INDEX 35

1

INDEX_35

2

EDITORIAL

INDEX_ Μηνιαίο περιοδικό για το βιβλίο Τεύχος #35 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ '09 ISSN: 1790-6741 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ / ΕΚΔΟΣΗ ΕKΔOΣEIΣ OΞY Α.Ε. ΕΚΔΟΤΕΣ Τάσος Βογιατζής (editor@avopolis.gr), Νίκος Χατζόπουλος (nickh@oxy.gr) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Χριστίνα Οικονομίδου (chrisoiko@gmail.com) Μάκης Τσίτας (mtsitas@otenet.gr) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Γιώτα Συκιώτη (yotsyk@yahoo.gr) ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Em Kei Studio ΔIOPΘΩΣH KEIMENΩN Σοφία Θεοδωρή ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Zέτα Eλισσαίου, Ζέφη Κόλια, Επιστήμη Μπινάζη, Γιώργος Τσακνιάς, Sabine von Traute ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Ν. Ακριτόπουλος, Γιώργος Βέης, Στέλλα Γιακουμή, Παναγιώτης Γούτας, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Σπύρος Κάλμπαρης, Ανδρέας Καρακίτσιος, Κατερίνα Κουτσούκη, Διονύσης Κωστίδης, Νίκη Κώτσιου, Κώστας Μέρμης, Κωνσταντίνος Μπούρας, Νίκος Νικολαΐδης, Kυριάκος Nτελόπουλος, Σιδέρης Ντιούδης, Ευτυχία Παναγιώτου, Μάκης Πανώριος, Χρίστος Παπαγεωργίου, Αριστοτέλης Ρούντης, Γρηγόρης Τεχλεμετζής, Χρύσα Α. Τζαγκαρουλάκη, Φίλιππος Φιλίππου, Παναγιώτα Ψυχογυιοπούλου

Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙ-ΕΞΟΥΣΙΑΣ Δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο, η «εξωκοινοβουλευτική αντιπολίτευση» να δημιουργεί ανάμεσα στους κόλπους της ισχυρότερες αντιπαραθέσεις από την «εσωκοινοβουλευτική». Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα –εδώ και σχεδόν ένα χρόνο- οι μέθοδοι και η βιαιότητα αυτής της αντιπαράθεσης δημιουργούν υποψίες για κάτι που δεν έχει ούτε ιδεολογική ούτε κοινωνική αλλά μάλλον ούτε καν ανθρώπινη βάση. Αφορμή γι’ αυτό το σημείωμα αποτελεί η πρόσφατη «παράλογη» επίθεση με ρίψη… αυγών στη συγγραφέα Σώτη Τριανταφύλλου κατά την παρουσίαση του τελευταίου της βιβλίου στο Floral. Το σημείωμα, ωστόσο, δεν αφορά την επίθεση αυτή καθεαυτή αλλά τα παράλογα κίνητρα που την προκάλεσαν και που εξαϋλώνουν κάθε προσδοκία για μια κοινωνική αναμέτρηση/σύγκρουση που είναι πιθανό να οδηγήσει σε μια επαναδιαπραγμάτευση των όρων της λειτουργικής (και, γιατί όχι, της δημιουργικής) συγκρότησης του κοινωνικού ιστού–εντός κι εκτός πολιτικού συστήματος. Τι εννοώ; Η άγρια, αχαλίνωτη και δικαιολογημένη έκρηξη της αγανάκτησης του περασμένου Δεκέμβρη δεν άφησε πίσω της καμιά ελπίδα για τους αγανακτισμένους πολίτες, παρά μια ακόμα απειλή, αυτή των δυνατότερων –σε σωματικό, κυριολεκτικά, επίπεδο και σε εξοπλισμό - έναντι των πιο αδύναμων, ακόμα και αν οι δεύτεροι είναι ακόμα πιο «καταφρονεμένοι». Ζούμε σ’ έναν κόσμο που θεωρούμε ότι είναι KAI δικός μας. Σ’ αυτό τον κόσμο επιλέγουμε –αρκετά συχνά, δυστυχώς- να αγνοήσουμε τις πρακτικές και τις θεωρίες που δεν μας αρέσουν, γιατί νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να επιβιώσουμε αλλιώς. Έτσι υποθάλπουμε τα όνειρα εκείνων που θέλουν να αποδομήσουν και να καταστρέψουν (ίσως) αυτό τον κόσμο. Αν υπάρχει κάτι που μπορεί να μας οδηγήσει ένα βήμα πιο μπροστά στις επιδιώξεις, τις ανησυχίες, τις ευαισθησίες μας είναι πράγματι η αντίδρασή μας σε όλα αυτά που δεν μας αρέσουν. Συμφωνώ. Ας αντιδράσουμε, λοιπόν, με έναν τρόπο όμως που θα νοηματοδοτήσει τις πράξεις μας.

INDEX_35

ΕΚΤΥΠΩΣΗ – ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Γεωργία Λαμπροπούλου ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Άννα Δουλγερίδου ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ – ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Δέσποινα Παντελίδου

Θεμιστοκλέους 80, 106 81 Αθήνα Τηλ. Κέντρο: 210 5226609 Fax: 210 5227768 e-mail: info@indexmag.gr www.indexmag.gr

Tο εξώφυλλο του index φιλοξενεί την πρόταση μιας διαφορετικής κάθε φορά διαφημιστικής εταιρείας για την προβολή του βιβλίου. Για πληροφορίες απευθυνθείτε στη διεύθυνση του περιοδικού.

4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ_ ΤΕΥΧΟΣ 35

24

συνδρομές Το index κυκλοφορεί σε 30.000 αντίτυπα. Θα το βρείτε σε 500 επιλεγμένα σημεία σε όλη την Ελλάδα. Μπορείτε να λαμβάνετε το index στο σπίτι σας, με τη σιγουριά ότι δεν θα χάσετε ούτε ένα τεύχος, επιλέγοντας μία από τις παρακάτω δυνατότητες συνδρομής:

1.

10€ το χρόνο + το μεθυσμένο ημερολόγιο του Hunter S. Thompson (εκδόσεις ΟΞΥ)

02

40

08

50

10

Άρης Δημοκίδης Αργυρώ Κοκορέλη Σοφία Παράσχου Άννα Χατζημανώλη

editorial βιβλία που μας άφησαν άφωνους focus

Charles Spencer Adrienne Kress

14

flyers

Eιδήσεις, σχόλια, προσκλήσεις και προκλήσεις

βιτρίνα αυτοπαρουσιάσεις

52

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

64

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

Λονδίνο / Παρίσι / Άμστερνταμ

18

66

Κώστας Αρκουδέας Λευτέρης Ζούρος

Μανώλης Πιτέλης

ΓΝΩΡΙΜΙΕΣ

ΕΚ ΤΩΝ ΕΣΩ

22

67

32

68

ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΣΤΟ ΠΙΡΟΥΝΙ ΚΑΙ... ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ INDEX ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ...

Κινηματογράφος, γιορτή

Ψάρια για τον χειμώνα ή κάθε ψάρι στον καιρό του…

70

36

Βιβλιόφιλες αστρολογικές προβλέψεις

top 5

INDEX_35

2.

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ

20€ το χρόνο + 1 βιβλίο των εκδόσεων EMΠEIPIA: O ηττημένος

3.

7€ το χρόνο και το index κάθε μήνα στο σπίτι σας.

ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΙΚΑ ΜΑΣ! Στείλτε ταχυδρομική επιταγή με το ανάλογο ποσό στη διεύθυνση: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ index Θεμιστοκλέους 80, 106 81 Αθήνα με τα στοιχεία σας (όνομα, τηλέφωνο, διεύθυνση, e-mail) και θα λαμβάνετε το index κάθε μήνα για ένα χρόνο.

T: 210 5226609

INDEX_35

8

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΗΣΑΝ ΑΦΩΝΟΥΣ

Georges Simenon To μπλε δωμάτιο

Γιώργος Χρονάς Η γυναίκα της Πάτρας (νέα έκδοση) Διηγείται η Πανωραία

ΑΓΡΑ Για την πληρότητα των χαρακτήρων, την υποδειγματική αναπαράσταση μιας εποχής κι ενός κλίματος ενοχών και αυτοκαταστροφικού πάθους, το συστήνω ανεπιφύλακτα. Ο Georges Simenon, oΔάσκαλος του είδους, παραμένει αξεπέραστος. Η μετάφραση της Αργυρώς Μακάρωφ λειτουργική. Γιώργος Βέης

ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ Ξαναδιάβασα, σε πολυτονικό, το «αιρετικό», ανατρεπτικό, προκλητικό δραματικό αυτό κείμενο, και απόλαυσα τη φιλοσοφική μελαγχολία μιας εταίρας του εικοστού αιώνα, που τόλμησε να πει τα πράγματα με τ’ όνομά τους, και μοιράστηκε με παρρησία τα πικρά μαθήματα που της δίδαξε η ζωή και η σκληρότητα των ανθρώπων. Λόγος πυκνός, κρουστός, αληθινός, βγαλμένος από τα σπλάχνα γυναίκας αρχετυπικής. Κωνσταντίνος Μπούρας

Νίκος Πλατής Γατικό λεξικό ΚΕΔΡΟΣ

Γατολήμματα απο την ιστορία, τη λογοτεχνία, τη λαογραφία, τη βιολογία, τη γενετική και τα...κεραμίδια, απο την τρομερή πένα και την κοφτερή ματιά του μαιτρ των λεξικών όπως Το Μπαχαρικό Λεξικό και το Ουαλικό Λεξικό του Σεξ. Άλλωστε πρέπει να ομολογήσω ότι είμαι χρόνια φαν του συγγραφέα Νίκου Πλατή, όπως εξάλλου και των κεραμιδόγατων... Νιάρρρ... Ζέφη Κόλια

Χαλίλ Γκιμπράν Η μουσική. Ο τρελός.

Alloglotta: Σιωπή και θόρυβος ALLOGLOTTA Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον εκδοτικό εγχείρημα, μια ετήσια θεματική έκδοση που αποτελείται από την εύστοχη σύνθεση διαφορετικών κειμένων (ποιημάτων, δοκιμίων, διηγημάτων, συνεντεύξεων κ.λπ. ή και αποσπασμάτων αυτών), διαφορετικών συγγραφέων (Χόφμανσταλ, Μέλβιλ, Μπαρτ, Ογκάουα, Εγγονόπουλος, Χειμωνάς κ.ά.) αλλά και εικόνων που λειτουργούν ως εικαστικοί «συνομιλητές». Θεματική του πρώτου τεύχους Σιωπή και θόρυβος. Χριστίνα Οικονομίδου

PRINTA «… ικανοποιήσου με την ευχαρίστηση του να ζεις, υπόφερε με ευπρέπεια· κι ύστερα άδειασε την κούπα ώστε να την ξαναγεμίσεις αύριο». Ένας περίτεχνος, λυρικός ύμνος στην πλέον διαδομένη τέχνη, αυτήν που ανέκαθεν συγκινούσε τους ανθρώπους σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Για τους ρέκτες του είδους ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αναφορές του σε συγκεκριμένους «δρόμους» (μακάμια) της αραβοπερσικής μουσικής. Και το, ανατριχιαστικά σύγχρονο, καταληκτικό κείμενο «Ο τέλειος κόσμος») από τη συλλογή Ο τρελός ( το πρώτο βιβλίο που ο Γκιμπράν έγραψε και δημοσίευσε απευθείας στα αγγλικά, το 1918).

Άντον Τσέχοφ Πόσο αργεί να ξημερώσει

Μετάφραση-Εισαγωγή: Μήτσος Αλεξανδρόπουλος ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Τα περισσότερα διηγήματα της συλλογής δημοσιεύονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και η επιλογή τους έγινε με στόχο να αποκτήσει ο αναγνώστης «μια ιδέα για το πώς κυματίζει το ύφος στο αφηγηματικό έργο του Τσέχοφ», όπως σημειώνει ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος στην εισαγωγή του -στόχος που επιτυγχάνεται θαυμαστά.

Sabine von Traute

Γιώτα Συκιώτη

Κώστας Ταχτσής Το τρίτο στεφάνι

Επίμετρο: Μένης Κουμανταρέας ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ Νέα φροντισμένη έκδοση για το εμβληματικό μυθιστόρημα του Κώστα Ταχτσή και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να έρθουν σε επαφή οι νεότεροι αναγνώστες με το σημαντικότερο ελληνικό μεταπολεμικό μυθιστόρημα. (Ιδιαίτερα κατατοπιστικό το επίμετρο του Μένη Κουμανταρέα). Μάκης Τσίτας

Eσάµςας;την άποψή Γράψτε α αγαπηµέν σας για τα . σας βιβλία µε κείµενά Περιµένου σας στο r dexmag.g gnomi@in

INDEX_35

10

FOCUS_ΠOPTPAITA

ΑΠΟ ΤHΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΤΣΟΥΚΗ

CHARLES SPENCER

Mια ζωή αφιερωμένη στην τέχνη

Ο Charles Spencer γεννημένος στο Λονδίνο, από γονείς ρωσοπολωνικής καταγωγής, ιστορικός τέχνης διεθνούς φήμης, για ένα διάστημα αρχισυντάκτης του περιοδικού Art and Artists και συγγραφέας βιβλίων για τον Ερτέ, τον Ντιαγκίλεφ, τα Ρωσικά Μπαλέτα και τον Σέσιλ Μπήτον. Έχει δώσει διαλέξεις σε διάφορα Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσία. Επισκέφτηκε την Ελλάδα πρώτη φορά στο τέλος της δεκαετίας του ‘50 όπου γνώρισε τον Σπυρόπουλο. Αργότερα γνώρισε και άλλους διάσημους Έλληνες καλλιτέχνες όπως τον Απέργη, τον Δρούγκα, τον Ζογγολόπουλο, τον Θόδωρο, τους Καλούτση, τους Καναγκίνη, τον Καπράλο, τον Καρά, τον Μόραλη, τη Μιχαλέα, τον Ξενάκη, τον Σαχίνη, τον Τάκι, τον Φασσιανό και άλλους για τους οποίους έγραψε σημαντικές κριτικές. Έχει επίσης οργανώσει πολλές εκθέσεις Ελλήνων καλλιτεχνών στο Λονδίνο. Κατά την παραμονή του στην Αθήνα συνεργάστηκε με το Βρετανικό

INDEX_35

Συμβούλιο, τις γκαλερί «Δεσμός» και «Ζουμπουλάκη», έδωσε τακτικές διαλέξεις και συνεισέφερε με κείμενά του σε διάφορα περιοδικά τέχνης. Βαθύτατα ελληνολάτρης, όπως άλλωστε φανερώνει και η μοναδικής γλαφυρότητας περιγραφή της πενηντάχρονης σχέσης του με την Ελλάδα και τους Έλληνες καλλιτέχνες, στο βιβλίο του Charliko in Greece... Αναμνήσεις ενός Άγγλου κριτικού τέχνης (GEMA), όπου σκιαγραφούνται με γλαφυρότητα προσωπικότητες από το ελληνικό καλλιτεχνικό στερέωμα ανάμεσα τους και πολλοί προσωπικοί του φίλοι, όπως η Μελίνα Μερκούρη και ο Ζιλ Ντασέν, ο Διονύσης και ο Βασίλης Φωτόπουλος, ο Μιχάλης Κακογιάννης, η Ντόλη Γουλανδρή κ. ά. που απέκτησε στην Ελλάδα. Με τις περιγραφές του εκφράζει τη βαθιά αγάπη του για τη χώρα και τους κατοίκους της καθώς οι ανατυπώσεις διαφόρων άρθρων του και τα σχόλια του για τους Έλληνες καλλιτέχνες αποτελούν μια αξιόλογη μαρτυρία της περιόδου αυτής (1958-1998). Οι πρωτοποριακές μελέτες του Charles Spencer συνέβαλαν στην αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τα Ρωσικά Μπαλέτα και την επίδραση που είχαν στον χορό, το θέατρο, τη μόδα και τη διακόσμηση. Η σλαβική προέλευσή του πιθανόν να επηρέασε τον πρώιμο έρωτά του για τη ρωσική λογοτεχνία και μουσική, οδηγώντας τον σε μια πιο συστηματική μελέτη των λιγότερο γνωστών επιτευγμάτων της ρωσικής τέχνης. Η βαθιά γνώση του για τη ρωσική τέχνη και κουλτούρα οδηγούν στην καινούρια μοναδική μελέτη του Ο Μπακστ στην Ελλάδα (GEMA), για τον επίσης ελληνολάτρη διάσημο σκηνογράφο και ενδυματολόγο θεατρικών παραστάσεων και των Ρωσικών Μπαλέτων Λεόν Μπακστ. Είναι περίεργο ότι στην Ελλάδα δεν είναι πολλά πράγματα γνωστά για τον Λεόν Μπακστ, ειδικότερα δε σχετικά με την επίσκεψή του το 1907 στη χώρα μας και το βιβλίο που έγραψε για το ταξίδι και τις εμπειρίες του και, ακόμα περισσότερο, για τη βαθιά

επίδραση που είχε στον ίδιο αυτή η επίσκεψη. Ο συγγραφέας στο γλαφυρό κείμενό του εξηγεί την επίδραση που είχε στον Μπακστ η συνάντησή του με τον Σερ Άρθουρ Έβανς, όταν ο τελευταίος εργαζόταν στην αναστήλωση του ανακτόρου του Μίνωα στην Κνωσό της Κρήτης, όπως και η επίσκεψή του στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών. Αρχιτεκτονικές και γλυπτικές λεπτομέρειες από τους περίφημους αυτούς χώρους θα ενσωματώνονται συνεχώς στα σκηνικά του. Το κείμενο είναι πλούσια εικονογραφημένο με σχέδια, πορτρέτα, διάφορα μοτίβα, ενώ μια σειρά πολυάριθμων έγχρωμων εικόνων αποκαλύπτει πανηγυρικά την ιδιοφυΐα του Μπακστ ως σχεδιαστή, ειδικότερα στην αναδημιουργία ελληνικών ενδυμάτων. Με αυτή τη γοητευτική μονογραφίαντοκουμέντο ο Charles Spencer με την έμπειρη πένα του θα ενθουσιάσει όχι μόνο τους εραστές της Ελλάδας, αλλά και τους θαυμαστές των Ρωσικών Μπαλέτων και της ιδιοφυΐας του Μπακστ. Να σημειωθεί ότι παράλληλα με την ελληνική κυκλοφορεί, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο, και η αγγλική έκδοση του βιβλίου.

Ο ΜΠΑΚΣΤ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ GEMA

12

FOCUS_ΠOPTPAITA

ΑΠΟ τOΝ Αριστοτέλη Ρούντη

ADRIENNE KRESS

Λογοτεχνία και υποκριτική

Η συγγραφέας και ηθοποιός Αντριέν Κρες (Adrienne Kress), κόρη δασκάλων, γεννημένη και μεγαλωμένη στο Τορόντο του Καναδά, ήταν φυσικό να ερωτευθεί τα γράμματα και τις τέχνες και ειδικότερα τη συγγραφή βιβλίων και θεατρικών έργων και το θέατρο. Έντεκα μόλις ετών πήρε απολυτήριο δραματουργίας, όταν αποφοίτησε από το δημοτικό σχολείο Claude Watson School for the Arts. Μετά το Λύκειο συνέχισε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, απ’ όπου πήρε το πτυχίο της: Άριστα, μετά πολλών επαίνων. Αμέσως μετά το μεταπτυχιακό της στις θεατρικές σπουδές (επίσης στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο) έφυγε για το Λονδίνο, όπου έμεινε τρία χρόνια, κάνοντας ανώτατες σπουδές στην Ακαδημία Μουσικής και Δραματικής Τέχνης (London Academy of Music and Dramatic Arts) και ταυτόχρονα έλαβε μέρος ως ηθοποιός σε διάφορες παραγωγές. Αφότου επέστρεψε στον Καναδά έγινε μέλος του Tempest Theatre Group, που ανεβάζει Σαιξπηρικά έργα. Το 2003 ίδρυσε στο Τορόντο τη θεατρική ομάδα/εταιρεία Killer Cat Production, προκειμένου να ανεβάσει το θεατρικό της Weekend In the Country (Σαββατοκύριακο στην εξοχή). Τα θεατρικά έργα της έχουν παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου Εδιμβούργου, όπως και σε άλλες εκδηλώσεις στον Καναδά και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση, η Αντριέν Κρες είναι επίσης δασκάλα θεάτρου σε παιδιά ηλικίας από οχτώ έως δώδεκα ετών. Τα παιδικά μυθιστορήματά της απευθύνονται κυρίως σε παιδιά ηλικίας 8-12 ετών, αλλά και σε οποιουσδήποτε μεγαλύτερους σε ηλικία αναγνώστες που τους αρέσουν ιστορίες όπως του Πήτερ Παν ή της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων. Το πρώτο της βιβλίο εφηβικής λογοτεχνίας Η Άλεξ και ο ειρωνικός τζέντλεμαν, το οποίο έχει αποκομίσει πληθώρα επαινετικών κριτικών από τον Καναδικό, Αμερικανικό και Ευρωπαϊκό τύπο και είχε προταθεί για το βραβείο Red Cedar, είναι ένα απίστευτα πνευμα-

τώδες μυθιστόρημα, γεμάτο ευφάνταστους χαρακτήρες, απρόσμενους ήρωες, ανατροπές, δράση, χιούμορ και μυστήριο. Η ηρωίδα, που λόγω του ονόματος και του κουρέματός της τη μπερδεύουν με αγόρι, προσπαθεί να σώσει τον αγαπημένο της δάσκαλο, ο οποίος κρύβει ένα οικογενειακό μυστικό -από εκείνα τα εντυπωσιακά μυστικά που έχουν να κάνουν με θαμμένους θησαυρούς- και εκ του λόγου τούτου έχει πέσει θύμα απαγωγής των διαβόητων πειρατών του πλοίου «Ειρωνικός Τζέντλεμαν». Το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες και στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Σήμερα, η Αντριέν Κρες ζει στο Τορόντο όπου συνεχίζει την τριπλή καριέρα της: γράφει παιδικά βιβλία και θεατρικά έργα, είναι ηθοποιός και παραγωγός.

η αλεξ κ ο ειρωνικοσ τζεντλεμαν ελληνικα γραμματα

INDEX_35

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ

14

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

Πολιτικώς ορθά…

Τζέημς Φινν Γκάρνερ Πολιτικώς ορθά παραμύθια ΔΙΑΥΛΟΣ

Αλαίν ντε Μποττόν Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας ΠΑΤΑΚΗΣ Απίστευτα συμβατικό μέσα στη δήθεν αντισυμβατικότητά του.

Sabine von Traute

Το μόνο πολιτικώς ορθό βιβλίο που έχω διαβάσει είναι τα Πολιτικώς ορθά Παραμύθια του Τζέημς Φινν Γκάρνερ. Ομολογώ πως, όταν τα πρωτοδιάβασα, λιποθύμησα από τα γέλια. Με απίστευτα επιτυχημένο εξώφυλλο, όπου το πρόσωπο της Κοκκινοσκουφίτσας είναι η Ντρούνα του Serpieri (μαζί με το στήθος της). Νομίζω όμως ότι πέρασε η μόδα τους.

Όλα τα μυστικά για να σχεδιάσεις πριγκίπισσες ΠΑΤΑΚΗΣ Χωρίς όνομα συγγραφέα αλλά με όνομα μεταφραστή! Φοβερό (στην κυριολεξία) βιβλίο-τσαντάκι (!), αξεσουάρ για ανεξάντλητη… (προσθέστε όποιο ουσιαστικό θέλετε). Τα υπόλοιπα τα λέει ο τίτλος από μόνος του. Εγώ λέω: το κουβαδάκι σας και σ’ άλλη παραλία. Γιώτα Συκιώτη

Συνεχίζουν ακόμα (δυστυχώς) να εκδίδονται τέτοια βιβλία ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας. Προβλέψιμα και αποστειρωμένα, τίγκα στα ηθικοπλαστικά μηνύματα με ήρωες λοβοτομημένα παιδιά, μειλίχια και ευγενικά, με λεξιλόγιο Βασιλάκη Καΐλα, που λατρεύουν το σχολείο και τη δασκάλα και πάνω απ’ όλα είναι υπάκουα. (Εννοείται πως αν τύχει να κάνουν καμιά αταξία, μετανιώνουν αμέσως και ζητούν σπαραξικάρδια συγνώμη). Μάκης Τσίτας

Ζέφη Κόλια

Κοινωνικώς ανορθόδοξοι…

Τζακ Κέρουακ

Όσκαρ Ουάιλντ Εκ βαθέων, ο ένας ωραίος και μοιραίος: Όσκαρ Φίνγκαλ Ο’ Φλάερτυ Ουίλς Ουάιλντ! Γιώτα Συκιώτη

Υπήρξαν πολλοί κοινωνικά ανορθόδοξοι συγγραφείς∙ άλλωστε η κοινωνική και πολιτική ανορθοδοξία αποτελεί πολλές φορές στοίχημα στη σύγχρονη λογοτεχνία. Θα εστιάσω σε έναν: Στον Τζακ Κέρουακ. Στον συγγραφέα και ποιητή Τζακ Κέρουακ (19221967), βασιλιά του κινήματος των μπιτ, έμβλημα μιας ολόκληρης γενιάς και όσων γενιών την ακολούθησαν. Το μυθιστόρημά του Στο δρόμο υπήρξε, πάντως, ορόσημο της δικής μου γενιάς -όπως και της δικής σας (φαντάζομαι). Εφέτος συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από τον θάνατό του. Ζέφη Κόλια

INDEX_35

Μαρία Κουγιουμτζή Άγριο βελούδο ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Η αποθέωση της παραβατικότητας και του «ανορθόδοξου» ερωτισμού. Οποιοσδήποτε εκπρόσωπος του «political correct» στη λογοτεχνία, θα φρίκαρε διαβάζοντας αυτά τα αιρετικά διηγήματα. Η ώριμη Θεσσαλονικιά συγγραφέας ρίχνει μπουνιά στο πρόσωπο του κοινωνικού κατεστημένου της υποκρισίας και του στρουθοκαμηλισμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αποκαλύπτει τον πόνο και την ανάγκη για στοργή των βασανισμένων περιθωριακών ηρώων της. Κωνσταντίνος Μπούρας

Ελφρίντε Γιέλινεκ Ακόμα και για την επιμονή της στις «αιρετικές» αντιλήψεις της, παρά το γεγονός ότι η «καθεστηκυία τάξη» προσπάθησε να την αποδυναμώσει (κατά τη γνώμη μου) δια της αναγνώρισης, απονέμοντάς της το Νόμπελ. «Ο καταπιεσμένος λέει την αλήθεια αλλά δεν έχει δικαίωμα στην ομιλία. Πρέπει πρώτα να κατακτήσει αυτό το δικαίωμα μέσω της ανατροπής».

Sabine von Traute

16

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

30 ΧΡΟΝΙΑ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Στις 30 Σεπτεμβρίου 2009, οι εκδόσεις Ψυχογιός γιόρτασαν τα 30 χρόνια τους, παρουσία συνεργατών τους, συγγραφέων, μεταφραστών, εικονογράφων και ανθρώπων του δημοσιογραφικού χώρου, στις νεόδμητες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις του οίκου στη Μεταμόρφωση. Η εκδήλωση ξεκίνησε με την προβολή μιας ταινίας. Ο Θάνος Ψυχογιός μίλησε για την εκδοτική του δραστηριότητα, για τους συνεργάτες του και το όραμά του, ενώ οι συνεργάτες του μίλησαν για εκείνον και το επαγγελματικό του έργο. Έξι συνεργάτες των εκδόσεων βραβεύτηκαν για την συμβολή τους στην πορεία του εκδοτικού οίκου και το τελετουργικό μέρος της γιορτής έκλεισε η κα Ψυχογιού με την παρουσίαση των όλων των εσωτερικών συνεργατών του εκδοτικού οίκου. Ακολούθησε δεξίωση όπου ο Θάνος Ψυχογιός και οι συνεργάτες του, συγκινητικά άμεσοι και ανθρώπινοι, συμμετείχαν στα «πηγαδάκια». Ευχόμαστε να τα εκατοστίσουν!

ΜΗΤΣΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ Τιμώντας τη μνήμη του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου, οι εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, διοργάνωσαν στις 21 Οκτωβρίου, στο κεντρικό κτίριο του Μουσείου Μπενάκη, ημερίδα για το έργο και την προσφορά του. Πολύτιμη ήταν η συνδρομή της συζύγου του, της νεοελληνίστριας Σόνιας Ιλίνσκαγια. Ομιλητές της ημερίδας ήταν: Η Ελένη Κεχαγιόγλου, υπεύθυνη λογοτεχνίας των «Ελληνικών Γραμμάτων», η οποία μίλησε για τα πολλαπλά συγγραφικά πρόσωπα του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου και τη «Βιβλιοθήκη» του στα Ελληνικά Γράμματα, ο κριτικός λογοτεχνίας Αλέξης Ζήρας, με θέμα Ο Αλεξανδρόπουλος και ο καημός της Ιστορίας. Τα αρματωμένα χρόνια και τα χρόνια της περίσκεψης, η καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών Έρη Σταυροπούλου, με θέμα Αντόν Τσέχοφ – Μήτσος Αλεξανδρόπουλος: Μια συνάντηση, η Ευγενία Κριτσέφσκαγια, φιλόλογος, κριτικός και δημοσιογράφος, με θέμα «Πανιά φορτσάτα» της ποίησης του Όσιπ Μαντελστάμ σε απόδοση του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου, η σύζυγός του Σόνια Ιλίνσκαγια, ομότιμη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, η οποία μίλησε για τα δύο τελευταία βιβλία της «Βιβλιοθήκης» του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου και η δημοσιογράφος Ελένη Σκάβδη, με θέμα Η πόλη θυμάται. Λίγες ημέρες πριν από την ημερίδα, κυκλοφόρησε από τα Ελληνικά Γράμματα ένα ακόμη βιβλίο στο πλαίσιο της «Βιβλιοθήκης» Μήτσου Αλεξανδρόπουλου. Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων του Αντόν Τσέχοφ, υπό τον τίτλο Πόσο αργεί να ξημερώσει… και είναι το πρώτο βιβλίο που εκδίδεται από τότε που ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος έφυγε από τη ζωή (19 Μαΐου 2008).

ΟΣΑ ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ Από τις 20 Οκτωβρίου έως τις 7 Νοεμβρίου διήρκεσε η έκθεση ζωγραφικής του 88χρονου ποιητή και πεζογράφου Νάνου Βαλαωρίτη στην αίθουσα τέχνης «Αστρολάβος». Ο τίτλος της έκθεσης ήταν Όσα φαίνονται και δεν φαίνονται και στα εγκαίνια της έκθεσης ήταν παρόντες, η σύντροφος της ζωής του Marie Wilson, η κόρη τους Κατερίνα, ο Αντρέας Παγουλάτος, ο Μιχαήλ Μήτρας, ο Δημήτρης Αληθεινός, η Βάσια Καρκαγιάννη, η Ελισάβετ Αρσενίου και πολλοί άλλοι φιλότεχνοι και φίλοι του Νάνου Βαλαωρίτη, που είχαν την ευκαιρία να «μελετήσουν» για μια ακόμα φορά τα εικαστικά έργα του που πλαισιώνουν το συγγραφικό του έργο με μια αδιαμφισβήτητη συνέπεια. Στο πλαίσιο της έκθεσης, στις 30 Οκτωβρίου, παρουσιάστηκε και το πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο Μα το Δία.

INDEX_35

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ Παραμύθια της αγάπης και της ελπίδας ονομάζει την πρόσφατη συλλογή κειμένων της η Λουκία Ρικάκη και η οποία παρουσιάστηκε στις 22 Οκτωβρίου στον Ιανό. «Τα “παραμύθια” της Λουκίας Ρικάκη αποτυπώνουν τη δική της φωνή (αυτήν που ελάχιστοι γνωρίζουν ότι διαθέτει τόσο θαλερή) για δύο από τις πιο ζωτικές έννοιες, την αγάπη και την ελπίδα. Είναι μια ενήλικη κατάθεση συγγραφής με ψήγματα ανέμελης παιδικότητας. Ή, αλλιώς, αποτελεί μια σειρά από ωφέλιμες ιστορίες για τον ανυποψίαστο αναγνώστη, όπου το μαγικό στοιχείο μπολιάζεται με την πραγματικότητα, την εμπεδωμένη αλήθεια της ζωής και το πετάρισμά της...», είπε, μεταξύ άλλων ο Βασίλης Ρούβαλης. «Και ξέρετε όπως τα ρεύματα του υπερρεαλισμού ξεφεύγουν από τις φυλακές της λογικής και του ρεαλισμού, που σου δίνουν τη δυνατότητα να μπορέσεις να εκφράσεις πολύ σύνθετα πράγματα, που είναι αδύνατον να τα εκφράσουν τα συντεταγμένα λόγια, δηλαδή η γλώσσα και η λογική, η Λουκία χρησιμοποίησε την ωραία παραμυθία των παραμυθιών», υπογράμμισε ο Σταύρος Μπένος. Μια όμορφη, ζεστή βραδιά.

18

Κώστας Αρκουδέας ΑΝ ΕΠΙΒΙΩΣΕΙΣ ΕΔΩ ΕΠΙΒΙΩΝΕΙΣ ΠΑΝΤΟΥ

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ; Θα σας απαντήσω με το πιο πρόσφατο βιογραφικό μου. «Ο κόσμος μου είναι: η Μαρία και ο Πετράκης, η διαδρομή Φορμίωνος–Πανεπιστημίου, η φράση “αν επιβιώσεις εδώ, επιβιώνεις παντού”, η Σόλωνος την ημέρα και η Καλλιδρομίου τη νύχτα, η Στοά του Βιβλίου, οι Κυκλάδες, το πατρικό με τις φιστικιές, οι φίλοι που είχα από παλιά, τα όνειρα που δεν έσβησαν στην πρωινή λήθη, η κρυστάλλινη κιθάρα του Ντέιβιντ Γκίλμορ στο Time, ο συνδυασμός ρόδισταφύλι, οι τοπιογραφίες του Έγκον Σίλε, το ρουμπινί που παιχνιδίζει στον ήλιο, η ταινία Don’t look now χίλιες φορές, μια χούφτα κατάμαυρες πέτρες σε γυάλινο βαζάκι να θυμίζουν τις καλύτερες μέρες, το καθένα ξεχωριστά απ’ τα ταξίδια και όλα μαζί σαν αίσθηση, τα αγαπημένα βιβλία και η συγγραφή». ΌΤΑΝ ΞΕΚΙΝΑΤΕ ΝΑ ΓΡΑΨΕΤΕ ΕΝΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, ΕΧΕΤΕ ΚΑΤΑ ΝΟΥ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ; Αν έκανα κάτι τέτοιο, θα αυτοπεριοριζόμουν και θα αυτολογοκρινόμουν προκειμένου να γίνω αρεστός στους εν λόγω αναγνώστες. Ένα μυθιστόρημα προκύπτει -και πρέπει να προκύπτει- από μια ενδόμυχη φωτιά. ΠΑΡΕΜΠΙΠΤΟΝΤΩΣ, ΤΙ ΚΑΝΕΤΕ ΟΤΑΝ ΔΙΑΒΑΖΕΤΕ ΕΝΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΔΕΝ ΣΑΣ ΒΟΗΘΑΕΙ ΚΑΘΟΛΟΥ Η ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΕΙΡΑ, ΟΠΩΣ ΕΠΑΘΑ ΕΓΩ ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ; Καταλαβαίνω το παράπονό σας. Είναι και το

βιβλία:

Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

INDEX_35

19

ΓΝΩΡΙΜΙΑ

δικό μου μερικές φορές, αφού διάγω -φευτη ζωή μου ως πρεσβύωπας. ΠΩΣ ΘΑ ΔΙΝΑΤΕ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΤΥΧΗΣ; Τύχη είναι η συγκυρία. Η συνομωσία των καταστάσεων για το καλό μας ή για το κακό μας. ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ. ΑΡΙΘΜΟΙ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΑ. ΠΩΣ ΑΛΛΙΩΣ ΘΑ ΣΥΜΒΟΛΙΖΑΤΕ ΤΟ ΑΠΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΟ (ΤΟ ΜΗΔΕΝ ΔΕΝ «ΠΑΙΖΕΙ»). Αγάπη και έρωτας. ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΑΝΩΤΕΡΗ ΔΥΝΑΜΗ ΠΟΥ ΡΥΘΜΙΖΕΙ 'H ΕΛΕΓΧΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ; Θα μας βόλευε να υπάρχει μια τέτοια δύναμη, καθώς θα μας απάλλασσε των ευθυνών για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Δεν ξέρω αν υπάρχει ανώτερη δύναμη. Στη μικρή μας ζωή είναι αδύνατον να φτάσουμε στην υπέρτατη αλήθεια και όποιος ισχυρίζεται κάτι τέτοιο έχει άλλου είδους κίνητρα. Αυτό που ξέρω είναι πως ακόμα κι αν υπάρχει ανώτερη δύναμη, δεν ασχολείται με λαχεία ή με ποδοσφαιρικούς αγώνες. Το λέω γιατί έχω βαρεθεί να βλέπω κάθε λογής απίθανους να επικαλούνται τα θεία για ό,τι τους συμβαίνει.

ΠΛΗΚΤΡΟΛΟΓΗΣΤΕ ΠΕΝΤΕ ΕΠΙΘΕΤΑ ΠΟΥ ΣΑΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ. Έχω πολλά αρνητικά επίθετα, αλλά εφόσον δεν με δεσμεύετε με την ερώτησή σας, δεν θα τα πω. Ως εκ τούτου, θα σταθώ σε ό,τι νομίζω θετικό: Ειλικρινής. Ονειροπόλος μέχρι τελικής πτώσης. Σταθερός σαν χαρακτήρας. Κατ’ ουσίαν συναισθηματικός. Ελεύθερος. ΤΙ ΣΑΣ ΘΥΜΩΝΕΙ; ΤΙ ΣΑΣ ΓΑΛΗΝΕΥΕΙ; Με θυμώνουν πολλά και κατά περιόδους διαφορετικά. Ο νέο-συντηρητισμός, ο υπερεθνικισμός, ο ψευτο-τσαμπουκάς, και πάει λέγοντας. Τώρα τελευταία με εκνευρίζει η νεύρωση του νεοέλληνα οδηγού με το κορνάρισμα. Νομίζω ότι πρέπει να γίνει μια σοβαρή καμπάνια κατά της ηχορύπανσης στις μεγαλουπόλεις. Με γαληνεύει ο αλτρουισμός που επιδεικνύουν ορισμένοι, καθώς με κάνει αισιόδοξο για την -κατά τα άλλα αυτοκαταστροφική- ανθρώπινη φύση. ΘΥΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΕΙΤΕ 'H ΚΑΝΕΤΕ ΓΕΝΙΚΑ DELETE; Θυμάμαι και συγχωρώ. Θυμάμαι και τα παίρνω στο κρανίο. Δύσκολα ξεχνώ. Ίσως να φταίει η μανιάτικη καταγωγή μου. ΚΑΝΤΕ ΜΙΑ ΕΥΧΗ. Να συμβεί μέσα μας η αλλαγή που θα θέλαμε να συμβεί έξω.

ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ, Ο ΜΗ ΓΕΝΟΙΤΟ, ΚΑΠΟΙΟΣ Ή ΚΑΤΙ ΝΑ ΣΑΣ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΝΟΙΑ; Ο εγωισμός μάς κάνει ευάλωτους και ευερέθιστους. Μας κάνει να βλέπουμε παντού εχθρούς. Να οχυρωνόμαστε πίσω από ψεύτικα τείχη. Είναι το πλέον κατάλληλο υπόβαθρο για την παράνοια.

info: Ο Κώστας Αρκουδέας γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Στη λογοτεχνία έκανε την εμφάνισή του το 1986 με τη συλλογή διηγημάτων Άσ’ τον Μπομπ Μάρλεϋ να περιμένει. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα H πόλη με τα χίλια πρόσωπα (Οδυσσέας, 1987), Το τραγούδι των τροπικών (Οδυσσέας, 1988 και επανέκδοση 1995, Λιβάνης), Το παλιό δέρμα του φιδιού (Κέδρος, 1992), Τα κατά Αιγαίον πάθη (Κέδρος, 1994), Και πρόσεχε να μην πετρώσεις (Λιβάνης, 1996), Ποτέ τον ίδιο δρόμο (Κέδρος, 1999), η συλλογή διηγημάτων Όλες οι μέρες Κυριακή (Κέδρος, 2000), η νουβέλα Αναζητώντας την ιδανική γυναίκα (Ελληνικά Γράμματα, 2002) και τα μυθιστορήματα O πειρατής (Κέδρος, 2003), Ο Μεγαλέξανδρος και η σκιά του (Καστανιώτης 2004) και Ο αριθμός του Θεού (Καστανιώτης 2008).

INDEX_35

20

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΖΟΥΡΟΣ; Γεννήθηκα στη Λέσβο. Σπούδασα γεωπονία και στη συνέχεια βιολογία. Δίδαξα και έκανα έρευνα στον Καναδά και στην Ελλάδα. Ενδιάμεσα υπήρξαν μικρές θητείες σε διάφορα άλλα ιδρύματα.

Λευτέρης Ζούρος ΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΔΙΑΒΑΖΕΤΕ; Πέρα από την επιστημονική βιβλιογραφία, διαβάζω ιστορία και κείμενα από τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Ομολογώ ότι δεν μπορώ να παρακολουθήσω μεταφυσικά κείμενα. Ίσως να πρόκειται για μια αδυναμία μου, ακόμα για μια πνευματική αναπηρία.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΙΔΟΠΟΙΟΣ ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ/ΑΨΥΧΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΠΟΥ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ; Η έννοια του χρόνου και της πληροφορίας αποτελούν τη σπονδυλική στήλη του βιβλίου μου. Οι οργανισμοί είναι οι φορείς και οι μεταβιβαστές της πληροφορίας. Αυτό το χαρακτηριστικό αποτελεί την ειδοποιό διαφορά μεταξύ του έμβιου και του άβιου κόσμου.

ΠΟΙΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ/ΜΕΣ; Επιστήμη σημαίνει ερμηνεία και ερμηνεία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αναδρομή στο παρελθόν. Εξέλιξη υπάρχει στη φυσική, όπως και στην κοινωνιολογία και τις τέχνες. Το ζητούμενο είναι αν μπορούμε να διαγράψουμε κάποιους κανόνες που να ισχύουν για την εξέλιξη κάθε πνευματικής δραστηριότητας. Είναι κάτι που με θέλγει προσωπικά.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΦΥΛΟΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΑ Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗ ΓΝΩΣΗ; Φυλογενετική γνώση είναι αυτή που έρχεται από το παρελθόν μας. Το νεογέννητο «γνωρίζει» πώς θα θηλάσει από τη στιγμή που γεννιέται. Οντολογική είναι η γνώση που αποκτούμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Στο μεγαλύτερο μέρος της είναι γνώση κοινωνική.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟ ΠΟΥ; Φυσικά, στην παγκοσμιοποίηση. Η οποία είναι αναπόφευκτη και όμως δεν έχει μελετηθεί στο βάθος και την έκταση που επιβάλλεται. Τρομάζω μπροστά στο πόσο απροετοίμαστοι είμαστε. Με το βιβλίο μου προσπάθησα να βάλω το λιθαράκι μου σ’ αυτή την προετοιμασία.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΠΛΕΓΜΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ; Νομίζω ναι. Η επιστήμη συνίσταται στη διατύπωση υποθέσεων και στον συνεχή και αδυσώπητο έλεγχό τους. Μαζί με τα αιτιοκρατικά, οι υποθέσεις μπορεί να εμπεριέχουν και πιθανοκρατικά στοιχεία, αρκεί τα τελευταία να υπόκεινται σε κάποιο στατιστικό έλεγχο.

ΓΙΑΤΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΕ ΤΟ ΓΟΝΙΔΙΟ «ΕΓΩΙΣΤΙΚΟ»; Ο χαρακτηρισμός είναι άτυχος και έχει εγκαταλειφτεί. Αναφέρεται στην ιδιότητα του γονιδίου να αφήνει αντίγραφα του εαυτού στον χρόνο, εις βάρος άλλων γονιδίων που το κάνουν με λιγότερη επιτυχία. Η διαδικασία είναι στη βάση της φυσικοχημική και η φυσικοχημεία δεν είναι ούτε εγωιστική ούτε αλτρουιστική. Πρόκειται για ένα παράδειγ-

βιβλία:

ΑΣ ΣΥΜΦΙΛΙΩΘΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΔΑΡΒΙΝΟ ΠΑΝ/ΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

INDEX_35

21

ΓΝΩΡΙΜΙΑ

μα για το πώς οι λέξεις μπορούν να συσκοτίσουν την επιστήμη. ΠΟΙΑ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ; Η βιολογία είναι η γέφυρα μέσα από την οποία η φυσική και η χημεία περνούν στον έμβιο κόσμο. Σήμερα κινείται σε δυο αλληλοτροφοδοτούμενα μέτωπα: το μοριακό και το εξελικτικό. Στον χώρο αυτό ανήκουν και οι επιστήμες του νου, που είναι οι κατ’ εξοχήν συναφείς με τον άνθρωπο. ΠΟΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΧΕΙ Η ΑΠΟΔΟΧΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΜΑΣ ΩΣ ΔΥΝΑΜΗ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ, ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΜΑΣ; Μέσα από τη θεωρία της εξέλιξης μπορούμε να δούμε ολοκάθαρα ποιες ήταν οι δυνάμεις που μας έφεραν εδώ που είμαστε, να τις κατανοήσουμε και να τις τιθασεύσουμε. ΚΑΝΤΕ ΜΙΑ ΕΥΧΗ. Να συμφιλιωθούμε με τον Δαρβίνο.

info: Ο Λευτέρης Ζούροs έλαβε διδακτορικά διπλώματα από την Ανωτάτη Γεωπονική Σχολή Αθηνών (σήμερα Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και το Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Διετέλεσε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Dalhousie του Καναδά (στην τιμητική έδρα George Campbell της Βιολογίας) και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ερευνητής ή προσκεκλημένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Groningen της Ολλανδίας, το Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο Kyushu της Ιαπωνίας, το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης της Ισπανίας και το Πανεπιστήμιο της Ancona της Ιταλίας. Διετέλεσε επίσης διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης. Υπήρξε μέλος της Εκδοτικής Επιτροπής των περιοδικών Evolution, Molecular Biology and Evolution και Marine Genomics. Είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

INDEX_35

23 23

22

Παιδικά Βιβλία

Οι συνεργάτες του index επέλεξαν και σας προτείνουν μερικά από τα καλύτερα παιδικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ενώ ο καθηγητής Α.Π.Θ. Ανδρέας Καρακίτσιος υπογράφει ένα εισαγωγικό κείμενο για την παιδική λογοτεχνία.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΚΚΙΝΟΣΚΟΥΦΙΤΣΑ ΣΤΟΝ ΧΑΡΡΥ ΠΟΤΕΡ…

Α

θέμα

κόμη και σήμερα παρά το γεγονός ότι η παιδική λογοτεχνία έχει διανύσει τουλάχιστον τον τρίτο αιώνα θεσμικής παρουσίας, εντούτοις τα προβλήματα ορισμού παραμένουν. Πρώτον γιατί πρόκειται για μια λογοτεχνία που προσδιορίζεται από τον βασικό της αναγνώστη στον οποίο κυρίως απευθύνεται (παιδί), δεύτερον γιατί αποτελεί μια συχνότατη αφορμή για μείξη και σύνθεση των κλασσικών λογοτεχνικών ειδών (ποίηση, πεζογραφία), τρίτον γιατί προωθεί την πολυδιάστατη συνύπαρξη γλωσσικού και εικονιστικού κώδικα (εικονοβιβλίο, άλμπουμ) και τέλος, γιατί περιλαμβάνει στο επίσημο corpus λογοτεχνικά αλλά και μη λογοτεχνικά βιβλία, ακόμη και μη βιβλία. Οι περιπτώσεις υπό λογοτεχνικήν αίρεσιν είναι αρκετές. Είναι πρώτα από όλα τα εικονοβιβλία, τα άλμπουμ με ελάχιστο ή και καθόλου κείμενο. Είναι ακόμη τα βιβλία γνώσης με τελείως διαφορετικούς στόχους από ότι τα λογοτεχνικά. Είναι, επίσης, εσχάτως και προσφάτως εγκύψαντα στην ελληνική αγορά, όλα εκείνα τα βιβλία: βιβλία αφής, επαφής, αγγίγματος, βιβλία για το μπάνιο, βιβλία από πανί, από πτυσσόμενο πλαστικό και τέλος βιβλιοπαίγνιδα με μορφή αυτοκινήτου, κούκλας, γατούλας κ.ο.κ. Ιστορικά, η παιδική λογοτεχνία εμφανίζεται και αναπτύσσεται όταν αναδύεται από την κοινωνία μια νέα αντίληψη για την παιδική ηλικία. Αυτό συμβαίνει ταυτόχρονα με την ανάπτυξη της βιομηχανικής κοινωνίας και την καθολικοποίηση της υποχρεω-

INDEX_35

τικής εκπαίδευσης. Έτσι, η παιδική λογοτεχνία αναπτύσσεται και εδραιώνεται στις αρχές του 19ου αιώνα στη Δυτική Ευρώπη (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία). Στην Ελλάδα εδραιώνεται στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, όταν στην ελληνική κοινωνία δημιουργείται η νέα ελληνική αστικού τύπου κοινωνική τάξη πολιτών, μορφοποιείται η ελληνική ταυτότητα και προστίθενται σε αυτήν και στοιχεία νεοελληνικής παράδοσης (δημοτική γλώσσα, νεοελληνικός πολιτισμός) και οργανώνεται η υποχρεωτική εκπαίδευση. Ήδη δεν εμπνέουν τα παλιά κείμενα, πεζά και ποιητικά, που απευθύνονταν σε παιδιά, έμπλεα διδακτισμού και παραινέσεων (χρηστομάθειες, μυθολογικές διασκευές, βιογραφίες ηρώων της ελληνικής επανάστασης). Εν τω μεταξύ, οι σπουδαίοι συγγραφείς (Ηλίας Τανταλίδης, Γεώργιος Βιζυηνός) ανοίγουν νέους δρόμους. Το όλον συνεπικουρείται από την κυκλοφορία των περιοδικών Η εφημερίς των παίδων, Η Διάπλαση των παίδων (1879), του βιβλίου Το ταξίδι μου του Γιάννη Ψυχάρη και από την ιδιαίτερη στροφή της διανόησης προς τη λαϊκή παράδοση. Πλέον η παιδική λογοτεχνία είναι πεδίον έκφρασης της δημοτικής γλώσσας, του νεοελληνικού πολιτισμού και της λαϊκής παράδοσης και αποτελεί ένα στοίχημα για τους συγγραφείς της γενιάς του ’80 (Γεώργιος Δροσίνης, Κωστής Παλαμάς, Ιωάννης Πολέμης) και ιδίως για τους δημοτικιστές. Ο Αλέξανδρος Πάλλης γράφει Τραγουδάκια για παιδιά για να αποδείξει την ποιότητα της δημοτικής γλώσσας, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου γράφει Τα ψηλά βουνά για να αποδείξει την παιδαγωγική αξία της λογοτεχνίας στο σχολείο. Η Πηνελόπη Δέλτα, με στόχο την ηθικοπαιδαγωγική ανάπτυξη των ελληνόπουλων της γενιάς της, γράφει μια σειρά από αξεπέραστα μυθιστορήματα με ιστορικό και κοινωνικό περιεχόμενο. Ακολουθούν και οι Τέλλος Άγρας

από τη γενιά του μεσοπολέμου, αργότερα ο Βασίλης Ρώτας με την Αυγούλα και οι τρεις μεγάλοι ποιητές της γενιάς του ‘30. Ο Γιώργος Σεφέρης με τα Limericks, ο Οδυσσέας Ελύτης με τη Συλλογή Τα ρω του έρωτα και ο Γιάννης Ρίτσος κυρίως με το Πρωινό Άστρο, απόπειρα τρυφερής επικοινωνίας με την κόρη του, στη δεκαετία του ‘50. Και ύστερα ακολουθεί ο μεσαίωνας της παιδικής λογοτεχνίας. Θα πρέπει να έρθει η δεκαετία του ‘60 και του ‘70 για να εμφανιστούν συγγραφείς όπως η Ζωρζ Σαρή, η Άλκη Ζέη. Ακολουθούν η Λότη Πέτροβιτς Ανδρουτσοπούλου, η Ευγενία Φακίνου, η Αγγελική Βαρελά, ο Μάνος Κοντολέων, ο Περικλής Καλιότσος, ο Ευγένιος Τριβιζάς, η Θέτη Χορτιάτη, η Ελένη Σαραντίτη, η Μάρω Λοίζου, ο Γιώργος Μ. Μαρίνος, για να αρχίσει να αποτυπώνεται η σύγχρονη πραγματικότητα. Στη δεκαετία του ‘80 εμφανίζονται βιβλία με οικολογικό περιεχόμενο, στη δεκαετία του ‘90 επανακάμπτουν τα ιστορικά μυθιστορήματα και οι διασκευές της ελληνικής μυθολογίας (λόγω γειτονικών εθνικιστικών εξάρσεων), ακολουθούν τα μυθιστορήματα με θέμα την ετερότητα (παιδιά με ειδικές ανάγκες, ήρωες διαφορετικής ταυτότητας), τη μετανάστευση και εμφανίζονται νέοι συγγραφείς με τη δική τους διαδρομή (Λίτσα Ψαραύτη, Ειρήνη Μάρρα, Νίτσα Τζώρτζοργλου, Βούλα Μάστορη, Αργυρώ Κοκορέλη, Ελένη Δικαίου, Βαγγέλης Τασιόπουλος, Βαγγέλης Ηλιόπουλος) και ακόμη και νεότεροι ων ουκ έστιν αριθμός. Πέρα από οποιεσδήποτε ενστάσεις, ειδικά σήμερα, η παιδική λογοτεχνία έχει βρει τη θέση στον χώρο της λογοτεχνίας εν γένει και οι συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας, οι εικονογράφοι και οι εκδότες έχουν αποκτήσει μια σχετική αναγνωρισιμότητα και καταξίωση. Ταυτόχρονα, στην κουλτούρα της καθημερινότητας του παιδιού έχει βρει μια σταθερή θέση ανάμεσα στα σχολικά βιβλία και διαβάσματα από τη μια μεριά και ανάμεσα στα παραδοσιακά παιδικά τραγούδια κα ρυθμικά παιχνίδια, που αντηχούν ακόμη και σήμερα στις ώρες του διαλείμματος και τις ώρες της ελεύθερης διασκέδασης. Ενδιάμεσα, από το 1985, ιδρύονται τα Πανεπιστημιακά Παιδαγωγικά Τμήματα, επισημοποιείται η διδασκαλία της παιδικής λογοτεχνίας και κυκλοφορεί το εξειδικευμένο περιοδικό Διαδρομές στο χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους. Εν τω μεταξύ, στον ευρύτερο χώρο της παιδικής λογοτεχνίας συμβαίνουν ανακατατάξεις. Σήμερα, στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, η ποίηση για παιδιά και νέους υποχωρεί αισθητά και οι ποιητικές εκδόσεις δεν ξεπερνούν τις δέκα κάθε χρόνο. Οι συλλογές μικρών ιστοριών περνούν πλέον στην κατηγορία των εικονογραφημένων, εφόσον ο εικονιστικός κώδικας λειτουργεί κάπως ως sine qua non στα λογοτεχνικά βιβλία που απευθύνονται σε ηλικίες 3 ετών έως 8 ετών. Συνεχίζεται ο εκδοτικός θρίαμβος του εικονογραφημένου βιβλίου και η διαρκής γοητεία του κλασικού λαϊκού παραμυθιού που αποτυπώνεται με την παρουσία αλλεπάλληλων εκδόσεων της Σταχτοπούτας και της Κοκκινοσκουφίτσας. Εικονοβιβλία με ελάχιστο κείμενο, άλμπουμ με φωτογραφίες ή κολλάζ έχουν γίνει πλέον αποδεκτός τρόπος έκφρασης στον ευρύτερο χώρο της παιδικής λογοτεχνίας. Αναδεικνύονται καινούργιοι τρόποι έκφρασης, όπως είναι η συνύπαρξη και αλληλεπίδραση διαφορετικών κωδικών, εικονιστικών και γλωσσικών και κάποτε και ηχητικών και παρατηρείται μείξη λογοτεχνικών ειδών. Αναπτύσσεται η έκδοση και κυκλοφορία παιδικών βιβλίων γνώσης (βιβλία που έχουν ως βασικό στόχο τη μετάδοση γνώσεων, την επιμόρφωση και την πληροφόρηση). Βέβαια, αξίζει να τονιστεί ότι τα βιβλία γνώσης περιορίζονται ακόμη στην πρωτοσχολική και προσχολική ηλικία και σε βιβλία αρχαιογνωσίας και μουσειολογίας. Σημειώνεται μια εκρηκτική εκδοτική ανάπτυξη του παιδικού και εφηβικού μυθιστορήματος όλων των κατηγοριών, ιστορικό, κοινωνικό και ιδίως το φανταστικό μυθιστόρημα. Οι έφηβοι και προέφηβοι γίνονται κοινωνικά αναγνωρίσιμοι ως αυτόνομη ομάδα και διεκδικούν ανάμεσα στα άλλα και τη δική τους λογοτεχνία. Οι εκδόσεις ακολουθούν ασθμαίνοντας και οι μεταφράσεις ξένων συγγραφέων πολλαπλασιάζονται. Ανδρέας Καρακίτσιος, Καθηγητής Α.Π.Θεσσαλονίκης

PATRICK McDONELL

βιβλία

Ένα τίποτα για δώρο LIBRO

Τι δώρο να κάνεις σε κάποιον που τα έχει όλα; Ο Μους ο γάτος ψάχνει απεγνωσμένα να βρει ένα δώρο για τον καλύτερό του φίλο, τον Έρλ. Τον σκύλο που έχει τα πάντα. Ε, λοιπόν, θα χάριζε στον Έρλ ένα ΤΙΠΟΤΑ! Ο συγγραφέας, δημιουργός της πολυβραβευμένης σειράς κινούμενων σχεδίων Mutts, μέσα από μια χαριτωμένη και γλυκιά ιστορία, με ευφάνταστα λογοπαίγνια στους διαλόγους μεταξύ των δύο φίλων και με απαράμιλλα λιτά σκίτσα, με φιλοσοφική προσέγγιση στην προσφορά δώρων, εξυμνεί τη φιλία.

DISNEY & PIXAR

Ψηλά στον ουρανό ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Ο Καρλ Φρέντριξεν από παιδί ονειρευόταν την περιπέτεια. Ακόμη κι όταν έγινε ηλικιωμένος άντρας δεν ξέχασε το όνειρό του. Συνταξιούχος πια, δένει στο σπίτι του χιλιάδες μπαλόνια που υψώθηκαν στον αέρα, απογειώνοντας το σπίτι, που άρχισε να πετά στο αέρα μαζί με τις αναμνήσεις μιας ζωής και τη λαχτάρα του για το άγνωστο που θα συναντήσει. Ο μικρός Ράσελ και ο Νταγκ, ο σκύλος που μιλάει, θα πετάξουν μαζί του σ’ αυτό το ονειρικό ταξίδι στον ουρανό, όπου θα συναντήσουν τους πιο εξωτικούς και παράξενους χαρακτήρες, και θα ζήσουν την περιπέτεια της ζωής τους, γεμάτη γέλιο, δράση, αλλά και συναίσθημα. Η ομώνυμη εξαιρετική ταινία προβλήθηκε πρόσφατα στους κινηματογράφους. ΜΑΡΙΑ ΡΟΥΣΑΚΗ

Ο Λουκάς και οι λουκουμάδες ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Ο Λουκάς μπαίνει στο σπίτι χωρίς να καθαρίσει τα λασπωμένα παπούτσια του, δεν στρώνει το κρεβάτι του, τα στρατιωτάκια του είναι σκόρ-

INDEX_35

24 24

Παιδικά Βιβλία

πια παντού στο σπίτι, αφήστε το κλουβί με τα παπαγαλάκια. Είναι μάλλον ανυπάκουος και σκανταλιάρης. Δεν έχει τίποτα άλλο στο μυαλό εκτός από τους λουκουμάδες. Λουκουμάδες! Στρογγυλούς, γλυκούς, μεγάλους και μικρούς! Λουκουμάδες θέλει ο Λουκάς να φάει, αλλά πότε θα του φτιάξει η μαμά του αυτά τα ζουμερά, χρυσά μπαλάκια; Μόνο όταν στρώνει το κρεβάτι του μετά το πρωινό και καλημερίζει την αδερφή του τη Φωφώ, όταν..., όταν…, …, όταν τέλος πάντων γίνει υπάκουος και πειθαρχημένος. Όμως, οι υποχρεώσεις είναι πολλές και η κοιλιά του δεν έχει υπομονή να γίνει ο Λουκάς ένα υπάκουο παιδί. Μέχρι που αποφασίζει να κάνει μια τελευταία ζαβολιά! ΕΛΕΝΗ ΧΩΡΕΑΝΘΗ

Άρωμα μαστίχας ΑΓΚΥΡΑ

Οι διακοπές στη Χίο, στο νησί της μαστίχας, κρύβουν πολλές εκπλήξεις για τις δίδυμες Μυρτώ και Κλειώ. Το μυστηριώδες άσπρο σπίτι απέναντι από το δικό τους και ο ερχομός της οικογένειας με τα πολλά παιδιά, τον Άγγελο, τον Αλέξανδρο, τη Δεσποινούλα και την Ελένη, περιπλέκουν ευχάριστα τα πράγματα. Μέσα από τη συναναστροφή των δυο οικογενειών, τις εκδρομές, τα μικρά καθημερινά περιστατικά, η Μυρτώ και η Κλειώ ανακαλύπτουν τη σημασία των ανθρώπινων σχέσεων και παράλληλα, την ομορφιά και την ιστορία του νησιού. Κι όλα αυτά, πλημμυρισμένα από το άρωμα της μαστίχας που σφραγίζει τις αναμνήσεις και τις πρωτόγνωρες εμπειρίες, ενώνοντας νοσταλγικά το χτες με το σήμερα και γεμίζοντας την ψυχή με ελπίδα για το αύριο. Δοσμένα με τη γνωστή ευαισθησία και επιδεξιότητα της συγγραφέα. ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Σίσυφος στο μπαλκόνι ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Μια τρυφερή ιστορία για παιδιά κάθε ηλικίας, γεμάτη πικάντικες γατίσιες φιλοσοφίες σχετικά με το νόημα της ζωής, τα κουνούπια και τα

μηχανάκια. Η Κυβέλη, συντετριμμένη από το διαζύγιο των γονιών της, βρίσκει στην παιδική χαρά έναν γάτο που έχει βαρεθεί τα στριμμένα, κακομαθημένα παιδιά, τα επιθετικά κοπρόσκυλα και τις μοναχικές γριούλες. Γίνονται αμέσως φίλοι και η Κυβέλη τον βαφτίζει Σίσυφο -γιατί η πονηριά του της θυμίζει εκείνον τον αρχαίο Σίσυφο που είχε ξεγελάσει τον θάνατο δυο φορές- και γίνεται η πιο καλή παρέα της. Ο Σίσυφος θα ξεφύγει από τις άγριες συμπλοκές με τον Γκρέγκορι, τον ξιπασμένο σκύλο και αρχηγό των κοπρόσκυλων της γειτονιάς, ο οποίος τρέφει εχθρικά αισθήματα για τις γάτες εξαιτίας ενός τραυματικού ταξιδιού του στο εξωτερικό και η Κυβέλη θα βρει κάποιον να μοιράζεται τα έξυπνα βιβλία της. Η ζωή τους κυλάει όμορφα και ήρεμα μέχρις ότου η Κυβέλη ερωτεύεται έναν μύωπα, μαλθακό συμμαθητή της, που έχει αλλεργία στις γάτες… Και ενώ φάνηκε πως ο Σίσυφος είχε βρει το τέλειο σπίτι, τα βάσανά του αρχίζουν ξανά, όπως και του μυθικού συνονόματού του. ΝΙΝΑ ΒΑΒΟΥΡΗ

Αψού!!!

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Στην Ευωδιαστή, το χωριουδάκι που πήρε τ’ όνομά του από τις πολλές και πολύ δυνατές μυρωδιές από τα καρβέλια το ψωμί, τα φαγητά, τον καφέ και τα λουλούδια, όλοι οι κάτοικοι ήταν πανευτυχείς που ζούσαν σ’ ένα τέτοιο μέρος. Όλοι εκτός από έναν. Ο Μαστρο-Μιχάλης ο εφευρέτης, που

INDEX_35

ζούσε σ’ ένα σπιτάκι έξω απ’ το χωριό, είχε βαρεθεί ν’ ακούει για την Ευωδιαστή και τις θεσπέσιες μυρωδιές της. Ήταν αλλεργικός και δεν άντεχε να τις μυρίσει! Κάθε φορά που πήγαινε στο χωριό τον έπιανε φτάρνισμα. Έφτιαξε, λοιπόν, μια μηχανή που ρουφούσε όλες τις μυρωδιές και τις εξαφάνιζε για πάντα! Μια διασκεδαστική ιστορία για αρώματα και… καμώματα με εξαιρετική εικονογράφηση. ΦΙΛΙΠ ΜΠΕΡΤΡΑΝ

Η μάχη των λαχανικών ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Θέλετε να μάθετε γιατί τα πλατύφυλλα, τα μακρουλά και τα στρογγυλά λαχανικά κήρυξαν πόλεμο και αποφάσισαν να κονταροχτυπη-

θούν; Όπως ο Ιούλιος Καίσαρας έγραψε τα Απομνημονεύματα περί του γαλατικού πολέμου, δηλ. De Bellum Gallicum, ο ευφάνταστος Φιλίπ Μπερτράν με τα σχέδιά του, που χαρακτηρίζονται από έντονο χιούμορ, αποφάσισε να γράψει τις εκστρατείες των λαχανικών, δηλ. De Bellumleguminu(!) στα ελληνικά. Παρατάχθηκαν λοιπόν η μελιτζάνα της παρέλασης, το τοξικό αγγούρι, το γογγύλι καταπέλτης, το καταθλιπτικό κρεμμύδι, η πατάτα μαχητής, η 1η ελαφρά ταξιαρχία τεθωρακισμένων σέλινων, ο 3ος τομέας ντοματών ρουφηχτρών και ξεκίνησαν τον πόλεμο. Ένα ξεκαρδιστικό κείμενο με θέμα τον παραλογισμό του πολέμου που θα γοητεύσει μικρούς και μεγάλους αναγνώστες. ΛΙΤΣΑ ΨΑΡΑΥΤΗ

Η εκδίκηση των μανιταριών ΑΓΚΥΡΑ

Μόλις το φανάρι γινόταν πράσινο και τ’ αυτοκίνητα χιμούσαν, ο μικρός Κωνσταντής έτρεχε στον κάθετο δρόμο, πλησίαζε το τζάμι του οδηγού με την πραμάτεια στα χέρια του, χαρτομάντιλα, σαπούνια, στυλό. Ο μικρός κοιτούσε λαίμαργα τις σακούλες των σουπερμάρκετ γιατί πεινάει. Είναι ένα από τα παιδιά των φαναριών και κοιμάται στα παγκάκια του διπλανού πάρκου. Η καλή κυρία Δέσποινα που τον έβλεπε απ’ το παράθυρό της τον πήρε στο σπίτι της… Το διαστημόπλοιο «Αϊνστάιν» ξεκινάει για τον πλανήτη «Χίμαιρα». Πρέπει να φέρει στη Γη θεργήλιο, καύσιμο απαραίτητο για την ανθρωπότητα. Πώς όμως θα αντιδράσουν τα όντα που ζουν εκεί, όταν δουν τους γήινους να λεηλατούν τον τόπο τους, και πώς θα τους εκδικηθούν; Δυο ιστορίες με σύγχρονα θέματα, γραμμένα με γλαφυρό τρόπο από τη γνωστή συγγραφέα. ΡΙΤΣΑ ΨΥΛΛΟΥ-ΜΑΡΙΑ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ

Τα φιλαράκια

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Διακαής πόθος κάθε γονέα για το παιδί του είναι να είναι υγιές όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχικά και να ζήσει μια ζωή γεμάτη αγάπη, φιλία και επιτυχίες. Εύχεται και επιθυμεί να μεγαλώσει με αυτοπεποίθηση για το μέλλον, αγάπη για την περιπέτεια, ικανό να ξεχωρίζει το δίκαιο και θαρραλέο ώστε να παλεύει γι’ αυτό. Το βιβλίο παρουσιάζει ένα καινοτόμο πρόγραμμα για την προαγωγή της συναισθηματικής ανθεκτικότητας των παιδιών, μιας ικανότητας που τους επιτρέπει να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά μια δύσκολη κατάσταση και τα αρνητικά συναισθήματα που αυτή συνεπάγεται. Τα παιδιά μαθαίνουν διάφορους τρόπους να αντιμετωπίζουν τις ανησυχίες και τα προβλήματα της καθημερινότητας, οι οποίοι περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αντικατάσταση των αρνητικών σκέψεων με θετικές, ανάλυση του προβλήματος σε

26

Παιδικά Βιβλία

μικρότερα κομμάτια και σταδιακή αντιμετώπισή του, ακόμη και ασκήσεις χαλάρωσης. Το προτεινόμενο πρόγραμμα μπορεί να εφαρμοστεί από τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και όσους άλλους ενηλίκους που παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή των παιδιών. Το βιβλίο συνοδεύεται από ένθετο με «Παρεμβάσεις» (τεχνικές και μεθόδους) για το πώς θα αντιμετωπίσουμε τα αρνητικά συναισθήματα.

Πού βρίσκουμε το γάλα; Πώς φτιάχνονται οι καραμέλες, τα μακαρόνια, το μέλι και οι χυμοί φρούτων; Μια επίσκεψη σε αγρόκτημα θα λύσει όλες τους τις απορίες και θα τους προτρέψει να φτιάξουν νόστιμα και υγιεινά φαγητά για τη γιορτή. Ένα συναρπαστικό βιβλίο για φαγητά και γλυκά που τρώμε μικροί και μεγάλοι. ΜΑΡΙΑ ΒΙΓΓΟΠΟΥΛΟΥ-ΧΥΤΑ

ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΣΙΑΚΑΛΟΣ

Ο Δαμιανός ο υποχόνδριος δράκος ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Ο Δαμιανός είναι ένας δράκος διαφορετικός από τους άλλους δράκους επειδή, ενώ οι άλλοι δράκοι περνούσαν τις μέρες τους μαζεύοντας χρυσάφι, κλέβοντας πριγκίπισσες και κυνηγώντας ιππότες, εκείνος καθόταν στην πολυθρόνα του μπροστά στην τηλεόρασή του γιατί σχεδόν κάθε μέρα όλο και κάτι θα τον πονούσε, πράγμα που προμήνυε κάποια αρρώστια. Θα καταλάβατε ότι πρόκειται περί ενός υποχόνδριου δράκου. Ο υποχόνδριος, λοιπόν, Δαμιανός μια μέρα αποφασίζει ότι είναι σοβαρά άρρωστος και στην κρίσιμη κατάσταση που βρίσκεται πρέπει να συμβουλευτεί γιατρό. Ξεκινάει να βρει τον γιατρό που θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση της αρρώστιας που έχει κάνει ο ίδιος. Πήρε τον χάρτη και ξεκίνησε. Οι μικροί αναγνώστες θα γοητευτούν από την περιπετειώδη αναζήτηση γιατρού από τον Δαμιανό και θα ζήσουν μαζί του αξέχαστες διασκεδαστικές στιγμές. ΜΠΕΑΤΡΙΤΣΕ ΜΑΖΙΝΙ

101 καλοί λόγοι για να είσαι παιδί ΚΕΔΡΟΣ

Η συγγραφέας, με πολύ χιούμορ που δεν απέχει από την αλήθεια, αφήνεται σαν παιδί στη φαντασία και απευθύνεται στους μικρούς αναγνώστες θυμίζοντάς τους ότι υπάρχουν τουλάχιστον 101 καλοί λόγοι για να είσαι παιδί (αν και στην πραγματικότητα υπάρχουν πολύ περισσότεροι), επισημαίνοντας να έχουν υπομονή και να μη βιάζονται να «γίνουν μεγάλοι». Θυμίζει στα παιδιά πόσα πράγματα είναι πιο εύκολο γι’ αυτά να τα κάνουν ή να τα πουν απ’ ότι ένας μεγάλος. Στο βιβλίο θα βρουν αρκετούς καλούς λόγους για να χαρούν την ηλικία τους και να απολαύσουν, τώρα που μπορούν, να κάνουν όλα εκείνα τα πράγματα που μπορούν να κάνουν μόνον τα παιδιά, όπως -να κάνουν καπρίτσια για κάτι που θέλουν -να μπορούν να βαρεθούν κάτι αμέσως μόλις το αποκτήσουν -να κάνουν κάθε λογής ερωτήσεις, όποτε θέλουν και σε όποιους θέλουν (άσχετα αν οι μεγάλοι μπορούν να δώσουν πάντοτε απαντήσεις) -να αποφασίζουν τι θα κάνουν όταν μεγαλώσουν και να μπορούν να αλλάζουν γνώμη -να είναι ακατάστατα, αφηρημένα, τσαπατσούλικα. Αφού είναι παιδιά! Τουλάχιστον 101 καλοί λόγοι για να είσαι παιδί. Ένα απολαυστικό βιβλίο για όσους είναι ή αισθάνονται παιδιά.

SABINE RAHN

Φυτρώνουν οι πατάτες στα δέντρα; ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ

Η Λόλα και ο Μάκης το Σάββατο θα κάνουν στο νηπιαγωγείο τους μια Γιορτή για το Φαγητό. Σαν έξυπνα παιδιά που είναι θέλουν να μάθουν τα πάντα και βομβαρδίζουν με τις ερωτήσεις τους τη μαμά και τον μπαμπά τους. Υπάρχουν πατατόδενδρα; Οι ψαροκεφτέδες κολυμπάνε στη θάλασσα ή στη λίμνη; Ρωτά η μικρή Λόλα. Ο Μάκης, κατά τι μεγαλύτερος, κάνει πιο σοβαρές ερωτήσεις:

INDEX_35

Μαγειρεύοντας την Αλφαβήτα ΑΘΩΣ

Ένα αλφαβητάρι για παιδιά 4-7 ετών γεμάτο κέφι. Η μητέρα και τα παιδιά μαζεύονται στην κουζίνα και κάνουν την αλφαβήτα λιχουδιά. Παίζοντας με το ζυμάρι πλάθουν πανέμορφα κουλουράκια-γραμματάκια. Στην αριστερή σελίδα εμφανίζονται τα κουλουράκιαγραμματάκια, ενώ στη δεξιά ρέει το κείμενο της ιστορίας με υπέροχες εικόνες ζωγραφισμένες από την Αγγελική Δελεχά. Το βιβλίο συμπληρώνουν μια σειρά από απλές αλλά λειτουργικές ασκήσεις, μια έγχρωμη αφίσα με τα 24 γράμματα-κουλουράκια και τέλος, με πανέμορφα αυτοκόλλητα που βοηθούν τα παιδιά να μάθουν την αλφαβήτα. Αληθινά πρωτότυπο παιδικό βιβλίο. ΚΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ

Η Αρήτη της ροδιάς ΛΙΒΑΝΗ

Ένα παραμύθι με έναν γέρο βασιλιά που μεταμορφώθηκε σε πράο και φιλειρηνικό ηγέτη. (Οι μόνοι που δεν χάρηκαν γι’ αυτό ήταν οι στρατηγοί του. «Δεν θα τον κάνουμε τον πόλεμο!», τους διέταξε). Τι μπορεί να μεταμόρφωσε τον βασιλιά; Να τον γλύκανε τόσο, ώστε να σταματήσει έναν πόλεμο; Να ενδιαφέρεται μόνον για τον κήπο του και να μη θέλει ούτε τα μυρμηγκάκια να πληγώσει; Τι μάγεψε τη βασιλική καρδιά και την έκανε τόσο ευρύχωρη και ανθρώπινη; Αχ και να γινόταν να συμβεί το ίδιο στους σημερινούς βασιλιάδες του κόσμου! Για να υπάρχει ελπίδα... Τρυφερό κείμενο της πρωτοεμφανιζόμενης συγγραφέα που εικονογράφησε εξαιρετικά ο Νικόλας Ανδρικόπουλος, με το δικό του χαρακτηριστικό ύφος.

NADINE BRUN-COSME

Ο μεγάλος λύκος και ο μικρός λύκος ΗΛΙΒΑΤΟΝ

Από πολύ παλιά, ο Μεγάλος Λύκος ζει ολομόναχος πάνω στον λόφο, ώσπου μια μέρα φτάνει από μακριά ο Μικρός Λύκος. Τώρα είναι

δύο στον λόφο. Ο Μεγάλος Λύκος νοιώθει να απειλείται από την ξαφνική άφιξη του Μικρού Λύκου, παρά το γεγονός ότι ο Μικρός Λύκος είναι πιο μικρόσωμος και φαίνεται εντελώς ακίνδυνος. Η ανασφάλεια και ο φόβος τον κάνουν ανταγωνιστικό. Με τον καιρό, όμως, αλλάζει γνώμη και αισθάνεται πρωτόγνωρα συναισθήματα: ανακαλύπτει τη σημασία της συντροφικότητας, της αγάπης, της φιλίας, γίνεται τρυφερός, αρχίζει να νοιάζεται και για κάποιον άλλον πέρα από τον εαυτόν του. Όταν ο Μικρός Λύκος εξαφανίζεται όσο ξαφνικά είχε έρθει, ο Μεγάλος Λύκος ανακαλύπτει κι άλλα πρωτόγνωρα συναισθήματα: τον πόνο από την απουσία, την αγωνία της προσμονής, την καρτερία και την ελπίδα που γεννά η ανάγκη για συντροφιά και επικοινωνία. Μια συγκινητική ιστορία που αποτυπώνει με ειλικρίνεια τις διακυμάνσεις των συναισθημάτων και τις αλλαγές της συμπεριφοράς. Η έγχρωμη εικονογράφηση του Olivier Tallec είναι εξαιρετική και ενεργοποιεί τα συναισθήματα.

28 28

Παιδικά Βιβλία ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ

Το αεροπλανάκι

ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ

Ένας Κινέζος, μπαρμπούνι, μια χάρτινη πολιτεία, λέξεις που τελειώνουν σε -άδα, ήχοι και χρώματα, όλα ανακατεμένα τα πήραν οι μαθητές όλων των τάξεων του δημοτικού σχολείου των Μακεδονικών Εκπαιδευτηρίων Θεσσαλονίκης και άλλοτε κολλούσανε τις ζωγραφιές, άλλοτε ενώνανε φράσεις άσχετες μεταξύ τους αλλά με φθόγγους που ταίριαζαν και σχημάτισαν ιστορίες, δημιούργησαν παραμύθια όλο φαντασία και νόημα. Η ιδέα του ενός έγινε αεροπλανάκι που περνάει από τα μυαλά των άλλων και γεννάει εμπνεύσεις. Ένα βιβλίο με παραμύθια, ποιήματα, ζωγραφιές, μελοποιημένους στίχους και μουσικές επενδύσεις που αναδεικνύουν με εντυπωσιακό τρόπο τις εκφραστικές δυνατότητες των παιδιών, όταν παρέχονται σ’ αυτά κατάλληλα ερεθίσματα και ευνοϊκές συνθήκες για γόνιμη συνεργασία. Το βιβλίο συνοδεύεται και από CD. ULI GEISSLER

Όποιος τον φόβο ξεπερνά, πράγματα κάνει θαυμαστά ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ

Στο «Σπίτι της Χαράς», την κλινική του γιατρού Συμπαθητικού, που θεραπεύει τα ζωάκια-ασθενείς του με ελάχιστα φάρμακα, πολύ γέλιο και πάρα πολλή αγάπη, καταφθάνουν ο καρχαρίας που τρέμει τον οδοντίατρο, ο ιπποπόταμος που φοβάται το νερό και το χάμστερ που δεν έχει το θάρρος να κατεβεί μόνο του στο κελάρι. Ο γιατρός Συμπαθητικός βοηθά να παραμερίσουν τα ζωάκια τους φόβους τους και να τους αντιμετωπίζουν με πείσμα και τόλμη. Ένα ολοζώντανο εικονογραφημένο βιβλίο γραμμένο σε στίχους με ομοιοκαταληξία, που φτιάχνουν τη διάθεση και συνάμα δείχνουν μια διαφορετική πλευρά του εαυτού μας, όπου η σκιά -η άλλη πλευρά του εαυτού μας- παραμερίζεται από το φως και τη ζωντάνια που μόνο το χαμόγελο και η αισιοδοξία φέρνουν και ενθαρρύνει τους μικρούς αναγνώστες να ξεπερνάνε τους φόβους τους. Δημήτρης Κάσσαρης

Περιπέτεια στον πλανήτη Μελιτζάν ΚΕΔΡΟΣ

Αγωνία και τρόμος σε όλο τον κόσμο, όταν από τα ραντάρ εντοπίζεται ένα αγνώστου προέλευσης διαστημόπλοιο που κατευθύνεται απειλητικά προς τη Γη. Όλοι οι πόλεμοι σταματούν. Οι χώρες που ως τώρα σημάδευαν η μία την άλλη συμφώνησαν κι έστρεψαν τα κανόνια τους προς τον ουρανό. Διαταγή: Μόλις το διαστημόπλοιο πλησιάσει σε συγκεκριμένη απόσταση από τη Γη να το βομβαρδίσουν. Τι είναι αυτό που ξέρει ο αστρονόμος Γαλιλαίος Εξαίρετος; Και ποια είναι η δική του αγωνία όσο περνά ο χρόνος; Τι προσπαθεί να αποδείξει καθώς η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει; Ο Δημήτρης Κάσσαρης (μέλος του μόνιμου καλλιτεχνικού δυναμικού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής) παρουσιάζει στους αναγνώστες του (μικρούς και μεγάλους) μια εξαιρετική ιστορία για τη μάλλον συνηθισμένη οικογένεια Εξαίρετου στην οποία συμβαίνει ένα ιδιαίτερα ασυνήθιστο περιστατικό. Οι γοργές εξελίξεις της πλοκής δημιουργούν μια ατμόσφαιρα γνήσιας περιπέτειας. Ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να αναφερθεί σε μια σειρά προβληματισμών όπως η καταστροφή του περιβάλλοντος, οι «αποκλειστικότητες» των δελτίων ειδήσεων, οι πόλεμοι, οι μεθοδευμένες εκτονώσεις των «φιλάθλων» στα γήπεδα.

INDEX_35

30 Χάρτμουτ Μπίμπερ

Ζήτω! Έρχεται ο Μπόντο! ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

Ο Μπόντο το αρκουδάκι έρχεται με τις διασκεδαστικές και πλούσια εικονογραφημένες καθημερινές ιστορίες του να διασκεδάσει τα παιδάκια από 1 - 4 ετών. Ο Μπόντο οργανώνει μια κυριακάτικη συναυλία, παίζει με ένα άδειο κουτί, κάνει επίσκεψη στη γιαγιά και τον παππού στην εξοχή και περνάει μια ευχάριστη μέρα, χαίρεται με το πρώτο χιόνι και κάνει ένα χιονάνθρωπο. Τέλος, «Καληνύχτα, Μπόντο!» λέει η μαμά και σβήνει το φως. Τι κάνει όταν δυσκολεύεται να τον πάρει ο ύπνος; Ο Μπόντο, που θα γίνει ο νέος αγαπημένος φίλος των παιδιών, θα χαρεί μαζί τους τα Χριστούγεννα, θα πάει στα καταστήματα, θα κάνει διακοπές στο κτήμα, θα παίζει στην παραλία, θα διασκεδάζει στο βουνό και θα πάει και στο νηπιαγωγείο. Μη χάσετε καμιά από τις ιστορίες του Μπόντο. Παναγιώτα Σμυρλη

Η σφυρίχτρα της Στέφης ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

Η κυρία Στέφη έφτασε μια μέρα στην Κροτούπολη, που ο θόρυβος ήταν εκκωφαντικός, όπως πάντα, εξού και το όνομα της πόλης. Εκτός από την κλαρωτή φούστα και τον κόκκινο σκούφο της, αυτό που την έκανε να ξεχωρίζει ήταν η σφυρίχτρα της. Όταν σφύριζε, κάθε θόρυβος σταματούσε! Τι δουλειά είχε η κυρία Στέφη στην Κροτούπολη; Την κάλεσε ο Δήμαρχος για να κάνει μια σπουδαία δουλειά: αυτή της σχολικής τροχονόμου. Θα φρόντιζε να περνούν τα παιδιά με ασφάλεια τον δρόμο. Τι έγινε όταν η σχολική τροχονόμος έχασε τη σφυρίχτρα της; Και τώρα πώς θα καλημερίζει τα πουλιά; Πώς θα καλεί το ουράνιο τόξο να πάρει τη θέση του στον ουρανό; Τα παιδιά αποφασίζουν να τη βοηθήσουν. Κάτι θα σκεφτούν για να μπορούν να μαζεύονται ξανά κοντά της, εκεί στην άκρη του δρόμου, ζητώντας την προσοχή και το γλυκό της χαμόγελο... Ένα εξαιρετικά χρήσιμο βιβλίο για την κυκλοφοριακή αγωγή, με τα βασικά σήματα στο τέλος, για να κυκλοφορούν τα παιδιά με ασφάλεια στον δρόμο. ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΒΑΚΟΥ-ΣΑΛΩΝΙΔΟΥ

Το δώρο της αγάπης ΑΘΩΣ

Είναι η αγάπη στ’ αλήθεια παντοδύναμη; Μπορεί να φέρει το χαμόγελο όπου υπάρχει δάκρυ, τη χαρά όπου υπάρχει λύπη; Μπορεί όλα να τα πετύχει; Η μικρή Μελένια θα διηγηθεί με ζωντάνια τη συγκινητική της περιπέτεια, την αυτοθυσία και την αγάπη της για τους μικρούς της φίλους τα ζωάκια του δάσους και πώς αυτά έδειξαν την ευγνωμοσύνη τους και οι μικροί αναγνώστες θα δουν τι θαύματα μπορεί να κάνει η αγάπη και θα μοιραστούν μαζί της τη χαρά του δώρου που της πρόσφεραν κάποιοι με αληθινή αγάπη. ΜΕΡΟΠΗ ΜΑΤΤΑ

Η κουκουβάγια με τα χρυσά φτερά ΖΗΤΗ

Στο πιο ψηλό κλαδί του πιο ψηλού δένδρου του δάσους μένει η κυρία κουκουβάγια με τα τρία μικρά της, την Κέλυ, την Κάτια και

τον Κούγκι. Κάθε νύχτα η κυρία κουκουβάγια με τα δύο μικρά της κάνουν

INDEX_35

31

Παιδικά Βιβλία περιπολία στο δάσος για να δουν αν όλα τα ζώα του δάσους κοιμούνται ήσυχα. Ο Κούγκι όμως δεν πετάει ποτέ μαζί τους. Στην πραγματικότητα δεν έχει πετάξει ποτέ. Είναι μια διαφορετική κουκουβάγια, που δεν μπορεί να πετάξει. Έχει μια πολύ μεγάλη καρδιά, που μπορεί να αγαπήσει όλον τον κόσμο, αλλά γεννήθηκε διαφορετικός: με αδύναμα φτερά. Μια νύχτα ανακαλύπτει ένα περίεργο δώρο, που θα του δώσει φτερά να πετάξει μέχρι το φεγγάρι και να γίνουν τα όνειρά του πραγματικότητα! ΦΩΤΕΙΝΗ ΚΑΨΑΛΗ

Ένα χταπόδι μύωπας… και άλλες ιστορίες ΖΗΤΗ

Πώς ο σαπιοκέρασος έγινε το πιο μεγάλο και το πιο όμορφο δέντρο του δάσους; Η ιστορία της όμορφης Φωτεινής που πετάει μπροστά το στήθος της και πίσω τον πισινό της και περπατάει σαν πέρδικα. Η περιπέτεια της χοντρούλας Φωτεινής και του αδύνατου Ναπολέοντα, των διδύμων που συνεχώς τσακώνονται, σαν τον σκύλο με τη γάτα. Ο μικρός Μανώλης πήγε για διακοπές το καλοκαίρι στο υπέροχο κτήμα του παππού του σ’ ένα χωριουδάκι της Κρήτης και βρήκε τον καλύτερό του φίλο. Ποιος είναι; Στον ωκεανό, πολλά μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, στη χώρα των στρειδιών γεννήθηκε το Ασημένιο Στρείδι. Ο μικρός Αντώνης το χάρισε στη φίλη του την Αννούλα κι εκείνη δεν το αποχωριζότανε ποτέ… Στον βυθό της θάλασσας ψάρια, καλαμάρια, παιχνιδιάρες μέδουσες μετακινούνται συνεχώς με άνεση εκτός από ένα χταπόδι που είτε πέφτει συνεχώς απάνω τους και ζητάει διαρκώς συγνώμη, είτε πέφτει πάνω στα βράχια. Είναι ένα διαφορετικό χταπόδι. Έχει μυωπία! Τι θα κάνει άραγε; Η Μελαγχολίτσα είναι μια όμορφη γαριδούλα, που γεννήθηκε σε μια κοινότητα όπου το ζευγάρωμα είναι απαραίτητο και αυτή δεν έχει βρει ακόμα το ταίρι της. Θα το βρει; Αθηνά Ντάσιου-Γιάννου

Ιστορία ενός μικρού αγγέλου ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ

Η Αθηνά Ντάσιου-Γιάννου διηγείται γλαφυρά την ιστορία ενός μικρού αγγέλου που κατέβηκε μια μέρα από τον ουρανό στη γη για να βρεθεί με μικρά παιδιά και να τα βοηθήσει να αντιμετωπίσουν καθημερινά περιστατικά μέσα και έξω από το σπίτι. Η εικονογράφηση της Χριστίνας Παπαθέου-Δουληγέρη, με στοιχεία δανεισμένα από τη βυζαντινή αγιογραφία, δίνει ακόμη περισσότερη ζωντάνια στο κείμενο.

