BORGWAARDIGHEDEN
Nr. 14 Voorjaar 2008
Anjo Bosman Vinkwijkseweg 2 7038AW Zeddam www.bosmanclassics.nl Tel: 06-17161302
Borgward Specialist Inkoop Verkoop Onderhoud Onderdelen
Hét bedrijf voor uw Borgward in Advies, Begeleiding en Taxaties Onderhoud, Reparaties en Restauraties
Zowel nieuw als gebruikt
Tel. 010 – 202 1244 Fax 010 – 447 1205 e-mail: info@borgward.nl Internet: www.borgward.nl
Altijd onderdelen op voorraad voor uw Borgward!
Borgward Onderdelen Nieuw - Gebruikt – Reproductie R.A.F. Steen Aalsburg 20-15 6602VK Wijchen
Gespecialiseerd in Borgward V.J.M. van der Velden Groningerweg 90 9321 TE Peizermade tel: 050-5257329 fax: 5271323 mob: 06-54321584
Tel. 024 - 64 17 030 Fax 024 - 64 56 291 GSM 06 - 51 60 78 59 e-mail robsteen@wanadoo.nl
2
Officieel clubblad van Borgward Club Nederland Voorzitter Secretaris Penningmeester Technisch Adviseur Website/ Nieuwsbr. Ondersteuning
Bert Haan Oda v.d. Ameele Martin Bilthof Evert Toxopeus Fred Vermeulen Martie Kamphuis Vincent vd Velden Antoon Vervoort
0598-614235 0252-520953 055-5220127 010-2021244 072-5710588 0570-563775 050-5263765 0413-474819
berthaan@versatel.nl info@borgwardclub.nl mbilthof@planet.nl toxopeus@borgward.nl redactie@borgwardclub.nl champhouse@planet.nl riavelden@hotmail.com vervoort.am@planet.nl
Secretariaat : p/a Oda v.d. Ameele, Haven 150 , 2182 JV Hillegom , Tel. 0252 – 520 953 Bankrekeningnummer 39 31 91 397 (BIC: RABONL2U, IBAN: NL27 RABO 0393 1913 97) tnv Borgward Club Nederland te Apeldoorn
Algemeen De Borgward Club Nederland (BCN) heeft de inhoud van deze nieuwsbrief met de grootst mogelijke zorg samengesteld, desondanks kunnen er onbedoeld typefouten voorkomen. Informatie in deze nieuwsbrief is echter ook afkomstig van derden (adverteerders, FEHAC e.a.). Deze derden zijn zelf verantwoordelijk voor de juistheid en volledigheid van deze informatie. BCN draagt voor de inhoud en voor de geplaatste advertenties/mededelingen geen enkele verantwoordelijkheid en sluit hierbij iedere aansprakelijkheid uit.
In deze uitgave……… Pagina 3 : Agenda, Pagina 4 : Van de Bestuurstafel Pagina 4 : Ledenmutaties Pagina 5 : Nieuwjaars bijeenkomst Herveld Pagina 7 : Martie op bezoek bij Frank & Harald Kusters Pagina 11 : De andere kant van de wereld Pagina 16 : Boekbespreking "Weltreise mit 19 PS" Pagina 17 : Borgpen Pagina 18 : uit de huisdrukkerij Pagina 19 : Advertenties, vraag en aanbod
AGENDA 2008 16-17 aug. 2008 27-28 sept. 2008 8-9 nov. 2008 29-30 nov. 2008
Internationale Oldtimerbeurs Automobielen, Autotron – Rosmalen Oldtimerbeurs Flora Holland, Bleiswijk.http://www.oldtimerbeurs.net Internationale Oldtimerbeurs Automobielen, Autotron – Rosmalen Oldtimerbeurs Flowerdome in Eelde
3
Doelstelling
In goede staat houden van auto’s van het voormalige Borgward-concern (Borgward, Lloyd, Hansa en Goliath), het bevorderen van informatie-uitwisseling, waaronder het regelen van ontmoetingen / evenementen en het behartigen van gemeenschappelijke belangen van de verenigingsleden.
