NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
1
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Merhaba Sayın Okurlarımız, BİYOMED-TEK ARGE topluluğunun bülten ekibi olarak dokuzuncu sayımızda yer verdiğimiz makale ve haberlerle alanımızdaki gelişmeleri sizlerle buluşturmaya devam ediyoruz. Öncelikle biyomedikal alanda kullanılan bazı cihazların ilklerine ve tesadüfi bulunma hikayelerine kısaca yer verdik . Hastane Mimarisi’nde geçen sayımızda ameliyathaneler ve steril alanlarla ilgili bilgilere yer vermiştik bu sayımızda da Hastane Mimarisi’nin son yazısını çıkarmakla birlikte burada hastanenin diğer alanlarına yer vermekteyiz. Yapay deri ve gelişimiyle ilgili bilgilerden, anestezi cihazının çalışma prensibinden bahsettik. Ayrıca bu sayımızda, fakültemizde BİYOMED-TEK ARGE topluluğu tarafından düzenlenen Medikal Dünyasına Bakış Semineri‘nde bulunan konuşmacılarla yaptığımız röportajlara da yer verdik. Bültenimizin son kısmında da her sayımızda olduğu gibi günümüzdeki son gelişmeleri içeren tekno-haber köşesi ile sizin için hazırladığımız eğlence köşesi bulunmaktadır. Bu sayımız için bizlere yardım eden öncelikle bütün hocalarımıza ve emeği geçen bizimle çalışan tüm bülten ekibindeki arkadaşlarımıza teşekkür edip herkesin bu sayımızı da severek ve beğenerek okumasını arzu ediyoruz. Diğer sayılarda da görüşmek ümidiyle. Saygılarımızla… Hülya AŞÇIOĞLU Şerife ÇELİKBAŞ
2
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
3
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
İcatlar
TESADÜFİ İCATLAR İcatlar genelde ihtiyacı karşılamak için uzun çalışmalar sonucu ortaya çıkar. Ancak bazı icatlar vardır ki tamamen tesadüf sonucu ortaya çıkmıştır. Bu sayımızda da bu tesadüfi icatların bazılarından bahsedeceğiz. STETOSKOP 1816 yılında Dr. Rene Theophile Hyancinthe Laennec kadın bir hastanın kalbini dinlemek için kulağını göğsüne dayamanın uygun olmayacağını düşünerek bir kâğıdı rulo yapar ve hastanın kalbini dinler. Bu şekilde kalp atışlarını daha iyi duyduğunu fark eder. Daha sonra kâğıtlarla, tahtalarla denemeler yaparak yandaki resimde görülen Laennec Stetoskobu yapar. Böylece ilk stetoskop icat edilmiş olunur.
KALP PİLİ 1958 yılında Mühendis Wilson Greatbatch kalp seslerini kaydetmek için bir cihaz üzerine çalışırken yanlışlıkla bir parça çıkarıp cihazı çalıştırdığı zaman cihazın gerçek bir kalp gibi çalıştığını fark etti. İlk önce hayvanlar üzerinde denemeler yapılarak ayarlanmış olan cihaz, ilk olarak 1960 yılında bir insan kalbine uygulanmıştır
RÖNTGEN IŞINLARI (X-IŞINLARI) 1895 yılında Alman fizikçi Wilhelm Roentgen, Crookes tüpü içinde elektron ışınlarıyla deneyler yaparken laboratuvarda yer alan bir floresan ekranın parladığını fark etti. Elektromanyetik radyasyonla ışıldama olduğunu gördü. Tüp ve ekran arasına farklı nesneler koysa da parlama sürdü. En sonunda elini araya koyma kararı aldı ve elindeki kemiklerin görüntüsünü elde etti. Bunu mat yüzeyden geçebilen yeni bir ışın olarak tanımladı ve bilinmeyeni simgeleyen X harfini kullanarak ‘X ışını’ ismini verdi. Aynı zamanda Wilhelm Roentgen X ışınını bulduğu zaman deneylerinde elini kullandığı için aşırı dozda X ışınından parmaklarını kaybetti.