Andrea Skevington

Το μικρό δέντρο των Χριστουγέννων ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ

Κάποια σκοτεινή νύχτα, βαθιά μέσα στο δάσος, το κρύο ήταν τόσο δυνατό, που τ’ αστέρια τρεμόπαιζαν στον ουρανό. Από τη σειρά Παιδικά Εικονογραφημένα κυκλοφορεί αυτό το νέο παιδικό βιβλίο. Ένα γοητευτικό παραμύθι για ένα μικρό έλατο, που έστεκε μοναχικό, με τα βαριά κλαδιά του να θροΐζουν πάνω στο χαλί του δάσους, τυλιγμένο ζεστά στο πρασινωπό του φύλλωμα και με την καρδιά του να φλογίζεται από αγάπη τη νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός. Μια γλυκιά ιστορία για τη ζεστασιά της αγάπης και το φως των Χριστουγέννων.

INDEX_35

32

33

Τ Απo την πένα στο πιρούνι και… αντiστροφα

ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΙΩΤΗ

ο καλοκαίρι με τα καλαμαράκια, τις γαριδούλες, τις πεταλίδες, τις αχινοσαλάτες και γενικά ουζομεζέδες πλάι στο κύμα έγινε ωραία ανάμνηση και γλυκιά προσμονή για το επόμενο. Όμως, κάθε εποχή έχει και την «ψαροχάρη» της και ευτυχώς που στις ελληνικές θάλασσες κυκλοφορούν πάνω από 100 είδη ψαριών εκ των οποίων δεν τρώγονται μόνον τρία: η σαλιάρα, ο ιππόκαμπος και η καλογρίτσα. Κανένας δεν θα μιλήσει εναντίον των ψαριών και της ψαροφαγίας. Γιατροί, διαιτολόγοι, διατροφολόγοι μάγειρες, καλοφαγάδες, όλοι συμφωνούν ότι τα ψάρια (όλα τα φρέσκα ψάρια) είναι νόστιμη, θρεπτική και υγιεινή τροφή ανεξάρτητα από τον τρόπο μαγειρέματος και συνιστούν να τρώμε ψάρι δυο με τρεις φορές την εβδομάδα. Ψάρι θα πει λεύκωμα, ασβέστιο, ιώδιο, φώσφορο, σίδηρος, χωριστά οι βιταμίνες. Τα ψάρια ωφελούν τους καρδιακούς, τους αρτηριοσκληρωτικούς, τους ασθματικούς αλλά και τους… συγγραφείς και γενικά όσους κάνουν πνευματική εργασία. Άλλο αξιομνημόνευτο προτέρημά τους είναι ότι μαγειρεύονται εύκολα και με πολλούς τρόπους: τηγανιτά, ψητά, βραστά, στη σχάρα, στη λαδόκολλα, στο φούρνο και σε κάποιες γειτονιές τρώγονται και ωμά - στα sushi bar και όχι μόνο… Οι ψαράδες χωρίζουν τα ψάρια σε τρεις κατηγορίες. Της πρώτης κατηγορίας ψάρια τα λένε «καθαρά», της δεύτερης «δεύτερα» και της τρίτης «σκάρτα». Υπάρχουν και δύο είδη… εκτός κατηγορίας: ο λούτσος -ψάρι εκλεκτό πλην άγνωστο στους πολλούς, αλλά πολύ γνωστό στους καλοφαγάδες ψαροφάγους- και ο μπακαλιάρος - το ελαφρύτερο ψάρι που ενδείκνυται και για μωρά. Αλλά και κάθε πράγμα στον καιρό του, όπως λέμε, κι ο κολιός τον Αύγουστο - μια και η νοστιμιά του κάθε ψαριού εξαρτάται από ορισμένες προϋποθέσεις που συμπίπτουν με ορισμένη εποχή του χρόνου. Εξαίρεση αποτελούν τα πετρόψαρα -μικρά και μεγάλαόπως οι πέρκες, οι χάνοι, οι σκορπιοί, που είναι νόστιμα όλο τον χρόνο. Το φθινόπωρο και τον χειμώνα υπάρχει άφθονο και καλό ψάρι. Αρχής γενομένης από τη μαρίδα και τις γόπες, σας ευχόμαστε καλό χειμώνα. Και έπεται συνέχεια. Παντός καιρού είναι τα μπαρμπούνια αλλά ο «καλύτερος καιρός» τους είναι ο χειμωνιάτικος, σε αντίθεση με την εξ αγχιστείας αδελφή τους την κουτσομούρα που είναι καλοκαιρινή. Η χρύσοφρυς ή χρυσοκέφαλη συναγρίδα είναι η βασίλισσα της εποχής. Μαγειρεύεται ψητή, στον φούρνο, αλά σπετσιώτα, στη λαδόκολλα, ακόμα και παραγεμιστή. Πάμε παρακάτω για να συναντήσουμε τη σφυρίδα, το σαργό, το λαυράκι. Το σκουμπρί είναι νοστιμότερο από ποτέ από τις αρχές Οκτωβρίου ως το τέλος Νοεμβρίου, περίοδο που συμπίπτει και με τη «χρυσή εποχή» της πεσκανδρίτσας. Το καλαμαράκι βρίσκεται στην ιδανική του εποχή ανάμεσα στο φθινόπωρο και τον Φεβρουάριο και επίσης το καλκάνι, ψάρι που βρίσκουμε κυρίως στο Βόρειο Αιγαίο και στον Βόσπορο. Τα περισσότερα ψάρια, ωστόσο, είναι πλέον παντός καιρού, καθώς αλιεύονται σε διάφορες θάλασσες και φτάνουν είτε φρέσκα είτε κατεψυγμένα στις ψαραγορές όλου του κόσμου. Το φρέσκο ψάρι είναι, φυσικά, η καλύτερη επιλογή αλλά πριν φτάσετε ως την ψαραγορά ή τον ψαρά της γειτονιάς σας θα πρέπει να γνωρίζετε και μερικά βασικά «μυστικά» για να το ξεχωρίσετε: • Tο φρέσκο ψάρι είναι σχεδόν άοσμο. Δεν μυρίζει έντονα ούτε θάλασσα ούτε ψαρίλα.

• Tα μάτια του φρέσκου ψαριού είναι διαυγή και λαμπερά.

• Tα βράγχια έχουν σκούρο κόκκινο ή ροδαλό χρώμα, είναι υγρά και δεν μυρίζουν.

• Το φρέσκο ψάρι, είναι, επίσης, σκληρό και σχεδόν άκαμπτο, αν έχει μόλις αλιευθεί. Φυσικά, αυτό το χαρακτηριστικό διατηρείται για ελάχιστες ώρες, γεγονός που δεν το κάνει ασφαλές κριτήριο για την απόρριψη του ψαριού. Βιβλιογραφία: - Τσελεμεντές (ΜΑΝΙΑΤΕΑΣ) - Βίβλος της μαγειρικής (ΠΑΠΥΡΟΣ) - Θέμου Ποταμιάνου: Τα ψάρια και η μαγειρική (ΕΣΤΙΑ)

INDEX_35

ΟΙ ΓΕΣ ΣYNTA

Ψαρόσουπα ελληνική 1 ½ κιλό ψάρια (κατά προτίμηση: ροφό, σκορπιούς ή σκορπίνες, φαγκρί, συναγρίδα ή σφυρίδα) ½ κιλό καρότα 3-4 μέτριες πατάτες 3 μέτρια κρεμμύδια 1 μάτσο σέλινο Ελαιόλαδο 2 λεμόνια Αλάτι, πιπέρι 2 αυγά Καθαρίζουμε τα λαχανικά και τα κόβουμε σε χοντρά κομμάτια. Τα βάζουμε να βράσουν όλα μαζί με το αλάτι και το πιπέρι. Όταν μισοβράσουν προσθέτουμε το/τα ψάρι/α (ολόκληρα, αν πρόκειται για μικρά, ή τεμαχισμένα, αν πρόκειται για μεγάλο ψάρι). Το αφήνουμε στη φωτιά μέχρι να βράσει καλά το ψάρι, όχι όμως και να διαλυθεί. Αφαιρούμε το ψάρι και τα λαχανικά και τα τοποθετούμε σε μια πιατέλα. Χτυπάμε τ’ αυγά σ’ ένα βαθύ πιάτο, προσθέτοντας τον χυμό των λεμονιών και σιγά σιγά τον ζωμό των ψαριών, ανακατεύοντας συνέχεια. Όταν το μίγμα γίνει αρκετά νερουλό αρχίζουμε σιγά σιγά να το ρίχνουμε στη κατσαρόλα, όπου και συνεχίζουμε να ανακατεύουμε για να μην κόψει το αυγολέμονο. Μεταφέρουμε τη σούπα σε σουπιέρα και σερβίρουμε μαζί με την πιατέλα των ψαριών και των λαχανικών που έχουμε περιχύσει με λαδολέμονο.

INDEX_35

34

ΑΠO ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΣΤΟ ΠΙΡΟΥΝΙ ΚΑΙ… ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

Πεσκανδρίτσα με πάστα ελιάς 4 κομμάτια φιλέτο πεσκανδρίτσας 1 κρεμμύδι σε λωρίδες 10 ντοματίνια 6 κουταλιές ελαιόλαδο 1 κουταλιά ξίδι 2 κουταλιές πάστα ελιάς Μαραίνουμε για 10 λεπτά σε ελαιόλαδο στο τηγάνι τα ντοματίνια και το κρεμμύδι. Βάζουμε από πάνω τα φιλέτα της πεσκανδρίτσας και συνεχίζουμε να μαγειρεύουμε για 12 λεπτά ακόμη. Αλατοπιπερώνουμε. Ανακατεύουμε το ξίδι με το ελαιόλαδο και την πάστα ελιάς. Σερβίρουμε το ψάρι με λίγα λαχανικά σε κάθε πιάτο και βάζουμε από πάνω μια κουταλιά από τη σάλτσα.

Μους σολωμού 8 φέτες καπνιστού σολομού 3 κουτ. της σούπας λιωμένο φρέσκο κρεμμυδάκι 2 κουτ. του γλυκού κάππαρη 1 φλιτζ. του καφέ άνηθο ψιλοκομμένο χυμό από ½ λεμόνι 2 κουτ. της σούπας ελαιόλαδο 6 κουτ. της σούπας σουρωτό γιαούρτι φρεσκοτριμμένο πιπέρι Ρίχνουμε στο μπλέντερ το κρεμμυδάκι, την κάππαρη, τον χυμό λεμονιού, τον άνηθο και το ελαιόλαδο. Τα χτυπάμε μέχρι να γίνουν ένας πολτός. Προσθέτουμε τις φέτες του σολομού ψιλοκομμένες, το σουρωτό γιαούρτι και το φρεσκοτριμμένο πιπέρι. Τα δουλεύουμε όλα μαζί μέχρι να γίνουν ένας ομοιογενής πολτός. Τον αδειάζουμε μέσα στη φόρμα - κατά προτίμηση σε σχήμα ψαριού. Αφήνουμε στο ψυγείο να κρυώσει για 2 ώρες. Ξεφορμάρουμε σε πιατέλα και διακοσμούμε, αν θέλουμε, με σοταρισμένα λαχανικά.

INDEX_35

36

top 5 βιτρίνα EΠIΛOΓEΣ KAI KPITIKEΣ BIBΛIΩN

επιμέλεια:

Xριστίνα Oικονομίδου Γιώτα Συκιώτη Mάκης Tσίτας

top 5

37

Το «σπίτι» και ο «κόσμος»

Ένα ταξίδι στα άδυτα της Άπω Ανατολής

«Αναρωτιέμαι τι έγινε μέσα μου το αίσθημα της ντροπής. Το γεγονός είναι πως δεν είχα πια καιρό να συλλογίζομαι τον εαυτό μου. Οι μέρες μου και οι νύχτες μου περνούσανε σαν σ’ ένα νερορούφουλα –σαν σε μια δίνη που είχε εμένα για κέντρο. Δεν ήταν πουθενά άνοιγμα για να μπει μέσα ο δισταγμός και η φυσική σεμνότητα». Το μοναδικό μυθιστόρημα του μεγάλου (τιμημένου με Βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας 1913) Ινδού ποιητή, πεζογράφου και στοχαστή Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ. Πρόκειται για ένα νεωτερικό μυθιστόρημα, τολμηρό τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη μορφή του. Τα θέματα που αγγίζει, όπως ο εθνικισμός, η σχέση του ανθρώπου με την πνευματική του παράδοση και οι προκλήσεις που του θέτει η ιστορία, η σχέση άνδρα και γυναίκας, η ανάγκη της γυναίκας για χειραφέτηση, ήταν εξαιρετικά ευαίσθητα στην εποχή του, τόσο στην Ινδία όσο και στη Δύση. Η πλοκή εκτυλίσσεται στη Βεγγάλη των αρχών του 20ού αιώνα και αμφισβητεί δύο πίστες τις οποίες οι κοινωνίες και τα έθνη θεωρούσαν ιερές και απαραβίαστες: τη συζυγική πίστη και την πίστη στο έθνος, όμως ο «μοντέρνος», περίτεχνος και εντυπωσιακός τρόπος με τον οποίο ο Ταγκόρ χειρίζεται τα θέματα αυτά καθιστά το έργο βαθιά επίκαιρο και διαχρονικό και δύσκολα θα βρει κανείς στη δυτική λογοτεχνία έργο που να πραγματεύεται ταυτόχρονα με τόση δεινότητα τα δύο αυτά θέματα - το «σπίτι» και τον «κόσμο», τον «οίκο» και τον «δήμο», το «μέσα» και το «έξω». Αγνοημένο για πολλά χρόνια, το έργο επανεκδίδεται σε μετάφραση της Ειρήνης Καλκάνη και με εκτενή πρόλογο του Άρη Μπερλή, σε μια εποχή που ο εθνικισμός στη δημόσια σφαίρα όσο και στη σφαίρα του «οίκου» είναι οξύτερος παρά ποτέ. Η επικαιρότητα του μυθιστορήματος είναι αναμφισβήτητη και η επανέκδοσή του αποτελεί καίρια εκδοτική επιλογή.

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ Το σπίτι και ο κόσμος ΠΑΠΥΡΟΣ

1

«Καμία ζωντανή γυναίκα δεν ήταν σαν αυτή, τόσο τέλεια περιποιητική, τόσο ελάχιστα απαιτητική, τόσο απόλυτα διαθέσιμη.[…] Τη φοβόντουσαν γιατί ήξεραν ότι όντας ανέφικτη ήταν ακαταμάχητη […] τη μισούσαν γιατί τους έκλεψε τις ιστορίες τους. […] αλλά ώσπου να τη βαρεθεί ο αυτοκράτορας ή να πεθάνει ο ίδιος, αυτή παρέμενε αθάνατη». Ιστορικές φιγούρες από τη μακρινή Μογγολία και την Αυλή των Μεδίκων στη Φλωρεντία μπλέκονται με φανταστικά πρόσωπα σε ένα ντελίριο οίστρου και φαντασίας. Ένας ψηλός, κιτρινομάλλης Ευρωπαίος ταξιδευτής φτάνει στην Αυλή του Μεγάλου Μογγόλου, του Αυτοκράτορα Άκμπαρ και ισχυρίζεται ότι είναι γιος μιας χαμένης πριγκίπισσας, της νεότερης αδελφής του Άκμπαρ, μιας σαγηνευτικής καλλονής που πιάστηκε αιχμάλωτη από έναν Ουζμπέκο πολεμιστή, στη συνέχεια από το Σάχη της Περσίας, για να καταλήξει ερωμένη κάποιου Αργκάλια. Η Ιταλία και η Ινδία αγκαλιάζονται μέσα στην αφήγηση της «κρυμμένης πριγκίπισσας». Ο Ρούσντι κινείται με ευχέρεια ανάμεσα στους δύο κόσμους, στον ανδροκρατούμενο της ηδονιστικής μογγολικής πρωτεύουσας και τον ηδονιστικό της αισθησιακής Φλωρεντίας, και προσχωρεί σε εδάφη του φανταστικού, του μαγικού ρεαλισμού και των παγκόσμιων μύθων. Μέχρι να ξεδιπλωθεί η ιστορία, που θα έχει ως αποκάλυψη τη συγγένεια του Άκμπαρ με τον ξένο, θα παρελάσουν αρλεκίνοι, τσαρλατάνοι, έμποροι θησαυρών, ευνοούμενοι και ευνούχοι, ιεραπόστολοι και πειρατές, θαυματοποιοί και ήρωες που αφήνουν τα ονόματα πίσω τους σαν πουκάμισα φιδιών και κλέβουν τις ιστορίες των άλλων. Ένα ταξίδι στα άδυτα της Άπω Ανατολής σε μια εποχή που στη Δύση γίνονται τα μεγάλα βήματα της Αναγέννησης...

Σαλμάν Ρούσντι Η γητεύτρα της Φλωρεντίας ΨΥΧΟΓΙΟΣ

2

INDEX_35

TOP 5

38

Μια έντιμη, αυθεντική μαρτυρία

«Θα βρίσκομαι έως το τέλος της ζωής μου πλάι στους απόκληρους και τους καταπιεσμένους. Δεν με ενδιαφέρει αν η Τυραννία έχει έδρα στο Κρεμλίνο ή οπουδήποτε αλλού[…]». Η «Κόκκινη Έμμα», σεβάσμια μορφή του παγκοσμίου αναρχικού κινήματος, η αμερικανίδα Έμμα Γκόλντμαν, φτάνει στη Ρωσία αρχές του 1920, «γεμάτη ελπίδες» ότι θα βρει «μια χώρα νεογέννητη, με το λαό δοσμένο ολόψυχα στη μεγαλειώδη αλλά δύσκολη δουλειά της επαναστατικής ανοικοδόμησης». Γνωρίζει τον Λένιν, τον Ζηνόβιεφ, τον Λουνατσάρσκι, τον Κροπότκιν, την Κολλοντάι, τον Γκόρκι, τον Τζων Ρηντ κ.ά. Επισκέπτεται την Πετρούπολη, τη Μόσχα, το Χάρκοβο, το Κίεβο, την Οδησσό, τον Αρχάγγελο. Όμως γρήγορα, καθώς διασταυρώνεται με τη ρωσική επανάσταση στις πιο σκοτεινές της ώρες, συναντά την εκμετάλλευση, τις καταχρήσεις και τα προνόμια των μελών του κόμματος, τη στέρηση της ελευθερίας του λόγου, τη λογοκρισία, τον συγκεντρωτισμό, τις διώξεις των διαφωνούντων. Η ρωσική πραγματικότητα της φάνηκε τερατώδης, ολότελα ξένη προς το όραμα που την έφερε στη «γη της επαγγελίας» με τόσο μεγάλες προσδοκίες. Κάθε μέρα, κάθε βδομάδα, κάθε μήνα, βάραιναν νέοι χαλκάδες την αλυσίδα που θα γκρέμιζε το παλάτι των ονείρων της. Πάλευε να πνίξει τη φωνή που μαρτυρούσε την τρομερή αλήθεια μέχρι και το 1921, όταν ο Λέων Τρότσκι θα καταστείλει αιματηρά την εξέγερση των στυλοβατών της επανάστασης, των ναυτών της Κροστάνδης. Μετά την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης, συνειδητοποιεί με φρίκη πως η Ρωσική Επανάσταση είχε πεθάνει και παίρνει τελικά την απόφαση να εγκαταλείψει τη Ρωσία των Σοβιέτ. Μια από τις πιο έντιμες και αυθεντικές μαρτυρίες για τα πρώτα χρόνια μετά την Επανάσταση των Μπολσεβίκων, που εκδίδεται με μεγάλη καθυστέρηση για πρώτη φορά στη γλώσσα μας, το βιβλίο της, ζωντανό και πάντα επίκαιρο, αποτελεί ανεκτίμητο βοήθημα για όποιον ενδιαφέρεται να γνωρίσει τα μεγάλα γεγονότα του 20ού αιώνα.

Έμμα Γκόλντμαν Η απογοήτευσή μου στη Ρωσία ΑΠΟΠΕΙΡΑ

INDEX_35

3

Το ανεξήγητο της ζωής και των σχέσεων

Μια ιστορία αναζήτησης ταυτότητας

«[…] Δεν τέθηκε ποτέ θέμα εκείνες τις μέρες ποιος από τους δυο επιθυμούσε ποιον, η επιθυμία ήταν κοινή. Ο Χένρι έτρωγε στο δίσκο του, ανακαθισμένος στο κρεβάτι […]και στο δωμάτιο στον κάτω όροφο, στο πάτωμα από σκληρό ξύλο […] και την πόρτα μισάνοιχτη, εμείς κάναμε έρωτα».

«[…]Δεν ήταν δυνατόν να μην διατηρεί αλληλογραφία, να μην έχει φυλαγμένα κάπου συμβόλαια και προσωπικές σημειώσεις. Έψαξε […] έχωσε το χέρι του στην καπνοδόχο και ψηλάφισε λίγο τα εσωτερικά τοιχώματα. […] Ο πήχης ξεκόλλησε κι έπεσε στην καπνισμένη βάση του τζακιού. Μαζί του έπεσε κι ένα μικρό πράσινο τετράδιο».

Το θέμα της μοιχείας και της τιμωρίας έχει άπειρες φορές απασχολήσει την παγκόσμια πεζογραφία. Ένας μέτριος συγγραφέας, αν είναι πιστός (ανεξάρτητα σε ποιο δόγμα), γράφει μια μεταμφιεσμένη θεολογική πραγματεία. Στην αντίθετη δε περίπτωση, αυτή του άπιστου, η κατάληξη θα είναι ένα κάτι σαν αντιθρησκευτικό μανιφέστο. Η περίπτωση, όμως, του πολυγραφότατου και διακεκριμένου συγγραφέα Γκράχαμ Γκρην είναι διαφορετική, καθώς υπερβαίνει τις απλουστεύσεις και πάει βαθειά αναζητώντας την ουσία στο φαινόμενο της ανθρώπινης κατάστασης, η οποία είναι πολύ πιο περίπλοκη από όσα παραπέμπουν στο κοινωνικό, στο θρησκευτικό ή στο μεταφυσικό, γενικότερα, περιεχόμενο της ζωής. Η παράνομη ερωτική σχέση του Μόρις Μπέντριξ με τη Σάρα, που ανθίζει στα ταραγμένα χρόνια των βομβαρδισμών του Λονδίνου από τη γερμανική αεροπορία, στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, λήγει όταν εκείνη τον εγκαταλείπει ξαφνικά και χωρίς καμία εξήγηση. Δύο χρόνια αργότερα, έπειτα από μια τυχαία συνάντηση που αναζωπυρώνει τον έρωτά του και τη ζήλια του, ο Μπέντριξ προσλαμβάνει έναν ιδιωτικό αστυνομικό και του αναθέτει να παρακολουθεί τη Σάρα, με αποτέλεσμα ο έρωτάς του γι’ αυτή να του γίνει πολύ σύντομα εμμονή. Από το περίφημο αυτό μυθιστόρημα αναδύονται ερωτήματα όπως για παράδειγμα, ποιες περιοχές της συνείδησης και της ευαισθησίας αγγίζουν οι προσωπικές μας σχέσεις; Τι σημαίνει ερήμην παρουσία; Το τέλος μιας σχέσης είναι ένα μυθιστόρημα πολύ πιο ανοιχτό και πολύ πιο αινιγματικό απ’ όσο δείχνει. Ο αναγνώστης βρίσκεται μπροστά σε εκείνο που συνιστά την κινητήρια δύναμη στο έργο αυτού του σπουδαίου συγγραφέα: «στο μυστήριο, το ανεξήγητο της ζωής», όπως έλεγε.

Γκράχαμ Γκρην Το τέλος μιας σχέσης ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

4

Πριν από μερικά χρόνια, ο γεννημένος στην Ελβετία και καθιερωμένος στο γερμανόφωνο αναγνωστικό κοινό ελληνικής καταγωγής συγγραφέας Περικλής Μονιούδης, εισέβαλε με αποφασιστικότητα στον χώρο του πολιτικοκοινωνικού και του ψυχολογικού μυθιστορήματος με το ποιητικότατο πεζογράφημά του Πάγος. Η σημερινή Επιστροφή του Φρόυλερ εκτυλίσσεται στη γενέτειρα του συγγραφέα, στη μικρή πόλη Γκλάρους, στον ίδιο τόπο όπου εγκαταστάθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’60 οι Αιγυπτιώτες γονείς του. Πρόκειται για ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, διαφορετικό από τα συνηθισμένα λόγω της ποιητικότητας και της ασυνήθιστης στο είδος εσωτερικότητάς του και ταυτόχρονα γεμάτο σασπένς και με πλοκή που εξελίσσεται σε ένα υπαρξιακό φόντο, μέσα από τη βαθμιαία ταύτιση ανακριτή και θύματος – κυρίως, όμως, είναι μια ακόμα ιστορία αναζήτησης ταυτότητας. Το Γκλάρους είναι επίσης και η γενέτειρα του νεκρού επιχειρηματία Μόζερ και εκεί εξελίσσεται η πρώτη υπόθεση που ο ανακριτής Χανσπέτερ Φρόυλερ αναλαμβάνει επιστρέφοντας στην πατρίδα του ύστερα από πολυετή εγκατάσταση στο εξωτερικό και προσπαθεί να διερευνήσει και να φωτίσει. Αν και όλα τα στοιχεία συνηγορούν στο ότι πρόκειται για αυτοκτονία, ένα ανεξήγητο ένστικτο καλεί τον ανακριτή να διερευνήσει το ενδεχόμενο του φόνου. Οι άνθρωποι στο περιβάλλον του Μόζερ αντιδρούν σχεδόν αλλεργικά στον ανακριτικό φακό. Οι διαδοχικές πρωτοβουλίες του Φρόυλερ προκειμένου να αναπαραστήσει τις συνθήκες ζωής και θανάτου του επιχειρηματία θα τον οδηγήσουν μέσα από μια διαδικασία διαδοχικής ταύτισης με τον εσωστρεφή βιομήχανο, στη συνειδητοποίηση, την αποσαφήνιση και τον απολογισμό του δικού του βίου, που γεμίζει, φτάνοντας σε μιαν ορισμένη ηλικία, ερωτήματα.

Περικλής Μονιούδης Η επιστροφή του Φρόυλερ ΕΣΤΙΑ

5

INDEX_35

βιτ40ρίνα

D.M.Ι. McDowell Το δίκαιο στην Αθήνα των κλασικών χρόνων ΠΑΠΑΔΗΜΑ

«Για να δικαστεί και να τιμωρηθεί ένας παραβάτης του νόμου ήταν απαραίτητο να καταγγείλει κάποιος σε κάποιον άρχοντα και σε κάποιο δικαστήριο σε τι παράπτωμα είχε υποπέσει. […]Μέχρι την εποχή του Σόλωνα η μήνυση για κάποιο αδίκημα μπορούσε να υποβληθεί μόνον από το πρόσωπο (ή την οικογένεια) που αποτελούσε το θύμα αυτής της παράνομης συμπεριφοράς». Το «Αρχαίο Ελληνικό Δίκαιο» είναι αποσπασματικό και φευγαλέο αντικείμενο μελέτης. Κάθε πόλη-κράτος είχε τους δικούς της νόμους. Ακόμη και για την Αθήνα, την πολιτεία για την οποία οι πληροφορίες είναι περισσότερες, δεν είναι γνωστός παρά ένας περιορισμένος αριθμός πραγματικών νόμων. Η κύρια πηγή πληροφοριών είναι τα κείμενα εκατό περίπου δικανικών λόγων, που σε όλους οι ομιλητές προβάλλουν τα επιχειρήματά τους από τη μια πλευρά μιας υπόθεσης, έτσι ώστε οι ισχυρισμοί τους σχετικά με το δίκαιο να είναι μεροληπτικοί και ατελείς. Ο καθηγητής Douglas MacDowell στο έργο του αυτό για Το Δίκαιο στην Αθήνα των κλασικών χρόνων προσφέρει μια γενική θεώρηση της φύσης της αθηναϊκής κοινωνίας και προσφέρει σχετικά αποσπάσματα από την αρχαία ελληνική γραμματεία. Αναφέρεται στην ιστορική ανάπτυξη του νομικού συστήματος από τη νομοθεσία του Δράκοντα και του Σόλωνα και τους λαϊκούς δικαστές που σατιρίζονται στον Αριστοφάνη, έως το νομικό κώδικα της εποχής των αττικών ρητόρων.

Αδόλφο Γκαρθία Ορτέγα Αυτόματο ΠΑΠΥΡΟΣ «[…] και θυμήθηκα αυτό που έγραψε ο Κορτάσαρ στο βιβλίο του για τον Τζον Κιτς, αναφέροντας ότι γνώρισε μια ακροβάτισσα καμένη από το φεγγάρι στο Πούντα Αρένας, […] η οποία βρισκόταν στην άλλη πλευρά της ζωής, όπως όλοι εκεί που βρισκόμασταν στην άλλη πλευρά του κόσμου,[…] στο νοτιότερο σύνορο που ίδρυσε ο Σαρμιέντο ντε Γκαμπόα[…]». Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από την ύπαρξη μιας μεταλλικής κούκλας με μορφή πολεμιστή που ανακαλύφθηκε τυχαία σε ένα ξεχασμένο νησί στο στενό του Μαγγελάνου. Αυτό το αντικείμενο θα παρακινήσει τον Γκρίφιν, άνθρωπο παθιασμένο με την έννοια της αφάνειας, να ταξιδέψει στα τέλη του 20ού αιώνα μέχρι την άκρη του κόσμου, για να ανασυνθέσει μια ιστορία που συνδέει μυστηριωδώς τη ζωή του με την εμφάνιση του αυτόματου και τους μάγους Μελβίκιο και Λεβ, που έζησαν στην Πράγα τον 16ο αιώνα. Θα μπορούσε να είναι ναυτική περιπέτεια, ιστορικό μυθιστόρημα, μυητικό ταξίδι. Από τις σελίδες του περνούν Ο αόρατος άνθρωπος του Γουέλς, ο Πεσσόα και οι πολλαπλές ζωές του, οι ταραγμένες θάλασσες του Κόνραντ, τα νησιά του Μέλβιλ, του Στίβενσον και του Βερν, ο παπαγάλος του Φλομπέρ, ο Μαγγελάνος κι ο Οδυσσέας στον δρόμο για την Ιθάκη. Ένα αριστοτεχνικό αμάλγαμα λογοτεχνικών ειδών, όπου κινητήρια δύναμη του μηχανισμού της αφήγησης μοιάζει να είναι η ίδια η λογοτεχνία. Μεταφορά της ίδια της ζωής, το ταξίδι στην άκρη του κόσμου που περιγράφεται στο «αυτόματο» καθορίζεται από συναντήσεις με ανθρώπους, αλλά κυρίως με βιβλία. Ένα από τα καλύτερα μεταμοντέρνα μυθιστορήματα των τελευταίων χρόνων.

Λεώνη Καρόκη Στιγμές με τον Sture Linner ΓΚΟΒΟΣΤΗ Το βιβλίο αυτό είναι φόρος τιμής στον πολυτάλαντο, φιλειρηνικό, ουμανιστή και εξέχοντα φιλέλληνα του βορρά, του οποίου η καρδιά χτυπάει ακόμα για την Ελλάδα. Ο Sture Linner γεννήθηκε στη Στοκχόλμη και σπούδασε αρχαία ελληνικά στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας. Το

INDEX_35

1943 βρέθηκε στην κατοχική Eλλάδα με τον Σουηδικό Eρυθρό Σταυρό, υπηρετώντας κυρίως στη Θεσσαλία. Στη συνέχεια, υπηρέτησε στον O.H.E., κατέχοντας υψηλά αξιώματα. Αργότερα, υπήρξε, μεταξύ άλλων, μεσολαβητής του O.H.E. στην Kαμπότζη. Είναι διπλωμάτης, φιλόλογος και λογοτέχνης. Το συγγραφικό έργο του είναι εξαιρετικά πλούσιο και πολυσχιδές. H συμβολή του στη βιβλιογραφία του Bυζαντίου και της Αρχαιότητας θεωρείται, όπως και η αρθρογραφία του για τη σύγχρονη Eλλάδα, από τις πιο σημαντικές στον Σκανδιναβικό χώρο: Oι μεταφράσεις και τα βιβλία του για τον Όμηρο, την Άννα Kομνηνή, τον Mιχαήλ Ψελλό και τον Aισχύλο, για παράδειγμα, αλλά και για πολλά άλλα ελληνικά θέματα, πολιτικά, λογοτεχνικά και ιστορικά, αποτελούν πηγές γνώσης, αφού καταφέρνει να συνδέσει, με τις καίριες αναφορές του, τον κόσμο του τότε με τον κόσμο του σήμερα. Είναι επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Ουψάλας και επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Κύπρου. Είναι ένας από τους εμπνευστές της ίδρυσης της νέας Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Είναι, επίσης, ιδρυτής και επίτιμος πρόεδρος της σουηδικής επιτροπής για την επιστροφή των Ελγινείων Μαρμάρων στην Ελλάδα. Έζησε για πολλά χρόνια στην Αθήνα και στις Σπέτσες, αλλά ύστερα από τον θάνατο της ελληνίδας συζύγου του Κλειώς, το 2005, ο Linner επέστρεψε στη Σουηδία όπου και ζει εκεί μέχρι σήμερα. Το 2004 η ελληνική κυβέρνηση του απένειμε τον τίτλο του Πρεσβευτή του Ελληνισμού, ενώ πρόσφατα του απονεμήθηκε η ύψιστη τιμητική διάκριση της Σουηδίας, το μετάλλιο Serafimer.

Λαμπρινή Κουφάκη Λόλα, να ένα άλλο μήλο Γλώσσα, Γνώση και Επίγνωση UNIVERSITY STUDIO PRESS «Ο λόγος ως ανθρώπινη λειτουργία, βιολογικό χαρακτηριστικό και όργανο σκέψης αποτελούσε πάντοτε αντικείμενο μελέτης […] Όπως η γλώσσα των μαθηματικών και της επιστήμης έτσι και η μελέτη της δομής του γλωσσικού συστήματος οργανώνει τον νου και μπορεί να αποτελέσει αληθινή πνευματική πρόκληση». Η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας είναι ένα από τα πιο προβληματικά ζητήματα στον χώρο της εκπαίδευσης. Όσο οικεία είναι η ομιλούμενη γλώσσα στον φυσικό ομιλητή της τόσο μεγαλύτερη μοιάζει πολλές φορές η απόσταση που χωρίζει τον μαθητή από τη γλώσσα του στο πλαίσιο του γλωσσικού μαθήματος. Στόχος του βιβλίου είναι να παρουσιάσει μία σαφή εικόνα των προκλήσεων που επιφυλάσσει η γλωσσική διδασκαλία και να δώσει ένα ερέθισμα στον σύγχρονο εκπαιδευτικό για προβληματισμό. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου εξετάζονται μερικά από τα βασικά ζητήματα που απασχόλησαν τη διδασκαλία της μητρικής γλώσσας και ιδιαίτερα το θέμα της διδασκαλίας της γραμματικής. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται οι κυριότερες προσεγγίσεις στη γλωσσική διδασκαλία, με έμφαση στο κίνημα της Γλωσσικής Επίγνωσης και στο τρίτο μέρος επιχειρείται η σύνδεση του θεωρητικού μέρους με το μάθημα της γλώσσας στο ελληνικό γυμνάσιο.

Jan Morris Τεργέστη. Η έννοια του πουθενά. ΠΑΠΥΡΟΣ «Η όπερα ήταν ιδιαιτέρως δημοφιλής […] Όταν ο Τζόις πήγαινε στις παραστάσεις και καθόταν ανάμεσα στις ξινές αναθυμιάσεις των μασχαλών και στις φωσφορίζουσες κλανιές του άνω διαζώματος, έβλεπε συχνά στα θεωρία και στις πρώτες θέσεις της πλατείας μαθητές του, γόνους της αστικής τάξης να παρακολουθούν τη μουσική με ευλαβική προσοχή[…]». Η Τζαν Μόρις, η μεγαλύτερη σύγχρονη Αγγλίδα συγγραφέας ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, ζωντανεύει στο Τεργέστη - Η έννοια του πουθενά την ιστορία της πόλης, από την περίοδο ακμής της κατά την Αυτοκρατορία των Αψβούργων, τα δύσκολα χρόνια του φασισμού, τις μίζερες μέρες του Ψυχρού πολέμου, την πτώση και την ανάκαμψή της. Η συγγραφέας επισκέφθηκε για πρώτη φορά την πόλη σε ηλικία 19 ετών ως Τζέιμς Μόρις και για τελευταία μετά τα 70 της ως Τζαν Μόρις.

Η σχέση της με την πόλη είναι σχεδόν ερωτική. Τόπος υποκειμενικός, μυστηριώδης και φευγαλέος, αφήνει πάντα την αίσθηση ότι κάτι έχει χαθεί. Μέσα από τη βαθιά προσωπική ματιά της, η Τεργέστη προβάλλει ως μια αλληγορική πόλη, πόλη φαντασμάτων και ξεθωριασμένου μεγαλείου, μια πόλη όπου τα φλογερά όνειρα του παρελθόντος και η γλυκιά μελαγχολία ξεχειλίζουν. Η μετααυτοκρατορική Τεργέστη, Triest, tristesse… είναι μια πόλη για ενδοσκόπηση, μια πόλη που οι συνειρμοί λειτουργούν σαν γέφυρες μέσα στον χρόνο και στον χώρο. Το σύνδρομο της Τεργέστης, όπως λέει η ίδια η Μόρις, έχει μέσα του το στοιχείο του λαθραίου και του διφορούμενου, στοιχειώνει όλους αυτούς που κουράζονται να ζουν εκτεθειμένοι, εξόριστους βασιλιάδες, διανοούμενους και καλλιτέχνες, παράνομα ζευγάρια, εκείνους που αναζητούν την ελευθερία σε έναν τόπο εφήμερο, έναν τόπο που φιλοξενεί το έθνος του πουθενά. Η Τεργέστη είναι το τελευταίο βιβλίο της Τζαν Μόρις. Όπως αναφέρει η ίδια «δεν σκοπεύει να γράψει άλλα».

Ελένη Γκίκα Πλήθος είμαι ΑΓΚΥΡΑ «Δεν τελειώνουν με το θάνατο οι σχέσεις όταν οι άνθρωποι δεν έχουν εξηγηθεί, συγχωρεθεί». Μια ιστορία αυτογνωσίας και αναζήτησης με μια σύγχρονη Αλίκη στη χώρα των παιδικών της χρόνων. Με τον χωροχρόνο ως κάτοπτρο πεπρωμένου να κάνει τα παιχνίδια του. Η Σαβίνα-Αλίκη επιστρέφει μετά από χρόνια στο πατρικό της για να βρει «τα εύθραυστα εκείνα που αντέχουν στον χρόνο». Να θυμηθεί, επειδή «όταν ξεχνάς συγχωρείς». Μα πάνω απ’ όλα, για να μπορέσει να καταλάβει. Ανεβαίνοντας τον δικό της Γολγοθά θέλει να κάνει «ανάσταση» με όλους τους ζώντες και τους νεκρούς. Να μπει στον παλιό ρημαγμένο τους κήπο για να τον γεμίσει πασχαλιές και ζουμπούλια. Μια ιστορία αυτογνωσίας και αναζήτησης. Εσωτερικού δρόμου και ενιαίου χρόνου. «Το Χθες είναι Τώρα». Η Σαβίνα σ’ αυτό το σπίτι «πλήθος είναι», γίνεται «οι άλλοι». Ούτε ουράνια, ούτε γήινη. Και ουράνια και γήινη. Ούτε θνητή, ούτε αθάνατη. Και θνητή και αθάνατη. Γίνεται Άλεφ. Όπως όλοι.

