Μακάρ Τσούντρα και έντονα πολιτικοποιημένος συμμετέχει ενεργά στην Επανάσταση του 1917. Πέθανε το 1936 στη Μόσχα. Η έκδοση αυτή επαναφέρει στο προσκήνιο το έργο αυτό στην υποδειγματική μετάφραση του Άρη Αλεξάνδρου.

Μεταφραστικά κατορθώματα Ο Μίνως Βολανάκης υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους δασκάλους του θεάτρου στην Ελλάδα. Μαθητής ακόμα, έδωσε εξετάσεις και πέρασε το καλοκαίρι του 1940 στη δραματική σχολή του Γιαννούλη Σαραντίδη. Για βιοποριστικούς λόγους αρχικά ξεκίνησε να μεταφράζει θεατρικά έργα για το Θέατρο Τέχνης και τον θίασο της Κατερίνας Ανδρεάδη. Κατά την εγκατάστασή του στο Λονδίνο, πραγματοποιεί μια σειρά από πετυχημένες προσπάθειες αναβίωσης του κλασικού ελληνικού θεάτρου στην αγγλική σκηνή, αρχής γενομένης με τη Λυσιστράτη το 1957. Καθοριστική υπήρξε και η συμβολή του στην ανανέωση του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, με παραστάσεις που έμειναν αξέχαστες, Μπέκετ, Μπρεχτ, Κανέτι, Τσέχωφ, Μπάιρον, Κλάιστ, Πίντερ. Οι μεταφράσεις αρχαίου δράματος του Βολανάκη περιλαμβάνουν κορυφαία δραματικά κείμενα της κλασσικής αρχαιότητας -Οιδίπους Τύραννος, Αντιγόνη και Ηλέκτρα του Σοφοκλή, Μήδεια του Ευριπίδη, Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη- και αποτελούν παράδειγμα μεταφραστικής ιδιοφυΐας. «Μεταφραστικά κατορθώματα σπάνιας κειμενικής εγκυρότητας και σπαρταριστής σκηνικής ευστοχίας» θα πει ο Δημήτρης Μαρωνίτης. Στη δουλειά του, πάντα η δική του μετάφραση και σκηνοθεσία συνέπιπταν, συγκροτώντας μαζί τη σκηνική διδασκαλία. Ίσως αυτή η αλληλεξάρτηση να τον καθιστούσε επιφυλακτικό ως προς την αυτοτελή δημοσίευση των μεταφράσεών του, όσο ζούσε.

Το πορτρέτο του αινιγματικού συγγραφέα Ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε γεννήθηκε το 1809 στον Νότο των ΗΠΑ, στο Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια. Γιος περιπλανώμενων ηθοποιών, εγκαταλείφτηκε από τον πατέρα του, έμεινε ορφανός, όταν η μητέρα του πέθανε από φυματίωση. Αυτά τα πρώτα του βιώματα εγκατάλειψης και μοναξιάς έμελλε να σφραγίσουν τα γραπτά του και τη ζωή του. Το λογοτεχνικό έργο του Πόε διακρίνεται για την πολυμέρεια του. Είναι γεγονός ότι έχει ασκήσει σημαντική επίδραση στην παγκόσμια λογοτεχνία, αποτελώντας θεμέλιο λίθο για την εξέλιξη σύγχρονων λογοτεχνικών ειδών, όπως η αστυνομική λογοτεχνία ή οι ιστορίες τρόμου και φαντασίας. Ο Ακρόιντ εστιάζει στην προσωπικότητα του Πόε, συνθέτοντας το πορτρέτο ενός ανθρώπου αινιγματικού και χαρισματικού. Ξεκινώντας από τον αμφιλεγόμενο θάνατό του, ένα μυστήριο που ίσως δε θα διαλευκανθεί ποτέ, ο συγγραφέας, αναφέρεται στα δύσκολα παιδικά του χρόνια, στις αποτυχημένες προσπάθειες του για κοινωνική ανέλιξη, τις σχέσεις του με τις γυναίκες και τον λευκό γάμο του με τη δεκατριάχρονη ξαδέρφη του, Βιρτζίνια. Μυθομανής, αλκοολικός ή οπιομανής, τζογαδόρος, φτωχός, κυνηγός του συγγραφικού μεροκάματου. Το μόνο σίγουρο, ότι έζησε σαν τους ήρωες του και πέθανε απότομα, όπως κλείνανε οι ιστορίες και οι μύθοι του.

Peter Ackroyd ΠΟΕ μια σύντομη ζωή ΠΑΤΑΚΗ

INDEX_44

3

Μαξίμ Γκόρκη Στα ξένα χέρια ΓΚΟΒΟΣΤΗ

4

Μίνως Βολανάκης Παλατινή Ανθολογία ΟΞΥ

5

επιμέλεια: Xριστίνα Oικονομίδου Mάκης Tσίτας Άσπα Σκαπέρδα

29

ΒΙΤΡΙΝΑ

Συλλογικός τόμος Έρως 13

Fernando Aramburu Ο τρομπετίστας

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

GEMA

Ο έρωτας είναι μια λέξη. Μια λέξη πολυσήμαντη με ποικίλες εκδηλώσεις. Η σχέση δύο ανθρώπων, η συνουσία, η έντονη αγάπη. Κάτι που νιώθουμε όταν κάποιος άλλος εμφανίζεται για να το ενεργοποιήσει. Τότε, η απλή αυτή λέξη αποκτά νόημα και μαζί της και η ζωή μας, η οποία αλλάζει ανεπιστρεπτί. Ο έρωτας είναι η άνευ όρων εκχώρηση στον Άλλον, το κομμάτι μας που παραχωρούμε σε μια άλλη ύπαρξη. Προκαλεί πολλά και έντονα συναισθήματα, ενθουσιασμός, χαρά, πόνος, ανάγκη, αγωνία. Απόγνωση στην έλλειψη του Άλλου, νοσταλγία όταν όλα καταλαγιάσουν. Ο έρωτας, μαζί με τον θάνατο και την εξουσία αποτελούν τις τρεις βασικές θεματικές της λογοτεχνίας. Συμμετέχοντες σε αυτόν, συστατικά του μέρη, οι άντρες και οι γυναίκες, τον μοιράζονται από καταβολής κόσμου. Ωστόσο, συχνά τον αντιλαμβάνονται διαφορετικά. Στοιχείο και αυτό της επονομαζόμενης και «πάλης των φύλων»; Έρως 13 λοιπόν, σαν οδός, δρόμος και αριθμός. Κάτοικοι δεκατρείς αναγνωρισμένοι συγγραφείς, γράφουν για τον έρωτα, μέσα από τη δική τους, αρσενική ματιά.

EΠIΛOΓEΣ KAI KPITIKEΣ BIBΛIΩN

βιτρίνα

28

Βασίλης Βασιλικός Το τελευταίο αντίο ΔΙΟΠΤΡΑ Ιταλία, Ρώμη, δεκαετία του 1970. Ένα ζευγάρι αυτοεξόριστο στην ιταλική πρωτεύουσα, μακριά από την Ελλάδα και τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Το σκηνικό μιας ερωτικής ιστορίας ξετυλίγεται σε όλες του τις διαστάσεις, επικεντρώνοντας ακόμη και σε φαινομενικά ασήμαντα καθημερινά στιγμιότυπα από την πορεία της σχέσης. Ο αναγνώστης παρακολουθεί διάφορες στιγμές από την πρώτη γνωριμία και την τρυφερότητα ως την ξαφνική απώλεια της αγαπημένης συντρόφου. Μετά εκείνος, δεν μπορούσε να γεμίσει το ολοκληρωτικό κενό που ένοιωθε. Αν και τα θυμόταν όλα, πιο ζωντανά όμως την αρχή και το τέλος. Θυμόταν ημερομηνίες, μέρη, τη ζωή τους εντός και εκτός Ελλάδας, τα σπίτια που ζήσανε, τα ξενοδοχεία, τα ταξίδια. Πήγε μια μέρα και στο νησί, όπου όλα είχαν αλλάξει. Όλα εκτός από τη σπηλιά. Το μόνο που παρέμενε ίδιο ήταν ο θρήνος του οριστικού αποχωρισμού, ζώντας μια καθημερινότητα χωρίς τον άλλον. Ένα πρωτότυπο ερωτικό μυθιστόρημα, με παρασκήνιο τις έντονες πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις μιας ταραγμένης δεκαετίας...

Γιάννης Ξανθούλης Δεσποινίς Πελαγία ΤΟΠΟΣ Η Πελαγία, μια «δεσποινίς» μεσόκοπη, γεννημένη στον Κολωνό, από γονείς πρόσφυγες της μακρινής Καππαδοκίας. Το ένα της πόδι, από γεννησιμιού της, εφτά πόντους πιο κοντό από το άλλο. Σε νεαρή ηλικία αναγκάστηκε να αφήσει ό,τι είχε ονειρευτεί για τη ζωή της. Όπως για παράδειγμα τα μαθηματικά. Όταν οι γονείς της πέθαναν, ανέλαβε να μεγαλώσει τα δυο της αδέρφια και ρίχτηκε στη δουλειά. Πλέον, στα 60 της χρόνια, είναι μια «ανώτατη» και απαραίτητη υπάλληλος στη «Βηθλεέμ», μια μικρή βιοτεχνία που κατασκευάζει χριστουγεννιάτικα είδη διακόσμησης. Η ζωή της μοιάζει τελματωμένη, ακόμη και όταν συνευρίσκεται ερωτικά με τον Παρασκευά, τον επονομαζόμενο και ως «Μαμούθ», θέλοντας να ικανοποιήσει την καταπιεσμένη σεξουαλικότητά της. Παραμένει ολομόναχη στο πατρικό της, ενώ αυτοί για τους οποίους «θυσιάστηκε» παντρεύτηκαν και μετακόμισαν στα βόρεια. Για να τους πικάρει εγκαθιστά στο σπίτι μια γριά ζητιάνα με τους παπαγάλους της. Όταν η ζητιάνα πεθαίνει, η ηρωίδα απελευθερώνεται, προσπαθώντας να ξεφορτωθεί όσα μίζερα την χαρακτήριζαν. Ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα του συγγραφέα.

Ο Μπενίτο Λακούνθα είναι τριάντα ετών, αδύνατος, ξερακιανός με μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια του. Η κόπωση στο πρόσωπό του προέρχεται μάλλον από την άσωτη ζωή που κάνει. Εργάζεται τα βράδια στο μπαρ Ουτοπία, στη συνοικία Αλμενάρα της Μαδρίτης, και μερικές φορές όταν το επιτρέπει ο ιδιοκτήτης, παίζει τρομπέτα, περιμένοντας να αναγνωριστεί κάποια στιγμή το ταλέντο του. Η Παουλίνα είναι κατά κάποιο τρόπο η σύντροφός του, αυτή τον συντηρεί και του μαγειρεύει. Όταν ο πατέρας του με τον οποίο δε διατηρεί καλές σχέσεις είναι ετοιμοθάνατος, επιστρέφει στη γενέτειρά του την Εστέγια, για να διεκδικήσει το μερίδιό του στην οικογενειακή περιουσία. Εκεί συναντάει καταστάσεις που δεν είχε υπολογίσει. Ο αδελφός του ο Λάλο πρόκειται σύντομα να παντρευτεί μια γυναίκα, για της οποίας τις προθέσεις ο Μπενίτο αμφιβάλει. Αποφασίζει να επέμβει και το σύνολο των παράξενων γεγονότων που θα ακολουθήσουν αλλάζουν εντελώς τη ροή της ζωής του.

Neil Gaiman Το βιβλίο του νεκροταφείου ΟΞΥ Το βιβλίο του νεκροταφείου σαν άλλο Βιβλίο της Ζούγκλας. Ο Neil Gaiman διασκευάζει τη γνωστή ιστορία του Rudyard Kipling δημιουργώντας ένα μοναδικό μυθιστόρημα για τη ζωή και το θάνατο, την αγάπη, την ενηλικίωση και την απαραίτητη για το μεγάλωμα των παιδιών οικογενειακή θαλπωρή, που μπορεί να βρεθεί οπουδήποτε… Ο Καν Όουενς είναι ένα αγόρι που μένει σ’ ένα νεκροταφείο, μεγαλώνοντας με φαντάσματα. Ο Σίλας, ο αινιγματικός προστάτης του, ζει και κινείται στο μεταίχμιο του κόσμου των ζωντανών και του κόσμου των νεκρών, δίχως ν’ ανήκει σε κανέναν από τους δύο. Η ζωή του μικρού Καν είναι ιδιαίτερα περιπετειώδης. Συναντά τον αρχαίο Λουλακί Άντρα, ανακαλύπτει την πύλη που οδηγεί στην εφιαλτική Νεκρόπολη, γνωρίζει τον παράξενο και τρομαχτικό Υπηρέτη. Ωστόσο, έξω από τις πόρτες του νεκροταφείου, παραμονεύει ο κίνδυνος. Ο Τζακ, στυγερός δολοφόνος, έχει σκοτώσει όλα τα μέλη της οικογένειας του Καν. Τώρα επέστρεψε και για τον ίδιο.

Μπάρμπαρα Κινγκσόλβερ Η δηλητηριώδης βίβλος ΜΕΛΑΝΙ Η οικογένεια του ιεραπόστολου Πράις φτάνει το 1959 στο Κονγκό. Ο φανατικός βαπτιστής, από τη Τζόρτζια των ΗΠΑ, μισότρελος και αυταρχικός, επιχειρεί να επιβάλλει τη θρησκευτική του αλήθεια στους ντόπιους. Παράλληλα, η γυναίκα του Ορλεάνα, με τις τέσσερις κόρες της, προσπαθούν να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον καταγράφοντας τις εμπειρίες τους σε ημερολόγια, τα οποία ο αναγνώστης παρακολουθεί αλυσιδωτά. Μακριά από την ύπαιθρο, στα αστικά κέντρα του Κονγκό, αρχίζει να διατυπώνεται ξεκάθαρα το αίτημα της ανεξαρτησίας από την αποικιοκρατία. Τελικά, στις 30 Ιουνίου του 1960 ανακηρύσσεται η ανεξάρτητη δημοκρατία του Κονγκό, η οποία σύντομα ανατρέπεται από την εγκαθίδρυση ενός δικτατορικού καθεστώτος, με την υποστήριξη κυρίως της Αμερικής. Λίγους μήνες αργότερα, η οικογένεια Πράις διασκορπίζεται σε κάθε γωνιά του κόσμου, εξαιτίας ενός τραγικού γεγονότος. Μια ιστορία που πραγματεύεται τις σχέσεις εξουσίας, όπως αναπτύσσονται εντός της οικογένειας και της κοινωνίας. Μια κριτική στην επιβολή του δήθεν πολιτισμένου δυτικού κόσμου, σε ολόκληρη την Αφρική.

30

BITPINA Μένης Κουμανταρέας Ξεχασμένη Φρουρά ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Ίσως, το σαγηνευτικό παιχνίδι της μυθοπλασίας να ξεκίνησε ένα καλοκαίρι κάτω από ένα πλατάνι και μετά το δέντρο να έγινε δάσος, όπως ο ίδιος ο συγγραφέας σημειώνει στο πρώτο κείμενο του βιβλίου Ένα πλατάνι. Αυτοβιογραφικά στιγμιότυπα, αναμνήσεις από θεατρικές παραστάσεις, σκέψεις για τον Καβάφη, τον Μυριβήλη, τον Καραγάτση, τον Ταχτσή, τον Τσίρκα, περιπλανήσεις στην πολυπολιτισμική Αθήνα, κρίσεις για νεότερους συγγραφείς, σκέψεις για τη μουσική, τη ζωγραφική, την κοινωνία, την πολιτική... Ιδιαίτερα καλογραμμένα κείμενα όλων των ειδών, δοκίμια, βιογραφίες, συνομιλίες και αφηγήματα, κάποια από τα οποία προέκυψαν κατόπιν παραγγελίας και αφορούν διάφορα ζητήματα που απασχόλησαν τον συγγραφέα, τη τελευταία δεκαετία. Η Ξεχασμένη Φρουρά, ο τίτλος είναι δάνειο από τον ομώνυμο πίνακα του Τσαρούχη, αποτελεί τον τρίτο τόμο που έρχεται να συμπληρώσει τα βιβλία Πλανόδιος σαλπιγκτής, αφιερωμένο στη δεκαετία του ’80 και Η Μέρα για τα γραπτά και η Νύχτα για το σώμα, που αναφέρεται αντίστοιχα στη δεκαετία του ’90.

Χρίστος Γεωργούσης Εικόνες του κόσμου με τ’ αυτιά και τη μύτη ΔΙΑΥΛΟΣ Σε ποιο βαθμό άραγε χρησιμοποιούμε τις αισθήσεις μας; Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές μας παίζουν περίεργα παιχνίδια, αν σκεφτούμε ότι ένας πίνακας μπορεί να μας κάνει να ακούσουμε ήχους ή μπορεί να νιώθουμε ότι γευόμαστε κρασί όταν ακούμε ένα μουσικό κομμάτι. Οι αισθήσεις μας είναι πέντε, όραση, ακοή, όσφρηση, αφή και γεύση. Ωστόσο, έχουμε δώσει προτεραιότητα στα μάτια και λιγότερο στ’ αυτιά, ενώ παραμελούμε τις υπόλοιπες, σε συνδυασμό και με τη μη εκγύμνασή τους λόγω της αυτοματοποίησης που μας προσφέρει η τεχνολογία. Η «έκτη αίσθηση» αντιπροσωπεύει τη δυνατότητα που έχουμε να αντιληφθούμε την άμεση μελλοντική έκβαση ενός γεγονότος. Πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι, από το σύνολο της ύλης και της ενέργειας του σύμπαντος μόνο το 4% μπορούμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να ανιχνεύσουμε. Πράγμα που σημαίνει ότι αντιλαμβανόμενοι την εξωτερική πραγματικότητα δεν τα ξέρουμε όλα. Σκοπός του βιβλίου είναι να μας προτρέψει να εξεγείρουμε τις δυνάμεις των αισθήσεων μας, ώστε να αντιληφθούμε πλατύτερα τον κόσμο που μας περιβάλλει.

Rick Beyer Συναρπαστικές πολεμικές ιστορίες που δεν ειπώθηκαν ποτέ 100 άγνωστες ή ξεχασμένες πολεμικές ιστορίες που θα σας καταπλήξουν ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ «Ο πόλεμος είναι κόλαση», έχει πει ο Ουίλιαμ Τέκουμσεχ Σέρμαν. Μέσα από τη στρατιωτική ιστορία, όμως, έχουν ξεπηδήσει αναρίθμητοι εκκεντρικοί χαρακτήρες και περιστατικά που θα σας αφήσουν με το στόμα ανοιχτό. Θα πιστεύατε ποτέ ότι μια γυμνόστηθη χορεύτρια έσωσε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ότι μια μάχη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου διακόπηκε για τη διεξαγωγή ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, ότι υπάρχει επιστήμονας που εφεύρε έναν πύραυλο με περιστέρια για σύστημα πλοήγησης, ή ότι μπορεί να ξεσπάσει μια διεθνής κρίση από τον θάνατο ενός γουρουνιού; Το βιβλίο περιλαμβάνει 100 τέτοιου τύπου άγνωστα περιστατικά, επιλεγμένα από δύο χιλιάδες χρόνια στρατιωτικής ιστορίας, τα οποία συνοδεύονται με φωτογραφίες, χάρτες, σχέδια, και έγγραφα. Περιστατικά πραγματικά ενδιαφέροντα, όπως η κατάληψη μιας πόλης από τον Τζένγκις Χαν με γάτες

INDEX_44

και χελιδόνια, οι απειλές του ποδοσφαίρου και του γκολφ για την εθνική ασφάλεια της μεσαιωνικής Βρετανίας, δύο έφηβες που ξεγέλασαν τον βρετανικό στρατό το 1814...

Ευγένιος Τριβιζάς Ο Μάγειρας του Μαγεμένου Τσίρκου ΕΛΑΪΣ Το μεγαλύτερο και πιο ξακουστό τσίρκο του κόσμου, το περιβόητο Φραμπουλίνο Φραμπουλόζο Φετουτσίνι, οδεύει προς την καταστροφή. Οι ακροβάτες δεν μπορούν πλέον να εκτελέσουν τα νούμερά τους γιατί είναι στρουμπουλοί και μαλθακοί. Όπως η Λιλιπλίμ, που πέφτει συνεχώς από το τεντωμένο της σκοινί. Ο παλαιστής, ο ατσάλινος Τσάρλι έχει αρχίσει να μασάει άχυρα, αντί για τανάλιες και ο θηριοδαμαστής να εκπαιδεύει κουνέλια, αντί για λιοντάρια. Τι έχει σκαρώσει άραγε ο μάγειρας και γιατί ό,τι φαγητό φτιάχνει περιέχει υπερβολικές δόσεις κορεσμένων λιπαρών, πολύ ζάχαρη και αλάτι; Τί μυστικό κρύβεται στον σκονισμένο τέντζερη, στο τελευταίο ράφι της κουζίνας; Εκεί που ο διευθυντής του τσίρκου Εδουάρδος Φραμπαλούτσι είναι έτοιμος να αυτοκτονήσει μη βρίσκοντας καμία λύση, εμφανίζεται ο φλογεροπαίχτης με το πορτοκαλί καπέλο και το λαχανί σακάκι. Μια ευφάνταστη ιστορία που θίγει το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας και της μη ισορροπημένης διατροφής στις υπερκαταναλωτικές δυτικές κοινωνίες.

Νίκος Δραμουντάκης Νανουρίσματα από την Ονειροχώρα ΣΑΒΒΑΛΑ Το νανούρισμα θεωρείται ένας κατευναστικός τύπος τραγουδιού και απευθύνεται σε παιδάκια. Η βασική ιδέα είναι ότι το τραγούδι προερχόμενο από μια γνωστή και γλυκιά φωνή προκαλεί νηνεμία στο μωρό πριν αλλά και κατά τη διάρκεια του ύπνου του. Σύμφωνα με ειδικούς, η διαδικασία του νανουρίσματος ασκεί βαθιά επίδραση στην ψυχή του και παίζει ευεργετικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του, κατασκευάζοντας ένα πλέγμα ασφάλειας, όπου το παιδί γίνεται βασιλιάς στον μικρόκοσμό του. Τα Νανουρίσματα από την ονειροχώρα θα γεμίσουν μελωδίες το χρόνο πριν από τον ύπνο του παιδιού σας, μια από τις πιο γλυκές στιγμές ανάμεσα σε εσάς και σε εκείνο. Το βιβλίο περιλαμβάνει τρεις ιστορίες, Δώρο από τον ουρανό, Τα όνειρά μου για σένα και Όνειρα γλυκά μωράκι. Μπορείτε να τις διαβάσετε, ακούγοντας παράλληλα το CD, που το συνοδεύει. Η χαλαρωτική μουσική του είναι μια επιλογή από δεκαεννιά γνωστά νανουρίσματα, παιδικά τραγούδια και κλασικά κομμάτια.

Θανάσης Συλιβός (επιμέλεια) Νίκος Ξυλούρης …τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ Ο Νίκος Ξυλούρης, ο Ψαρονίκος, γεννήθηκε το 1936 στ’ Ανώγεια, σε μια οικογένεια με πλούσια μουσική παράδοση και πολλούς λυράρηδες. Όταν είχε ήδη αρχίσει να γίνεται γνωστός στο ευρύ κοινό, το 1958, ηχογραφεί τον πρώτο του δίσκο Μια μαυροφόρα που περνά. Το 1969 ηχογραφεί με μεγάλη επιτυχία τον δίσκο Ανυφαντού και κάπως έτσι έρχεται η συνεργασία με τη δισκογραφική Columbia, η εγκατάσταση στην Αθήνα, ο Ξαρχάκος, ο Μαρκόπουλος, ο Θαλασσινός... Παρά τον πρόωρο θάνατό του το 1980, παραμένει ακόμη και σήμερα μια από τις πιο οικείες φυσιογνωμίες της ελληνικής μουσικής, ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες τραγουδιστές.

31

ΒΙΤΡΙΝΑ

Στις σελίδες του βιβλίου ξετυλίγεται η ζωή του, μέσα από τις μοναδικές αφηγήσεις της γυναίκας του Ουρανίας, του γιου του Γιώργου, του αδελφού του Γιάννη, του Χρήστου Λεοντή και του Χριστόδουλου Χάλαρη. Περιέχεται επίσης αναλυτικά καταγεγραμμένη η δισκογραφία του Νίκου Ξυλούρη και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αρκετό από αυτό ανέκδοτο.

Γιάννης Μακριδάκης Λαγού Μαλλί ΕΣΤΙΑ Αφορμή για τη συγγραφή της νουβέλας μια εικόνα: ο Πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου, ανακοινώνει από το Καστελόριζο την ένταξη της χώρας στο ΔΝΤ και από πίσω του περνάει αμέριμνος ένας ψαράς μέσα στο καταπράσινο τρεχαντήρι του. Ο καπτά- Σίμος, ήρωας του βιβλίου, είναι ένας από τους τόσους ψαράδες των νησιών που καλούνται να προσαρμοστούν στη νέα τάξη πραγμάτων, όπως εγκαινιάστηκε από το μνημόνιο. Ένας άνθρωπος που δε φοβήθηκε ποτέ του τίποτα, ούτε καν τη φουρτουνιασμένη θάλασσα, λίγο πριν φύγει από τη ζωή βιώνει την οικονομική κρίση. Ο Γιάννης Μακριδάκης, μέσα από άλλοτε δραματικές και άλλοτε χιουμοριστικές καταστάσεις, περιγράφει πώς οι σύντροφοί του τον συνοδεύουν την ύστατη ώρα οργανώνοντας την τελευταία πράξη του δράματος, ενώ η υπαγωγή της χώρας σε διεθνή επιτήρηση συνοδεύεται από κοινωνικές αναταραχές. Ο τίτλος μια παράξενη ευχή… Λαγού Μαλλί συνήθιζαν να φωνάζουνε οι ψαράδες ο ένας στον άλλο.

Έφη Γιαλούση-Χατζηχρήστου Μυτιληνιές γεύσεις Συνταγές από την πόλη και τα χωριά της Λέσβου ΑΙΟΛΙΔΑ Η κουζίνα μιας περιοχής αντικατοπτρίζει την ιστορία και τον πολιτισμό της. Έτσι και η κουζίνα της Λέσβου είναι πλούσια, μερακλίδικη και αρχοντική, λόγω της συνύπαρξης στον τόπο πληθυσμών με διαφορετική καταγωγή και κουλτούρα. Οι βασικές της επιρροές είναι η αγροτική, η μαγειρική της υπαίθρου· η μικρασιάτικη, των προσφύγων και η αστική, των πλούσιων Μυτιληνιών της διασποράς. Καθοριστικό ρόλο στην αυθεντικότητά της παίζει η ποιότητα των πρώτων υλών, στην προκειμένη παρθένο ελαιόλαδο και ελιές, πρόβειο γάλα τοπικής παραγωγής, σιτηρά, φρέσκα λαχανικά από τον κήπο, ψάρια και όστρακα κατευθείαν από τη θάλασσα. Οι συνταγές που περιλαμβάνονται σ’ αυτό το βιβλίο αποτελούν μια προσωπική επιλογή της συγγραφέως από χειρόγραφα κείμενα. Καλύπτουν το σύνολο της καθημερινής μας διατροφής, αφού είναι συνταγές για ζύμες, πίτες, σούπες, σαλάτες, λαδερά, κρεατικά, θαλασσινά και γλυκά. Είναι εύκολες και απλές, βασισμένες στη χρήση αγνών υλικών και στην παραδοσιακή εκτέλεσή τους και μαγειρεύονται μέχρι σήμερα στα σπίτια και τα μαγειρεία του νησιού.

Χρύσα Χρονοπούλου Ρόζα Ιμβριώτη Της ζωής και του σχολείου ΕΜΠΕΙΡΙΑ Η παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη (1898-1977) σφράγισε με το πρωτοποριακό της έργο και την πολιτική της δράση τον 20ό αιώνα. Ολόκληρη η ζωή της υπήρξε αφιερωμένη στον αγώνα για την αναβάθμιση του σχολείου και στην ανάπτυξη των κοινωνικών κινημάτων στην Ελλάδα. Αγωνίστηκε για το δικαίωμα των γυναικών στη μόρφωση και την ισότητα των δύο φύλων. Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου η νεαρή τότε

32

BITPINA

ιστορικός δίδασκε στο Μαράσλειο. Οι μέθοδοί της προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις και αποτέλεσαν τη βασική αιτία της έκρηξης μιας εκπαιδευτικής κρίσης που έγινε γνωστή ως τα λεγόμενα «Μαρασλειακά». Ωστόσο, δε σταμάτησε ποτέ να προωθεί την ανανέωση και τον εκδημοκρατισμό του σχολείου, εκφράζοντας την πεποίθησή της ότι το σχολείο είναι οργανικό κομμάτι του δημοκρατικού μετασχηματισμού όλης της κοινωνίας. Συμμετείχε στο ΕΑΜ και την ΕΠΟΝ, εξορίστηκε, υπήρξε πολιτικό στέλεχος του ΚΚΕ. Η παρούσα έκδοση, αποτελεί μια μονογραφία για τη ζωή και το έργο της Ρόζας Ιμβριώτη, που έρχεται να καλύψει τα μεγάλα κενά της ήδη υπάρχουσας βιβλιογραφίας.

Λίτσα Ψαραύτη Όταν γέννησε η μαμά ΨΥΧΟΓΙΟΣ Πολλοί γονείς αντιμετωπίζουν στην οικογένειά τους έναν «εμφύλιο πόλεμο», με τη γέννηση ενός καινούριου μέλους της. Οι αντιδράσεις ποικίλουν. Μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι μέχρι και με τις εκκλήσεις του πρωτότοκου να επιστραφεί το μωρό πίσω στο μαιευτήριο! Αυτό συμβαίνει, γιατί το πρώτο παιδί έχει λάβει την ολοκληρωτική αφοσίωση και αγάπη των γονιών του μέχρι να εμφανισθεί το αδερφάκι του και ξαφνικά νιώθει ότι χάνει την αποκλειστικότητά του, γεγονός που εκφράζεται με ζήλια και θυμό. Έτσι και ο μικρός Μάριος, είχε καταλάβει από καιρό ότι κάτι περίεργο συμβαίνει στο σπίτι. Όταν πληροφορήθηκε τον ερχομό της καινούριας του αδερφούλας, μετέτρεψε τη ζωή των γονιών του σε εφιάλτη. Μα καλά δε γινόταν να είναι αγόρι; Και γιατί είναι τόσο άσχημη; Μια γλυκιά ιστορία για τις ανατροπές που συμβαίνουν στην οικογενειακή ζωή με τον ερχομό ενός νέου μέλους. Μια ακόμα καλογραμμένη και χρήσιμη ιστορία για μικρά παιδιά από τη γνωστή συγγραφέα.

Alan Bradley Η Φλάβια και τα μυστήρια ταλέντα της ΛΥΧΝΑΡΙ Η εντεκάχρονη Φλάβια ντε Λους είναι μια επίδοξη χημικός με έφεση στα δηλητήρια. Η μικρή γεννήθηκε και ζει στο Μπάκσω, ένα γεωργιανό αχανές οίκημα, με τον πατέρα της και τις δύο αδερφές της. Καλοκαίρι του 1950, μια φαινομενικά συνηθισμένη μέρα, η κυρία Μάλετ, οικονόμος του σπιτιού, βρίσκει στην είσοδο ένα ψόφιο κουφομπεκάτσινο, πεσμένο ανάσκελα, με τα φτερά ανοιχτά και ένα γραμματόσημο καρφιτσωμένο στο ράμφος του. Την επόμενη αυγή, η μικρή Φλάβια εντοπίζει πεσμένο στο παρτέρι έναν άντρα με κόκκινα μαλλιά, μπλε μάτια και γκρι κοστούμι, ο οποίος ψυχορραγεί. Λίγο πριν ξεψυχήσει, της λέει μία και μόνο λέξη, «Vale». Το κορίτσι αντί να φοβηθεί θα ομολογήσει ότι αυτό ήταν το πιο ενδιαφέρον πράγμα που έχει συμβεί στη ζωή του. Τα δύο διαδοχικά γεγονότα και άλλα παράξενα που θα ακολουθήσουν στη συνέχεια, ανατρέπουν τις ισορροπίες της ζωής στο παλιό αρχοντικό και σε ολόκληρη τη μικρή κοινωνία της περιοχής. Όμως, η αρχή του νήματος βρίσκεται πολλά χρόνια πίσω.

Γιάννης Βαρβέρης Κρίση του Θεάτρου, Ε’ Κείμενα θεατρικής κριτικής 2003-2010 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Ο ποιητής Γιάννης Βαρβέρης συγκεντρώνει στον πέμπτο αυτό τόμο θεατρικής κριτικής, Η κρίση του θεάτρου, Ε΄, κείμενά του των ετών 2003-2010. Θεατρικός κριτικός από το 1976 αντιμετωπίζει το θεατρικό γεγονός στην ολότητά του, τόσο ως προς την αρχαία και νέα ελληνική παράδοση, όσο και ως προς

INDEX_44

το ξένο δραματολόγιο. Στο παρόν βιβλίο παρουσιάζεται μια επιλογή των κειμένων, με βάση την αντιπροσωπευτικότητά τους. Στο σύνολό τους έχουν δημοσιευθεί στην εφημερίδα Καθημερινή από το 2003 μέχρι το 2010, ανά δεύτερη Κυριακή. Ο λόγος του, αντικειμενικός και διεισδυτικός εκφράζεται μέσα από μια πλούσια, ευθύβολη και συνάμα ποιητική γλώσσα. Ο Γιάννης Βαρβέρης έχει εκδώσει δέκα ποιητικές συλλογές (εκδόσεις Κέδρος), καθώς και μεταφράσεις ξένης λογοτεχνίας και αρχαίου θεάτρου (Αριστοφάνη, Μένανδρο). Τις θεατρικές κριτικές του τις έχει εκδώσει μέχρι σήμερα σε πέντε τόμους (1976–2010).

Πάρις Κατσίβελος Με πυξίδα το φως ΛΙΒΑΝΗ «Δράκοι και Άγιοι, δυνάμεις του σκότους και δυνάμεις του Φωτός, υπερκόσμια στοιχειά και πνευματικοί οδηγοί, σκιές της νύχτας και φωταψίες καλοκαιρινής αυγής, βρυχηθμοί θηρίων και ωσαννά, δύσβατα μονοπάτια και κάμποι Φωτός, αγκάθια και αγκαλιές, αδελφοί µας στο ρόλο του διώκτη ή του δυνάστη και αδελφοί µας στο ρόλο του προστάτη ή του υπερασπιστή, θλίψη και χαρά, δάκρυα και γέλια, αδιέξοδα και ελπίδες, σκοτάδι και Φως» διαμορφώνουν την εικόνα όσων μας περιστοιχίζουν και έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, Πάρι Κατσίβελο, ηθοποιό και καθηγητή δραματικής τέχνης, σε αυτό το πλαίσιο «εμείς έχουμε τη δυνατότητα της επιλογής. Εμείς έχουμε το τιμόνι και το χειριστήριο της κάθε έκφανσης µέσω της σκέψης, του λόγου, του συναισθήματος και της όποιας τελούμενης πράξης. Εμείς και μόνον εμείς οδηγούμε τη ζωή µας». Ένα ταξίδι αυτογνωσίας και εσωτερικής αναζήτησης «με πυξίδα το φως».

Αναστάσιος, Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας Στην Αφρική ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ Στο βιβλίο αυτό καταγράφονται στοιχεία της ιεραποστολικής «πορείας στην Αφρική» του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου, καθώς και μελετήματά του για την αφρικανική θρησκευτικότητα. Τo πρώτο του μέρος περιλαμβάνει άρθρα και μελέτες σχετικά με το θρησκειολογικό πλαίσιο του ιεραποστολικού έργου στην Αφρική. Στο δεύτερο μέρος δημοσιεύονται χρονικά από την πρώτη άμεση επικοινωνία του Αρχιεπίσκοπου με τους Αφρικανούς Ορθόδοξους. Το τρίτο μέρος αποτελεί μια περιγραφή της δεινής κατάστασης της ορθόδοξης ιεραποστολής στην Κένυα, την περίοδο 1981-86. Ακολουθεί, επίσης, η παράθεση ενός απολογισμού για τα έτη 1982-86 και αντίστοιχα, χρονικά, σημειώσεις και ανταποκρίσεις. Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος χειροτονήθηκε το 1960 διάκονος και πρεσβύτερος - αρχιμανδρίτης το 1964. Παράλληλα ξεκίνησε ιεραποστολικά ταξίδια στην Αφρική και κυρίως στην Ουγκάντα. Εκεί έμαθε τις τοπικές διαλέκτους, αναγκάστηκε όμως να αποχωρήσει όταν προσβλήθηκε από τροπική ελονοσία. Το 1981, μετά την πλήρη αποκατάσταση της υγείας του, αναχώρησε και πάλι για την Αφρική, για να επιστρέψει στην Ελλάδα μετά από 10 χρόνια.