4
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
İcatlar
İLKLER
EKG 1903 yılında Willem Einthoven elektrokardiyografi cihazını icat etti ve 1924 yılında bu icadıyla Nobel ödülü aldı.
RADYASYON ÖLÇÜM ALETİ 1913’ te Alman Hans Geiger, radyasyon ölçüm aleti ‘Geiger’ i icat etti.
YAPAY KALP 1982’ de Dr. Robert Jarvik,‘Jarvik7’ adı verilen ilk yapay kalbi üretti. Bu cihaz ilk kez diş hekimi Barney Clark’ ın onayı üzerine kendisine takıldı ve 112 gün yapay kalple hayatta kaldı.
İŞİTME CİHAZI 1901 yılında Miller Reese Hutchinson tarafından ”Acousticon” adı verilen elektrikli ilk işitme cihazı icat edildi ve 1902 yılında kurulan Hutchinson Acoustic Co. adlı şirketçe de üretimine geçildi.
5
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
İcatlar
MİKROSKOP Hollandalı, Alman, İngiliz ve İtalyan bilginleri de, mercek sistemi tersine çevrilmiş bir teleskobun, cisimleri büyütmek için kullanılabileceğinin farkına varmışlardır. Günümüzde kullanılan mikroskobun ana prensiplerini ise Hollandalı Anton van Leeuwenhoek ve İngiliz Robert Hooke bulmuşlardır.
TANSİYON ALETİ Günümüzde kullanılan şekliyle ilk tansiyon aleti, 1896 yılında İtalya’da Dr. Scipione Riva-Rochi tarafından yapıldı ve ‘sphygmomanometre’ adıyla kullanıldı.
Sabiha YARLUĞKAL Oğuzhan GÖKMEN Uğur Deniz KOÇ KAYNAKÇA: http://www.dijitalteknoloji.net/teknoloji-haberleri/rontgen-x-isinlarini-kim-nasil-buldu.html (Son erişim tarihi 17.12.2014) http://www.bakimliyiz.com/genel-kultur-paylasimlariniz/91734-steteskopu-kim-ne-zaman-icat-etti.html (son erişim tarihi 15.12.2014) http://www.ilkkimbuldu.com/ (son erişim tarihi 21.12.2014) http://haberzaman.blogcu.com/kim-neyi-nezaman-icat-etti/1497149 (son erişim tarihi 21.12.2014) http://tr.wikipedia.org/wiki/Mikroskop (son erişim tarihi 27.12.2014)
6
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Hastane Mimarisi – 3
HASTANE MİMARİSİ -3 Hastane mimarisi adı altında yazdığımız diğer iki makalede bir hastane nasıl olmalı, yoğun bakım ünitesi ve ameliyathane gibi hastane bölümlerinin mimarisi hakkında bilgi verdik. Bu makalede acil servis, laboratuvarlar, merdiven ve asansörlerin mimari detaylarına değindik. Hastanelerde gelişen teknolojiyle her gün yeni cihazlar ve bunlara uygun ölçülerde odalar yapılıyor. Hastane mimarisi adı altında yazdığımız makalelerde gözümüze çarpan belli başlı bölümlere yer verdik. ACİL SERVİS Acil servisler, hastanenin giriş katında ve genellikle köşesinde bulunarak ambulans girişini kolaylaştırır. Acil servisin mimarisi; laboratuvar, tomografi ve ameliyathane gibi yerlere kolay ulaşımı sağlanacak şekilde planlanmalıdır. Acil servislerde iki adet giriş bulunmalıdır. Bunlar ayaktan hasta girişini ve ambulans(yatarak hasta)girişini sağlamalıdır. Acil serviste bulunan alanları üç başlık altında toplayabiliriz.