Van de Bestuurstafel Beste BCNers,
Het tweede clubblad van 2008 ligt al weer voor u en op het moment dat ik dit schrijf schijnt het zonnetje heerlijk door de ramen. Dit geeft mij altijd de prikkel even de Borgward te pakken en een ritje te maken. Ik denk dat velen van onze leden dit gevoel wel kennen. We hopen dan ook, dat we dit seizoen veel kunnen genieten van onze Borgwards (hiermee bedoel ik uiteraard ook Lloyds, Goliaths en Hansa’s). Spectaculaire ontwikkelingen binnen de club zijn op dit moment niet aan de orde, behalve de voorbereidingen voor onze driedaagse meeting in Westerbroek bij Groningen, welke grotendeels reeds zijn afgerond. Aanmelden voor dit evenement kan nog steeds, dus leden die dit nog niet gedaan hebben, doe dit zo spoedig mogelijk i.v.m. met het reserveren van een kamer. Zoals bekend is, organiseren we onze meetings steeds in een ander deel van Nederland om te voorkomen dat niet altijd dezelfde leden een lange afstand moeten rijden. Verleden jaar vond het plaats in Zeeland en nu is Groningen aan de beurt. We hopen dan ook dat dit voor onze leden, die wat verder weg wonen geen belemmering zal opleveren. Eind januari hebben we in Herveld onze nieuwjaarsbijeenkomst gehad onder het genot van een stamppot boerenkool en een drankje. Vele leden waren hier aanwezig om elkaar een voorspoedig 2008 toe te wensen. In 2005 hebben we met een grote clubstand deelgenomen aan de oldtimermanifestatie in de Prins Bernhard Hoeve in Zuidlaren. Door de verkoop van dit beursgebouw, waardoor het ook een andere bestemming zal krijgen, kan dit evenement, dat eens in de twee jaar gehouden werd, geen doorgang meer vinden. Echter door de bouw van een grote manifestatiehal bij de TT-baan in Assen zijn er weer mogelijkheden. In het paasweekend van 2009 zal hier weer de oldtimermanifestatie, zoals in Zuidlaren, worden georganiseerd. De eerste vergaderingen van de organisatiecommissie, waar ondergetekende deel van uitmaakt, zijn reeds geweest. We hopen er weer iets moois van te maken. Tot slot, we hopen dat we vele leden, zo mogelijk alle, op onze driedaagse meeting bij Groningen mogen ontmoeten en dat het een geslaagd evenement zal worden. Bert Haan, voorzitter
Ledenmutaties
In de afgelopen periode hebben zich geen leden afgemeld: In de afgelopen periode hebben zich 2 nieuwe leden aangemeld: J.H. Zandhuis uit Almelo Wouter Boers uit Warmenhuizen 4
Nieuwjaars treffen Herveld Op 27 januari j.l. was het dan weer zover.
Uit alle delen van het land zijn ze bij elkaar gekomen om elkaar weer te zien en een voorspoedig Borgward jaar toe te wensen. Bert Haan opende de bijeenkomst een heette een ieder welkom. Hij memoreerde nog even aan het zeer geslaagde Flowerdome evenement en overhandigde de daar ontvangen oorkonde, met bijbehorend geldbedrag officieel aan onze penningmeester Martin Bilthof.
Zo’n 35 leden, veelal met partner, waren vroeg in de morgen naar Herveld vertrokken, een deel zelfs met de Borgward.
Het werd een gezellige samenzijn, waarbij iedereen weer op de hoogte kon komen van de laatste nieuwtjes op Borgward gebied. Er werd kennis gemaakt met een paar nieuwe leden.
Er werd een flinke berg boerenkool met worst genuttigd, die vakkundig werd verdeeld door de vrijwilligers Ria Haan, Margreet Bilthof en Annemieke Vermeulen. Rond 15.00 uur vetrok iedereen weer voldaan naar huis.
5
Contributie 2008
Het incasseren van de contributie leverde ieder jaar weer heel veel werk op voor de penningmeester. Om dit te vereenvoudigen verzochten wij u in het najaar-nummer, ons te machtigen om de contributie voor het verenigingsjaar in december van uw rekening te mogen incasseren. Zo’n 25 leden hebben hier gevolg aan gegeven en hebben de administratieve rompslomp flink vereenvoudigd. Op de nieuwjaarsbijeenkomst heeft een deel van de contante betalers alsnog een machtiging afgegeven voor het volgende contributiejaar. Wij verzoeken u, als u dat nog niet heeft gedaan, dit alsnog te doen. Het machtigingsformulier kan bij de penningmeester worden opgevraagd of bij een volgende treffen worden verkregen. Hiermede worden tevens de jaarlijkse bankkosten verlaagd, hetgeen weer ten goede komt aan clubkas. Bij voorbaat dank voor uw medewerking in deze. Martin Bilthof
Club artikelen Bij Antoon Vervoort zijn de volgende club artikelen te koop: Clubvlaggen
35,00
Bekers met Borgward opdruk
2,50
Oude nummers "Borgwaardigheden"
2,50
Kalenders 2008
15,00
Polo’s dames / heren met korte mouw
25,00
Polo’s heren met lange mouw
32,50
6