Ζαν Πατρίκ Μανσέτ Τι λούκι! ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ «[…] με μια σφαίρα δουλεμένη, έτσι ώστε να φέρει στη μύτη της ένα ολοστρόγγυλο κοίλωμα […] ταξιδεύοντας με την ταχύτητα του ήχου […] αυτός που σας πυροβολεί δεν χρειάζεται καν να σημαδέψει με ακρίβεια. Αν δεχτείτε ένα τέτοιο βλήμα στο βραχίονα, είναι αρκετό. Σας σκοτώνει». Ένα υποδειγματικό νουάρ μυθιστόρημα από τον πρόωρα χαμένο Ζαν Πατρίκ Μανσέτ, ο οποίος υπήρξε από τους πλέον πολυσυζητημένους και πολιτικοποιημένους Γάλλους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας και θεωρείται ο επιφανέστερος εκπρόσωπος του NeoPolar αστυνομικού μυθιστορήματος «βίαιης κοινωνικής παρέμβασης». Ο Ευγένιος Ταρπόν, πρώην χωροφύλακας και νυν ιδιωτικός ντετέκτιβ στο Παρίσι. Άνθρωπος μοναχικός, χωρίς φίλους, με μόνο δύο γνωστούς, έναν άνδρα και μια γυναίκα, που γίνονται σταδιακά συμπρωταγωνιστές του βιβλίου, ζει φτωχικά, πίνει ουίσκι σε ελεγχόμενες ποσότητες, παίζει σκάκι, διαβάζει Τύπο και αγωνίζεται για τον επιούσιο αναλαμβάνοντας συνήθως ευτελείς και μάλλον ανούσιες μικρουποθέσεις. Όταν, ωστόσο, μια ηλικιωμένη κυρία που τον επισκέπτεται για να του αναθέσει να διαλευκάνει την εξαφάνιση της τυφλής κόρης της, δολοφονείται μπροστά στα μάτια του, ο Ευγένειος Ταρπόν έχει μπλέξει σε μια υπόθεση με απρόβλεπτες προεκτάσεις. Με γρήγορους ρυθμούς και γραφή κινηματογραφική, ο συγγραφέας σκηνοθετεί μια νουάρ ιστορία με έντονη δράση και γερή δόση βίας, με παραθρησκευτικές οργανώσεις, βρετόνους ναζί, ναρκωτικά, χαρτοπαικτικές λέσχες, ξέπλυμα χρήματος, αμφιλεγόμενους χαρακτήρες και με φόντο ένα σκοτεινό και παρακμιακό Παρίσι.

42

BITPINA

Περικλής Κοροβέσης Αριστερή ανακύκλωση ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ «Έχουμε ποτέ σκεφτεί πως το νομικό οπλοστάσιο της χούντας διέφερε ελάχιστα από το σημερινό και σε μερικές περιπτώσεις το σημερινό είναι χειρότερο; […] Ίσως ο χαφιές του ποιητή να μας έχει ναρκώσει κιόλας και να κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου στα απάνεμα τσαντίρια των νέων διανοητών». Ένα μανιφέστο. Για την κρίση της Αριστεράς -πρωτίστως κρίση πολιτικής και φιλοσοφικής σκέψης- τα νέα προβλήματα της εποχής μας -η παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, η κατάργηση όλων των κεκτημένων της εργατικής τάξης, το ξεπούλημα της δημόσιας κοινής περιουσίας, η εμπορευματοποίηση των δημόσιων αγαθών και η ραγδαία καταστροφή του περιβάλλοντος, που απειλεί άμεσα την ίδια τη ζωή δεν ήταν μια φυσιολογική πορεία του καπιταλισμού, αλλά μια επανάσταση. Μια διεισδυτική ματιά στα νέα αυτά προβλήματα, που απαιτούν νέες σκέψεις, καινούργιες αναλύσεις, για τη δημιουργία μιας νέας Αριστεράς του 21ου αιώνα, που θα μπορέσει να δημιουργήσει νέα δράση τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, μιας Αριστεράς που θα αναγνώσει τη νέα πραγματικότητα.

Γιώργος Βέης Από το Τόκιο στο Χαρτούμ ΚΕΔΡΟΣ

Θανάσης Αντωνίου Επιχειρήσεις & περιβάλλον Από τη σύγκρουση στη συνεργασία ΚΕΡΚΥΡΑ Μια έκπληξη αποτελεί το φετινό συλλεκτικό ημερολόγιο του Ομίλου economia - Εκδόσεων Κέρκυρα, που ερευνά την εμφάνιση και την ανάδυση του «παράγοντα περιβάλλον» στην ελληνική επιχειρηματική πραγματικότητα, από τους πρώτους προβληματισμούς κατά τη διάρκεια του μεσοπόλεμου έως σήμερα. Αξιοποιώντας τον πλούτο του αρχείου Βοβολίνη και το περιοδικό Βιομηχανική Επιθεώρησις (σήμερα υπό την επωνυμία Οικονομική) και άλλες πηγές, ο Θανάσης Αντωνίου σκιαγραφεί την «εκρηκτική» σχέση περιβάλλοντος - επιχείρησης, την εξέλιξή της και τον αντίκτυπό της στον αναπτυξιακό σχεδιασμό και τη νομοθετική λειτουργία του κράτους. Παρουσιάζονται, επίσης, θεσμικοί φορείς που λειτούργησαν και λειτουργούν υπέρ του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης, νομικές εξελίξεις που θωράκισαν την προστασία του περιβάλλοντος, οικολογικές οργανώσεις με πλούσιο και δυναμικό έργο, αλλά και έντυπα για το περιβάλλον και την οικονομία. Κάθε μήνας του Ημερολογίου είναι αφιερωμένος σε μια θεματική ενότητα που συνδέεται με το περιβάλλον (δίκαιο, οικονομία, ενέργεια, ανακύκλωση, απόβλητα, ανανεώσιμες πηγές, μ.κ. οργανώσεις κ.ά.), ενώ κάθε εβδομάδα έχει τη δική της «συμβολική» σημασία και ιδιαίτερη εικονογράφηση.

INDEX_35

«[…] Ένα ικανό τμήμα της παραδοσιακής τέχνης των Ιαπώνων συμποσούται εν γένει στις απρόοπτες αυτές αλέες, τις νοήμονες διατάξεις των κορμών και των φυλλωμάτων, στις ανεπαίσθητες ή ελαφρά τονισμένες αναβαθμίδες, στις σημάνσεις των πέτρινων φαναριών. Συγκεντρώνομαι στις κρίσιμες ζεύξεις των λίθων. […] αναδεικνύουν την παλαιά αλληλεξάρτηση της γραφής με την αρτιότητα των κήπων». Ο συγγραφέας, ο οποίος βρέθηκε διαδοχικά και στις πέντε Ηπείρους για να υπηρετήσει σε διάφορα πόστα ως διπλωμάτης καριέρας, μετά τους Έρωτες τοπίων, από το Αρχιπέλαγος της Ινδονησίας και τις θάλασσες της Νότιας Κίνας, το ταξίδι συνεχίζεται. Με γλώσσα ζωντανή, συνθηματική και ευθύβολη, που αποκαλύπτει την περιηγητική αλήθεια και συγκίνηση. Μια γεωγραφία ηδονών, η οποία σέβεται τη γραμματική και τις αισθητικές συντεταγμένες του χώρου, μεταμορφώνοντας το ταξίδι σε γραφή, με κείμενα-πυξίδες ο Γιώργος Βέης συνδέει δύο τελείως διαφορετικούς γεωγραφικούς πόλους: Ιαπωνία-Σαχάρα. Ημερολογιακές καταγραφές και εντυπώσεις, μαρτυρίες και περιγραφές, ένα παλίμψηστο εικόνων και εμπειριών, με μεταμορφώσεις, ανατροπές, εκπλήξεις και συμπτώσεις, η αλήθεια και το αίνιγμα κάθε ταξιδιού. Μια ταξιδιωτική περιήγηση που, χάρη στις σύγχρονες επικοινωνιακές οδούς, από το πολύτροπο, χαοτικό Τόκιο, στις αποκαλυπτικές μιας ζεν αρμονίας συστάδες των δέντρων στη σκιά των επιβλητικών ουρανοξυστών, στην «Πόλη των ανθρώπων που αγαπούν τα φιστίκια», στη Γιαουντέ, την πρωτεύουσα του Καμερούν. Κι από κει, σε μια άλλη υποσαχαρική πόλη, το εντυπωσιακό Χαρτούμ, το κέντρο της μεγαλύτερης αφρικανικής χώρας, του Σουδάν. Η Ιαπωνία, το Καμερούν και το Σουδάν αποκτούν διαδοχικά μιαν άλλη αίγλη, μιαν άλλη υπόσταση, μια σχεδόν οικουμενική ζωή. Ένα παλίμψηστο εικόνων και εμπειριών. Κρίσιμες εναλλαγές τοπίων και ανθρώπων. Πρωτόγνωρες εμπειρίες. Μέθεξη αισθήσεων.

Sheldon Rampton - John Stauber Η μεγάλη απάτη Η επιστήμη στην υπηρεσία των εταιρειών ΟΞΥ «[…] Κανείς δεν είναι άτρωτος στην ιδεολογική προκατάληψη. Όμως οι προκαταλήψεις για τις οποίες πρέπει να

ανησυχούμε περισσότερο είναι εκείνες που διατηρούν οι άνθρωποι που έχουν τα χρήματα και τη δύναμη να επηρεάσουν τις κυβερνητικές πολιτικές που με τη σειρά τους επηρεάζουν τη ζωή όλων μας». Καθημερινά κατακλυζόμαστε από διαφημίσεις προϊόντων που κάνουν θαύματα: καθαρίζουν λεκέδες, βοηθούν στην αναζωογόνηση του οργανισμού, ελιξίρια νεότητας και ιάματα πάσης νόσου. Οι συγγραφείς Sheldon Rampton και ο John Stauber, μετά από επισταμένη έρευνα, αποκαλύπτουν τα δόλια τεχνάσματα που κρύβονται πίσω από τα ειδησεογραφικά ρεπορτάζ που παρουσιάζονται ως ανεξάρτητα, τα ινστιτούτα έρευνας που ισχυρίζονται ότι είναι αμερόληπτα και γενικά τα μηνύματα των «ειδικών» που προσφέρουν «κάλυψη των αναγκών» και βοηθούν να «αποσιωπηθούν τα συμφέροντα που κρύβονται πίσω από τα φαινομενικά αθώα και ασύνδετα μεταξύ τους συμφέροντα. Αποκαλύπτουν τους παγκόσμιους μηχανισμούς που λειτουργούν, εν κρυπτώ, και εργάζονται πυρετωδώς για τον έλεγχο της κοινής γνώμης και του καταναλωτικού κοινού, και εν τέλει τη χειραγώγηση των επιλογών μας. Είναι ένα καταπληκτικό βιβλίο -ένα εμβόλιο- κατά της αποβλάκωσης που επιδιώκει ο εταιρικός μηχανισμός των δημοσίων σχέσεων. Διαδώστε το!

Βούλα Ηλιάδου Ματωμένη Πορφύρα ΓΚΟΒΟΣΤΗ «[…]Φορτωμένος με τα στρατιωτικά παράσημα, το στέμμα και το σκήπτρο, στάθηκε μπροστά τους ο μικρός Συμβασιλιάς κι έκανε άλλη μια υπόκλιση, στρέφοντας τα σύμβολα και τα εμβλήματα προς το έδαφος, σε ένδειξη χαιρετισμού... Εκείνη τη στιγμή, άρχισε η ανάγνωση από τον άμβωνα του πρωτόκολλου της στέψης, με ταυτόχρονη αναφώνηση του ονόματος του Αυτοκράτορα Ρωμανού Β΄ και του νέου Συμβασιλιά γιού του, Βασιλείου Β΄». Μέσα στις σελίδες αυτού του βιβλίου, παράλληλα με τη δραματική εξέλιξη της αγάπης της Μιροσλάβας για τον ηρωικό κατάσκοπο του Βυζαντίου, Ασώτη Ταρωνίτη, ξετυλίγονται οι πιο σημαντικές περίοδοι της ζωής του σπουδαιότερου αυτοκράτορα της Μακεδονικής δυναστείας και ενός από τους ενδοξότερους του Βυζαντίου, Βασιλείου Β΄, μιας ζωής γεμάτης από περιπέτειες και δυνατές συγκινήσεις. Οι ίντριγκες και οι συνομωσίες των μηχανισμών της εξουσίας, οι άγριες δολοφονίες και οι άνομοι έρωτες δεν αμαυρώνουν τις στιγμές της δόξας και του μεγαλείου των ηρώων που πορεύονται αποφασιστικά, μαθαίνοντας να αντιμετωπίζουν τις γλυκόπικρες όψεις της ζωής. Πέρα απ’ αυτά, υπάρχουν ακόμη οι εικόνες της παράδοσης και της καθημερινής ζωής των Βυζαντινών όλων των κοινωνικών τάξεων. Προπαντός υπάρχει η παρουσία της ιστορίας που διατρέχει όλες τις σελίδες του μυθιστορήματος, φωτογραφίζοντας τα γεγονότα με ζωντάνια ώστε να γίνονται οικεία και προσιτά.

Γιώργος Μαρκόπουλος Κωστής Νικολακάκης Ποιήματα που αγαπήσαμε ΕΚΑΤΗ «Τ’ όνομά σου ………………………………. Τ΄ όνομά σου: αέτωμα περιστεριών στον ορίζοντα Τ’ όνομά σου: αλληλούια πάνω στο Έβερεστ. Νικηφόρος Βρεττάκος, Ο χρόνος και το ποτάμι, 1957». Ένας τόμος με 135 ποιήματα, ανδρών και γυναικών, αναγνωστικά ενθυμήματα μιας παρέας διανοούμενων και ευδόκιμων δημιουργών (μεταξύ των οποίων και οι δύο ερανιστές: ο Γιώργος Μαρκόπουλος αξιόλογος ποιητής και δοκιμιογράφος της γενιάς του 1970 και ο Κωστής Νικολακάκης καταξιωμένος εκδότης), όπου αποθησαυρίζονται ποιητικές φωνές από όλο σχεδόν το χρονικό φάσμα της ποιητικής παράδοσης που άγγιξαν τη νεανική τους ευαισθησία και σημάδεψαν ευεργετικά τους δρόμους της φαντασίας τους. Τα ποιήματα περιορίζονται σε δημιουργούς που ανήκουν στους ανανεωτές της παράδοσης, στη νεορομαντική-νεοσυμβολιστική

44

BITPINA

σχολή, στους νεωτερικούς της γενιάς του ’30, στην πρώτη και στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά, και δύο ποιητών από τη νεότερη γενιά (φανατικών μελών της «αναγνωστικής» τους ομάδας). Επιλέχτηκαν κυρίως από τις ποιητικές συλλογές που βρίσκονται στις βιβλιοθήκες των δημιουργών, από περιοδικά ή από άλλες ανθολογήσεις και όπως δηλώνουν και οι ίδιοι στον πρόλογο «τούτο το βιβλίο δεν κινείται επ’ ουδενί στη λογική της γραμματολογίας, δεν είναι ανθολογία, αλλά απλώς είναι ένα κομμάτι από τον ποιητικό κήπο της καρδιάς μας».

Γιώργος Καπράνος Η δοκιμασία ΙΩΛΚΟΣ «[…]Η ντροπή και το έγκλημα που έγινε στη Μικρά Ασία δεν έχει έναν ένοχο, αλλά πολλούς.[…] ο διχασμός του τόπου μας και η ατιμία των ισχυρών συμμάχων μας οδήγησαν στην καταστροφή.[…] Η σκληρή δοκιμασία θα μας συνοδεύει για πολλά χρόνια». Στο ιστορικό αυτό μυθιστόρημα αποτυπώνονται οι ώρες της άτακτης φυγής του ελληνικού πληθυσμού, τις μέρες της Καταστροφής της Σμύρνης και των άλλων περιοχών της Ιωνίας. Ο συγγραφέας περιγράφει με σεβασμό στα ιστορικά στοιχεία τις ασύλληπτα τραγικές συνθήκες του ξεριζωμού και φυγής των ελληνικών πληθυσμών. Οι εκατοντάδες ανθρώπων νοικοκυραίων που τρομαγμένοι και απροστάτευτοι προσπαθούσαν να σωθούν από τον θάνατο και τον εξευτελισμό, διαπίστωσαν πόσο εύκολα οι ελεύθεροι άνθρωποι μπορεί να γίνουν άτομα χωρίς πατρίδα, γη, αξιοπρέπεια και ελπίδα, δηλαδή πρόσφυγες.

Στο μυθιστόρημα αυτό, παρακολουθούμε την πορεία ζωής των ηρώων του. Οι πρώτες μέρες, οι μήνες, τα χρόνια του αγώνα για την ενσωμάτωσή τους, όλα τα στοιχεία των αντιθέσεων και των διακυμάνσεων. Πέρασε πολύς καιρός για να αφομοιωθούν πλήρως. Μια πορεία, που εντάσσεται πιστά στο ιστορικό πλαίσιο και τις εξελίξεις των πολιτικών και κοινωνικών γεγονότων, μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη θηριωδία της γερμανικής κατοχής.

Γιώργος Γραμματικάκης Συνομιλίες με το φως ΙΑΝΟΣ «Πόσες ώρες εγώ, το φως, -που η ηλικία μου μετρά το αιώνιο- αφέθηκα στον θαυμασμό της Τέχνης και της ποίησης, και άκουγα τις μουσικές που απηχούσαν τους ανθρώπινους καημούς… (από την Αυτοβιογραφία του φωτός)». Το ταξίδι του καθηγητή Γιώργου Γραμματικάκη, που έγινε ένα βράδυ Ιανουαρίου στον Ιανό, αποκτά σάρκα (βιβλίο) και οστά (dvd). Στο βιβλίο, που συνοδεύεται από dvd, παρουσιάζεται η δουλειά του καθηγητή, ο οποίος με τη μοναδική ποιητική στάση που τον διακρίνει μιλάει για το διάστημα, τη γη, τον ουρανό, τα άστρα, το φως, τον ήλιο, τις εκρήξεις των άστρων, το Μπιγκ Μπανγκ κ.α. Ο καθηγητής της φυσικής Γιώργος Γραμματικάκης αναφέρεται σε μια από τις μεγαλύτερες επιστημονικές ανακαλύψεις της εποχής μας: Την ύπαρξη ενός αρχέγονου φωτός, που φτάνει στη Γη από όλες τις κατευθύνεις του ουρανού και επιβεβαιώνει τη γένεση του Σύμπαντος από μια Μεγάλη Έκρηξη. Το αρχέγονο φως αφηγείται τα όσα θαυμαστά είδε και έζησε από τη γένεση του Σύμπαντος μέχρι την εξέλιξή του σε δισεκατομμύρια άστρα και γαλαξίες. Περιγράφει, επίσης, τη σιωπηλή εμφάνιση της ζωής στον πλανήτη Γη. Το αρχέγονο φως συνεχίζει την αφήγησή του με την εμφάνιση του ανθρώπου και την κυριαρχία του στη Γη. Αναφέρεται, επίσης, στην εξέλιξη της επιστήμης που οδήγησε και στη δική του εντυπωσιακή ανακάλυψη.

Χρήστος Γουλτίδης Οδηγός επιτυχίας για το Δίπλωμα ECDL Advanced ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ

Χριστόφορος Κάσδαγλης Η αριστερά και ο κακός λύκος ΟΞΥ «Οι γονείς αποτελούν το ατομικό μας μαξιλαράκι ανάμεσα σε μας και την αιωνιότητα. […] η Αριστερά, αποτελεί το συλλογικό μαξιλαράκι ανάμεσα σ’ εμάς και την καπιταλιστική βαρβαρότητα». Πρόκειται για τον μονόλογο ενός Αριστερού, που ξεκινάει να μιλήσει στο δεκάχρονο γιο του για την πολιτική και για τις αριστερές ιδέες. Όταν, όμως, διαπιστώνει ότι το πρόβλημα της Αριστεράς είναι συστημικό -«πονάει αλλά προτιμάει να τρέχει στους γιατρούς παρά να αλλάξει τους όρους ύπαρξής της» και όταν πρέπει να κινηθεί μένει στάσιμη, όταν πρέπει να επιτεθεί κάθεται στ’ αυγά της κι όταν πρέπει να κάνει μια τακτική υποχώρηση καταφεύγει στον κούφιο μαξιμαλισμό-, ο θυμός παρασύρει την αφήγηση πολύ πέρα από το αρχικό παιδαγωγικό της πλαίσιο κι ο αφηγητής συνειδητοποιεί ότι δεν έχει κανένα δικαίωμα να φορτώσει πρόωρα το παιδί του με τα πολιτικά τραύματα τριών γενεών. Έτσι, το βιβλίο εκτρέπεται από την αρχική του κοίτη και γίνεται «Το γαμώτο ενός αριστερού».

INDEX_35

«Ο Χρήστος Γουλτίδης διευθύνει από το 1997 το πρώτο πιστοποιημένο εξεταστικό κέντρο ECDL στην Ελλάδα». Από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος κυκλοφορούν τέσσερα βιβλία-οδηγοί βασισμένα στο πρόγραμμα σπουδών ECDL Advanced που εξασφαλίζουν στους ενδιαφερόμενους την επιτυχία στις εξετάσεις του διπλώματος: Ένας πλήρης οδηγός εκμάθησης, με πλούσια εικονογράφηση, Επεξεργασίας Κειμένου με χρήση του Word 2003, του προγράμματος δημιουργίας και επεξεργασίας εγγράφων κειμένου. Παρουσιάσεις με χρήση του PowerPoint 2003, του προγράμματος δημιουργίας και επεξεργασίας παρουσιάσεων διαφανειών του Microsoft Office. Του προγράμματος Υπολογιστικά Φύλλα με χρήση του Excel 2003 και του προγράμματος δημιουργίας και επεξεργασίας βάσεων δεδομένων του Microsoft Office Βάσεις δεδομένων με χρήση της Access 2003. Η αναλυτική περιγραφή των θεμάτων και οι ερωτήσεις και ασκήσεις επανάληψης στο τέλος κάθε κεφαλαίου εξοπλίζουν τον σπουδαστή με τις απαραίτητες γνώσεις ώστε να είναι σε θέση να παράγει υψηλού επιπέδου αποτελέσματα στη δημιουργία και την επεξεργασία εγγράφων, η δημιουργία παρουσιάσεων επαγγελματικού επιπέδου που περιλαμβάνουν γραφήματα, διαγράμματα, εικόνες, και αρχεία πολυμέσων, μέθοδοι για τη βελτίωση της εμφάνισης και της ομοιομορφίας των διαφανειών, αλλά και τρόποι για την αποτελεσματικότερη προβολή τους στο ακροατήριο, ο σχεδιασμός βάσεων δεδομένων, η δημιουργία πινάκων, φορμών και ερωτημάτων και η δημιουργία βιβλίων και φύλλων εργασίας, η χρήση τύπων και συναρτήσεων, η επεξεργασία και η μορφοποίηση κελιών, καθώς και η χρήση συγκεντρωτικών πινάκων και γραφημάτων.

Τα βιβλία συνοδεύονται από CD-ROM και παρέχουν πλήρη κάλυψη της εξεταστέας ύλης του ECDL Advanced, πληθώρα ερωτήσεων επανάληψης με τις απαντήσεις τους, αυτοματοποιημένο σύστημα εξετάσεων και αρχεία παραδειγμάτων και εξάσκησης.

Μάνια Μακρή Ραβδοσκοπίας γνώση… εκκρεμές ΜΑΚΡΗ «Ραβδοσκόπος γίνεται αυτός που το θέλει και το αισθάνεται, και επομένως για να είναι αποτελεσματικός, θα πρέπει να έχει αναπτύξει στο έπακρο τις δεξιότητές του και να έχει την εμπειρία και τη γνώση των συγκεκριμένων πεδίων δράσης του». Η ραβδοσκοπία είναι μια φυσική ικανότητα του ανθρώπου να αντιλαμβάνεται με τη διαίσθηση όσα δεν μπορεί να αντιληφθεί ο νους στην καθημερινότητα με τις πέντε αισθήσεις του. Είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό πνευματικό εργαλείο, είναι μια τέχνη, ένα εργαλείο που το χρησιμοποιείτε για να εξιχνιάσετε ό,τι πρόβλημα μπορείτε να φανταστείτε. Όμως, το βιβλίο δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει μια συγγραφή της θεωρίας της ραδιαισθησίας, αλλά ούτε μια πραγματεία περί της ιστορίας της ραβδοσκοπίας, αν εξαιρέσουμε μερικούς ενδιαφέροντες σταθμούς στην εξέλιξη αυτή της τέχνης. Το βιβλίο είναι απλό, σαφές και με περιεκτικότητα προσφέρει απλά και αποτελεσματικά εργαλεία σε όλους εκείνους που θέλουν να ασχοληθούν με τη ραβδοσκοπία και το εκκρεμές, προχωρώντας, πέρα από τις θεωρητικές πληροφορίες, σε συγκεκριμένες ασκήσεις και μεθόδους εφαρμογής, που θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να γνωρίσει, να εμπεδώσει, να εξασκηθεί και, τέλος, να κατακτήσει την τέχνη της ραβδοσκοπίας.

Πλάτων Σοφιστής ΖΗΤΡΟΣ «τι ποτε βούλεσθε σημαίνειν οπόταν όν φθέγγησθε. [τι τέλος πάντων θέλετε να σημαίνει όταν προφέρετε τη λέξη «ον»]». «Ον» αυτό που ζητούμε, όταν μιλούμε για το πραγματικό και την ουσία του, γι’ αυτό που είναι ακριβώς όπως είναι. Άλλωστε τίποτα δεν είναι μόνον το ένα ή το άλλο -δεν υπάρχει χάσμα αλλά συμπλοκή- όταν λέμε κάτι είναι. Στο είναι υπάρχει και το μη είναι, όπως στο ον υπάρχει και το μη ον. Εκεί δε που νομίζουμε ότι έχουμε κατανοήσει τη σημασία του «είναι», του όντος, εκεί συνειδητοποιούμε την αμηχανία μας να το συλλάβουμε όταν ευθέως τίθεται το ερώτημα. Έτσι αρχίζει η φιλοσοφική αναζήτηση και σε αυτήν την αναζήτηση στρέφεται ο διάλογος. Στον Σοφιστή ο Παρμενίδης και ο Πλάτων, δύο ιδιοφυείς, βαθείς και δυνατοί άνδρες, υψώνουν τη δική του φωνή ο καθένας για να πούνε τι είναι το πραγματικό, τι είναι αυτό που είναι, τι σημαίνει ον.

Λέλια Παντελόγλου Μυστικά ορθογραφίας ΔΕΛΤΟΣ «Υπάρχουν δύο άρθρα που ακούγονται το ίδιο: /i/ Το άρθρο του θηλυκού στην ονομαστική του ενικού (η Ελένη) Το άρθρο του αρσενικού και του θηλυκού στην ονομαστική του πληθυντικού: (οι κήποι, οι ώρες». Μια διαφορετική προσέγγιση στην ορθογραφία για όσους μαθαίνουν την ελληνική ως ξένη γλώσσα, αλλά και για κάθε φυσικό ομιλητή (μαθητή, φοιτητή, εργαζόμενο) που αισθάνεται την ανάγκη να επιβεβαιώσει τις γνώσεις του στη μητρική του γλώσσα. Τα δύο βιβλία, τα οποία αποτελούν τα Μυστικά Ορθογραφίας, έχουν

46

BITPINA

Θουκιδίδης Ιστορίας Επιγράμματα «Καλός κυβερνήτης είναι εκείνος που ωφελεί όσο μπορεί περισσότερο την πατρίδα ή τουλάχιστον δεν την βλάπτει συνειδητά».

Εμμανουήλ Ροΐδης Τα «ανθελληνικά» «Ο Έλλην προτιμά συνήθως την ομαλωτέραν οδόν έστω και άγουσαν εις βάραθρον».

ως στόχο να βοηθήσουν όσους ενδιαφέρονται για την ελληνική ορθογραφία, να κατανοήσουν τη λογική της αλλά και να εξασκηθούν σε αυτήν. Στο πρώτο, παρουσιάζονται οι γραμματικές καταλήξεις, φωνολογικοί κανόνες, γενικοί κανόνες τονισμού και άλλα θέματα που σχετίζονται με την ορθογραφία. Στο δεύτερο βιβλίο, παρουσιάζεται η αρχιτεκτονική της λέξης (προθέσεις, παραγωγικές καταλήξεις, ρίζες), ειδικοί κανόνες τονισμού, η χρήση των κεφαλαίων, ο συλλαβισμός, ομόηχες λέξεις και άλλα ορθογραφικά ζητήματα. Κάθε ορθογραφικό ζήτημα εντάσσεται σε ένα σύντομο κείμενο, ενώ μια μικρή γραμματική βοηθά τον καλύτερο προσανατολισμό του αναγνώστη. Ορθογραφικές ασκήσεις και οι λύσεις τους συμπληρώνουν και τα δύο βιβλία, δίνοντας την ευκαιρία για πρακτική εξάσκηση ανά ενότητα.

M. P. Nilson Ιστορία της αρχαίας ελληνικής θρησκείας ΠΑΠΑΔΗΜΑ

Fernando Pessoa Πίσω από τις μάσκες «Είναι μικρή η ζωή, απέραντη η ψυχή. Ό,τι κατέχεις σε καθυστερεί».

Arthur Schopenhauer Δοκίμιο για τις γυναίκες «Οι γυναίκες διακρίνονται από ένα ήρεμο πνεύμα και δεν βλέπουν στα πράγματα παρά μόνο ό,τι αληθινά υπάρχει».

August Strindberg Μικρή κατήχηση για τις κατώτερες τάξεις «Εξαιτίας της δύναμης της συνήθειας, οι ηθικές αξίες της ανώτερης τάξης έχουν ριζώσει στο πνεύμα της κατώτερης τάξης σε τέτοιο βαθμό ώστε υποκαθιστούν την πραγματική συνείδησή της».

Jonathan Swift Οδηγίες προς υπηρέτες «Μην απολαμβάνετε υπερβολικά την ευτυχία σας γιατί, όπως θα έχετε ακουστά, η τύχη είναι ένας τροχός που γυρίζει: αν τώρα βρίσκεστε σε καλή θέση, είστε απλώς τυχερός».

ΡΟΕΣ Καίρια μικρά κείμενα μεγάλων συγγραφέων, τόσο της παγκόσμιας όσο και της νεότερης ελληνικής γραμματείας από τη σειρά microMEGA των εκδόσεων ΡΟΕΣ. Πρόκειται για μια μικρή βιβλιοθήκη των μεγάλων ιδεών. Τα τομίδια της σειράς ξαφνιάζουν τον αναγνώστη, στέλνοντας μηνύματα από άλλες εποχές, που παραμένουν σύγχρονα και επίκαιρα. Μια περιήγηση στη διαχρονική δύναμη της σκέψης που μπορεί να αποτελέσει ένα είδος πνευματικής πυξίδας για κάθε σύγχρονο αναγνώστη.

INDEX_35

«[…] Η μυθολογική παρουσίαση ενός θεού αρχίζει με την περιγραφή της φύσεως, της δράσεως και της σφαίρας δραστηριότητάς του, των μορφών με τις οποίες παρουσιάζεται και των συμβόλων του[…]Το σύμβολο του Δία είναι η αστραπή, του Απόλλωνα το τόξο […]». Μεταξύ των κορυφαίων θρησκειολόγων του αιώνα μας ο Σουηδός καθηγητής M. P. Nilson, ο οποίος κατέγραψε με κάθε λεπτομέρεια την ιστορία της ελληνικής θρησκείας από τη Μινωική και Μυκηναϊκή εποχή μέχρι τους χρόνους του Μ. Αλεξάνδρου. Το βιβλίο αυτό που αναφέρεται στην ελληνική εθνική θρησκεία και την πτώση της, εξετάζει από τη γένεσή της την αρχαία ελληνική θρησκεία και περιγράφονται τα κύρια χαρακτηριστικά της, οι πηγές της ελληνικής μυθολογίας, η πρωτόγονη πίστη και τελετουργική, οι θεοί της φύσης και της ανθρώπινης ζωής καθώς και οι επιβιώσεις της στις μεταγενέστερες ( συγκρητισμός, Ανατολικές λατρείες, χριστιανισμός) θρησκείες. Στα οκτώ κεφάλαια του βιβλίου αναλύονται και ερμηνεύονται ο ανθρωπομορφισμός και ο ορθολογισμός του Ομήρου, η θρησκευτική νομιμοφροσύνη και ο μυστικισμός, η αστική θρησκεία, η θρησκεία των μορφωμένων τάξεων και η θρησκεία των χωρικών. Οι αλλεπάλληλες εκδόσεις του έργου επιβεβαιώνουν τη σπουδαιότητά του.

Γεώργιος Μ. Βιζυηνός Το παιδικό παιγνίδι σε σχέση με την ψυχολογία και την παιδαγωγική ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ Για πρώτη φορά, σε πιστή ελληνική μετάφραση, το κείμενο των τριών κεφαλαίων της διδακτορικής διατριβής του Γεωργίου Βιζυηνού. Στο βιβλίο παρέχονται πολλά, άγνωστα μέχρι πρόσφατα, στοιχεία γύρω από τις σπουδές του Βιζυηνού στη Γερμανία, τη διαδικασία των διδακτορικών του εξετάσεων, την έκδοση της διδακτορικής του διατριβής και τα σωζόμενα στις γερμανικές βιβλιοθήκες αντίτυπα, στα οποία ο συγγραφέας συζητάει τις ως τότε γνωστές θεωρίες της προέλευσης του παιγνιδιού, προσδιορίζει την ουσία του και εξαίρει την παιδαγωγική του αξία. Μέσα από αυτό, το πρώτο επιστημονικό σύγγραμμα του Βιζυηνού,ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει τον θεωρητικό τρόπο σκέψης, το κριτικό πνεύμα και την επιχειρηματολογία του συγγραφέα, καθώς και τα σημεία συνάφειας μεταξύ της διδακτορικής διατριβής και του λογοτεχνικού του έργου ή προσωπικών του βιωμάτων, ενώ στα εκτενή σχόλια και στις υποσημειώσεις αναφέρονται οι πηγές, τα παρατιθέμενα χωρία και διάφορες άλλες χρήσιμες πληροφορίες. Έτσι δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη, που γνωρίζει τον Βιζυηνό κυρίως μέσω του λογοτεχνικού του έργου, να παρακολουθή-

48

BITPINA

σει τον τρόπο εργασίας του Βιζυηνού και της αξιοποίησης των πηγών του, Σε παράρτημα εκδίδεται η εκτός διατριβής ιδιόχειρη λατινική αυτοβιογραφία του Βιζυηνού με την ελληνική της μετάφραση και ακολουθούν φωτοαντίγραφα του πρωτοτύπου της αυτοβιογραφίας αυτής και του διδακτορικού του διπλώματος. Το βιβλίο κλείνει με διεξοδικούς πίνακες, οι οποίοι καθιστούν ευκολότερη τη χρήση όλων των μερών του βιβλίου. Η εισαγωγή, η μετάφραση και τα σχόλια των κλασικών φιλόλογων Αλέξανδρου Σιδερά και Παρασκευής Σιδερά-Λύτρα συμβάλλουν στην πληρέστερη κατανόηση του έργου. Μια πραγματικά καινοτόμος έκδοση, η οποία απευθύνεται κυρίως σε όσους εμπλέκονται με τα εκπαιδευτικά δρώμενα.

Μαρκ Κρικ Η σούπα του Κάφκα ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ «Πείναν άειδε θεά, Πηληϊάδεω Αχιλήος. Πείτε μου τώρα. Μούσες του Ολύμπου. Του Δία θυγατέρες, Για τους Αχαιούς με τ’ αδειανό στομάχι Και με τις πολυκαιρισμένες τις προμήθειες, που διόλου

δεν αβγάτισαν Ενόσω εκείνοι δέκα χρόνια πολυορκούσανε την καλοτειχισμένη Τροία….». Αναρωτηθήκατε ποτέ τι θα μπορούσατε να φάτε ή να πιείτε αν ήσασταν προσκεκλημένοι σε δείπνο του Φραντς Κάφκα ή της Τζέιν Όστεν ή του Ρόμπερτ Τσάντλερ; Ο Μαρκ Κρικ επιχειρεί όχι μία αλλά 17 απαντήσεις(!). Δανείζεται την τραπεζαρία διάσημων συγγραφέων και με πνευματώδες στιλ πεπειραμένου σεφ δημιουργεί 17 δείπνα, όπου ο αναγνώστης έχει να επιλέξει: γεμιστά κοτοπουλάκια στο σπίτι του Ντε Σαντ, κουνέλι στιφάδο χωρίς να τσιγκουνεύεται το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο στο σπίτι του Ομήρου, γλώσσας αλά Ντιεπουάζ στου Μπόρχες, στο «κωλοχανείο» που είναι το σπίτι του Ίρβιν Γουέλς, μετά από γερή αλκοολοκατάνυξη, ένα κέικ σοκολάτας, ο Χάρολντ Πίντερ θα σας πρόσφερε το πιο γευστικό τοστ της ζωής σας με μοτσαρέλα και μελιτζάνα και πάει λέγοντας μέχρι υπέροχο γλυκό του κουταλιού βύσσινο που θα σας κερνούσε ο Καβάφης δια χειρός Κατίνας Βλαβιανού. Σχέδια και φωτογραφίες του συγγραφέα εμπλουτίζουν αυτό το σπινθηροβόλο βιβλίο, με κείμενα που θα απολαύσουν τόσο οι λάτρεις της κουζίνας και του καλού φαγητού όσο και οι εραστές της λογοτεχνίας και του καλού βιβλίου.

Henri Tonnet Μελέτες για την νεοελληνική πεζογραφία ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ «[…] ο ήρωας “πεθαίνει” στην Ευρώπη για να ξαναγεννηθεί στην Ελλάδα. Κατά παρόμοιο τρόπο, όπως η ελληνική γλώσσα και η ελιά της Αθηνάς στο λόφο της Ακρόπολης, έτσι και το ελληνικό διήγημα και το μυθιστόρημα θαρρείς πως χάνονται και διαρκώς αναγεννιούνται». Ποια είναι τα συστατικά της νεοελληνικής αφηγηματικής πεζογραφίας; Το νεοελληνικό διήγημα και το μυθιστόρημα αποτελούν συνεκτικά σύνολα μέσα στον χρόνο ή είναι απλώς και μόνον τοπικές εκφάνσεις ευρωπαϊκών λογοτεχνικών ρευμάτων; Ο τόμος συγκεντρώνει μία συλλογή άρθρων και ανακοινώσεων, από τον καθηγητή νέων ελληνικών στο Εθνικό Ινστιτούτο Ανατολικών Γλωσσών και Πολιτισμού στο Παρίσι, Henri Tonnet, με σκοπό τη χαρτογράφηση ενός ανεξερεύνητου πεδίου ή τη σύνοψη μιας διαχρονικής εξέλιξης στη νεοελληνική αφηγηματική πεζογραφία. Το ενδιαφέρον του παρόντος τόμου επικεντρώνεται στον 18ο και 19ο αιώνα, στους δύο αιώνες που επηρέασαν καθοριστικά τη νεοελληνική μυθοπλασία. Το εγχείρημα έγκειται στην εκ του σύνεγγυς ανάγνωση όσο το δυνατόν περισσότερων και πιο ποικιλόμορφων κειμένων, ακόμη και έργων μη αναγνωρισμένων από την «επίσημη» γραμματολογία, όπως μεταξύ άλλων, τα μυθιστορήματα του Παναγιώτη Σούτσου, τα διηγήματα του

INDEX_35

Δημοσθένη Βουτυρά και τα λαϊκά μυθιστορήματα του 19ου αιώνα, όπως η Κλεονίκη του Β.Ι.Α. και Ο Βασιλεύς του Άδου του Κωνσταντίνου Μεγαρέως, επιλεγμένων με αντικειμενικά κριτήρια ώστε να «μην διαστρεβλωθεί η εικόνα της ελληνικής πεζογραφίας, ιδιαίτερα εκείνης του 19ου αιώνα», όπως αναφέρει ο ίδιος στον πρόλογο. Ο συγγραφέας επιχειρεί λογοτεχνικές συνθέσεις που μπορεί να αποτελέσουν την αφετηρία για πιο ενδελεχείς έρευνες και οδηγούν στην κατανόηση πολλών φαινομένων της ελληνικής λογοτεχνικής ιστορίας.

Χρήστος Σιάφκος Μιχάλης Κακογιάννης Σε πρώτο πλάνο ΨΥΧΟΓΙΟΣ «[…]έγραψα το πρώτο μου σενάριο, βασισμένο πάνω στην Eroica του Κοσμά Πολίτη. […] δεν μπόρεσα να βρω τα τριάντα χιλιάδες δολάρια που θα κόστιζε η ταινία. Κι έτσι αποφάσισα να αναζητήσω την τύχη μου

στην Αμερική». Ο δημοσιογράφος, ρεπόρτερ και συγγραφέας Χρήστος Σιάφκος διηγείται τον άθλο αλλά και την περιπέτεια στον κόσμο του σινεμά και του θεάτρου του Μιχάλη Κακογιάννη, του «δικού μας ανθρώπου», του πρώτου από τους Έλληνες σκηνοθέτες που κατάφερε να βγάλει την Ελλάδα έξω από τα σύνορά της. Αφηγείται για τα συμβάντα του πολυκύμαντου βίου του μεγάλου αυτού σκηνοθέτη, τις συναντήσεις του με τους ισχυρούς της τέχνης, της πολιτικής και της κοινωνικής ζωής- τους Κένεντι, την Κάλλας, τον Ωνάση, τους σταρ του διεθνούς κινηματογράφου αλλά και τους λατρεμένους του ταλαντούχους ηθοποιούς. Ο Χρήστος Σιάφκος, μέσω της βιογραφίας αυτού του γεννημένου Κύπριου και πολιτογραφημένου Έλληνα δημιουργού, κάνει τον αναγνώστη συνοδοιπόρο του στις μεγάλες μητροπόλεις όπου ανέβασε όπερα, τραγωδία, Σαίξπηρ αλλά και σύγχρονους δραματουργούς, επιτρέπει την είσοδο στα λαμπρά σαλόνια και στα πολυτελή ξενοδοχεία όπου έζησε και τελικά, ο αναγνώστης «επισκέπτεται» τον Μιχάλη Κακογιάννη στο σπίτι του με θέα την Ακρόπολη, και αφήνεται στη διήγηση του συγγραφέα για τις πολύτιμες στιγμές που τον άκουσε να τραγουδάει ή όταν είδε τον Κακογιάννη να δακρύζει όταν μιλούσε για την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο - το νησί που γεννήθηκε.

Ερρίκος Σλήμαν Ιθάκη, Πελοπόννησος, Τροία ΣΥΛΛΟΓΗ «Την 6η Ιουλίου στις 6 το πρωί έφτασα στην Κέρκυρα, την χώρα του ομώνυμου νησιού, και εκεί παρέμεινα δύο ημέρες προκειμένου να επισκεφτώ το εσωτερικό του. Σύμφωνα με την ομόφωνη μαρτυρία […] ταυτίζεται με τη νήσο Σχερία ή τη Χώρα των Φαιάκων του Ομήρου». Με καθυστέρηση 140 χρόνων εκδίδεται στα ελληνικά ένα βιβλίοαφετηρία για την τελευταία και σημαντικότερη περίοδο της ζωής του ιδιαίτερα προικισμένου και διάσημου «ξένου» - μια περίοδο 22 ετών εξαιρετικά παραγωγική, που μας αφορά πολύπλευρα και καθοριστικά, αφού ο ξένος αυτός, ο Dr Heinrich Schliemann, συνδέθηκε όσο ελάχιστοι με την Ελλάδα. Αυτό το βιβλίο είναι ένα οδοιπορικό-ημερολόγιο της πρώτης περιήγησης και γνωριμίας του Σλήμαν με τα θέατρα των Ομηρικών Επών: Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ιθάκη, Κόρινθος, Μυκήνες, Άργος, Τίρυνθα, Ναύπλιο και Αίγινα είναι οι σταθμοί προτού περάσει στην πεδιάδα της Τροίας. Ταυτόχρονα με την αναζήτηση αρχαιολογικών και τοπογραφικών στοιχείων που να τεκμηριώνουν την ιστορικότητα των ομηρικών επών, ο παρατηρητής Σλήμαν ασχολείται και με τους κατοίκους -Έλληνες, Αλβανούς, Τούρκους- και περιγράφει τα χαρακτηριστικά και τις διαφορές τους. Όμως και πάλι δεν πρόκειται για ένα απλό βιβλίο πλούσιων αναμνήσεων αφού στο κείμενο κατεξοχήν αποτυπώνεται το ανοιχτό μυαλό και η τόλμη στην κατηγορηματική απόρριψη κατεστημένων θεωριών. Είναι ένα βιβλίο -το παλαιότερο από τα έργα του- με το οποίο ο Σλήμαν αναμφισβήτητα τάραξε τα νερά.