Triaj: Hastaların acil olup olmamasına göre değerlendirildikleri bölümdür. *Acil müdahale alanları: Bu alanlar her hastanenin hizmet çeşidine göre farklılık gösterir. Bu müdahale alanlarından bazıları: *Acil hasta bakım odaları : Bu odalar en azından 3x3.6 metre olmalıdır. Elektrik çıkışlarının yarısı jeneratöre bağlı olmalıdır. Malzemelerin bulunduğu alanlar cam bölümle ayrılmalıdır. *Resüsitasyon /Majör travma odası : Oda ölçüleri 6x6 metre olmalıdır. Hipodermi hastaları dikkate alınarak oda mimarisi ısınmayı kolaylaştıracak şekilde yapılmalıdır. Ayrıca acil serviste, acil olmayan hasta bakım odaları, alçı odası gibi odalar bulunur. DOĞUMHANE Hastanın sancı, doğum ve lohusalık dönemlerini geçireceği tek odadır. Bu SDL odaları banyo hariç en az 16 m2 olmalıdır. Ayrıca bu SDL odaları yeni doğan servisine, sezaryenin yapıldığı ameliyathaneye, doktor ve ebe odasına yakın olmalıdır. Devlet
1)Yeşil alan: Polikliniklerin bulunduğu alandır. 2)Sarı alan: Müşahede alanıdır. 3)Kırmızı alan: Canlandırma alanı da denir. Cerrahi işlemlerin yapıldığı alanlardır. Acil serviste birçok işlem için farklı birimler vardır.
hastanelerinde doğum biri-
minde yatak sayısı 20-50 arası olan hastanelerde 2 adet SDL odası bulunmaktadır. LABORATUVARLAR Laboratuvarda kullanılan tezgah genişliği en az 90 cm olmalıdır. Ayrıca laboratuvarda numunelerin toplandığı alan, soğuk depo, temiz/kirli odası, doktor ve teknisyenler için ayrılmış oda bulunmalıdır. POLİKLİNİKLER Hastaların en yoğun bulunduğu bölümlerden biri
olan poliklinikler, yoğun bakım ve ameliyathane gibi yüksek derecede hijyen isteyen bölümlerden kesin sınırlarla ayrılmalıdır. MERDİVEN VE ASANSÖRLER Hastanelerde yoğun bakım ve ameliyathaneye direkt olarak bağlanan 1600 kg taşıma kapasitesi, 150 cm kapı açıklığı ve 4m2 alana sahip olan asansörler bulunmalıdır. Merdiven boşluğu 25 cm den fazla tutulmamalıdır. Ayrıca merdiven korkuluklarının yapıldığı yerler insanları merdiven boşluğundan uzaklaştırmak amacıyla içe doğru eğimli olmalı ve korkuluklarda paslanmaz çelik kullanılmalıdır.
7
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Hastane Mimarisi – 3
Bir acil servisin mimari yapısı bu şekilde olabilir.
Gamze ÖZER
KAYNAKÇA: http://belge.saglikyatirimlari.gov.tr/MimariStandartlar.pdf (Son erişim tarihi 19.12.2014) http://www.acilveilkyardim.com/arastirmalar/acilservismimarisi.htm(Son erişim tarihi 19.12.2014) http://www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/901ecf5238108aa_ek.pdf?dergi=1222 (Son erişim tarihi 31.12.2014) http://bursa.khb.saglik.gov.tr/dokumanlar/Kurumsal/SAGLIK_YAPILARININ_MIMARI_TASARIMLAR.pptx (Son erişim tarihi 31.12.2014)
8
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Yapay Deri ve Gelişimi
YAPAY DERİ VE GELİŞİMİ Deri, yaşamımız boyunca iç organ ve dokularımızı dış çevredeki potansiyel tehlikelerden korumak gibi zor bir görevi üstlenmiştir. Dış çevre ile vücut arasında bir ara yüzey görevi gören deri mikroorganizmaların, toksinlerin ve diğer zararlıların vücuda girmesini önlemekte, ultraviyole radyasyona karşı koruma sağlayarak, su ve elektrolit kaybını engellemektedir. Ayrıca vücutta ısı, basınç, titreşim ve
acı gibi uyaranları algılayarak kan akışı ve terleme ile vücut sıcaklığını düzenlemektedir. Deri hastalıkları veya yaralanmalarında deri bütünlüğüne zarar gelmesi, bazı deri fonksiyonlarının kaybedilmesine hatta ölüme bile yol açabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre yıllık 300,000 kişide yanıklara bağlı deri hasarları oluşmaktadır. Bununla birlikte 6,5 milyon bireyin ise bazı ülserleri,
venöz stasis, kronik deri ülserleri ve diyabetik ülserlerden etkilenerek deri bütünlüğü zarar görmektedir. Günümüzde uygulanan tedavi yöntemleri, işlev ve estetik görünüm ihtiyacını aynı anda karşılayamamaktadır. Normal insan derisinin yerini alabilecek deri modelinin oluşturulması çok güç bir tasarımdır. Çünkü deri yapısal ve işlevsel olarak karmaşık bir organdır.