Martie op bezoek bij : Frank en Harald Kusters Hallo dan...na een kleine adempauze weer een bezoek aan een van onze leden. Ditmaal een schril contrast, want de vorige keer was ik nog op bezoek bij het oudst lid en het leek me ditmaal eens leuk om naar ons jongste lid te gaan....... Op een mooie zondagmiddag ging ik niet zo heel ver van huis en kwam in gesprek met de 35 jarige Frank Kusters……en zijn broer Harald. Frank heeft de Borgward passie eigenlijk in zijn genen zitten van zijn vaders kant. Pa was diegene die in 1974 jaren een Borgward Isabella TS de luxe uit 1958 aanschafte en deze meer als 30 jaar heeft gehad… Zoals jullie allen weten is een TS de luxe, na de coupe wel de mooiste uitvoering. Standaard voorzien een stalen Webasto schuifpui en veel chroom, met de dikke sierstrippen, uiteraard met de uitloop op de deur, oftewel de zwaluwstaart. De auto heeft in de beginjaren gewoon dienst gedaan als dagelijks vervoer en doordat de leeftijd van de Borgward toen 16 jaren kende heeft vader besloten om een andere auto te kopen..Ze werd in 1974 weggezet en heeft daar meer dan 25 jaar gewacht, tot het moment dat de auto weer op de wielen werd geholpen. Deze Borgward werd echter dus niet ingeruild of verkocht, maar zoals Fransen dat ook doen gewoon weggezet, na de volgende, die dan ook weer na een jaar of 7 weggezet wordt en ga zo maar door… Een enkele keer liet vader doorschemeren dat de wagen verkocht zou worden, maar de toen nog kleine Frank protesteerde hevig….. Hij speelde er immers altijd in en maakte lange tochten in zijn kinderdromen, waarbij veel geschakeld moest worden onderweg, dus hij bracht vele ‘’reisuren ‘’ door in deze limo. Pas veel later in 2003 /2004 had Frank al vele malen zijn geliefde Laurien beloofd om te trouwen, maar hij wilde dit alleen in deze Borgward, dus hij kon de boot gemakkelijk afhouden……( Of was het geen smoes ?). Maar het lot bepaalde dat Frank’s moeder ongeneselijk ziek werd en Frank stond erop dat zij daar bij moest zijn, dus de ruitenvrouw moest in rap tempo weer toonbaar worden gemaakt. 7
Maar hoe doe je zoiets? Gelukkig bracht zijn broer Harald de uitkomst. Hij beloofde de totale restauratie voor zijn rekening te nemen, maar het moest dan wel in een heel kort tijdsbestek gebeuren….. Harald woont in Zwolle en wist daar in de omgeving wel een bedrijf die dit kon verwezenlijken….. Hij deed dit voor Frank, want dit werd als een huwelijkscadeau aangeboden en wat kan er nog mooier zijn op je huwelijksdag om in een totaal
gerestaureerde Borgward je verdere leven te delen met je geliefde. Jaap van de Broek werd benaderd en beloofde deze klus wel te kunnen klaren. Hij zou dit met zijn team doen, alhoewel deze restaurateur meer verstand heeft van Citroen’s … is mijn ervaring. Een Borgward was dus een heel ander verhaal: De auto werd gestript, van de losse onderdelen ontdaan en de deuren en de schermen werden gedemonteerd. Er was door de jaren heen een hoop roest ontstaan op de tere delen …..
De gehele auto moest dus in een maand of 3 / 4 weer toonbaar zijn. De motor was los, deze was immers nog in de 70er jaren vervangen /gereviseerd, dus deze had net 15000 achter de kiezen, maar er was wel veel werk te verzetten. Ik hoef jullie niet te vertellen hoeveel werk het is om uit te stukken, het laswerk te doen en ontbrekende delen aanvoeren om binnen een zo korte tijd van start te gaan…..Frank verzorgde de ontbrekende delen en reed tientallen malen op en neer om ze 8
tijdig aan te leveren. De restaurateur in kwestie moest door kunnen werken om de klus op tijd te klaren. Het leek de verbouwing wel: en echt alles werd gedemonteerd, geïnspecteerd, gepoetst, gelast en vervangen. Deuren, sloten raammechaniek en schermen werden gestraald en gangbaar gemaakt. Het werd een hectische periode en vriend Rob Steen verzorgde de ontbrekende en zeldzame onderdelen. De auto werd in ‘’Kusters- Blauw ‘’ gespoten en voorzien van een wit dak . Frank kende de term Vossebeld-grijs en drukte mij op het hart dat zijn wagen van deze unieke kleurlaag was voorzien. Zo komen er toch nog nieuwe kleuren bij in de dikke van Dale. Bijna al het zeldzame chroomwerk werd vervangen of opnieuw gedaan. Een deel van de bekleding is grotendeels wel origineel gebleven, want die verkeerde in goede staat en waren er alleen maar losse stiknaden. Oké…. er kon getrouwd worden en Frank met zijn Laurien hadden de mooiste dag van hun leven… en met ma erbij, werd dit echt een onvergetelijke dag. De Ruitenvrouw had veel bekijks en de fotograaf had meer oog voor de auto, dan voor de stralende bruid… ach moet je dan maar denken, beiden straalden toch. Een klein jaartje later overleed Frank’s moeder, maar het was fantastisch dat ze
dit nog voor haar konden doen……….