50

αυτοπαρουσιάσεις

ΑΡΗΣ ΔΗΜΟΚΙΔΗΣ

BITPINA

Ξεκίνησα να γράφω παιδικά βιβλία κυρίως γιατί ήθελα να βρεθώ στον κόσμο τους. Πιστεύω ότι τα παραμύθια που διαβάζουμε μικροί, τότε που όλα μας φαίνονται παράξενα και πρωτόγνωρα, δεν μας εγκαταλείπουν ποτέ. Σε έμενα η επανεμφάνιση τους δεν ήταν υποσυνείδητη - οι εικόνες της παιδικής μου ηλικίας επέστρεψαν με δυναμική αποφασιστικότητα... Η σειρά παιδικών βιβλίων με ήρωες τους ΣΤΕ (τη Στέλλα και τον αδερφό της τον Στέφανο) γεννήθηκε από την ανάγκη μου να ενσωματώσω σε ιστορίες -και να τυλίξω σε πολύχρωμο περιτύλιγμα- όλες τις εμμονές της παιδικής αλλά και της ενήλικης ζωής μου. Με επηρέασαν πράγματα που διαβάζω και σήμερα: τα Μίκυ Μάους, τα βιβλία της Ζωρζ Σαρή και της Ένιντ Μπλάιτον, ο Μικρός Πρίγκιπας – αλλά και πράγματα που έζησα ή θα ήθελα κάποτε να ζήσω. Τα όνειρα, το υποσυνείδητο, οι μαγικές δυνάμεις, η υποκειμενική αισιοδοξία, η φιλία, η χαρά της ζωής και οι αναμνήσεις συνθέτουν ένα καλειδοσκοπικό παζλ το οποίο περιέργως εκτός από μένα απολαμβάνουν και πολλοί

μικροί αναγνώστες, παιδιά που έχουν ζήσει στο σύμπαν των ΣΤΕ, στα βιβλία Η Χώρα των Μαγικών Ονείρων, Το Νησί των Χριστουγέννων και Το Χρυσό Βουνό. Η πιο πρόσφατη περιπέτεια των δύο αδερφιών τους στέλνει σε μια παράξενη κατασκήνωση στο Χρυσό Βουνό με μόνα όπλα τα όνειρά τους. Η περιπέτεια που ζουν εκεί είναι καταπράσινη – το βιβλίο αναφέρεται και στα περιβαλλοντικά προβλήματα της εποχής (όχι με διδακτισμό, ελπίζω) και κυκλοφορεί με τη συνεργασία του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ. Συνεχίζω να γράφω παραμύθια (το Μαγεμένο Χωριό, μια συλλογή από διασκεδαστικές ιστορίες μόλις κυκλοφόρησε) και τουλάχιστον την ώρα της συγγραφής πετυχαίνω τον αρχικό μου σκοπό: νιώθω πως είμαι μέσα στους κόσμους των βιβλίων, πως πετάω μαζί με τους ήρωες και πως ζω -σχεδόν κινηματογραφικά- όλες τις περιπέτειές τους.

51

ΣΟΦΙΑ ΠΑΡΑΣΧΟΥ

Το χρυσό βουνό

Ο Οθέλλος είναι ο τετράπαχος γατούλης της κυρίας Αντιγόνης η οποία μένει στην ίδια πολυκατοικία που ζουν και τα δυο φιλαράκια, ο Μπάμπης και ο Σάκης. Αυτοί φωνάζουν κρυφά τον Οθέλλο Γατόμπαλα γιατί τους θυμίζει ξεφούσκωτη μπάλα του μπάσκετ. Η Γατόμπαλα έχει την τρέλα να κάνει βόλτες πάνω κάτω με το ασανσέρ, αλλά από τη στιγμή που πιάστηκε η ουρά της, ανέλαβαν -με το αζημίωτο- να τη συνοδεύουν οι δυο φίλοι. Η συνήθεια της Γατόμπαλας γίνεται η αιτία για καθημερινούς καυγάδες και διαφωνίες μέσα στην πολυκατοικία. Ώσπου μια Κυριακή μεσημέρι η Γατόμπαλα εξαφανίζεται μυστηριωδώς και οι δύο φίλοι αναλαμβάνουν να εξιχνιάσουν το μυστήριο. Ο τσιγκούνης ψιλικατζής κύριος Ζαχαρίας, ο σοβαρός απόστρατος στρατηγός κύριος Περικλής, η λυπημένη ρωσίδα κυρία Μάσα, η απόμακρη υψίφωνος κυρία Λουΐζα είναι οι βασικοί ύποπτοι της εξαφάνισης. Συνεργάτη στην «επιχείρηση Γατόμπαλα» έχουν και την Ελένα, τη μικρή ελληνορωσίδα μπαλαρίνα που μένει στην πολυκατοικία και εκνευρίζει αφάνταστα με τα νάζια της τον Μπάμπη.

Οι δυο μικροί ντετέκτιβ επισκέπτονται έναν έναν όλους τους υπόπτους και με τις κατάλληλες ερωτήσεις προσπαθούν να ρίξουν φως στο μυστήριο. Μέσα όμως από αυτές τις επισκέψεις μαθαίνουν περιστατικά από τη ζωή των ενοίκων που δεν τα ήξεραν πριν. Καταλαβαίνουν ότι μέσα σε κάθε σπίτι υπάρχουν κρυμμένα μυστικά, πληγές και δυσκολίες που τις ανακαλύπτει κανείς μόνο αν πλησιάσει τον άλλο με ενδιαφέρον και αγάπη. Τελικά, η Γατόμπαλα βρέθηκε και ο υπεύθυνος ήταν ένα πρόσωπο εντελώς αθώο. Η λύση του μυστηρίου όμως σήμανε μια μεγάλη αλλαγή στα αισθήματα και τις σχέσης όλων των ενοίκων της πολυκατοικίας …. Μυστήριο, χιούμορ, συγκίνηση και ανθρωπιά είναι τα συστατικά αυτού του βιβλίου.

Πώς χάθηκε η Γατόμπαλα την Κυριακή το μεσημέρι

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Αρχικό μου ερέθισμα για να γράψω το Πον Ποντικούλης στάθηκε ο Μετροπόντικας, τα τούνελ που άνοιγε κι αυτά που αποκάλυπτε κάτω από την πόλη. Το ίδιο λοιπόν θα έκανε κι ένα ποντικάκι των αγρών, ο Πον, που άφησε τον τόπο και τους φίλους του και, παρασυρμένος από τον έρωτά του για την όμορφη αλλά ματαιόδοξη ποντικίνα χάμστερ, θα ριχνόταν σε μια περιπέτεια που διαδραματίζεται, ως επί το πλείστον, στις υπόγειες διαδρομές της πόλης. Όμως, όταν ξεκίνησα να γράφω αυτή την ιστορία, δεν είχα προβλέψει πού θα με οδηγούσαν οι ήρωές της. Και να τι συνέβηκε κατά τη συγγραφή: Η ζωή των ποντικών των αγρών μου ανέσυρε μνήμες από την κοινοτική ζωή παλιότερων γενεών, τα εργαστήρια πειραμάτων με ζώα με οδήγησαν στο πρόβλημα των μεταλλαγμένων, τα υπόγεια των σούπερ μάρκετ στην αλόγιστη κατανάλωση και η εκμετάλλευση της όμορφης Χάμστερ από τους αδίστακτους αρουραίους μου θύμισε διάφορα ριάλιτι σόου της τηλεόρασης. Ενώ παράλληλα, η τρυφερότητα της Μαυρούλας, πιστής φίλης του Πον, χάιδεψε το κομμάτι της ρομαντικής μου

Ο Πον Ποντικούλης ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

πλευράς, που κάθε τόσο διεκδικεί τον χώρο της μέσα στα παραμύθια μου. Έτσι, λοιπόν, η αρχική μου ιδέα πήρε δευτερεύουσα θέση, ενώ τη δράση και την εξέλιξη της ιστορίας την ανέλαβαν οι ήρωές της. Κι αν δεν σας πείσουν, βάλτε τα μαζί τους.

ΑΝΝΑ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΗ

Δουλεύω με το παιδικό βιβλίο από το 1984. Συγγραφή και έκδοση. Ελληνικό παιδικό βιβλίο, κυρίως γνώσεων, για παιδιά από ενός χρονών μέχρι τέλος δημοτικού. Ζώντας το θέμα αυτά τα χρόνια, παρατηρώ μια στροφή της κοινωνίας στο εύκολο, το εκτυφλωτικό, το θορυβώδες, το κερδοφόρο. Τα αποτελέσματα της κουτσής παιδείας, ορατά. Η παντοδυναμία της τηλεόρασης και του διαδικτύου υποβαστάζει όλο το πλέγμα. Όλα αυτά αντανακλούνται στο παιδικό βιβλίο, τροφή, κατά τη γνώμη μου, της παιδικής ψυχής. Εισαγωγής κατά κύριο λόγο, ιδίως το γνώσεων, προωθεί μια παγκοσμιοποιημένη, ομογενοποιημένη νέα γενιά που θα υπακούει στα παγκόσμια κελεύσματα. Όταν, λοιπόν, τελείωσα με τη σειρά Αλυσίδα, όπου δούλεψα με θέματα που αφορούν την περιβαλλοντική εκπαίδευση (με χαρά να πω ότι όλα πήραν την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, αλλά και ότι πουλήθηκαν τα πνευματικά τους δικαιώματα και κυκλοφορούν στην τουρκική γλώσσα) καταλήγοντας στο βιβλίο Σκουπίδια και ανακύκλωση οδηγήθηκα στη σκέψη ότι η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται

αλλού. Αποτέλεσμα; Τρία βιβλία: Διαφήμιση, Τηλεόραση, Κατανάλωση. Είναι μια προσπάθεια να δώσω ένα εργαλείο σε όσους γονείς και εκπαιδευτικούς θέλουν να δοκιμάσουν έναν τρόπο ζωής διαφορετικό από τον προωθούμενο ή και επιβαλλόμενο. Πέρα από την περιγραφή του προβλήματος που δίνεται σε μορφή αφήγησης, με διάλογο και χιούμορ μέσα στην οικογένεια, συμπλήρωσα τα βιβλία και με ένα παράρτημα που περιλαμβάνει θεατρικό σκετς, παιχνίδια, τεστ και αποκόμματα εφημερίδων, έναυσμα για περισσότερη συζήτηση.

Τηλεόραση. Η μεγάλη καρδιοκλέφτρα ΚΙΡΚΗ

INDEX_35

INDEX_35

53

Πέρσα Κουμούτση Καφέ Κλεμέντε ΨΥΧΟΓΙΟΣ

πίσω από τη βιτρίνα Στις σελίδες που ακολουθούν θα βρείτε κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων από δόκιμους συγγραφείς, βιβλιοκριτικούς και αρθρογράφους αλλά και από «απλούς» αναγνώστες. Όπως πάντα, το περιοδικό είναι ανοιχτό σε όλους και υποδεχόμαστε με χαρά τις κριτικές σας για τα βιβλία που αγαπήσατε ή αντιπαθήσατε. gnomi@indexmag.gr

Η Πέρσα Κουμούτση, σημαντική μεταφράστρια αράβων συγγραφέων και ποιητών, κυρίως του νομπελίστα Ναγκίμπ Μαχφούζ, τιμημένη με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη και με το μετάλλιο τιμής του κράτους της Αιγύπτου για την προσφορά της στην προώθηση της αραβικής λογοτεχνίας, συνεχίζει το λογοτεχνικό της έργο με ένα ακόμα μυθιστόρημα. Μετά το Αλεξάνδρεια, στο δρόμο των ξένων και το Δυτικά του Νείλου, μυθιστορήματα με χώρο δράσης την Αίγυπτο, όπου γεννήθηκε και σπούδασε, εμφανίζεται ξανά στο προσκήνιο με το Καφέ Κλεμέντε, το οποίο διαδραματίζεται στην Αλεξάνδρεια και στο Παρίσι. Κεντρική ηρωίδα είναι η Ελισάβετ Παπαντωνίου, μια γηραιά κυρία, η οποία αναπολεί τη ζωή της στην Αίγυπτο μέχρι τα τριάντα της χρόνια και προσπαθεί να ανασυγκροτήσει το παρελθόν της. Τότε, στον Μεσοπόλεμο, ήταν μια ευτυχισμένη μαθήτρια που συνήθιζε να κάνει τη διαδρομή στον δρόμο που ήταν το καφενείο του πατέρα της, το Καφέ Κλεμέντε, στην Αλεξάνδρεια. Αργότερα, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για να κάνει θεατρικές σπουδές, τότε γνώρισε τον Άρη, έναν συσπουδαστή της. Ήταν τόσο ενθουσιασμένη μαζί του που λίγο έλειψε να χάσει την υποτροφία που είχε λάβει. Σίγουρη για τον εαυτό της, έμαθε να ελέγχει τα αισθήματά της, μα τότε γνώρισε τον Αλέξανδρο Πιερρή, έναν συντοπίτη της που δίδασκε φιλοσοφία στη Σορβόννη, ο οποίος έδειξε ερωτοχτυπημένος μαζί της. Οι δυο τους έγιναν εραστές. Λίγο αργότερα, η Ελισάβετ γνώρισε έναν γοητευτικό ηθοποιό, τον Πιερ Ζανόν, σμίξανε ερωτικά, μα σύντομα, πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, παντρεύτηκε στο Παρίσι τον Αλέξανδρο. Στη γαλλική πρωτεύουσα υπάρχει ένα καφενείο, το «Καφέ Κλεμέντε», που έχει την ίδια ονομασία μ’ εκείνο του πατέρα της. Τότε ανακαλύπτει πως κάτι δεν πήγαινε καλά στη συμβίωσή τους. Στη συνέχεια, συναντάται με τον Πιερ, κι ενώ νόμισε πως η παρουσία του στη ζωή της ήταν προσωρινή, περαστική, βλέποντάς τον με μια γυναίκα, νιώθει το τσίμπημα της ζήλιας. Με πρωτοβουλία του Πιερ το παλιό αίσθημα αναζωπυρώνεται, αλλά σύντομα η Ελισάβετ διαπιστώνει πως ο εραστής της τη χρησιμοποιεί, αφού η συμπεριφορά του είναι κακή, συχνά δε γίνεται προκλητικός, τραχύς και χυδαίος. Έχοντας να διαλέξει ανάμεσα στον σύζυγο και τον εραστή, ανάμεσα στον έρωτα και τη θεατρική της καριέρα, η γυναίκα διστάζει. Εκτός αυτού, πρέπει ν’ αντιμετωπίσει και τη σκληρή πραγματικότητα, δεδομένου ότι οι ναζί επηρεάζουν τη ζωή όλων. Το μυθιστόρημα είναι τρυφερό, όπως μόνο μια γυναίκα μ’ ευαισθησίες μπορεί να γράψει. Είναι φανερή η απόπειρα της Πέρσας Κουμούτση να μιλήσει για την Αίγυπτο (γεννήθηκε στο Κάιρο), τη χώρα από την οποία διατηρεί ζωντανές αναμνήσεις, χώρα της νοσταλγίας και της νοερής επιστροφής. Ωστόσο, αυτή τη φορά η Αλεξάνδρεια και

το Κάιρο δεν πρωταγωνιστεί στην ιστορία της, αυτό που την παρακινεί στο γράψιμο είναι ο έρωτας, ιδιαίτερα ο έρωτας μιας γυναίκας που πρέπει να διαλέξει ανάμεσα σε δύο άντρες. Φίλιππος Φιλίππου

Μάρτιν Μιλάρ Κάλιξ, η γυναίκα - λυκάνθρωπος ΚΕΔΡΟΣ Τα σύμβολα της φανταστικής λογοτεχνίας κυρίως, των οποίων η «υλική» υπόσταση είναι πιο εμφανής, έχουν επινοηθεί/ δημιουργηθεί αρχικά ως «εκβλαστήσεις» μιας Φύσης που, εκ των πραγμάτων, με τις εκδηλώσεις της, τις συμπεριφορές της και τις «μυστηριώδεις» λειτουργίες της υπερέβαινε τον περιορισμένο νοηματικό ορίζοντα. Ήταν απολύτως φυσικό, λοιπόν, ο πρωτάνθρωπος να προσδίνει υπερφυσικές διαστάσεις σε γεγονότα και φαινόμενα -έναν κατακλυσμό, για παράδειγμα, μια έκρηξη ηφαιστείου- που αδυνατούσε να διερμηνεύσει αφού έρχονταν σε σύγκρουση με την «αναγνώσιμη» καθημερινότητά του. Το Αίνιγμα, ωστόσο, της υπερ-φύσης δεν περιοριζόταν μόνο στην αδυναμία του να επικοινωνήσει με αυτήν. Επί της ουσίας ξεκινούσε από τον ίδιο τον εαυτό του. Αυτόν αδυνατούσε να κατανοήσει - επειδή εμφάνιζε ακατανόητες ιδιομορφίες. Το όνειρο, για παράδειγμα, που ήταν «εγκατεστημένο» στο μυστηριώδες εσωτερικό του σύμπαν, συνέβαλε τα μέγιστα στη δημιουργία του Άγνωστου Άλλου που «κατοικούσε» σ’ αυτό και κατά διαστήματα έκανε την εμφάνισή του. Απ’ αυτή την άγνωστη περιοχή εξάλλου κατάγονται τα σύμβολα. Τα οποία προϊόντος του χρόνου, πέρα από τη μυστικιστική υπόστασή τους, απόκτησαν οπωσδήποτε και ένα κοινωνικοπολιτικό ρόλο - λει­τούργησαν και ως αντανακλάσεις του περιβάλλοντος στα οποία τα τοποθετούσε ο συγγραφέας. Κατά βάθος ως τέτοια, και με το ανάλογο βεβαίως φιλοσοφικό περιτύλιγμα, χρησιμοποιήθηκαν πάντοτε. Το σκεπτικό προκάλεσε το ανά χείρας μυθιστόρημα του Μάρτιν Μιλάρ που χρησιμοποιεί το σύμβολο λυκάνθρωπος στο κέντρο της αφηγουμένης ιστορίας του, η οποία εκτυλίσσεται υπό μορφή τηλεοπτικής σαπουνόπερας. Το εν λόγω πλάσμα, άνθρωπος που κατά την πανσέληνο μεταμορφώνεται σε λύκο, το συναντούμε στις λαογραφίες του κόσμου∙ αν και μια πρώτη αρχετυπική μορφή του ενυπάρχει στην πλατωνική Πολιτεία, ανατολίτικης προέλευσης. Στον χώρο της φανταστικής λογοτεχνίας δεν είχε την τύχη του βαμπίρ. Ίσως επειδή δεν το αξιοποίησε ένας Μπραμ Στόουκερ, όπως έκανε με τον βρικόλακα δίνοντάς του τα γοητευτικά χαρακτηριστικά του Κόμη Δράκουλα. Υπάρχει ένα παλαιό μυθιστόρημα του 1865, από έναν ξεχασμένο πλέον συγγραφέα τον Σαμπν Μπάρανγκ Γκούλκ, Το βιβλίο των λυκανθρώπων. Ανάμεσα στους λίγους τίτλους με ήρωα λυκάνθρωπο το πλέον ενδιαφέρον είναι του Γκάι Έντορ, Ο λυκάνθρωπος του Παρισιού, κυρίως επει-

δή σ’ αυτό βασίστηκε η ταινία του Τέρενς Φίσερ, Η κατάρα του λυκάνθρωπου, 1961, κι ένα επίσης ενδιαφέρον διήγημα του Στίβεν Κινγκ, Ο κύκλος του λυκάνθρωπου, 1983. Το μυθιστόρημα του Μάρτιν Μιλάρ τοποθετεί τη δράση του στην ομιχλώδη Σκοτία. Μια οικογένεια λυκανθρώπων ετοιμάζεται να εκλέξει τον νέο αρχηγό της μετά τον θάνατο του προηγούμενου. Αντανάκλαση, υποτίθεται, της «διεφθαρμένης» μεγαλοαστικής τάξης, η φάρα αυτή των μοντέρνων λυκανθρώπων εξαντλείται σε ραδιουργίες, φόνους και… λυκοκαυγάδες. Μια θηλυκή εκπρόσωπος της οικογένειας διατηρεί… οίκο μόδας στο Λονδίνο, ενώ δύο άλλες νεαρές υπάρξεις ασχολούνται με τη… ροκ μουσική όταν δεν είναι τύφλα στο μεθύσι από ουίσκι και λάβδανο. Η νεαρή πρωταγωνίστρια του έργου, η Κάδιξ, αλητεύει στο Λονδίνο χαζεύοντας σαπουνόπερες στην ΤV. Υπάρχει κι ένα ανεκδιήγητο θηλυκό εξωτικό της φωτιάς που έχει υστερία με τα μοντελάκια του προαναφερθέντος οίκου… Κι όλα αυτά σε εξακόσιες εβδομήντα οχτώ φλύαρες σελίδες που αυτοεπαναλαμβάνονται. Όπως ίσως έχει διαφανεί, το σύμβολο έχει απογυμνωθεί εντελώς από την μυθική μαγεία του και την υπαρξιακή του απόχρωση… Η παρακμή μιας κοινωνίας, ενός συμβόλου και της γοητείας της λαϊκής λογοτεχνίας σ’ όλη τους τη δόξα. Μάκης Πανώριος

Ντίνα Καραβίτη Αυτά που επιμένουν ΜΕΛΑΝΙ Η άρνηση της ζωής, η επίκληση του θανάτου, η προσχώρηση σε γκρίζες συναισθηματικές ζώνες και η νοσταλγία του τίποτα, με τρόπο απροκάλυπτα υπαρξιακό, στοιχειώνουν στους στίχους και στα ποιήματα της Καραβίτη, κάνοντάς τα ολοκληρωμένα έργα που μνημονεύουν και αφηγούνται μια απίστευτα μεγάλη απαισιοδοξία. Ένας χώρος που ο ήλιος μπαίνει από χαραμάδες μη μπορώντας να νικήσει τα σκοτάδια, ένα στενό και οδυνηρό ρυάκι που κυλάει ανάμεσα σε άγονα τοπία και μαύρα λιθάρια, ένα πεδίο ιδεολογικό και καθημερινό με αφάνταστα προσκολλημένη πάνω του τη βιωματική ανυπαρξία και τέλος μια ανθρώπινη παρουσία, που κατέχει το δοξάρι με αφορμή μια όμορφη νότα, υποκύπτοντας όμως στο πένθιμο, στο σοβαρό, στο υπαινικτικό, στο υποβλητικό, κάνουν τη συλλογή μια θρησκευτική λειτουργία, όπου εξέχουσες φωνές προβάλλουν το χαοτικό και το τετελεσμένο. Ο έντονα φορτισμένος με αισθητικές πινελιές κόσμος της Καραβίτη, που ξεχύνεται όχι σαν ποτάμι αλλά σαν ακροβατώντας στην όχθη, με κινήσεις προσεγμένες και πειραματικές, εκφέρει ένα αποτέλεσμα που μοιάζει με θανατερή και επίμονη σταυροβελονιά, με συνεχείς σαν πυροβολισμούς αιμάτινες απολήξεις πάνω σε αθώα ανθρώπινη σάρκα, με ρεαλιστική νομοτέλεια, η οποία είναι αδύνατον να υπερπηδηθεί, με αφύσικα μεγάλη και θαυμαστή χρήση ό,τι πιο απλού διαθέτει η ελ-

ληνική γλώσσα, ως προοίμιο ενός αφιλόξενου και υποθετικού μέλλοντος. Η ποιήτρια, έτοιμη και προσγειωμένη, παρακολουθεί τις μέρες και τις νύχτες να εναλλάσσονται χωρίς να παρεμβαίνει. Έτσι, με μια δραματική μέθοδο που δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας, προτάσσει το εσωτερικό της σύμπαν πάνω από οτιδήποτε το φυσικό και τυπικό αλλά και ουσιαστικά νικώντας με τη δημιουργία της κάθε πρόσκαιρη αδυναμία που λυγίζει, κάθε αφύλακτη διάβαση απ’ την οποία διέρχεται χωρίς έλεγχο το τελευταίο τρένο της γραμμής. Σε μια προσπάθεια να αντλήσει δυνάμεις που θα χρειαστούν προκειμένου οι στίχοι να έχουν καλό δρόμο, να συναντήσουν άλλες ψυχές το ίδιο ταραγμένες, να μπουν σαν βελόνες σε κάθε ασυνείδητη σκέψη, να πετάξουν όπως τα πουλιά, τέλος, να προσελκύσουν μέλισσες προκειμένου να επιτευχθεί η γονιμοποίηση. Η οποία, όντως αναμενόμενη, κάνει το έργο ένα γλυκό, τρυφερό και ήρεμο κύμα, που παρασέρνει και προσκαλεί, ένα βιβλίο που διαθέτει ολόκληρη την ευαισθησία μιας γυναίκας-ποιήτριας που, το κυριότερο, εκφράζεται, μιλά, συνομιλεί, επικοινωνεί, πάνω σε ένα σκούρο σεντόνι, μια σύνθεση, δηλαδή, απ’ την οποία κανένα χρώμα δεν είναι παράταιρο ή χωρίς σημασία, κανένα κάδρο δεν είναι ικανό να κλείσει μέσα του την όμορφη εικονοπλασία. Έτσι που οι λέξεις να φορτώνουν το μαντήλι της σεμνότητας, να διατρέχουν πεδιάδες υποκειμενισμού, να δρομολογούν επεισόδια κοινωνικής ανάτασης, να προφυλάσσουν από γκροτέσκο υπεκφυγές, να συγκινούν στο επώδυνο και το οριστικό, να καταφεύγουν στην απλότητα για να κολλήσει πάνω τους η αφαίρεση, να συμβολίζουν χιλιάδες πράγματα, καθώς η μία υγραίνει με δάκρυα την άλλη, να προσανατολίζονται σε παράτολμες τομές του ποιητικού γίγνεσθαι, να υποσκάπτουν τα θεμέλια κάθε αισιόδοξης προοπτικής. Η ποιήτρια Ντίνα Καραβίτη όχι μόνο γνωρίζει τη ζωή, όχι μόνο δεν σπαταλά λόγια προκειμένου να χαϊδέψει αντιδράσεις που άλλοι με διάφορους τρόπους αναζητούν, όχι μόνον δεν θέλησε να επισπεύσει μια πιο ολοκληρωμένη παρουσία στον χώρο, όχι μόνον κρατά μια στάση αυτοάμυνας που την κάνει προσιτή, όχι μόνον δεν τραγούδησε μελωδίες αλλά το αντίθετο, καιροφυλακτεί να πετύχει την προσωπική της επανάσταση. Χρίστος Παπαγεωργίου, ποιητής-κριτικός λογοτεχνίας

Γιέρζι Κοζίνσκι Το βαμμένο πουλί ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Το βιβλίο του Γιέρζι Κοζίνσκι κυκλοφόρησε το 1965 και όχι απλώς δίχασε την κριτική, με άλλους να το αποθεώνουν και τους περισσότερους να το απορρίπτουν για τις βίαιες σκηνές που περιγράφει, αλλά του ασκήθηκε εντονότατη πολεμική από πολλούς ανατολικοευρωπαίους, απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του στην Πολωνία και η

INDEX_35

54

55

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

το βιβλίο της άμμου ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ

Μικρά μυστηριώδη και αφηρημένα στιχουργήματα Πριν επιστρέψει στο κρεβάτι του, ο Αντέρου πήρε ένα φύλλο χαρτί κι άρχισε να γράφει βιαστικά σκόρπιες λέξεις, χωρίς να μπορεί να ελέγξει τον εαυτό του. Κι ενώ έγραφε, συνειδητοποίησε ότι οι λέξεις, πάνω στο χαρτί, έμπαιναν, σχεδόν μόνες τους, σε μια σειρά, σύμφωνα με τους μετρικούς συνδυασμούς του σονέτου: κι εκείνος αφιέρωσε το σονέτο του, στα λατινικά, στον άγνωστο θεό που τον είχε εμπνεύσει. Εκείνη τη νύχτα κοιμήθηκε ήρεμα και το ξημέρωμα ονειρεύτηκε μια μικρή μαϊμού, με ειρωνικό και ταυτόχρονα θλιμμένο μούτρο, που του έδινε ένα σημείωμα. Εκείνος διάβαζε το σημείωμα και καταλάβαινε ένα μυστικό που κανείς ποτέ δεν είχε μάθει και που μόνο η μαϊμού γνώριζε. Γινόταν σιγά σιγά άντρας. Μελετούσε αστρονομία και γεωμετρία, αφέθηκε να γοητευτεί από την κοσμογονική υπόθεση του Λαπλάς, από τη θεωρία της ενότητας των φυσικών δυνάμεων και από τη μαθηματική αντίληψη για το Διάστημα. Τα βράδια έγραφε τα μικρά μυστηριώδη και αφηρημένα στιχουργήματα, στα οποία μετέφραζε σε λέξεις την αντίληψή του για τη μηχανή του κόσμου. Το είχε πάρει πλέον απόφαση ότι θα συνέχιζε να ονειρεύεται τη μικρή μαϊμού με το ειρωνικό και θλιμμένο μούτρο, και σχεδόν του φαινόταν παράξενο όταν αυτή τύχαινε να μην τον επισκεφτεί στον ύπνο του.

Αντόνιο Ταμπούκι Η γυναίκα του Πόρτο Πιμ και άλλες ιστορίες από το διήγημα «Αντέρου ντε Κένταλ, μια ζωή» μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης Άγρα

INDEX_35

οικογένεια του Κοζίνσκι καθώς και ο ίδιος απειλήθηκαν και δέχτηκαν προπηλακισμούς. Μάλιστα, ήταν τέτοιες οι αντιδράσεις που προκάλεσε η έκδοση του βιβλίου που δέκα χρόνια αργότερα ο συγγραφέας σημείωνε «Αν είχα προβλέψει τι θα γινόταν μπορεί να μην έγραφα το Βαμμένο Πουλί». Με έμφαση, όμως, τονίζει παρακάτω «Αλλά το βιβλίο, όπως και το μικρό αγόρι, κατάφερε να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις. Η τάση για επιβίωση είναι εγγενώς αδέσμευτη». Όπως είναι φυσικό όλος αυτός ο ντόρος αύξησε την επιθυμία και την περιέργειά μου για να το διαβάσω και μπορώ να πω με δύο λέξεις ότι με συγκλόνισε. Πρόκειται για την «οδύσσεια» ενός εξάχρονου αγοριού σε μια χώρα της Ανατολικής Ευρώπης, που δεν κατανομάζεται, αλλά καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για την πατρίδα του συγγραφέα, την Πολωνία. Βρισκόμαστε στο 1939 και οι γονείς του αγοριού, για να το σώσουν από τη λαίλαπα του πολέμου, το εμπιστεύονται σε έναν χωρικό έναντι σεβαστού ποσού. Από εκεί και πέρα το παιδί, που έχει μαύρα μάτια, μαύρα μαλλιά και σκούρο δέρμα θα θεωρηθεί τσιγγανάκι και άλλες φορές Εβραιόπουλο και για τους χωρικούς αποτελεί αντικείμενο για χλευασμό και ταπείνωση. Στην προσπάθειά του να επιζήσει από αλλεπάλληλους ξυλοδαρμούς, βασανιστήρια και πάσης φύσεως κακουχίες, το αγόρι θα ζήσει σαν αγρίμι, θα κλέψει και θα κοροϊδέψει και εν τέλει θα χάσει τη μιλιά του. Θα περιπλανηθεί στην ύπαιθρο και θα βρεθεί να «φιλοξενείται» με το αζημίωτο βέβαια, από διάφορες οικογένειες, σε χωριά όπου οι συνθήκες ζωής είναι από πρωτόγονες έως το καλύτερο μεσαιωνικές, μέχρι τη στιγμή που θα τον εντοπίσει ο Κόκκινος Στρατός, θα τον στείλει σε ορφανοτροφείο και εκεί θα σμίξει πάλι με τους γονείς του. Η ιστορία είναι από μόνη της πολύ δυνατή, αλλά η γραφή του Κοζίνσκι απογειώνει το συνολικό αποτέλεσμα. Με γλώσσα ωμή, χωρίς καμιά περικοπή, περιγράφει σκηνές απίστευτης βιαιότητας και ωμότητας. Σίγουρα χρειάζεται «γερό στομάχι» και δεν ήταν λίγες οι φορές που η αληθοφάνεια και η ωμότητα των περιγραφών με ανάγκασαν να σταματήσω για μια ανάσα. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν εξαιρετικά ποιητικές περιγραφές της φύσης όπου τα φυσικά στοιχεία συνυπάρχουν με τους ανθρώπους σαν μια οντότητα. «Το σκοτάδι ήταν τώρα απτό, μπορούσα να το πιάσω σαν να ήταν θρόμβος από πηγμένο αίμα που μου πασάλειβε σώμα και πρόσωπο. Το έπινα, το ρουφούσα, πνιγόμουν σ’ αυτό. Το σκοτάδι χάραζε νέους δρόμους γύρω μου και μεταμόρφωνε το επίπεδο χωράφι σε αβυσσαλέο χάσμα. Ύψωνε αδιάβατα βουνά, ισοπέδωνε λόφους, παράχωνε ποτάμια και κοιλάδες. Μες στο αγκάλιασμά του εξαφανίζονταν χωριά, δάση, ξωκλήσια, ανθρώπινα σώματα». Είναι σίγουρο ότι το Βαμμένο Πουλί περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία τα οποία ο συγγραφέας μπόλιασε με αφηγήσεις, μαρτυρίες σε μια απίστευτης δύναμης ιστορία που αποδεικνύει τη φύση της βαναυσότητας που στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συγκατοικούσε παράλληλα όχι μόνο στην πολωνική ύπαιθρο, αλλά ευρύτερα στην Ευρωπαϊκή. Οι υπερβολές δεν λείπουν στις περιγραφές, αλλά υποτάσσονται στα όρια της μυθοπλασίας, σε ένα βιβλίο που εν τέλει υμνείται η πάλη για ζωή και επιβίωση. Σιδέρης Ντιούδης

Τζών Φώουλς Ένα καπρίτσιο ΕΣΤΙΑ Ιδιότυπη αστυνομική ιστορία (χωρίς έγκλημα), μεταφυσικό θρίλερ, φιλοσοφική πραγματεία για την ελευθερία και την ατομικότητα, το Ένα Καπρίτσιο του Τζων Φώουλς δεν εντάσσεται εύκολα σε κάποιο συγκεκριμένο είδος και έντεχνα υπερβαίνει κάθε απόπειρα ταξινόμησής του. Η συναρπαστική πλοκή αφορά την αδιευκρίνιστη μέχρι το τέλος περιπέτεια ενός εκκεντρικού γόνου αριστοκρατικής οικογένειας που προσλαμβάνει ένα επιτελείο «ηθοποιών» για να διαφύγει απαρατήρητος και να επιδοθεί σ’ ένα ανεξιχνίαστο εγχείρημα. Τη διαλεύκανση της εξαφάνισης του νεαρού ευγενή θα αναλάβει ένας αυστηρός «ντετέκτιβ» που θα ανακρίνει έναν έναν ξεχωριστά όλους τους εμπλεκόμενους στην εξαφάνιση, χωρίς τελικά να βγάλει άκρη. Ο «ντετέκτιβ» Χένρι Αίυσκοφ, τυπικός εκπρόσωπος του Ορθού Λόγου και αντιπροσωπευτικό δείγμα ανθρώπου του λογοκρατούμενου 18ου αιώνα (όπου τοποθετείται η δράση του βιβλίου), περνάει

από κόσκινο τους μάρτυρες μεσ’ από μια διαδικασία ερωταποκρίσεων που καταλαμβάνει και το μεγαλύτερο μέρος του μυθιστορήματος. Οι καταθέσεις των μαρτύρων παρατίθενται στη διαλογική τους μορφή εντελώς αδιαμεσολάβητα, χωρίς αφήγηση, έτσι ώστε ο αναγνώστης να διαμορφώσει ανεπηρέαστος προσωπική άποψη και να καταστεί ο ίδιος παραγωγός και όχι καταναλωτής του νοήματος. Η ιστορία χτίζεται σιγά-σιγά μεσ’ από τις διαδοχικές καταθέσεις, έτσι όπως προκύπτουν από την εξαντλητική ανακριτική διαδικασία, καθώς κάθε μάρτυρας έρχεται να προσθέσει και κάτι παραπάνω που διαφωτίζει, αλλά και συγχρόνως συσκοτίζει την υπόθεση. Στο Καπρίτσιο δεν ρίχνεται τελικά άπλετο φως στο μυστήριο, όλα παραμένουν εκκρεμή και ανεξήγητα, και η κοφτερή λογική του ανακριτή αδυνατεί να δώσει μια οριστική και ικανοποιητική απάντηση. Η σύμβαση που συγκροτεί τις αστυνομικές ιστορίες ανατρέπεται εδώ ολοκληρωτικά. Όλα παραμένουν θολά και υποφωτισμένα, το μυστήριο ρίχνει τη σκιά του παντού, τα υπερφυσικά φαινόμενα δεν εξηγούνται και μοιάζουν να μην επιδέχονται εξήγηση, η λογική υποχωρεί και αδυνατεί να ανασυγκροτήσει την ιστορία πειστικά και ρεαλιστικά. Όλα τυλίγονται στην άχλη του αδιευκρίνιστου. Ο Αίυσκοφ επιχειρεί να δώσει μία εξήγηση ίσα-ίσα για να σώσει την τιμή του, αλλά το τέλος παραμένει ανοιχτό για να προκαλεί τον Ορθό Λόγο και να σηματοδοτεί την ανε-

πάρκειά του. Η στιβαρή αυστηρότητα του ανακριτή και ο άκαμπτος λόγος του θρυμματίζονται μπροστά στο «γυναικείο» ενορατικό και φαντασμαγορικό λόγο της μάρτυρος-κλειδί Ρεμπέκα Λη, που αντιπροσωπεύει τον ρομαντισμό ως αντίπαλο δέος στον ρασιοναλισμό και τον εμπειρισμό του «ντετέκτιβ». Πολυφωνικό και πολύπλευρο, το Καπρίτσιο ενσωματώνει πολλές και αντικρουόμενες μεταξύ τους φωνές, καθεμία εκ των οποίων αρθρώνει κι από μία διαφορετική αλήθεια. Η φωνή του Ορθού Λόγου, που συμπίπτει στο μυθιστόρημα με την κραταιά φωνή της εξουσίας και της άρχουσας τάξης, αδυνατεί να καλύψει αυτές τις επιμέρους «ελάσσονες» φωνές που όμως πάλλονται από μία συγκλονιστική γνησιότητα κι εσωτερική ειλικρίνεια. Ο παλλόμενος λόγος της Ρεμπέκα Λη, που ενίοτε μοιάζει με θρησκευτικό φαντασιόπληκτο παραλήρημα αλλά συγχρόνως εκφράζει την ολοδική της αλήθεια, νικάει κατά κράτος τη λογική του ανακριτή και εντυπώνεται στη συνείδηση του αναγνώστη ως η τελική εκδοχή για την εξαφάνιση του αγνοούμενου. Το Καπρίτσιο δεν έρχεται να δικαιώσει τη φωνή της Ρεβέκκας αλλά τη φωνή του Άλλου, καθώς η Ρεβέκκα αντιπροσωπεύει την ετερότητα που διώκεται και που τα δικαιώματά της καταστρατηγούνται. Θα ήταν, ωστόσο, λάθος να θεωρηθεί ότι το Καπρίτσιο αρνείται τον Ορθό Λόγο. Σκοπός του είναι να καταδείξει τα όρια του Διαφωτισμού, αλλά και να πειραματισθεί ευφά-

νταστα με τους κώδικες ενός είδους (της αστυνομικής ιστορίας) φτιάχνοντας ένα μεταμοντέρνο υβριδικό μυθιστόρημα με συναρπαστική πλοκή που διαβάζεται μέχρι το τέλος με κομμένη την ανάσα. Νίκη Κώτσιου

Camille Laurens Ο άντρας που δεν αγαπούσε τις γυναίκες ΜΟΝΤΕΡΝΟΙ ΚΑΙΡΟΙ Υπάρχουν βιβλία που δεν περιγράφουν μια ιστορία με αρχή-μέση-τέλος, μα που την ενσαρκώνουν εν τω γίγνεσθαι, ως work in progress, ως νοητικό εργοτάξιο. Μια τέτοια μοντερνιστική τάση απελευθερώνει το κείμενο από την υποχρέωση να έχει απολλώνια χαρακτηριστικά, για παράδειγμα, καλοδουλεμένη μορφή, λογική ακολουθία γεγονότων, και εν τέλει να αξιολογείται με βάση τον βαθμό ευθυγράμμισής του στους κανόνες της παραδοσιακής λογοτεχνίας. Η ροπή προς το άλλο άκρο, το διονυσιασμό, συνιστά φυσικά ένα δρόμο ολισθηρό για τη γραφή. Τι γίνεται, όμως, όταν η λογοτεχνία συνδυάζει δημιουργικά τους δύο αυτούς πόλους, με λίγα λόγια το έπος και τη λυρική ποίηση; Τότε η μετατόπιση του ενδιαφέροντος από το κείμενο στο χέρι που γράφει -το πρόσω-