İnsan deri anatomisi ve otogreft tekniğinde inilen derinlikler.
9
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Yapay Deri ve Gelişimi
Günümüzde ağır yanıklar ve önemli yaraların tedavisinde, hastanın vücudunun bir bölgesinden alınan deri kullanılıyor. En uyumlu deri de bu,
bu yüzden de tekrar bir nakil yapılması gerekebilir, bu da başka bir uzun bekleme sürecine sebep olabilir.İsviçre’den bir laboratuarda biyolojik
diği mekatronik sistemde hassas bir şekilde 3 boyutlu doku iskeletlerine dönüştürüldü. Doku iskeletlerine Biyoloji Bölümünden Prof. Dr. Halil
Hastanın yanmış yerine vücudunun başka yerinden alınmış deri örneği üretilip, yara kapatılacak.
ancak eğer yeterli miktarda deri bulunmuyor ise yapay deri kullanılabilir. Bu tip yapay deriler, kollajen iskeletten ve bunu kaplayan, birkaç hafta içinde deri hücrelerine dönüşecek olan kök hücrelerden oluşuyor. Yapay deri üretiminde hastanın kendi dokusunun kullanılmasının pek çok avantajı vardır. Bu yaklaşımın önemli bir avantajı,insanın kendi hücresinin kullanıldığı ve temelde kök hücre kaynaklı olabileceği için vücudun bu yapıları reddetmesi pek mümkün olmamasıdır. Bir yara alındığında vücuttaki sıvılar o bölgede toplanır ve iyileşme sürecine yardımcı olur. Vücudun doğal lenf sistemi bu sıvıları tekrar kan akışına yönlendirebilir, ancak yapay deride bu taşıyıcı damarlar bulunmuyor. Bu sıvı birikimini düzenleyememek aktarılan deriyi öldürebilir ve
fonksiyonları gerçekleştirebilen yapay deriyi başarıyla test ettiler. Sonuçları Zürih Üniversi t e H ast an esi ’ nden Danielo Marino açıkladı ve Science Translational Medicine’de yayınlandı. Fare modeller üzerinde yapılan bu araştırmada jel benzeri bir yapıda, kan ve lenf hücreleri içeren bir iskelet kullanıldı. Belli bir kuluçka döneminden sonra deri, deneğe nakledildi ve sıvı dengesini koruyabilmeyi başardı. Türkiye’ de ise Koç Üniversitesi Üretim ve Otomasyon Araştırma Merkezi’nden Prof.Dr İsmail Lazoğlu, yapay deri alanında yaptığı çalışma ile Türkiye’de ilk yapay deri çalışmasını yapmıştır. Koç Üniversitesi Kimya Bölümünden Prof. Dr. İskender Yılgör’ün sentezlediği biyo-uyumlu polimerik malzeme proje kapsamında Prof.Dr Lazoğlu’nun geliştir-
Kavaklı tarafından deri hücreleri ekilerek yapay deri hücrelerinin kontrollü şekilde büyütülmesi başarıyla gerçekleştirildi.