Λίνα Τουρκογιώργη Υποθετικά, τέλεια όλα

33

ΒΙΤΡΙΝΑ

Ταξίδια, και πίσω στην Αθήνα και ξανά Αθήνα, επιστροφή στις ρίζες, στη δουλειά, στις πρόβες, στις έννοιες… Η γνωριμία: «Ήμουνα δεκαεπτά χρόνων όταν γνώρισα τον Αριστείδη. Αυτός περίπου τριάντα. Καθηγητής Φυσικής. Πολύ όμορφος και γοητευτικός […]. Μετά από χρόνια η συνάντηση: «Παρασκευή βράδυ λοιπόν και ω! τι σύμπτωση […], εμφανίστηκε ο Αριστείδης, με κοίταζε και χαμογελούσε»… Από τότε συνέχεια την πρώτη θέση στη ζωή μου την είχε αυτός, ο Άρης. Το τέλος το έβαλα εγώ. Δεν υπολόγισα ότι όλα θα γίνουν πιο δύσκολα, η δουλειά, ο έρωτας, το χρήμα, οι φίλοι, δεν ήμουν πλέον αναντικατάστατη! Η μοναξιά είναι η ίδια, στο τέλος μιας ταινίας, μιας σχέσης, μιας ζωής. Αντί των τίτλων τέλους θέλεις πάντα να δεις την ένδειξη «Συνεχίζεται»…

Μαρία Στασινοπούλου Κυρία, με θυμάστε; ΚΙΧΛΗ Είκοσι οχτώ αφηγήματα, όπως προέκυψαν από τη ζωή της Μαρίας Στασινοπούλου στην τάξη. Ισάριθμα πρόσωπα μαθητών αναδύονται από τη λήθη και πρωταγωνιστούν σε περιστατικά που αντλούνται από τη σχολική πραγματικότητα. Τα γεγονότα είναι όλα πραγματικά, ενώ έχουν παραλλαχθεί σε μικρό βαθμό, τα ονόματα και οι τόποι. Τα χρόνια έχουν περάσει, οι μαθητές μεγάλωσαν και έχουν ακολουθήσει διάφορους δρόμους, έγιναν δάσκαλοι, γιατροί, υδραυλικοί, ηθοποιοί, ή διακοσμητές και φίλοι. Μια τυχαία συνάντηση μαζί τους μπορεί να συμβεί οπουδήποτε… Η ερώτηση σχεδόν πάντα η ίδια, Κυρία με θυμάστε; και ακολουθεί η αναδρομή της Κυρίας στο παρελθόν. Η συγγραφέας περιγράφει με τρυφερότητα, συγκίνηση και χιούμορ πώς η σχέση της με τους μαθητές της διαμόρφωσε τελικά και τη δική της φιλοσοφία για τη ζωή. Κατά τη γνώμη της αυτές οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ δασκάλων και μαθητών και η ουσιαστική αλληλεπίδραση μεταξύ τους μπορούν να αποδειχθούν σωτήριες για την εκπαίδευση.

Κατερίνα Γλυκοφρύδη …η πόλη των λόφων ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Αθήνα, Κυριακές μετά τη βροχή, το πλήθος ξεχύνεται στους δρόμους για να απολαύσει την ηλιόλουστη μέρα. Οι Βέρες, γυναίκες που ζούνε στο κέντρο της πόλης, γεμάτες εμμονές σε επίπεδο υστερίας. Έρωτες και λόγια αδειανά, κούφια. Η εξοχή που κρύβει μια διαφορετική πραγματικότητα από αυτή της πόλης και οι μέρες μετράνε αλλιώς. Η ρουτινιάρικη ζωή κάποιων ζευγαριών και οι ερωτευμένοι που τους χωρίζει ο θάνατος. Το δεύτερο μέρος του βιβλίου, οι μαρτυρίες. Η μάνα, Σμυρνιά, έφηβη στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, μετά η μικρασιατική καταστροφή, μετά Αθήνα, δεύτερος παγκόσμιος, Δεκεμβριανά. Ο Πέπος, έφηβος, ταγμένος ενάντια στην κατοχή. Δεν πρόλαβε να δει την απελευθέρωση θαμμένος στους πρόποδες του Υμηττού. Η ζωή των παιδιών στην κατασκήνωση-αναρρωτήριο, των οποίων οι ιστορίες συναντώνται στα Δεκεμβριανά. Η «Ζεχρά», θα συναντήσει ξανά τον Τσαμπή, και τελικά θα μάθει αυτό που πάντα του ζητούσε. Και ένας γάμος… στην πόλη των λόφων. Όλα δοσμένα με το χαρακτηριστικό ύφος της γνωστής συγγραφέως.

Γεράσιμος Α. Ρηγάτος Η διατροφική παράδοση στην Ελλάδα

ΑΠΟΠΕΙΡΑ

ΒΗΤΑ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

«Το κρεβάτι άφωνα στρωμένο. Μια φωτογραφία μας στην παραλία, ημίγυμνοι. Φαινόμασταν τόσο ερωτευμένοι και χαρούμενοι», «υποθετικά» ήταν «τέλεια όλα». Ο Αριστείδης, ο Νικόλας, ο κ. Μιχάλης… Από την ανασφάλεια, στην ασφάλεια.

Υπάρχουν αναφορές που αποδεικνύουν ότι στα χρόνια της προϊστορίας η αύξηση του ύψους των ανθρώπων και της διάρκειας ζωής τους συνδυάστηκαν με τον εμπλουτισμό της διατροφής τους. Συνεπώς, η βελτίωση του

34

BITPINA

ανθρώπινου είδους γενικά συνδέεται σε πολύ μεγάλο βαθμό με τις διατροφικές του συνήθειες. Υποστηρίζεται επίσης ότι η κρεοφαγία και η μαγειρική συντέλεσαν τόσο στην κοινωνική οργάνωση, όσο και στην ανάπτυξη του πολιτισμού. Στο παρόν βιβλίο εξετάζονται τα χαρακτηριστικά της διατροφής κατά τους ομηρικούς χρόνους, η δίαιτα κατά τον Ιπποκράτη και τους διαδόχους του, τα περί τροφής βιβλία του Γαληνού και των μεταγενέστερων γιατρών. Διερευνώνται επίσης, οι σχετικές συνήθειες στα συμπόσια, η κατανάλωση των βρώσιμων αγαθών από τις θυσίες και έργα που αναφέρονται ειδικά στην ψαροφαγία. Επόμενη υπό εξέταση περίοδος είναι αυτή των βυζαντινών χρόνων, μέσα από στοιχεία που καταγράφονται σε βιβλία λογίων και σε λαϊκότερα κείμενα. Στους αιώνες που ακολούθησαν η διατροφή προσαρμόστηκε στις κοινωνικές απαιτήσεις της εποχής.

Μάρτιν Μακ Ντόνα Η βασίλισσα της ομορφιάς ΗΡΙΔΑΝΟΣ Η ηλικιωμένη Μαγκ Φόλαν και η κόρη της Μωρήν, ζουν μόνες τους σε μια μικρή πόλη της Ιρλανδίας, το Λήνεην. Η Μαγκ είναι εβδομήντα χρονών εύσωμη και ασθενική. Η Μωρήν καλείται να φροντίζει την ηλικιωμένη μητέρα της και να δέχεται τις παραξενιές της. Η ίδια είναι περασμένα σαράντα, κάπως άσχημη και αδύνατη. Οι δύο γυναίκες έχουν αναπτύξει μεταξύ τους μια περίεργη σχέση μίσους και αγάπης, που κάνει τη συμβίωσή τους σχεδόν αφόρητη. Τη βαρετή καθημερινότητά τους έρχεται να διαταράξει ο Πάτο Ντούλεϋ, ένας εμφανίσιμος και στιβαρός άντρας γύρω στα σαράντα. Από το βράδυ που ο Πάτο κοιμήθηκε με τη Μωρήν, όλα αλλάξανε για τις δυο τους. Η μία ξεκινά πλέον να πολεμάει ανοιχτά την άλλη. Μια κόντρα ωστόσο που δε θα οδηγήσει πουθενά. Το τέλος του έργου, σκληρό όσο και η πραγματικότητα, αποδεικνύει ότι οι μοναχικές ψυχές, μπορεί και να παραμένουν έτσι για πάντα.

Γιάννης Παπαϊωάννου Πίσω από το τζάμι

Χρύσα Σπυροπούλου Το μυστήριο της Αίγινας

ΘΑΛΑΣΣΙ

ΚΕΔΡΟΣ

Πρόκειται για μια εκ βαθέων εξομολόγηση του Γιάννη Παπαϊωάννου, που εργάσθηκε ως ηχολήπτης στο ιστορικό στούντιο της Columbia τρεις ολόκληρες δεκαετίες. Η αποτίμηση μιας ολόκληρης μουσικής εποχής που αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής δισκογραφίας, με πρωταγωνιστές ανθρώπους των οποίων τα τραγούδια γενιές και γενιές έχουνε σιγοτραγουδήσει. Ο Γιάννης Παπαϊωάννου, πρόσωπο αγαπημένο και γνωστό στο μουσικό στερέωμα, καταθέτει τη δική του εμπειρία από τα τόσα χρόνια ηχογραφήσεων και τα βινύλια που πέρασαν από τα χέρια του. Από τον Τσιτσάνη, τον Ζαμπέτα, τον Μπιθικώτση και τον Καζαντζίδη, τον Χατζηδάκι και τον Θεοδωράκη, μέχρι τον Νταλάρα, την Αλεξίου, τον Μητροπάνο, τη Γαλάνη και τον Διονυσίου. Από τότε μπορεί να έχουν αλλάξει πολλά, ο ηχολήπτης δεν είναι πια «πίσω από το τζάμι» και όχι μόνο… Μια ιστορία γραμμένη με νότες, για να θυμούνται οι παλιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι το κλίμα της εποχής.

ΠΑΠΥΡΟΣ Η Μόρφω, έχει μια κόρη στη Γερμανία, η Φωφώ, στα ενενήντα της χρόνια, αποφασίζει να μάθει αγγλικά, η Ελένη φοράει μόνο παντελόνια και είναι ανύπαντρη, η Παναγιώτα, βαριέται τον άντρα της, η Μαρί μέσα σε ένα βράδυ χάνει σύντροφο, παιδί, κοινωνική θέση και γόητρο, και η Μαρίτσα, πάσχοντας από άνοια, έχει ξεχάσει μέχρι και το μεγαλύτερο έρωτα της ζωής της. Μια παρέα γιαγιάδων αποτελεί τη συμμορία της Τήλας. Και ποια είναι η Τήλα; Καταρχάς, ο έρωτας της Μαρίτσας, κατά δεύτερον μέλος της παραπάνω παρέας. Οι έξι γιαγιάδες προσπαθούν με διάφορους τρόπους να αποτρέψουν τον εγκλεισμό της Τήλας σε γηροκομείο. Τα άσπλαχνα παιδιά της, τη μισούν για τις επιλογές της και θέλουν να της πάρουν το σπίτι που μένει. Τα «κορίτσια» αναλαμβάνουν δράση και ξανανιώνουν, νοηματοδοτώντας εκ νέου την καθημερινότητά τους. Παράλληλα με την κοινή τους προσπάθεια, ξετυλίγεται και το κουβάρι της ιστορίας της καθεμιάς. Καμιά τους δεν κατάλαβε πώς πέρασαν τα χρόνια.

ΚΕΔΡΟΣ

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΒΗΜΑ

Ευτυχία Παναγιώτου Μαύρη Μωραλίνα κάπως έτσι αναπνέω. πώς να το πω απλά; μέσα στον κόσμο χάνεις

μόνο νύχτες

Γιάννης Ευθυμιάδης Γράμματα στον πρίγκιπα ΜΙΚΡΗ ΑΡΚΤΟΣ

Ας ήταν να προλάβαινα στην πρώτη μου ζωή να σε γνωρίσω. Δεν θα ‘μουν ποιητής αλλά σωσμένος.

Τηλέμαχος Χυτήρης Τι μένει από το ρόδο ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Κουβαλάμε τη φήμη Που δεν μπορεί Να περιγράψει τους αθώους

INDEX_44

Η Λίζα, ο Άρης και η Ήρα, ο σκύλος τους, βρίσκονταν σε διακοπές στην Αίγινα. Ενώ μια μέρα κάθονταν αμέριμνοι στο ξενοδοχείο τους και απολάμβαναν τη ραστώνη των διακοπών τους, η Ήρα, τους ξέφυγε. Ακολουθώντας την πέρασαν από το ναό του Απόλλωνα και κατέληξαν στον κρυφό γιαλό. Σε μια σπηλιά ανακάλυψαν το πτώμα ενός άνδρα, ειδοποίησαν το αστυνομικό τμήμα Αίγινας και κάπως έτσι ξεκίνησε η περιπέτειά τους. Ξαφνικά, ολόκληρη η Αίγινα κατακλείστηκε από την Ασφάλεια Αττικής. Μια παλιά τους γνώριμη, η υπαστυνόμος Γεωργίου, είναι υπεύθυνη της έρευνας που διεξάγεται. Χωρίς να το καταλάβουν τα παιδιά εμπλέκονται σε μια υπόθεση αρχαιοκαπηλίας με πολλά απρόοπτα. Μαζί με τη Μαρίνα και την Κλειώ, βρίσκουν διάφορα στοιχεία για την αποκάλυψη της αλήθειας. Ποιος είναι άραγε ο Σπανός και τι είναι το «κουτί» με το σχήμα του ήλιου επάνω του; Μια περιπέτεια μυστηρίου για τους λάτρεις του είδους.

Τζάιλς Μπράντρεθ Ο Όσκαρ Ουάιλντ και οι δολοφόνοι στο μισοσκόταδο

ΚΕΔΡΟΣ

Μαρία Σούμπερτ Η συμμορία της Τήλας

35

ΒΙΤΡΙΝΑ

Λονδίνο, Βικτωριανή Εποχή, Αύγουστος 1889. Σε κάποιους από τους πίσω δρόμους του Ουέστμινστερ ο Όσκαρ Ουάιλντ, ποιητής, μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας γίνεται μάρτυρας ενός εγκλήματος. Μέσα σε ένα έρημο δωμάτιο, φωτισμένο από την αχνάδα μερικών κεριών ανακαλύπτει τυχαία το πτώμα ενός δεκαεξάχρονου παιδιού. Το αγόρι ήταν γυμνό και ο λαιμός του χαρακωμένος από τη μια έως την άλλη άκρη του. Το όνομα του, Μπίλι Γουντ. Το ίδιο βράδυ ο γνωστός λογοτέχνης θα δειπνούσε με τον εκδότη του. Κατά τη διάρκεια του δείπνου γνωρίζει τον έτερο ήρωα του βιβλίου Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, δημιουργού του Σέρλοκ Χολμς. Ο Ουάιλντ, ακολουθώντας τις ερευνητικές μεθόδους του δαιμόνιου ντεντέκτιβ, προσπαθεί να εξιχνιάσει τη δολοφονία του Μπίλι Γουντ και μια σειρά παράξενων θανάτων που θα ακολουθήσουν. Το πρώτο βιβλίο της δημοφιλούς σειράς βικτοριανών μυστηρίων του Τζάιλς Μπράντρεθ, μέλους του Συντηρητικού Κόμματος της Αγγλίας και πρώην βουλευτή, με ήρωες δύο υπαρκτά ιστορικά πρόσωπα.

Vincent Delecroix Το παπούτσι στην στέγη ΓΚΟΒΟΣΤΗ Ένα ουρανοκατέβατο παπούτσι εγκαταλελειμμένο σε μια παρισινή στέγη και μια χούφτα ηρώων που συλλογίζονται την ύπαρξή του. Σε δέκα κεφάλαια, ο Vincent Delecroix ξετυλίγει τις ιστορίες των πρωταγωνιστών του που ζουν όλοι στην ίδια πολυκατοικία, σε μια γειτονιά του Παρισιού δίπλα στις σιδηροδρομικές γραμμές του Γκαρ ντι Νορ. Ένα ονειροπόλο κοριτσάκι πιστεύει ότι είδε έναν άγγελο από το παράθυρο του δωματίου της. Ένας ερωτευμένος διαρρήκτης έχει εγκατασταθεί σε μια κουζίνα για να απολαύσει το ποτό του. Μια γιαγιά συνεχώς καλεί την πυροσβεστική για να πάρει το περιβόητο παπούτσι που τόσο την ενοχλεί. Γνωρίζουμε, επίσης, τρεις αλλόκοτους κακοποιούς, έναν παρουσιαστή-βεντέτα της τηλεόρασης, ένα στοχαστικό σκυλί, ένα νεαρό με ένα πόδι, ένα σύγχρονο πρωτοποριακό καλλιτέχνη, έναν αφηγητή στα πρόθυρα της αυτοκτονίας... Έντονα τα φιλοσοφικά στοιχεία, Πλάτωνας, Καντ, Klossowski, αναμεμιγμένα με το παραμύθι. Άλλοτε δραματικά και άλλοτε χιουμοριστικά, ο συγγραφέας καταπιάνεται με τις ζωές ανθρώπων, όπου κυριαρχεί η μοναξιά.

36

BITPINA Ελευθερία Μαντά Η εκπαίδευση της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία κατά τον Μεσοπόλεμο ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας είναι ένα θέμα που κατά καιρούς έχει απασχολήσει την ελληνική πανεπιστημιακή κοινότητα. Ωστόσο, η περίοδος του Μεσοπολέμου παραμένει έως ένα μεγάλο βαθμό πεδίο αδιερεύνητο. Από τα χρόνια της ύστερης Τουρκοκρατίας μέχρι και την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα, η ελληνική παιδεία γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση στην περιοχή, γεγονός που έχει μελετηθεί εκτενώς από την ιστοριογραφία. Στόχος της παρούσας έκδοσης είναι να παρουσιάσει συνολικά την εικόνα της εκπαίδευσης της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία από το 1925 και μετά. Τα πολιτικά και διπλωματικά γεγονότα της εποχής υπήρξαν ο καταλύτης που ανέτρεψε την ανοδική πορεία που είχε ακολουθήσει για αιώνες. Ένα μακρύ διάστημα εσωτερικών αναταραχών, η εγκαθίδρυση της εξουσίας του Αχμέτ Ζόγκου, η κατάληψη της χώρας από τους Ιταλούς και η ισχυρή επιρροή τους, που διήρκησε καθ’ όλη την περίοδο από το 1925 μέχρι και το 1943, είναι μερικοί από τους παράγοντες που εξετάζονται.

Παναγιώτης Γ. Παπαδημητρίου Ανθολογία πομάκικων τραγουδιών της Ελλάδας ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ Πομάκοι ονομάζονται οι σλαβόφωνοι Μουσουλμάνοι της Θράκης και κατοικούν κυρίως στις περιοχές της Ξάνθης, Ροδόπης, Κομοτηνής, καθώς και σε ορισμένα ορεινά χωριά του Έβρου. Η ιστορική και πολιτισμική τους φυσιογνωμία είναι αρκετά σύνθετη και ελάχιστα διερευνημένη. Τα Πομάκικα, η διάλεκτός τους, συνίσταται από επιρροές γεωγραφικών ποικιλιών της Ανατολικής Νοτιοσλαβικής, ωστόσο επισήμως δεν αναγνωρίζεται ως μειονοτική γλώσσα. Αναπόσπαστο στοιχείο της γλωσσικής τους παράδοσης είναι και τα δημοτικά τους τραγούδια, τα οποία παρά τη γενικότερη παρακμή της λαϊκής παράδοσης, εξακολουθούν να τραγουδιούνται. Πρόκειται για τραγούδια του γάμου, του έρωτα, του χορού, της εργασίας, νανουρίσματα, ιστορικά, ληστρικά και αφηγηματικά. Σε αυτά αντανακλάται η καθημερινή ζωή και οι αντιλήψεις του πομάκικου πληθυσμού της περιοχής. Το παρόν βιβλίο τα καταγράφει όπως μεταφέρονται και στις μέρες μας από παραδοσιακούς τραγουδιστές. Είναι γεγονός ότι πολλά από αυτά δημοσιεύονται για πρώτη φορά και συνεπώς αποτελούν πρωτογενές υλικό- δείγμα της προφορικής λογοτεχνίας των Πομάκων.

Βασίλης Κρεμμυδάς «Ώρα καλή στην πρύμη σου και αέρας στα πανιά σου…» ΤΥΠΩΘΗΤΩ Βασικοί ήρωες του βιβλίου ο παππούς Αχιλλέας και ο εγγονός Βάσια. Ο παππούς οδηγεί τον Βάσια σε μακρινά ταξίδια, φανταστικά μεν, βασισμένα σε ιστορικές γνώσεις δε. Ιστορίες βγαλμένες από σκονισμένα κιτάπια των καπετάνιων, ξεκινώντας από το πλοίο «Ποσειδώνα», που έφυγε για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τότε που οι ναυτικοί έτρωγαν παστά και όσπρια, γιατί δεν είχαν ψυγεία και πέθαιναν συχνά από σκορβούτο. Τα πιάτα τους ήταν τσίγκινα και το κρασί τους το αποθήκευαν σε ασκιά. Πόσο διαφορετικά φαίνονταν όλα αυτά στον Βάσια, που με δυσκολία μπορούσε να προφέρει αυτή τη λέξη, αφού ήταν μόλις πέντε χρόνων. Από τα απένεμα λιμανάκια, στην κακοκαιρία της φουσκοθαλασσιάς, στους πειρατές και τους

INDEX_44

κουρσάρους, το «παραμύθι» περιλαμβάνει εμπορικές συναλλαγές και τη διαδικασία κατασκευής ενός καραβιού. Όταν το καράβι φτιάχτηκε το ρίξανε στη θάλασσα και μετά ακολούθησε το ταξίδι προς το μεγάλο νησί και μετά και σ’ άλλο νησί και σ’ άλλο…

Αθανάσιος Ζ. Καυκαλίδης Η γνώση της μήτρας Η αυτοψυχογνωσία με ψυχοδηλωτικά φάρμακα

37

ΒΙΤΡΙΝΑ

Φαρσί συμμετέχοντας σε αυτόν, προωθεί μια πρωτοποριακή γλωσσική μεταρρύθμιση, που ενέχει πολλούς κινδύνους. Η γυναίκα του Νούρα δεν έχει ιδέα για τα σχέδιά του και νιώθει συνεχώς να την απορρίπτει, αφού μετά την πρώτη νύχτα του γάμου την έχει υποβιβάσει σε οικονόμο του σπιτιού. Έτσι ενδίδει στο θαυμασμό ενός νεαρού μαθητή του άντρα της. Ένας έρωτας παθιασμένος και συνάμα αδιέξοδος, καθώς εκείνη είναι μουσουλμάνα και εκείνος χριστιανός. Όταν στη Δαμασκό μαθαίνουν ότι η όμορφη γυναίκα του καλλιγράφου εξαφανίστηκε, αναρωτιούνται: το έσκασε ή μήπως κάποιος την έχει απαγάγει;

CAPTAINBOOK.GR Τα ψυχοδηλωτικά (ψυχοτρόπα) φάρμακα έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν και χρησιμοποιούνται ακόμα στην ψυχοθεραπευτική. Επιπλέον, στη διάρκεια των τελευταίων ετών, η ψυχαναλυτική θεωρία και πρακτική άρχισε να γίνεται όλο και περισσότερο έτοιμη να δεχτεί τη σημασία των πρωταρχικών εμπειριών της μητέρας. Η θεωρία του συγγραφέα υποστηρίζει ότι τα απορριπτικά ερεθίσματα της μήτρας μεταβιβάζονται στο έμβρυο και αφήνουν αρνητικές επιδράσεις στο νευρικό του σύστημα, τα λεγόμενα ίχνη μνήμης, τα οποία και κληρονομούνται. Τα συμπεράσματά του είναι αποτέλεσμα πολυετούς κλινικής έρευνας, βασισμένης στις εμπειρίες δεκαέξι ατόμων, που επαναβίωσαν τις συνθήκες της ενδομήτριας ζωής τους και της γέννησης τους κατά τη διάρκεια συνεδριών με τη χρήση των ψυχοτρόπων φαρμάκων, LSD-25, Psilocybine και Ketamine Hydrochloride. Το παρόν σύγγραμμα φιλοδοξεί να ενθαρρύνει και άλλους θεραπευτές να προσφέρουν καλύτερη υποστήριξη στους ασθενείς τους επανεκτιμώντας τις πρωταρχικές εμπειρίες τους.

Γιάννης Μανέτας Τι θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών

Μανώλης Νταλούκας Το Βιβλίο των Ηρώων του Τρόμου ΟΞΥ Στο νέο του βιβλίο, ο Μανώλης Νταλούκας αφηγείται την ερωτική ιστορία του Παύλου Σιδηρόπουλου και της ποιήτριας Γιόλας Αναγνωστοπούλου. Κατά πολλούς ήταν εκείνη που σημάδεψε τη ζωή του, ο μοιραίος και ουσιαστικός έρωτας. Είναι τέλη της δεκαετίας του 1970, εποχή της ροκ αναζωπύρωσης στην Ελλάδα. Αναπτύσσεται η κουλτούρα του κίτρινου σούρουπου. Το τραγουδούσε ο Παύλος ξεκινώντας την «Ώρα του Stuff», δυσοίωνο τοπίο στα ποιήματα της Γιόλας. Εγκατάλειψη στη σιγουριά του θανάτου, ένα πέρασμα από το φως στο σκοτάδι; Δεν ήταν οι μοναδικοί, υπήρχαν και συνταξιδιώτες. Ο συγγραφέας επιχειρεί να εξηγήσει την εδραίωση της κουλτούρας της πρέζας στον καλλιτεχνικό κόσμο κατά τη συγκεκριμένη περίοδο. Οι πρωταγωνιστές του Βιβλίου των Ηρώων του Τρόμου, ήταν άλλωστε γνώριμοί του. Ο πρίγκιπας της ροκ έφυγε τον Δεκέμβρη του 1990, η Γιόλα πολύ αργότερα. Μια ιστορία για αυτόν τον κόσμο που χαρακτηρίζεται «άρρωστος» και απόκοσμος και επέλεξε να φύγει όπως έζησε… Ένα «κίτρινο σούρουπο» με ροκ υπόκρουση.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ένα επιστημονικό βιβλίο, γραμμένο σαν μυθιστόρημα, χωρίς σημειώσεις και βιβλιογραφικές παραπομπές, χωρίς εικόνες, πίνακες ή σχήματα, εξού και η σύνδεση της Αλίκης με τη χώρα των φυτών. Ο συγγραφέας φιλοδοξεί να πείσει τους αναγνώστες, ότι ο κόσμος των φυτών είναι και αυτός θαυμαστός, ότι κακώς τα φυτά θεωρούνται απλοί οργανισμοί χωρίς εμφανή συμπεριφορά και ευφυΐα, αναλύοντας την εξελεγκτική τους ιστορία, τον τρόπο αναπαραγωγής τους, τις άμυνες τους, τις σχέσεις, το θάνατο και τη μακροζωία, τις διαφορές τους από τα ζώα. Τα πλάσματα που παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου είναι πραγματικά θαυμαστά και εντυπωσιακά: φυτά που τρώνε ζώα, σαλιγκάρια που φωτοσυνθέτουν, φυτά που δεν έχουν φύλλα κι έτσι δεν φωτοσυνθέτουν, φυτά που κινούνται γρήγορα, φυτά που μυρίζουν άσχημα σαν περιττώματα, φυτά που μιλάνε μεταξύ τους, φυτάαπατεώνες, φυτά που κρυφακούνε, φυτά που παθαίνουν μέχρι και εμβολή… Τα φυτά τελικά έχουν την ευφυΐα που αρμόζει στις δικές τους ανάγκες, όπως όλα τα όντα.

Rafik Schami Το μυστικό του Καλλιγράφου ΛΙΒΑΝΗ Από μικρός, ο Χαμίντ Φαρσί, κεντρικός ήρωας του βιβλίου, θεωρείται ένα παιδί-θαύμα στον τομέα της καλλιγραφίας. Πιστεύει ότι η ποίηση βρίσκει την καθαρότερη έκφρασή της μέσω αυτής της τέχνης. Ωστόσο, με την πάροδο των χρόνων αρχίζει να υποστηρίζει ότι υπάρχουν αδυναμίες στην αραβική γλώσσα που εμποδίζουν την ανάπτυξη της καλλιγραφίας στη σύγχρονη εποχή. Η Γνωστική Εταιρεία είναι ο μυστικός σύνδεσμος των καλλιγράφων. Ο Χαμίντ

Αλαίν ντε Μποττόν Η παρηγορία της φιλοσοφίας ΠΑΤΑΚΗ Ο Αλαίν ντε Μποττόν έκανε την εμφάνισή του στο συγγραφικό στερέωμα με τη μεγάλη εκδοτική επιτυχία Πώς ο Προυστ μπορεί να αλλάξει τη ζωή σου. Τώρα, επανέρχεται με ένα καινούριο βιβλίο για να μας δείξει πώς οι φιλόσοφοι μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή μας. Γι’ αυτόν τον λόγο επιστρατεύει έξι ηχηρά ονόματα της φιλοσοφίας, τον Σωκράτη, τον Επίκουρο, τον Σενέκα, τον Μονταίνι, τον Σοπενχάουερ και τον Νίτσε. Ο καθένας τους μπορεί να προσφέρει λύσεις σε απλά καθημερινά προβλήματα, όπως είναι η έλλειψη χρημάτων, τα βάσανα του έρωτα, η ανικανότητα, το άγχος και ο φόβος της αποτυχίας. Αν δεν έχεις χρήματα λοιπόν, μπορείς να βρεις αλλού την ευτυχία, θα σου πει ο Επίκουρος. Ο Σενέκας συστήνει να είμαστε προετοιμασμένοι για όποια απογοήτευση και να μην πανικοβαλλόμαστε. Ο Νίτσε προτείνει να εκμεταλλευτούμε τις δυσκολίες που συναντάμε και να αναπτύξουμε τα πάθη μας. Η παρηγορία του καθενός μας, λοιπόν, στη φιλοσοφία.

Τουνά Κιρεμιτσί Τρεις άνθρωποι στο δρόμο ΨΥΧΟΓΙΟΣ Ο Γιακούπ είναι ένας εικοσιπεντάχρονος φοιτητής. Φεύγει από την Κωνσταντινούπολη με προορισμό μια μικρή παραθαλάσσια πόλη της Γαλλίας. Εκεί περνάει τρεις εβδομάδες παρακολουθώντας το Μουντιάλ του 1998, συναναστρεφόμενος με ανθρώπους της ηλικίας του,

38

BITPINA

από διάφορες χώρες, όπως η Βοσνία, η Σερβία, το Μαρόκο, η Τσεχία και η Ουκρανία. Σε αυτό το διάστημα σκέφτεται τη γυναίκα που άφησε πίσω του και τα θύματα του πολέμου της Βοσνίας. Η Λεϊλά δεν ξέρει αν πρέπει να νιώσει χαρά και ανακούφιση ή θλίψη, για την αυτοκτονία του σκληρού πατέρα της. Παράλληλα ταξιδεύει στο παρελθόν, στα χρόνια που ζούσε με τον Χαλίλ και σε αυτά της πολιτικής εξορίας. Ο Χαλίλ, από την άλλη, συντροφεύει τον γιο του στην κατασκήνωση. Το καλά κρυμμένο μυστικό που τον οδήγησε στον χωρισμό του με τη Λεϊλά τον βασανίζει ακόμα. Τρεις ζωές, τρεις πρωταγωνιστές - εκπρόσωποι της ίδιας γενιάς στη σύγχρονη Τουρκία.

Αντρέα Καμιλέρι Το ματωμένο χωράφι ΠΑΤΑΚΗ Ο Ιούδας επέστρεψε στους πρεσβύτερους, τα τριάκοντα αργύρια, την αμοιβή του που πρόδωσε τον Χριστό και εν συνεχεία αυτοκτόνησε. Με αυτό το «τίμημα του αίματος», αγοράστηκε ο αγρός του κεραμέως ή διαφορετικά το χωράφι του αίματος, για να θάβονται εκεί οι ξένοι. Εκεί θάφτηκαν και τα σπλάχνα του προδότη απόστολου, όταν κρεμάστηκε. Στην περιοχή Πιτσουτέλλο, ένα έρημο μέρος με γκρεμούς και χαράδρες, βρέθηκε το πτώμα ενός άντρα εκτελεσμένου με μια σφαίρα στο κεφάλι. Το πτώμα ήτανε τεμαχισμένο σε τριάντα μέρη και το κεφάλι πολτοποιημένο, ώστε να αλλοιωθούν τα χαρακτηριστικά του. Βγήκε στην επιφάνεια λόγω της βροχής, που όταν είναι δυνατή παρασέρνει το χώμα και επιτρέπει στον άργιλο να εμφανιστεί. Θα μπορούσε να είναι έγκλημα της Μαφίας που εκτελέστηκε με φοβερή ακρίβεια, βασισμένο σε παλιό τελετουργικό. Η μοίρα κάθε προδότη είναι ίδια με αυτή του Ιούδα. Ο κλασικός πλέον κεντρικός ήρωας του Καμιλέρι, επιθεωρητής Μονταλμπάνο, καλείται να εξηγήσει τα στρεβλά σημάδια των μηνυμάτων, ώστε να ξεδιαλύνει το πανούργο σχέδιο μιας προδοσίας.

Βαγγέλης Ηλιόπουλος Ο Τριγωνοψαρούλης επιστρέφει… ΠΑΤΑΚΗ Ο Άρης καταστρέφει τον βυθό, έχει βάλει τα ψάρια να πολεμούν και τώρα θέλει να φτιάξει ένα υποβρύχιο τσίρκο με θέμα τις περιπέτειες του Τριγωνοψαρούλη. Ο μοναδικός που μπορεί να ματαιώσει τα σχέδια του είναι ο ίδιος ο Τριγωνοψαρούλης, ο οποίος αν και λείπει πολύ καιρό μαθαίνει ότι η ψαροκοινωνία υποφέρει. Στον έρημο πλέον βυθό τους, τα ψάρια δεν έχουν ούτε τροφή να φάνε. Και ξάφνου ο φίλος τους επιστρέφει τραγουδώντας «δεν είμαι ήρωας, είμαι αντιήρωας. Δεν είμαι εγώ ο σταρ των καναλιών, είμαι μονάχα ένα ψαράκι που κολυμπάει στα βιβλία των παιδιών...». Με τη βοήθεια του μαγικού μαργαριταριού της οικολόγου Μπέτυ, μεταμορφώνεται σε άνθρωπο για να νικήσει τον παντοδύναμο και καιροσκόπο Άρη. Το βιβλίο επιτρέπει στον αναγνώστη να δημιουργήσει το δικό του μοναδικό αντίτυπο. Στις σελίδες του υπάρχει περιθώριο για να ζωγραφίσει κάθε παιδί στιγμιότυπα από την ιστορία με όποιο τρόπο και τεχνική θέλει, να ζωντανέψει τους ήρωες, όπως εκείνο τους φαντάζεται.

INDEX_44

Κίρα Σίνου, Έρικα Αθανασίου Στο σταυροδρόμι της ημισελήνου Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, 7 Οκτωβρίου 1571 ΚΕΔΡΟΣ 1571, πραγματοποιείται η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, ο στόλος του Ιερού Συνασπισμού (ενωμένοι στόλοι από την Ισπανία, τη Βενετία, τη Γένουα, το Παπικό Κράτος, τη Σαβοΐα, τη Μάλτα και άλλες μικρότερες πόλεις της ιταλικής χερσονήσου) έχει ήδη παραταχθεί απέναντι στο στόλο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η έκβαση της μάχης έμελλε να αποδείξει ότι η Αυτοκρατορία δεν είναι αήττητη. Στις σελίδες του βιβλίου ζωντανεύουν ιστορικά πρόσωπα που μετείχαν στη μάχη, όπως ο Θερβάντες, συγγραφέας του «Δον Κιχώτη», ο Ελ Γκρέκο και ο Δον Χουάν, αμφισβητούμενος γιος του αυτοκράτορα Καρόλου και της Μπάρμπαρα Μπλόμπεργκ. Από αυτή την ιστορική αφετηρία, ταξιδεύουμε μέχρι τη Ναύπακτο του 2008, συντροφιά με τον Λέων και τους συμμαθητές του· μέχρι το Πακιστάν, όπου ο χριστιανός Νίκος και ο μουσουλμάνος Σελίμ αγωνίζονται να σώσουν τους συνανθρώπους τους· μέχρι την Αθήνα, όπου μέσω διαδικτύου νέοι χριστιανοί και μουσουλμάνοι συζητούν όλα όσα τους ενώνουν και τους χωρίζουν.

Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου Κάθε νεράιδα και δουλειά ΠΑΤΑΚΗ Στην ελληνική λαϊκή παράδοση, οι νεράιδες είναι φανταστικά όντα, νέες και πολύ όμορφες γυναίκες που ζουν μακριά από κατοικημένους τόπους. Είτε φανταστικές, είτε πραγματικές, η ύπαρξή τους έχει κάποιο σκοπό. Η Ονειρένια, όταν νυχτώνει και πέφτει το σκοτάδι, πηγαίνει στον ύπνο των παιδιών και τους φέρνει γλυκά και ωραία όνειρα. Η Συννεφένια, διώχνει ή στύβει τα συννεφάκια ανάλογα με το αν η γη χρειάζεται βροχή ή όχι. Η Αχτιδένια, χτενίζει τα μαλλιά του ήλιου, όταν ξυπνά την ανατολή για να είναι οι μέρες ηλιόλουστες. Η Αστερένια, κάθε βράδυ πατάει το μαγικό της κουμπί για ν’ ανάψουν όλα τα αστέρια του ουρανού και όταν κανένα σβήνει, εκείνη το ξανανάβει. Η Μελένια είναι πολύ μικρή και παίζει στο δάσος με τα ζωάκια, τα πουλιά, μιλάει με τις πεταλούδες και χορεύει με τα δέντρα. Όπως όλοι όμως, έτσι και οι νεράιδες καμιά φορά συναντούν δυσκολίες στη νεραϊδίσια τους ζωή και τότε εμφανίζεται η Γνωστική.

Alan Brandley, Jody Beveridge Παιδιά και διαζύγιο Οδηγός επιβίωσης ΑΛΚΥΩΝ Συνήθως όταν οι άνθρωποι παντρεύονται έχουν τις καλύτερες των προθέσεων και μεγάλες προσδοκίες για το μέλλον. Ωστόσο, στις μέρες μας οι μισοί γάμοι καταλήγουν σε διαζύγιο. Σε αυτή την περίπτωση, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι πώς θα διαχειριστούν τα παιδιά, εφόσον υπάρχουν, τον χωρισμό των γονιών τους. Το διαζύγιο, ή το τέλος μιας σχέσης είναι μια διαδικασία επώδυνη με αντίκτυπο σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Ζητούμενο λοιπόν είναι τα παιδιά να ξεπεράσουν αυτή τη διαδικασία με το ελάχιστο δυνατό συναισθηματικό κόστος, γεγονός που δε σημαίνει ότι θα μείνουν ανεπηρέαστα. Βασικός στόχος είναι η σχέση τους και με τους δυο γονείς να παραμείνει θετική. Το παρόν βιβλίο γράφτηκε από δυο ειδικούς, οι οποίοι συνδυάζουν την επαγγελματική με την προσωπική τους εμπειρία. Τα γραφόμενα σκοπεύουν να σας βοηθήσουν να ελαχιστοποιήσετε την αναταραχή ή την οδύνη που ίσως βιώσουν τα παιδιά εξαιτίας του χωρισμού σας, αλλά και να αντιμετωπίσετε τις συνέπειες, όταν η ζωή τους θα έχει αλλάξει δραστικά.

39

ΒΙΤΡΙΝΑ Χαρά Μαραντίδου Εγώ+Εσύ=Μαζί, Η τέχνη του να είσαι γιαγιά ΠΑΠΥΡΟΣ

Η τέχνη του να είσαι γιαγιά είναι πραγματικά μοναδική και μαγική. Μόνο μια γιαγιά μπορεί να κάνει μια συνηθισμένη ντοματόσουπα παιχνίδι, να αποδείξει ότι ο Αϊ Βασίλης πέρασε από το γιορτινό σπίτι την πρωτοχρονιά, να νανουρίσει από το τηλέφωνο το εγγόνι της, να φτιάξει παραμύθια και ευφάνταστα κυνήγια θησαυρού, μετατρέποντας τη βαρετή διαβίωση μέσα στους τέσσερις τοίχους σε πραγματική περιπέτεια. Το βιβλίο-εγχειρίδιο απευθύνεται σε σύγχρονες γιαγιάδες που επιθυμούν να περνούν δημιουργικά και αξέχαστα τον χρόνο με τα εγγόνια τους. Περιλαμβάνει πρωτότυπες ιδέες για τη συμμετοχή των παιδιών στη μαγειρική ή στο συγύρισμα του σπιτιού, παιχνίδια μνήμης για να θυμάται η γιαγιά και να μαθαίνει το εγγόνι και άλλα πολλά. Κάθε γιορτή και εποχή συνοδεύεται από τα δικά της έθιμα και συνήθειες, που μπορούν να μεταφερθούν στο παιδί εξάπτοντας τη φαντασία του. Η τέχνη του να είσαι γιαγιά μπορεί να λειτουργήσει και σαν ημερολόγιο, όπου οι γιαγιάδες και τα εγγόνια θα καταγράψουν τις αναμνήσεις τους.

Μισέλ Ουελμπέκ, Μπερνάρ-Ανρί Λεβύ Δημόσιος Κίνδυνος ΕΣΤΙΑ Όλα ξεκίνησαν στο Παρίσι, μια Κυριακή απόγευμα του Δεκέμβρη το 2007. Ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί λαμβάνει στο κινητό του ένα μήνυμα από τον μυθιστοριογράφο Μισέλ Ουελμπέκ. Μέχρι τότε οι δύο άντρες γνωρίζονταν ελάχιστα, καθώς είχαν ειδωθεί όλο κι όλο δυο φορές. «Βαρέθηκα τη ζωή» έγραφε ο Ουελμπέκ προκαλώντας την ανησυχία του Λεβί. Έτσι συναντήθηκαν στο εστιατόριο ενός ξενοδοχείου και συζήτησαν διάφορα. Εκείνη τη μέρα αποφάσισαν να ξεκινήσουν να αλληλογραφούν μέσω e-mail. Όταν είχαν ήδη ανταλλάξει αρκετές επιστολές, σκέφτηκαν να προχωρήσουν στην έκδοσή τους. Το βιβλίο κυκλοφορεί στη Γαλλία το 2008 με πρώτο τιράζ 100.000 αντίτυπα, τα οποία πωλούνται εν ριπή οφθαλμού. Οι εκατέρωθεν εξομολογήσεις τους αφορούν το ρόλο των διανοουμένων, την ποίηση και τη λογοτεχνία, την εβραϊκότητα και την αθεΐα, την έννοια της ύπαρξης, τον ρόλο της μητέρας ή της απουσίας της, την οικογένεια και την καταγωγή, τις απαρχές της φιλοσοφίας και των αναζητήσεων του ανθρώπου.

Κυριάκος Ντελόπουλος Άκης και Δωροθέα ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Ο Άκης πρωτοεμφανίστηκε το 1983, στηλιτεύοντας την αστειότητα των ενηλίκων και την υποκρισία τους. Ο Άκης στα όπλα επέστρεψε στα χρόνια της κατοχής, για να περιγράψει τις περιπέτειές του στη μικρή επαρχιακή πόλη, που ήταν φιλοξενούμενος με την οικογένειά του, στο σπίτι της υπηρέτριάς τους Δωροθέας. Στην τρίτη του και τωρινή εμφάνιση, ζει τα χρόνια που ακολούθησαν την κατοχή, αυτά της Απελευθέρωσης. Είναι πλέον μαθητής γυμνασίου και συναντιέται, διόλου τυχαία, με μια γνώριμη από τα παιδικά του χρόνια. Τη φιλόξενη, Δωροθέα, προερχόμενη από λαϊκά στρώματα η οποία πλέον είναι μέλος της Αντίστασης. Ο Άκης, αν και γόνος μιας αστικής οικογένειας, είναι έτοιμος να συμμεριστεί τις ανησυχίες της και ως έφηβος να την ερωτευτεί. Εκείνη, μεγαλύτερη σε ηλικία, του συμπεριφέρεται με λεπτότητα και τρυφερότητα και η ιστορία τους λειτουργεί λίγους μήνες. Ένα μικρό χρονικό διάστημα, αρκετό όμως, για να διηγηθεί ο Άκης με τον δικό του αφοπλιστικό τρόπο τα όσα διαδραματίστηκαν.

40

BITPINA Νένα Κοκκινάκη Σαλόνι ομορφιάς ΠΑΤΑΚΗ

Μπορεί τα συνοικιακά κομμωτήρια να ονομάζονται πλέον και «σαλόνια ομορφιάς». Ωστόσο, ίδιος και απαράλλακτος παραμένει ο εξομολογητικός ρόλος της κομμώτριας-ψυχολόγου στη σχέση της με τις πελάτισσές της. Με φόντο λοιπόν ένα Σαλόνι ομορφιάς, η Νένα Κοκκινάκη ξετυλίγει το κουβάρι µιας ιστορίας για την οικογένεια, τη φιλία, την πίστη και την προδοσία. Η Μάνια, η κομμώτρια, διαβάζει καθημερινά πρόσωπα και χαρακτήρες πίσω από τα κεφάλια που χτενίζει. Όταν ο έρωτας της χτυπάει την πόρτα βρίσκεται και πάλι εκεί… Κατά πόσο, όμως, θα παραδοθεί σε μια «παράνομη» σχέση με ένα νεώτερο της άντρα; Η κολλητή της φίλη εναντιώνεται σταθερά σε αυτή. Συνηθισμένη αντίδραση όταν στο παρασκήνιο υπάρχει ένας άρρωστος σύζυγος και ένας γιος. Καθημερινοί ήρωες που τρομάζουν μπροστά στην αρρώστια και τον θάνατο, φοβούνται, νιώθουν ένοχες, αλλά και συγχωρούν. Το τέλος θα είναι η ανατροπή μιας ολόκληρης ζωής ή μερικά βήματα πιο κοντά στην αυτογνωσία;

Γιώργος Αναστασιάδης Το παλίμψηστο του αίματος Πολιτικές δολοφονίες και εκτελέσεις στη Θεσσαλονίκη 1913-1968 ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Αντλώντας υλικό και μαρτυρίες από μια εκτεταμένη βιβλιογραφία, από δημοσιεύματα περιοδικών και εφημερίδων και από λογοτεχνικά κείμενα, ο καθηγητής και συγγραφέας Γιώργος Αναστασιάδης επιχειρεί να διερευνήσει και να αποκρυπτογραφήσει τις πολιτικές δολοφονίες και εκτελέσεις που πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη από το 1913 μέχρι το 1968. Αφετηρία αποτελεί η δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου ΄Α τον Μάρτιο του 1913. Ακολούθησαν πολλές πολιτικές δολοφονίες και εκτελέσεις κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, πίσω από το Επταπύργιο και το περιβόητο «Κόκκινο Σπίτι», όπως επίσης και οι δολοφονημένοι διαδηλωτές του Μάη του ’36. Ο κύκλος του αίματος συνεχίζεται τα χρόνια της Κατοχής, με τις αθρόες εκτελέσεις στο Γεντί Κουλέ και το στρατόπεδο Παύλου Μελά και φτάνει ως τα χρόνια του Εμφυλίου. Από τον Γρηγόρη Λαμπράκη μέχρι τον Χαλκίδη και τον Τσαρουχά, αυτός ο ζοφερός «δρόμος του αίματος» φαίνεται να μην έχει τέλος. Το βιβλίο φιλοδοξεί να φωτίσει τα κενά που άφησε η σχετική ιστοριογραφία και η συλλογική μνήμη.

Βαγγέλης Κούτας Μια χαραμάδα φως ΨΥΧΟΓΙΟΣ Ένα απομονωμένο σπίτι δίπλα σε ένα φάρο. Εκεί ζει μια γυναίκα με τον άντρα της. Τον παντρεύτηκε με προξενιό και ποτέ δεν τον αγάπησε. Όταν ο εραστής της θα την εγκαταλείψει αφήνοντάς την έγκυο, εκείνη θα τον μισήσει. Μαζί του θα μισήσει και το παιδί τους, αφού η σχέση τους έχει πλέον γνωστοποιηθεί στη μικρή κοινωνία του χωριού. Ο Χρήστος, ο γιος της, θα καταλήξει σε ίδρυμα και τότε θα ξεκινήσει ο «γολγοθάς» του. Ως παιδί, θα κακοποιηθεί σεξουαλικά από ένα φύλακα του ορφανοτροφείου, τραύμα που κουβαλάει έκτοτε. Κλείνεται στον εαυτό του, ενώ κάθε σωματική επαφή, έστω και μια απλή χειραψία, του δημιουργεί πρόβλημα. Η ιστορία του Βαγγέλη Κούτα με τελική έκβαση στην Αθήνα, περιγράφει τη σκληρή ενηλικίωση του ήρωα, τη μετατροπή του σε θύτη και την τελική κάθαρση. Αξιοποιώντας και τις σχετικές έρευνες ο συγγραφέας πραγματεύεται τις συνθήκες υπό τις οποίες ένας άνθρωπος μπορεί να υιοθετήσει βίαιη παραβατική συμπεριφορά.

INDEX_44

Justina Gregory Όψεις και θέματα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας ΠΑΠΑΔΗΜΑ Το παρόν βιβλίο αποτελείται από τριάντα ένα δοκίμια, που αναφέρονται σε ποικίλες πλευρές της τραγικής δραματουργίας, γραμμένα από καταξιωμένους φιλόλογους σε διεθνές επίπεδο, προσφέροντας έτσι στον αναγνώστη θεμελιώδεις γνώσεις σχετικές με το ζήτημα. Η πρώτη του ενότητα εξετάζει το ιστορικό, θρησκευτικό, πολιτικό και καλλιτεχνικό υπόβαθρο της ελληνικής τραγωδίας. Η δεύτερη ενότητα μελετά τα συστατικά στοιχεία του τραγικού δράματος, τόσο στο επίπεδο του κειμένου, όσο και σε σχέση με τη σκηνική του παράσταση. Στην ενότητα Προσεγγίσεις, παραθέτονται δοκίμια που καταγράφουν δειγματοληπτικά χαρακτηριστικές τάσεις της έρευνας και εξετάζονται ξεχωριστά οι τρεις μεγάλοι τραγικοί ποιητές Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης. Η τελευταία ενότητα αφορά την πρόσληψη της τραγωδίας από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Από την αρχαία Ρώμη μέχρι την Ιταλία της Αναγέννησης και από τον Νίτσε μέχρι τον Μπρεχτ και τον Γκροτόφσκι, τα έργα των Ελλήνων τραγικών δεν έπαψαν να εμπνέουν λογοτέχνες, στοχαστές και ανθρώπους του θεάτρου.

Υγκέτ Μπουσαρντώ Σιμόν ντε Μπωβουάρ ΚΙΧΛΗ Η Σιμόν ντε Μπωβουάρ αποτελεί για τη συγγραφέα και τη γενιά της την αδιαμφισβήτητη θεωρητικό του φεμινισμού. Το έργο της συγγραφής της βιογραφίας της δύσκολο, καθώς η ίδια το είχε ήδη πράξει με διάφορους τρόπους, οριοθετώντας συνάμα ως ένα βαθμό τις πτυχές των μελλοντικών πορτρέτων της. Η Υγκέτ Μπουσαρντώ, τιθασεύοντας ένα τεράστιο υλικό, εστιάζει σε βασικούς πυρήνες της ζωής της Σιμόν ντε Μπωβουάρ, από το συγγραφικό της έργο -λογοτεχνικό και δοκιμιακό- μέχρι τις προσπάθειες μιας άλλοτε «καθωσπρέπει κόρης» να αποβάλει τα ταμπού της αστικής ανατροφής της και να εξελιχθεί σε μια δυναμική γυναίκα. Σκιαγραφεί, επίσης, τις αντιφάσεις της σχέσης της με τον Ζαν-Πωλ Σάρτρ, εντάσσοντάς την χρονικά στο κοινωνικό πλαίσιο της Γαλλίας της Κατοχής και της Απελευθέρωσης, του πολέμου για την ανεξαρτησία της Αλγερίας, της άνθησης του φεμινιστικού κινήματος. Η Υγκέτ Μπουσαρντώ αποδίδει τελικά την εικόνα μιας γυναίκας που πέραν από την «ιστορία» που άφησε πίσω της, έζησε την επίγεια ύπαρξή της στο έπακρο.

Δημήτρης Σπαρτιώτης, Γιάννης Στουρνάρας Τα θεμελιώδη αίτια της κατάρρευσης των τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών αγορών Η εμπειρία 2007-2008 GUTENBERG Βασικό θέμα του παρόντος βιβλίου είναι η χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε το 2007. Η κρίση αυτή δεν έχει λήξει ακόμα κατά πώς φαίνεται και έχει χαρακτηριστεί ως η δεύτερη μεγαλύτερη μετά την Παγκόσμια Ύφεση του 1930. Οι δύο συγγραφείς εστιάζουν κυρίως στα πραγματικά αίτια της κρίσης ξεπερνώντας την αφορμή με την οποία ξέσπασε, την κατάρρευση, δηλαδή, της αγοράς των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων χαμηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης (subrime mortgages), η οποία γρήγορα επεκτάθηκε σε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα πραγματικά αίτια πέραν από τους οικονομικούς παράγοντες, περιλαμβάνουν και γεωπολιτικούς, όπως είναι η μεταβολή των οικονομικών ισορροπιών σε παγκόσμιο επίπεδο, με την ανάδειξη νέων δυνάμεων σαν την Κίνα. Το δεύτερο μέρος εξετάζει βασικές παραμέτρους της οικονομίας, όπως οι πιστωτικοί κίνδυνοι και τα «περίφημα» ασφάλιστρα πιστωτικού κινδύνου (CDS). Το βιβλίο είναι έτσι γραμμένο ώστε να μπορεί να διαβαστεί εξίσου από κάποιον που δεν έχει τεχνικές γνώσεις κι από κάποιον που θέλει να επισέλθει σε πιο τεχνικές λεπτομέρειες.

41

ΒΙΤΡΙΝΑ Έλενα Μοσχίδη, Πέπη Λουλακάκη Θράκη Τόσο κοντά, τόσο μακριά: Ο μουσουλμανικός κόσμος της ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Το λεύκωμα είναι αποτέλεσμα ενός οδοιπορικού στο μουσουλμανικό κόσμο της Θράκης, που πραγματοποίησαν τη διετία 2008-2010 η δημοσιογράφος Ε. Μοσχίδη και η φωτογράφος Π. Λουλακάκη. Οι δύο δημιουργοί, με την ανεξάντλητη υπομονή τους, κατάφεραν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη της μειονότητας και να διεισδύσουν στην καθημερινότητά της. Στη γη όπου συνυπάρχουν Πομάκοι, τουρκογενείς μουσουλμάνοι, Ρομά και Σουδανοί (των οποίων οι πρόγονοι ήρθαν ως σκλάβοι στη χώρα μας επί οθωμανικής κυριαρχίας), φωτογράφισαν τη σύγχρονη μουσουλμάνα σε προσωπικές της στιγμές, τα παιδιά και τους νέους στο σχολείο και στη διασκέδασή τους, τη δουλειά στα καπνά. Κυρίως, όμως, επικεντρώθηκαν στα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που τους απασχολούν, στα σοβαρά προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν, όπως αυτό της εκπαίδευσης. Στην έκδοση, συνδυάζονται αρμονικά οι εξαιρετικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες με το ρεπορτάζ και την έρευνα. Ένα εγχείρημα που επιδιώκει να βγάλει από την αφάνεια το μειονοτικό πληθυσμό της περιοχής, έναν κόσμο για τον οποίο έχει συστηματικά καλλιεργηθεί η άγνοια και η αδιαφορία.

Συλλογικός τόμος Πολύγλωσσο εικονογραφημένο λεξικό όρων βυζαντινής αρχιτεκτονικής και γλυπτικής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Το λεξικό αυτό περιλαμβάνει περίπου χίλιους όρους βυζαντινής αρχιτεκτονικής και γλυπτικής οι οποίοι χρησιμοποιούνται στη σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία και αποτελεί προϊόν ερευνητικού μόχθου τριών δεκαετιών. Η δημιουργία του άρχισε το 1981, όταν οι επιμελήτριες του τόμου, καθηγήτριες Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Σοφία Καλοπίση-Βέρτη και Μαρία Παναγιωτίδη-Κεσίσογλου, αντιλήφθηκαν το σχετικό κενό στη βιβλιογραφία. Οι όροι καταγράφονται πρώτα στα ελληνικά και οι αντίστοιχοι και τα συνώνυμά τους σε εννέα γλώσσες: αγγλική, αλβανική, γαλλική, γερμανική, ιταλική, ρουμανική, βουλγαρική, ρωσική και σερβική. Οι γλώσσες επελέγησαν με βάση τις χώρες που διαθέτουν στο έδαφός τους βυζαντινά μνημεία και όπου διδάσκεται η βυζαντινή επιστήμη. Τα λήμματα συνοδεύονται από σχέδια και φωτογραφίες που λειτουργούν ερμηνευτικά ως προς αυτά και σε πολλές περιπτώσεις δημοσιεύονται για πρώτη φορά. Η έκδοση φιλοδοξεί να καλύψει ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογραφία, καθώς δεν υπάρχει αντίστοιχη εργασία σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο, και θα αποτελέσει εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για τους ερευνητές της βυζαντινής αρχαιολογίας.

Σούλα Μητακίδου, Ευαγγελία Τρέσσου Η Μαίρη Πινέζα ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ Σύμφωνα με το αναπτυξιακό μοντέλο μάθησης της γλώσσας, τα παιδιά που ενθαρρύνονται από ενήλικες να μοιράζονται μαζί τους τη χαρά της ανάγνωσης, κατακτούν αναγνωστικές δεξιότητες. Το βιβλίο Η Μαίρη Πινέζα είναι μια συναρπαστική ιστορία περιπλανήσεων και ανατροπών, με μια απρόσμενη πρωταγωνίστρια, τη Μαίρη Πινέζα. Η ζωή της πινέζας μπορεί να διαβαστεί και ως μια ανθρώπινη ιστορία, αφού μέσα από αυτή τα παιδιά γίνονται κοινωνοί των ανατροπών, των συχνών μεταβολών και της ρευστότητας που συνοδεύουν την καθημερινή μας πραγματικότητα. Το τέλος της ιστορίας παραμένει ανοιχτό, εξάπτοντας τη φαντασία των μικρών αναγνωστών, καθιστώντας τους ουσιαστικούς διαμορφωτές της εξέλιξής της. Το μεγάλο βιβλίο μπορεί να διαβαστεί όπως και κάθε βιβλίο απλά και μόνο για ευχαρίστηση. Ωστόσο, μπορεί να αποτελέσει και ένα δυναμικό εργαλείο στα χέρια γονιών και εκπαιδευτικών που θέλουν να καλλιεργήσουν την αγάπη των παιδιών για το διάβασμα. Με τη βοήθεια της μεγάλης γραμματοσειράς που είναι τυπωμένο και το αντίστοιχο μέγεθος των εικόνων, προσκαλεί μικρούς και μεγάλους σε ένα απολαυστικό αναγνωστικό ταξίδι.

42

αυτοπαρουσιάσεις

43

Μεγάλη Πέμπτη μεσάνυχτα, ο άνθρωπος χωρίς όνομα (ή με πολλά) επιστρέφει στο ρημαγμένο πατρικό του. Ο πατέρας νεκρός στο φέρετρο αιώνες τώρα. Η μάνα σκιά απ’ τον Άδη. Η στρατιά συγγενών και φίλων φευγάτη. Τι να κάνει; Πού να απευθυνθεί; Να στέλνει επιστολές σε παραλήπτη χωρίς διεύθυνση, σε κάποια άγνωστη Ρωξάνη; Άδοξες περιπλανήσεις, αναπάντητα ερωτήματα, αμφίστομες αλήθειες, χίλιες και μια κατάρες; Έστω. Η ασθενής μνήμη φλερτάρει την ασύστολη φαντασία για να ανατρέψει τους ευθύγραμμους χρόνους. Θα κρυφτεί λοιπόν σαν παρείσακτος επισκέπτης στη Νυχτερινή Περίπολο του Ρέμπραντ. Θα βυθιστεί στην άβυσσο του Ινδικού όταν θα εκραγεί το σαπιοκάραβο της

κορσικάνικης μαφίας. Από τους καρχαρίες θα τον σώσει το καρχαρομάχαιρο του θαλασσοδαρμένου ασκητή Τε Γκον. Στα χέρια του θα πεθάνει ο Άλαν Μάελστρομ που πέρασε απ’ το σφαγείο του Ντα Νανγκ και τώρα δεν έχει πού να πάει. Διαπλέοντας τους λαβυρίνθους της Γης του Πυρός, πάνω στην καραβέλα του Μαγγελάνου, θα αναγνωρίσει το δικό του. Μες στις ομίχλες της βιρμανέζικης ζούγκλας, η βασιλική τίγρης θα τον οδηγήσει σ’ ένα μονοπάτι που δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί το τέλος του. Πολλά θα υποστούν τα μάτια του. Πολλά θα μάθει το πετσί του. Τη Ρωξάνη όμως δεν ξέρει ακόμα αν θα τη συναντήσει.

Βαγγέλης Κούτας Μια χαραμάδα φως ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΥΠΙΔΗΣ

Ανατολικά της Ζανζιβάρης ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

Οι Ιστορικές Στιγμές του Ελληνισμού είναι μια συνοπτική ιστορία του ελληνικού κόσμου της Μεσογειακής λεκάνης από τις Ηράκλειες στήλες ως τον Εύξεινο κι από τα Βαλκάνια ως τη Βόρεια Αφρική, της ευρύτερης δηλαδή περιοχής στην οποία εγκαταστάθηκαν οι Έλληνες, ίδρυσαν αποικίες, δημιούργησαν πολιτισμό και τον διέδωσαν στους άλλους λαούς. Η συνοπτική αυτή Ιστορία είναι βασισμένη στα σημαντικότερα γεγονότα εκτεθειμένα κατά χρονολογική σειρά χωρίς να χωρίζονται σε στρατιωτικά, πολιτικά ή διπλωματικά, ενώ εμπλουτίζονται και με άλλα, π. χ. με τη γέννηση ή τον θάνατο σημαντικών ανθρώπων,

ακόμα και με χρονολογίες κατά τις οποίες σημειώθηκαν ακραία φυσικά φαινόμενα, όπως σεισμοί, πυρκαγιές, επιδημίες, ή και πολιτιστικά, όπως οικοδόμηση σπουδαίων ναών, έκδοση σημαντικών βιβλίων κλπ. Το βιβλίο κοσμούν 31 εικόνες προσώπων εκτός κειμένου, ενώ στο Παράρτημα προστίθεται κατάλογος βυζαντινών αυτοκρατόρων, σουλτάνων, βυζαντινό και τουρκικό γλωσσάρι, και ακόμη κατάλογος δολοφονιών, εκτελέσεων και απάνθρωπων βασανισμών ενδεικτικών της βαρβαρότητας και της απανθρωπιάς των ανθρώπων προκειμένου να ικανοποιήσουν συμφέροντα και φιλοδοξίες…

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΘ. ΜΠΑΛΤΑΣ

Ιστορικές στιγμές του ελληνισμού Από την προϊστορική εποχή ως το 1821 ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ

πίσω από τη βιτρίνα

Σωτήρης Δημητρίου

Στις σελίδες που ακολουθούν θα βρείτε κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων από δόκιμους συγγραφείς, βιβλιοκριτικούς και αρθρογράφους αλλά και από «απλούς» αναγνώστες. Όπως πάντα, το περιοδικό είναι ανοιχτό σε όλους και υποδεχόμαστε με χαρά τις κριτικές σας για τα βιβλία που αγαπήσατε ή αντιπαθήσατε. gnomi@indexmag.gr

INDEX_44

Ο πεζογράφος δοκιμάζεται στην κοινή ανθρώπινη εμπειρία. Κυρίως στις κορυφώσεις της που είναι -άκρως σχηματικά- η γέννηση, ο έρωτας, ο θάνατος. Δυσκολότερη είναι η εμπλοκή του με τις αποκλίνουσες σκοτεινές μας μεριές του έρωτα. Ο Κούτας στο νέο μυθιστόρημά του διέρχεται επιτυχώς τα μεγάλα της ζωής, επικεντρώνεται μάλιστα σε μια από τις απεχθέστερες ερωτικές της όψεις, τον βιασμό ανήλικου. Πείθεται, όμως, ο αναγνώστης ότι δεν υπήρχε περίπτωση να γίνουν και κυρίως να γραφούν αλλιώς τα πράγματα. Οδηγεί ο συγγραφέας τον αναγνώστη με σίγουρο χέρι σ’αυτήν την εκδοχή της ζωής. Να ειπωθεί εξ αρχής ότι οι ήρωες του Κούτα είναι ανάγλυφοι. Ο αναγνώστης αθέλητα τους στήνει στα πόδια τους, τόσο εναργείς είναι. Ιδιαιτέρως οι ήρωες του πρώτου μέρους, με κορυφαία τη μάνα, έχουν τη σφραγίδα κάποιας αρχετυπικότητας, μιας ζωώδους αυθεντικότητας. Αυτό που κινεί τη βασική ηρωίδα είναι το ερωτικό της πάθος ή επιεικέστερα η ασυγκράτητη τάση της για ερωτική πλήρωση. Τυπική εκπρόσωπος του κοινού τόπου, που λέει ότι οι γυναίκες όλα μπορούν να τα γκρεμίσουν χάριν του έρωτα. Κανένα τίμημα -ούτε η τρέλα της παρούσης ηρωίδος- δεν μπορεί να τις αναστείλει. Ο εραστής είναι έξοχα ζωγραφισμένος. Το κατ’ επίφαση δυνατό αρσενικό που κυριαρχεί σε ποικιλοτρόπως υποσιτιζόμενες κοινωνίες και τα ποδοπατεί όλα στο διάβα του. Ίσως η πιο σπαραχτική φιγούρα να είναι ο σύζυγος, ένας λειψός, αθώος άνθρωπος, ο αντίποδας του εραστή. Χρειαζόταν κάποιος -η γυναίκα του εν προκειμένω- να έχει ψυχικές υποδοχές συμπόνοιας, αγάπης και ποιητικότητας, για να δώσει λάμψη με το βλέμμα της σ’αυτόν τον άνθρωπο, όπως το εδικαιούτο. Αλλά που να βρεθούν αυτά σε μια φοβισμένη κοινωνία; Αλλά και οι δεύτεροι ήρωες, ο παιδόφιλος, ο παπάς, ο καντηλανάφτης, ο δειλός και αριβίστας διευθυντής του ορφανοτροφείου, είναι σκιτσαρισμένοι αδρομερώς, ακριβώς με τις πινελιές που χρειάζονται. Ο συγγραφέας αποδεικνύεται δεινός γνώστης των υπογείων της ανθρώπινης ψυχής. Κορυφαία στιγμή του βιβλίου, που εύκολα θα μπορούσε να γίνει καρικατούρα, να ευτελιστεί, είναι η σκηνή του βιασμού. Την ακολουθείς από λέξη, από φράση σε φράση, με ζωφερή αγωνία. Μια άλλη στιγμή που ξεχώρισα είναι το γράμμα του παιδιού στη μάνα του. Σπαραχτική παιδική αθωότητα. Εντύπωση κάνει γενικότερα η λιτή αρχιτεκτονική, η γλωσσική απλότητα και καθαρότητα και η οικονομία του βιβλίου.

Ντίνος Σιώτης Ξεφλουδίζοντας το ποίημα ΑΠΟΠΕΙΡΑ «γράφεις ποιήματα / χύνω ποιήματα» Νίκος Καρούζος, Missa Βrevis Απαριθμώ τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της συλλογής, η οποία συνοψίζει κατά τον αρτιότερο τρόπο την ποιητική τέχνη και τεχνική του Ντίνου Σιώτη, ενός από τους εκφραστικότερους δημιουργούς της πολυεπίπεδης, πολυφωνικής λογοτεχνικής γενιάς του ΄70: επιτήδεια ξόρκια για την κακοδαιμονία, ατομική ή συλλογική εν γένει, μικρά αφιερώματα σε σημαίνοντα ινδάλματα του πρόσφατου κυρίως παρελθόντος, αναφορές εν συντομία σε κομβικά γεωπολιτικά στίγματα, λεκτικές προτομές και ιμπρεσιονιστικοί αδριάντες σε προσφιλείς ποιητές, εξομολογητικοί τόνοι, αποδόμηση του καθημερινού διάκοσμου και προσφυγή στην ιαματική υφή της ποιητικής λειτουργίας, τόσο από την ενεργητική πλευρά του γράφοντος, όσο

INDEX_44

44

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

το βιβλίο της άμμου ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ

και από την παθητική σκοπιά του αναγνώστη. Έστω ένα πρώτο δείγμα, η ελεγεία για την ακμή και την πτώση του θαύματος μέσα μας. Είναι Ο ποιητής στη Νέα Υόρκη, αφιερωμένο Στη μνήμη του αξέχαστου Νικόλαου Κάλας, γραμμένο στην Τήνο, στις 26 Ιουλίου 2009: «Ο ποιητής πάντα θα επιστρέφει στο /“Je Reviens” πάντα θ’ ακούει από τη /δύση τις καμπάνες της ανατολής και θα / λειτουργεί καλύτερα εκτός Ελλάδος στα / καμπαναριά του Μανχάταν στην Ισπανία / του Εμφυλίου στα οδοφράγματα του Μάη / του ’68 θα καταφεύγει στη νοσταλγία για / ν’ αντλεί δυνάμεις προσοδοφόρες θα υπέρ / ασπίζεται πάραυτα τους αλχημιστές των / λέξεων θα βυθίζει στις ανησυχίες του στη / δύναμη της ποίησης ο ποιητής θα θαμπώνει / τα μάτια του απ’ τα ερείπια της στάχτης των / φτωχών των νικημένων των κατατρεγμένων / θα μένει αμήχανος μπροστά στο κόλπο του / Νικήτα Ράντου στον κόλπο της Σαλαμίνας». Ο αιφνιδιασμός είναι διττός: ο στίχος επιμένει να απολυμαίνει τις αισθήσεις, παρά τα τρομερά ιζήματά τους, ενώ την ίδια στιγμή το ποιητικό εγώ θέλει να τα πει όλα, εν μέτρω όμως. Από αυτό το διπλό αγώνισμα, ή για να το διατυπώσω διαφορετικά, το διπλό υφολογικό στοίχημα, ο Ντίνος Σιώτης κερδίζει και πάλι το παιχνίδι των στροφών. Παραθέτω ένα ακόμη ενδεικτικό αποτύπωμα, με τίτλο Το ποίημα της ανοιχτής πληγής: «Το τραύμα σε λίγο θα κλείσει σε λίγο / θα ανοίξει η συζήτηση και θα δοθεί ο / λόγος στη θητεία της θύελλας με τα / χάρτινα φύλλα με τον ισχυρό άνεμο / με τα σκιερά κλαδιά με το φορεμένο / παντελόνι σε λίγο θα λύσουμε τις γάζες / να δώσει ο μεγαλοδύναμος να παρηγο- / ρηθούμε όλοι με τα συμβάντα που θα / ανακοινώσει ο διανομέας ο δρόμος σε / λίγο θα βαδίσει στη λεωφόρο και θα / κλείσει για την πορεία του ξέφωτου / σε λίγο το τραύμα θα επιστρέψει θα / ανοίξουν τα σαγόνια να καταπιούν / τον καρχαρία που βολεύεται όσο εσύ / διαβάζεις το ποίημα της ανοιχτής πληγής». Φρονώ ότι οι ουσίες της καίριας συναισθηματικής ρήξης του εαυτού και του κόσμου διατηρούνται ανέπαφες, ενώ το μάθημα του πολιτισμού εκλαμβάνεται ως άσκηση διαλογισμού και όχι ως άνωθεν ανεκτίμητη δωρεά. Ο κριτικός νους εμπλέκεται δηλαδή στη σύνθεση των κομματιών, χωρίς να θολώνει όμως το τελικό ποιητικό τοπίο. Η λέξη είναι σύντροφος, αλλά όχι εικόνισμα, η ποίηση είναι συγκεκριμένη, αυστηρή, απαιτητική λίαν αποστολή αλλά όχι μοιραίος αυτοσκοπός. Κι αυτό είναι το ακμαιότερο σύνθημα - μήνυμα του Ντίνου Σιώτη, που το εκπέμπει απερίσπαστος επί δεκαετίες. Γιώργος Βέης

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΚΑΦΚΑ Πρόκειται για την εμπειρία που μ’ έφερε εδώ: κάποιος έβαλε στο χέρι μου, κατά τη σατανική φάση, ένα βιβλίο του Κάφκα: Παρατήρηση. Διάβασα τον τίτλο. Τότε, όμως, αμέσως αυτό το βιβλίο έγινε για μένα, ό,τι γίνεται ένα βιβλίο που κρατά ένας ποιητής για τον ίσως κάπως ακαδημαϊκό γλύπτη που ’χει να φτιάξει τον ανδριάντα αυτού του ποιητή. Εντάχθηκε άμεσα στην πλαστική δομή του προσώπου μου και έτσι μου υποτάχθηκε κατά τρόπο κτηνώδη και απόλυτο πολύ περισσότερο απ’ όσο θα μπορούσε να το κάνει η πιο δυσμενής κριτική. Τα πράγματα όμως εξελίσσονταν και διαφορετικά: σα να με κυνηγούσε δηλαδή το πνεύμα του Κάφκα και, τη στιγμή που με άγγιζε, να γινόμουν πέτρα όπως η Δάφνη που το άγγιγμα του Απόλλωνα τη μεταμόρφωσε σε δέντρο.