56 πο του συγγραφέα, που δεν είναι ποτέ ο ίδιος ο συγγραφέας αλλά πολλά πρόσωπα μαζί- γίνεται και αντίστροφα, από το χέρι στο κείμενο, με ενδιάμεσες κάθε φορά στάσεις στις λέξεις οι οποίες συνδέουν τις δύο «ιστορίες» με ενσυναίσθηση. Το εν λόγω σύγχρονο και προοδευτικό βιβλίο, στην εξέλιξή του, μεταμορφώνεται σε κάτι που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε αρχαίο δράμα φτιαγμένο με τα υλικά και σκηνικά του θεάτρου του Παραλόγου, που αποστρέφει τα νώτα του στο νόημα. Σε αυτόν τον δυϊστικό κλοιό κινείται η Γαλλίδα Camille Laurens. Αποτυπώνει γλαφυρά τη σπαρακτική διαδικασία στην οποία υποβάλλει τον εαυτό της η αφηγήτριά της Ελέν, ώστε να αναχθεί από την προσωπική ιστορία τής ματαιωμένης αγάπης της στην Ιδέα της Αγάπης. Η αναγωγή γίνεται ακρωτηριαστικά, στο πλαίσιο ενός δραματικού μονολόγου, που διόλου μονοφωνικός δεν είναι, καθότι, μέσα στο πυρπολημένο μυαλό της αφηγήτριας, εμπλέκονται περσόνες μυθιστορημάτων ή ταινιών, φανταστικά πρόσωπα, ψυχανάλυση, φιλοσοφικά αποφθέγματα και ρήσεις, παράλληλα όμως η Ελέν αναπτύσσει τις θέσεις της μέσω της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας που έχει με κάποιον άγνωστο κινηματογραφιστή, ο οποίος της είχε προτείνει να συνεργαστούν για να μεταφερθεί ένα βιβλίο της στη μεγάλη οθόνη. Ο αναγνώστης δεν έχει πρόσβαση στην αλληλογραφία του κινηματογραφιστή, αυτό το δεύτερο πρόσωπο απουσιάζει, μπορεί μόνο να εικάσει από τις αντιδράσεις της αφηγήτριας τα λόγια του - ή μήπως του περνά από το μυαλό πως η Ελέν κατασκευάζει ετσιθελικά τις ενστάσεις ή συναινέσεις του άντρα; Του άντρα ιδέα, του άντρα απόντα; Η συγγραφέας στήνει ένα βασανιστικό παιχνίδι απουσίας-παρουσίας που δεν περιορίζεται στο πρόσωπο του (πρώην) αγαπημένου της Αρνό, αλλά δομείται στο πλαίσιο ολόκληρης κοσμοθεωρίας η οποία απαρνείται σθεναρά την ύπαρξη του Ενός και κραυγάζει ανελέητα την άφευκτη αντίφαση που διέπει από τη φύση τους όλα τα πράγματα. Κρίσιμο θέμα εδώ η αισθητική, στην οποία η Laurens αφιερώνει πολλές σελίδες κάνοντας τον αναγνώστη να πιστέψει πως διαβάζει τέχνη της «τεχνογνωσίας» υπό το μπεργκμανικό φως: «Το αντίθετο είναι πάντα αληθινό, ιδού ο αφορισμός που τρελαίνει τον κινηματογράφο - όχι τη λογοτεχνία, όχι, οι λέξεις είναι ενήμερες για το διπλό παιχνίδι τους, ενώ μια εικόνα! Σε γενικές γραμμές πιστεύουμε αυτό που βλέπουμε. Το αντίθετο είναι πάντα αληθινό, όχι αργότερα -θα ήταν πολύ ωραίο αυτό- αλλά ταυτόχρονα». Ο θρίαμβος της αντίφασης σημαίνει και τον θάνατο του νοήματος. Οι λέξεις «καδράρονται» και παράλληλα αρνούνται να γίνουν στατική εικόνα, αρνούνται να απολέσουν το χαώδες μυστήριό τους, χρόνου ενεστώτα - όταν όλα παραμένουν στον αέρα και το «αγαπώ» δεν έχει γίνει ακόμα «δεν σ’ αγαπώ»: «Α! Θα έπρεπε να καθιερώσουμε το ρήμα ‘‘μισαγαπώ’’», γράφει με κυνισμό. Κι αυτό τι επιφυλάσσει για την τέχνη; Σύμφωνα με τη Laurens, μια καταιγιστική, αφτιασίδωτη κινητικότητα για χάρη της επιβίωσης, «η γραφή είναι αυτή η κίνηση που γυρεύει ν’ αγγίξει τα σώματα», είναι έρωτας όταν τον έρωτα δεν μπορείς να τον ζήσεις. Το βιβλίο της, ένα μανιφέστο

INDEX_35

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ κατά της πλοκής της ίδιας και της γραμμικής αφήγησης -και συνεπακόλουθα της θνησιμότητας-, γεμάτο σπαράγματα, πίσω-μπρος, πρόχειρες σημειώσεις και ξεκάρφωτα σχόλια συσκοτίζει εντελώς τη ροή της ιστορίας που περιγράφει με απανωτά λεπτομερή και ποιητικά δοσμένα στιγμιότυπα - τι έγινε ακριβώς μεταξύ τους δεν θα μάθουμε ποτέ. Παρότι οι μισοειπωμένες ιστορίες αποτελούν συχνά δυσάρεστη συνθήκη για τον αναγνώστη, εδώ η εξύμνηση των συναισθημάτων ως βιωμένη υπαρξιακή δίνη μάλλον θα τον παρασύρει· η πρωτότυπα αμοντάριστη κινηματογραφία αναταράζει με τη σκληρότητά της. Πρόκειται για μια σισύφεια προδοσία, όχι από την πλευρά του άντρα που δεν αγαπούσε τις γυναίκες, αλλά από τη γυναίκα που, ενώ αγαπά –υποθέτουμε- τον άντρα, δεν μπορεί να τον αναστήσει με τις λέξεις της. Σε κάποιο Λογοκριτείο, λοιπόν, φαντάζομαι την πενηνταδυάχρονη Laurens να λέει με στόμφο: «Τα έργα τέχνης είναι εγκλήματα, δεν υπάρχει αμφιβολία· σκοτώνουμε ό,τι αγαπάμε για να μην πεθάνουμε εμείς […] Το έργο τέχνης είναι το μνήμα του έρωτα». Η μεταφράστρια Λουΐζα Μητσάκου μετέφερε επιτυχώς στα ελληνικά την τραχεία γλώσσα του πρωτοτύπου και το ύφος. Ευτυχία Παναγιώτου

Κατερίνα Καριζώνη Ο μονόφθαλμος και άλλες πειρατικές ιστορίες ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ Πειρατεία θεωρείται η κάθε ληστεία ή άλλη πράξη βίας για ιδιωτικούς σκοπούς και χωρίς επίσημη εξουσιοδότηση, η οποία εκδηλώνεται στον διεθνή θαλάσσιο χώρο. Η πειρατεία αποτέλεσε διαχρονικό φαινόμενο. Στην αρχαία Μεσόγειο ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το θαλάσσιο εμπόριο και λαοί, όπως οι Φοίνικες, οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και οι Καρχηδόνιοι συνδύαζαν και τις δυο αυτές δραστηριότητες. Από το τέλος της Βυζαντινής αυτοκρατορίας Άραβες πειρατές με το όνομα Σαρακηνοί με ορμητήριο τις ακτές της Ασίας και της Αφρικής λυμαίνονταν τις ελληνικές θάλασσες. Κατά τον 16ο αιώνα φοβερός πειρατής υπήρξε ο Χαιρεντίν Βαρβαρόσα. Κατά τη διάρκεια των επιδρομών παράλιοι οικισμοί καταστράφηκαν και οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να μετοικήσουν στο εσωτερικό των νησιών ή στις ορεινές περιοχές. Ανάμνηση της τραγικής περιόδου των πειρατικών επιδρομών έχουμε σε παροιμιώδεις φράσεις και σε δημοτικά τραγούδια. Το νέο βιβλίο της Κατερίνας Καριζώνη παρουσιάζει μια πρωτοτυπία, αφού οι ιστορίες της αναφέρονται σε Έλληνες πειρατές. Μετά από έρευνα που πραγματοποίησε η ίδια σε αρχεία και βιβλιοθήκες, κατέγραψε ονόματα και αφηγήσεις που αποτέλεσαν το πρόπλασμα για τη συγγραφή του βιβλίου της. Έτσι έγραψε δέκα ιστορίες με λογοτεχνική γραφή. Ο Μονόφθαλμος, ο καπετάν Τρομάρας, ο Καψής ο Φραγκόπουλος και οι υπόλοιποι κουρσάροι μπορεί να πέρασαν

στον θρύλο, αλλά παρέμειναν στο περιθώριο της επίσημης ιστορίας. Όλοι αυτοί ήταν άνθρωποι κυνηγημένοι, επαναστάτες που έζησαν σε δικές τους αυτόνομες κοινότητες με ιδιαίτερους νόμους και κώδικες ηθικής. Ίδρυσαν βασίλεια, κατέλυσαν δυναστείες και δημιούργησαν ολόκληρη μυθολογία γύρω από τη ζωή και τη δράση τους. Η συγγραφέας με λιτό ύφος και με γλωσσική δεξιότητα καταφέρνει από την αρχή ως το τέλος να μας γοητεύσει. Χρησιμοποιεί σωστά τη ναυτική ορολογία, μας γνωρίζει τα είδη πλοίων εκείνης της εποχής και το κυριότερο, φαίνεται από την πρώτη στιγμή πως η περιπλάνηση στις θρυλικές ρότες του Αιγαίου που πραγματοποιεί είναι ιδιαίτερα επιτυχημένη. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Luis Landero Ο κιθαρίστας GEMA Τοιχογραφία με εντονότατους χρωματισμούς της ζωής στην Ισπανία του Φράνκο αμέσως μετά τον εμφύλιο και πριν απ’ τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Στη σκιά του φόβου απ’ τους καταναγκασμούς της φρανκικής δικτατορίας και την ενστικτώδη αντικομουνιστική διάσταση ένας έφηβος, μαθητευόμενος τεχνίτης αυτοκινήτων και παράλληλα σπουδαστής σε νυχτερινό σχολείο, αλλά και ασκούμενος κιθαρίστας, αισθάνεται περιπλεγμένος στις συνθήκες της εποχής, αναζητώντας συνεχώς διέξοδο, είτε προς τους ορίζοντες της γειτονικής (δημοκρατικής) Γαλλίας, όπου υπάρχουν πολλοί συμπατριώτες του πρόσφυγες, είτε προς τη μεγάλη ψευδαίσθηση ενός ανίκητου πάθους για την ωραιότατη γυναίκα του αφεντικού του στο συνεργείο επισκευής αυτοκινήτων. Στο συνεργείο αυτό όλα ήταν «ακάθαρτα και καταθλιπτικά, τα μονίμως βρόμικα φώτα, οι λιγδερές σκιές, οι μυρωδιές, οι λάκκοι, το γραφείο του αφεντικού δον Οσάριο» κι απ’ το άλλο μέρος μια νέα ακόμη και όμορφη μητέρα που του προκαλεί αντίστοιχες φαντασιώσεις, καταπιεστική, όμως, ως προς την εργασία του στο συνεργείο και τη φοίτησή του στο νυχτερινό σχολείο, όπου ο καθηγητής της φιλοσοφίας, άλλο δείγμα παρακμής σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του «έλιωσε μόνο ένα (μοναδικό) καφέ κοστούμι κι ένα σατέν φιογκάκι». Ωστόσο οι ερωτικές και σεξουαλικές παρορμήσεις του εφήβου, στο πέλαγος των ψευδαισθήσεών του, δεν είχαν τέλος. Και τι περίεργο! Ο δον Οσάριο παίζοντας έναν περίεργο ρόλο στέλνει ο ίδιος τον ελκυστικό έφηβο στο σπίτι του να συντροφεύει την όμορφη σύζυγό του, δήθεν για να τη μαθαίνει να παίζει κιθάρα, ενώ περίεργος είναι και ο ρόλος της συζύγου να προκαλεί αλλά να μην ενδίδει. Η κάθαρση βέβαια θα επέλθει, όταν όλες οι προσδοκίες του εφήβου για ένα παθιασμένο έρωτα και μια επαγγελματική ανάδειξη σπουδαίου μουσικού κιθαρίστα στην πόλη των φώτων, στο Παρίσι, άδοξα θα καταρρεύσουν. Εντούτοις ο συγγραφέας δεν εγκαταλείπει τον ήρωά του, τον Εμίλιο, έτσι ξεκρέμαστο και απογοητευμένο. «Το

παρελθόν του έμενε ολοένα και πιο πίσω, το μάτι του ξυπνούσε ολότελα για να δει εκείνη την ολόφωτη καλοκαιρινή μέρα, όπου περίμεναν άλλες ζωές που θα μπλέκονταν με τη δική του, σχηματίζοντας ένα καινούργιο λαβύρινθο στιγμών, υποσχέσεων, επεισοδίων, δίχως αρχή και τέλος». Το προκείμενο μυθιστόρημα, πέρα από τα γνήσια πραγματολογικά στοιχεία εμφανίζει και την αναγκαστική κίνηση των ιδεών, τις ιδεοληψίες, τα ήθη της εποχής, με αναμφισβήτητη λυρική επένδυση που πολλά προσθέτει στην ελκυστικότητα του βιβλίου. Διον. Κωστίδης

Γιώργος Σταυρακάκης Επέκεινα των ασμάτων ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ Ο δημιουργός Γ. Σταυρακάκης είναι ένας τροβαδούρος - ποιητής (ο τροβαδούρος άλλωστε είναι ένας ποιητής που παντρεύει τον στίχο του με τη μουσική του). Ο αναγνώστης του Γ. Σταυρακάκη δεν καλείται μόνο να αναγνώσει καλείται και να ακούσει τον ήχο των φθόγγων, τον ήχο των καταλυτικών παύσεων της ποίησής του, αυτή την ανάπαυλα που του επιτρέπει να φτιάξει εικόνες, να μετεωριστεί μαζί με τον ποιητή και αβίαστα τελικά να αφεθεί ν’ ακούσει το ποίημα, όχι να το ερμηνεύσει ούτε να το αναλύσει. Η ποίηση του Γ. Σταυρακάκη διακατέχεται από έναν έκδηλο λυρισμό. Αν και πολλά ποιήματά του είναι στακάτα, συχνά καταλήγουν σ’ ένα κρετσέντο λυρισμού. Η επαναλαμβανόμενη αυτή λυρική κατάληξη να δηλώνει -άραγε- την ανάγκη του ποιητή να αποφύγει τις τραγικές αλήθειες, εκείνες που κατοικούν στα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης; Μήπως ο Γ. Σταυρακάκης αρνείται την τραγική αλήθεια, γιατί είναι φύσει αισιόδοξος; Αν και πολλές λέξεις του φτιάχνουν αυτόματα την εικόνα της παγίδευσης, του εγκλεισμού και της μοναξιάς, του αδιεξόδου, του τέλους, του θανάτου, δεν είναι το τέλος ούτε ο θάνατος που αγναντεύει ή επισημαίνει ή προδικάζει ο Γ. Σταυρακάκης. Και δεν είναι το τέλος ούτε ο θάνατος ο ορίζοντας που προσφέρει στον αναγνώστη του. Είναι η βαθιά αγάπη για τη ζωή, είναι ο ζωογόνος άνεμος του έρωτα, είναι η πεισματική αναζήτηση του ωραίου ως αρμονικού, αυτοτελούς, και γι’ αυτό μοναδικού και ιδανικού, είναι η αναζήτηση του ανθρώπου, του ποιητή - δημιουργού της ζωής, εκείνου που ξεχνούμε ή ξεχάσαμε. Η όποια αντιφατικότητα μεταξύ της λυρικής κατακλείδας και του τίτλου με τη στιβαρότητα θείας έμπνευσης, σκιαγραφεί, κατά τη γνώμη μου, μία λανθάνουσα αναποφασιστικότητα του ποιητή να αγκαλιάσει το θέμα του. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο ο ποιητής μετεωρίζεται, ώστε είναι πιθανό να δημιουργεί στον αναγνώστη του αυτό που ίσως και ο ίδιος επιθυμούσε: την αβεβαιότητα από την οποία και διακατέχεται. Μ’ αυτήν την έννοια ένα ποίημα θα μπορούσε να μην τελειώνει ποτέ. Χάρισμα σημαντικό που δίνεται από αμφισημίες και αντιθέσεις, κυρίως όμως από τον εγκιβωτισμένο στις λέξεις ρυθμό, λέξεις που λες και υφάνθηκαν γύρω από το λ και το ρ, που δίνουν μια συνεχή ροή στον λόγο, στις εικόνες και τα ακούσματα, τροφοδοτώντας έτσι τον στίχο με μια φωνή πηγαία, την αρχέγονη φωνή της ποίησης που τείνει να ακουστεί. Όλα παίζονται σ’ ένα παιχνίδι ατέρμονο. Και σ’ αυτό το παιχνίδι ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να δομήσει τη δική του πραγματικότητα μεταξύ ποιητή και ποιήματος· σε κάθε ανάγνωση. Αυτό είναι και το δώρο που κάνει ο ποιητής Γ. Σταυρακάκης στον αναγνώστη του. Χρύσα Α. Τζαγκαρουλάκη, φιλόλογος

Γιώργος Δελιόπουλος Ο Μικρός Οδυσσέας ΙΩΛΚΟΣ Ο Οδυσσέας και οι συμβολισμοί που κουβαλά στοιχειώνουν τη λογοτεχνική μας ιστορία εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια περίπου. Δεν είναι τυχαίο. Ο Οδυσσέας αποτελεί το αρχετυπικό σύμβολο της ανθρώπινης αναζήτησης, του ταξιδιού και της επιστροφής. Οι ανη-

58 συχίες, οι φόβοι, οι δυσκολίες και τα όνειρα του ομηρικού μας ήρωα βρίσκονται συνειδητά και υποσυνείδητα στα συστατικά της ψυχής κάθε ατόμου. Στις αράδες των πεζών και έμμετρων κειμένων που γράφηκαν από τον Όμηρο ως και σήμερα χιλιάδες «Οδυσσείς» έκαναν πάνω στις σελίδες των βιβλίων τα δικά τους ταξίδια. Αντιμετώπισαν τους δικούς τους δαίμονες, υπέκυψαν στους δικούς τους πειρασμούς και είχαν το δικό τους τέλος. Κάποιοι γύρισαν στην Ιθάκη και πέθαναν ευτυχισμένοι στα βαθιά τους γεράματα, ενώ άλλοι δε γύρισαν ποτέ. Ένας τέτοιος Οδυσσέας κάνει το δικό του ταξίδι στους στίχους των ποιημάτων της συλλογής Ο Μικρός Οδυσσέας του Γιώργου Δελιόπουλου. Ονομάζεται «μικρός» κυρίως από μετριοφροσύνη προς τον πρώτο, τον μεγάλο Οδυσσέα, τον γιο του Λαέρτη, που ο Όμηρος τον θέλησε να πολεμά στην Τροία. Ονομάζεται «μικρός» και γιατί νιώθει αγίνωτος ακόμη, άπειρος κι ασήμαντος μπρος στη μεγαλοσύνη του κόσμου που ανοίγεται στα μάτια του. Ακόμη κι αν επιστρέφει πίσω, κουβαλώντας τόσες γνώσεις κι εμπειρίες, νιώθει πως έχει ακόμη πολλά να μάθει. Το ταξίδι δε σταματάει ποτέ. Αυτή εξάλλου είναι η μόνη του Αλήθεια. Για τον εαυτό του, λοιπόν, θα παραμένει «μικρός» για πάντα ή τουλάχιστον μέχρι να αισθανθεί ότι σωθήκαν τα ταξίδια του. Κώστας Μέρμης

Πέτρος Μπιρμπίλης Έχω μόνο εσένα Ξυπόλητος

μαντικά κείμενα, αν επεκταθεί στη νουβέλα ή, και, στο μυθιστόρημα. Στα σύντομα αυτά κείμενα του Πέτρου Μπιρμπίλη συνάντησα τον Μπουκόφσκι, τον Φασμπίντερ, τον Ζενέ, τον Χέμινγουεϊ, και τον Τεννεσή Ουίλιαμς να πίνουν ουζάκι σε μια ελληνική ακρογιαλιά συζητώντας για τον έρωτα και τον θάνατο, τις γήινες και τις μεταφυσικές απολαύσεις. Η ουρανία Αφροδίτη μονομαχεί μέχρι θανάτου με την πάνδημον. Η ανάσα της persona του συγγραφέα γίνεται πνοή ζωής και ρόγχος θανάτου. Η δεκαετία του ’80 και οι σεξουαλικές της ελευθεριότητες, καλόγριες που αποσχηματίστηκαν και έγιναν κομμώτριες, ηλεκτρονικό σεξ, και έρωτες της μιας βραδιάς, παραισθήσεις και ανάγκη φυγής από την καταπιεστική καθημερινότητα, η άρνηση του γάμου ως θεσμού και τα γραφεία συνοικεσίων, που γίνονται το προκάλυμμα για εμπόριο λευκής σαρκός… Aυτό είναι το θεματολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται ο νεοσσός αυτός της ελληνικής πεζογραφίας. Η αυτοψυχαναλυτική του ικανότητα συμπλέει με την άπειρη αγάπη για τον συνάνθρωπό του, με την ανάγκη του να βοηθήσει τα αδέσποτα ζώα και τους αναξιοπαθούντες. Η συναισθηματική του ευφυΐα είναι αξιοσημείωτη, αφού φαίνεται να συμπάσχει με τους πάντες και τα πάντα, διατηρώντας ταυτόχρονα τις αποστάσεις και καταφεύγοντας -εν ανάγκη- στον κυνισμό, χρησιμοποιώντας το όπλο της ειρωνείας και του σαρκασμού προκειμένου να αποφύγει το μελοδραματικό κατρακύλισμα. Κάτι καλό αναμένεται να βγει από αυτή την πένα. Κωνσταντίνος Μπούρας, www.konstantinosbouras.gr

ΜΕΛΑΝΙ Εξεπλάγην ευχάριστα όταν έπεσαν στα χέρια μου, και μελέτησα, τις δύο συλλογές μικρών πεζών που έχει εκδώσει το Μελάνι και ανήκουν στον δημοσιογράφο Πέτρο Μπιρμπίλη. Η αφηγηματική του ικανότητα, συνδυαζόμενη με τη λακωνικότητα των περιγραφών και την εκφραστικότητα των ψυχογραφούμενων από αυτόν προσώπων (συμπεριλαμβανομένου του εαυτού του), δίνουν την εντύπωση σύγχρονων ταχυδραμάτων. Ναι, είναι θεατρικός (ή αν προτιμάτε, σεναριακός) ο λόγος του έμπειρου αυτού εργάτη του Λόγου, ο οποίος έχει καθυποτάξει την έμπνευσή του για να χωράει άνετα σε μικρές πεζογραφικές φόρμες. Ωστόσο μια κάποια ποιητικότητα λανθάνει κάτω από τα κυνικά, σκληρά, ειρωνικά, αυτοσαρκαστικά γραπτά του. Ο κυνισμός αναμειγνύεται με τον ρομαντισμό, και η σκληρότητα με την άπειρη καλοσύνη, ο αλτρουισμός με τον ναρκισσισμό, η θανατοφιλία με την κατάφαση στη ζωή, η μισανθρωπία με την αποδοχή των άλλων, η ανάγκη για ομοιομορφία και η απόλυτη παραδοχή του διαφορετικού συγκρούονται και συμπλέκονται σε αυτά τα πρωτότυπα, μοναδικά θα έλεγα γραπτά. Αντιφάσεις, αντιθέσεις και αντιγνωμίες, η μανιχαϊστική αντίληψη του κόσμου ως άσπρο-μαύρο, καλό-κακό, μηδέν-ένα, συνθέτουν το «ψηφιακό» και «σειριακό» σύμπαν αυτού του εκκολαπτόμενου πεζογράφου ο οποίος μπορεί να δώσει ση-

INDEX_35

59

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

Ειρήνη Νικολάκη-Καλαμάρη Το σπίτι στον Κάτω Αιγιαλό ΔΙΟΠΤΡΑ Βρισκόμαστε στη Χίο, είναι άνοιξη του 1881, Κυριακή, το νησί που απολαμβάνει τη μακαριότητα ξαφνικά τραντάζεται από σεισμό, ο οποίος ταράζει τις ζωές των ανθρώπων. Οι καταστροφές που προκαλεί είναι ανυπολόγιστες. Εξαιτίας του σεισμού βγαίνει στην επιφάνεια το δράμα που κρύβεται σε μια οικογένεια, εκείνην της Φραγκώς, που πέφτει θύμα μιας κατάρας που θα σημαδέψει τα μέλη της, καθώς ο θάνατος χτυπάει αλύπητα. Η Φραγκώ, μια γυναίκα με ισχυρή προσωπικότητα, είναι η κεντρική ηρωίδα, ενώ η Ευτέρπη, η συννυφάδα της, είναι η πηγή του κακού, ο μοιραίος άνθρωπος, στον οποίο οφείλονται όλα τα δεινά. Η κατάρα που δίνει είναι η ακόλουθη: «Στα χείλια της γέλιο να μη στεριώσει. Να την ξεχάσει, Θεέ μου, η χαρά. Ο πόνος να φωλιάσει στις πόρτες και στα παραθύρια της». Τα πρόσωπα του μυθιστορήματος με τα οποία αρχίζει η αφήγηση είναι η Ερασμία, η πεθερά της Ελένη, ο άντρας της Ζαννής. Η ιστορία που διαβάζουμε είναι καταγραμμένη σε τετράδια με κιτρινισμένες σελίδες και αφορά τον Ηλία Καστριώτη, τον Παντιά, τον αδελφό της Φραγκώς που εξαφανίστηκε, ο Διαμαντής, η Ισιδώρα, η κόρη της, ο Νικολής, ο Μάνθος.

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι κι ακόμα περισσότεροι αποτελούν τον κόσμο του νησιού που περιγράφει η συγγραφέας. Άνθρωποι φτωχοί, ανήσυχοι, άντρες και γυναίκες, ταξιδευτές, ερωτιάρηδες, θρήσκοι, πονετικοί, ενίοτε γίνονται κακοί με τους γείτονες ή με τους συγγενείς τους. Όλοι τους είναι έρμαια της μοίρας. Η ανέχεια τους κάνει να μεταναστεύουν σε ξένες χώρες κι αυτό έχει ως συνέπεια την απομάκρυνση από τη σπιτική εστία και τους κόλπους της οικογένειας. Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι του βιβλίου είναι η ερωτική ιστορία του Διαμαντή, του γιου της Φραγκώς, με τη Μαρίκα, τη γυναίκα του Ζαφείρη. Πρόκειται για μια παράνομη σχέση που περνάει από Συμπληγάδες, μα δεν φτάνει ποτέ σε αίσιο τέλος, αφού οι ήρωες είναι καταραμένοι. Στο τέλος, αφού ο θάνατος θερίσει αρκετούς από τους πρωταγωνιστές της ιστορίας, μένει ένα ποίημα που τιτλοφορείται Το σπίτι στον Κάτω Αιγιαλό. Το μυθιστόρημα, γραμμένο με το ύφος παλιού καιρού, με υπερβολική χρήση επιθέτων, που ίσως ενοχλήσουν τους απαιτητικούς αναγνώστες οι οποίοι έχουν συνηθίσει σε πιο λιτές περιγραφές τοπίων, χαρακτήρων και αισθημάτων, είναι κυρίως ένας ύμνος για τη Χίο, την οποία ο ιστορικός Σπυρίδων Τρικούπης επαινεί για τον τρόπο ζωής των κατοίκων της. Σε αυτόν, μας λέει, οφείλεται «η ευζωία, η ευνομία και η φιλομάθεια, δι’ ης η νήσος αύτη εθεωρείτο εν τη Ανατολή ως άλλη νήσος των μακάρων». Στέλλα Γιακουμή

Χλόη Κουτσουμπέλη Η αλεπού και ο κόκκινος χορός ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ Το ποιητικό σύμπαν της Χλόης Κουτσουμπέλη είναι πολύχρωμο και γοητευτικό. Οι ποιητικές φιγούρες της, από τα παλιότερα ποιήματά της ακόμα, είναι παραμυθένιες, τα πρόσωπα κινούνται ανάμεσα σε μύθο και πραγματικότητα, και τα δημιουργήματά της θυμίζουν ακραίες παραλλαγές ιστοριών για μικρά ή και για μεγάλα παιδιά, διεσταλμένα συχνά μέσα σε ένα σκηνικό μυστηρίου ή και τρόμου. Ακόμα και οι τίτλοι πολλών ποιημάτων της κρύβουν κάποιον συμβολισμό, και, στο κουκούτσι τους, οι ιστορίες κάτι αλληγορικό έχουν να αφηγηθούν. Στην τελευταία συλλογή της, τα παραπάνω δεδομένα ξεκινούν να υφίστανται από τον τίτλο της συλλογής, που θυμίζει τίτλο αλλόκοτου παραμυθιού ή μύθο του Αισώπου. Τι θα συναντήσουμε σε αυτήν, την πέμπτη κατά σειρά, ποιητική συλλογή της; Λύκους μεταμφιεσμένους σε ανθρώπους που ξεσκίζουν σάρκες, βιολιστές με κόκκινα βιολιά, εύθραυστες γυναικείες μορφές και άντρες απρόσιτοι, που δεν τις συναισθάνονται και αιωνίως φεύγουν, καβαλιέροι που εξατμίζονται σε ονειρώδεις εσπερίδες με μουσική υπόκρουση ταγκό εξαναγκάζοντας τις ντάμες τους να πηδούν στο κενό, η τραγική Αντιγόνη -γυναίκα σύμβολο και θηλυκό αρχέτυπο συνάμα- να κουβαλά μέσα της τον Κρέοντα, ψάχνοντάς τον σε όλους τους άντρες που αγάπησε. Αλλά και άλλου τύ-

που ποιήματα, μικρότερα σε έκταση, με αξιοσημείωτη πυκνότητα και οικονομία στη γραφή τους, με τα οποία, εν είδη αναζήτησης ύφους, η ποιήτρια ψηλαφεί τη θλίψη, το απρόσιτο του έρωτα, το μάταιο των ερωτικών μετακινήσεων, ακόμα και τις παλιές της συμμαθήτριες. Η Κουτσουμπέλη πιστεύω πως είναι δύσκολο να καταταχτεί, ως προς το ύφος και τη θεματολογία της, σε κάποια από τις κλασικές ποιητικές κατηγορίες, αφού και το ύφος της είναι ακόμα ακαταστάλακτο και θεματολογικά κινείται σε πολλούς τομείς (υπαρξιακό, προσωπικό, κοινωνικό, ερωτικό πεδίο). Εντούτοις, πολλά της ποιήματα είναι εξαιρετικά, και επιπλέον αυτό που φαίνεται διακαώς να την απασχολεί και να αποτελεί τον συνεκτικό κρίκο πολλών ποιημάτων της -και εδώ νομίζω πως τα καταφέρνει καλύτερα- είναι η προσπάθεια της να προσδιορίσει, να προσεγγίσει και να ερμηνεύσει το προαιώνιο παιχνίδι ανάμεσα στον άντρα και στη γυναίκα, ή στο αρσενικό και στο θηλυκό, αν προτιμάτε. Παραθέτω στίχους από ποιήματα της συλλογής της, όπου ψηλαφεί την αντρική φύση και εστιάζει στο δίπολο άντρας-γυναίκα: «Ούτε θεός ούτε διάβολος / Στον Κήπο τον αποκαλούσαν “άντρα” / Στο στόμα άφηνε γεύση μήλου σε αποσύνθεση.» (ποίημα Εύα), «Είμαι μόνο μια γυναίκα / γυμνή πάνω σε ένα σαλιγκάρι /……. / Είσαι άντρας / από διαφορετική βροχή το φύλο σου / με ανασαίνεις» (ποίημα Εμείς), «όλοι οι άντρες μου λέγονταν Ριβέρα / γιατί ήξεραν θαυμάσια / να προκαλούν τον πόνο» (Ποίημα Στην Frida Kahlo) ή «Σάββατο, ώρα δώδεκα το βράδυ / μια γυναίκα / ένας άντρας / αυτός άπλωσε το χέρι / ένα άγγιγμα στο μάγουλο / τόσο απλό τόσο πολύπλοκο / τόσο ανεπανάληπτα παλιό» (ποίημα Το άγγιγμα). Αλλού πάλι, το ερωτικό σμίξιμο δεν είναι τρυφερό, αλλά αρπακτικό, ιδίως από την πλευρά του αρσενικού. Ενώ το θηλυκό δίνεται τρυφερά, η απόπειρα παρσίματός του από το αρσενικό είναι βίαιη, τραχιά, αφηνιασμένη. Παραθέτω ολόκληρο το ποίημα Το δωμάτιο, που πιστεύω πως είναι από τα καλύτερα της συλλογής: «Ένα κρεβάτι διπλό

και μια λεκάνη / Πρώτα με πλένεις / Δέκα δάχτυλα / μαύρα άλογα / αφηνιασμένα ιδρωμένα λαχανιάζουν / κοράκια φτερουγίζουν τρελαμένα / κόκκινοι λύκοι με μυρίζουν / Με χαϊδεύεις. / Ύστερα έρχεσαι. / Όπως ποτέ. / Όπως ξανά. / Στο πιο / κρυφό δωμάτιο του κορμιού μου.» Υπό το πρίσμα της παραπάνω ανάλυσης, κρίνω πως η πιο ενδιαφέρουσα πτυχή των ποιημάτων της Χλόης Κουτσουμπέλη είναι η ερωτική, και η ίδια, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ερωτική ποιήτρια. Παναγιώτης Γούτας, συγγραφέας - βιβλιοκριτικός

Μ. Β. Χατζόπουλος Εν μέρει Ελληνίζων ΕΣΤΙΑ Με φόντο την άλλοτε αγγλοκρατούμενη Κύπρο και με τις βαθιές ιστορικές γνώσεις του ιστορικού και μέλους της Γαλλικής Ακαδημίας Μ. Β. Χατζόπουλου, περιγράφεται, μέσα από ένα μυθιστόρημα, μια ανθρώπινη ιστορία, ταξιδεύοντάς μας στην εφηβική ηλικία του ήρωά του Δημήτρη. Τρόποι ζωής τής τριεθνούς κοινωνίας της Κύπρου την εποχή εκείνη, περιγραφές μνημείων και περιοχών, αφηγήσεις ιστορικών γεγονότων, μέχρι και μύθων, στοιχεία για ευρωπαίους λογοτέχνες και ποιητές, με παρεμβολές ποιημάτων και κάποτε χωρίων του Ευαγγελίου, συνιστούν ένα πλήθος παράπλευρων στοιχείων αφήγησης, που εμπλουτίζουν το βιβλίο και το καθιστούν πηγή γνώσης, αλλά και λατρείας του κυπριακού και ευρωπαϊκού πολιτισμού. Έτσι μας προσφέρονται γνώσεις, στάσεις ζωής, πολιτικές απόψεις και θυμοσοφία. Το γοητευτικό όπλο αυτού του βιβλίου είναι η πρωτότυπη και ελαφρά παράδοξη γλώσσα, με κορμό την καθομιλουμένη, αλλά και με λέξεις λογιότερης και γνήσιας ελληνικής προελεύσεως, κάποτε αρχαΐζουσες κατα-

λήξεις και εκφράσεις, και ενίοτε ξενικές ονομασίες ή και όροι που φτιάχνουν ένα μελετημένο κράμα που θεμελιώνεται στις βαθιές γνώσεις του συγγραφέα και μας κάνει να συνειδητοποιούμε τις ποικίλες επιρροές μας, που θα ήταν ατόπημα να τις αρνηθούμε. Η άμεση επίσης χρήση τις αγγλικής γλώσσας, αλλά και της κυπριακής διαλέκτου, κατά περίσταση, συνεισφέρουν στη ρεαλιστική και αληθοφανή απεικόνιση της ιστορίας του βιβλίου. Η λογοτεχνική όμως καλλιέργεια, το εκπληκτικό λεξιλόγιο και οι υπερβολικά εύστοχες κρίσεις των εφήβων που περιγράφονται, ιδιαίτερα του Δημήτρη, ξενίζουν και μοιάζουν αφύσικες, ενώ μάλλον του αποδίδονται οι γνώσεις και η καλλιέργεια του ίδιου του συγγραφέα. Εντούτοις, η καυστική ματιά τους και οι αντιδράσεις τους, που έχουν μια φρεσκάδα, διαβάζονται διασκεδαστικά και ψυχαγωγικά, και απεικονίζουν πλέρια τον σφυγμό του εφηβικού κόσμου, που η ανεξαρτησία από τις περιοριστικές δεσμεύσεις τους δίνει μεγαλύτερο βαθμό ελευθερίας, που στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν φτάνει στην ασυδοσία και είναι λελογισμένη, ενώ χαρακτηριστική είναι και η υπευθυνότητά τους. Ο έρωτας είναι πηγή αλλαγής, γνώσης, ανθρώπινης επαφής και κυρίως αγάπης και στοργής, είναι μια εγκεφαλική διεργασία ταιριάσματος και προσέγγισης, μια πολύμορφη και πολύπτυχη μαγεία, που αναζωογονεί και δίνει «ενέσεις ζωής» στον ήρωά του, καθώς είναι «δεμένος» με τις καταστάσεις, τις συμπεριφορές και την ηθική, παρακινούμενος και κάποτε παρασυρόμενος από τον σαρκικό παράγοντα, που τον κάνει απόλυτα ανθρώπινο, μα ακόμα και όταν τον οδηγεί σε παρεκτροπές, «ντύνεται» και συμβιβάζεται με την πνευματική φύση. Η ζωή του Δημήτρη διασχίζει και επηρεάζεται από τα εκρηκτικά πολιτικά γεγονότα της εποχής της ΕΟΚΑ και των Άγγλων, και ο συγγραφέας δημιουργεί μια διττή εξέλιξη πλοκής, προσωπική του ήρωα -αποδί-

η επικούρεια φιλοσοφία και 60 η παρερμηνεία της κυκλοφορεί από τις εκδόσεις futura

δοντας την καθημερινή ζωή κυρίως ευκατάστατων πολιτών- και ιστορική. Τελικά, το βιβλίο σκιαγραφεί τον σφυγμό μιας εποχής μέσα από τους βίους και τα διλήμματα των ηρώων του, με σαφείς και μελετημένες ιστορικές αναφορές, που λόγω της δράσης διαβάζονται ευχάριστα και όχι όπως σε ένα ψυχρό επιστημονικό μελέτημα. Γρηγόρης Τεχλεμετζής, www.tehlemetzis.blogspot.com

Ξενοφώντας Φουρναράκος H ασκητική του Αγίου Έρωτα ΕΛΥΤΡΟΝ

€8

νη προτεινόμε τιμή

Μια αλλιώτικη Ασκητική παρακολουθούμε και αφουγκραζόμαστε στο πρώτο έργο του Ξενοφώντα Φουρναράκου, έργο πρώιμης νιότης, ειλικρινείας, αυθορμητισμού και ανάμεικτων συναισθημάτων: χαρμολύπης, πόνου, τολμηρής διείσδυσης στα εσώτερα της ψυχής του ίδιου του δημιουργού. Μέσα από τους στίχους του αναβλύζει συγκίνηση, εφηβική αγωνία και νεανική πίστη προς την κατάκτηση και την επιτυχία. Απ’ όλη τη συλλογή αναφέρουμε λέξεις- κλειδιά, λέξεις που εμπνέουν, που ξεκλειδώνουν τ’ απόκρυφα της ψυχής και εκφράζουν την απόλυτη διαχρονικότητα και τη βαθύτερη σημασία τους∙ λέξεις όπως ασκητική, έρωτας, αγάπη, φυλακτό, χαρά, χρέος, ευτυχία. Οι στίχοι του ζωντανοί, άμεσοι, εναργείς και ρέοντες, πηγαίοι και βιωματικοί, μας οδηγούν και μας κατευθύνουν σ’ ένα ευοίωνο ταξίδι∙ ταξίδι της νιότης, της τόλμης, του έρωτα μα και των δισταγμών, των φόβων, της αμφιβολίας και της αμφισβήτησης όλων. Η περιγραφή των προσώπων και των πραγμάτων που γίνεται κυρίως σε α΄ και β΄ πρόσωπο, αποδεικνύει ή μάλλον επιβεβαιώνει μια πορεία αυτοβιογραφική και μοιράζει σε μας τον ρόλο των προσώπων αυτών με επιτυχία και χάρη, μας συνεπαίρνει τέλος στο ταξίδι της αφηγηματικής ποίησης. Ψάχνοντας ο καθένας μας σχεδόν καθημερινά για ένα στήριγμα, για κάποιο φως, καταλήγει με σιγουριά στο απάνεμο λιμάνι της αγάπης. Η δύναμη της αγάπης είναι αυτή που μας οδηγεί στην αλήθεια, στην ομορφιά και στην επιτυχία. Είναι αυτή που ανυψώνει την ψυχή στη σκάλα του χρέους και αγγίζει το τέλειο ψηφιδωτό της ζωής και της τέχνης κι εμείς - περιπατητές και οδοιπόροι καλούμαστε να την ανέβουμε σκαλί-σκαλί και ν’ ανακαλύψουμε τις σπάνιες πολύτιμες ψηφίδες της. Αναζητώντας λοιπόν τη δύναμη, τα μήκη και τα πλάτη της αγάπης, ας σταθμεύσουμε, σε τούτο εδώ το αξιόλογο πρώτο ποιητικό έργο του Ξενοφώντα Φουρναράκου. Λουλούδι της ερήμου στη γλώσσα της ερήμου, μικρή όαση εσύ που ατενίζεις τη λάμψη του μεσημεριού με τ’ ανθισμένα ματόκλαδα γι’ αντήλιο μη χαμηλώνεις το βλέμμα σου σκοτεινιάζει. Ο πόνος ο δικός μου είναι βουβός, σε κοιτάζει με μάτια χαμογελαστά. Η Λύτρωση θα έρθει μεσ’ από τη δική σου ευτυχία. Όχι τη δική μου……. Χρειάζεται απελπισία ο Έρωτας, για να εκφραστεί. Χρέος μου είναι να μιλήσω για σένα στους ανθρώπους να τους υπενθυμίσω πως γεννιόμαστε όλοι προορισμένοι για κάτι το ανεπανάληπτο ν’ αγαπήσουμε με όλη μας τη δύναμη κι αν είναι μπορετό ν’ αγαπηθούμε. ….Μελέτησα το βλέμμα σου στο νυχτερινό ουρανό τα μάτια σου που μισανοίγουν όταν η θύμησή σου αφυπνίζεται γενόμενη ολάκερη, ένα βλέμμα πελώριο. Μ’ ένα γυαλί χαράζω τη παλάμη ν’ αλλάξω τις γραμμές της μοίρας.