Inmiddels heeft het Borgward virus ook Frank’s broer aangestoken en deze kocht een paar jaar terug een crème-witte Isabella, van Geert Vossebeld. De auto is technisch in goede staat, want de vorige eigenaar heeft deze wat techniek aangaande erg vertroeteld, maar plaatwerk en afwerking kon wel beter… Ik kende deze auto dus ook en hij was in betere conditie dan dat ik haar de laatste keer zag bij Geert…… Ook nu werd er aan de remmen en assen gewerkt. Nu broer ook is geïnfecteerd gaat de inktvlek nog groter worden, want na deze 2 avonturen beginnen de broers:, eigenlijk Frank’s broer, aan hun derde project… en u raadt het al : Een coupe . Deze Ruitenvrouw is ook van een bekende binnen de club en hij was altijd van plan om deze auto rijdend te maken en heeft dit ook vastberaden volgehouden tot op de dag van vandaag… Ik weet zeker dat alle leden deze auto kennen , want op elk treffen 9
kwam deze nooit verschenen auto wel ter sprake. De vorige eigenaar heeft deze maar liefst langer dan 10 jaar in zijn overvolle, met Borgward onderdelen volle garage hebben staan, maar werkelijk van volledige restauratie kwam het echter nooit !!! Er is door de jaren heen vanaf aanschaf wel aan de wagen gelast, de auto is gedeeltelijk gestript en moet verder goed onder handen worden genomen. De vorige eigenaar was ook altijd druk, maar heeft door de jaren heen wel erg veel spiksplinter nieuwe onderdelen bijeen gesprokkeld… Hij weet immers de weg. Het chroom is grotendeels nieuw in de verpakking bij de auto, zoals grill en petten. Vele andere kwetsbare en zeldzame onderdelen zijn er gewoon bij en de motor wordt door een specialist in Bremen gereviseerd. Frank is ervan overtuigt dat door de wilskracht van zijn broer Harald dit nog wel eens een van de mooiste Borgward’s kan worden die er op Neerlands wegen gaat verschijnen . Hoe kan het ook anders, met zoveel nieuwe en vervangende onderdelen en de auto staat nu bij Vincent in het verre Noorden om de benodigde metamorfose te ondergaan. De eindkleur blijft echter nog een verrassing, maar is onder de broers al wel bekend. Toch raar.. krijgt dit restauratie verhaal toch nog een heel ander slot, dan dat velen dit voorspeld hadden. En ikzelf dacht ook dat deze auto eigenlijk de weg zou gaan zien, nadat de vorige eigenaar met pensioen zou gaan, dus dit zou dan ook nog een jaar of 4 / 5 hebben geduurd. Aan dit verhaal komt dus alsnog een happy end……….
En die vorige eigenaar met die vele onderdelen en zijn altijd opbeurende restauratie verhaal van deze coupe ? Nou..ik heb goed nieuws : Hij heeft een lichtgroene limo met wit dak als vertroeteldier 10
aangeschaft, die hij naast de eerstgenoemde had. Ook hij kan dus eindelijk ten tonele verschijnen met zijn rijdende ruitenvrouw en kan met een gerust hart rondtoeren in zijn Duitse trots……… Komt alles toch op zijn plek …ook al duurt het dan lang…..Erg lang soms. Eind van de middag ben ik vol met nieuwe inspiratie huiswaarts vertrokken en direct achter mijn P.C. gekropen om de letters op zijn plaats te zetten……. Frank en Broer Harald….Bedankt voor jullie verhaal en tot schrijfs. Groetn uut Olst zeg ik dan maar weer…op naar uw verhaal misschien wel. Martie.
De andere kant van de wereld Borgward in Nieuw Zeeland - een overzicht. Naar gegevens van Jef Becker, Chris Butler en Lubertus Neijmeijer, geschreven door Lubertus Neijmeijer. In 1988 emigreerde ik naar het verre Nieuw Zeeland, een land waar ooit een flink aantal auto' s werden geassembleerd en tot in de negentiger jaren ook nog veel oudere auto' s op de weg te zien waren die in Nederland allang verdwenen waren. Al gauw kwam ik in contact met Borgward bezitters uit de omgeving van Wellington en begon ik me meer voor dit, in deze uithoek van de wereld zeldzame merk, te verdiepen. In 2005 ontstond het plan om de 31e Internationale Borgward l.G. bijeenkomst in Andernach te bezoeken en aldaar werd ik aangespoord om een samenvatting te schrijven over de huidige stand van zaken, voor wat betreft voertuigen van de Borgward groep, in Nieuw Zeeland te schrijven. Bouwend op de kennis van Borgward bezitters Jef Becker en Chris Butler kwam het tot een artikel dat in 2006 in de ' Classic Driver' , een NieuwZeelands tijdschrift voor klassiekers, werd uitgebracht en waarvan een Duitse vertaling voor de Rhombus, het blad van de IG, geschreven werd. 11