Walter Benjamin Για το χασίς μετάφραση Θεόδωρος Λουπασάκης Πλέθρον, Αθήνα 1992

INDEX_44

Λένα Κιτσοπούλου Μεγάλοι δρόμοι ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Η συλλογή διηγημάτων της ηθοποιού και σκηνοθέτιδας Λένας Κιτσοπούλου, όπως διαμορφώνεται συγγραφικά, παρουσιάζει ένα ζόρικο και μόρτικο γλωσσικό φορμαλισμό, ο οποίος της δίνει την ευκαιρία να λειτουργεί ως ο ορισμός της βίας, σε οικογενειακό-κοινωνικό επίπεδο. Πράγματι, από το πρώτο κιόλας διήγημα, ο Μουνής, όπου η εξωσυζυγική σχέση επιφέρει δίδυμα αγόρια με τεράστια αυτιά, όπου ο πατέρας-αφέντης σκορπά τον πανικό στα μέλη του σπιτιού του, όπου η μάνα παντρεύει την έγκυο κόρης της με τον ανάπηρο γιο του παπά, μέχρι το σεξιστικό αφήγημα Λα καπότ, όπου η τραχιά έως απαγορευμένη γλώσσα και θεματολογική εκφορά αγγίζει τα όρια του σκληρού πορνό, η δημιουργός προτάσσει το ακραίο ως συστατικό μιας θυμωμένης εκτόνωσης. Γιατί, βέβαια, η ζωή έχει τις δικές της οριακές παραμέτρους να τη χαρακτηρίζουν, έχει τις δικές της αποκρουστικές συνισταμένες να την προκρίνουν, έχει τις δικές της τραγικές τεθλασμένες να τη μνημονεύουν, έχει τις δικές της δραματικές εξάρσεις να την υιοθετούν· η ουσία όμως είναι -και αυτό λέγεται με την προϋπόθεση ότι ο γράφων δεν σοκάρεται με τίποτα πια, όσο προχωρημένη και αν είναι η γραφή και ο μύθος- πως κάποια πράγματα για να λεχθούν χρειάζονται τουλάχιστον ένα χαλινάρι, ένα φρένο στην ξέφρενη πορεία της έμπνευσης, μια αυτοπροστασία για να μην περιέλθει, πρωτίστως το βίαιο, σε αναγνωστική απαξία. Καθώς η τροφοδοτούμενη, απ’ ότι πιο οριακό ο ανθρώπινος ιστός περιέχει, αφήγηση άλλο δεν ιστορεί απ’ την γκροτέ-

45

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ σκα απεικόνιση μιας πραγματικότητας, όντως πολύ κοντά μας, όντως κομμάτι από τη σάρκα μας. Αν κλείνοντας το βιβλίο αναρωτηθεί κανείς τι άλλο αποκόμισε, από την ύλη που επεξεργάζεται, πέρα από το θανατικό του υπόστρωμα, η απάντηση έχει πολλά και διαφορετικά σκέλη: Την ψυχολογική διατριβή, όχι ενός ειδικού αλλά ενός λογοτέχνη, πάνω στην καταθλιπτική μελαγχολία· τα παιδικά τραύματα από λάθος γονεϊκές συμπεριφορές που ακολουθούν τα άτομα ακόμη και στην ενηλικίωσή τους· μια ερωτική συνύπαρξη στο καπό του αυτοκινήτου δύο μεταναστών οι οποίοι δοσμένοι σ’ αυτήν δεν υπολογίζουν τον κίνδυνο που ελλοχεύει· τους μεγάλους δρόμους που φέρουν ονόματα ασήμαντων ανθρώπων· τη μισητή άνοιξη, για όσους δεν προστρέχουν στις ενδιάμεσες εποχές, με απρόσμενο φινάλε· την αφάνταστα οδυνηρή κατάσταση στην οποία περιέρχεται μια μάνα που χάνει το παιδί της σε τροχαίο δυστύχημα και, τέλος, τη νεανική ματιά που διαφαίνεται σ’ ένα ταξίδι οριστικής επιστροφής με τρένο, παρέα με μετανάστες απ’ όλα τα Βαλκάνια. Εικόνες που συγγραφικά τονώνονται σε υψηλό βαθμό -ως έξοδος- από τη βαριά και αμετάκλητη βουτιά που αναγκαστικά επιχειρείται σε ολόκληρο το σώμα του υπόλοιπου βιβλίου. Το είδος του πεζού λόγου που λέγεται διήγημα, αφήγημα, νουβέλα, εμπεριέχει μόνον εν σπέρματι κάτι που το μυθιστόρημα απολαμβάνει σε μέγιστο βαθμό: Την έντονη εικονοπλασία και την απόπειρα να λεχθούν πράγματα που το νόημά τους μπορεί να μην υπερβαίνει τη μία σειρά. Δηλαδή, με σχεδόν στιγμιαίες και ευθύβολες κρίσεις, αναφέρεται κάποιος στον καρπό του δημιουργικού ερεθίσματος, είτε απολαμβάνοντάς τον αναγνωστικά, έτσι ώστε ο συμπυκνωμένος λόγος που απαιτείται να φανερώνει δυσκολότερα το τελικό εξαγόμενο, είτε πάλι να γίνεται περίπου ποιητική διασκευή. Αυτό το γνωρίζει καλά η Κιτσοπούλου, που με εξαίρεση το πρώτο διήγημα, στη συνέχεια μένει πιστή στη μικρή φόρμα και στις περιεκτικές περιγραφές, δίνοντας την εντύπωση, παρότι μόλις η τρίτη της κατάθεση, μιας σοβαρότατης ωριμότητας, τουλάχιστον στην εκδοχή της βίας, την οποία υιοθετεί εν θερμώ. Με τη συγκεκριμένη θεματολογία η Κιτσοπούλου χρειάζεται ένα ύφος συγγραφικού αντάρτη, μια ατμόσφαιρα βυθισμένη στο άλγος, μια συλλογιστική που απευθύνεται στο τελείως μηδενιστικό και ουμανιστικά ανεφάρμοστο, ένα λόγο οξύ που να διαπερνά τα νεύρα, μια εκφορά που να ταλανίζεται ψυχολογικά, ένα ερέθισμα που να ακουμπά στις πιο διεστραμμένες εκδοχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Όλα αυτά ήταν το οπλοστάσιό της, το τόξο και τα βέλη της. Τα οποία μετέπλασε με τις πιο δυνατές αφηγηματικές μεθόδους, με τις πιο στρυφνές πεζολογικές ανατροπές. Χρίστος Παπαγεωργίου, ποιητής - κριτικός βιβλίου

Raymond E. Feist Το Νύχι του Ασημένιου Γερακιού = Το Κονκλάβιο των Σκιών Βιβλίο Πρώτο ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΝΤΑΘ Ακόμη και το παραμυθένιας θεματικής φάνταζι, αν δεν εξαντλείται μόνο στην γραφικότητά του, μπορεί να λειτουργήσει ως αντανάκλαση-προβολή της ρεαλιστικής πραγματικότητας και των κοινωνικοπολιτικών συστημάτων που την προσδιορίζουν. Σ’ αυτόν τον θλιβερό κόσμο ορθολογισμού, και της φαντασίας μη εξαιρουμένης, για να επιβιώσει ο κάτοικός τους, και, κυρίως, να αποκτήσει «ανάστημα», να καταθέσει εαυτόν, όπως λέγεται, πρέπει να ανήκει «κάπου». Να εντάσσεται σε αυτό και να συμβάλλει στην ισχυροποίησή του, διότι όσο πιο ισχυρό και αμοραλιστικό είναι ως κοινωνικοπολιτικό σύστημα, τόσο περισσότερες ελπίδες έχει, όχι μόνο να επιβιώσει, αλλά να υπάρξει ως «κάποιος». Η ρεαλιστική καθημερινότητα δεν είναι παρά μια ζούγκλα τεράτων, πολύ αγριότερη από τη φυσική. Για να «υπάρξει» ο άνθρωπος στην κοινωνία της πρέπει να τερατοποιηθεί.

To υποδηλώνει εμμέσως πλην σαφώς η περίπτωση του νεαρού Τάλον, του επονομαζόμενου Νύχι του Ασημένιου Γερακιού, που είναι το κεντρικό πρόσωπο του εν λόγω μυθιστορήματος. Θα βιώσει τη γενοκτονία της Φυλής του και θα τάξει ως σκοπό της ζωής του την εκδίκηση. Αλλά μόνος του δεν θα τα καταφέρει. Το γνωρίζει = συνειδητοποιεί ότι θα ηττηθεί στο πρώτο κιόλας βήμα. Κι έτσι με τη βοήθεια μιάς μυστικής οργάνωσης, στους κόλπους της οποίας θα μεταμορφωθεί σε όργανο θανάτου, βαδίζει προς εκπλήρωση του σκοπού του. Τα γεγονότα διαμορφώνουν τον άνθρωπο και καθορίζουν τη συμπεριφορά του. Αυτό είναι το εξωτερικό περίβλημα του μύθου, την καταγωγή του οποίου εύκολα αναγνωρίζει κανείς ανατρέχοντας στις σελίδες της Αμερικανικής Ιστορίας. Πρόκειται για τη σφαγή-γενοκτονία του αυτόχθονα κόσμου των Ερυθροδέρμων από τους «ευγενείς» ευρωπαίους εισβολείς. Στο ανά χείρας μυθιστόρημα, όμως, που οικοδομείται με τα υλικά του φάνταζι, παράξενα ταξίδια στον χρόνο, μάχες με τερατώδη όντα, σατανικούς μάγους, μυστηριώδη αντικείμενα, μυθικά όπλα, όλα αντανακλάσεις της εφιαλτικής πραγματικότητας, η κριτική της Ιστορίας αποκτά μια παγκόσμια διάσταση. Στο βάθος του έργου, ωστόσο, κι αυτό είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρον, σκιαγραφείται η επώδυνη πορεία του ενσυνείδητου όντος μέσα από την ανθρώπινη ζούγκλα προς την κατάκτηση της αυτογνωσίας η οποία και θα τον βοηθήσει να αντιμετωπίσει τη βάρβαρη επίθεσή της. Παράλληλα, σχεδιάζεται και η διάπλαση του κεντρικού προσώπου, όχι μόνο ως συνειδητοποιημένου ανθρώπινου πλάσματος, αλλά και ως ήρωα της μυθικής περιπέτειας, στις διακλαδώσεις της οποίας κυκλοφορούν όντα = προβολές, όπως ήδη προειπώθη-

46 κε, της ρεαλιστικής πραγματικότητας, που παρά το «φανταστικό» τους περίβλημα προς χάρη του «παραμυθένιου μύθου», διατηρούν εμφανώς την εσωτερική διαστρωμάτωση της νατουραλιστικής καταγωγής τους. Είναι και το ουσιώδες εκείνο στοιχείο εξάλλου που προσδίνει μια άλλη διάσταση στο συναρπαστικό αυτό παραμύθι. Μάκης Πανώριος

Αγαθή Δημητρούκα Πουλάμε τη ζωή χρεώνουμε τον θάνατο ΠΑΤΑΚΗΣ Η ποιήτρια Αγαθή Δημητρούκα με το παρόν βιβλίο, μια κατάθεση ψυχής, ανασυνθέτει τη ζωή της κοντά στον Νίκο Γκάτσο, χάρη στον οποίο γνώρισε σημαντικές προσωπικότητες που σημάδεψαν την πνευματική ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Το κείμενό της διανθίζεται με δικούς της στίχους και συνοδεύεται από προσωπικές φωτογραφίες, ωστόσο αυτό που προέχει είναι η αφήγηση, η οποία αρχίζει με τη ζωή στο χωριό, κάπου στην Αιτωλοακαρνανία. Μεγαλώνει με μια μητέρα ρεαλίστρια και μ’ έναν πατέρα ονειροπόλο, μέσα σ’ ένα άγριο μετεμφυλιοπολεμικό κλίμα. Από κοντά και κάποιοι συγγενείς και συντοπίτες, βίαιοι, βρώμικοι, κακοί. Αργότερα, έρχεται στην Αθήνα, επισκέπτεται τον Γιάννη Ρίτσο και το 1974, μετά από ένα επεισόδιο στο γυμνάσιο, τηλεφωνεί στον Γκάτσο, οπότε συντελείται η αλλαγή στη ζωή της. Το τέλος του βιβλίου σημαδεύεται από την κλονισμένη υγεία του μέντορά της, τη σωματική και πνευματική φθορά του, που την οδηγεί σε στοχασμούς πάνω στην ανθρώπινη μοίρα. Ο θάνατός του την έκανε να μετακομίζει από το ένα σπίτι στο άλλο, αρκεί να μην είχαν ζήσει εκεί μαζί. Το πιο σημαντικό: κοντά στον ποιητή έγινε πιο σοφή, ανακάλυψε τον εαυτό της. Ακόμα και σήμερα, γράφει, νιώθει τον Γκάτσο «σαν προστατευτική αύρα» γύρω της. Φίλιππος Φιλίππου

Θεόδωρος Γρηγοριάδης Ο Παλαιστής και ο Δερβίσης

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ δύο αυτοί κορμοί στήριξης της λογοτεχνίας βρίσκουν εδώ πλούσιο έδαφος και ανθίζουν. Ούτε καθαρά αστυνομικό ούτε και θρίλερ ψυχολογικό, αν ήταν φιλμ θα είχε κάτι από ταινία δρόμου. Οι ήρωες, διαρκώς μέσα στη δίνη του ταξιδιού, μοιάζουν να συλλαμβάνουν υπέρτατες αξίες μόνο εν κινήσει. Πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης στο έργο που, με έξυπνα τεχνάσματα, τηρεί απόλυτα τον κυρίαρχο όρο που βάζει το μυθιστόρημα για να σου επιτρέψει να το υπηρετήσεις: ξυπνάει βιώματα ή εντυπώσεις ώστε ο αναγνώστης, διαβάζοντας, να «γράφει» τη δική του ιστορία χαιρόμενος στο τέλος τη συν-δημιουργία. Το πιο μεγάλο στοίχημα που μπορεί να κερδίσει ο πεζογράφος. Στις πεδιάδες της Μακεδονίας και της Θράκης, με φόντο τα πανηγύρια, τους αγώνες πάλης και τον κόσμο που συχνάζει σε αυτά, στα χαμάμ της Αδριανούπολης και στην υφέρπουσα λαγνεία της Πόλης, ένα μυθιστόρημα γράφεται μέσα στο μυθιστόρημα και ο ήρωας του έργου διαλέγει για κεντρικό του ήρωα έναν πεχλιβάνη. Σκάβοντας τα επίπεδα ανάγνωσης ίσως αναρωτηθείς ο παλαιστής του τίτλου είναι όντως ο Τζεμάλ ή μήπως έτσι αθώος, ακόμα και αφελής, με τέτοια αυτοεγκατάλειψη στα χέρια των συνανθρώπων, μοιάζει με δερβίση; Και ο Διονύσης, ο εξ αρχής δερβίσης, στην πορεία αναρωτιέσαι αν είναι ο παλαιστής, ριγμένος στην πάλη να πετάξει από πάνω του τα βαρίδια μιας σύμβασης που χρόνια τον κρατούν αιχμάλωτο, όπως η οικογένεια ή η κοινωνία. Κι ακόμα η πάλη για «τελείωση», σκληρή, βαριά δοκιμασία! Η έντονη αμφισημία των ηρώων στοχεύει άμεσα στην ιδιοσυστασία της ίδιας της ζωής που, αν και πεπερασμένη, μας καλεί αρχικά στην πάλη για επιβίωση -υπέρτατη πράξη αντίστασης απέναντι στον θάνατο- ενώ στην πορεία, αν ευεργετηθούμε με τη φώτιση, τότε αγγίζουμε το τέλος με επίγνωση, φτασμένοι δηλαδή στην ολοκλήρωση με τον δερβίσικο τον τρόπο. Οι Τούρκοι με το ρήμα ermek εννοούν ανέρχομαι και φτάνω και επιτυγχάνω και αξιώνομαι και ωριμάζω, αλλά και αγιάζω. Το τελευταίο βιβλίο του Γρηγοριάδη είναι, με τη σειρά του, ένα «φτασμένο» βιβλίο, όχι μόνο ως γραφή, γνωστή και αναμενόμενη, αλλά και ως πρόθεση, με ένα βάθος σπάνιο πια σε σύγχρονα έργα. Μαρία Σκιαδαρέση

ΠΑΤΑΚΗΣ Το βιβλίο αφήνει γεύση από γενί ρακί ή από δυνατό τούρκικο καφέ. Ιστορία αιχμηρή σαν βέλος έτσι που να φτάνει ίσια στο κουκούτσι της ανθρώπινης υπόστασης. Ο έρωτας από τη μια, απαλλαγμένος από συμφύσεις εθνών, φύλων και φυλών και ο θάνατος από την άλλη, διαρκώς πλανώμενος, αλλά στο τέλος εμφανιζόμενος με σάρκα και οστά για να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Οι

INDEX_44

Ιουλία Τολιά Κάτοπτρα χρόνου ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ Υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που έχουν το προτέρημα να γράφουν εξαιρετική ποίηση. Αν και ζούμε σε δύσκολες εποχές, αυτοί οι δημιουργοί αντιστέκονται με τους στίχους τους. Την Ιουλία Τολιά

την ανακαλύψαμε από την ποιητική συλλογή, που μας έστειλε ο εκδοτικός οίκος ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ, με τον τίτλο Κάτοπτρα του χρόνου. Η λιτότητα στο ύφος και ο καλοδουλεμένος στίχος μας κέρδισαν από την πρώτη στιγμή. «Η πόλη ήταν διχασμένη. Ο ποταμός ήταν η διχοτόμος. Εκείνος έμενε στη μία όχθη. Ο άλλος του εαυτός στην άλλη». Η αντίθεση ή μάλλον η αντίφαση, είναι μέσα μας. Και όπως λέει και η ίδια «Οι στίχοι απλά αποτυπώνουν την αντίφαση. Τις εσωτερικές μας αντιθέσεις, τους δυο και περισσότερους εαυτούς μας». Αυτούς τους εαυτούς που έσπρωχναν τον Πεσόα να γράφει ποιήματα και να τα υπογράφει με διαφορετικά ονόματα. Και τον Στήβενσον να γράψει το αριστούργημα Η διπλή ζωή ενός ανθρώπου. Διαβάζοντας τα ποιήματα της ποιήτριας Ιουλίας Τολιά ξαναθυμήθηκα πώς γράφεται σωστά η ελληνική ποίηση και το κυριότερο, σκέφτηκα πόσο άδικο είναι να μην γνωρίζει το αναγνωστικό κοινό μία τόσο καλή ποιήτρια. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Μαρία Αρχιμανδρίτου Πόλεις του ανέμου ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ Διακριτική αλλά ουσιαστική ποιητική παρουσία η Αρχιμανδρίτου στα ελληνικά γράμματα. Τελευταίο της βιβλίο το Πόλεις του ανέμου (Γαβριηλίδης, 2005). Εδώ περιέχονται κείμενα μισής ή μίας το πολύ παλάμης, κι άλλα, λίγων μόλις σειρών -στην ουσία πρόκειται για ποιήματα ή ακριβέστερα για ποιήματα σε πεζή μορφή-, κάποια έχουν αυτούσια ποιητική έκφραση και ρυθμό, ενώ άλλα θυμίζουν ένα είδος ποιητικού ημερολογίου ή μικρών σημειώσεων, με ποιητική, συχνά, εκφορά λόγου. Μνήμες και αισθήσεις, σαν αέρηδες σε ξένη πόλη, σηκώνονται, φουσκώνουν, πνέουν στην ψυχή και στη συνείδηση της ποιήτριας και σκιρτούν οι λέξεις. «Φυσάει αέρας στο Σικάγο και πάνω απ’ τις μεταμοντέρνες βεβαιότητες το εφήμερο ανυψώνει». Ξεσπάει «πόλεμος συναισθημάτων» μέσα της με την παρουσία ενός μικροκαμωμένου έγχρωμου που πουλάει την εφημερίδα των αστέγων σε περαστικούς. Ενώ η Αρχιμανδρίτου παρατηρεί το Σικάγο, είτε με το βλέμμα της «κοινωνικής ερευνήτριας» είτε με την «πρόσκαιρη αβεβαιότητα μιας ματιάς που δεν διαθέτει χρόνο να περάσει πίσω από την επιφάνεια», πάλι η πατρίδα επιστρέφει μέσα της με καλοκαιρινές βόλτες στη Θεσσαλονίκη, στον Λευκό Πύργο, νοσταλγώντας «όνειρα που σκαρώναμε τρώγοντας πασατέμπο». Ο χρόνος είναι πάντα ρευστός και το ταξίδι γίνεται πάντα μέσα μας. «Με αχαρτογράφητες τις προεκτάσεις των προσδοκιών. Με μη προσδιορίσιμο το όριο των διαψεύσεων. Με τις απρόσκλητες ατέλειωτες μικρές εκπλήξεις της συνήθειας». Όμως, ο χειρότερος εφιάλτης στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού είναι η φθορά, η απώλεια της μνήμης, και η αντικατάστασή της με

47

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ τη νέα λήθη. «Όλη τη μέρα έσκαβα στη μνήμη χαμένα ονόματα και απολεσμένους τόπους. Όλη τη νύχτα λύπες επούλωνα». Στο γκέτο της μακρινής πολιτείας η ποιήτρια νιώθει για πρώτη φορά έντονο το αίσθημα της ξενότητας. Περιμένει να της συμβεί κάτι κακό, όμως τίποτα τέτοιο δεν συμβαίνει. «Στο δυτικό μυαλό μου η μέρα σαν ξεκούρδιστη κιθάρα προσπαθούσε το ρυθμό της». Η περιπλάνηση στην πόλη συνεχίζεται σε μεξικάνικα φαγάδικα, τσαγερί και σε πεζοδρόμια με αξιοθρήνητους επαίτες, ενώ οι χρόνοι μπερδεύονται γοητευτικά, το παρελθόν ροκανίζει το παρόν κι όλα μοιάζουν να βασίζονται σ’ ένα αβέβαιο μέλλον. Γράφει η Αρχιμανδρίτου: «Στο νησί του παρόντος το αδηφάγο του παρελθόντος σηκώνει κύματα και εσύ μ’ ένα σκαρί που το βαφτίζεις μέλλον αντιστέκεσαι εσαεί» (σελ. 32). Ο χώρος και ο χρόνος συνεχώς διαστέλλονται στη συνείδησή της και το θαύμα δεν αργεί ν’ αποκαλυφθεί. «Λέξεις φυτρώνουν σε αψευδή κυκλάμινα αισθήματα και ένας κισσός αλληλέγγυος αναρριχάται στο σώμα μιας υψιπετούς επιθυμίας». Το ταξίδι και η περιπλάνησή της στην ξένη πόλη δεν είναι ευθύγραμμο και προβλέψιμο. Μέσα από εικόνες, περιγραφές και παραλληλισμούς, παρεμβάλλονται σκέψεις, ποιητικά σπαράγματα ή αποστάγματα συνείδησης που, θαρρεί κανείς πως γεννήθηκαν σ’ αυτό το ταξίδι σαν δικαίωση τρόπον τινά της ευαίσθητης παρατήρησής της και της διάθεσής της να συναισθανθεί τον άγνωστο τόπο. Η αρετή ή καλύτερα το χάρισμα της ενσυναίσθησης που διαθέτει η Αρχιμανδρίτου, της ενισχύει τον ποιητικό οίστρο. Το ποίημα κυλάει αβίαστα. «Υπήρχαν μέρες ολόκληρες που οι άνθρωποι περπατούσαν ασταμάτητα ανάμεσα στις λέξεις τους. Για να μπορούν να συλλαβίζουνε τις πράξεις». Καθώς το ταξίδι συνεχίζεται, έρχεται σταθερά η συνειδητοποίηση, η γνώση, η ερμηνεία των πραγμάτων. Τότε αντιλαμβανόμαστε ότι ένα ταξίδι σε μια άγνωστη πόλη είναι ένα ταξίδι στην ιστορία, αλλά και στη γλώσσα και στη γραφή. Μια καταβύθιση εν τέλει στα μύχια του εαυτού μας. Γιατί και η ποίηση ένας άγνωστος τόπος είναι, που, βήμα- βήμα, λέξη-λέξη, τον ανακαλύπτουμε εκστασιασμένοι. Γεύσεις φαγητών, παγωτά, αρωματικά βότανα και μουσικές του εξήντα που ηχούν στο Σικάγο, ανασύρουν στην επιφάνεια «έναν αγουροξυπνημένο, ξαφνιασμένο αλλά πάντα ευπροσάρμοστο νεανικό ενθουσιασμό». Εν τέλει συνειδητοποιεί πως «πατρίδα μοιάζει η οικειότητα στα πράγματα και ο ανοιχτός ορίζοντας μιας λέξης». Η περιπλάνηση στο Σικάγο κλείνει όπως περίπου είχε αρχίσει. Η ποιήτρια, που βρίσκεται εκεί γιατί διδάσκει νομικά στους φοιτητές της, ψάχνει τον πλανόδιο εφημεριδοπώλη του φύλλου των αστέγων, αλλά δεν τον βρίσκει πουθενά. Και, ως επιμύθιο και ως συνολικό απόσταγμα του βιβλίου: «Να προσέχεις, είπε ο ηλικιωμένος ινδιάνος κοιτάζοντας αφηρημένα το πλήθος που έτρεχε. Στην πόλη αυτή τα βήματα ίχνη δεν αφήνουν». Η Αρχιμανδρίτου, με πρόσχημα ένα ταξίδι της στο Σικάγο για επαγγελματικούς-ακαδημαϊκούς λόγους, έγραψε ένα ποιητικό βιβλίο σε πεζή μορφή, στο οποίο

κατορθώνει να συνταιριάσει έννοιες όπως πατρίδα και ξενότητα, ζωή και γραφή, ταξίδι του σώματος και ταξίδι της ψυχής. Η απόπειρά της να προσεγγίσει και να συναισθανθεί το ξένο μας γοητεύει ανεπιφύλακτα. Πιστεύω πως οι Πόλεις του ανέμου -ένα ποιητικό βιβλίο που μπορείς και να το αφηγηθείς- είναι, πάνω απ’ όλα, οι τόποι του ονείρου και του ανέφικτου προορισμού - εντέλει οι τόποι της ποίησης και της ίδιας της γραφής. Παναγιώτης Γούτας, συγγραφέας

Γιώργος Μαρκόπουλος Κρυφός Κυνηγός ΚΕΔΡΟΣ Η υπέρβαση του πόνου δια του Λόγου, που μέσα από ιδιότυπα συντακτικά σχήματα επιτυγχάνει να δημιουργήσει απρόβλεπτα νοήματα και να ξορκίσει υπερρεαλιστικά τον φόβο του Θανάτου, καθηλώνει τον αναγνώστη της πρόσφατης συλλογής του βραβευμένου ποιητή Γιώργου Μαρκόπουλου. Πρωτότυπες παρομοιώσεις, αναγνωρίσιμη ιδιόλεκτος, αλλόκοτες εικόνες αξιοσημείωτης ενάργειας, ευθείες παραπομπές στο έργο ποιητών όπως ο Καβάφης και συγγραφέων όπως ο Αραμπάλ (Νεκροταφείο αυτοκινήτων, σελ. 25), ποιητική αθωότητα κι εξομολογητική ειλικρίνεια συνθέτουν μία ακόμα ψηφίδα ενός έργου ζωής που πόρρω απέχει από τα τετριμμένα κι επαναλαμβανόμενα. Στη σελ.15 συγκρίνει μια «γλώσσα ανθρώπινη σε μικρή λεκανίτσα, / ύστερα από επέμβαση, σε μικρή λεκανίτσα χειρουργείου» με γλώσσα μοσχαρίσια, αρνιού και χοιρινή. Όμως, μη φανταστείτε ότι ο ποιητής εμμένει στο προσωπικό βίωμα. Αντιθέτως, επιχειρεί να αγγίξει το συλλογικό ασυνείδητο και να μιλήσει εξ ονόματός του. Το μέρος αντί του όλου. Το δέντρο αντί του δάσους. Αυτό διακρίνει και τον σημαντικό από τον περιαυτολόγο ποιητή. Η πατρική φιγούρα και η απώλειά της είναι ένα από τα καθοριστικά θεματικά μοτίβα αυτής της απόπειρας επανατοποθέτησης του νοήματος μέσω της διαμεσολαβημένης εμπειρίας της αρρώστιας και του επακόλουθου Θανάτου. Η αφηγηματική φωνή (που δεν πρέπει να ταυτίζεται με την ατομική φωνή του ποιητή) βιώνει ένα ισόβιο πένθος, όχι μόνον εξαιτίας της ορφάνιας, αλλά και του δικού της επερχόμενου τέλους. Ορέστης και Οιδίπους, ταυτοχρόνως, ο ομιλών (ή γράφων, για να κυριολεκτήσουμε) καταφεύγει σε υπερβολική δόση σαρκασμού και χιούμορ για να ελαφρύνει το υπαρξιακό φορτίο, αποφεύγοντας όμως τεχνηέντως τον κυνισμό, ακόμα κι όταν μιλάει συμβολικά για σκυλιά: – Έβαλαν ένα κερί πάνω στο τραπέζι / –μνημόσυνο ποιητού – / και μαζεύτηκαν πέντ’ έξι εφτά – ποιητές και αυτοί – / και διάβαζαν, διαβάζαν, ποιήματα του χαμένου, / και ολόλυζαν και χειροκροτούσαν και δάκρυζαν / και φώναζαν

48 και αλάλαζαν και έκλαιγαν και πάλι, / και χειροκροτούσαν και φώναζαν και αλάλαζαν / ξανά, ξανά, ξανά και ξανά. // Σκύλοι που έκλαιγαν σκύλο (σσ. 23-24). Διάλεξα να παραθέσω αυτό το απόσπασμα γιατί αναδεικνύεται ανάγλυφη η τέχνη του ποιητή, που μέσα από την εναλλαγή των ρυθμών, και τη μουσική επανάληψη λέξεων, αποφεύγει την επάρατη πεζολογία, την τόσο συνηθισμένη σε πονήματα ποιητών της γενιάς του – και όχι μόνον… Γνωρίζει πώς να ανατρέπει συντακτικές, λογικές και ιδεολογικές συστοιχίες, προκαλώντας τον αναγνώστη και δονώντας την ψυχοπνευματική του οντότητα, θέτοντάς την σε εγρήγορση προκειμένου να συλλάβει το καινοφανές νόημα (ή για να ακριβολογήσουμε: την καινοφανή μορφή του πανάρχαιου και απαράλλαχτου νοήματος). Η ψυχολογία του βάθους είναι ο αγαπημένος τόπος που κρύβεται ο ποιητής για να αποκαλύψει τη γύμνια της αλήθειας του, με την ιερότητα που η Ίσιδα (ή η Σαλώμη) αφαιρεί αργά και τελετουργικά τα επτά πέπλα που κρύβουν το Άρρητον από τα μάτια των βέβηλων. Ο προσφιλής δραματικός τόνος που επιλέγει για να ομιλήσει ο ποιητής δεν εκπίπτει ποτέ στο μελοδραματικό, αφού χρησιμοποιεί ως αντίδοτο μία σοφά υπολογισμένη δοσολογία ειρωνείας κι αμυντικής σκληρότητας. Αν ήθελα να συγκεράσω σε έξι λέξεις την ισχυρή εντύπωση που μου προκάλεσε η μελέτη αυτής της ποιητικής συλλογής, θα έλεγα: σπουδές θανάτου, ιεροτελεστίες ζωής, τελετουργίες μοναξιάς. Κωνσταντίνος Μπούρας, www.konstantinosbouras.gr

Άντζελα Κάρτερ Η Ματωμένη Κάμαρα

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ τεινή περιβολή, με όλα τα παραφερνάλια του Παρακμιακού Κινήματος, του συμπεριφορικού εξτρεμισμού, των σαδικών υπαινιγμών και των αντιπουριτανικών ζενίθ. Αποτέλεσμα αυτού του αμοραλιστικού ψηφιδωτού είναι ένας ύμνος στη γοτθική αφήγηση, με ύφος κι επιρροές που παραπλανούν τον αναγνώστη ως προς τη χρονική προέλευση του κειμένου, παραπέμποντας σε Ρομαντισμό ή fin de siècle. Οι πραγματολογικές παρεκβάσεις της Κάρτερ εκδηλώνονται με αθωότητα και πεζότητα, θαρρείς και ξεπηδούν ως απρόθυμες στιγμές νηφαλιότητας μέσα στην παραζάλη του διάχυτου μαγικού ρεαλισμού. Η συγγραφέας, μολονότι επιλέγει την αποδόμηση του αποστειρωμένου παιδικού παραμυθιού, συντηρεί ευλαβικά την ονειρική του αίσθηση, τον μεσμερικό ρυθμό της αφήγησης και, πάνω από όλα, τον συμβολισμό του, με γλωσσικό ύφος που περιστασιακά εκτροχιάζεται προς τις παρυφές της αυτόματης γραφής. Και μολονότι η σκωπτική κι εκδικητική διάθεση της Κάρτερ απέναντι σε μια διαχρονικά μισογύνικη δυτική κοινωνία είναι πασίδηλη, η μανιέρα του είδους διασώζεται, με ευθείες αναφορές σε παγιωμένα στοιχεία του κλασικού παραμυθιού· ο καθρέφτης ως ενδοσκοπικό εργαλείο, η μεταμόρφωση, η ασφάλεια του οικιακού περιβάλλοντος επαναλαμβάνονται στα αφηγήματα της συλλογής ως μοτίβα, αποδεικνύοντας τη συστηματικότητα του έργου και την ολιστική θεώρησή του, από την πλευρά της δημιουργού. Η καταχνιά των θρύλων σκιάζει τα δέκα διηγήματα της Ματωμένης Κάμαρας, αφυπνίζοντας από τις παιδικές μας μνήμες χαρακτήρες γνώριμους, που -μαζί με εμάς- ενηλικιώθηκαν λογοτεχνικά κι έγιναν σκληροί, ενίοτε νοσηροί και πάντως πιο πολυσχιδείς κι ενδιαφέροντες.

Η Εισαγωγή του ποιητή (γενν. το 1978) Δημήτρη Ελευθεράκη (θα έπρεπε να υπάρχουν κάποια εργοβιογραφικά του στοιχεία στην έκδοση) στοχεύει στο να δώσει, συμπυκνωμένα και εύληπτα, μία συνολική εικόνα τόσο του έργου του Κώστα Καρυωτάκη όσο και της Κριτικής που το συνόδευσε, ενώ γίνονται νύξεις και σχετικά με την επίδραση που άσκησε σε άλλους ποιητές. Κυρίως, η Εισαγωγή επιχειρεί, μέσα και από τις αναγνωστικές εμπειρίες του ίδιου του ποιητή Καρυωτάκη, να ανιχνεύσει τα στοιχεία της ποιητικής του, παρακολουθώντας τα στάδια της διαμόρφωσής της. Όσο για τις Σημειώσεις που συμπληρώνουν την έκδοση, αν και ολιγοσέλιδες, αποδεικνύονται ιδιαιτέρως χρήσιμες, καθώς περιλαμβάνουν, εκτός από τις γνωστές αποσαφηνιστικές πληροφορίες, και νεότερες επισημάνσεις, όπως, επίσης, και καθοδηγητικές βιβλιογραφικές παραπομπές για εκείνον ή εκείνην που θα θελήσει να ασχοληθεί λεπτομερέστερα με κάποιο ζήτημα. Χωρίς να διεκδικεί την πληρότητα προηγούμενων εκδόσεων, η παρούσα επιτυγχάνει τον στόχο της απεύθυνσης στον μη ειδικό αναγνώστη που θα θελήσει να γνωρίσει με σωστό και ουσιαστικό τρόπο το καθοριστικής σημασίας για την Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία έργο του Κώστα Γ. Καρυωτάκη.