Bu yöntemle ileride hastanın kendi vücudundan alınan hücrelerle yanmış deri kısımları için kontrollü bir ortamda doku üretilebilmesinin yolu açılmış oluyor.Üç boyutlu prototipleme sisteminde ‘skafold’ üzerine canlıdan aldıkları deriyi ekip kontrollü bir şekilde büyümesini
10
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Yapay Deri ve Gelişimi
gerçekleştirdiklerini açıkladılar.Proje kapsamında yapılan deneylerde yapay fare derisi üretildiğini , sistemin gerçekleştirdiklerini açıkladılar.Proje kapsamında yapılan deneylerde yapay fare derisi üretildiğini , sistemin hastanelerde kullanıma hazır hale gelmesinin 2 yıl sürebileceğini belirtti. Doku mühendislerinin geliştirdiği deri modellerinin en önemli sorunu kan damarlarının oluşmasını sağlamak. Kan damarlarının oluşturulması için geliştirilen ticari çözüm-
Bahar DEMİRHAN
ler bulunmasına rağmen bu çözümlerin hastalar için önemli olan esneklik, estetik gibi özellikleri hala idealden çok uzakta olması nedeni ile klinik araştırmacılar ve doku mühendisleri deri çözümleri konusunda çalışmaya devam ediyorlar. Doku Mühendisliği yöntemleri ile üretilmiş dermal tabakayı sağlayan Integra’nın hastaya uygulanması Günümüzde yapay deri çalışması insana uygulanmamıştır. Modern mühendislik araştırmaları ve klinik çalış-
malar ile derisinin büyük bir kısmını kaybetmiş hastaların çokta uzak olmayan bir gelecekte otolog keratinosit kültürlere ihtiyaç kalmadan tedavi edildiğini görmek mümkün olabilecek gibi görünüyor. Araştırmacılar yeni ve inovatif deri mühendisliği yaklaşımları deneyerek normal derinin bariyer oluşturma, sıcaklık düzenlenmesi, estetik, mekanik koruma gibi bütün işlevlerini yerine getirecek yapay dokuları elde etme yönünde hızlı ilerlemeler kaydediyorlar.
Büşra GÖNÜL
KAYNAKÇA: İNSAN DERMAL FİBROBLAST ve KERATİNOSİTLERİNİ İÇEREN KİTOSAN-JELATİN/FİBRİN Yapıştırıcı Esaslı İki Tabakalı Yapay Deri Sisteminin Geliştirilmesi/Müşra ZEREN (son erişim tarihi 29.12.2014) Yüksek Lisans, Biyomühendislik Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Menemşe GÜMÜŞDERELİOĞLU Şubat 2014, 97 sayfa http://www.evrimagaci.org/fotograf/40/5481 (son erişim tarihi 29.12.2014) http://www.tubitak.gov.tr/tr/haber/tubitak-destegiyle-yapay-deri-ve-yapay-kemik-uretildi (son erişim tarihi 29.12.2014) http://www.acikbilim.com/2013/07/dosyalar/laboratuvardan-yaralarin-uzerine-yapay-deri.html (son erişim tarihi 29.12.2014) http://www.genelsaglik.org/yazi/insan-icin-suni-deri-gelistirildi/ (son erişim tarihi 29.12.2014)
11
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Anestezi Cihazı
ANESTEZİ CİHAZI Anestezi, kelime anlamı olarak ‘hissizlik, duyusuzluk’ demektir. Vücudun tamamının ya da belirli bir kısmının anestezi uygulamaları sayesinde ağrıya duyarsız hale g e l m e s i d i r . Anestezi cihazı, hasta için gerekli oksijen ve diğer medikal gazlarla soluk alıp kontrollü ve gereken yoğunlukta verilmesine olanak sağlayan, hastaya yapay solunum yaptırabilen, cihazın içinde bulunan ya da cihaza bağlı monitörler ile hayati fonksiyonların yakından izlenmesini sağlayan anestezinin temel ekipmanıdır. Anestezi cihazlarının kullanım amacı, hastanın yaşamını güven altına almak ve yeterli miktarda anestezi verilmesine yardımcı olmaktır. Günümüzde anestezi cihazları, içlerine yerleştirilmiş ve güvenle kullanımını sağlayan aygıtlara, hasta solutma sistemlerine, içinde bulunan veya eklenebilen monitörlere, elektromanyetik uyumlu mekanik ventilatöre ve cihazın tüm fonksiyonlarını izleyebilen bilgisayar sistemlerine sahiptir. Cihazın içinde bulunan mikroişlemcilerin kullanımı, yakın veya uzak bilgisayar ile ağ oluşturma ve hasta ile ilgili bilgilerin saklanması gibi birçok işlemin yapılmasına olanak sağlamaktadır. Anestezi cihazları şekil, tasarım olarak farklılık gösterebilir. Fakat markası ve üretici firma fark etmeksizin bütün anestezi cihazlarında bu-