Mijn ontmoeting met leden van de "nieuwe" Nederlandse Borgward Club tijdens de 32e Internationale Borgward ontmoeting te Bremen heeft geleid tot dit verslag in mijn "moedertaal". In 2007 volgde tevens een verkorte versie in het clubblad van Borgward Club Zweden Carl F.W. Borgward was een industrialist die zijn merken Goliath, Hansa, Lloyd en Borgward in alle hoeken van de wereld wist te verkopen. In Australia werd de Lloyd bijvoorbeeld als Hartnett-Lloyd verkocht. Nieuw Zeeland was in de jaren vijftig een rijk land, de landbouw- en zuivelproducten, wol en dergelijke werden gretig door het moederland afgenomen. De boeren waren dan ook niet zelden de mensen die een ruime, betrouwbare Isabella voor de kinderrijke familie aanschaften. Natuurlijk was er een groot aanbod van Engelse en Noord-Amerikaanse (Canada leverde de rechts gestuurde auto' s voor de Britse kolonies) automerken waartegen de Borgward het op moest nemen en de Isabella was, vanwege de aanzienlijke invoertarieven, geen goedkope auto, maar dankzij de wegligging, motorprestaties en het moderne, aantrekkelijke koetswerk had deze al gauw een goede reputatie. Dit was een pluspunt, want een hoop Engelse wagens hadden een nogal conservatief uiterlijk en karakter. De eerste Borgward Isabella' s kwamen per schip aan in januari 1956. Het ging dan vooral om de Standard, De Luxe en Combi versies, de TS Saloon kwam in kleinere aantallen. Jef Becker, wonend in Wellington, heeft een mooie, gerestaureerde 1960 TS Saloon. Er is slechts 1TS DX in Nieuw Zeeland. Deze auto, met het kenteken IK 6079, was lang het eigendom van Dave Saunders, maar werd onlangs verkocht en is door de nieuwe eigenaar gerestaureerd. De wagen is nu donkerrood met een zwart dak. De coupĂŠ en cabrio versies werden hier niet verkocht. Een aantal auto' s zijn ooit particulier ingevoerd, bijvoorbeeld door militair personeel via Malaya, of kwamen uit Australie, zoals bijvoorbeeld de mooie, rode 1960 Isabella CoupĂŠ van Chris Butler. De derde wagen die aan land kwam, inmiddels in een blauw verfje, bestaat nog altijd en wordt regelmatig ingezet bij evenementen. Deze auto werd door Coutts & Company te Auckland in 1957 geleverd aan dhr Lindemann uit Silverdale. De auto bleef in zijn bezit tot aan zijn dood in 1968 en ging toen over aan zijn zoon Alan die de trouwe Isabella na een aantal jaren verkocht aan Ray Butler, die op zijn beurt de auto overdeed aan zijn zoon Chris, de huidige eigenaar sinds 1966 Van de allereerste versie, met het hekwerk in de grille en de grote Rhombus voorop, zijn er nog maar een handjevol over. Een combi uit de eerste serie bevond zich tot midden 2006 in de aanzienlijke verzameling van een dertigtal verwaarloosde en met mos begroeide wagens uit de Borgward groep van Dave Saunders, maar deze intrigerende verzameling werd een aantal maanden geleden geruimd, na vele tientallen jaren in de buitenlicht te hebben gestaan.
12
Het model 57, nog met ronde instrumenten, is heel zeldzaam, maar een mooi exemplaar is de de rode combi van Brian Bugnuda, die ook in het bezit is van een ca 1958 Isabella piek-up, geen origineele, maar op de gebruikelijke DIY (Do It Yourselt) Kiwi wijze aangepast. Het "Model 58" werd redelijk goed verkocht en ook daarvan zijn er nog wel wat overgebleven. Chris Butler' s gerestaureerde, beige 58-er mocht ik een aantal jaren terug besturen tijdens een rit waarin totaal zes Isabella' s aan deelnamen, wat op zich iets heel bijzonders is, want er zijn niet veel Isabella' s in rijdbare toestand, die men zo maar tegelijkertijd op de weg kan krijgen, omdat Nieuw Zeeland nu eenmaal uit een aantal eilanden bestaat en men vaak gebruik moet maken van de veerboot, wat niet bepaald goedkoop is. De meeste wagens bevinden zich in langdurige opslag in schuren of loodsen, wachtend op betere tijden. Een goed voorbeeld hiervan is de fantastische Rutherford verzameling in de buurt van Nelson, op het Zuid Eiland. De onlangs overleden Duncan Rutherford begon tientallen jaren terug met het verzamelen van auto' s die hij wel interessant vond en die relatief zeldzaam waren in Nieuw Zeeland. Zo raakte hij in het bezit van ongeveer een tiental wagens uit de Borgward groep, zoals een mooie ca 1957 Borgward Hansa 2400, diverse Isabella' s, enkele Goliath' s en een paar Lloyds. Zijn neef heeft nu alles in zijn beheer maar heeft al aangegeven dat hij de honderden auto' s wil verkopen. Diverse wagens werden in 2007 reeds te koop aangeboden. In totaal werden er 202,862 Isabella' s gebouwd tussen 1954 en 1962. Daarvan gingen er slechts ongeveer 100-300 naar Nieuw Zeeland en zijn er nog ongeveer 30 (2004) in redelijke staat overgebleven. Vergelijk dat met de ongeveer 5000 wagens die naar de UK werden geĂŤxporteerd en het is duidelijk dat Nieuw Zeeland slecht een klein afzetgebied was. Afgezien van de Isabella, werden ook de andere Borgward modellen geimporteerd zoals de Hansa 2400, Lloyd Arabella, Lloyd Alexander, Goliath 1100 Express, Goliath Hansa 1100 en een handjevol 1960-61 Borgward Big Six P100 (waarvan er nog maar 1 is overgebleven). SALES AND SERVICE. In elk land heb je wel een paar mensen die zich met overtuiging met iets bezighouden en zonder wie een hoop dingen niet mogelijk zouden zijn. In Nieuw Zeeland steunt het hele Borgward gebeuren op de inzet en daden van slechts een handjevol fanatiekelingen die meerdere auto' s bezitten, kisten vol met onderdelen hebben weten te redden en de auto' s van binnen en buiten kennen. In Nieuw Zeeland praat je dan bijvoorbeeld over Jim Wray. 13