Ηλίας Χουντάλας

«Pound is unbalanced, always unbalanced. Είναι σκοτεινός δεν αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη προσωπικότητα». Ο Σεφέρης συζητά με τον Έλιοτ για τον Πάουντ. Όποτε διαβάζω το έργο αυτό του Πάουντ, στη γλώσσα στην οποία γράφτηκε ή στη μετάφραση του ποιητή Χάρη Βλαβιανού, η οποία πράγματι εμπλουτίζει τη βιβλιοθήκη μας, μου έρχεται αυτομάτως στο νου ο γιός του, ο Ομάρ Πάουντ. Έλεγε, την περίοδο που ήμουν Πρόξενος στη Νέα Υόρκη, αυτήκοος μάλιστα μάρτυρας ο ποιητής και μετέπειτα καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Αντώνης Μακρυδημήτρης, ότι ο πατέρας του ήταν η προσωποίηση, η υπέρτατη επιβεβαίωση του αυτοσχεδιασμού. Ιδίως όταν «μετέφραζε», ή «παρέφραζε» από την κινεζική γλώσσα, την οποία βεβαίως δεν μιλούσε. Αυτή η δημιουργική, συνεκτική αυθαιρεσία, η κομψή αταξία, ο ρυθμικός, κρυπτικός λόγος ενός μεγαλοφυούς ναρκίσσου, το αδιανόητο ως μεταγλωσσική δυνατότητα, για να το διατυπώσω διαφορετικά, είναι ό, τι υποστηρίζει αποτελεσματικά τη σύνθεση αυτού του μοντερνιστικού καταπιστεύματος. Ο Χιου Σέλγουιν Μώμπερλυ θα διαβάζεται πάντα ως μια εμβληματική ars poetica, ως ένα μανιφέστο υβριδικών καταθέσεων, οι

ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΗ Η λογοτεχνική μορφή της γυναίκας ξεσπαθώνει σαδιστικά, βεβηλώνοντας -με τον πλέον νοσηρό κι εκδικητικό τρόπο- την πολιτικά ορθή ουτοπία γνωστών παιδικών παραμυθιών κι εμμέσως στηλιτεύοντας την πατριαρχική χειραγώγηση του ασυνείδητου. Στα δέκα διηγήματα της Ματωμένης Κάμαρας (1979), το φεμινιστικό πρίσμα, μέσα από το οποίο προσεγγίζει την αφήγηση η δυναμική και πολυταξιδεμένη Άντζελα Κάρτερ, στρεβλώνει τη μορφή κάποιων κλασικών παραμυθιών, παρέχοντας ουσιαστικά διασκευές ιδιότυπες, αφού στην πραγματικότητα αποκαθιστούν τον αρχετυπικό σκοτεινό χαρακτήρα της λαϊκής μυθοπλασίας και χρησιμοποιούν τη διακειμενικότητα ως εφαλτήριο, για να προσδώσουν στο δευτερογενές έργο αυταξία και να το εναποθέσουν προβοκατόρικα στην κρίση του ενήλικου κοινού. Τα παραμύθια του Κυανοπώγωνος, της Κοκκινοσκουφίτσας, της Χιονάτης, του Παπουτσωμένου Γάτου, της Πεντάμορφης και του Τέρατος ενδύονται σκο-

INDEX_44

Κ. Γ. Καρυωτάκης Ποιήματα και πεζά ΠΑΤΑΚΗΣ Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει τα 100 συνολικά ποιήματα των τριών μόλις ποιητικών συλλογών (Ο πόνος του ανθρώπου και των πραμάτων (1919), Νηπενθή (1921), Ελεγεία και σάτιρες (1927)) της εμβληματικής αυτής φυσιογνωμίας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, μαζί με τις μεταφράσεις που πρόσθεσε ο ίδιος ο Καρυωτάκης στις δύο τελευταίες συλλογές (μεταφράσεις οι οποίες, σύμφωνα και με την Κριτική, αποτελούν οργανικό τμήμα του έργου του). Περιέχονται, επίσης, εδώ τα τρία τελευταία ποιήματα, γραμμένα κατά τους μήνες του έτους 1928 που μεσολάβησαν πριν την αυτοκτονία του Καρυωτάκη (Αισιοδοξία, [Όταν κατέβουμε…], Πρέβεζα), καθώς και τα πεζά του, ολιγάριθμα αλλά σημαντικά, εκ των οποίων ένα μόνο (Το καύκαλο) είχε δημοσιευθεί όσο ζούσε ο ποιητής (τον Νοέμβριο του 1920 στο περιοδικό Ο Λόγος της Κωνσταντινούπολης).

Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

EΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ Χιου Σέλγουιν Μώμπερλυ ΠΑΤΑΚΗΣ

49

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ οποίες καθόρισαν σε μέγα βαθμό την εξέλιξη των ποιητικών πραγμάτων στον Δυτικό Κόσμο. Ο κινητός αυτός πανδέκτης της ρηματικής σοφίας, ο Πάουντ, δεν τσιγκουνεύεται τροπισμούς και εννοιολογικά τερτίπια, προκειμένου να επινοήσει και τον εαυτό του, αλλά και το περίπου μετείκασμά του. Αν ξεχάσει ή απαρνηθεί εντελώς ο γενναίος αναγνώστης τα σχόλια του Χιου Σέλγουιν Μώμπερλυ, το νόημα θα μετατραπεί προοδευτικά σε καρικατούρα του εαυτού του. Βεβαίως, θα μείνει αλώβητη η μουσική. Αν κατά τον Αρθούρο Σοπενχάουερ, η υπέρτατη τέχνη είναι η μουσική και όχι η ποίηση, αυτό οφείλεται προφανώς στους λόγους για τους οποίους ο Πάουντ δεν κέρδισε το στοίχημα με την τέχνη των στίχων στο σύνολό της. Θέλω να ισχυριστώ εδώ ότι, η μετάλλαξη της εννοίας και του συναφούς διακόσμου της σε ρίμα, θα προσκρούει πάντα στον τρομερό παράγοντα χ, ήτοι στην επιμελώς υφέρπουσα, ή και ενίοτε ασυγκράτητη υποκειμενικότητα των εκασταχού εκάστοτε δεικτών. Από την άλλη πλευρά, η έλξη που εξακολουθεί να ασκεί ακόμη και σήμερα ο ενενηντάχρονος και πλέον Χιου Σέλγουιν Μώμπερλυ, οφείλεται, μεταξύ άλλων, στο γεγονός ότι παρέχει την ισχυρή εντύπωση ότι το παρόν, ως αναφαίρετο σώμα της ποίησης, είναι κι αυτό κομμάτι ενός μεγάλου συλλογικού ονείρου, όπου ο κοινός εφιάλτης καθορίζει το κλειδί της κάθε παρτιτούρας. Έστω ελάχιστη μυρωδιά: «Πέθαναν μυριάδες/ κι ανάμεσά τους, οι καλύτεροι/ για μια φαφούτα γριά σκύλα/ για έναν μπαλωμένο πολιτισμό/ γοητεία, χαμόγελο στο ευγενικό στόμα/ γοργή ματιά που χάθηκε κάτω απ’ της γης το βλέφαρο/ για δυο γρόσες σπασμένα αγάλματα/ για μερικές χιλιάδες στραπατσαρισμένα βιβλία». Γιώργος Βέης

Κωνσταντίνος Μπούρας Ελευθερίας Ανατολή ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Στους μουδιασμένους αυτούς καιρούς, όπου από διάτρητες ψυχές διαρρέει ένα νοσηρό παραγέμισμα, αφήνοντας πίσω άγονο κενό, είναι απροσδόκητο να κυκλοφορεί ένα βιβλίο με ποιήματα σαν αυτό του Κωνσταντίνου Μπούρα, Ελευθερίας Ανατολή (Μεταίχμιο, 2010). Ποίηση που δεν εντάσσεται διόλου στις δυο μεγάλες κακοδαιμονίες του σημερινού ποιητικού λόγου στην ποιητικά «μεγάλη δύναμη» Ελλάδα: Ούτε στη μικροαστή γλυκερή κλαψωδία περί υπαρξιακών τάχα μου διερωτήσεων, ούτε στην επιτηδευμένη γλωσσική δυστοπία που κραυγάζει «Κοιτάχτε με ντε, είμαι ποίημα!» (παραδείγματα αφθονούν και για τις δυο παθολογίες). Η ποίηση του Κωνσταντίνου Μπούρα μιλά τη γλώσσα της αληθινής ζωής που αισθάνεται, σκέφτεται και εκφράζεται με όσο το δυνατόν λιγότερα φίλτρα ανάμεσα στην εμπειρία και στα πράγματα (ορατά κι αόρατα, αισθητά και λανθά-

νοντα, άρρητα και ομιλούντα). Πράγματα που μας θυμίζουν «Γυναίκες με θεία ονόματα/Και ανθρώπινες συνήθειες» (σελ. 21) ή «Ανανεωμένες ματιές/σε παλιούς μύθους» (σελ. 21) ή ακόμη ότι «Αυτός ο άνθρωπος/ Φοράει κάθε πρωί/Προτού νιφτεί/Τις πεποιθήσεις του/ Σαν πανοπλία» (σελ. 40). Και μιαν εγκόσμια αντιμεταφυσική, «Σκιές θανάτου που σμίγουν με άλλες σκιές/Και κάπου εκεί στο βάθος/Η λογική με το νυστέρι/Υπεραναλύει κι αναλύει/Εκείνο που θα’ πρεπε/Ν’ αγγίζεται ολόκληρο/Με τ’ ακροδάχτυλα:/Το στήθος σου» (σελ. 45). Καθώς κι ανθρώπους που τολμούν «να ονειροπορεύονται», ν’ αναφέρονται σε βιωμένη ελευθερία και σε παρόντα χαμόγελα «κυρίως: Χωρίς αυταπάτες»: «Εδώ είναι όλα./Μένει/Να τα ανακαλύψεις». Κι ακόμη, να επικαλούνται την Αλήθεια, το Κάλλος, την Ομορφιά, την Καλοσύνη, τη Χαρά -πέρα από τους ακκισμούς εκείνων που ανάγουν τη δική τους αναισθησία, αμάθεια, αυθάδεια, αναίδεια, ματαιότητα, κενότητα και πλήξη σε δήθεν αιώνιο νόμο της ανθρώπινης κατάστασης. «Την ωραιότητα/της Ζωής/που είχαν τόσον καιρό εξορίσει/Στη σκλάβα Φύση/ του κοντοκουρεμένου γκαζόν τους» (σελ. 52). Στον Κωνσταντίνο Μπούρα, το εύρος των γνώσεων υπερέβη τη γνώση. Έγινε έντεχνη ευαισθησία. Η ποίησή του απέριττη, ισόρροπη κι ανθρώπινη, εξορκίζει τον ορυμαγδό της ακυρολογίας, της προπαγάνδας, της ύπαρξης ως αγοραίου αντικειμένου. Φανερώνει το καλό, το νόημα, την καίρια λέξη και την αυθεντική χειρονομία -στοχαστική πεμπτουσία και βιωματική αμεσότητα. Κι αποκαλύπτει, πέρα από φτιασίδια, κάτι σχεδόν λησμονημένο κι οπωσδήποτε παραμελημένο: Ότι η ζωή -η πηγή της ποίησης- υπάρχει! Μια τέτοια ποίηση-γιατρικό για την κλαψερή γλυκεροσύνη ευρείας κατανάλωσης, πού εδράζεται; Ο Μπούρας διόλου δεν αγνοεί, δεν παραβλέπει, δεν αρνείται την αρνητική πλευρά της κατάστασης πραγμάτων τώρα, τότε - πάντα; Κάθε άλλο: Τη συναντά, τη βιώνει, την καταγράφει, την αποτυπώνει, την αξιολογεί, την αποδέχεται υπερβαίνοντάς την. Υπάρχει μυστικό αυτής της θετικής υπέρβασης - της κατάφασης δίχως αυταπάτες; Ναι. Είναι η βαθύτατη αποδοχή της αλήθειας των πραγμάτων - της αντίστασής τους στα ανθρώπινα σχέδια και σχεδιάσματα, της δικής τους, καμιά φορά «τρελής» αρνητικής ποιητικότητας, της απώλειας που σημαδεύει κάθε συνάντηση και σχέση μαζί τους. Η αφομοίωση και διεργασία αυτής της πικρής πυρηνικής πραγματικότητας με όρους ταχύρρυθμου, ενίοτε ακαριαίου πένθους - ήτοι, αποχαιρετισμού χωρίς μνησικακίες. Φανερώνοντάς μας ότι στον τρόπο της ποίησης φωλιάζει και αυτή η λειτουργία ευτυχούς πένθους: Η μετουσίωση της εμπειρίας της ύπαρξης και της οδύνης της ύπαρξης σε επίγνωση του ότι αυτό δεν καταλύει την ύπαρξη, τη χαρά και την ελευθερία της. Τις τρέφει: «Ώσπου στερνά στης θάλασσας τον άμμο/ξεψυχούν οι καημοί. Και πάω κι εγώ/τους πόνους μου τραγούδια να τους κάμω» (Γ. Γρυπάρης). Νίκος Σιδέρης

50

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

Κατερίνα Κατράκη Παράθυρο

Μίλαν Κούντερα Συνάντηση

ΙΩΛΚΟΣ

ΕΣΤΙΑ

Ο ποιητικός λόγος, η δημιουργία γενικότερα, δεν έχει ηλικιακά όρια. Η Κατερίνα Κατράκη, ένας νέος άνθρωπος, προβληματίζεται και προβληματίζει. Αισθάνεται τα τσιμπήματα της ζωής και της καθημερινότητας στο πετσί της. Ανησυχεί. Άλλοτε πονά, άλλοτε χαίρεται. Τα συναισθήματά της είναι έντονα. Αντιδρά και δημιουργεί. Δημιουργεί λέξεις, στίχους, στροφές, ποιήματα. Η ορμή της νιότης της είναι χειμαρρώδης. Η ευφράδειά της είναι χαρακτηριστική. Η δημιουργός έχει την ανάγκη να διαμορφώσει το δικό της σύμπαν, που αρμονικά θα ισορροπήσουν οι σκέψεις και τα βιώματά της. Το καταφέρνει. Η πρώτη γραφή της είναι αρμονική. Ένας μαθηματικός τύπος, θα έλεγε κάποιος αναγνώστης. Με αρχή, μέση και τέλος·χωρίς να προδίδει τον μαγικό κόσμο της ποίησης. Τον καθρέπτη της ποίησης που κοιτάζοντάς τον, αλλάζει απεικόνιση από στιγμή σε στιγμή. Τα είδωλα διαφέρουν, όπως διαφέρουν οι καρδιές και οι ψυχές μας. Χαροποιό γεγονός νέοι άνθρωποι να ποιούν τόσο χρωματιστά, τόσο όμορφα και συγκινητικά. Σίγουρα η παιδεία της ποιήτριας την εφοδιάζει με πλούσιο υλικό. Αλλά δεν είναι μόνο αυτή αρκετή. Είναι και το περιβάλλον, η πορεία που χαράζει και διανύει ο κάθε δημιουργός. Η Κατερίνα Κατράκη έχει επιλέξει έναν δύσκολο δρόμο. Το δρόμο της αντίστασης και της ειλικρίνειας. Η συλλογή Παράθυρο είναι ένα σύνολο 46 μικρών και μεσαίων, ως προς την έκταση, ποιημάτων. Συνδυάζοντας το κλασικό με το σύγχρονο, η ποιήτρια ταξιδεύει τον αναγνώστη στη ζωή, τον έρωτα, την κάθαρση. Με πετυχημένο τρόπο μοιράζεται τις ανησυχίες και τα συμπεράσματά της. Η ποίησή της είναι διαχρονική και επίκαιρη. Με λιτό, διακριτικό και εύστοχο τρόπο -κατά την προσωπική, ταπεινή μου γνώμη- η Κατερίνα Κατράκη τοποθετεί τα στοιχεία της πλούσιας ελληνικής γλώσσας, έτσι ώστε να συνυπάρχουν με τα ξενόγλωσσα που καλώς ή κακώς αποτελούν μέρος του αντικειμενικού μας κόσμου. Οι ολιγόστιχες ποιητικές συνθέσεις τής δημιουργού αποτελούν την πιο ευχάριστη έκπληξη της συλλογής. Με λίγες λέξεις -χρώματα θα έλεγε κανείς- η ποιήτρια συνθέτει ένα όνειρο-πραγματικότητα. Τι ικανότητα χρειάζεται άραγε για να λες πολλά με λίγα λόγια; «Το να γράφεις είναι μάταιο. Το να μη γράφεις, αδύνατον. Έτσι κάθε μέρα ματαιοπονείς γιατί το μόνο πιο οδυνηρό από τη γραφή είναι να μη γράφεις καθόλου». H Κατερίνα Κατράκη ασπάζεται τους στίχους του ομότεχνού της Νίκου Δήμου. Δημιουργεί και μας παρακινεί να δημιουργήσουμε.

Οι φιλοσοφικοί στοχασμοί ενός συγγραφέα για τα έργα και τους δημιουργούς που όρισαν διαχρονικά την τέχνη έχουν συνήθως τη μορφή μιας συνέντευξης σε ένα έγκυρο, σοβαρό έντυπο. Στην περίπτωση του Κούντερα, όμως, γίνονται βιβλίο και συγκεκριμένα μυθιστορηματικό δοκίμιο. Η συγγραφική ιδιότητα του Κούντερα δεν αρκεί για να ορίσει μια προσωπικότητα που εντέλει αποτελεί ζωντανό κομμάτι της ευρωπαϊκής ιστορίας. Ενδεχομένως υπάρχουν αναγνώστες που δεν τον κατατάσσουν στους κορυφαίους μυθιστοριογράφους όλων των εποχών, αλλά δεν είναι εύκολο να βρεθεί αναγνώστης που να μην κινητοποιείται ο μηχανισμός της σκέψης του όταν έρχεται σε επαφή με το έργο του Κούντερα. Η Συνάντηση είναι μια πνευματική βιογραφία του Κούντερα, όπου βυθοσκοπεί τις συναντήσεις του με τους «υπαρξιακούς βυθομετρητές», μυθιστορήματα δηλαδή όπως Ο Ηλίθιος, Το Δέρμα, Εκατό χρόνια μοναξιά, ζωγράφοι όπως ο Μπέικον και ο Μπρελέρ, μουσικοί όπως ο Ιάννης Ξενάκης και ο Γιάνατσεκ και άλλα ορόσημα της πνευματικής και πολιτικής ιστορίας της Ευρώπης του 20ού αιώνα. Και ακριβώς επειδή έχουμε να κάνουμε με μια προσωπικότητα που σημάδεψε την ιστορική διαδρομή της Ευρώπης του 20ού αιώνα, παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον οι ανατρεπτικές και πολλές φορές αιρετικές θεωρήσεις του για τη ζωή και την τέχνη. Για παράδειγμα, η ανάγνωση του Εκατό χρόνια μοναξιά από τον Κούντερα εστιάζεται στην… αναπαραγωγή, επισημαίνοντας ότι «τα κεντρικά πρόσωπα των μεγάλων μυθιστορημάτων δεν έχουν παιδιά» γιατί «το πνεύμα της τέχνης του μυθιστορήματος απεχθάνεται την αναπαραγωγή» αφού «μόνο το μυθιστόρημα απομονώνει ένα άτομο, το καθιστά αναντικατάστατο και το μετατρέπει σε κέντρο των πάντων». Στο αριστούργημα του Μαρκές «κέντρο δεν είναι πλέον το άτομο αλλά μια πομπή ατόμων…, ο άνθρωπος – άτομο θα διαλυθεί και θα εξαφανιστεί μέσα στην ανθρώπινη μυρμηγκιά». Η Συνάντηση σφύζει από ιδέες, στοχασμούς, αναλύσεις για τη δυνατότητα του μυθιστορήματος να ανακαλύπτει πτυχές της ύπαρξης, το στοιχείο του κωμικού, το μυστήριο του χιούμορ που αποτελεί το έσχατο καταφύγιο του ανθρώπου, τη φρίκη της Ιστορίας, τη συναισθηματική βαρβαρότητα και το κιτς, την υποχώρηση της ψυχολογίας, εν ολίγοις ένα πλέγμα γοητευτικών πνευματικών αναζητήσεων που συνήθως καταλήγουν σε ζοφερές σκέψεις, με τελευταία «την ασημαντότητα, την παροδικότητα της καινούργιας Ευρώπης», με την οποία κλείνει το βιβλίο. Αυτή η μηδενιστική θέση, η ειρωνική θεώρηση των πάντων διαποτίζει λίγο ως πολύ το σύνολο του έργου του Κούντερα.

Κωνσταντίνος Ι. Κορίδης

INDEX_44

Για παράδειγμα, ένα από τα πιο χλευαστικά κείμενα που έχουν γραφτεί για τη μητρότητα είναι το μυθιστόρημά του Η ζωή είναι αλλού. Εκεί το δημιούργημα της μάνας είναι ένας ανόητος γιος που καταλήγει να καταδώσει στην αστυνομία και να καταστρέψει τις ζωές δυο ανθρώπων. Τριανταπέντε χρόνια μετά την έκδοσή του, ο ίδιος ο Κούντερα κατηγορείται ότι διέπραξε το ίδιο στη νεανική του ηλικία και η υπόθεση δίνει την ευκαιρία σε φίλους και εχθρούς να υπερασπιστούν ή να καταγγείλουν τον άνθρωπο Κούντερα. Όποια και να είναι η αλήθεια για τον άνθρωπο Κούντερα, η αλήθεια για τον διανοούμενο Κούντερα είναι πως επ’ ουδενί δεν χαϊδεύει αυτιά κι αυτό απαιτεί ένα κάποιο σθένος. Άραγε Ο φύλακας στη σίκαλη του Σάλιντζερ «θα ήθελε να του τηλεφωνήσει»; Θα ήθελε «να ’χει φιλαράκο του τον συγγραφέα»; Γιώτα Γουβέλη

Παναγιώτης Λιαργκόβας Σύγχρονα θέματα της ελληνικής και διεθνούς οικονομίας ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ Ο Παναγιώτης Λιαργκόβας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τον γρίφο της ελληνικής οικονομίας, σε συνάρτηση με τις εγχώριες και τις διεθνείς εξελίξεις. Ο παρών τόμος αποτελείται από επεξεργασμένα κείμενά του στον ημερήσιο πολιτικό και οικονομικό Τύπο, απευθύνεται δε σε ευρύ φάσμα αναγνωστών. Χωρισμένα σε εννέα θεματικές (παγκοσμιοποίηση, δημόσια διοίκηση, περιβάλλον, κρίση, απασχόληση κ.ά.), τα άρθρα συνοδεύονται από ενδεικτική βιβλιογραφία. Ο συγγραφέας έχει από χρόνια επισημάνει ότι η Ελλάδα χρειάζεται δομικές αλλαγές στην οικονομική της πολιτική και μεταρρυθμίσεις με συνέπεια και διάρκεια, χαιρέτισε μάλιστα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας που έλαβαν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις μετά το 1995. Αν και υπήρξε σύμβουλος υπουργών, ήταν αντίθετος σε κάθε μορφή «χαλάρωσης» του ελέγχου εξαιτίας του πολιτικού κόστους. Έτσι, δεν είναι περίεργο ότι έχει υποστηρίξει, σε ανύποπτο χρόνο, μέτρα που περιλαμβάνονται στο Μνημόνιο όπως η απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων και η κατάργηση οργανισμών και ινστιτούτων του δημοσίου. Όπως όλοι οι οικονομολόγοι αποφεύγει να πάρει πολιτική θέση στο φαινόμενο της πρόσφατης χρηματοπιστωτικής κρίσης (2008-09) αν και θεωρεί πολιτικό το πρόβλημα: αποδίδει τη γενεσιουργό αιτία της κρίσης στη λανθασμένη νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ και το σαθρό σύστημα επίβλεψης του χρηματοπιστωτικού κλάδου σε όλο τον κόσμο. Θανάσης Αντωνίου

51

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

Ελένη Λαδιά Οι Έλληνες παίδες στην αρχαιότητα GEMA Το βιβλίο διαβάζεται τόσο αποσπασματικά, όσο και με μιας. Η Ελένη Λαδιά δαμάζει ένα ομολογουμένως τεράστιο υλικό κάνοντάς το προσιτό στον αναγνώστη με τη σοφή κατανομή του σε θεματικά κεφάλαια. Είναι το πληρέστερο, νομίζω, στο είδος του διότι προσεγγίζει τις περισσότερες πτυχές του ανεξάντλητου και τρυφερού αυτού θέματος, ενώ δεν απευθύνεται μόνο σε αρχαιογνώστες αλλά στον καθέναν που θα ήθελε να γνωρίσει, μέσα από τον θερμό και γλυκύ λόγο των εξαίρετων ελληνικών της Ελένης Λαδιά, τη θέση του παιδιού στην αρχαιότητα. Παράλληλα, στον αναγνώστη δίνεται ευκαιρία συνάντησης με στίχους αρχαίων και νεώτερων ποιητών που η συγγραφέας ενθέτει στο κείμενο αφού, όπως η ίδια μας λέει, «… η μυθολογία και η λογοτεχνία έχουν κοινή καταγωγή και ίσως όχι τόσο διαφορετικούς δρόμους». Στα περιεχόμενα του βιβλίου διαβάζουμε για: Την παιδική ηλικία των Θεών… Για ιδιαίτερες περιπτώσεις παιδιών… όπως ο Τελεσφόρος, ο Αρποκράτης, ο Αρχέμορος… Την σχέση των παιδιών με τα φίδια… Τα παιδιά των μυστηρίων… Τους άνακτες παίδες… Τα παιδιά ιερείς… Τους μαυροφορεμένους παίδες στο τέμενος της Ακραίας Ήρας… Τα παιδιά στις εορτές… Την παιδεία Την παιδεραστία Τους παιδικούς θανάτους… Αυτό, το τελευταίο, άγγιξε τόσο την ψυχή μου... Εδώ κορυφώνεται η ευαισθησία της συγγραφέως, η αγάπη της για τη νιότη, οι ελπίδες και η φροντίδα που η ίδια και

αξιώνει και επιφυλάσσει για τις μελλούμενες γενιές παιδιών μέσα από το πολύπλευρο επιστημονικό και λογοτεχνικό της έργο και τη διαρκή βεβαιότητα πως το μόνο καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για τα παιδιά είναι να τους παρέχουμε Παιδεία… αυτήν που, όπως η συγγραφέας επισημαίνει, ο Πυθαγόρας τα προέτρεπε να ασχολούνται επιμελώς, μιας και πήρε τ’ όνομά της από τη δική τους ηλικία. Το εξώφυλλο, που φιλοτέχνησε η Άλκηστις Μιχαηλίδου, κοσμεί «περιδέραιο» παιδικών κεφαλών από αγάλματα ή θραύσματα που η συγγραφέας συνάντησε στις έρευνές της και μοιράζεται μαζί μας την πολύτιμη διαχρονία της ομορφιάς τους. Ελένη Λιντζαροπούλου, Θεολόγος - Ποιήτρια

Σ. Λ. Σκαρτσής (Επιμέλεια) 1981-2009:To Συμπόσιο Ποίησης ΤΟ ΔΟΝΤΙ Ένας καλαίσθητος επετειακός τόμος για τα τριαντάχρονα του Συμποσίου Ποίησης κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Το Δόντι, Πάτρα 2010. Το Συμπόσιο Ποίησης ξεκίνησε το 1980 με πρωτοβουλία του ποιητή Σωκράτη Σκαρτσή, στηρίχθηκε ένθερμα από τα μέλη της ιδρυτικής επιτροπής που συστάθηκε με προοπτική να δημιουργηθεί ένας θεσμός «λαϊκός και ποιοτικός», για την προβολή της νεοελληνικής ποίησης. Το σημαντικό είναι ότι εξαρχής συνδέθηκε με το Πανεπιστήμιο Πατρών παρόλο που τότε λειτουργούσε μόνο με τμήματα θετικής και τεχνολογικής κατεύθυνσης, «χωρίς φιλοσοφική ή άλλη θεωρητική σχολή». Μεταξύ των ιδρυτικών μελών ήταν ο Ανδρέας Δημαράγκωνας, καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, ο Μιχάλης

Μερακλής καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ο Ανδρέας Μπελεζίνης, φιλόλογος και διευθυντής του περιοδικού Σπείρα στην Αθήνα και ο Σωκράτης Σκαρτσής, που εξέδιδε στην Πάτρα το 1963 μαζί με τον Ανδρέα Μπελεζίνη το περιοδικό Όστρακο ενώ από το 1973 εξέδιδε μόνος του στην Πάτρα το περιοδικό Υδρία. Στην υπηρεσία του πνεύματος και οπωσδήποτε της ποίησης, τα περιοδικά αυτά ενήργησαν και ως ένζυμο στη σύλληψη και πραγματοποίηση της ιδέας για ένα Συμπόσιο, ανοιχτής λειτουργίας, όπου συνδαιτυμόνες μπορούσαν να είναι ποιητές, κριτικοί, επιστήμονες και οποιοσδήποτε αγαπούσε την ποίηση. Άλλωστε, «η άρνηση αποκλεισμών» ήταν από τις βασικές αρχές του Συμποσίου. «Η πρώτη μεταπολεμική γενιά», «Η ποίηση στη ζωή και την εκπαίδευση», «Ποίηση και τεχνολογία» ήταν τα κυριότερα θέματα του πρώτου Συμποσίου Νεοελληνικής ποίησης (3-5 Ιουλίου 1981), την έναρξη του οποίου κήρυξε ο καθηγητής Λίνος Πολίτης. Από τότε μέχρι και το 2009 εκδόθηκαν τα Πρακτικά και των 29 πραγματοποιημένων Συμποσίων σε 30 τόμους (2 τόμοι για το Α΄ Συμπόσιο) και συνεχίζονται. Πρόκειται για αληθινό άθλο, αφού οι τόμοι αυτοί με τις εισηγήσεις, τις παρουσιάσεις νέων ποιητών, τις παρεμβάσεις και συζητήσεις αλλά και τα αφιερώματα σε ενδιαφέροντα θέματα της λογοτεχνίας, αποτελούν πολύτιμη βιβλιογραφία στον τομέα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και όχι μόνο. Ένα πανόραμα του έργου του Συμποσίου αποτελεί και η επετειακή έκδοση που επιμελήθηκε ο Σωκράτης Σκαρτσής και περιέχει: α) Καταλογογράφηση εισηγητών και ανθολόγηση εισηγήσεων, β) Καταλογογράφηση ποιητών που παρουσιάστηκαν από κριτικούς και ανθολόγηση ποιημάτων τους, γ) Αρχειακό υλικό (ιδρυτική πράξη και αποσπάσματα από τον κανονισμό του Συμποσίου, φωτογραφίες, επιστολές, έγγραφα κλπ.), δ) Πρωτότυπα κείμενα των πρωτεργατών αλλά

52 και των φίλων του θεσμού, ε) Κατάλογος των εκδόσεων του Συμποσίου πέραν των ετήσιων Πρακτικών, όπως: περιοδικό Συμπόσιο, Ανθολογία Επτανησιακής ποίησης, Ανθολογία Κρητικής ποίησης, Ανθολογία Κυπρίων ποιητών κ ά. Ένα συλλεκτικό CD συνοδεύει, επίσης, την έκδοση με «φωνές» λογοτεχνών, κριτικών λογοτεχνίας, επιστημόνων, που έλαβαν μέρος στα ετήσια Συμπόσια Ποίησης (Νικηφόρος Βρεττάκος, Νίκος Γαβριήλ Πετζίκης, Γιώργης Παυλόπουλος, Γιώργος Χειμωνάς, Γ.Π. Σαββίδης, Εμμανουήλ. Κριαράς και άλλοι). Το πολύ χρηστικό ευρετήριο ετοίμασαν για τον επετειακό τόμο, ο Δημήτρης Κατσαγάνης και η Ξένη Σκαρτσή. Και επειδή περιηγήθηκαν το υλικό των 30 χρόνων του Συμποσίου όσο κανένας άλλος, ανθολογώ από τον τόμο και τις δικές τους απόψεις, καταστάλαγμα ολικής ματιάς με την εγκυρότητα που προσδίδει η χρονική απόσταση της ανάγνωσης όλου του υλικού που τακτοποίησαν. «’Οποιος θέλει να αποκτήσει μια εκτεταμένη και σοβαρή γνώση για την ποίηση στην Ελλάδα και ως εκ τούτου για την ευρύτερη θεωρητική κλίμακα της ελληνικής διανόησης, δεν έχει παρά να μελετήσει ξανά και ξανά τα Πρακτικά του» (Δημήτρης Κατσαγάνης, σελ. 29). «Κλείνοντας ένα κύκλο τριάντα χρόνων, [το Συμπόσιο] συνιστά μια παρακαταθήκη που οφείλουμε να διαφυλάξουμε και να εκμεταλλευτούμε για νέες δραστηριότητες, που θα έχουν το κύρος και την ποιότητά του» (Ξένη Σκαρτσή, σελ.33).