lunması gereken temel bileşenler; temel gaz kaynağı ve
Şekil2:Anestezi Cihazı
yedek gaz kaynaklarına bağlantı, manometre ve basınç düşürücü valfler, akımölçerler (flowmetre), buharlaştırıcılar (vaporizatör), karbondioksit abs, solunum devreleri, ventilatör ve monitördür. Anestezi cihazı işleyişinde bulunan medikal gazlar; oksijen, azot protoksit, nitrojen ve medikal havadır. Bu gazlar basınç altında silindirlere veya tanklara doldurulur. Ameliyathanelere dağılımı, doğrudan ameliyathanede bulunan silindirlerle veya merkezi gaz santralinden yapılır. Cihazda bu gazlar için sistemler vardır .Gaz boru sisteminde problem veya yetersizlik olduğu durumlarda
Şekil4: E ve H silindir Regülatörü
kullanılmak üzere anestezi cihazının arkasında silindir taşıyıcılar üzerinde yerleşmiş olan oksijen ve azotprotoksit
silindirleri, yedek gaz silindirleri (E-silindir, tüp) vardır. E- silindirler, anestezi cihazının arka tarafına yerleştirilir ve genellikle boru hattındabir bozukluk olduğunda yardımcı kaynak olarak kullanılır. Bazı makineler iki oksijen silindirine sahiptir. Böylelikle biri değiştirilirken diğeri kullanılabilir. Silindir içindeki gazın basıncını manometre gösterir. Regülatör (basınç indirgeyici valf) basınç altındaki gazın daha düşük ve sabit bir basınçla çıkışını sağlar.
İşleyiş Şeması
Anestezide kullanılmak üzere merkezi gaz kaynaklarından ya da yedek silindirlerden sağlanan medikal gazlar, anestezi cihazına girdikten sonra akım ölçerlerden geçer. Akım ölçerler, medikal gazların ml/dk veya l/ dk olarak verilmesini sağlayan aygıtlara verilen addır Günümüzde kullanılmakta olan rotametre
12
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Anestezi Cihazı
sabit basınçlı değişken orifisli olan akımölçer) ve elektronik akım ölçer olmak üzere iki tipi vardır. Anestezi uygulamalarında devrede kaçak olması ya da acil durumlarda oksijene akım ölçerin verebileceğinden daha yüksek hızda ihtiyaç duyulabilir. Bu durumlarda kullanılmak üzere ayrı bir oksijen hattı ve valfi bulunur. Oksijen flush valfi 30-70 ml/dk hızda ve 20-45 psi basınçta oksijen verilebilir.
Şekil5:Özel Çeşitli Vaporizatörler
Solunum yoluyla verilen, sıvı hâlden kolaylıkla gaz hâline geçebilen, uçucu (volatil) vaporizatörlerin anestezi uygulamalarında kullanılabilmesi için buharlaştırılarak gaz haline getirilmesi ve belli oranlarda verilmesi gereklidir. Gaz kaynaklarından alınan medikal gazlar ile solunum yoluyla uygulanan anestezi maddeleriyle birlikte gaz çıkışından alarak hastaya ulaştırılan ve hastadan çıkan zararlı atık gaz karışımlarının (karbondioksitin) uzaklaştırılmasını sağlayan, birçok bağlantısı ve parçası olan sistemlere anestezi devreleri denir. Bu anestezi uygulamaları ve cerrahi girişim sırasında yapılan işlemler hastanın fizyolojik fonksiyonlarını etkilemek-
tedir. Bu etkilerin izlenmesi, belirli aralıklarla ölçümü ve kaydedilmesi gereklidir. Günümüz teknolojisi ile hastaların solunum, dolaşım, oksijenasyon ve vücut ısısı gibi önemli fonksiyonları izlenebilmektedir. Anestezi ve cerrahi süresince hayati fonksiyonların izlenme ve değerlendirilmesi işlemine monitörizasyon, bu işlemleri gerçekleştiren cihaza da monitör adı verilmektedir.