Er waren drie Borgward agentschappen in Nieuw Zeeland.Het Noord Eiland werd bestreken door Coutts of Auckland and Wright Stevenson' s of Wellington. Jim Wray was toen een automonteur (Grade-A motor mechanic) en werd omstreeks in 1957 tot Borgward Service Agent benoemd. Na de ondergang van Borgward wist Jim de nog voorhanden zijnde reserveonderdelen te kopen en hij legde zich toe op het onderhouden en repareren van beschadigde wagens. Zijn achtertuin, in Naenae, Hutt valley, even ten noorden van Wellington, stond vol met afgedankte auto' s. (zelfs in de 90-er jaren zag ik er nog een aantal Isabella's staan). Zo hield hij het merk nog lange tijd in leven. Zelf reed hij in een blauwe Isabella Combi (CM 560) en in een beige
Isabella CoupĂŠ (FI 1528). Maar Jim is nu 90 jaar oud en heeft de nog aanwezige onderdelen aan Chris Butler overgedaan. Met Jef Becker, de bezitter van een Isabella TS, bezocht ik hem op 19 maart 2006 om wat foto' s te maken van Jim en zijn vrouw Babs. Op de weg terug stopten we nog even bij het hek van de residentie van de Duitse ambassadeur om een paar foto' s te maken van het daar aangebrachte dienstschild.
Het Zuid Eiland werd afgedekt door Croydon Motors te Christchurch. Stallingruimte werd ter beschikking gesteld door zakenman Williams, de trotse bezitter van een ca 1958 Borgward Hansa 2400 Pullman. De contacten met Duitsland werden langere tijd voortgezet door zijn zoon Allan G. Williams, de latere Duitse Konsul van 1981-2004. Ook hier was er weer een man die zich op auto' s uit de Borgward groep toelegde. Na de ondergang van het Borgward imperium waren het de eerder genoemde Dave Saunders en zijn echtgenote Gwyn, uit West Melton, die de Borgward naam tientallen jaren hooghield. Hij legde de hand op de onderdelen die nog aanwezig waren en verzamelde auto' s op zijn grondstuk. Jammer genoeg had hij geen overdekte stallingmogelijkheid en liet hij zo dus vele auto' s geleidelijk wegrotten. Een paar maal heb ik de meeste van de ca 30 nog aanwezige wrakken nog kunnen zien, maar in April 2006 waren de meeste wrakken al naar de vuilnisbelt afgevoerd. Dave' s gezin had de beschikking over een mooie 1961 Isabella Combi en de TS de Luxe. Maar, ook Dave is aan het afbouwen en wil zich met andere dingen bezighouden. CLUB EN ACTIVITEITEN. Een merk als Borgward leidt een schaduwbestaan in een klein land als Nieuw Zeeland. Er is te weinig animo om tot werkelijke positieve resultaten te komen. Er zijn dus niet 14
minder dan vier pogingen geweest om een club op gang te krijgen, de eerste poging werd gewaagd door een dame in de buurt van Christchurch. Dit was in de tijd dat auto' s uit de 50-60 jaren dagelijks in gebruik waren en niet als verzamelobject werden gezien. In 1982 volgde een tweede poging door Richard Stent en in 1990 door Paul Schenkel. Richard Schenkel probeerde het in 1994 nog maar eens, maar 2 jaar later verhuisde hij naar Australië. Zijn Borgward Isabella Combi werd aan een wijngoed verkocht en stond langzaam weg te kwijnen als reclameobject voor "Isabelle' s Winery", in Blentheim , Marlborough Province. Chris Peacock, toentertijd wonende in Auckland, bezat een Goliath 1100 Express en had ook wel interesse in andere merken waarvoor weinig interesse bestond, zoals Moskvich, Wartburg, CZ, Jawa, Trabant, etc. Zo ontstond in de negentigerjaren de East European Vehicle Owners Club (EEVOC)), later veranderd in Eastem & European V.O.C., dit om ook bezitters van "stiefkinderen" zoals Saab, DKW, Glas etc. toe te kunnen laten. In 2002/2003 werd er nog een club "newsletter" uitgegeven en werden er nog ritten gemaakt. In 2004 mocht ik een gerestaureerde Isabella uit 1958 besturen. De rit ging naar Wanganui waar de "Vintage Car Club of Nieuw Zeeland, Wanganui branch" een tourrit had georganiseerd, door een na een overstroming gehavend landschap. Er deden drie Borgward' s aan mee. Chris Peacock verhuisde naar het Zuid Eiland en begon een gezinnetje. De club viel uiteen en nu is het een losse
groep mensen die zich af en toe melden.