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ Εις των άστρων την δίνην Εις νυκτός και ημέρας Ώρας Κι’ εις διάστερον κλίνην, εντρυφώ εις γαλήνην φωτεινής, εις αιθέρας, χώρας. Ο συγγραφέας, στον πρόλογο του βιβλίου του, προβλέποντας τη δυσκολία να γίνει πιστευτή μια τέτοια διαδικασία συγγραφής, βεβαιώνει: «Το αναμφισβήτητο είναι ότι αι ιδέαι και αι περιγραφαί της καταστάσεως του ιδικού των κόσμου δεν είναι αποκύημα της ιδικής μου φαντασίας. Αυτή είναι η ειλικρινής ομολογία μου και παρακαλώ να γίνει πιστευτή…». Στη νέα έκδοση, ο εκδότης έχει προσθέσει σύντομα βιογραφικά στοιχεία των ποιητών και μερικά σύντομα σχόλια, σε κάθε ποίημα. Τα σχόλια αυτά, για όσους μελετήσουν τα ποιήματα, είναι πολύ επιβοηθητικά για την εύκολη κατανόηση της μεταφυσικής διάστασης των ποιημάτων και των «μεταφυσικών» εννοιών που περιέχουν. (Θυμίζουν τα σχολικά βοηθήματα, όπου δίπλα στη μετάφραση ενός αρχαίου κειμένου, έβαζε ο μεταφραστής και μια ελεύθερη απόδοσή του, διανθισμένη με διευκρινίσεις, παραπομπές, σχόλια κ.λπ, για να μπορέσουν να καταλάβουν το νόημα του αρχαίου κειμένου και όσοι μαθητές δεν είχαν έφεση στα αρχαία). Κώστας Μακρυγιάννης

Χρυσούλα Σπυρέλη, Δρ. νεοελληνικής φιλολογίας

Μαρινέλλα Βλαχάκη Τα πολύτιμα ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Πολύβιος Δημητρακόπουλος Ο Υπερκόσμιος Παρνασσός ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΘΗΝΩΝ Εκείνο που τράβηξε την προσοχή μου και ξεφύλλισα το βιβλίο αυτό ήταν το κείμενο του οπισθόφυλλου. Πρόκειται για μία συλλογή ποιημάτων γνωστών Ελλήνων ποιητών (Σουρής, Μαβίλης, Σολωμός κλπ), τα οποία, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, δεν είναι γήινα έργα τους, αλλά γράφτηκαν με τον διαμεσικό τρόπο, κατόπιν υπαγορεύσεως των πνευμάτων των ποιητών. (Ως γνωστόν ο Πολύβιος Δημητρακόπουλος ήταν ισχυρό διάμεσο στην εποχή του). Ανεξάρτητα αν ο αναγνώστης θα παραδεχθεί τον ισχυρισμό αυτό, τα ποιήματα, άγνωστα στις ποιητικές ανθολογίες, εντυπωσιάζουν επειδή έχουν απόλυτη ομοιότητα του ύφους τους με τα γνωστά έργα κάθε ποιητή. Αμέσως, με την ανάγνωση των πρώτων στίχων μπορεί ο αναγνώστης να αναγνωρίσει τον δημιουργό του. Και δεν είναι μόνο η ομοιότητα του ύφους που εντυπωσιάζει. Είναι και η ομοιότητα στη θεματολογία. Ο τρόπος που προσεγγίζει το θέμα του κάθε ποιητής είναι απόλυτα όμοιος με τα θέματα των ήδη γνωστών ποιημάτων του. Για παράδειγμα, γραφεί ο Α. Ραγκαβής:

INDEX_44

Η έβδομη ποιητική συλλογή της Μαρινέλλας Βλαχάκη Τα πολύτιμα απαρτίζεται από σαράντα τέσσερα ολιγόστιχα ποιήματα. Μέσα από την επιγραμματικότητά τους διακρίνουμε μια ποικιλία βιωμάτων. Αποφεύγοντας η ποιήτρια τα περιττά, πετυχαίνει μια ουσιαστική συμπύκνωση. Ένα θαυμαστικό, ένας καταληκτικός ερωτηματικός στίχος, τα αποσιωπητικά στο τέλος του ποιήματος, μια ελλειπτική πρόταση δημιουργούν ψυχικές εντάσεις. Ανάλογα με την πηγή έμπνευσης τα ποιήματα μπορεί να χωριστούν σε δυο μεγάλες ομάδες, σ’ εκείνα που έχουν την αφετηρία τους σε προσωπικά βιώματα, κι είναι τα περισσότερα, και σ’ εκείνα που θίγουν κοινωνικά θέματα. Στην πρώτη ομάδα η ποιήτρια έχει καταφέρει να ντύσει την ατομική της περίπτωση με ποιητικό ένδυμα κατάλληλο για κάθε αναγνώστη. Τα Σημάδια, ο Γυρολόγος, οι Αναδρομές, Τα αμεταχείριστα, η Αποτέφρωση φέρνουν στην επιφάνεια πληγές από τις οποίες προσπαθεί να απαλλαγεί η ποιήτρια και μας παραπέμπουν στο μυθιστόρημά της Σιλάνς σιλβουπλέ (Κέδρος, 2006). Αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, παραλλαγές του τελευταίου κεφαλαίου του, που έχει τον τίτλο Τα πολλαπλά επανωφόρια, που στο ποίημα Γυρολόγος τα τεμαχίζει, τα μεταποιεί σε κάτι καινού-

ριο και το χαρίζει σ’ όσους το θελήσουν σαν πολύτιμη λυτρωτική πείρα. Στα Σημάδια και στα Αμεταχείριστα η ποιήτρια παλεύει να απαλλαγεί από ένα παρελθόν που την πληγώνει, άλλοτε πετώντας ό,τι την εμποδίζει να ονειρεύεται, (παιδικές πιζάμες) άλλοτε ξαναγυρίζοντας το στη συνηθισμένη θέση του (κάδρα), για να ησυχάσει από τις ενοχές τής απομάκρυνσης. Τα ποιήματα Αναδρομές και Αποτέφρωση αποτελούν το ένα συνέχεια του άλλου. Οι συναντήσεις με πρόσωπα του παρελθόντος ανακαλούν στη μνήμη της στιγμές δυσάρεστες, τα χέρια που σμίγουν στάζουν «φρέσκες σταγόνες αίμα», από το ξύσιμο των ανεπούλωτων πληγών. Μόνη λύση η αποτέφρωση. Η ποιήτρια τελικά αποδέχεται την πραγματικότητα ενσυνείδητα για ένα δημιουργικό μέλλον που της προσφέρει η ποίηση, δύσκολα μεν (Εξέγερση) αλλά σωτήρια, αφού σ’ αυτή χρωστά την ύπαρξή της (Η τέχνη). Ο άλλος πόλος της ποίησής της, ο έρωτας, δεν δίνεται με ύφος γλυκερό ή κλαψιάρικο. Με τη χρήση του μεταφορικού λόγου μιλεί για το πιο ισχυρό ανθρώπινο συναίσθημα. Ο έρωτας είναι σαν την καταρρακτώδη βροχή, κάποτε σταματά και αρχίζουν αναγκαστικά «τα μερεμετίσματα» (Έρωτας). Η ερωτική συνάντηση άλλοτε γίνεται επικίνδυνη (Γλίστρες), άλλοτε μετατρέπεται σε «Ουδέν» ή σε «κάρβουνο» (Άστρα σβηστά), αλλά εκείνη «πεισματικά επιβιώνει» (Πρύμνα - πλώρη 4), γνωρίζοντας πως «Μέσα στο θαυμαστικό βρίσκεται κι η τελεία» (Σημείο στίξης). Αν ο έρωτας είναι σαν τη δυνατή περαστική βροχή, η αγάπη είναι ό,τι πιο πολύτιμο και σταθερό μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος. Κι αυτή, κατά την ποιήτρια, κλείνεται στα πολύ απλά και ταπεινά, σε ένα μικρό δώρο που φέρνουν χαρούμενα οι φίλοι. Στη δεύτερη ομάδα ποιημάτων το Καλοκαίρι 2007, είναι ένας ζωγραφικός πίνακας με κυρίαρχο χρώμα το κόκκινο της φωτιάς και το μαύρο της καταστροφής, το Ακουαρέλα, ένα κινηματογραφικό στιγμιότυπο, το Έπεα πτερόεντα, το ποιητικό απόσταγμα από πολύωρες άσκοπες και ατελέσφορες συνεδριάσεις, το Ξηροί καρποί, η διαπίστωση πως οι ανθρώπινες σχέσεις χάνουν την πρώτη τους ικμάδα. Το ποίημα «Αντί» για παράσημο, το μεγαλύτερο της συλλογής, που η ποιήτρια αφιερώνει στον Χρήστο Παπουτσάκη, εκδότη του περιοδικού Αντί, κλείνει τη συλλογή. Περιεκτικό και μεστό ζωντανεύει την ιστορία μιας εποχής, της δικής μας. Αγγελική Καραθανάση

Πασχάλης Μαγγίδης Δεύτερη Ευκαιρία ΙΩΛΚΟΣ Ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα για τη ζωή και τη στάση των ανθρώπων προς αυτήν. Με φόντο τη σύγχρονη Ελλάδα, ο συγγραφέας χαρτογραφεί τον έρωτα, τη

53

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ φιλία, την καθημερινότητα και την ανάγκη κάθε ανθρώπινου όντος για τη «δεύτερη ευκαιρία». Γενέθλιος τόπος του πρωταγωνιστή Ορέστη είναι ένα χωριό κοντά στο Ηράκλειο Κρήτης. Εκεί βιώνει τις πρώτες του εμπειρίες, που είναι πολύ τραυματικές λόγω της ορφάνιας του. Η δυστυχία τον ωριμάζει γρήγορα, αλλά η επίγνωση της κακής του μοίρας επηρεάζει τη σκέψη και τη συμπεριφορά του. Παραμερίζει τον Θεό και στη μοναξιά του αναζητάει τον άνθρωπο. Έναν άνθρωπο δικό του, για να δεθεί με τη ζωή. Κάνει δυνατές σχέσεις φιλικές, ερωτικές. Αλλά και τότε η ζωή δεν είναι με το μέρος του. Η συζυγική απιστία και η προδοσία του φίλου του τον οδηγούν στην απόγνωση. Όμως, άλλα γεγονότα, πιο επώδυνα και φοβερά στους ανθρώπους γύρω του τού δίνουν το μέτρο σύγκρισης για τη σωστή εκτίμηση των δικών του προβλημάτων. Και για τη δυνατότητα ύπαρξης μιας «δεύτερης ευκαιρίας» πείθεται απρόσμενα από το παράδειγμα της ζωής ενός φιλικού προσώπου με τα ίδια βιώματα. Κι ενώ όλα αυτά συμβαίνουν στον Ορέστη, η Μυρτώ, ο πρώτος του έρωτας, δεν παύει να ελπίζει, αφού το μέλλον είναι μεταβλητό ως την έσχατη στιγμή μας. Κώστας Μέρμης

Συλλογικό Η πράσινη κρίση ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ Την κοινή γνώμη απασχολεί μια νέα διατροφική κρίση -διοξίνες σε χοιρινό κρέας- η οποία ξεκίνησε από τη Γερμανία και εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη. Πέρυσι, η ανθρωπότητα αντιμετώπισε την περιβαλλοντική καταστροφή στον Κόλπο του Μεξικού και την κρίση ανάμεσα σε ΗΠΑ και Αγγλία (έδρα της BP). Το βιβλίο Πράσινη Κρίση, υπογεγραμμένο από προσωπικότητες της περιβαλλοντικής προστασίας και των δημοσίων σχέσεων, ασχολείται με ζητήματα πρόληψης και διαχείρισης κρίσεων στη διατροφή και το περιβάλλον κι είναι, ως εκ τούτου, τραγικά επίκαιρο. Περιβάλλον και διατροφή ταράσσονται από αλλεπάλληλες κρίσεις που κλονίζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών και αυξάνουν το κλίμα δυσαρέσκειας. Το βιβλίο χωρίζεται σε 11 κεφάλαια και στα έξι πρώτα η έννοια της κρίσης εξετάζεται σε θεωρητικό επίπεδο: ερμηνεία του όρου, διατύπωση σεναρίων, διαδικασία διαχείρισης και checklists, δημοσιότητα και σχέσεις με τα media, επαναδιατύπωση ζητημάτων (issue audit) μετά το πέρας της αναμπουμπούλας κ.ά. Το άλλο μισό του βιβλίου είναι αναλύσεις case studies από την ελληνική και διεθνή επικαιρότητα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ανάλυση της Θεοδότας Νάτσου του WWF για τις πυρκαγιές στην Πελοπόννησο το 2007 και του επίκουρου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθήνας Γιάννη Ζαμπετάκη για το

διαβόητο σκάνδαλο με το ορυκτέλαιο για …τρακτέρ σε μαγειρικό ηλιέλαιο το 2008. Βοήθειά μας… Θανάσης Αντωνίου

Αγησίλαος Οικονόμου και Ρόιδω Μήτουλα Οικολογική διαχείριση κτηρίων, οικισμών και πόλεων στην Ε.Ε. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ Άρχισε και στη χώρα μας η εφαρμογή του «Ενεργειακού Πιστοποιητικού» για όλες τις νεοαναγειρόμενες κατασκευές, κατοικίες ή κτίρια. Το ίδιο διάστημα η υπουργός Περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη παρουσίασε τον νόμο για τη βιοποικιλότητα στον οποίο εμπεριέχεται μια «περίεργη» διάταξη για την εκτός σχεδίου δόμηση και μάλιστα, μέσα σε περιοχές Natura! Η διαχείριση της γης και η χωροταξία γίνονται όλο και πιο σημαντικά σε μια χώρα που έχει μόνο γη να αξιοποιήσει και σχεδόν τίποτ’ άλλο, ενώ οι «μάχες» μαίνονται σε Βοτανικό, Κερατέα, Ελληνικό κ.ά.. Οι δύο πανεπιστημιακοί της παρούσης μελέτης, του Ε.Μ.Π. ο πρώτος, του Χαροκόπειου Παν/μιου η δεύτερη, με το βλέμμα στραμμένο στην Ευρώπη, απ’ όπου προέρχονται όλες οι μεγάλες νομοθετικές παρεμβάσεις των τελευταίων χρόνων, αναλύουν σε βάθος ζητήματα χωροταξικού και αστικού σχεδιασμού. Υποστηριζόμενοι από βιβλιογραφία, νομολογία και μελέτες περιπτώσεων, εξετάζουν την ιστορική εξέλιξη της κατοικίας στον ευρωπαϊκό γεωγραφικό χώρο, αναλύουν τη «Λευκή Βίβλο για την Αρχιτεκτονική» που σχεδίασε η Ε.Ε. για τις μελλοντικές κατασκευές, στέκονται όμως περισσότερο από κάθε τι άλλο στη βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων. Κι αυτό διότι θεωρούν ότι η διαχείριση του αστικού χώρου είναι καθοριστική για την ίδια την ενοποίηση της Ε.Ε. Θανάσης Αντωνίου

Γιώργος Παμπούκης Ημιμάθειας εγκώμιο. Για μια καθολική ματιά στον σύγχρονο κόσμο

νοείται η ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών για όσα συμβαίνουν γύρω τους, προκειμένου να μπορούν να διαμορφώσουν μία, κατά το δυνατόν, σφαιρική εικόνα της πραγματικότητας και, γιατί όχι, να επέμβουν αποτρέποντας περαιτέρω αρνητικές εξελίξεις- περιλαμβάνει εκτενείς ενότητες για την «ανεξέλεγκτη εκτίναξη της γνώσης, την πολιτική και οικονομική κρίση, την παγκοσμιοποίηση, την πληροφορία, τους μετασχηματισμούς των θρησκειών αλλά και της φιλοσοφικής σκέψης», βοηθώντας έτσι τον αναγνώστη να ξεφύγει από τα βαρύγδουπα φράγματα των ειδικών. Από τα παραπάνω επιλέγω να σταθώ στο κεφάλαιο εκείνο το οποίο αδίκως δεν επισημαίνεται ξεχωριστά στο «συγκεντρωτικό» κειμενάκι τού οπισθόφυλλου και το οποίο επιγράφεται «Άνθρωποι και πλανήτης». Και μόνη η ανάγνωση αυτού του κεφαλαίου καταξιώνει ολόκληρο το βιβλίο και το καθιστά αξιανάγνωστο. Πρόκειται εδώ για μία ευρεία επισκόπηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, ταυτόχρονα σε παγκόσμια κλίμακα αλλά και στην ελληνική εξωφρενική εκδοχή τους, που πληροφορεί τον αναγνώστη, με ιδιαίτερα εύληπτο τρόπο (αλλά και πικρή ειρωνεία), για την «φιλοσοφική σκέψη» πίσω από τη σχέση ανθρώπου – φύσης, για τις διασκέψεις στο Κιότο και στο Μπαλί, για τη σημερινή κατάσταση και τους αγώνες που γίνονται από ορισμένες πλευρές για τη μείωση της ρύπανσης και, βέβαια, για την επονείδιστη ελληνική περιβαλλοντική ιστορία, στο πλαίσιο της οποίας, επιπροσθέτως, δίνονται συγκεκριμένα στοιχεία, από έναν καθ’ ύλην αρμόδιο, για τον βιασμό τού αστικού και υπεραστικού χώρου τής ελληνικής καθημερινότητας (ο λόγος εδώ, μεταξύ άλλων, για την περίφημη «αντιπαροχή», στην οποία επιρρίφθηκαν περισσότερες ευθύνες από όσες πραγματικά άξιζε η ίδια, καθώς και για τη λιγότερο γνωστή διάταξη για τις χρήσεις γης και τη δόμηση στα τέσσερα στρέμματα). Ο Γ. Παμπούκης δεν διστάζει να πει τα πράγματα -και τους ανθρώπους- με το όνομά τους, ενώ κλείνει το συγκεκριμένο κεφάλαιο με ένα ερώτημα, το οποίο μακάρι να μην ήταν ρητορικό: «Από ποιον, λοιπόν, να προστατευθεί το δύσμοιρο περιβάλλον όταν όλοι μαζί, πολίτες, διοίκηση, οικονομικές δυνάμεις, κατεστημένο, αλλά και ο απλός λαός, σε μια ανίερη και πανίσχυρη συμμαχία, βάλθηκαν να το καταστρέψουν;». Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

ΚΡΙΤΙΚΗ Ο Γιώργος Παμπούκης εκτός από την άσκηση του επαγγέλματος του μηχανικού, ως πτυχιούχος του Ε.Μ.Π., ασχολήθηκε από νωρίς με τη συγγραφή δοκιμίων και άρθρων στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο και έχει εκδώσει ήδη τέσσερα βιβλία, εκτός του παρόντος (το πρώτο εκ των οποίων τιμήθηκε με τον Έπαινο Δοκιμίου της Ακαδημίας Αθηνών για το 1975). Το ποικίλο υλικό τού ανά χείρας βιβλίου -στο οποίο, να διευκρινίσουμε, ως ημιμάθεια, και μάλιστα επαινετή,

Reinhard Kleist Κάστρο ΓΝΩΣΗ Ο Ράινχαρτ Κλάιστ ζωγράφισε με τολμηρές γραμμές τη ζωή του «Maximo Lider»: Από την πρώτη εργατική εξέγερση που προσπάθησε να υποδαυλίσει ο νεαρός Φιντέλ στη finca, το πατρικό του αγρόκτημα, μέχρι την επιτυχημένη επανάστα-

INDEX_44

54 ση κατά της κυβέρνησης του Μπατίστα, την αποτυχημένη απόβαση της CIA στον Κόλπο των Χοίρων και την «Κρίση των πυραύλων». Μέχρι τις δεκαετίες της ανέχειας και της δίωξης όσων εναντιώνονταν στον Κάστρο ζητώντας μια δικαιότερη κοινωνία. Δεν πρέπει να υπάρχει άλλη προσωπικότητα του εικοστού αιώνα που να λειτούργησε τόσο πολωτικά, που να έζησε μια τόσο συναρπαστική και ταυτόχρονα αντιφατική ζωή, σαν τον ηγέτη της κουβανέζικης επανάστασης και μετέπειτα πρόεδρο της Κούβας Φιντέλ Κάστρο. «Η ιδέα για το βιβλίο αυτό γεννήθηκε λίγα χρόνια πριν, σ’ ένα καφέ του Βερολίνου, ο Ράινχαρτ Κλάιστ μου μίλησε γι’ αυτό. Σχεδίαζε ένα ταξίδι στην Κούβα και με ρώτησε, ως βιογράφο του Κάστρο, την άποψή μου για την πολιτική κατάσταση μετά την ασθένεια του Φιντέλ Κάστρο και την παραίτησή του από την αρχηγία του κράτους. Αποτέλεσμα του ταξιδιού αυτού ήταν ένα βιβλίο κόμικ με τίτλο Αβάνα, στο οποίο σκιαγραφεί πολύ αισθαντικά και με αυθεντικές πινελιές την καθημερινότητα και τις δύσκολες συνθήκες ζωής, κυρίως των νεαρών Κουβανών, μέσα στο εξίσου αντιφατικό και ξεπερασμένο μοντέλο ενός ιδιότυπου σοσιαλισμού. Το κόμικ Αβάνα ήταν κατά κάποιο τρόπο η εισαγωγή του Κλάιστ στο βιβλίο αυτό για τον Φιντέλ Κάστρο και την Κουβανική Επανάσταση. Αφού μέσα και με την Αβάνα «ζεστάθηκε» και ανέπτυξε μια αίσθηση για το είδος και τον τρόπο ζωής των Κουβανών, αποτόλμησε το μείζον –μια βιογραφία του «Maximo Lider», που κυβέρνησε για δεκαετίες με στιβαρό χέρι τη χώρα του, σαν ένας Patron την Estancia (σαν γαιοκτήμονας το αγρόκτημά του), γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου ο Φόλκερ Σκιέρκα. Σύσση Καπλάνη

Κεμάλ Γιαλτσίν Για σένα η καρδιά μου χτυπά ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ Μπορεί ένας έρωτας να αποτελέσει το κίνητρο της γραφής ενός βιβλίου; Η απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα δεν είναι ούτε εύκολη ούτε απλή. Ο Κεμάλ Γιαλτσίν περιγράφει τα πράγματα όπως σε ένα βιβλίο ιστορίας. Εμπλουτίζει την αφήγησή του, ενσωματώνοντας αυτά τα πράγματα στην προσωπική του ιστορία. Ο συγγραφέας πλάθει την εξιστόρηση με τα λόγια των ίδιων των μαρτύρων, οδηγώντας τον αναγνώστη σε ένα ιστορικό ταξίδι. Φτάνουμε στα βάθη της Τουρκίας και μαθαίνουμε τις συμφορές και την ιστορία του Αρμενικού ζητήματος. Ως αναγνώστης, μπορείς να δεις πως οι αλήθειες που δοκιμάστηκαν άφησαν βαθιά ίχνη στις ζωές αυτές περισσότερο από ότι έχουμε φανταστεί. Καταλαβαίνουμε καλύτερα την ανθρώπινη ευαισθησία, την ιστορική συνείδηση και τις προκαταλήψεις εκείνης της εποχής. Ο

INDEX_44

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ πόνος της καρδιάς δεν αναγνωρίζει φυλή ή εθνικότητα, δεν εξευτελίζει ένα πρόσωπο ή μια κοινωνία-αντίθετα, κάνει τους ανθρώπους πιο ευαίσθητους και πιο ανθρώπινους. Μέσα από την αφήγηση ο συγγραφέας καταγράφει με τη μορφή του οδοιπορικού την ιστορική πορεία και τη γενοκτονία των Αρμενίων από απλές καταγραφές ανθρώπων που σε μεγάλη ηλικία εξακολουθούν να θυμούνται τις συμφορές που τους σημάδεψαν. Το ότι ένας Τούρκος έγραψε αυτό το τρυφερό βιβλίο είναι μια ακόμη συνεισφορά για να επουλωθούν κάποιες από τις πληγές της γειτονικής Τουρκίας. Για εμάς όμως το συγκεκριμένο βιβλίο είναι ένα τρυφερό ανάγνωσμα όπου η δημοσιογραφία αλλά και η λογοτεχνία καταφέρνουν να μας καθηλώσουν από τις πρώτες σελίδες. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Anna Moi Το μαύρο ρύζι GEMA Η Άννα Μόι είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας γεννημένη στη Σαϊγκον. Το Μαύρο Ρύζι είναι το πρώτο της μυθιστόρημα. Η πλοκή του μυθιστορήματος εξελίσεται κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ. Είναι πλέον γνωστά τα γεγονότα και όλες οι πράξεις των εμπλεκομένων αντιπάλων σε αυτόν τον πόλεμο που συντάραξε την παγκόσμια κοινή γνώμη και η μνήμη του διατηρείται αναλοίωτη. Η συγγραφέας θεωρεί –και είναι φυσιολογικό- ότι τα γεγονότα είναι γνωστά. Στο βιβλίο της θα περιγράψει όμως την πλευρά των απλών, καθημερινών ανθρώπων που βιώνουν αυτό τον πόλεμο, μέσα από τις τρανταχτές αντιθέσεις των συλλλήψεων και των βασανιστηρίων και των απλών καθημερινών δραστηριοτήτων πριν έρθει ο πόλεμος. Θα μιλήσει για τις οικογενειακές και κοινωνικές συνήθειες, για τις θρησκευτικές τελετές, για τις συμμετοχές των ανθρώπων σε αυτές, στις διάφορες γιορτές. Μέσα από αυτή την περιγραφή αντιπαραβάλλεται η ωμότητα του πολέμου με την ομορφιά πραγμάτων που ίσως δεν εκτιμούνται όταν βιώνονται χωρίς τραγικά περιστατικά. Αυτή η αντίθεση τονίζεται ιδιαίτερα από τα όμορφα ονόματα γιορτών, τοποθεσιών, θρησκευτικών τόπων, όπως «Παγόδα της Γονιμότητας», «Ουράνιο Πηγάδι», «Τα Πνεύματα του Ουρανού, της Γονιμότητας και της Ευημερίας». Η ίδια θα γράψει « Αν μια μέρα χρειαστεί να δημιουργήσω ένα άρωμα, θα έχει την πουδρένια απαλότητα του ρυζιού Ναγκ Χουόγκ, τη στυφάδα της καράμβολας, τη ζαχαρένια ευωδιά της γκουάβας, την πικρίλα του γκρειπφρουτ». Μέσα από αυτό το μυθιστόρημα αποδεικνύεται ότι η ιστορία δεν ξεχνιέται και παραμένει ζωντανή για να διδάσκει και στο τέλος, μάλλον το όμορφο υποτάσσει το άσχημο. Η γραφή είναι σαφής, κυριολεκτική, ακέραια, έτσι ώστε να αποτυπώνει στον αναγνώστη με άμεσο τρόπο

τη βιωματική κατάσταση που περιγράφει και έτσι να τον εντάσσει στο δραματικό εκείνο σκηνικό του πολέμου του Βιετνάμ και να τον ωθεί στις συγκρίσεις που τονίζει σε σχέση με τη ζωή πριν τον πόλεμο. Νίκος Δανιήλ, Ποιητής, Nikosdaniil.blogspot.com

Παύλος Μεθενίτης Η συνέντευξη ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ Το ‘χουν τα βιβλία του Παύλου Μεθενίτη με ένα τόσο δα ελάχιστο να μπορούν να γίνουν σενάρια κινηματογραφικών ταινιών. Ειδικά το Αμανίτα μουσκάρια και το πιο πρόσφατό του η Συνέντευξη. Έτυχε, φέτος, να διαβάσω πρώτα το διήγημά του Δισθανής που συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή Ελληνικά ονόματα (κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος) που το βρήκα ιδιαίτερα ευρηματικό. Είναι βασισμένο σε ένα πραγματικό περιστατικό: ο Άγγελος Σικελιανός είχε επιχειρήσει να αναστήσει ένα νεκρό – απέτυχε, όπως γράφει ο Καζαντζάκης, που παρίστατο στο συμβάν. Kι αν τα κατάφερνε; Αν πρέπει να σταθώ και σε ένα ακόμη γενικό χαρακτηριστικό των κειμένων του Παύλου Μεθενίτη είναι η καλή χρήση της ελληνικής γλώσσας. Την παιδεύει και δεν τον παιδεύει, μοιάζει να την ξέρει καλά και αναλόγως την περίσταση εκμεταλλεύεται τον πλούτο της. Στη Συνέντευξη, το τέταρτο βιβλίο του (κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη) παρακολουθούμε την απροσδόκητα συναρπαστική ζωή του Νίκου Ιωνά (Τυχαία η επιλογή του ονόματος; Δεν νομίζω) μετά από ένα αυτοκινητικό ατύχημα. Όλο το βιβλίο είναι: το παραλήρημά του κάποιες φορές, η συνέντευξή του σε μια τηλεοπτική κάμερα. Διότι ξαφνικά και άθελά του ο τριαντάρης υπάλληλος ασφαλιστικής εταιρίας έγινε ο βαρκάρης στον Αχέροντα: Εσείς περάστε, όχι εσείς, θα τα πούμε σε 32 μέρες… Απέκτησε δηλαδή την ικανότητα να προβλέπει την ακριβή ημερομηνία θανάτου του συνομιλητή του, μόλις τον κοιτάξει στα μάτια. Εξωφρενικό. Για άλλους χρήσιμο, για άλλους απολύτως απεχθές. Άλλοι τον πληρώνουν για μια τέτοια πληροφορία κι άλλοι ούτε που θέλουν να τον ξαναδούν στη ζωή τους (μόνο έτσι δεν θα μπορέσει κι εκείνος να τους κοιτάξει στα μάτια…). Έκτοτε ο Νίκος Ιωνάς θα κάνει αναγκαστικό τουρισμό μέσα στη σκοτεινή κοιλιά του Κήτους του: Ελλάδα, Σκόπια, Ιταλία, όπου θα αφηγηθεί τις περιπέτειές του απομονωμένος και κρυμμένος σε μια βίλα στην Ασίζη. Υπαρξιακό το θέμα του βιβλίου εν πολλοίς. Ποιος αντέχει να ξέρει την ακριβή ημερομηνία θανάτου του; Αλλά κι αν τη μάθαινε θα άλλαζε άραγε τη ζωή του; Σύσση Καπλάνη

55

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

Χρίστος Ε. Κοντοβουνήσιος Αίολος απ’ τη στέπα ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Την «αυστηρώς προσωπική διαδρομή» του, το πιο ωραίο κομμάτι, ίσως, της έως τώρα διπλωματικής του καριέρας, διασώζει ο πρεσβευτής ποιητής Χρίστος Ε. Κοντοβουνήσιος στη συλλογή του Αίολος απ’ τη στέπα. Στοιχειοθετήθηκε και τυπώθηκε στην Αλμάτυ του Καζακστάν το 2008. Πρόκειται για μια κατάθεση ψυχής ενός θριάμβου της καρδιάς, με σηματωρό το νου, αλλά και την έμπνευση, το συναίσθημα, τη νοσταλγία, τον κάματο. Η ποίηση στις πιο τρυφερές στιγμές, στις πιο φωτεινές ώρες: Τ’ αέρινα άλογα της στέπας/σταβλίζονται στις γειτονιές της Αλμάτυ. Το πόσο δέθηκε ο ποιητής, αγάπησε και αγαπήθηκε από τους ανθρώπους της άγνωστης, για πολλούς, Αλμάτυ, φαίνεται στο Επιμύθιο, μια εξομολόγηση εκ βαθέων, πέρα για πέρα ανθρώπινη. Καταδεικνύει τη διαδρομή του «σε μέρη όπου το συναπάντημα και ζύμωμα με τόσους διαφορετικούς ανθρώπους, σε διάφορα μήκη και πλάτη και ιδιαίτερα στο Καζακστάν, όπου γράφτηκαν τα περισσότερα ποιήματα, σε κάνει να συνειδητοποιήσεις ότι λίγα πράγματα έχει ανάγκη ο σωστός άνθρωπος». Στο Καζακστάν, λοιπόν, εκεί που χτυπά η καρδιά μιας άγνωστης μικρής Ελλάδας, ο ποιητής-πρεσβευτής ομολογεί: .................. Κράτησα το χέρι του μοναχικού Καζάχου Καβαλάρη, να με καλεί στη Γιούρτα του Το πρωί της Ελπίδας έκανα την καρδιά μου Κομμάτια. Έγειρα καταγής, αγκαλιά Κι αφουγκράστηκα την οιμωγή της στέπας .................. Είδα να τρέχουν τα ζώα στο νερό Να ρουφούν τη χρυσόμαυρη γεύση Για δεν θα ματαδιψάσουν Στέπα Και ζευγάρωσε η μοναξιά του γερακιού Κι ο ήλιος χοροστάτης Ο Χρίστος Ε. Κοντοβουνήσιος βλέπει, παρατηρεί και αποτυπώνει τη δική του κοσμοπολίτικη ζωή σε στίχους, θα λέγαμε, ασυγγένευτους, σύμφωνα με το αξίωμα που κατέχει, μ’ εκείνους του Γιώργου Σεφέρη, του Αλέξανδρου Μάτσα, του Αλέξανδρου Μπάρα αλλά και των νεοτέρων, του ίδιου χώρου, Αλέξη Ζακυθινού, Γιώργου Βέη, Γιάννη Βαρβέρη, Ντίνου Σιώτη κ.λπ. Θα την ταύτιζα, εν μέρει, μ’ εκείνη την, αδικαιολόγητα, παραγκωνισμένη φωνή του Νίκου Μακρίδη. Ο ποιητής της συλλογής «Αίολος πέρα απ’ τη στέπα» διαθέτει δικούς του κωδικούς, δικές του αρχές και δικά του κάτοπτρα, μέσα από τα οποία μπορεί και βλέπει στις διαστάσεις τους ανθρώπους και τόπους, χωρίς εφέ, χωρίς καλλωπισμούς: σκέτους και γυμνούς, μια και «γνωρίζει αφ’ εαυτού την αποστολή του». Γιάννης Κορίδης

Δημήτρης Καραλής Ο ένδοξος θάνατος του Καλλίστρατου Τασούλη ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ «Ένα βιβλίο αφιερωμένο σε όσους πλήρωσαν-γέμισαν την ύπαρξή τους με αγάπη και με μικρές και μεγάλες θυσίες για τους ανθρώπους», γράφει στην προμετωπίδα του ο συγγραφέας του βιβλίου Δημήτρης Καραλής. Σε μια πρώτη ανάγνωση η νουβέλα Ο ένδοξος θάνατος του Καλλίστρατου Τασούλη μπορεί να χαρακτηριστεί ένα αστυνομικό ανάγνωσμα με πολιτικές προεκτάσεις, όμως τελικά πρόκειται για ένα βαθιά υπαρξιακό βιβλίο που θέτει ερωτήματα και προχωράει σε ηρωικές λύσεις -απαντήσεις σ’ αυτά. Ένας δάσκαλος σε ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, ένας ανερχόμενος φιλόδοξος πολιτικός, ένας φόνος εξ αμελείας και μια κατά

παραγγελία δολοφονία -ένας ένδοξος θάνατος, είναι αφ’ ενός τα βασικά πρόσωπα, αφ’ ετέρου τα κυρίαρχα γεγονότα που πρωταγωνιστούν στη νουβέλα του Δημήτρη Καραλή. Με δεδομένη, λόγω επαγγέλματος ο συγγραφέας, αφού είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, τη γνώση γύρω από όσα αφορούν στην τυπική αντιμετώπιση ενός εγκλήματος διαχειρίζεται με μαεστρία τις πιθανές παραμέτρους, όμως αυτό δεν του αρκεί, αφού κυρίως υποδόρια θέλει και κινείται η πλοκή του βιβλίου του. Ο ρόλος του θύτη και του θύματος εναλλάσσονται όσο προχωρά η αφήγηση και η ιστορία σε κλέβει, μέχρι τη στιγμή που οι μέχρι πρότινος άγνωστοι μεταξύ τους βασικοί ήρωες, ο Καλλίστρατος Τασούλης και ο Κώστας Ταρμπούκος, με εκ διαμέτρου αντίθετους χαρακτήρες και ρόλους συμπίνουν και εύχονται: «Στους νεκρούς μας, στην ελευθερία να είμαστε εμείς κύριοι της ζωής μας και στην ευτυχία που ποτέ δεν έρχεται, για να μείνει». Η αφήγηση είναι εναργής και εναλλασσόμενη, οι ανατροπές ευχάριστα απροσδόκητες και η κάθαρση επιτελείται ηρωικά. Σύσση Καπλάνη

Φαίδων Θεοφίλου Η νεκροφάνεια του πέους ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Το βιβλίο περιλαμβάνει: Μια Νουβέλα: Θάλαμος 810 Μια τρυφερή ιστορία: Η νεκροφάνεια του πέους Μια μικρή ιστορία σα μεγάλη: Επαμεινώνδας Καλλικράτους Κι ένα αφήγημα της ανάσας: Το χρωματιστό κορίτσι

56 Αρρενωπός συλλογισμός. Τρυφερά πλασμένα ανδρικά πρόσωπα… Ο Σωτήρης, ο πατέρας της Ναταλίας, ο κρατούμενος στρατιώτης, ο Μανώλης, ο Χάρης, ο χειρουργημένος άνδρας που θα μπορούσε να μην έχει όνομα για να είναι όλοι οι άνδρες μαζί, είναι οι χορογράφοι της ανδρικής περπατησιάς, οι διευθυντές ορχήστρας των «ανδρικών συναισθημάτων». Οι παρουσίες της Σοφίας, της Ναταλίας, της Αντιγόνης, της Ναυσικάς, της Νίκης, υπογραμμίζουν με εναργή και διάφανο τρόπο το εύρος και τη λειτουργία αυτών των συναισθημάτων. Ο έρωτας παραμονεύει παντού… αυτός κάνει σημαντικό τον θάνατο όσο και τη ζωή τους. Η στέρεη και κοφτή γραφή, ο ποιητικά αποσταγμένος λόγος είναι το κλειδί που μας οδηγεί στην αποκάλυψη της ανδρικής ευαισθησίας. Η συνάντηση με αυτή την όψη της ανδρικής ψυχοσύνθεσης αποτελεί μια από τις σπάνιες στιγμές της ελληνικής πεζογραφίας, ενώ παράλληλα, αυτά τα χαρακτηριστικά της γραφής του Φαίδωνα Θεοφίλου, γίνονται εργαλεία διείσδυσης στον ανθρώπινο ψυχισμό. Σαν αόρατος άλλος, ο συγγραφέας διαπερνά τους τοίχους και αποτυπώνει σε εναλλασσόμενες εικόνες τα γεγονότα. Πλοκή κινηματογραφική, με μια κάμερα-αχόρταγο μάτι να ακολουθεί τα διαδραματιζόμενα, σαν να είναι τα τελευταία πλάνα ζωής που θα δει. Το βιβλίο χαρακτηρίζεται από το στοιχείο της έκπληξης. Τίποτα στις σελίδες του δεν ακολουθεί την πεπατημένη αλλά και τίποτα δεν είναι άγνωστο και πρωτοφανές, εκτός ίσως από την ίδια την Νεκροφάνεια του πέους που, με τους ισχυρούς συμβολισμούς της, έρχεται να επαναφέρει τη ζωή σε μια κοινωνία που δεν ήξερε πόσο άχρωμη και απαθής ήταν. Οι χαρακτήρες δεν είναι ηρωικοί, ακόμη και όταν πράττουν έτσι, είναι ανθρώπινοι. Δεν είναι ρόλοι, είναι πρόσωπα… Και στο τέλος, ως επίμετρο δροσιάς, ένα χρωματιστό κορίτσι, τρυφερή αντίστιξη στις αρσενικές φιγούρες που προηγήθηκαν. Ελένη Λιντζαροπούλου, Θεολόγος και ποιήτρια

Ειρήνη Σουργιαδάκη Το αγόρι με τα μαγικά δάχτυλα ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ Ένα μικρό βιβλίο, μια έκδοση κομψοτέχνημα, μια ιστορία για την σκληρότητα και την ομορφιά που μπορεί να κρύβει μέσα του ο άνθρωπος. Η Ειρήνη Σουριαδάκη πήρε πάσα από μια ιδέα της ομάδας θεάτρου μαριονέτας Ανταμαπανταχού και αφηγήθηκε «τραγουδιστά» σε δεκαπεντασύλλαβο, με απλό και απολαυστικό τρόπο, έναν παραδοσιακό νορβηγικό μύθο. Ο Στρατής, ένα αγόρι ορφανό, που ο τεμπέλης μυλωνάς έχει πάρει για ψυχοπαίδι στον μύλο του,

INDEX_44

57

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ έρχεται σε επαφή με τα ξωτικά και τον μαγικό τους κόσμο, τα οποία τον βοηθάνε να ανακαλύψει το μεγάλο του ταλέντο. Τη μουσική. Μέσα από ευρηματικές στιχοπλοκίες και ανατροπές θα ακολουθήσουμε και εμείς τον Στρατή σε αυτόν τον αγώνα του ενάντια στον άκαρδο και άτιμο μυλωνά, ένα αγώνα που δίνει για να εξασφαλίσει ένα μέλλον με αξιοπρέπεια κοντά σε αυτό που αγαπάει. Η αφήγηση αποτελεί μια παράξενη μίξη σύγχρονης αντίληψης της γλώσσας και παραδοσιακής φόρμας και αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι μια ιστορία τρυφερή και διασκεδαστική για μικρούς και μεγάλους. Θα ξεχωρίσουμε ακόμη την εικονογράφηση του Γιώργου Τσόπανου, απόλυτα λειτουργική και ταιριαστή με το κείμενο, με τρόπο που θα έλεγε κανείς πως και οι εικόνες τραγουδάνε και οι ίδιες την ιστορία παράλληλα με τα λόγια.