Pοζαλία • Bαλτετσίου 58, Eξάρχεια, Aθήνα INDEX_35 Tηλ.: 210 3302933

61

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ Δεν απαρνιέμαι τον κόσμο εξαιτίας σου, τον συνοψίζω σε σένα. Παναγιώτα Ψυχογυιοπούλου

Βαγγέλης Χρόνης Σύμμαχος χρόνος ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ Ο Β. Χρόνης είναι από τους δημιουργούς λογοτεχνίας που δεν μας μιλάνε ούτε μας θυμίζουν κάτι από σχολείο και από σχολική εκπαίδευση. Αυτού του είδους οι δημιουργοί μας μιλάνε κατ’ ευθείαν για τη ζωή, την ψυχή, το αίσθημα, τον θάνατο, τη Φύση, την αγάπη, και την τέχνη, το όνειρο, το σώμα, τη γη και το είναι τους. Ο Β. Χρόνης μας μιλάει για τον εαυτό του και τον «εαυτό» μας. Μας μιλάει για τα μεγάλα και τα μικρά της προσωπικής του ιστορίας χωρίς μεγάλες και βαριές κουβέντες. Μας μιλάει για τον ήρωα, τον εαυτό του, που κουβαλάει το βαρύ -προσωπικό τουφορτίο του Οδυσσέα, συνοδευόμενο από τις τρεις αδελφές-Ερινύες της αρχαίας μυθολογίας που ήσανε κόρες της Γης και του Αιθέρα ή πάλι κατ’ άλλους κόρες της Νύχτας και του Αχέροντα. «Αδιάκοπα με κυνηγούν η Αληκτώ, η Μέγαιρα και η Τεισιφόνη. Και οι νύχτες μου δεν έχουν τελειωμό», σελ. 19 Αυτές οι Ερινύες θα τον βαραίνουν, θα τον ακολουθούν, θα τον κυνηγούν για πάντα. Και θα είναι η θάλασσα με το Αιγαίο και τις Κυκλάδες που θα τον αποφορτίζουν κάθε φορά και θα τον επαναφέρουν στην πραγματικότητα της ζωής και θα τον καθιστούν σύμμαχο στον χρόνο του και θα τον βοηθάνε να ανακαλύπτει ξανά και ξανά και πάντοτε τους νέους ορίζοντες των δικών του Κυκλάδων, της δικιάς του ύπαρξης. Γιατί όταν βρίσκεται μόνος του και συνομιλεί, συμπάσχει με τον ήρωα-εαυτό

του, δεν υπάρχει χωρόχρονος, δεν υπάρχει διάρκεια. Είναι άχρονος. Δεν εντοπίζεται. Έχει ακόμη η ποίησή του ένα «λαϊκό» χαρακτήρα και ταυτόχρονα «ελιτίστικο» και «κοσμοπολίτικο» θα έλεγα. Κάτι το απολύτως προσωπικό και το αποδεικνύει ευθαρσώς. Φανερώνει, επίσης, κάθε στιγμή μια ικανή γνώση της ιστορίας και της κουλτούρας μας. Ατομική επινόηση η ποίησή του, παριστά τη γραφή σαν είδος δικό του, δημιουργικό που το δαμάζει. Αν και το έργο του μπορεί να φανεί σε μερικούς και σε μερικά σημεία άνισο, δίχως συνοχή γιατί απορρέει από την αλληλοσυγκρουόμενη και αντιφατική δράση μιας ή περισσότερων πραγματικών διαδικασιών, στα κείμενά του όμως παρουσιάζεται εννοιολογικά όλη η αίσθηση που έχει για τον κόσμο του ολοκληρωμένη σε μια τάξη κι ένα σχέδιο, εσωτερικό, εντελώς δικό του. Η ποίησή του είναι, λοιπόν, θα λέγαμε μια προσωπική μυθοπλασία. Ο ποιητής Β.Χρόνης εμπεριέχει σε κάθε ποίημά του ένα πρωταρχικό στοιχείο που έγκειται στην αναφορά του πάνω σ’ ένα μύθο, αναλογική εικόνα της πραγματικής ζωής. Το να ορίζουμε την ποίηση σαν μυθοπλασία σημαίνει ότι ξαναγυρίζουμε σε μια παλιά φιλοσοφική προβληματική που είναι συνδεδεμένη εν μέρει με τη θεωρία της γνώσης: Φέρνουμε την πλασματικότητα του λόγου με μια φυσική ή ιστορική πραγματικότητα. Έτσι μπορούμε να εννοήσουμε αμέσως πόσο αλληλέγγυα είναι μεταξύ τους ο ορισμός της λογοτεχνίας ως μυθοπλασίας και μια ορισμένη χρήση της κατηγορίας του ρεαλισμού. Η ποίησή του, λοιπόν, παράγει και ένα φαινόμενο πραγματικότητας. Για την ακρίβεια, παράγει ένα φαινόμενο πραγματικότητας και ένα φαινόμενο μυθοπλασίας, ερμηνεύοντας το ένα φαινόμενο δια μέσου του άλλου -πολλές φορές χωρίς να

το καταλάβει ούτε ο ίδιος αλλά μόνον η διαίσθησή του- δίνοντας και στα δύο αυτά φαινόμενα προνομιακή θέση εναλλάξ. Ολιγαρκής στις σκέψεις του και λιτός στα συναισθήματα και χωρίς αλαζονεία που παγιδεύει πολλούς ποιητές με όγκους από έργα τους. Η επίκληση στην αρχέγονη λαχτάρα, στο τηλαυγές τοπίο, έχει να κάνει με τη θάλασσα, τα νησιά, τις Κυκλάδες, το Αιγαίο γιατί χωρίς αυτό δεν μπορεί να ζήσει ο ποιητής και να σταθεί σωστός. Απ’ αυτόν τον μεγάλο πόθο κρέμεται και ενιαία όλο το ποίημά του, αλλά και ο ίδιος ο άνθρωπος ο ποιητής που το πλέκει μιλώντας σωστά τα ελληνικά ανάμεσα σε βουνά, σε θάλασσα, σε νησιά και πάλι νησιά και πάλι θάλασσα θέλοντας και μη να βρεθεί στο επέκεινα κοντά στον Πίνδαρο στους αρχαίους όμοιούς του. Σαν να θέλει να εκπληρώσει έναν προορισμό, να μιλήσει αυθεντικά για γόνιμη επαφή που μόνον μέσα από τη γλώσσα μπορεί να τελεσθεί «ρουφώντας με τα μάτια του το τηλαυγές τοπίο». Τα σκοτάδια του Πυλάρτη στη σελ. 24, η νεκρική γαλήνη στη σελ. 26, τα κυπαρίσσια και ο κήπος των νεκρών στη σελ. 28, το μοιρολόι στη σελ. 29, η μελαγχόλησή του στο απόδειπνο στη σελ. 32 και η μνήμη που πλανάται πάνω στο μνήμα στη σελ. 42, αυτό το δικό του «αλλού» δεν είναι πέρα απ’ αυτόν, δεν είναι ο θάνατος, αλλά είναι μέσα του ο θάνατος, σ’ έναν Άδη ολοδικό του πλασμένο για τα όνειρά του. Αλλά τον απεύχεται στο βάθος γιατί τον αναζητεί ο δρόμος του νόστου, ο δρόμος της παιδικής ηλικίας του, το γαλήνιο, κλειστό και ασφαλές λιμάνι των Λαιστρυγόνων, οι Κυκλάδες, τα μικρά και μεγάλα νησιά της προσωπικής του ευτυχίας. Ο πειρασμός της Δήλου, της Μήλου, της Κιμώλου, της θάλασσας και των Άλπεων είναι έσχατος και οριακός. Όλα αυτά του προσφέρουν αθανασία, αγηρασία και συζυγία με αντάλλαγμα, όμως, τη λήθη της πραγματικότητας, της προσωρινότητας της ζωής.

62

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

Η συνολική αίσθηση που έχει ο ποιητής για τον χρόνο και τον κόσμο, την ακεραιότητα και την αρχέγονη λαχτάρα, η ακοίμητη δίψα για το «αλλού» λειτουργούν στα ποιήματά του μυητικά και με μια τελεστική επίφαση. Γιατί στην ποίηση, φαντασία και γνώση ανταλλάσσονται ανάμεσα στον αναγνώστη και στα πρόσωπα και στους τόπους του ποιήματος. Και μεσολαβητής αυτής της ανταλλαγής είναι ο ποιητής.

νιουμ, μια περιπέτεια εγκλήματος και τιμωρίας, αλλά και μια τρυφερή ερωτική ιστορία ανάμεσα σε έναν κατατρεγμένο δημοσιογράφο και ένα κορίτσι με τατουάζ. Ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα από έναν μαιτρ της καλής λογοτεχνίας.

Σπύρος Κάλμπαρης e-mail: ikalbari@yahoo.gr

Συναισθηματικό αλφαβητάρι

Στιγκ Λάρσον Το κορίτσι με το τατουάζ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι ένα είδος το οποίο άργησε να καλλιεργηθεί στην Ελλάδα. Αντίθετα, στο εξωτερικό έγινε ιδιαίτερα αγαπητό και απέκτησε το δικό του κοινό. Η κατά κανόνα λειτουργία του αστυνομικού μυθιστορήματος συνδυάζεται με ένα διανοητικό παιχνίδι και σε όλα τα συναφή έργα κυριαρχεί αυτό το νοσηρό παιχνίδι μέχρι να δοθεί η τελική λύση του γρίφου. Σε αυτό το κρυφτό ο συγγραφέας ξέρει την αρχή, αλλά δεν τη φανερώνει στον αναγνώστη, παρά την αφήνει να διαφαίνεται. Έτσι, ο αναγνώστης διαβάζει την ιστορία με ενδιαφέρον και σε μερικές σελίδες με κομμένη την ανάσα. Αυτή η τεχνική αγαπήθηκε από πολλούς συγγραφείς και την πέρασαν στα έργα τους. Ο Στιγκ Λάρσον ήταν από τους συγγραφείς που όλα αυτά που ανέφερα τα κατείχε. Η ενασχόλησή του με τη δημοσιογραφία του έδωσε την ευχέρεια να χειρίζεται τη γραφή και να είναι αρκετά επινοητικός. Το βιβλίο του Το κορίτσι με το τατουάζ αναφέρεται στην υπόθεση της εξαφάνισης της Χάριετ, πριν από τριάντα έξη χρόνια. Παρά τις έρευνες της αστυνομίας δε βρέθηκε ποτέ κανένα ίχνος της. Αν και η υπόθεση έχει κλείσει ο θείος της, ο Χένρικ Βάνιερ, ηλικιωμένος βιομήχανος, προσπαθεί να λύσει το μυστήριο. Προσλαμβάνει έναν δημοσιογράφο, τον Μίκαελ Μπλούμκβιστ και με την υπόσχεση μιας τρελής αμοιβής τον παροτρύνει να δουλέψει, για να βρει τα ίχνη της Χάριετ. Έτσι αρχίζει το Μιλέ-

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Δέσποινας Καϊτατζή- Χουλιούμη UNIVERSITY STUDIO PRESS Το βιβλίο «Συναισθηματικό αλφαβητάρι», της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη αποτελεί παράδειγμα ζωντανού λόγου και μέσο αυτογνωσίας και αυτοσυνειδησίας για τον αναγνώστη. Τα γράμματα της αλφαβήτου αποτελούν αφορμές, προσχήματα, ή ακόμη και ρητορικά σχήματα, που ανοίγουν στην προοπτική των σημείων, των νοημάτων και των πραγμάτων που σηματοδοτούν ανθρώπινα συναισθήματα. Και κυρίως εκείνα που προβάλλουν τον άνθρωπο ως ανώτερο ον. Η στοχαστική διάθεση της ποιήτριας μετουσιώνεται σε λυρική φωνή συναισθημάτων που διακατέχουν την ανθρώπινη φύση. Η μετουσίωση αυτή αποτελεί τη λυρική φωνή της που χαρακτηρίζεται κυρίως από τα καθημερινά ψυχικά προβλήματα των ανθρώπων. Εκείνα τα θετικά και αρνητικά συναισθήματα που πλημμυρίζουν την ανθρώπινη ψυχή στην καθημερινή συμβίωση, αποτελούν καθολικά συναισθήματα και όχι ατομικά βιώματα. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε και το βαθύτερο φιλοσοφικό υπόστρωμα της ποιητικής αυτής δημιουργίας και την ψυχολογική και ηθική διάσταση των ποιημάτων. Θετικά και αρνητικά συναισθήματα μετουσιώνονται σε μια θετική στάση ζωής, σε μια υπέρβαση των αντιθετικών συναισθημάτων για τη ζωή ως αυταξία, για τη ζωή που αξίζει όχι υπό προϋποθέσεις αλλά ως δώρο που χαρίζεται σε όλους τους ανθρώπους. Η διαλεκτική χαρακτηρίζει επίσης την ποιητική φωνή της. Τα συναισθήματα δεν απωθούνται, δεν συντρίβονται μέσα από οδυνηρές εμπειρίες. Τουναντίον, τιθασσεύονται μέσα από τη διαλεκτική της ποι-

ητικής αφήγησης, της ποιητικής εικόνας κοκ. Έτσι η ζωή δεν εξωραΐζεται, αλλά εξευμενίζεται: η κακία μεταμορφώνεται και γίνεται καλοσύνη με την επενέργεια της αγάπης. Η συναισθηματική νοημοσύνη, η διαφορετικότητα προβάλλονται θετικά στο έργο, όπως π.χ. στο ποίημα «Νι το ντροπαλό». Η πρώτη ως απόθεμα ψυχής που πρέπει να διακρίνει τους ανθρώπους, η δεύτερη ως πραγματικότητα που πρέπει να γίνει αποδεκτή, χωρίς υστεροβουλίες και μέσα από θετικές εμπειρίες. Μια τεχνική της είναι η λυρική αφήγηση. Μια ιστορία ενός προσωποποιημένου ανθρώπινου συναισθήματος, λ.χ. η «Μοναξιά», αρχίζει ως βιωμένη εμπειρία και ως αρνητική κατάσταση ενός λουλουδιού, παραδείγματος χάριν, η οποία στη συνέχεια διαλεκτικά, με την επίδραση άλλων αντίρροπων δυνάμεων που συμβολίζονται με παραδείγματα πάλι από τη φύση, μια παπαρούνα, σαν μια κόκκινη αγκαλιά, μεταβάλλουν με τις ενέργειές τους τη συναισθηματική κατάσταση και της προσφέρουν ισορροπία και ψυχική ευεξία. Τα γράμματα και οι ονομασίες τους γίνονται λόγος, λόγος ποιητικός που λειτουργεί συμβολικά ενσαρκώνοντας ανθρώπινες, κοινωνικές καταστάσεις, οι οποίες παραπέμπουν υποβλητικά σε συνήθειες και σε συμπεριφορές και συναισθήματα των ανθρώπων, για να καταλήξουν στη νοηματοδότηση αξιών πολιτισμού. Έτσι, το ποίημα «Λάμδα το λαλίστατο» γίνεται λόγος, γίνεται φωνή, γίνεται λεξικό, γίνεται γλωσσικός θησαυρός και αξία πολιτισμού, χωρίς την οποία ο άνθρωπος θα ήταν φτωχότερος. Και σε τούτο κατατείνει η ποίηση της Κ.-Χ. Δ., στο να κάνει τον άνθρωπο πλουσιότερο, έχοντας παρακαταθήκη το «Συναισθηματικό αλφαβητάρι» της. Η ποιητική έκφραση με τις εικόνες οδηγεί τον αναγνώστη στη φύση, η «λύπη» γίνεται «μοναχική ανεμώνη», και μέσα από τον διάλογο με τη φύση, μεταβάλλεται το συναίσθημα με την ευεργετική της επίδραση. Ο ήλιος, η συμπαντική παρουσία του επιδρά ευεργετικά σαν στοργικό χέρι, σαν αγκαλιά και υποβάλλει τον αναγνώστη να την υπερβεί στο ποίημα «Λύπη». Πρόκειται για ποίηση του εσωτερικού, του ψυχικού χώρου. Ένδον σκάπτε. Η μοναξιά νυχτολούλουδο μοναχικό. Αλέξανδρος Ν. Ακριτόπουλος

63

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

all time classic ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΙΩΤΗ

Ο

Ροζέ Βιτράκ γεννήθηκε το 1899 στη γαλλική κωμόπολη Πενσάκ, από γονείς μεγαλοκτηματίες. Πέρασε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια και βασανισμένη εφηβεία, μέσα σε μια οικογένεια διχασμένη από τις επιπολαιότητες του επαρχιώτη «δονζουάν» πατέρα του. Στο Παρίσι, όπου μετακόμισε η οικογένεια Βιτράκ, σπούδασε στο Κολέγιο Σαπτάλ. Ψηλός, ξανθός, όμορφος, με πιστούς φίλους και επιτυχίες στις γυναίκες, ηγετική μορφή στα φιλολογικά καφενεία του Παρισιού. Το 1920 γράφει το πρώτο του θεατρικό La fenetre vorace, δυστυχώς μη διασωθέν. Το 1921 προσχωρεί στο ντανταϊστικό κίνημα, γνωρίζεται με τον Αραγκόν και συμμετέχει στο λογοτεχνικό περιοδικό Περιπέτεια και το 1924 είναι κιόλας βασικό στέλεχος της ομάδας των Υπερρεαλιστών, και από τους πρωτεργάτες του υπερ-ρεαλισμού, του λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού κινήματος που βασίστηκε στη φροϋδική θεωρία και επιδίωξε την έκφραση του υποσυνείδητου κόσμου, χωρίς λογικό έλεγχο, χωρίς ηθικούς και αισθητικούς περιορισμούς. Ο Αντρέ Μπρετόν, όμως, τον κατηγορεί για αριβισμό και τον διαγράφει, καθώς και τον Αντονέν Αρτώ. Κρύβοντας την πίκρα για την αποπομπή του από μια ομάδα, όπου ποτέ του δεν έπαψε να ανήκει ουσιαστικά, στρέφεται προς το θέατρο πιο ενεργά. Μαζί με τον Αρτώ, ιδρύουν το 1927 το «Θέατρο Αλφρέ Ζαρρύ». Το 1928 πρωτοπαρουσιάζεται στο θέατρο Ζαρύ το διασημότερο έργο του με παγκόσμια καριέρα: Βικτόρ ή Τα παιδιά στην εξουσία με το οποίο ο Βιτράκ διοχετεύει το σουρεαλιστικό πνεύμα μέσα σε φόρμα παραδοσιακή, και πετυχαίνει μια θαυμαστή εξισορρόπηση των αντίθετων αυτών στοιχείων. Ο Βικτόρ, εννιάχρονο παιδί με ανάστημα, μυαλό και ευαισθησία ώριμου άντρα, ανακαλύπτει μέσα σε μια βραδιά

τον κόσμο. Κοινωνεί όλες τις εμπειρίες της ζωής, και στο τέλος της βραδιάς πεθαίνει, αφού αναλώθηκε. Με την ίδια πορεία που το φρούτο ωριμάζει και πέφτει από το δέντρο. Η πορεία του από το άδολο, παιχνιδιάρικο γέλιο προς την αποκάλυψη της δυσωδίας, προς τη θλίψη, τη γνώση, έχει φυσιολογικό τέρμα της τον θάνατο. Το έργο εκφεύγει από κάθε προσπάθεια ταξινόμησης. Αν πούμε πως είναι μια κεραυνοβόλα κριτική πάνω στην ηλιθιότητα και τη γελοιότητα της αστικής τάξης, περιορίζουμε τον ορίζοντά του. Δεν είναι έργο «κοινωνικό» ή «σουρεαλιστικό». Είναι, με τέλειο θεατρικό τρόπο, η φωνή της υγείας και της αλήθειας που ντροπιάστηκε κατά τη συναλλαγή μας με τον κόσμο. Η μπροσούρα του θεάτρου παρουσίαζε το έργο ως «δράμα αστικό, σε τρεις πράξεις, έργο λυρικό, επιθετικό, με στόχο την αστική οικογένεια». Οι βιογράφοι του συγγραφέα βρίσκουν συγγένεια ανάμεσα σ’ αυτόν και τον ήρωά του, ομοιότητες ανάμεσα στα άλλα πρόσωπα του έργου και στους συγγενείς του. Έμελλε να είναι και η τελευταία παράσταση του θεάτρου, που στα δύο μόλις χρόνια της ταραχώδους λειτουργίας του, καταφέρνει να προκαλέσει αμηχανία και διχασμό κοινού και κριτικών, την οργή των ίδιων των σουρεαλιστών, ακόμα και πολιτικό σκάνδαλο. Η φιλία Αρτώ - Βιτράκ διαλύεται συγχρόνως με το κλείσιμο του θεάτρου. Στα επόμενα χρόνια, ο Βιτράκ εργάζεται ως τεχνοκριτικός σε λογοτεχνικά περιοδικά, στο ραδιόφωνο, και γράφει διαλόγους για τον κινηματογράφο, συνεχίζοντας παράλληλα τη συγγραφή θεατρικών έργων. Ο ίδιος μιλάει για «πτώση, σωματική και ηθική». Έχει αρχίσει να πίνει. Η ζωή του μοιάζει να παίρνει την απάνω βόλτα. Ο Γκαλιμάρ εκδίδει δύο τόμους με τα έργα του (1946, 1948). Το 1950 του απονέμεται το παράσημο της Λεγεώνος της Τιμής για το σύνολο της θεατρικής παραγωγής του. Εκείνοι που παλιότερα δυσφορούσαν για την παρουσία του σουρεαλιστικού στοιχείου, τώρα δυσφορούν για την απουσία του. Πολύ αργά όμως, γιατί το τέλος για τον Βιτράκ πλησιάζει. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους παθαίνει ημιπληγία. Η αναγνώριση που περίμενε μια ζωή έρχεται αργά: μετά τον θάνατό του. Το πανεπιστήμιο του θεάτρου των Εθνών οργανώνει εργαστήριο για το σουρεαλιστικό θέατρο, και ειδικά για τον Βιτράκ. Στα πανεπιστήμια όλου του κόσμου εκπονούνται διατριβές με θέμα τον Βιτράκ. Στη δεκαετία του ’60 τα άπαντά του μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες και οι παραστάσεις των έργων του γνωρίζουν παγκόσμια μεγάλη επιτυχία. Το κοινό είναι τώρα ώριμο να δεχθεί τον Ροζέ Βιτράκ. Πέθανε 53 χρονών, στις 22 Ιανουαρίου 1952, στα χέρια της γυναίκας του και του Ζαν Ανούιγ. Αναπαύεται στο νεκροταφείο του Πενσάκ.

INDEX_35

64 64

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

65

ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΤΣΟΥΚΗ Κ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

Λονδίνο/ Παρίσι/ 'Αμστερνταμ

Μ

έσω Αττικής οδού, οι κάτοικοι του κλεινού άστεως… προσγειωνόμαστε στο Ελευθέριος Βενιζέλος. Σχεδόν χωρίς αποσκευές. Μόνον τα απαραίτητα: οδοντόβουρτσα και τουριστικούς οδηγούς ΑΑ CITY PACK ΟΔΗΓΟΣ & ΑΝΑΔΙΠΛΟΥΜΕΝΟΣ ΧΑΡΤΗΣ (ΑΑ Publishing) Άμεση επιβίβαση για ένα από τα τέσσερα αεροδρόμια της μεγαλύτερης πόλης της Ευρώπης, το Λονδίνο. Το Λονδίνο θα προκαλέσει τις προσδοκίες σας. Από την Έφιππη Βασιλική Φρουρά, τα μεσαιωνικά παλάτια, τα πάρκα και τα Pubs, μέχρι τους ράφτες της Savile Row. 750 θέατρα, 3.800 pub (με διαφορετικό όνομα το καθένα!) 40.000! μεταξύ των οποίων τα μοναδικά στην Ευρώπη Harrod’s, Harvey Nichols, Selfridges Antiquarius και την απίθανη αγορά του Camden. Προμηθευτείτε ένα Travel Pass και το London Sightseeing Pass και ο υπόγειος και τα δίπατα λεωφορεία σας πάνε παντού. Απολαύστε τα πανέμορφα κτήρια και διασχίστε τα πάρκα καθ’ οδόν προς τα μουσεία (τα περισσότερα είναι δωρεάν) και τις γκαλερί. Ο ενημερωμένος και εύχρηστος οδηγός ΑΑ με ξεναγό τη Louise Nicholson θα σας καθοδηγήσει να γνωρίσετε το Λονδίνο ανά περιοχή, με χάρτες και πληροφορίες για ξενοδοχεία, αξιοθέατα, καταστήματα, εστιατόρια, αλλά και για την άγνωστη πλευρά της πόλης και σίγουρα θα περάσετε εξαίσια. Αν έχετε χρόνο (και χρήματα) από το Λονδίνο μπορείτε να πάρετε το τραίνο ή να πετάξετε μέχρι την Πόλη του Φωτός, το Παρίσι. Απαραίτητα: οδοντόβουρτσα, εισιτήριο και ΑΑ Οδηγός με αναδιπλούμενο χάρτη και φύγατε για την πόλη που δεν χρειάζεται συστάσεις. O Πύργος του Άιφελ, η Αψίδα του Θριάμβου, η Sacre Coeur η Μονμάρτη, η Παναγία των Παρισίων, και το Ιλ ντε λα Σιτέ, το νησάκι στο Σικουάνα, το μνημείο της Βαστίλης, η Πλατεία Βαντόμ, τα μουσεία του Λούβρου, του Ορσέ, του Πικάσο, το Μουσείο Ροντέν και του Μπωμπούρ με εκθέματα σύγχρονης τέχνης, το μουσείο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης (το αρχαιότερο πανεπιστήμιο βόρεια των Άλπεων), ο καθεδρικός ναός της Παναγίας των Παρισίων (από τους αρχαιότερους καθεδρικούς ναούς της Ευρώπης), περπατήστε στη διασημότερη λεωφόρο του κόσμου, τη Λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων και λίγο έξω απ’ το Παρίσι επισκεφτείτε το παλάτι Φοντενεμπλώ και το παλάτι των Βερσαλλιών (μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς). Το περίφημο μετρό του Παρισιού σας πάει παντού: στα εμπορικά κέντρα ΒHV ή το Bon Marche Rive Gauche, στις υπαίθριες αγορές Marche aux Fleurs, Marche se la rue Epic ή Marche Montorgueil. Ξεκινήστε από τη Chatelet και περπατήστε προς το Λούβρο, κατά μήκος της αποβάθρας, απέναντι από τη Conciergerie…

Tι σας τα λέω; Ανοίξτε τον ΑΑ Οδηγό και η Fiona Dunlop θα σας ξεναγήσει απ’ άκρη σ’ άκρη του Παρισιού (πρωινού και νυχτερινού) ακόμη και στις πιο κρυφές γωνιές του. Χορτάσατε αξιοθέατα, γκουρμεδιάσατε, σαφώς ψωνίσατε, για να ολοκληρωθεί, όμως, η ευχαρίστηση, οδοντόβουρτσα, εισιτήριο, ΑΑ Οδηγό και μ’ ένα πήδο, που λέει ο λόγος, πάμε για ένα

INDEX_32INDEX_35

τσιγάρο (ναι, καλά διαβάσατε) στα περίφημα Coffeeshops, στην ομορφότερη μικρή πόλη του κόσμου, το Άμστερνταμ. Τα κανάλια, τα παγκοσμίου φήμης μουσεία και τα ιστορικά αξιοθέατα το κάνουν από τις πιο ρομαντικές και ενδιαφέρουσες πόλεις της Ευρώπης. Στο Άμστερνταμ τη ζωή και την κουλτούρα χαρακτηρίζει η έννοια της ανοχής και της ποικιλομορφίας. Έχει όλα τα πλεονεκτήματα μιας μεγάλης πόλης: πολιτισμό, νυχτερινή ζωή, διεθνή εστιατόρια, εξυπηρετικό συγκοινωνιακό δίκτυο -ενώ ταυτόχρονα είναι μια πόλη, με ανύπαρκτο κυκλοφοριακό πρόβλημα χάρη στους «υδάτινους δρόμους» (κανάλια) που τη διασχίζουν. Οι αποστάσεις μέσα στην πόλη είναι μικρές και μπορείτε να φτάσετε γρήγορα και εύκολα στον προορισμό σας. Χρησιμοποιήστε ποδήλατο για μια πιο αυθεντική εμπειρία -ΠΡΟΣΟΧΗ οι ποδηλατοδρόμοι συχνά έχουν αντίθετη φορά από αυτή για τα αυτοκίνητα, αλλά και τα περισσότερα ποδήλατα είναι χωρίς φρένα, δηλ. με κόντρα και ΠΟΤΕ μην το αφήσετε ξεκλείδωτο. Πολλά εξαιρετικά μουσεία, όπως τα Ρεϊκσμουζέουμ, Μουσείο Βαν Γκογκ, Μουσείο Στένλεϊκ, το Σπίτι της Άννας Φρανκ και την παγκοσμίως γνωστή συμφωνική ορχήστρα της, την Κονσερτχεμπαουόρκεστ, της οποίας η βάση είναι το Κονσερτχεμπάου. Γνωστό είναι επίσης το τμήμα της πόλης με τα «κόκκινα φώτα», το ντε Βάλλεν, και, όπως είπαμε ένα τσιγάρο στα πολυάριθμα «Coffeeshops». Φύγετε απ’ την πεπατημένη, για λουλούδια, θορυβώδη τσόκαρα, μπλε πορσελάνες και ό,τι άλλο επιθυμείτε κατά μήκος της Haarlemmerstraat, της Damstraat και τους κάθετους δρόμους του Canal Circle και του Jordaan (αμάν αυτά τα διπλά γράμματα!) παθιασμένοι πωλητές ή μάλλον «ειδικοί εμπειρογνώμονες» θα σας πληροφορήσουν (με τις ώρες) για την περίφημη πραμάτεια τους. ΑΑ Οδηγό έχετε. Ε, λοιπόν ανοίξτε τον και με ξεναγό την Teresa Fisher νιώστε σαν στη γειτονιά σας. Καλή διασκέδαση!

ΑΑ CITYPACK ΟΔΗΓΟΙ

Χρήσιμες πληροφορίες, συμβουλές και φωτογραφίες από τα καλύτερα αξιοθέατα - Τα καλύτερα καταστήματα, εστιατόρια, ξενοδοχεία και μέρη διασκέδασης - Συγκοινωνιακός χάρτης και αναδιπλούμενος οδικός χάρτης - Συμβουλές για το πώς να πάτε και πώς να μετακινηθείτε στην πόλη.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ/ΟΞΥ

INDEX_35

66 66

ΕΚ ΤΩΝ ΕΣΩ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΗ ΤΣΙΤΑ

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΙΤΕΛΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΥ «Η ΆΓΝΩΣΤΗ ΚΑΝΤΑΘ» ΜΑΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΕΚ ΤΩΝ ΕΣΩ...

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜ Ο: ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΙΤΕΛ ΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΠΟ ΛΥΤΕΛΕΙΑ: ΨΑΡΕΜΑ ΣΤΗ ΘΑΣΟ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑ Ι ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: 27/3/1 962, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΟΠΟΣ ΔΙΑΜΟΝΗ Σ: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΥΣΕΒΗΣ ΠΟΘΟ Σ: ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ Η ΕΠΙΣΤ ΗΜΟΝΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΤΗ ΘΕ ΣΗ ΠΟΥ ΤΗΣ ΑΞΙΖΕΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑ ΙΟΠΛΗΚΤΗ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΚ ΤΩΝ ΕΣΩ BIBΛIOΘEPAΠEIA ΠΕΙΤΕ ΜΑΣ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΥ ΣΑΣ. Η Άγνωστη Καντάθ ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1994 σ’ έναν πολύ μικρό χώρο στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, μεταξύ Καμάρας και Ροτόντας. Το 2001 μεταφέρθηκε σ’ ένα μεγαλύτερο κατάστημα, σε μια πάροδο της Δημ. Γούναρη, κοντά στην Τσιμισκή. ΤΙ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΕΙ ΑΠΟ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ; Το αντικείμενό μας, ένα είδος παρεξηγημένο παλιότερα και χαρακτηρισμένο ως «παραλογοτεχνία», το είδος της Φανταστικής Λογοτεχνίας (Επιστημονική Φαντασία, Fantasy, Horror, Ιστορικό Μυθιστόρημα), με τίτλους στα ελληνικά αλλά και βιβλία που εισάγονται από Αγγλία και Η.Π.Α. Επίσης, η προσωπική μας σχέση με τους πελάτες, συνένοχους και συνοδοιπόρους στο ταξίδι του Φανταστικού, και η διαρκής παρακολούθηση σειρών και συγγραφέων, ώστε να μη μένει κανείς «στη μέση» όταν διαβάζει βιβλία που συνδέονται μεταξύ τους. ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΤΕ ΝΑ ΜΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΨΕΤΕ ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΣΑΣ; Είναι άνθρωποι νέοι, όχι κατ’ ανάγκην στην ηλικία, αλλά στον τρόπο που βλέπουν τα πράγματα. Άνθρωποι που μεγάλωσαν με τις συλλογές Ε.Φ.

του Εξάντα και τα βιβλία τσέπης του Λυχναριού, τις τηλεοπτικές σειρές Star Trek, Gallactica, Space 1999 κ.ά., τον περίπατο του ανθρώπου στη Σελήνη, τις ασπρόμαυρες ταινίες τρόμου, τη Ζώνη του Λυκόφωτος. Αλλά και νεαροί που αποκτούν συνείδηση του σημερινού κόσμου μέσα από την αναγωγή στο άμεσο ή απώτερο μέλλον, που θέλουν να ζήσουν το μυστήριο και την ατμόσφαιρα του παρελθόντος μέσα από το Fantasy, που αναζητούν τις συγκινήσεις της Λογοτεχνίας του Τρόμου, από τον κλασικό Poe και τον Lovecraft μέχρι τον Stephen King, την Ann Rice, τον Masterton κ.ά. Το σίγουρο είναι πως τελικά, με τους περισσότερους καταλήγει να μας δένει μια σχέση φιλική και η αλληλεγγύη των ανθρώπων που καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλο. ΟΙ ΠΕΛΑΤΕΣ ΣΑΣ ΖΗΤΟΥΝ ΣΥΧΝΑ ΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΑΣ Ή ΔΙΑΛΕΓΟΥΝ ΜΟΝΟΙ ΤΟΥΣ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΑΓΟΡΑΖΟΥΝ; Συμβαίνουν και τα δύο. Οι εξοικειωμένοι με τον χώρο μας βρίσκουν μόνοι τους αυτό που θέλουν, αλλά κάποιοι άλλοι ζητούν τη γνώμη και τη βοήθειά μας. ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΒΙΒΛΙΑ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΔΙΚΟ ΣΑΣ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ; Θα έλεγα ότι όλα τα είδη που βρίσκει κανείς στην Άγνωστη Καντάθ έχουν το κοινό τους, ίσως όχι πολύ μεγάλο, πάντως παθιασμένο. Τα τελευταία χρόνια εντοπίζουμε μια μεγαλύτερη άνθηση του Fantasy που στηρίζεται και από την εγχώρια εκδοτική παραγωγή. Όμως, και το Science Fiction και το Horror απ’ τη στιγμή που έχουν την τύχη να τα καλλιεργούν συγγραφείς μεγάλοι και διεθνώς αναγνωρισμένοι, πηγαίνουν πολύ καλά. ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ ΚΑΠΟΙΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΠΟΥ ΝΑ ΣΑΣ ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΕΝΤΥΠΩΣΗ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ; Πολλά, και όλα έχουν να κάνουν με την πρώτη γνωριμία και τις πρώτες εντυπώσεις από πελάτες που στην πορεία του χρόνου έγιναν φίλοι. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΑΣ ΣΧΕΔΙΑ; Μια περαιτέρω ώθηση στις εκδόσεις της Άγνωστης Καντάθ που αυτή τη στιγμή αριθμούν περί τους είκοσι τίτλους. Έχουμε στα σκαριά αρκετά βιβλία που περιμένουν τη σειρά τους για το τυπογραφείο. Παράλληλος στόχος μας είναι να εμπλουτίζουμε το βιβλιοπωλείο μας με ό,τι πιο καινούριο κυκλοφορεί στο εξωτερικό. Διεύθυνση βιβλιοπωλείου: Αιμιλιανού Γρεβενών 6, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 227010, 2310 229060 (και fax) e-mail: mpitelis@otenet.gr site: www.kadath.gr

INDEX_35

67

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ INDEX

ΤΟ INDEX ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ... τον νοεμβριο ΣΤΟ Floral - Books + Coffee Δευτέρα 2/11:

Παρουσίαση του νέου βιβλίου της Σώτης Τριανταφύλλου

Η Σώτη Τριανταφύλλου παρουσιάζει το νέο της βιβλίο Ο χρόνος πάλι που εντάσσεται στη σειρά των αυτοβιογραφικών βιβλίων των εκδόσεων Πατάκη. Με τη συγγραφέα θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Κώστας Κατσουλάρης. Στις 8 το βράδυ.

Τετάρτη 4/11:

Athens Poetry Slam

Διαγωνισμός ποίησης, στον οποίο οι συμμετέχοντες απαγγέλουν την πρωτότυπη δουλειά τους, δραματοποιώντας την ταυτόχρονα. Η παράσταση αυτή είναι περιορισμένης διάρκειας (μάξιμουμ 3 λεπτά) και λαμβάνει χώρα ενώπιον τριμελούς κριτικής επιτροπής και του κοινού. Στις 7:30 το απόγευμα.

Πέμπτη 5/11:

Παρουσίαση των φιλοσοφικών παραμυθιών της Λουκίας Ρικάκη

Η συγγραφέας και σκηνοθέτης Λουκία Ρικάκη παρουσιάζει τα Παραμύθια της αγάπης και της ελπίδας (εκδόσεις Απόπειρα). Για το βιβλίο θα μιλήσουν, o Γιώργος Χρονάς (ποιητής - δ/ντης της Βιβλιοθήκης της Ελευθεροτυπίας της Παρασκευής), ο Ηλίας Μαγκλίνης (συγγραφέας – δημοσιογράφος) και η Κατερίνα Λυπηρίδου (ηθοποιός). Στις 8 το βράδυ.

Τρίτη 10/11:

Drinks, Music & Books by...Αμάντα Μιχαλοπούλου

Κάθε μήνα το FloralBooks+Coffee θα φιλοξενεί ένα συγγραφέα που θα φτιάχνει κοκτέιλ, θα επιλέγει cd με τα αγαπη-

μένα του κομμάτια και θα συζητά μαζί σας. Στις 10 Νοεμβρίου, η συγγραφέας Αμάντα Μιχαλοπούλου από τις εκδόσεις Καστανιώτη φτιάχνει κοκτέιλ, επιλέγει μουσικές και υπογράφει τα βιβλία της σε μια Βερολινέζικη βραδιά, αφιερωμένη στα 20 χρόνια από την πτώση του Τείχους. Έκπτωση 10% ειδικά για τη συγκεκριμένη ημέρα στα βιβλία της συγγραφέως. Στις 8 το βράδυ.

ταία εμφανίζεται και ο ίδιος ο JG Ballard).

O Μάκης Λαζαρόπουλος και ο Ηρακλής Ρενιέρης θα διαλέξουν μουσική για την προβολή της ταινίας The Atrocity Exhibition του Jonathan Weiss βασισμένης στο ομώνυμο βιβλίο του Ballard. Στις 8 το βράδυ.

Τετάρτη 11/11:

Οι Εκδόσεις Zoobus με αφορμή την κυκλοφορία της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου Μαύρη Τρύπα του Charles Burns, διοργανώνουν release party για μια πρώτη γνωριμία με τους αναγνώστες.

Special live performance από τους: BNC (Bruises n Cuts) και Billa Qause από Cast-a-blast. Στις 9 το βράδυ.

Παρουσίαση του νέου βιβλίου του Περικλή Κοροβέση

O Περικλής Κοροβέσης παρουσιάζει το νέο του πολιτικό βιβλίο Αριστερή Ανακύκλωση από την Εμπειρία Εκδοτική. Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: Βένιος Αγγελόπουλος - καθηγητής Μαθηματικών στο ΕΜΠ, Ευθύμης Παπαδημητρίου - καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Μιχάλης Πρωτοψάλτης – εκδότης. Στις 7 το απόγευμα.

Πέμπτη 12/11:

Αφιέρωμα στον J.G Ballard

Μια βραδιά αφιερωμένη στον μεγάλο συγγραφέα J.G. Ballard με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου και αυτοβιογραφικού του βιβλίου Θαύματα της ζωής από τις εκδόσεις Οξύ. Θα προβληθούν οι μικρού μήκους ταινίες For JG Ballard του Νίκου Πάστρα, The Oracle of Shepperton του Thomas Casals, The Sound Sweep του George Thomson, βίντεο από την έκθεση που διοργανώθηκε στη Βαρκελώνη προς τιμήν του συγγραφέα, καθώς και τα Crash του Harvey Cockliss και The Unlimited Dream Company του Sam Scoggins (στα δύο τελευ-

Παρασκευή 13/11:

Ζοοbus Publications Release Party with Cast Α Blast LIVE

Δευτέρα 23/11:

Παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του Γιάννη Λειβαδά

Ο ποιητής Γιάννης Λειβαδάς παρουσιάζει την ποιητική του συλλογή ΑΠΤΕΡΟΣ ΝΙΚΗ–ΜΠΙΖΝΕΣΣΦΙΓΞ, με συνοδεία Jazz μουσικής και ποτού. Για το έργο του ποιητή θα μιλήσει ο Σωτήρης Παστάκας (ποιητής). Στις 7:30 το απόγευμα.

Τρίτη 24/11:

Παρουσίαση του νέου βιβλίου της Γωγώς Ατζολετάκη Το Ζ της ζωής

Μία ημέρα πριν την Παγκόσμια Ημέρα της βίας κατά των γυναικών, η Γωγώ Ατζολετάκη παρουσιάζει το νέο της μυθιστόρημα Το Ζ της ζωής από την Εμπειρία Εκδοτική. Ένα βιβλίο για την κακοποίηση της γυναίκας και τον τρόπο που αντιμετωπίζεται από

το περιβάλλον και την κοινωνία. Για το βιβλίο και το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας θα μιλήσουν η Γεωργία Σιδέρη, Διοικήτρια του Γενικού Νοσοκομείου Παίδων Π. & Α. Κυριακού – ψυχολόγος, η Έφη Μπέκου, πρόεδρος Πολιτικού Συνδέσμου Γυναικών και τέως Γενική Γραμματέας Ισότητας (1999-2004), η Ειρήνη Δορκοφίκη, δικηγόρος – ιδρύτρια και διαχειρίστρια της Διεθνούς Εταιρείας Στήριξης Οικογένειας και της Στέγης κακοποιημένων γυναικών ΦΡΟΝΤΙΔΑ. Αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσουν οι ηθοποιοί: Νταίζη Σεμπεκοπούλου και Ντίνος Καρύδης. Στις 7:30 το απόγευμα.

Τετάρτη 25/11:

Λέσχη ανάγνωσης

Μια φορά το μήνα το FloralBooks+Coffee θα αποτελεί σημείο συνάντησης για τα άτομα που αγαπούν την ανάγνωση και τη λογοτεχνία. Αυτό το μήνα η λέσχη θα κουβεντιάσει για το βιβλίο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων. Στις 6:30 το απόγευμα.

Δευτέρα 30/11:

Παρουσίαση του βιβλίου της Mαρώς Τριανταφύλλου Η Δάφνη και το βουνό

Η συγγραφέας Mαρώ Τριανταφύλλου θα υπογράψει και θα διαβάσει αποσπάσματα του βιβλίου της Η Δάφνη και το βουνό από την Εμπειρία Εκδοτική. Για το βιβλίο θα μιλήσουν: ο συγγραφέας Δημήτρης Κούνδουρος και η εικαστικός - συγγραφέας Ηρώ Νικoπούλου. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Ευθύμης Παπαδημητρίου, καθηγητης φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Στις 7 το απόγευμα.

Τον προηγούμενο μήνα:

1

2

3

1. Παρουσίαση βιβλίου Θα σε περιμένω 2. Κωνσταντίνος Τζούμας vs Σώτη Τριανταφύλλου 3. Παρουσίαση βιβλίου Χριστόφορου Κάσδαγλη

INDEX_35

68

ANAΓNΩΣH KAI...

BIBΛIOΘEPAΠEIA

69

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ 50o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

(13-22 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2009)

Μισός αιώνας περιπλάνησης στον κόσμο των εικόνων Ο αρχαιότερος κινηματογραφικός θεσμός της χώρας συμπληρώνει πενήντα χρόνια ζωής και με το σύνθημα Why cinema now? επιχειρεί να αναδείξει τη σημασία και τον ρόλο της έβδομης τέχνης στις μέρες μας. Στο Διεθνές Διαγωνιστικό πρόγραμμα συμμετέχουν 15 ταινίες ανάμεσά τους δύο σε παγκόσμια και οκτώ σε ευρωπαϊκή πρεμιέρα. Το τμήμα Ματιές στα Βαλκάνια συνεχίζεται για 16η χρονιά με ταινίες της ευρύτερης περιοχής που διακρίθηκαν διεθνώς και περιλαμβάνει, επίσης, μια ρετροσπεκτίβα στον Σέρβο σκηνοθέτη Γκόραν Πασκάλιεβιτς που ως ένας από τους προσκεκλημένους της διοργάνωσης θα παρουσιάσει το έργο του και θα παραδώσει ένα σχετικό master class. Στον ανερχόμενο νέο Φιλιππινέζικο κινηματογράφο εστιάζει το τμήμα Ημέρες Ανεξαρτησίας με ταινίες που αντλούν την έμπνευσή τους από τα κοινωνικά προβλήματα και το πολυτάραχο ιστορικά παρελθόν της χώρας τους. Παράλληλα, το κοινό θα έχει την πρώτη του γνωριμία με το Pink Eiga, είδος που άνθησε στην Ιαπωνία τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 με κύρια χαρακτηριστικά του τον έντονο ερωτισμό και την απενοχοποιημένη οπτική της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Στη Θεσσαλονίκη θα φιλοξενηθεί και θα τιμηθεί ο Γερμανός σκηνοθέτης Βέρνερ Χέρτζογκ με αφορμή ένα μεγάλο αφιέρωμα στη δουλειά του. Άλλοι καλεσμένοι της φετινής διοργάνωσης οι σκηνοθέτες Φατίχ Ακίν (Γερμανία), Λαβ Ντίαζ (Φιλιππίνες), Γκεόργκι Πάλφι (Ουγγαρία), οι ηθοποιοί Τζέιν Μπίρκιν (Αγγλία), Μιριάνα Καράνοβιτς (Σερβία), Αν Κοσινί (Γαλλία), ο συνθέτης Αλεξάντερ Ντεσπλάτ και ο παραγωγός Τζέρεμι Τόμας.