In 2006 nam Chris Butler deel aan de grote (ca. 1000 auto' s) "Hero Rally 2006" te Invercargill met zijn Isabella Coupé. De Isabella' s van Chris en Jef namen tevens deel aan het Kapiti Classic Festival in November, 2006. De enig overgebleven Borgward Pl00 Big Six bevindt zich in de handen van Nigel Kearins uit Auckland. Een bekende verzamelaar, handelaar van Nederlandse afkomst is Hans Compter. In zijn privé museum te Kamo, Whangarei, heeft hij diverse zeldzame auto' s, zoals een Borgward Hansa 1500, een Borgward Isabella Combi, een Goliath GP 900, en een Lloyd Alexander alsmede ongeveer 100 andere auto' s. Lubertus Neijmeijer 15
Weltreise mit 19 PS Lüdenscheid, 17.03.2008 Begin januari 1956 startte er in een seriematig gebouwde Lloyd LP 600 uit Bremen met zijn "Wereldreis met 19 PS", die hem door de Balkan, Turkije en de Landen van het nabije oosten, aansluitend via Pakistan, Indië en Ceylon tot aan de in eilandengroep van Indonesië voerde. Op zij reis bezocht hij er ettelijke Borgward- en Lloyd-dealers, die de buitengewone rit van de wereldreiziger succesvol voor hun reclame-uitingen gebruikten en zo de merken Lloyd voor de omgeving bekend maakten. Na meer dan een half jaar bereikte hij Australië, doch zijn toch al spaarzaam gevulde reiskas is daar geheel uitgeput en de tocht dreigde ver van zijn vaderland schipbreuk te lijden . Doch Wolfram Block vond een mogelijkheid om de wereldreis voort te zetten, van hieraf stelde hij zich in dienst van zijn merk, werkte deels als Lloyd-verkoper en stak over naar Noord Amerika, waar hij een flinke bijdrage tot de successen van Borgward en Lloyd leverde. Als hij uiteindelijk in mei 1957 naar Bremen terugkeert, staat hij in het middelpunt der belangstelling van kranten en radio, doch zeer spoedig raakt hij in de vergetelheid. Zijn reisdagboek en tezamen met honderden foto verdwijnen voor tientallen jaren in het archief van de wereldreiziger. Vijftig jaar na de "Wereldreis met 19 PK" opende Block zijn omvangrijke reisarchief. Zijn reisherinneringen zijn kortgeleden onder de titel "Weltreise mit 19 PS - Im Lloyd LP 600 auf großer Fahrt" verschenen en tot heden is er een grote belangstelling geweest. Wel geen wonder, in een Lloyd een grote reis maken schijnt vandaag de dag iets normaler te zijn dan vijftig jaar geleden. Wolfram Block Weltreise mit 19 PS, Im Lloyd LP 600 auf großer Fahrt - 160 Bladzijden met harde omslag - kleuren afbeeldingen - Formaat 29,7 cm x 21 cm - Verkoopprijs 34,80 EUR - ISBN 978-398090823-8 Vriendelijke groeten uit Lüdenscheid Jan Eggermann P.S. Voor bestellingen van leden geldt er via de redactie van de Borgwaardigheden bij voldoende belangstelling een kortingsregeling. 16
De Borgpen Ik maak vaak mee dat, wanneer de verlichting aan staat, de teller klok verlichting weerspiegelt in het zijraampje. Dat is erg vervelend als je in je buitenspiegel wilt kijken. Dat is door de Borgward fabriek opgelost door de teller klok schuin achterover te zetten. De rol tellerklok is normaal gemonteerd met een schuimrubber vulling tussen klok en dashboard Bij veel Isabella’s is deze vulling in de loop der jaren verpulverd en verdwenen. Dus als je last hebt van weerspiegelen van de tellerklok controleer even of de klok een beetje achterover staat ten opzichte van het dashboard.