το μέσον που λύνει τα δεσμά του εφήμερου και της πραγματικότητας, ανασυνθέτοντας δημιουργικά μια νέα θέση και στάση ζωής η οποία προσπαθεί ν’ αγγίξει την αιώνια ομορφιά. Ίσως γι’ αυτό και στις μέρες μας η ποίηση διώκεται εμπορικά και ιδεολογικά. Τα εκφραστικά μέσα του Στέλιου Μαφρέδα είναι απολύτως συγκεκριμένα και εκδηλώνονται με απλότητα και σαφήνεια. Όσο πιο σαφής είναι ο λόγος συνδυάζεται με τη δύναμη των εικόνων και των ιδεολογημάτων και δίδει ένα αποτέλεσμα μιας γραφής που αποτυπώνει το ζητούμενο του νοήματος. Η ποίηση και η εξέλιξη του ανθρώπου είναι ένα ταξίδι και όπως λέει κι ο ποιητής «ταξιδεύουμε με φουρτούνα/ σε πείσμα των καιρών/ κι ας ξέρουμε εκ των προτέρων/ πως έχει απαγορευτεί/ η προσέγγιση των πλοίων στα λιμάνια».

Λεωνίδας Μαριδάκης

Νίκος Δανιήλ, nikosdaniil.blogspot.com

ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΑΦΡΕΔΑΣ Άξονας Περιστροφής

Καλό παιδί, αλλά λίγο γκέι! Φιλοσοφικά ανέκδοτα

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

ΓΝΩΣΗ

Ο Άξονας περιστροφής είναι η δεύτερη ποιητική συλλογή του Στέλιου Μαφρέδα και περιλαμβάνει 48 ποιήματα. Μέσα από τα ποιήματά του αναδύεται κατ’ αρχήν μια νοσταλγία για χρόνια αθωότητας, αλλά και για ιδέες και στάση ζωής που κινούνται στον ίδιο άξονα και φαίνεται ότι απουσιάζουν πια στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Γι’ αυτό και μια διάθεση απογοητευτική: «Στις άνυδρες μέρες μας δεν ανάβουν καντήλια/ Εκτοπισμένος στα ενδότερα/ γυρίζω κάθε σούρουπο στους δρόμους/ σε πρώτη ζήτηση οι σκελετοί/ στο ίδιο περιτύλιγμα με τα πακέτα/ προσφορών και δανείων». Μια δόση λησμονιάς περιφερόμενη με ελαφρά πικρία, καθώς οι καταστάσεις εναλλάσονται στους ρυθμούς μιας άλλης ζωής. Αναζητούνται ρίζες που δέσμευαν την ύπαρξη με ομορφιά παραπέμποντας σε φιλίες, έρωτες, καλοκαίρια και ουσίες ζωής που ενδεχομένως να μην είναι πια αντιληπτά από όλους: «Πάλι μας ξεγέλασε το καλοκαίρι..../ Η σκιά του μετριάζει τον καύσωνα/ δροσίζει τα δειλινά/ μας συντροφεύει τις ώρες που αναστηλώνουμε τον ουρανό/ και κατατάσσουμε τ’ αστέρια σε κατηγορίες φωτός/ στα όνειρα μας – όταν μετακινούμε τα σύνορα στους χάρτες». Ωστόσο το φως που περικλείει κάθε ποιητής γίνεται δύναμη ζωής δημιουργική, ικανή να σπάσει τα δεσμά οποιουδήποτε πεπρωμένου και να τοποθετήσει το αγωνιζόμενο πνεύμα πάνω από τον κοινό ρου της ιστορίας: «Δώσαμε όρκο κάποτε/ μην πέσουμε ξανά στο δόκανο της ειμαρμένης», θα δηλώσει ο ποιητής επισημαίνοντας την πορεία του βαθύτερου ανθρώπινου είναι. Πόσος αγώνας χρειάζεται για να ξεφύγει κάποιος από «τα φαντάσματα τα αποκυρηγμένα» και να οδηγηθεί στη λύτρωση! Η ποίηση αποτελεί το όπλο και

«Καλό παιδί, αλλά λίγο γκέι!», ήταν το σχόλιο του Μπέρτραντ Ράσελ για τον Βίτγκενστάιν. «Βάλτε μου σας παρακαλώ τη λογική σας εδώ πάνω στο τραπέζι», απάντησε ο Αϊνστάιν σε κάποιον που η λογική του δεν του επέτρεπε «να πιστεύει σε πράγματα που δεν μπορούσε να δει». «Αν ο Θεός δεν υπήρχε, θα έπρεπε να τον επινοήσουμε», είχε πει ο Βολταίρος. «Ούτε καν άκουγα τι έλεγες», αποστόμωσε ο Αριστοτέλης έναν πολυλογά που τον είχε ζαλίσει με τη φλυαρία του. Με τη φράση: «Δεν μ’ αρέσουν οι γριές παρθένες» δικαιολόγησε ο Μισέλ Φουκώ την απόρριψη μιας υποψήφιας για μια θέση βοηθού στο Πανεπιστήμιο. Τα πιο ενδιαφέροντα ανέκδοτα περιστατικά για τους μεγάλους φιλοσόφους - από την αρχαία Ελλάδα μέχρι τις μέρες μας. Τα περιεχόμενα του βιβλίου χωρίζονται στις εξής κατηγορίες: ο φιλόσοφος κι ο συνάνθρωπός του, πώς ερωτεύονται οι φιλόσοφοι, οι περιπέτειες που βιώνουν, οι δημόσιες εμφανίσεις τους, οι δυσκολίες να παραμείνεις φιλόσοφος, αναφορά σε θαύματα που έκαναν κάποιοι φιλόσοφοι, αναφορά στον θάνατο γνωστών φιλοσόφων.

θεματικές διαδρομές ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟ ΦΙΛΙΠΠΟΥ

σε υπαρκτά πρόσωπα. Η πρώτη, που δίνει και τον τίτλο στο βιβλίο, αφορά τη συνάντηση δύο σημαντικών μορφών της μαθηματικής επιστήμης, του Άλμπερτ Αϊνστάιν και του Έλληνα Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή που πραγματοποιήθηκε στη Γερμανία, προτού γίνουν καθηγητές στα πανεπιστήμια του Βερολίνου και της Γοτίγγης, αντιστοίχως. Αυτός που μεσολάβησε για να συναντηθούν είναι ο καθηγητής Μαξ Πλανκ. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η βοήθεια του Καραθεοδωρή στον Αϊνστάιν αναφορικά με την επεξεργασία των μαθηματικών σχέσεων στις θεωρίες του ήταν μεγάλη. Στα άλλα πρωταγωνιστούν ο ποιητής Κώστας Κρυστάλλης, ο Κώστας Ταχτσής, ο ηθοποιός Γρηγόρης Βαφιάς, ο Μάνος Λοίζος και ο Στυλιανός Παττακός. Ορισμένα διηγήματα μιλάνε για συνηθισμένους ανθρώπους, ανθρώπους της διπλανής πόρτας, με τα πάθη, τις αδυναμίες και τα όνειρά τους.

4. Πρόλογος: Μικέλα Χαρτουλάρη Επιμέλεια: Δημήτρης Ποσάντζης Το στίγμα της εποχής μας ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

2. Οκτώ Έλληνες πεζογράφοι αφηγούνται ιστορίες προδοσίας Το βιβλίο της προδοσίας ΠΑΤΑΚΗΣ

Σύσση Καπλάνη

επέλεξε τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, ο Νίκος Βουδούρης τη Βέρα Ζαβιτσιάνου, ο Σπύρος Γιανναράς τον Χρήστο Βακαλόπουλο, η Δήμητρα Κολλιάκου τον Νίκο Σκαλκώτα, η Μαρία Κωτίδου τη Μελίνα Μερκούρη, ο Δημήτρης Μαμαλούκας τον Νίκο Κακλαμανάκη, ο Λευτέρης Μακρόπουλος τον Αριστείδη Παγκρατίδη, ο Παύλος Μεθενίτης τον Άγγελο Σικελιανό, η Κάλλια Παπαδάκη τον ληστή Νταβέλη, η Σταυρούλα Σκαλίδη τον Νίκο Καζαντζάκη, ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης την Αλίκη Βουγιουκλάκη, η Βάσια Τζανακάρη τη Λένα Πλάτωνος, η Μαρία Φακίνου τον Γεώργιο Βιζυηνό και ο Νίκος Χρυσός τον Γιώργο Μπουζιάνη.

Καθημερινές (και όχι τόσο) ιστορίες

Με τη φροντίδα του Μισέλ Φάις, οκτώ Έλληνες συγγραφείς επιχειρούν να μιλήσουν για την προδοσία, θέμα που απασχολεί τη λογοτεχνία, μα και το θέατρο και τον κινηματογράφο, σε ισάριθμα διηγήματα. Πόσων ειδών προδοσίες υπάρχουν; Προδοσία αισθημάτων και ιδεών, προδοσία διαπροσωπική και συλλογική. Υπάρχει άραγε προδοσία κατά λάθος και προδοσία με ιδιοτελή κίνητρα; Η Άντζελα Δημητρακάκη, ο Γιάννης Καισαρίδης, ο Ηλίας Μαγκλίνης, η Μαρία Μήτσορα, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, η Μάιρα Παπαθανασοπούλου, ο Θωμάς Σκάσσης και ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, αφηγούνται ιστορίες που συνδέονται με την πρόσφατη ελληνική ιστορία (Σκάσσης), το θέατρο (Χατζηγιαννίδης), τον Εμφύλιο, (Καισαρίδης), Αλβανούς μετανάστες (Δημητρακάκη), τη μουσική (Μαγκλίνης), τα ταξίδια (Μήτσορα), τον έρωτα (Παναγιωτόπουλος) και τον Άρθουρ Κόναν Ντόιλ (Παπαθανασοπούλου). Μολονότι οι ήρωες δεν είναι όλοι Έλληνες, δεν υπάρχουν εδώ μετανάστες με τα προβλήματά τους, αλλά καθημερινοί άνθρωποι με αδυναμίες, όνειρα, οράματα και ανάγκη για επικοινωνία.

3. Πρόλογος: Μένης Κουμανταρέας Ελληνικά ονόματα (14 ιστορίες από νέους συγγραφείς) ΚΕΔΡΟΣ

1. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης Μια απρόσμενη συνάντηση Αϊνστάιν-Καραθεοδωρή ΑΛΔΕ Ο συγγραφέας είναι εκπαιδευτικός (σπούδασε στην Αθήνα, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Μπέρμιγχαμ και μετεκπαιδεύτηκε στο Μόναχο), και ζει στο Μενίδι Αιτωλοακαρνανίας. Στην παρούσα συλλογή διηγημάτων παρουσιάζει 14 μικρές ιστορίες, μερικές από τις οποίες αναφέρονται

Δεκατέσσερις νέοι Έλληνες συγγραφείς ανέλαβαν να γράψουν από ένα διήγημα με ήρωα κάποια ελληνική προσωπικότητα. Μερικοί από αυτούς τα κατάφεραν περίφημα και οι ιστορίες τους είναι αξιανάγνωστες. Πρόκειται για αξιέπαινη προσπάθεια την οποία είχε ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος, ο οποίος επέλεξε τους συγγραφείς που επιχείρησαν να μιλήσουν για το πρόσωπο που θαυμάζουν ή θεωρούν πως μπορούν να αξιοποιήσουν λογοτεχνικά. Το εγχείρημα κερδίζει το ενδιαφέρον μας. Ο Βασίλης Αμανατίδης

Δέκα έλληνες συγγραφείς, παλαιοί, νέοι και λιγότερο νέοι, κλήθηκαν από την εφημερίδα Τα Νέα να συλλάβουν και να αποτυπώσουν το σημερινό στίγμα της Ελλάδας σε ένα διήγημα. Ο Χρήστος Αστερίου, ο Βασίλης Γκουρογιάννης, ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης, ο Πέτρος Μάρκαρης, ο Δημήτρης Νόλλας, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Κάλλια Παπαδάκη, η Σώτη Τριανταφύλλου, και ο Σταμάτης Φασουλής επιχειρούν να κάνουν ανατομία στη σύγχρονη πραγματικότητα με τον δικό τους προσωπικό τρόπο. Η εικόνα της Ελλάδας που όλοι γνωρίζουμε δεν είναι μόνο μελαγχολική, είναι και γεμάτη κακομοιριά, ξενοφοβία, επιδειξιομανία, κενότητα, συμφεροντολογισμό, φαρισαϊσμό. Τα μισά από αυτά μιλούν για μετανάστες, οι οποίοι έχουν πλέον γίνει κομμάτι της κοινωνίας μας. Δεν υπάρχει πλέον σύγχρονο ελληνικό διήγημα ή μυθιστόρημα που να μην έχει μετανάστες. Υπάρχουν και ορισμένα διηγήματα με θέμα τη νεολαία, τη νοοτροπία, τη στάση ζωής της ή την ροπή της για εξέγερση.

5. Λένα Μαντά Δεν μπορεί, θα στρώσει! ΨΥΧΟΓΙΟΣ Στην παρούσα συλλογή διηγημάτων η Λένα Μαντά αφηγείται ιστορίες καθημερινής οικογενειακής τρέλας. Όπως γράφει στον πρόλογό της, τα περισσότερα κείμενα είναι χιουμοριστικά, κάποια είναι πικρόγλυκα κι άλλα, καλά καμουφλαρισμένα, δεν είναι τόσο εύθυμα όσο δείχνουν αρχικά. Για παράδειγμα, το πρώτο διήγημα, το Μητέρα στα πρόθυρα νευρικής κρίσης! η ηρωίδα-αφηγήτρια μιλάει για τον γιο της, τον κανακάρη της, σχολιάζοντας τη συμπεριφορά και τις πράξεις του. Δεν είναι ευχαριστημένη από αυτόν, αλλά πιστεύει πως όταν μεγαλώσει «Δεν μπορεί, θα στρώσει!» Και στα υπόλοιπα διηγήματα συμβαίνει το ίδιο. Κάτι συμβαίνει με τους ήρωες και τις ηρωίδες, κάτι που δεν στέκει, αλλά στο τέλος υπάρχει πάντα η αισιόδοξη φράση «Δεν μπορεί, θα στρώσει!» Είναι φανερό πως η συγγραφέας απευθύνεται σ’ ένα ευρύ κοινό γυναικών, ιδίως μητέρων, που στις ιστορίες της μπορούν να βρουν τον εαυτό τους.

INDEX_44

58

59

all time classic

Από τη Δαρβίρη Θεοδώρα

από τH ΓIΩTA ΣYKIΩTH

Ο σπουδαιότερος από τους Γάλλους συγγραφείς του Ρομαντισμού

Ο

Βίκτωρ Ουγκώ, γεννήθηκε στην Μπεζανσόν το 1885. Οι Άθλιοι, Η Παναγία των Παρισίων, Η τελευταία ημέρα ενός κατάδικου, Μάριος, είναι μερικά από τα περίφημα έργα του Γάλλου ποιητή, θεατρικού συγγραφέα και μυθιστοριογράφου, και, σε μεταγενέστερη περίοδο της ζωής του, πολιτικού και διακεκριμένου συγγραφέα πολιτικών κειμένων που ασκούσαν δριμεία κριτική στον βοναπαρτισμό και τον αυταρχισμό. Η παιδική ηλικία του σφραγίστηκε από τις συνεχείς απουσίες του πατέρα του, που ήταν στρατηγός του Ναπολέοντα και απουσίαζε λόγω των συνεχών εκστρατειών του στρατού της Δημοκρατίας και αργότερα της Αυτοκρατορίας και από τη διχόνοια που γρήγορα οδήγησε τους γονείς του στον χωρισμό. Από το 1816, ο Ουγκώ φαίνεται ότι έτρεφε και άλλες φιλοδοξίες εκτός από τις σπουδές του στη νομική σχολή όπου είχε εγγραφεί. Με την ενθάρρυνση της μητέρας του και επηρεασμένος βαθειά από τον συγγραφέα, διπλωμάτη και πολιτικό Φρανσουά-Ρενέ Σατομπριάν ίδρυσε το περιοδικό Conservateur Littéraire (1819-1821) ανάμεσα στα δημοσιεύματα του οποίου ξεχώριζαν τα δικά του άρθρα για ποιητές όπως τον Λαμαρτίνο και τον Αντρέα Σενιέ.

INDEX_44

Το 1822 παντρεύτηκε την παιδική του φίλη Αντέλ Φουσέ και εξέδωσε τον πρώτο τόμο των ποιημάτων του Ωδές και άλλα ποιήματα, που του εξασφάλισε μια ετήσια χορηγία από τον Λουδοβίκο ΙΗ΄, και, τον επόμενο χρόνο εκδόθηκε το πρώτο του μυθιστόρημα. Αναδείχθηκε σε γνήσιο εκπρόσωπο του Ρομαντισμού όταν, το 1827, εξέδωσε το μεγάλης δύναμης και πρωτοτυπίας ποιητικό δράμα Κρόμγουελ συνοδευόμενο από έναν περίφημο πρόλογο. Η υπεράσπιση από τον Ουγκώ της ελευθερίας και της λατρείας του προς έναν εξιδανικευμένο Ναπολέοντα και οι περιορισμοί που επέβαλε ο Κάρολος Ι΄ στην ελευθερία του τύπου τον έστρεψαν προς τον φιλελευθερισμό. Το θεατρικό Ερνάνης, του οποίου η πρώτη παράσταση στις 25 Φεβρουαρίου 1830 υπήρξε μια νίκη των Ρομαντικών κατά των παραδοσιακών κλασικιστών. Αν και τα θεατρικά του έργα ήταν εκείνα που του χάρισαν την αρχική του φήμη, γνώρισε την ευρύτερη αποδοχή με το ιστορικό μυθιστόρημα Η Παναγία των Παρισίων (1831) με το οποίο καταδικάζει μια κοινωνία, η οποία στο πρόσωπο του αρχιδιακόνου Φρόλο και του στρατιωτικού Φοίβου, έκανε ακόμα μεγαλύτερη τη δυστυχία του καμπούρη Κουασιμόδου και της τσιγγάνας Εσμεράλδας. Η λογοτεχνική προσφορά του αναγνωρίστηκε το 1841 με την εκλογή του, ύστερα από τρεις αποτυχημένες προσπάθειες, ως μέλους της Γαλλικής Ακαδημίας και με την είσοδό του, το 1845, στη Βουλή των Ομότιμων. Μετά την ανατροπή του Λουδοβίκου Φιλίππου από την επανάσταση του 1848, ο Ουγκώ εξελέγη βουλευτής, προσχωρώντας στους δημοκρατικούς συντηρητικούς. Ο Ουγκώ υπήρξε ένας προφήτης του σύγχρονου κόσμου σε μια εποχή που ο αιώνας του βυθιζόταν στον θρησκευτικό σκεπτικισμό. Η λογοτεχνική παραγωγή του Ουγκώ στα γαλλικά γράμματα είναι μοναδική. Το έργο του αποτελεί μια εποποιία του λαού του Παρισιού. Δαφνοστεφής ποιητής και ομότιμος της Γαλλίας, αναδείχθηκε στον μεγαλοφυή «παππού» των λαϊκών λογοτεχνικών πορτραίτων και σε εθνικό ποιητή, που έδωσε το όνομά του τουλάχιστον σε έναν δρόμο κάθε γαλλικής πόλης. Πέθανε το 1885. Του έγινε δημόσια κηδεία, η σορός του εκτέθηκε σε προσκύνημα κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου και τάφηκε στο Πάνθεον.

Ο δρόμος με τα λουλούδια

Ό

πως το λουλούδι που βγαίνει μετά από τη βροχή, έτσι κι η ελπίδα για ειρήνη μπορεί να ανθίσει μετά από έναν πόλεμο... Αυτό ήταν το όραμα της Χιντ Χουσεϊνί, μίας θαρραλέας γυναίκας που άνοιξε διάπλατα τη γενναιόδωρη αγκαλιά της για να χωρέσουν όλα τα ορφανά και αναγκεμένα κορίτσια της Παλαιστίνης. Το ορφανοτροφείο της έγινε καταφύγιο αγάπης και πυρήνας γνώσης για τις νέες εκείνες που θα στελέχωναν ένα μελλοντικό, ελεύθερο κράτος θεμελιωμένο στη συμφιλίωση δύο λαών που τρέφονταν από το μίσος δεκαετίες ολόκληρες. Πίστευε ότι το καλύτερο αύριο θα ερχόταν με τη δύναμη της σύνεσης και των γραμμάτων, όχι των όπλων. Τα ιερά εκείνα χώματα αιμορραγούσαν από την αδυσώπητη βία και την κακοποίηση άδολων ψυχών, και η συγγραφέας Ρούλα Τζεμπρεάλ αποτυπώνει με ρεαλιστικό όσο και συγκινητικό τρόπο τις ιστορίες γυναικών που αναζητούσαν μια θέση στον ήλιο. Μία από αυτές είναι και η Μιράλ, από τις λατρεμένες μαθήτριες της Χιντ Χουσεϊνί, ένα πλάσμα ευαίσθητο, ευφυές και παθιασμένο, με πολλά υποσχόμενο μέλλον, που βρίσκει στον αγώνα για την παλαιστινιακή ανεξαρτησία ένα σκοπό ζωής. Αρχικά συγκρούεται με τη Χιντ, θεωρεί πως η φιλειρηνική συνύπαρξη Παλαιστινίων και Ισραηλιτών είναι ουτοπία, πως μόνο η δυναμική διεκδίκηση της ελευθερίας και της δικαιοσύνης θα φέρει τη λύση. Ούτε οι νουθεσίες του στοργικού, νηφάλιου, αγαπημένου της πατέρα, στιγματισμένου από την αυτοκτονία της γυναίκας του, ούτε οι προτροπές του ειρηνιστή και ονειροπόλου νέου που ερωτεύεται δεν την εμποδίζουν ακόμη και να διακινδυνεύσει για την πατρίδα της. Η ζωή, όμως, μας διδάσκει μαθήματα ακατάπαυστα, και τα μαθήματα αυτά είναι συνήθως αμείλικτα: όταν ο θαρραλέος αλλά συχνά παράτολμος χαρακτήρας της έχει ως θύματα αθώους, όταν συνειδητοποιεί πόσο μάταιη είναι η βία και πόσο φαύλος ο κύκλος του μίσους, παίρνει την απόφαση πως η συνέχιση των σπουδών της, και όχι η εγκατάλειψή τους, θα συμβάλλει περισσότερο στην πραγμάτωση των ονείρων της. Μέσα από τη δραματοποιημένη αυτή απόδοση μιας αληθινής, συγκλονιστικής ιστορίας, η συγγραφέας σπάει το στερεότυπο καλούπι των Παλαιστίνιων γυναικών, που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ως μονοδιάστατες εικόνες σε άρθρα εφημερίδων ή δελτία ειδήσεων, και ξετυλίγει το κουβάρι της ζωής τους με φόντο την κουλτούρα, την καθημερινότητα και τις ιδιαιτερότητες δύο λαών

που παλεύουν για οξυγόνο σ’ έναν πολύπαθο τόπο. Με πένα σθεναρή και λόγο εναργή και γλαφυρό, τρυπώνει στην καρδιά της σύγκρουσης, ξεσκεπάζει το στυγνό πρόσωπο της βίας, και ανακαλύπτει την ελπίδα για ειρήνη και δικαιοσύνη που φτερουγίζει στις ψυχές των περισσότερων. Στο βιβλίο βασίστηκε η ομότιτλη ταινία του Τζούλιαν Σνάμπελ,με πρωταγωνιστές τη Φρίντα Πίντο και τον Ουίλιαμ Νταφόου. Το σενάριο υπογράφει η ίδια η συγγραφέας. Η πλοκή της ταινίας ξεκινά από την προσπάθεια της Χιντ Χουσεϊνί να ιδρύσει ένα ορφανοτροφείο στην Ιερουσαλήμ. Το 1948, το ανώτατο εβραϊκό συμβούλιο ανακηρύσσει την ανεξαρτησία του κράτους του Ισραήλ. Την επομένη ξεσπά ο Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος. Πηγαίνοντας στον δρόμο για τη δουλειά της η Χιντ Χουσεϊνί συναντά 55 ορφανά παιδιά. Αποφασίζει να τα φιλοξενήσει σπίτι της, προσφέροντάς τους φαγητό και καταφύγιο. Μέσα σε έξι μήνες τα παιδιά έφτασαν τα δύο χιλιάδες και έτσι δημιουργήθηκε το Νταρ Ελ Τίφελ. Το 1978, η Μιράλ, ένα εφτάχρονο κοριτσάκι, ξεκινά να μένει στο ίδρυμα, μετά τον θάνατο της μητέρας της. Το 1988, στα δεκαεφτά της, διδάσκει σε έναν από του πολλούς καταυλισμούς προσφύγων και εκεί έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με τον αγώνα του παλαιστινιακού λαού. Παλαιστίνια και η ίδια ασφυκτιά στο προστατευμένο περιβάλλον που μεγάλωσε. Οι ισορροπίες της ζωής της ανατρέπονται και καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε δύο δρόμους… Η ταινία προβλήθηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Βενετίας. Στην Ελλάδα, προβάλλεται στις αίθουσες από τις 24 Φλεβάρη του 2011.

Ρούλα Τζεμπρεάλ Μιράλ ΨΥΧΟΓΙΟΣ

INDEX_44

61 ANAΓNΩΣH KAI...

60

Απo την πένα στο πιρούνι και… αντiστροφα

ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΙΩΤΗ ΚΑΙ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ

ΜΟΥΣΙΚΗ H ΣYNT

AΓH

Θανάσης Παπακωνσταντίνου Ο Ελάχιστος Εαυτός

Πατάτες ριγανάτες φούρνου *

¾ - 1 φλιτζάνι τσαγιού λάδι χυμό 1-2 λεμονιών 1-2 κουταλιές σούπας ρίγανη αλάτι πιπέρι

H

Ο Με τα μάτια στραμμένα πιο πολύ από άλλες φορές στη δυτική μουσική παράδοση, με λόγια μεστά και απλά συνάμα, αλλά και με ντοπιολαλιές -που δεν απαντώνται στο google- τα πράγματα (μετά τον κάπως αδικημένο Σαμάνο που έκανε με τον Διονύση Σαββόπουλο) στοχεύουν και πάλι την τρυφερότητα και την εσωτερικότητα του Θανάση. Τα τραγούδια ερμηνεύουν ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου (κατά κύριο λόγο), ο Φώτης Σιώτας και ο Ορφέας Περίδης. Ο Ελάχιστος Εαυτός δύσκολα περιγράφεται με λόγια, το κουβάρι όμως σιγά-σιγά ξεμπερδεύεται ακολουθώντας τις λέξεις-κλειδιά του δημιουργού: «Ο ελάχιστος εαυτός, ο τρελός χορευτής, η κιβωτός των κινήσεων, ο ιχνηλάτης του Βέγα. Το πιο ανυπάκουο απ’ τα δύο φαντάσματα∙ εκείνο που είναι του Εγώ, το ωμέγα. Είδε την πρώτη ημέρα που χάραξε – απ’ όπου ξεκίνησαν τα μυστήρια όλα – γι’ αυτό έχει γίνει βέβηλος κι άναρθρος κι αέρας αγιάτρευτος που κουνάει τα δόντια…». Ο Ελάχιστος εαυτός, κατά την εκτίμησή μας, θα είναι μάλλον από τους σημαντικότερους δίσκους της χρονιάς που διανύουμε. Λεωνίδας Μαριδάκης

Καθαρίζουμε, πλένουμε και κόβουμε τις πατάτες κυδωνάτες. Τις τοποθετούμε σε ανάλογο ταψάκι ή πυρέξ, τις αλατοπιπερώνουμε και χύνουμε από πάνω το λάδι, τον χυμό του λεμονιού και τη ρίγανη. Τις ψήνουμε σε μέτριο φούρνο για 1 περίπου ώρα, μέχρι να ψηθούν και να ροδίσουν. Σημείωση: Το φαγητό γίνεται και με ντομάτα. Τότε προσθέτουμε 2 κρεμμύδια κομμένα σε λεπτές ροδέλες, λίγο σκόρδο και 1 ½ φλιτζάνι τσαγιού ντοματάκια αποφλοιωμένα ή πολτό ντομάτας, αντί λεμόνι και ρίγανη. Επίσης, μπορούμε να φτιάξουμε το φαγητό χωρίς λάδι.

* Η συνταγή είναι από το βιβλίο: Μ.Δ. Κοκκίνου - Γ.Σ. Κοφινά, Σαρακοστιανά, ΑΚΡΙΤΑΣ

INDEX_44

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Πένυ Γιαννάκου WINDOWS PROJECT

Inner Ear (2011)

½ κιλό περίπου πατάτες

πατάτα (επιστ. Στρύχνον το κονδυλόρριζον, Solanum tuberosum) γνωστή και ως «γεώμηλο», είναι αυτοφυές φυτό της Νότιας Αμερικής - των υψιπέδων του Μεξικού, του Περού, της Χιλής και της Κολομβίας, όπου ζούσαν Ινδιάνοι Ίνκας και Αζτέκοι. Ευδοκιμεί καλύτερα σε δροσερό, υγρό κλίμα. Μεταφέρθηκε στην Ευρώπη από τους Ισπανούς εξερευνητές στην Ισπανία το 1565 και από εκεί γρήγορα έγινε το «αγαπημένο» φαγητό όλης της Ευρώπης, μιας και είναι ένα από τα βασικότερα προϊόντα διατροφής στον κόσμο και ένα από τα λαχανικά με τους περισσότερους τρόπους παρασκευής. Στην Ελλάδα την έφερε καλλιέργεια και τροφή ο Ιωάννης Καποδίστριας και διαδόθηκε με τον… γνωστό (πλην λανθασμένο) τρόπο. Χάρη στο τεράστιο ενδιαφέρον του κυβερνήτη Καποδίστρια για τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας, το 1829 ιδρύει στην Τίρυνθα το «Γεωργικό Σχολείο» με τη βοήθεια του Εϋνάρδου. Στην αρχή η πατάτα καλλιεργήθηκε σε περιορισμένη κλίμακα, πειραματικά. Ο πρώτος διευθυντής του Σχολείου, ο γεωπόνος Γρηγόριος Παλαιολόγος, ο οποίος είχε σπουδάσει σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, συνέχισε συστηματικά τη διάδοση της καλλιέργειας της. Η παραγωγή πατάτας ήταν πολύ σημαντική, ιδιαίτερα στα δύσκολα χρόνια των παγκοσμίων πολέμων, αφού έθρεψε και κράτησε ζωντανούς πολλούς ανθρώπους. Η Γερμανία, η Ρωσία και η Πολωνία είναι οι μεγαλύτερες πατατο-παραγωγές χώρες της Ευρώπης. Οι πατάτες τρώγονται με όλους τους δυνατούς τρόπους: βραστές, στον φούρνο, τηγανιτές, γεμιστές, καθαρισμένες ή με τη φλούδα τους (η οποία, μετά από καλό πλύσιμο, τρώγεται και, μάλιστα, είναι πλήρης θρεπτικών αξιών και με αξιόλογη περιεκτικότητα σιδήρου). Μόνον ωμές δεν τρώγονται ενώ διαθέτουν πολυάριθμες ποικιλίες και για κάθε ποικιλία διαφορετικά χαρακτηριστικά: λευκές, κιτρινόσαρκες, γλυκοπατάτες, ελαφριές και αλευρώδεις για τέλειο πουρέ και πατάτες τηγανιτές, ή πιο σφιχτές για πατατοσαλάτα. Είτε ως πεντανόστιμο σνακ (ποιος δεν λατρεύει τα τσιπς!!!) είτε ως συνοδευτικό πιάτο ταιριάζουν με ΟΛΑ τα φαγητά: ψητό κρέας, ψάρι, αυγά, ακόμα και με… ψωμί - απαραίτητη συνοδεία κάθε αξιοπρεπούς κλαμπ σάντουιτς. Καμιά φορά αξίζει να παραβλέπετε τις θερμίδες…

61 BIBΛIOΘEPAΠEIA

H ταλαντούχα Πένυ Γιαννάκου παρουσιάζει μια ατμοσφαιρική φωτογραφική έκθεση με τίτλο Windows Project. Τι είναι ένα παράθυρο; Στο πραγματικό, είναι ένα άνοιγμα στον τοίχο ενός κτιρίου, και σε αντίθεση με την πόρτα δεν ξεκινάει από το πάτωμα αλλά βρίσκεται σε ένα συγκεκριμένο ύψος. Επιτρέπει τη θέα, το φωτισμό και την κυκλοφορία του αέρα σε ένα κλειστό χώρο. Μεταφορικά, αλλά με θετική χροιά, το άνοιγμα, μια δίοδος που επιτρέπει την επικοινωνία, την επαφή με το έξω. Μέρος της καθημερινότητάς μας λοιπόν, μπροστά ή πίσω από ένα παράθυρο, μπορούμε να δούμε το αληθινό αλλά και το φανταστικό. Η έκθεση μάς ταξιδεύει σε ένα «παραθυρένιο» κόσμο, όπου βασιλεύουν παράθυρα καινούρια ή παλιά, στο φυσικό τους περιβάλλον ή όχι, παράθυρα σε εγκαταλελειμμένα σανατόρια, σε παλιά βαγόνια τραίνων, σε κλειδωμένα σπίτια, παράθυρα που «έχασαν τον δρόμο τους» και βρέθηκαν σε κάποια παραλία, παράθυρα χωρίς ταυτότητα τα οποία μαζί με την ανθρώπινη παρουσία πήραν ξανά ανάσα και ζωή, απέκτησαν λόγο ύπαρξης. Η έκθεση φιλοξενείται στον πολυχώρο Terra Petra, στα πλαίσια του TERRA NUEVA PROJECT, όπου μια σειρά σύγχρονων δημιουργών επαναπροσδιορίζουν την έννοια της Νέας Γης. Εγκαίνια στις 11 Μαρτίου. Άσπα Σκαπέρδα

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ FLORAL BOOKS & COFFEE Γεμάτος εκδηλώσεις βιβλίου (και όχι μόνο) είναι ο Μάρτης στο Floral. Μη χάσετε στις 21 Μαρτίου στις 8 το βράδυ, τις εκδηλώσεις για την παγκόσμια ημέρα ποίησης που διοργανώνει η Κοινωνία των (δε)κάτων και οι ποιητές της Εταιρείας Συγγραφέων. Τη Δευτέρα 28 Μαρτίου, στις 8 το βράδυ, οι εκδόσεις Οξύ και το Σωματείο «Φίλοι Μίνου Βολανάκη» διοργανώνουν μία ξεχωριστή βραδιά όπου η Μπέτυ Αρβανίτη (ηθοποιός), ο Γιάγκος Ανδρεάδης (Καθηγητής Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, του Παντείου Πανεπιστημίου), ο Γιώργος Χρονάς (συγγραφέας), ο Θεοδόσης Πελεγρίνης (Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών), η Ελπίδα Σκούφαλου (σκηνοθέτης) θα μιλήσουν για το βιβλίο Ο Μίνως Βολανάκης επιλέγει και αποδίδει αποσπάσματα από την Παλατινή Ανθολογία, ενώ ο ηθοποιός Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος θα απαγγείλει αποσπάσματα από τις μεταφράσεις των αρχαίων επιγραμμάτων. Και τέλος, την Tρίτη 29 Μαρτίου, στις 7 το απόγευμα, το Floral, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, διοργανώνει ανοιχτή συζήτηση για το ψηφιακό βιβλίο. Εκδότες, συγγραφείς, βιβλιοπώλες και άνθρωποι του βιβλίου συναντιούνται για να εκφράσουν τις απόψεις και τον προβληματισμό τους γύρω από την αλλαγή του τοπίου στην παραγωγή και τη διάδοση των κειμένων που φέρνει το ψηφιακό βιβλίο. Όλγα Παπαδοπούλου

INDEX_44

62

63

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ_ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΕΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ από την Helen of Troy

Κοινό ανακοινωθέν:

Μετά-κομείστε, Με-τα-κομίστε, Με-τάκο-μύσται. Όπως και να το διαβάσετε, όπως και να το μεταφράσετε, κάντε το! … Γιατί χανόμαστε….