Φέτος το Φεστιβάλ φτάνει μέχρι το σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης όπου στο φουαγιέ θα προβάλλονται καθημερινά ταινίες 16mm που θα φέρουν σε επαφή με την κινηματογραφική τέχνη, πέρα από τους σινεφίλ και τους επισκέπτες και τους περαστικούς ταξιδιώτες, δίνοντας πρόσθετο πανηγυρικό τόνο στην επετειακή διοργάνωση. Νίκος Νικολαϊδης

ΓΙΟΡΤΗ 25 χρόνια ΙΑΝΟS Φέτος ο Ιανός γιόρτασε τα 25 χρόνια παρουσίας του στον χώρο του βιβλίου και των εκδόσεων με εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα και με την κυκλοφορία ενός επετειακού λευκώματος. Την Κυριακή 18 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε στον Ιανό της Αθήνας εορταστική εκδήλωση με οικοδεσπότη τον ιδρυτή κ. Νίκο Καρατζά και εκλεκτούς προσκεκλημένους από τον χώρο του βιβλίου, των τεχνών και όχι μόνο. Την εκδήλωση προλόγισε και συντόνισε ο καλλιτεχνικός υπεύθυνος του Ιανού της Σταδίου κ. Βασίλης Χατζηιακώβου. Η γιορτή ξεκίνησε με την προβολή ενός βίντεο με αποσπάσματα μερικών από τις ωραιότερες παραστάσεις που έχουν γίνει στον χώρο του Ιανού, στο τέλος του οποίου ο Μίκης Θεοδωράκης τραγουδούσε το Άσμα ασμάτων (Τι ωραία που είναι η αγάπη μου). Από τον Δεκέμβριο 2009 που άνοιξε τις πόρτες του ο ΙΑΝΟΣ της Αθήνας, όχι μόνον ως άρτια ενημερωμένο μητροπολιτικό βιβλιοπωλείο, αλλά και ως σημείο αναφοράς και χώρος συνάντησης για ένα ευρύ κοινό με παρουσιάσεις βιβλίων και cd, μουσικές παραστάσεις, συνεντεύξεις τύπου, αφιερώματα, εκθέσεις-

INDEX_35

εικαστικές εγκαταστάσεις, ομιλίες-διαλέξειςσυζητήσεις, σεμινάρια, παιδικά δρώμενα και παγκόσμιες ημέρες, προωθεί την ιδέα της συνομιλίας καλλιτέχνη-κοινού, παρεμβαίνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο στα πολιτιστικά δρώμενα, ενώ ο χώρος του café έγινε μια ιδανική εκδοχή της εναλλακτικής πόλης. Στο επετειακό λεύκωμα 25 χρόνια ΙΑΝΟS, στο πρώτο μέρος, καταγράφονται τα βήματα της εξέλιξης του Ιανού στα 25 χρόνια λειτουργίας του, δημοσιοποιούνται 25 σκέψεις του επιμελητή της έκδοσης Λέων Α. Ναρ, οι οποίες επιχειρούν να αναδείξουν τη συνολική φυσιογνωμία της αλυσίδας πολιτισμού ΙΑΝΟΣ. Στο δεύτερο μέρος, 25 κορυφαίοι πνευματικοί δημιουργοί τιμούν τον Ιανό γράφοντας ειδικά για την επέτειο. Στο λεύκωμα περιλαμβάνονται ο πλήρης κατάλογος των εκδόσεων του Ιανού, τα ετήσια ημερολόγια που εκδίδονται εδώ και δεκαέξι χρόνια, σελιδοδείκτες, αφίσες εκδηλώσεων, παλιές διαφημιστικές καταχωρήσεις και σχόλια από το βιβλίο εντυπώσεων του Ιανού. Ο ΙΑΝΟΣ είναι πλέον φάσμα ανθρώπων και την ίδια στιγμή βήμα ζωντανού διαλόγου για όλα αυτά που μας αφορούν: τέχνη, πολιτισμό, γλώσσα, κοινωνία, οικονομία, πολιτική. Γιώτα Συκιώτη

INDEX_35

70

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ_ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΕΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΕΤΑ ΕΛΙΣΣΑΙΟΥ

Το ζώδιο του μήνα: ΣΚΟΡΠΙΟΣ

Στο ζώδιο του σκορπιού ανήκουν μεταξύ άλλων οι: Φρίντριχ Σίλλερ, Ρ.Λ. Στήβενσον, Ρόμπερτ Μουζίλ, Έζρα Πάουντ, Χέρμαν Μπροχ, Μαριάν Μουρ, Οδυσσέας Ελύτης, Αλμπέρ Καμύ, Ντύλαν Τόμας, Σύλβια Πλαθ.

ΚΡΙΟΣ

ΔΙΔΥΜΟΙ

ΛΕΩΝ

21/3-19/4

21/5-21/6

23/7-22/8

Το ξέρουμε. Υπήρξαν και καλύτερες μέρες. Κάνετε όμως λίγο ακόμα υπομονή και από τα μέσα του Νοέμβρη κάτι θ’ αλλάξει -στη διάθεσή σας κυρίως- και όλα θα αρχίσουν να μπαίνουν σιγά σιγά στη θέση τους. Έχετε κουραστεί και έχετε κουράσει συντρόφους και συνεργάτες με τις εναλλαγές στη διάθεσή σας τον τελευταίο καιρό, αλλά μην ανησυχείτε: όσοι πραγματικά αξίζει να είναι κοντά σας, θα παραμείνουν κοντά σας. Σε κάθε περίπτωση, τα πράγματα θ’ αρχίσουν να βελτιώνονται σε όλους τους τομείς. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Χαρούκι Μουρακάμι Μετά το σεισμό ΩΚΕΑΝΙΔΑ

ΤΑΥΡΟΣ 20/4-20/5

Αν ενεργήσατε όπως έπρεπε τον προηγούμενο μήνα, δεν μπορεί παρά να ωφεληθήκατε από την εύνοια των άστρων. Αυτό θα σας φέρει σε πλεονεκτική θέση έναντι των υπολοίπων Ταύρων που δεν το έπραξαν… Αν ανήκετε, λοιπόν, στην πρώτη κατηγορία ο μήνας θα κυλήσει πιο εύκολα σε όλους τους τομείς. Γιατί… εύκολα-εύκολα μην περιμένετε να κυλήσει… Αν, πάλι, ανήκετε στη δεύτερη κατηγορία… ας προσέχατε. Λυπούμαστε, δεν έχουμε ευχάριστα νέα. Ο Νοέμβρης προβλέπεται δύσκολος. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Μίμης Ανδρουλάκης Ε, Πρόεδρε ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

INDEX_35

Πολλά τα διλήμματα και οι δυσκολίες. Αν και τ’ άστρα δεν έχουν κάτι εμφανώς εναντίον σας, κατ’ όπως φαίνεται μάλλον εντείνουν την πολυπλοκότητά σας (με την κακή έννοια). Φανείτε λίγο αισιόδοξοι. Αν μη τι άλλο, πρέπει να έχετε ήδη καταλάβει ότι σας συνδράμουν στα επαγγελματικά σας. Η κοινωνικότητά σας θα φροντίσει και για τους άλλους τομείς. Δείτε το από μια άλλη οπτική γωνία, γυρίστε σελίδα, αν πρέπει, κάντε κάτι επιτέλους… Τι Δίδυμοι είστε; ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Έρικ-Εμμάνουελ Σμιτ Όταν ήμουν έργο τέχνης OPERA

Χάος επικρατεί και αυτόν τον μήνα - στο μυαλό σας, εννοείται… Προσπαθείτε να διαβάσετε, ματαίως, τον χάρτη του πεπρωμένου σας. Τα βουνά και τα λαγκάδια σας φαίνονται μάλλον αδιάφορα πλην ανεξερεύνητα, οι θάλασσες υπέροχες αλλά και γνωστές… Τι θ’ αποφασίσετε μόνο εσείς ξέρετε και μόνο εσείς θα μπορέσετε να διαμορφώσετε αυτόν τον χάρτη. Ο οποίος -εννοείται- συμπεριλαμβάνει όλους τους τομείς της ζωής σας… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Βίκτωρ Σαριγιαννίδης Ζωροαστρισμός ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

22/6-22/7

23/8-22/9

Δεν θα μπορούσαμε να τις πούμε και αρνητικές τις προβλέψεις γι’ αυτόν τον μήνα. Ούτε και απολύτως θετικές όμως… Τα οικονομικά και τα οικογενειακά ζητήματα θα περάσουν μια κάποια κρίση, τα επαγγελματικά είναι σε αναστάτωση εδώ και λίγο καιρό, τα αισθηματικά επίσης. Ωστόσο, οι οιωνοί συνδράμουν τους αισιόδοξους και διεκδικητικούς καρκίνους και -κυρίως- εκείνους που ξέρουν τι θέλουν. Οι άλλοι… θα δυσκολευτούν. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Μάνια Στενιώτη – Μακρή Βρες την αδελφή ψυχή σου!... ΜΑΚΡΗ

Οι πιο τυχεροί από εσάς είναι οι… αδέσμευτοι. Θα έχετε την ευκαιρία να «παίξετε», να «κερδίσετε» και ν’ αλλάξετε γνώμη για ακόμα μια φορά χωρίς ιδιαίτερο κόστος. Οι δεσμευμένοι παραμένετε έρμαια της «γκρίνιας» σας και καλά θα κάνετε να βάλετε ένα τέλος, είτε σ’ αυτήν είτε στη σχέση. Τα επαγγελματικά σας, ωστόσο, πάνε λίγο καλύτερα και τα οικονομικά… Τι λέγαμε; ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Άντον Τσέχοφ Πόσο αργεί να ξημερώσει... ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΖΥΓΟΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

23/9-23/10

22/12-19/1

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Will Eisner Συμβόλαιο με τον Θεό και άλλες ιστορίες ΑΠΟΠΕΙΡΑ

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Steve Jones Η καταγωγή του άντρα ΑΒΓΟ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

24/10-21/11

20/1-18/2

Κι όμως… Θα μπορούσατε να έχετε επωφεληθεί από την εύνοια των άστρων στο επίπεδο της «εκκαθάρισης». Ωστόσο, μάλλον δεν το πήρατε όλοι το «μήνυμα»… Μερικοί από σας θα καταφέρουν να περάσουν με αρκετή ευκολία τις δυσκολίες που θα προκύψουν στα μέσα του μήνα. Οι υπόλοιποι θα συνεχίσουν να πιστεύουν ότι τα άστρα τους αδικούν…

Το τυχερό σας άστρο βρίσκεται κάπου εκεί ψηλά, στον ουρανό των επιθυμιών σας και, είτε δεν πρόκειται να δύσει σύντομα είτε μόλις τώρα ανέτειλε. Εμείς το βλέπουμε, εσείς; Ξεχάστε ό,τι σας έχει πονέσει, πικράνει, βαρύνει στο παρελθόν κι ετοιμαστείτε για νέες «περιπέτειες». Η ζωή είναι ένα, εν πολλοίς, ανεξερεύνητο τοπίο… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Patrick Jake O’ Rourke Ο πλούτος των εθνών ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΤΟΞΟΤΗΣ 22/11=21/12

Επιτέλους κι ένα ζώδιο που τα έχει όλα με το μέρος του αυτόν τον μήνα. Βέβαια, όταν όλοι οι άλλοι δεν είναι αυτό που θα έλεγες «καλά», δύσκολο να είσαι κι εσύ. Αλλά μην το παίρνετε έτσι. Τα άστρα σας ευνοούν σκανδαλωδώς αυτόν τον μήνα και οφείλετε να αναλάβετε τα χρέη του «διασκεδαστή» ή του «εμψυχωτή». Όλα αυτά, φυσικά, αφού ξεπεράσετε τις «ανόητες» επιφυλάξεις που κουβαλάτε από παρελθούσες καταστάσεις… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Michel Aglietta Η οικονομική κρίση ΠΟΛΙΣ

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλα κυλούν «ρολόι» τον τελευταίο καιρό με τα επαγγελματικά σας. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να αποβεί σε βάρος των αισθηματικών σας υποθέσεων. Χωρίς να φταίτε ακριβώς, κάτι σας «φταίει»… Μην δίνετε σημασία στη γκρίνια σας. Δώστε λίγη ακόμα σημασία στον σύντροφό σας. Θα σας αποζημιώσει και με το παραπάνω!

Είστε κι εσείς από τους ευνοημένους του ζωδιακού κύκλου. Αν και μονίμως παραπονούμενοι, θα αναγκαστείτε να παραδεχτείτε -συγκρίνοντας με τους γύρω σας- ότι όλα πάνε καλά. Τα επαγγελματικά είναι ούτως ή άλλως σε άνθιση, τα οικονομικά εξαρτώνται από τη διάθεσή σας για «σπατάλες» και τα αισθηματικά, που λιγότερο ορίζετε εσείς, σε ανοδική πορεία - αρκεί να το βλέπετε! ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Susan Buck – Morss Η διαλεκτική του βλέπειν ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΙΧΘΕΙΣ 19/2-20/3

Κάποιοι από εσάς εξακολουθούν να μπερδεύουν τα παρελθόντα με τα μελλούμενα. Κάποιοι άλλοι σφυρίζουν αδιάφορα, πιστεύοντας ότι τίποτα δεν τους αγγίζει. Ανάμεσα στη μία και την άλλη στάση μεσολαβεί περίπου το χάος… Επομένως, τι πρόβλεψη μπορούμε να κάνουμε για το ζώδιό σας; Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να σας επισημάνουμε ότι αμφότεροι είστε… εκτός πραγματικότητας. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Άγγελος Γέροντας Ιατρικά διηγήματα ΒΗΤΑ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

72

ΣΗΜΕΙΑ ΟΠΟΥ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΤΟ INDEX ΑΤΤΙΚΗ Α Π Ο Π Ε Ι ΡΑ • ΝΑΥΑ Ρ Ι Ν ΟΥ 1 8 , ΑΘ Η ΝΑ | Α Π Ρ Ο ΒΛ Ε Π Τ Ο • Ρ Η ΓΑ Φ Ε ΡΑ Ι ΟΥ 2 5 , ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ | ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ • ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ 6, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | BAΣIΛEIA∆H • AΓ. MEΛETIOY 114, ΑΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙO AIΘPA • MEΣOΛOΓΓIOY 1, ΑΘHNA | BIBΛIOΠΩΛEIO BHTA IATPIKΩN EKΔOΣEΩN • AΔPIANEIOY 3, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΔΡΟΜΩΝ • ΣΟΛΩΝΟΣ 99, ΑΘΗΝΑ| ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ • EΛ. BENIZEΛOY 133, ΠΛ. EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ, HΛIOYΠOΛH ▶ ΚΥΠΡΟΥ 1 6 , Α Ρ Γ Υ Ρ Ο Υ Π Ο Λ Η ▶ Γ E N N H M ATA 8 1 , A N Ω ΓΛY ΦA Δ A | Β Ι Β Λ Ι Ο ­Π Ω Λ Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Υ Ι ∆ Ρ Υ Μ ΑΤ Ο Σ Ε Ρ Ε Υ Ν Ω Ν • ΒΑ Σ . Κ Ω Ν ­Σ ΤΑ Ν Τ Ι Ν ΟΥ 4 8 , ΑΘ Η ΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆ΟΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΙΩΝ • ΣΟΛΩΝΟΣ 85, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟ­Π ΩΛΕΙΟ EKΔOTIKOY OPΓANIΣMOY ΠAΠYPOΣ • ΠANEΠIΣTHMIOY 46 & XAP. TPIKOYΠH, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟ­Π ΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ • ΣΟΛΩΝΟΣ 60, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟ­Π ΩΛΕΙΟ EK∆OΣEΩN KE∆POΣ KAI EΣOΠTPON • Σ T OA B I B Λ I OY, Π E Σ M AT Z O ΓΛOY 5 , ΑΘΗΝΑ | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ • ΣΚΡΑ 97-99, ΚΑΛΛΙΘΕΑ | ΒΙΒΛΙΟΤΟΠΙΑ • ΛΑΖΑΡΑΚΗ 21-23, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ 25ΗΣ ΜΑΡ ΤΙΟΥ 9, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΠΑΤΗΣΙΩΝ 126, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 23, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΒΙΒΛΙΟΤYΠO • X P. Σ MY P N H Σ 1 5 2 - 1 5 6, BY P Ω NA Σ | ΓΕΩΡΓΙΑ∆ΗΣ • ΣΟΛΩΝΟΣ 114, ΑΘΗΝΑ | ΓΡΑΦΗ • ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ 121, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ΔΑΤΣΙΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ • ΑΝΔΡΟΜΑΧΗΣ 215, ΚΑΛΛΙΘΕΑ | ∆Ω∆ΩΝΗ • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 28, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | EΘNIKO KENTPO BIBΛIOY • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ­∆ ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 1 7 , ΑΘ Η ΝΑ ▶ ∆ Α ΒΑ Κ Η 3 - 5 , Ε ΡΥΘ Ρ ΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΛΑΖΑΡΑΚΗ 27, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 294, ΨΥΧΙΚΟ ▶ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 39, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟ­Γ ΟΥ 2, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΣΙΝΩΠΗΣ 2, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΘΗΒΩΝ 228, ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ ▶ ΓΡΑΒΙΑΣ 6, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ▶ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑΣ 3, ΚΗΦΙΣΙΑ ▶ ΝΙΚΗΣ 20, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 6, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΚΑΛΛΙΓΑ 31, ΦΙΛΟ­ΘΕΗ ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 268, ΚΗΦΙΣΙΑ | NEWSSTAND ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 41, ΑΘΗΝΑ | ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ • ΤΡΙΤΩΝΟΣ 47, ΠΑΛ. ΦΑΛΗΡΟ | ΕΠΙΚΑΙΡΑ • ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ 41, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ | ΕΠΙ­ΚΕΝΤΡΟ • ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ 3, ΑΓ.ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 8, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 11, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ • ΓΡΑΜΜΟΥ 40, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ | ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ • ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ 77, ΙΛΙΟΝ | ΤΟ ΘΕΜΑ • Π. ΤΣΑΛ∆ΑΡΗ 30, ΒΥΡΩΝΑΣ ▶ Κ Υ Π Ρ ΟΥ 6 & Φ ΡΥ Ν Η Σ , ΒΥ Ρ Ω ΝΑ Σ ▶ ΦΙΛΟΛΑΟΥ 62 & ΕΚΦΑ­Ν ΤΙ∆ΟΥ, ΠΑΓΚΡΑΤΙ | ΙΑΝΟΣ • ΣΤΑ∆ΙΟΥ 24, ΑΘΗΝΑ | ΚΑ­ ΝΑΚΗ • ΖΩΟ∆ΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ 2-4, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΡ∆ΑΜΙΤΣΑ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΣΙΑΚΟΥ ΕΛΕΝΗ • ΕΛΑΙΩΝ 41, Ν. ΚΗΦΙΣΣΙΑ | ΚΟΚΚΑΛΗΣ • ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ 24, ΚΟΡΥ­∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΧΙ­ΜΑΡ­ΡΑΣ 24, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ∆ΗΜΗΤΡΑ­ΚΟΠΟΥΛΟΥ 28, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ | ΚΟΡΑΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 6, ΧΑ­Λ ΑΝ∆ΡΙ | KΨM • Z. ΠHΓHΣ 55, EΞAPXEIA | λεµονι • ΗΡΑ­Κ ΛΕΙ∆ΩΝ 22, ΘΗΣΕΙΟ | λεΣΧΗ ΤΟΥ ∆ΙΣΚΟΥ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ • ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΚΚΑΛΗ, ΑΘΗΝΑ | ΜΕ­ ΝΑΝ∆ΡΟΣ • ∆ΡΟΣΙΝΗ 9, ΚΗΦΙΣΙΑ | ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ • ΠΑ­ΠΑΓΟΥ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟ­ΦΑΝΟΥΣ , ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΝΑΤΣΗΣ • ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΤΙΚΑ & ΧΡ. ΣΜΥΡΝΗΣ, ΡΑΦΗ­ΝΑ| NIKOΛAKHΣ • 3ης ΣEΠTEMBPIOY 91, AΘHNA | ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗΣ • Α ΡΑ Π Α Κ Η 8 1 - 8 3 , Κ Α Λ Λ Ι Θ Ε Α | OK T Ω • Π A Π A N I KO Λ H 8 , M E TA M O P Φ Ω Σ H | ΠΑΠΑ∆ΗΜΑΣ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ |

Παλαιότερα τεύχη του index θα βρείτε στο Bιβλιοπωλείο της EΣTIAΣ • Σόλωνος 60, AΘHNA

INDEX_35

ΠΑΠΑ­ΣΩΤΗΡΙΟΥ • ΣΤΟΥΡΝΑΡH 35, ΑΘΗΝΑ ▶ ΣΤΟΥΡΝΑΡΗ 37, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 55, ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ ▶ ΑΝ∆Ρ. ΠΑ­ ΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ΜΑΡΟΥΣΙ, «THE MALL» ▶ ΠΑΝΕ­ΠΙ­ΣΤΗΜΙΟΥ 37, ΑΘΗΝΑ | ΠΑΤΑΚΗΣ • ΑΚΑ∆ΗΜΙΑΣ 65, ΑΘΗΝΑ | ΠΑραµετροσ • ΜΕΤΩΝΟΣ 62, ΧΟΛΑΡΓΟΣ ▶ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ 56, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ΠΑΡ’ ΗΜΙΝ • ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 11Α, ΑΘΗ­ΝΑ | ΠEP∆IKHΣ • ΧΑΡOKOΠOY 5355, KAΛΛIΘEA | ΠΟΛΙΤΕΙΑ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 1, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΠΛΕΥ­ΡΟ • ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 159, Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑ | ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΑΓΚΥ­ΡΑ • ΣΟΛΩΝΟΣ 124, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΧΡΩΜΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ • ΑΝΤΩ­Ν ΙΑ∆ΟΥ 6, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΤΑΜΟΣ • ΣΚΟΥ­Φ Α 32, ΚΟΛΩ­Ν ΑΚΙ | ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ • ΕΥΒΟΙΑΣ & ΒΟΙΩΤΙΑΣ 1, Κ. ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ • ΓΡΑΒΙΑΣ 3 - 5 , ΑΘ Η ΝΑ | Π Y Ξ I Δ A • BY Z A N T I OY 31, KAΛOΓPEZA | ΡΟΚΚΑΣ • ΒΑΡΝΑΛΗ & Γ Κ Ι Ν ΟΣ ΑΤ Η 6 0 , Μ Ε ΤΑ Μ Ο Ρ Φ Ω ­Σ Η | ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ • ΚΑΡΑΟΛΗ ∆ΗΜΗ­Τ ΡΙΟΥ 32, ΠΕΙ­ΡΑΙΑΣ | ΦΑΚΙΝΟΣ • Ν. ΠΛΑΣΤΗΡΑ 8, ΜΑΡΟΥΣΙ | ΦΛΩ­ΡΑΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 59, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩ­Τ ΟΥ 14, ΠΛ. ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ, ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ ▶ ΗΡΩ∆ΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ 4, ΠΛΑΤΕΙΑ ∆ΟΥΡΟΥ, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ ▶ ΜΙΛΤΙΑ∆ΟΥ 16 και ΡΟ∆ΟΥ, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΣΤ. ΣΑΡΑΦΗ , ΠΛ. ΕΣΤΑΥΡΩ­ΜΕΝΟΥ, ΑΙΓΑΛΕΩ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΟΥ 54-56, ΚΟΡΥ∆ΑΛ­ΛΟΣ ▶ ΖΩΣΙΜΑ∆ΩΝ 46, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ • ΙΠΠΟ­ΚΡΑΤΟΥΣ 10-12, ΑΘΗΝΑ | EX LIBRIS • A. Mεταξα 4, εξαρχεια | IN TO THE BAG • Γ. ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ∆ΑΣΟΣ ΧΑΙ∆ΑΡΙΟΥ | Κ ΟΑ Ν /A t h e n s Vo i c e • Σ ΚΟΥΦΑ 6 4 , ΚΟΛΩΝΑΚΙ | LEADER BOOKS • Π. ΚΥΡΙΑΚΟΥ 17, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ 58, ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ▶ ΠΑΝΟΡΜΟΥ 19 ΚΑΙ ΣΜΥΡΝΗΣ, ΑΙΓΑΛΕΩ ▶ ΑΝΑΛΗ­Ψ ΕΩΣ 7, Β Ρ Ι Λ Η Σ Σ Ι Α ▶ Φ Ω Κ Ι Ο Ν ΟΣ Ν Ε Γ Ρ Η 8 4 , ΚΥΨΕΛΗ ▶ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ 54, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗ­ ΜΙΟΥ­ΠΟΛΗ ΖΩΓΡΑ­ΦΟΥ ▶ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗ­Μ ΩΝ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ­Π ΟΛΗ ΖΩΓΡΑ­Φ ΟΥ | LIBRO • ΠΑΤΡ. ΙΩΑΚΕΙΜ 8, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | monogram - πετριδησ •κηφισιασ 236 (ΕΝΤΟΣ ΑΙΘΡΙΟΥ), ΚΗΦΙΣΙΑ | NOTOS • ΟΜΗΡΟΥ 15, ΑΘΗΝΑ | PAPER TOWN • ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 135 & ΛΑΜΨΑ 1, ΑΜΠΕΛΟ­Κ ΗΠΟΙ | GRAFICA • ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ 6 8 , Ε Λ Λ Η Ν Ι ΚΟ | B A Z A A R B O OK S • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 4, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | BEST BOOK HUNTERS • ΣΟΛΩΝΟΣ 47, ΑΘΗΝΑ | BOOKSTARS • EΛAIΩN 34, N. KHΦIΣIA | N A K A S PA P E R • N AYA P I N O Y 1 3 & MAYPOMIXAΛH, AΘHNA ▶ KHΦIΣΣIAΣ 281, KHΦIΣIA | PUBLIC • KAPAΓEΩPΓH ΣEPBIAΣ 1, ΠΛ.ΣYNTAΓMATOΣ, AΘHNA ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΝΤΑΘ • ΑΙΜ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ 6 & ∆ΗΜ. ΓΟΥΝΑΡΗ | ΑΝΙΚΟΥΛΑ Ε.∆.Ι.ΑΛΕΞΙΚΟΣ ΟΕ • ∆ΗΜ.ΓΟΥΝΑΡΗ 44 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ) • ΠΛΑ­Τ ΩΝΟΣ 2 | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ­ ΠΩΛΕΙΟ • ΣΕΡ. ΤΣΑΚΜΑΝΗ 11, ΛΑΓΚΑ∆ΑΣ | ΒΙΒΛΙΟ­Π Ω­Λ ΕΙΟ ΨΑΡΑ • ΦΙΛ. ΕΤΑΙ­Ρ ΕΙΑΣ 39 | ΒΙΒΛΙΟ­Σ TOK • ΠATP. IΩAKEIM 8 | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ­∆ ΑΚΗΣ • ΕΘΝ.ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 131 ▶ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ | ΙΑΝΟΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 7, ΜΕΤΑ­Μ ΟΡΦΩΣΕΩΣ 24, ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ ▶ Μ Α Ρ Τ Ι ΟΥ 4 5 , Φ Ι Λ Ι Π ­Π ΟΥ Π ΟΛ Ε Ω Σ 5 7 ▶ Α Μ Π Ε ΛΟ ­Κ Η Π Ο Ι , ΒΟ ΓΑΤ Σ Ι ΚΟΥ 1 4 | ΜΠΑΡΜΠΟΥ­ΝΑΚΗΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 4 ▶ Λ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ 75, ΡΕΤΖΙΚΙ | TO ΚΑΤΩΙ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 6 | ΠΡΩΤΟ­ ΠΟΡΙΑ • ΝΙΚΗΣ 3 | ΡΑΓΙΑΣ • ΕΡΜΟΥ 44 | ΤΡΕΥ­Λ Α • ΑΜΠΕ­ΛΟΚΗ­Π ΩΝ 55, ΠΕΡΑΙΑ | HIPPO • ΙΩΑΝΝΙ­∆ΟΥ 4, ΠΑΝΟΡΑΜΑ | NAKAS PAPER• ΠΛAΣTHPA 19, XAPIΛAOY | PUBLIC •

ΕΜΠ. ΚΕ­ΝΤΡΟ MEDITERRANEAN COSMOS, 11ο ΧΛΜ. ΘΕΣ/ΝΙ­Κ ΗΣ-Ν. ΜΟΥ∆ΑΝΙΩΝ, ΠΥΛΑΙΑ ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΛΕΣΧΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ • ΑΒ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ∆Η 2 , Α Γ Ρ Ι Ν Ι Ο | Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ο Υ∆ Α Κ Η Σ • ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ 50, ΑΓΡΙΝΙΟ | ∆ΕΜΕΝΑΓΑ • Ι Ο ΥΛ Ι ∆ Α , Κ Ε Α | ∆ Η Μ Η Τ Ρ Ι Α ∆ Η Σ • Ε.ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 49-Ι.ΚΑΒΥΡΗ 4, Α Λ Ε Ξ Α Ν ∆ Ρ ΟΥ Π ΟΛ Η | Σ Ι Σ Μ Α Ν Ι ∆ Η Σ • ΜΑΚΡΗΣ 20, Ν.ΧΙΛΗ, ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛΗ | BIBΛIOΠANOPAMA - ΔHMHTPOΠOYΛOΣ • EPMOY & AΘ. ΔIAKOY, AMAΛIAΔA | ΕΚ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ • ΝΙΚΗ­ΤΑΡΑ 15, ΑΡΓΟΣ | ΣΥΜΒΟΛΗ • ΠΛΑΤΕΙΑ ΛΟΧΑΓΟΥ ΠΑΣΣΙΑ, ΑΡΙ∆ΑΙΑ | H ΠOΛYΘPONA TOY NITΣE • ΦIΛEΛΛHNΩN 26-28, APTA | ΧΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΟΥ • ΤΕΜΠΕΣΙΝΑΣ & ΚΟΝΙΤΣΗΣ 15, ΒΕΡΟΙΑ | ΗΡΙ∆ΑΝΟΣ • 2ας ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 64, ΒΟΛΟΣ | ΠΕΝΝΑ • ΣΠ. ΣΠΥΡΙ∆Η 21, ΒΟΛΟΣ | ΓΡΑΜ­ ΜΑΤΑ • ΕΘΝ. ΑΓΩΝΩΝ 51, Ν. ΙΩΝΙΑ, ΒΟΛΟΣ | PUBLIC • OΓΛ 28 & KONTAPATOY 9, BOΛOΣ | ΚΑΡΑ­ΚΑΣΟΓΛΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 128, ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ | ΤΣΙΤΑ - ΑΝΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 125, ΓΙΑΝΝΙ­ΤΣΑ | ΤΖΙΟΓΚΙ∆ΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 96, ∆Ι∆ΥΜΟΤΕΙΧΟ | ΠΑΤΣΗΣ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 6, ∆ΡΑΜΑ | ΚΑΛΤΣΑ • ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ 10, Ε∆ΕΣΣΑ | ΚENTPO N E OT H TA Σ Θ H B A Σ • O I ∆ I Π O ∆ O Σ 8 , ΘHBA | ∆ΟΚΙΜΑΚΗΣ • ΤΑΓΜ. ΤΖΟΥΛΑΚΗ 8 , Η ΡΑ Κ Λ Ε Ι Ο | Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ • Ε ΒΑ Ν Σ 8 5 , Η ΡΑ Κ Λ Ε Ι Ο | ΚΟ Κ Κ ­ Ι ΝΟΥ • Ε ΒΑ Ν Σ 5 6 - 5 8 , Η ΡΑ Κ Λ Ε Ι Ο | Π Ε Ρ Ι Σ Υ Ν Α Κ Η • Κ Α Ν ΤΑ Ν ΟΛ ΕΟ Ν Τ Ο Σ 1 3 , Η ΡΑ Κ Λ Ε Ι Ο | ΚΑΝΟΥΠΑΚΗΣ • ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ | ΣΑΡΕΙ∆ΑΚΗΣ • ΙΕΡΑ­ΠΕΤΡΑ | ΧΑΡΤΕΞ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 111, ΙΩΑΝΝΙΝΑ | ΣKANNEΛOΣ • ABEPΩΦ 47, ΙΩΑΝΝΙΝΑ | ΣΙΑΜΑΝΤΑΣ • ΟΜΟΝΟΙΑΣ 133, ΚΑΒΑΛΑ | ΤΟΛΟΥ∆ΗΣ • ΟΜΟΝΟΙΑΣ 46, ΚΑΒΑΛΑ | ∆ΗΜΗΤΡΙΑ­∆ΗΣ • ΑΡΙΣΤΟ­∆ΗΜΟΥ 89, ΚΑΛΑΜΑΤΑ |ΠΑΙ∆ΕΙΑ-ΒΙΒΛΙΟ­Π ΩΛΕΙΑ • ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 6-8, ΚΑΡ­∆ΙΤΣΑ| ΚΟΥΡΚΑΚΗΣ • ΚΑΡΑΪ­ΣΚΑΚΗ 31Α, ΚΑΡ∆ΙΤΣΑ | ΜΑΝΟΥ • Μ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 11, ΚΑΣΤΟΡΙΑ | ΜΑΤΙ • ΠΑΡΜΕΝΙΩΝΟΣ 2, ΚΑΤΕΡΙΝΗ | ΜΟΥ­ ΣΤΑΚΗ • ∆ΗΜ. ΚΑΒΒΑ∆Α 16, ΚΕΡΚΥΡΑ | ΧΡΥΣΑ ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟΥ • ΛΙΘΟΣΤΡΩΤΟ 1, ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ, ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ | ΕΠΙ­ΛΟΓΕΣ • ∆ΗΜΗ­ΤΡΑΚΟΥ 5, ΚΙΛΚΙΣ | ΠΑΠΥΡΟΣ • 28ης ΟΚΤΩ­ΒΡΙΟΥ 1, ΚΟΖΑΝΗ | ΕΚΛΟΓΗ • ΘΗΣΕΩΣ 1, ΚΟ­ΜΟ­ΤΗΝΗ | ΟΙΚΟ­ΝΟΜΟΥ • ΠΥΛΑΡΙΝΟΥ 61, ΚΟΡΙΝΘΟΣ | ΘΑΛΑΣ­ΣΙΝΟΥ • ΚΟΡΥΤΣΑΣ & Α Ρ Γ Υ Ρ Ο Κ Α Σ Τ Ρ ΟΥ, Κ Ω Σ | Ο Ι Ω ΝΟΣ • ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ 11, ΛΑΜΙΑ | ΕΠΙΠΕ∆Ο • ΑΒΕΡΩΦ 5, ΛΑΜΙΑ | ΠΑΙ∆ΕΙΑ-ΒΙΒΛΙΟ­ΠΩΛΕΙΑ • ΜΑΝ∆Η­Λ ΑΡΑ 12, ΛΑΡΙΣΑ ▶ ΚΑΝΑΡΗ 11, ΛΑ­ΡΙΣΑ ▶ ΜΕΓ. ΑΛΕ­ΞΑΝ∆ΡΟΥ 6, ΛΑΡΙΣΑ ▶ ΚΑΝΑΡΗ 12, ΛΑΡΙΣΑ | ΤΣΙΑΡΑΣ • ΑΘ. ∆ΙΑΚΟΥ 2, ΛΑΡΙΣΑ | ΣΚΑΛΑ • ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ 24, ΛΑΡΙΣΑ | ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • ΠΕΣ. ΜΑΧΗΤΩΝ 47, ΛΕΙΒΑ∆ΙΑ | ΤΣΙΡΙΜΠΑΣΗΣ • ΜΕΛΑ 134, ΛΕΥΚΑ∆Α | ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΩΛΑ • ΜΥΚΟΝΟΣ | ΧΑΤΖΗ∆ΑΝΙΗΛ Ι. ΚΛΕΙΩ • ΕΡΜΟΥ 19Β, ΜΥΤΙΛΗΝΗ | ΑΡΤΙΟΝ • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 31, ΝΑΥΠΛΙΟ | ΣΠΑΝΙ∆ΗΣ • ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝΠΛΑΤΩΝΟΣ 11, ΞΑΝΘΗ | ΧΑΡΑΛΑ­ΜΠΙ­∆ΗΣ • ΑΓ. ΘΕΟ∆Ω­ΡΩΝ 95, ΟΡΕΣΤΙΑ∆Α | ΠΟΛΥ­ ΧΡΩΜΟ • ΠΑΡΟΙΚΙΑ, ΠΑΡΟΣ | ΛΕΞΙΣ • ΚΟΡΙΝΘΟΥ 352, ΠΑΤΡΑ | ΠΑΠΑΧΡΙ­Σ ΤΟΥ • ΑΓ. ΝΙΚΟ­ΛΑΟΥ 32, ΠΑΤΡΑ | ΠΡΩΤΟ­ΠΟΡΙΑ • ΓΕΡΟΚΩ­ΣΤΟ­ΠΟΥ­ΛΟΥ 31, ΠΑΤΡΑ | ΠΡΟΤΥΠΟ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ­∆ ΡΟΥ 84, ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ ΚΙΛΚΙΣ | ΝΤΑΛΑ­ΜΑΓΚΑΣ • ΛΕΩΦ. ΕΙΡΗΝΗΣ 39, ΠΡΕΒΕΖΑ | AΘANAΣIOY • AXEPONTOΣ 51, KANAΛAKI N.ΠPEBEZHΣ | EΠI XAPTOY • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 79, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | ΠΑΠΑ­ ΜΙ­ΧΑΗΛ • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 48, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | LEXIS • ΜΑΙ­Ζ ΩΝΟΣ 38-40, ΠΑΤΡΑ ▶

ΜΙΑΟΥΛΗ 3, ΠΥΡΓΟΣ ΗΛΕΙΑΣ ▶ AΘHNΩN 11, PIO | ΣΠΟΥ∆Η • ΠΡΕΒΕΛΑΚΗ 17, ΡΕΘΥ­ΜΝΟ | AΦOI KΛAΨINAKH • ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ 59, ΡΕΘΥ­ΜΝΟ | ΚΑΒΑΛΙΕΡΟΣ • ΧΕΙΜΑΡΑΣ 14, ΡΟ∆ΟΣ | ΦΩΤΙΟΥ • ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ 41, ΣΕΡΡΕΣ | ΠΑΠΑ∆Α­Κ ΗΣ • ΜΥΣΩΝΟΣ 72, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΣΙΚΑΛΑΚΗ • ΠΑΠΑ­ ΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 25, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΟΥΝΤΑΣ • ΧΩΡΑ, ΣΚΥΡΟΣ | ΕΡΜΗΣ • ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 24, ΣΟΥ∆Α ΧΑΝΙΩΝ ΚΡΗΤΗΣ | ΕΠΙΛΟΓΗ • ΙΑΚΩΒΑΚΗ 5, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΚΗΡΗΘΡΕΣ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 34, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΤΣΙΟΠΕΛΑΚΟΣ • ΑΣΚΛΗ­ΠΙΟΥ 15, ΤΡΙΚΑΛΑ | Ω ΡΑ • ΟΥΑ Σ Ι Γ Κ Τ Ω Ν 2 1 , Τ Ρ Ι ­Π Ο­Λ Η | ΠΑΠΑΝΕΣΤΩΡΑΣ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 49, ΦΛΩΡΙΝΑ | ∆ΙΑΜΕΤΡΟΣ • ΠΑΡΟ∆ΟΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΠΕΡΓΑΜΑΛΗΣ • ΧΑΡΩΝΔΑ 14, ΧΑΛΚΙΔΑ | ΠΟΡΘΜΟΣ • ΚΡΙΕΖΗ 17, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΣΧΗΜΑ • ∆Η­Μ Ο­ ΚΡΑΤΙΑΣ 38, ΧΑΝΙΑ | ΒΙΒΛΙΕΜΠΟ­Ρ ΙΚΗ • ΒΟΛΟΥ∆ΑΚΗ∆ΩΝ 14, ΧΑΝΙΑ | ΚΑΛΑΙΤΖΑΚΗΣ ΖΑΧΑ­Ρ ΙΑΣ • ΤΣΟΥ∆ΕΡΩΝ 31, ΧΑΝΙΑ | ΜΑΡ­Κ Α­Κ ΗΣ • ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 10, ΧΑΝΙΑ | ΜΥΘΟ­ΛΟΓΙΑ • ΜΥΛΩΝΟΓΙΑΝΝΗ 31, ΧΑΝΙΑ | ΞΕΡΟ­Γ ΙΑΝΝΑΚΗ • ΚΟΡΑΚΑ 32, ΧΑΝΙΑ | ΠΕΤΡΑΚΗ • ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝ­ΝΑΡΗ 68, ΧΑΝΙΑ | ΠΑΠΥΡΟΣ • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 44, ΧΙΟΣ | ΣΥΡΙΩ∆Η • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 34, ΧΙΟΣ | KYΠPOΣ PUBLIC • EMΠOPIKO KENTPO THE MALL OF CYPRUS, BEPΓINAΣ 3, ΣTPOBOΛOΣ, ΛEYKΩΣIA ■ ∆ΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ ROCK N ROLL CIRCUS • Σι­να 21, ΑΘΗΝΑ | LA SI DO • Οµηρου 49, Ν. ΣΜΥΡ­ ΝΗ | MUSIC HOUSE • ΣαλαµινοΣ 3 6 , ΑΧΑΡΝΑΙ | HIGH FIDELITY • ΣΤΑΙΚΟΠΟΥΛΟΥ 27, ΝΑΥΠΛΙΟ ■ CAFÉ | CELLIER CAFE • ΠANEΠIΣTHMIOY 10, ΣYNTAΓMA | ΦΙΛΙΟΝ • ΣΚΟΥΦΑ 35, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | CAFE ALU • OMHPOY 58 & ΣKOYΦA, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | EN ∆EΛΦOIΣ • ∆EΛΦΩN 5, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | TRIBECA • ΣKOYΦA 46 & OMHPOY, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | KOKKOI KAΦE • AΣKΛHΠIOY 39 & ∆I∆OTOY, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ROSEBUD • ΣKOYΦA 40 & OMHPOY 60, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ΣKOYΦAKI KAΦE • ΣKOYΦA 47-49, ΚΟΛΩΝΑΚΙ| SHELTER • ΠΑΠΑΓΟΥ 92, ΖΩΓΡΑΦΟΥ | Kι επίσης σε 420 café και παιδότοπους (ΑΙΓΛΗ CAFÉ • FLO­CAFE • HAGEEN DAAΖ • PALMIE BISTRO κ.ά.) σε όλη την Ελλάδα από την εταιρεία Plan & Fun καθώς και σε επιλεγµένα bars και bar-restau­rants.

■ ΧΩΡΟΙ ΤΕΧΝΗΣ - ΑΛΛΑ ΣΗΜΕΙΑ ΜΙΚΡΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ • ΠΛ. ΑΣΩΜΑΤΩΝ 7, ΘΗ­ΣΕΙΟ | ΦΟΥΡΝΟΣ • ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 1 6 8 , ΑΘ Η ΝΑ | Φ Ι Λ Ω Ν - Δ Ω Ρ Η Μ Α • ΠΙΝΔΟΥ 86, ΜΟΣΧΑΤΟ | CLIPART • ΜΠΟΤΑΣΗ 6, ΑΘΗΝΑ | EL MOUNDO • Λ. ΣΥΓΓΡΟΥ 9, ΑΘΗΝΑ | ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ • ΚΑΔΜΟΥ & ΔΑΙΔΑΛΟΥ, ΛΙΒΑΔΕΙΑ ■ KABEΣ XAΛAPH • A K T H M OY T ΣO Π OY ΛOY 74, ΠEIPAIAΣ.. XAP. TPIKOYΠH 64 & BAΛTETΣIOY, AΘHNA