Alleen een Isabella met de lange teller heeft dit probleem. Tot de volgende keer maar weer. Succes er mee Groeten Evert Toxopeus
17
Uit de huisdrukkerij
Op veler verzoek zijn een aantal originele Borgward en Solex boekwerken gereproduceerd. Deze zijn uitsluitend voor leden verkrijgbaar bij Fred Vermeulen. Op dit moment beschikken wij over: Omschrijving Aant. blz Prijs kwaliteit Originele Borgward uitgaven 500 A4 50,00 Zeer goed Isabella Onderdelenlijst 125 A4 35,00 Zeer goed Isabella Werkplaatshandboek Duits 94 A4 25,00 Zeer goed Isabella Zusammenbauplan (exploded views) A5 10,00 Goed Isabella Instructieboekje 1956 Nederl. (geen coupé) 74 Isabella Instructieboekje 1960 Duits (met coupé) 84 A5 10,00 Goed 60 A6 5,00 Zeer goed Isabella Onderhoudcouponboekje 1960 Arabella Onderdelenlijst 300 A4 35,00 Zeer goed 250 A4 35,00 Zeer goed Arabella Werkplaatshandboek Duits 98 A4 20,00 Zeer goed P100 voorlopige onderdelenlijst zonder afbeeld. Hansa 1500 Instructieboekje 1951 Duits 56 A5 10,00 Zeer goed Zakboekje met afstelgegevens voor alle Borgward’s A5 7,50 Redelijk Piet Olyslager 8,00 Zeer goed Isabella tot 1957 32 A4 Isabella TS tot 1957 6 A4 2,50 Zeer goed 32 A4 8,00 Zeer goed Isabella en TS en Coupé 1958-60 Lloyd 400, 600, Alexander 1955-58 8 A4 3,00 Zeer goed 4 A4 2,00 Zeer goed Goliath GP900 E 1956-57 Diverse uitgaven Goliath GD750 Instructieboekje A5 10,00 Redelijk A5 10,00 Redelijk Goliath GD750 Onderdelenlijs Hansa 1100 Instructieboekje A5 10,00 Zeer goed A6 7,50 Zeer goed Borgward B511/611 Onderhoudcouponboekje Solex uitgaven 32 PAITA handleiding Duits voor TS/P100 24 A5 7,50 Zeer goed 32 PAITA onderdelenlijst Duits voor TS/P100 6 A5 2,50 Zeer goed 32 PICB handleiding Isabella 60 PK Duits 20 A5 6,00 Zeer goed 32 PCI handleiding Lloyd Alexander TS Duits 8 A5 2,50 Zeer goed 30 BFR onderdelenlijst Lloyd LP400 und LT500 4 A5 2,00 Zeer goed 28 VFIS Lloyd LP600, LS 500, LC600, LT600 4 A5 2,00 Zeer goed Elektrische Schema’s GELAMINEERD: A4 Borgward Hansa 1500 5,00 Zeer goed Borgward Hansa 1800 en 1800D A4 5,00 Zeer goed A4 Borgward Isabella, TS of Coupé elk (set 5 euro) 3,00 Zeer goed A4 Borgward P100 5,00 Zeer goed A4 Goliath GD750 5,00 Zeer goed A4 Goliath GP700 1950 en GP700E 1955 5,00 Zeer goed Goliath 1100 1957 A4 5,00 Zeer goed A4 Hansa 1100 Luxus en Coupé 5,00 Zeer goed 5,00 Zeer goed A4 Lloyd Alexander 5,00 Zeer goed A4 Lloyd Arabella 5,00 Zeer goed Lloyd LP300 A4 18
Aangeboden:
Vraag en Aanbod
Borgward Hansa 1800 4 deurs wit, Borgward Isabella Combi (2x waarvan 1 met rechts stuur), Borgward Isabella Coupé Te bevragen bij Evert Toxopeus 010-2021244 ----------------------------------------
Gezocht: Voor reproductie Instructieboekje P100 in goede kwaliteit. Voor reproductie Instructieboekje Arabella in goede kwaliteit. Fred Vermeulen 06-53245084 of redactie@borgwardclub.nl ----------------------------------------
Vraag en Aanbod advertentie’s t/m 3 regels zijn gratis mits deze betrekking hebben op de Club doelstellingen . Voor alle overige advertentie’s ( ¼, ½, 1/1 pagina) gelden zakelijke tarieven, deze zijn opvraagbaar bij de redactie. Adverteren ! mail uw advertentie aan redactie@borgwardclub.nl of stuur uw advertentie naar het secretariaat
19
Q
W
A
E
Z
R
T
Y
KOMT U ER NIET UIT?? QWAZERTY SECRETARIAATSBUREAU HELPT U zó! met Secretariële en administratieve werkzaamheden Computerprogramma’s Vertaalwerk Duits, Engels, Frans óók technisch …
MAATWERK EN KWALITEIT GEGARANDEERD!!! KIJK OP WWW.QWAZERTY.NL Burg. Tutein Noltheniuslaan 20 7316 BJ Apeldoorn tel. 055 – 576 3990, fax 055 – 576 3992 e-mail: m.bilthof@chello.nl KVK 08141688 20