ΚΡΙΟΣ

Τα ζώδια του διμήνου: IXΘΕΙΣ, ΚΡΙΟΣ

ΖΥΓΟΣ

Ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο Τζον Στάινμπεκ, ο Τζάκ Κέρουακ, η Κρίστα Βολφ και άλλοι πολλοί συγγραφείς «πολιτογραφούνται» Ιχθείς, ενώ οι: Σαρλ Μπωντλαίρ, Χένρυ Τζέιμς, Εμίλ Ζολά, Κωνσταντίνος Καβάφης, Μαξίμ Γκόρκι, Σάμιουελ Μπέκετ, Τέννεσι Ουίλλιαμς, μεταξύ πολλών άλλων, ανήκουν στο ζώδιο του Κριού.

ΔΙΔΥΜΟΙ

ΛΕΩΝ

Η στρατιωτική λογική που επιβάλλετε στον εαυτό σας, δεν ξενίζει. Σας πάει. Λίγο το λίγο, έρχεται κι η αναγνώριση και η επιβράβευση. Όμως, μια μετατόπιση-μετακόμιση και προς το μέρος της καρδιάς, λογικά, θα σας πηγαίνει επίσης…

Jane Butler-Biggs Φενγκ Σούι σε 10 απλά μαθήματα ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ

Συλλογικό Έρως 13 ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ

Πανικός! Οι μετακομίσεις στην εσωτερική ενδοχώρα σας είναι μεγάλος μπελάς. Είναι ο μονόδρομος σας, όμως, αυτή τη στιγμή… Αδειάστε από τα περιττά, με πιθανότητα να γεμίσετε με ό,τι πραγματικά χρειάζεστε. Πονοκέφαλος;

Μέσα από την εμπειρία σάς έρχεται η γνώση για τον εαυτό σας. Μετακομίστε τους γύρω - τριγύρω σας και στοχο-προσηλωθείτε. Πώς αλλιώς νομίζετε ότι ανοίγουν οι πόρτες; Πετάξτε, πετάξτε για να… πετάξετε!

Δείχνετε, όπως πάντα, ήρεμοι μα, ένας Θεός κι εσείς ξέρετε! Το πόσο αγχώνεστε πραγματικά. Ένα «όχι» στις πλαστές ανάγκες θα πείτε. Γι’ αρχή, μετακομίστε το χέρι σας στη δεξιά τσέπη, ράβοντας διπλοβελονιές την αριστερή. Μη γίνει και μεσανατολικό…

Αφού, επί της ουσίας, όλα τα συνδέετε με τον ερωτισμό, τι περιμένετε; Συνδεθείτε με την απόλαυση. Ανανεωτικός άνεμος πνέει στα πανιά σας, που σας φέρνει όλο και πιο κοντά στο ό,τι ποθητό. Μετακομίστε σε καράβι κι αρμενίστε!

Βασίλης Κατσικονούρης …Πάλι καλά ΣΟΚΟΛΗ

Άλκης Χαραλαμπίδης Τέχνη UNIVERSITY STUDIO PRESS

William Mallinson Πικρές ελιές ΕΣΤΙΑ

Timothy Taylor Η προϊστορία του σεξ ΑΙΩΡΑ

ΤΑΥΡΟΣ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

Αφεθείτε στο να χάσετε κάτι για να κερδίσετε κάτι άλλο. Έτσι παίζουν τα μεγάλα παιδιά… Μετακομίστε την καθημερινότητά σας προς ό,τι, με θετική ενέργεια. Για να φτάσετε στο κέντρο, αρχίστε περιμετρικά. Και, αν ο κομμωτής δεν συμφωνεί, αλλάξτε τον!

ΤΟΞΟΤΗΣ

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

Άλφα: Ανασφάλεια. Το κρυφό σας μυστικό! Τα πράγματα παίρνουν βελτίωση εάν πατήσετε το κουμπάκι «επαναπροσδιορίζω». Μετακομίζοντας το focus από επάνω σας, στους άλλους. Εμπιστευτείτε τους, πιστέψτε τους. Δεν είναι χάσιμο χρόνου, πιστέψτε με… Βάσω Νικολοπούλου Βασιλική ΠΟΛΙΣ

ΙΧΘΕIΣ

Όταν έρχεται η ώρα για μετακόμιση, όλοι οι εξωτερικοί φόβοι οφείλουν να εξοστρακίζονται. Ό,τι εύχεστε και ό,τι ελπίζετε είναι μπροστά. Διαλύστε την ομίχλη, φανταστείτε τον εαυτό σας στον νέο χώρο και έτσι θα προκύψει κιόλας! Σχεδόν… μαγικά!

Μαζεύετε πράγματα, ανθρώπους, με γνώμονα το τι αγαπούν οι άλλοι. Εσείς, πού είστε σε όλ’ αυτά; Υπάρχει μεγάλη κινητικότητα γύρω σας. Να είστε αυθεντικοί. Α, και στη ζυγαριά, μετακομίστε προς τα αριστερά!

Μετακομίζετε στο μέλλον! Μέχρι κι οι πέτρες το ξέρουν. Σε καινούριο κρεβάτι –όπως το επιθυμείτε-, συμπληρωματικά σε νέες συνεργασίες –όπως τις θέλετεαξιοκρατικές. Από κοντά όμως! Ακόμα κι αυτοί που κόπτονται για εσάς, σπρώξιμο θέλουν…

Χρειάζεστε την ελευθερία σας, εντός εκτός κι επί τ’ αυτά, για να καταφέρνετε να είστε δημιουργικοί. Όσο και να σας αρέσει η φύση, μετακομίστε στο κέντρο. Επί της παρούσης, για να πάει κάτι μπροστά, χρειάζεται να διεκδικήσετε την αποδοχή των άλλων…

-ανθρώπων!

Όταν σας βγάζουμε τα λέπια, εμφανίζεται από κάτω ένα άλλο δέρμα. Αυτό λοιπόν, τώρα, χρειάζεται να το κάνετε μόνοι σας. Επειδή οι πολλοί στόχοι σας μπερδεύουν, μετακομίστε σε έναν και διεκδικήστε τον, χωρίς αυτοθυσίες που σας χαλούν την απόλαυση.

Ντάγκλας Άνταμς Μάλλον ακίνδυνος ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Michael Kimball Αγαπητοί όλοι ΟΚΤΩ

Θοδωρής Γεωργακόπουλος Αληθινές ιστορίες INTROBOOKS

Julia Kristeva Νόημα και μη νόημα της εξέγερσης SCRIPTA

Franz Kafka Η μεταμόρφωση ΟΞΥ

Υ.Γ. by Helen of Troy που, για όσους δεν το κατάλαβαν, μετακομίζω… Με πυξίδα στον βορρά –έτσι, τουλάχιστον, θέλω να πιστεύω…

INDEX_44

ΣΗΜΕΙΑ ΟΠΟΥ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΤΟ INDEX ΑΤΤΙΚΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ • ΝΑΥΑΡΙΝΟΥ 18, ΑΘΗΝΑ | ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟ • ΡΗΓΑ ΦΕΡΑΙΟΥ 25, ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ | BAΣIΛEIA∆H • AΓ.

MEΛETIOY 114, ΑΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙO AIΘPA • MEΣOΛOΓΓIOY 1, ΑΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΚΙΝΗΣΗ• ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 31, ΜΕΛΙΣΣΙΑ, Λ. ΠΕΝΤΕΛΗΣ 82, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ, ΜΑΤΖΑΓΡΙΩΤΑΚΗ 107, ΚΑΛΛΙΘΕΑ, ΑΓ. ΣΟΦΙΑΣ 35, ΒΥΡΩΝΑΣ| BIBΛIOΠΩΛEIO BHTA IATPIKΩN EKΔOΣEΩN • AΔPIANEIOY 3, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ • EΛ.

BENIZEΛOY 133, ΠΛ. EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ, HΛIOYΠOΛH ▶ ΚΥΠΡΟΥ 26, ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ▶ ΓENNHMATA 81, ANΩ ΓΛYΦAΔA | ΒΙΒΛΙΟ­ ΠΩΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟΥ Ι∆ΡΥΜΑΤΟΣ ΕΡΕΥΝΩΝ • ΒΑΣ. ΚΩΝ­Σ ΤΑΝΤΙΝΟΥ 48, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆Ο­Σ ΕΩΝ Ο∆ΥΣΣΕΑΣ • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆ΟΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΙΩΝ • ΣΟΛΩΝΟΣ 85, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟ­Π ΩΛΕΙΟ EKΔOTIKOY OPΓANIΣMOY ΠAΠYPOΣ • ΠANEΠIΣTHMIOY 46 & XAP. TPIKOYΠH, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟ­Π ΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ • ΣΟΛΩΝΟΣ 60, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟ­Π ΩΛΕΙΟ EK∆OΣEΩN KE∆POΣ KAI EΣOΠTPON • ΣTOA BIBΛIOY, ΠEΣMATZOΓΛOY 5, ΑΘΗΝΑ | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ • ΣΚΡΑ 97-99, ΚΑΛΛΙΘΕΑ | ΒΙΒΛΙΟΤΟΠΙΑ • ΛΑΖΑΡΑΚΗ 21-23, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ 25ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 9, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΠΑΤΗΣΙΩΝ 126, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 23, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΒΙΒΛΙΟΤYΠO • XP. ΣMYPNHΣ 152-156, BYPΩNAΣ | ΒΙΒΛΙΟΦΩΝΟ • ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 42, ΒΥΡΩΝΑΣ | ΓΕΩΡΓΙΑ∆ΗΣ • ΣΟΛΩΝΟΣ 114, ΑΘΗΝΑ | ΓΡΑΦΗ • ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ 121, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ∆Ω∆ΩΝΗ • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 28, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | EΘNIKO KENTPO BIBΛIOY • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ­∆ ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 17, ΑΘΗΝΑ ▶ ∆ΑΒΑΚΗ 3-5, ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΛΑΖΑΡΑΚΗ 27, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 294, ΨΥΧΙΚΟ ▶ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 39, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟ­Γ ΟΥ 2, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΣΙΝΩΠΗΣ 2, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΘΗΒΩΝ 228, ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ ▶ ΓΡΑΒΙΑΣ 6, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ▶ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑΣ 3, ΚΗΦΙΣΙΑ ▶ ΝΙΚΗΣ 20, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 6, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΚΑΛΛΙΓΑ 31, ΦΙΛΟ­ΘΕΗ ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 268, ΚΗΦΙΣΙΑ | NEWSSTAND ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 41, ΑΘΗΝΑ | ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ • ΤΡΙΤΩΝΟΣ 47, ΠΑΛ. ΦΑΛΗΡΟ | ΕΠΙΚΑΙΡΑ • ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ 41, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ | ΕΠΙ­ΚΕΝΤΡΟ • ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ 3, ΑΓ.ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 8, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 11, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ • ΓΡΑΜΜΟΥ 40, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ | ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ • ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ 77, ΙΛΙΟΝ | ΤΟ ΘΕΜΑ • Π. ΤΣΑΛ∆ΑΡΗ 30, ΒΥΡΩΝΑΣ ▶ ΚΥΠΡΟΥ 6 & ΦΡΥΝΗΣ, ΒΥΡΩΝΑΣ ▶ ΦΙΛΟΛΑΟΥ 62 & ΕΚΦΑ­ΝΤΙ∆ΟΥ, ΠΑΓΚΡΑΤΙ | ΙΑΝΟΣ • ΣΤΑ∆ΙΟΥ 24, ΑΘΗΝΑ | ΚΑ­ ΝΑΚΗ • ΖΩΟ∆ΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ 2-4, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΡ∆ΑΜΙΤΣΑ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΣΙΑΚΟΥ ΕΛΕΝΗ • ΕΛΑΙΩΝ 41, Ν. ΚΗΦΙΣΣΙΑ | ΚΟΚΚΑΛΗΣ • ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ 2 4 , Κ Ο Ρ Υ­∆ Α Λ Λ Ο Σ ▶ Χ Ι­Μ Α Ρ­Ρ Α Σ 2 4 , ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ∆ΗΜΗΤΡΑ­ΚΟΠΟΥΛΟΥ 28, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ | KONTYΛI • ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ 6, ΚΟΛΩΝΑΚΙ| ΚΟΡΑΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 6, ΧΑ­ΛΑΝ∆ΡΙ | KΨM • Z. ΠHΓHΣ 55, EΞAPXEIA | λεµονι • ΗΡΑ­ΚΛΕΙ∆ΩΝ 22, ΘΗΣΕΙΟ | λεΣΧΗ ΤΟΥ ∆ΙΣΚΟΥ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ • ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΚΚΑΛΗ, ΑΘΗΝΑ | ΜΕ­ ΝΑΝ∆ΡΟΣ • ∆ΡΟΣΙΝΗ 9, ΚΗΦΙΣΙΑ | ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ • ΠΑ­ΠΑΓΟΥ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟ­ΦΑΝΟΥΣ , ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΜΠΑΤΣΙΟΥΛΑΣ • ΠΑΝΟΡΜΟΥ 83, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ | ΝΑΤΣΗΣ • ΧΡΗΣΤΟΥ ­ Α| ΜΑΤΙΚΑ & ΧΡ. ΣΜΥΡΝΗΣ, ΡΑΦΗΝ NIKOΛAKHΣ • 3ης ΣEΠTEMBPIOY 91, AΘHNA | ΑΡΓΙΑ • ΑΡΑΠΑΚΗ 81-83, ΚΑΛΛΙΘΕΑ|

Παλαιότερα τεύχη του index θα βρείτε στο Bιβλιοπωλείο της EΣTIAΣ • Σόλωνος 60, AΘHNA

INDEX_44

OKTΩ • ΠAΠANIKOΛH 8, METAMOPΦΩΣH| ΠΑΠΑ∆ΗΜΑΣ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ | Π Α Π Α­Σ Ω Τ Η Ρ Ι Ο Υ • Σ Τ Ο Υ Ρ Ν Α Ρ H 3 5 , ΑΘΗΝΑ ▶ ΣΤΟΥΡΝΑΡΗ 37, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 55, ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ ▶ ΑΝ∆Ρ. ΠΑ­ΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ΜΑΡΟΥΣΙ, «THE MALL» ▶ ΠΑΝΕ­Π Ι­Σ ΤΗΜΙΟΥ 37, ΑΘΗΝΑ | ΠΑΤΑΚΗΣ • ΑΚΑ∆ΗΜΙΑΣ 65, ΑΘΗΝΑ | ΠΑραµετροσ • ΜΕΤΩΝΟΣ 62, ΧΟΛΑΡΓΟΣ ▶ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ 56, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ΠΑΡ’ ΗΜΙΝ • ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 11Α, ΑΘΗ­ΝΑ | ΠEP∆IKHΣ • ΧΑΡOKOΠOY 53-55, KAΛΛIΘEA | ΠΟΛΙΤΕΙΑ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 1, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΠΛΕΥ­ ΡΟ • ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 159, Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑ | ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΑΓΚΥ­Ρ Α • ΣΟΛΩΝΟΣ 124, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΧΡΩΜΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ • ΑΝΤΩ­Ν ΙΑ∆ΟΥ 6, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΤΑΜΟΣ • ΣΚΟΥ­Φ Α 32, ΚΟΛΩ­Ν ΑΚΙ | ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ • ΕΥΒΟΙΑΣ & ΒΟΙΩΤΙΑΣ 1, Κ. ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ • ΓΡΑΒΙΑΣ 3-5, ΑΘΗΝΑ | ΠYΞIΔA• BYZANTIOY 31, KAΛOΓPEZA | ΡΟΚΚΑΣ • ΒΑΡΝΑΛΗ & ΓΚΙΝΟΣΑΤΗ 60, ΜΕΤΑΜΟΡΦΩ­Σ Η | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΤΟΣΙΤΣΑ • ΤΟΣΙΤΣΑ 1 Α’, ΑΘΗΝΑ | ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ • ΚΑΡΑΟΛΗ ∆ΗΜΗ­ΤΡΙΟΥ 32, ΠΕΙ­ΡΑΙΑΣ | ΦΑΚΙΝΟΣ • Ν. ΠΛΑΣΤΗΡΑ 8, ΜΑΡΟΥΣΙ | ΦΛΩ­ΡΑΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 59, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩ­ΤΟΥ 14, ΠΛ. ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ, ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ ▶ ΗΡΩ∆ΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ 4, ΠΛΑΤΕΙΑ ∆ΟΥΡΟΥ, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ ▶ ΜΙΛΤΙΑ∆ΟΥ 16 και ΡΟ∆ΟΥ, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΣΤ. ΣΑΡΑΦΗ , ΠΛ. ΕΣΤΑΥΡΩ­ΜΕΝΟΥ, ΑΙΓΑΛΕΩ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΟΥ 54-56, ΚΟΡΥ∆ΑΛ­Λ ΟΣ ▶ ΖΩΣΙΜΑ∆ΩΝ 46, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ • Ι Π Π Ο ­Κ Ρ Α Τ Ο Υ Σ 1 0 - 1 2 , Α Θ Η Ν Α | E X LIBRIS • A. Mεταξα 4, εξαρχεια | IN TO THE BAG • Γ. ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ∆ΑΣΟΣ ΧΑΙ∆ΑΡΙΟΥ |ΚΟΑΝ/Athens Voice • ΣΚΟΥΦΑ 64, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | LIBRO • ΠΑΤΡ. ΙΩΑΚΕΙΜ 8, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | NOTOS • ΟΜΗΡΟΥ 15, ΑΘΗΝΑ | PAPER TOWN • ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ ΚΗΠΟΙ | 135 & ΛΑΜΨΑ 1, ΑΜΠΕΛΟ­ GRAFICA • ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ 68, ΕΛΛΗΝΙΚΟ | BAZAARBOOKS • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 4, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | CUBE BIBΛIOΠΩΛEIO • AKA∆HMIAΣ KAI EM. MΠENAKH 32, AΘHNA | BEST BOOK HUNTERS • ΣΟΛΩΝΟΣ 47, ΑΘΗΝΑ | KOZOK • KYKΛA∆ΩN 23 KYΨEΛH | BOOKSTARS • EΛAIΩN 34, N. KHΦIΣIA | NAKAS PAPER• NAYAPINOY 13 & MAYPOMIXAΛH, AΘHNA ▶ KHΦIΣΣIAΣ 281, KHΦIΣIA | PUBLIC • KAPAΓEΩPΓH ΣEPBIAΣ 1, ΠΛ.ΣYNTAΓMATOΣ, AΘHNA ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΝΤΑΘ • ΑΙΜ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ 6 & ∆ΗΜ. ΓΟΥΝΑΡΗ | ΑΝΙΚΟΥΛΑ Ε.∆.Ι.ΑΛΕΞΙΚΟΣ ΟΕ • ∆ΗΜ.ΓΟΥΝΑΡΗ 44 | Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ι Ν Η Σ Η • Κ ομνηνών 7 4 , Καλαμαριά, Μ. Μπότσαρη 126, Κάτω Τούμπα, Β. Όλγας 229, Ντεπώ, 25ης Μαρτίου 112, Χαριλάου, Κων/πόλεως 8, Λεωφ.Στρατού, Παν. Τσαλδάρη 35, Νεάπολη, ιδηροδρομικός Σταθμός ( Ε ντός Ε μπορικού Κ έντρου ) , Β . Όλγας 141, Ανάληψη | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ • ΕΓΝΑΤΙΑΣ 109 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ • ΚΩΝ. ΜΕΛΕΝΙΚΟΥ 5 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ) • ΠΛΑ­Τ ΩΝΟΣ 2 | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ­ ΠΩΛΕΙΟ • ΣΕΡ. ΤΣΑΚΜΑΝΗ 11, ΛΑΓΚΑ∆ΑΣ | ΒΙΒΛΙΟ­Π Ω­Λ ΕΙΟ ΨΑΡΑ • ΦΙΛ. ΕΤΑΙ­Ρ ΕΙΑΣ 39 | ΒΙΒΛΙΟ­Σ TOK • ΠATP. IΩAKEIM 8 | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ­∆ ΑΚΗΣ • ΕΘΝ.ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 131 ▶ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ | ΙΑΝΟΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 7, ΜΕΤΑ­Μ ΟΡΦΩΣΕΩΣ 24, ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ ▶ ΜΑΡΤΙΟΥ 45, ΦΙΛΙΠ­Π ΟΥΠΟΛΕΩΣ 57 ▶ ΑΜΠΕΛΟΚ ­ ΗΠΟΙ, ΒΟΓΑΤΣΙΚΟΥ 14 | ΜΠΑΡΜΠΟΥ­Ν ΑΚΗΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 4 ▶ Λ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ 75, ΡΕΤΖΙΚΙ | TO ΚΑΤΩΙ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 6 | ΠΡΩΤΟ­

ΠΟΡΙΑ • ΝΙΚΗΣ 3 | ΡΑΓΙΑΣ • ΕΡΜΟΥ 44 | ΤΡΕΥ­ ΛΑ • ΑΜΠΕ­ΛΟΚΗ­ΠΩΝ 55, ΠΕΡΑΙΑ | HIPPO • ΙΩΑΝΝΙ­∆ΟΥ 4, ΠΑΝΟΡΑΜΑ | NAKAS PAPER• ΠΛAΣTHPA 19, XAPIΛAOY | PUBLIC • ΕΜΠ. ΚΕ­Ν ΤΡΟ MEDITERRANEAN COSMOS, 11ο ΧΛΜ. ΘΕΣ/ΝΙ­ΚΗΣ-Ν. ΜΟΥ∆ΑΝΙΩΝ, ΠΥΛΑΙΑ ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΛΕΣΧΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ • ΑΒ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ∆Η 2, ΑΓΡΙΝΙΟ | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ΑΚΗΣ • ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ 50, ΑΓΡΙΝΙΟ | ∆ΕΜΕΝΑΓΑ • ΙΟΥΛΙ∆Α, ΚΕΑ | ∆ΗΜΗΤΡΙΑ∆ΗΣ • Ε.ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 49-Ι.ΚΑΒΥΡΗ 4, ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛΗ | ΣΙΣΜΑΝΙ∆ΗΣ • ΜΑΚΡΗΣ 20, Ν.ΧΙΛΗ, ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛΗ | BIBΛIOΠANOPAMA - ΔHMHTPOΠOYΛOΣ • EPMOY & AΘ. ΔIAKOY, AMAΛIAΔA | ΕΚ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ • ΝΙΚΗ­Τ ΑΡΑ 15, ΑΡΓΟΣ | ΣΥΜΒΟΛΗ • ΠΛΑΤΕΙΑ ΛΟΧΑΓΟΥ ΠΑΣΣΙΑ, ΑΡΙ∆ΑΙΑ | H ΠOΛYΘPONA TOY NITΣE • ΦIΛEΛΛHNΩN 26-28, APTA | ΧΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΟΥ • ΤΕΜΠΕΣΙΝΑΣ & ΚΟΝΙΤΣΗΣ 15, ΒΕΡΟΙΑ | ΗΡΙ∆ΑΝΟΣ • 2ας ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 64, ΒΟΛΟΣ | ΠΕΝΝΑ • ΣΠ. ΣΠΥΡΙ∆Η 21, ΒΟΛΟΣ | ΓΡΑΜ­ ΜΑΤΑ • ΕΘΝ. ΑΓΩΝΩΝ 51, Ν. ΙΩΝΙΑ, ΒΟΛΟΣ | PUBLIC • OΓΛ 28 & KONTAPATOY 9, BOΛOΣ | SUBWAY • Π. ΜΕΛΑ 32, ΒΟΛΟΣ | ΚΑΡΑ­ ΚΑΣΟΓΛΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 128, ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ | ΤΣΙΤΑ - ΑΝΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 125, ΓΙΑΝΝΙ­ΤΣΑ | ΤΖΙΟΓΚΙ∆ΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 96, ∆Ι∆ΥΜΟΤΕΙΧΟ | ΠΑΤΣΗΣ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 6, ∆ΡΑΜΑ | ΚΑΛΤΣΑ • ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ 10, Ε∆ΕΣΣΑ | ΚENTPO NEOTHTAΣ ΘHBAΣ • OI∆IΠO∆OΣ 8, ΘHBA | ∆ΟΚΙΜΑΚΗΣ • ΤΑΓΜ. ΤΖΟΥΛΑΚΗ 8, ΗΡΑΚΛΕΙΟ | ΚΥΡΙΑΚΗΣ • ΕΒΑΝΣ 85, ΗΡΑΚΛΕΙΟ | ΚΟΚ­Κ ΙΝΟΥ • ΕΒΑΝΣ 56-58, ΗΡΑΚΛΕΙΟ | ΠΕΡΙΣΥΝΑΚΗ • ΚΑΝΤΑΝΟΛΕΟΝΤΟΣ 13, ΗΡΑΚΛΕΙΟ | ΚΑΝΟΥΠΑΚΗΣ • ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ | ΣΑΡΕΙ∆ΑΚΗΣ • ΙΕΡΑ­ΠΕΤΡΑ | ΧΑΡΤΕΞ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 111, ΙΩΑΝΝΙΝΑ | ΣKANNEΛOΣ • ABEPΩΦ 47, ΙΩΑΝΝΙΝΑ | ΣΙΑΜΑΝΤΑΣ • ΟΜΟΝΟΙΑΣ 133, ΚΑΒΑΛΑ | ΤΟΛΟΥ∆ΗΣ • ΟΜΟΝΟΙΑΣ 46, ΚΑΒΑΛΑ | ∆ΗΜΗΤΡΙΑ­∆ΗΣ • ΑΡΙΣΤΟ­∆ΗΜΟΥ 89, ΚΑΛΑΜΑΤΑ |ΠΑΙ∆ΕΙΑΒΙΒΛΙΟ­ΠΩΛΕΙΑ • ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 6-8, ΚΑΡ­∆ΙΤΣΑ| ΚΟΥΡΚΑΚΗΣ • ΚΑΡΑΪ­ΣΚΑΚΗ 31Α, ΚΑΡ∆ΙΤΣΑ | ΜΑΝΟΥ • Μ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 11, ΚΑΣΤΟΡΙΑ | ΝΕΣΤΟΡΑ • ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΣ ΚΑΝΑΡΗ, ΚΑΤΕΡΙΝ | ΜΟΥ­Σ ΤΑΚΗ • ∆ΗΜ. ΚΑΒΒΑ∆Α 16, ΚΕΡΚΥΡΑ| ΠΛΟΥΣ •2η ΠΑΡΟΔΟΣ ΝΙΚ. ΘΕΟΤΟΚΗ 14, ΚΕΡΚΥΡΑ | ΧΡΥΣΑ ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟΥ • ΛΙΘΟΣΤΡΩΤΟ 1, ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ, ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ | ΕΠΙ­Λ ΟΓΕΣ • ∆ΗΜΗ­ΤΡΑΚΟΥ 5, ΚΙΛΚΙΣ | ΠΑΠΥΡΟΣ • 28ης ΟΚΤΩ­ΒΡΙΟΥ 1, ΚΟΖΑΝΗ | ΕΚΛΟΓΗ • ΘΗΣΕΩΣ 1, ΚΟ­ΜΟ­ΤΗΝΗ | ΟΙΚΟ­ΝΟΜΟΥ • ΠΥΛΑΡΙΝΟΥ 61, ΚΟΡΙΝΘΟΣ | ΘΑΛΑΣ­ΣΙΝΟΥ • ΚΟΡΥΤΣΑΣ & ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟΥ, ΚΩΣ |ΟΙΩΝΟΣ • ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ 11, ΛΑΜΙΑ | ΕΠΙΠΕ∆Ο • ΑΒΕΡΩΦ 5, ΛΑΜΙΑ | ΠΑΙ∆ΕΙΑ-ΒΙΒΛΙΟ­ΠΩΛΕΙΑ • ΜΑΝ∆Η­Λ ΑΡΑ 12, ΛΑΡΙΣΑ ▶ ΚΑΝΑΡΗ 11, ΛΑ­ΡΙΣΑ ▶ ΜΕΓ. ΑΛΕ­ΞΑΝ∆ΡΟΥ 6, ΛΑΡΙΣΑ ▶ ΚΑΝΑΡΗ 12, ΛΑΡΙΣΑ | ΤΣΙΑΡΑΣ • ΑΘ. ∆ΙΑΚΟΥ 2, ΛΑΡΙΣΑ | ΣΚΑΛΑ • ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ 24, ΛΑΡΙΣΑ | ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • ΠΕΣ. ΜΑΧΗΤΩΝ 47, ΛΕΙΒΑ∆ΙΑ | ΤΣΙΡΙΜΠΑΣΗΣ • ΜΕΛΑ 134, ΛΕΥΚΑ∆Α | ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΩΛΑ • ΜΥΚΟΝΟΣ | ΧΑΤΖΗ∆ΑΝΙΗΛ Ι. ΚΛΕΙΩ • ΕΡΜΟΥ 19Β, ΜΥΤΙΛΗΝΗ | ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ • ΠΑΛΙΑ ΑΓΟΡΑ, ΝΑΞΟΣ | ΑΡΤΙΟΝ • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 31, ΝΑΥΠΛΙΟ | ΣΠΑΝΙ∆ΗΣ • ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝΠΛΑΤΩΝΟΣ 11, ΞΑΝΘΗ | ΧΑΡΑΛΑ­ΜΠΙ­∆ΗΣ • ΑΓ. ΘΕΟ∆Ω­ΡΩΝ 95, ΟΡΕΣΤΙΑ∆Α | ΠΟΛΥ­ ΧΡΩΜΟ • ΠΑΡΟΙΚΙΑ, ΠΑΡΟΣ | ΛΕΞΙΣ • ΚΟΡΙΝΘΟΥ 352, ΠΑΤΡΑ | ΠΑΠΑΧΡΙ­Σ ΤΟΥ • ΑΓ. ΝΙΚΟ­ΛΑΟΥ 32, ΠΑΤΡΑ | ΠΡΩΤΟ­ΠΟΡΙΑ • ΓΕΡΟΚΩ­ΣΤΟ­ΠΟΥ­ΛΟΥ 31, ΠΑΤΡΑ | ΠΡΟΤΥΠΟ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ­∆ ΡΟΥ 84, ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ ΚΙΛΚΙΣ | ΝΤΑΛΑ­ΜΑΓΚΑΣ • ΛΕΩΦ. ΕΙΡΗΝΗΣ 39, ΠΡΕΒΕΖΑ | AΘANAΣIOY • AXEPONTOΣ 51, KANAΛAKI N.ΠPEBEZHΣ | EΠI XAPTOY

• 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 79, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | ΠΑΠΑ­ ΜΙ­ΧΑΗΛ • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 48, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | LEXIS • ΜΑΙ­Ζ ΩΝΟΣ 38-40, ΠΑΤΡΑ ▶ ΜΙΑΟΥΛΗ 3, ΠΥΡΓΟΣ ΗΛΕΙΑΣ ▶ AΘHNΩN 11, PIO | ΣΠΟΥ∆Η • ΠΡΕΒΕΛΑΚΗ 17, ΡΕΘΥ­ ΜΝΟ | AΦOI KΛAΨINAKH • ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ 59, ΡΕΘΥ­Μ ΝΟ | ΚΑΒΑΛΙΕΡΟΣ • ΧΕΙΜΑΡΑΣ 14, ΡΟ∆ΟΣ | ΚΑΛΑΤΖΗ • Λ. ΛΟΓΟΘΕΤΗ, ΓΕΦΥΡΑΚΙ ΣΑΜΟΣ | ΦΩΤΙΟΥ • ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ 41, ΣΕΡΡΕΣ | ΚΑΤΣΑΒΟΥΝΗΣ • ΠΑΝ. ΤΣΑΛΔΑΡΗ 20, ΣΕΡΡΕΣ | ΠΑΠΑ∆Α­ ΚΗΣ • ΜΥΣΩΝΟΣ 72, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΣΙΚΑΛΑΚΗ • ΠΑΠΑ­ΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 25, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΟΥΝΤΑΣ • ΧΩΡΑ, ΣΚΥΡΟΣ | ΕΡΜΗΣ • ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 24, ΣΟΥ∆Α ΧΑΝΙΩΝ ΚΡΗΤΗΣ | ΕΠΙΛΟΓΗ • ΙΑΚΩΒΑΚΗ 5, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΚΗΡΗΘΡΕΣ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 34, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΤΣΙΟΠΕΛΑΚΟΣ • ΑΣΚΛΗ­ΠΙΟΥ 15, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΩΡΑ • ΟΥΑΣΙΓΚΤΩΝ 21, ΤΡΙ­ΠΟ­ΛΗ | ΠΑΠΑΝΕΣΤΩΡΑΣ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 49, ΦΛΩΡΙΝΑ | ∆ΙΑΜΕΤΡΟΣ • ΠΑΡΟ∆ΟΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΠΕΡΓΑΜΑΛΗΣ • ΧΑΡΩΝΔΑ 14, ΧΑΛΚΙΔΑ | ΠΟΡΘΜΟΣ • ΚΡΙΕΖΗ 17, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΣΧΗΜΑ • ∆Η­Μ Ο­ ΚΡΑΤΙΑΣ 38, ΧΑΝΙΑ | ΒΙΒΛΙΕΜΠΟ­Ρ ΙΚΗ • ΒΟΛΟΥ∆ΑΚΗ∆ΩΝ 14, ΧΑΝΙΑ | ΚΑΛΑΙΤΖΑΚΗΣ ΖΑΧΑ­ΡΙΑΣ • ΤΣΟΥ∆ΕΡΩΝ 31, ΧΑΝΙΑ | ΜΑΡ­ ΚΑ­Κ ΗΣ • ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 10, ΧΑΝΙΑ | ΜΥΘΟ­ΛΟΓΙΑ • ΜΥΛΩΝΟΓΙΑΝΝΗ 31, ΧΑΝΙΑ | ΞΕΡΟ­Γ ΙΑΝΝΑΚΗ • ΚΟΡΑΚΑ 32, ΧΑΝΙΑ | ΠΕΤΡΑΚΗ • ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝ­ΝΑΡΗ 68, ΧΑΝΙΑ | ΠΑΠΥΡΟΣ • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 44, ΧΙΟΣ | ΣΥΡΙΩ∆Η • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 34, ΧΙΟΣ | KYΠPOΣ PUBLIC • EMΠOPIKO KENTPO THE MALL OF CYPRUS, BEPΓINAΣ 3, ΣTPOBOΛOΣ, ΛEYKΩΣIA ■ ∆ΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ R O C K N R O L L C I R CUS • Σ ι­να 2 1 , ΑΘΗΝΑ | LA SI DO • Οµηρου 49, Ν. ΣΜΥΡ­ΝΗ | MUSIC HOUSE • ΣαλαµινοΣ 36, ΑΧΑΡΝΑΙ | HIGH FIDELITY • ΣΤΑΙΚΟΠΟΥΛΟΥ 27, ΝΑΥΠΛΙΟ ■ CAFÉ | CELLIER CAFE • ΠANEΠIΣTHMIOY 10, ΣYNTAΓMA | ΦΙΛΙΟΝ • ΣΚΟΥΦΑ 35, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | CAFE ALU • OMHPOY 58 & ΣKOYΦA, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | EN ∆EΛΦOIΣ • ∆EΛΦΩN 5, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | FLORAL • ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 80, ΑΘΗΝΑ | KOKKOI KAΦE • AΣKΛHΠIOY 39 & ∆I∆OTOY, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ROSEBUD • ΣKOYΦA 40 & OMHPOY 60, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ΣKOYΦAKI KAΦE • ΣKOYΦA 47-49, ΚΟΛΩΝΑΚΙ| SHELTER • ΠΑΠΑΓΟΥ 92, ΖΩΓΡΑΦΟΥ | Kι επίσης σε 420 café και παιδότοπους (ΑΙΓΛΗ CAFÉ • FLO­CAFE • HAGEEN DAAΖ • PALMIE BISTRO κ.ά.) σε όλη την Ελλάδα από την εταιρεία Plan & Fun καθώς και σε επιλεγµένα bars και bar-restau­rants.

■ ΧΩΡΟΙ ΤΕΧΝΗΣ - ΑΛΛΑ ΣΗΜΕΙΑ ΜΙΚΡΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ • ΠΛ. ΑΣΩΜΑΤΩΝ 7, ΘΗ­ΣΕΙΟ | ΦΟΥΡΝΟΣ • ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 168, ΑΘΗΝΑ | ΦΙΛΩΝ-ΔΩΡΗΜΑ • ΠΙΝΔΟΥ 86, ΜΟΣΧΑΤΟ | CLIPART • ΜΠΟΤΑΣΗ 6, ΑΘΗΝΑ | EL MOUNDO • Λ. ΣΥΓΓΡΟΥ 9, ΑΘΗΝΑ | ΣΙΝΕ ΦΙΛΙΠ • ΘΑΣΟΥ 11, ΠΛ.ΑΜΕΡΙΚΗΣ, ΑΘΗΝΑ | JUST SHOOT ME • Λ. ΝΙΚΗΣ 33, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ■ KABEΣ XAΛAPH • AKTH MOYTΣOΠOYΛOY 74, ΠEIPAIAΣ.. XAP. TPIKOYΠH 64 & BAΛTETΣIOY, AΘHNA ■ Στα 30 καταστήµατα σε όλη την Eλλάδα της αλυσίδας VIDEORAMA HOME ENTERTAIMENT