Şekil6:Monitör
Anestezi cihazlarında temel bileşenlere ilave olarak kullanım kolaylığı ve dezenfeksiyon konuları olmak üzere beklenen birçok özellik vardır. Bir anestezi cihazı: Kompakt ve ergonomik olmalıdır, hipoksik (oksijen düzeyi çok düşük olan) karışım vermemelidir, aynı zamanda azot protoksit veya hava verebilmelidir, düşük akımla kullanılabilmelidir, otomatik hava yolu kontrolü yapabilmelidir, tidal volüm garantili olmalıdır, dakika volümü garantili olmalıdır, taze gaz kompanzasyonlu olmalıdır, yeni doğandan erişkine kadar ventilasyon kapasiteli olmalıdır, karbondioksit
absorbsiyon (emilim) yapabilmelidir, ventilatör, absorban kabı ve diğer bileşenlerinden ayrılabilen parçalar otoklavlanabilmelidir, alarm ve parametre sınırlayıcı mekanizmaları olmalıdır, sayısal veya şekil (grafik, dalga) görüntülü ekranı olmalıdır, medikal gazlar ile anestezik ajan monitörü olmalıdır, kolay anlaşılabilir, kontrol ve görüntü paneli olmalıdır, manuel/ kontrollü solunum değişimi y a p a b i l m e l i d i r . Anestezinin temel ekipmanı olan anestezi cihazı ile yardımcı ekipmanlar, değişen koşullar ve kullanıcıların beklentilerine paralel olarak aranılan özellikleri içinde barındıracak şekilde her geçen gün gelişmektedir. Güvenli anestezi uygulayabilmek için anestezi cihazlarına olan ihtiyaç ve bu cihazların gün geçtikçe daha karmaşık makineler hâline gelmesi, özellikle ventilasyon alanındaki gelişmeler ve bunun anestezi cihazında kullanımı, cihazların önemini daha da arttırmaktadır. barındıracak şekilde her geçen gün gelişmektedir. Güvenli anestezi uygulayabilmek için anestezi cihazlarına olan ihtiyaç ve bu cihazların gün geçtikçe daha karmaşık makineler hâline gelmesi, özellikle ventilasyon alanındaki gelişmeler ve bunun anestezi cihazında kullanımı, cihazların önemini daha da arttırmaktadır.
Hayriye KUMAL
KAYNAKÇA: http://bit.ly/1EqrCEe ( son erişim tarihi 21.12.2014) http://www.florence.com.tr/saglik-rehberi/anestezi-turleri.html ( son erişim tarihi 15.12.2014)
13
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Medikal Dünyasına Bakış Seminerinden
MEDİKAL DÜNYASINA BAKIŞ SEMİNERİNDEN 25 Aralık 2014 Perşembe günü, BiyomedTek Ar-Ge Topluluğu’nun düzenlediği seminerde bülten ekibi olarak bizler de yer aldık. Farklı çalışma alanlarından gelen konuşmacılarla keyifli bir seminer geçirdik. Kafası karışık biz öğrenciler için son derece verimli bir organizasyon oldu. İlk konuşmacımız, Başarı Hastanesi’nin Biyomedikal Departmanının Müdürü olan Fatih Türkyılmaz’dı. Fatih Bey, hastanelerdeki alım-satım işlerinden, kalibrasyon organizesinden ve hastanede her türlü MEDİKAL cihazdan sorumlu kişidir. MEDİKAL’i belirgin yazıyorum çünkü konuşmasında bu konuda çok serzenişte bulundu. “Bizi her türlü işi yapabilecek tekniker gibi görüyorlar. Asansör bile tamir ettirilen meslektaşlarımız var.” demişti. Aslında bu biraz gözümüzü korkutsa da Fatih Bey, bu genel sorunun son yıllarda, büyük hastanelerin biyomedikal birimi açmasıyla düzelmeye başladığını belirtti. Biz lafımızı daha fazla uzatmadan, bülten ekibimizden Hayriye Kumal ve Gamze Özer’in Fatih Bey ile yaptığı röportajı aktarmak istiyoruz. İyi bir yerde staj yapıp CV doldurmak mı yoksa orta seviye bir yerde staj yapıp işi öğrenmek mi daha önemlidir? Fatih Bey: Bana geldikleri zaman, ben ona sadece birkaç soru sorarım ve eğer onlara doğru cevap veriyorsa ve onda bir enerji, bir ışık varsa benim için CV’ sinde ne yazdığı çok önemli değildir. Orta seviyede staj yapmak işi öğrenmek için her zaman daha iyidir. Biriminize stajyer alırken nelere dikkat ediyorsunuz? Fatih Bey: Ben öyle bu sene 4 tane alayım 5 tane stajyer alayım değil, arkadaşlar bana geliyorlar. Staj yeri bulamadım. Ne yapalım ne edelim. Tamam, hadi alalım. Ama bizim hastanenin de bir kapasitesi var. Ben 10 kişiyi alıp bir şey öğretememektense, bölüm bölüm 3 kişi alıp bir şey öğretiriz. Bu şekilde daha iyi bir eğitim oluyor. Teknik serviste bayan mühendislerin çalışması hakkında ne düşünüyorsunuz? Fatih Bey: Bayanların çoğu, firmalara yönelmek istiyor. Firmada aplikasyon ve satışa bakmak istiyor. Ama hastanede sadece tıbbi cihaz tamiri olmaz, bu bir biyomedikal süreç yönetimidir. Bu süreçte evraklama vardır. Örneğin yazılan servis raporu saklanmalıdır. Çünkü bu cihazla ilgili bir sıkıntı olduğunda bu cihaza ne yapıldığı çok önemlidir. Kalibrasyon yapılır. Örneğin 500 cihazın kalibrasyonu yapıldı, bu cihazların kalibrasyon sertifikalarını dosyalayacaksınız. Çağrı izlem planı yani dijital ortama atacaksınız ve onların hepsini zamanlarında kontrol edeceksiniz. Bu aslında ayrı bir iştir. Çünkü bir EKG cihazının ne kadar zamanda kalibre edildiğini bilmek zorundasınız. Anestezinin kaç ayda bir yapıldığını bilmek zorundasınız. Bunlar çok önemlidir. Ağırlık kaldırmak zorunda değilsiniz, cihazı bilmeniz yeterlidir.
14
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Medikal Dünyasına Bakış Seminerinden
İş alımlarınızda mühendislerin ikinci yabancı dilinin olmasını istiyor musunuz eğer istiyorsanız bu dil hangisi olmalıdır? Fatih Bey: İkinci bir dil bilinmesi gerekiyorsa o dil Almanca’dır. Çünkü medikal sektörünün doğuşu Almanya’dır. Ama gelen cihazların çoğunun kullanım kılavuzları İngilizce’dir. Çünkü Alman firmalarının kullanım kılavuzları da artık İngilizce hatta Türkçe gelmektedir. İş alımlarınızda mühendislerin sosyal hayattaki aktivitelerini önemser misiniz? Fatih Bey: Biyomedikalle ilgili bir işle uğraşıyorsan, sosyal aktiviten çok fazla yok. Yani görev yetki ve sorumluluklarında hastanede genelde çalışma saati normalde sabah sekiz akşam altı, gerekli durumlarda 24 saattir. Ben bir ay boyunca evime gitmediğimi biliyorum. Cihazların teknik ve kalibrasyonu ile ilgilenmiş ve mevcut teknolojileri geliştirmek için projeler yapmışsınız. Bunların size iş hayatınızda ne gibi avantaj ve dezavantajları olmuştu? Fatih Bey: Cihazları en iyi öğrenme şekli kalibrasyondur. Çünkü tansiyon aleti, anestezi cihazı, elektrokardiyografi(EKG) cihazı, hastabaşı monitörleri, ventilatörler ve birçok cihazların kalibrasyonunu yaptığınız zaman cihazları daha iyi öğrenirsiniz. Örneğin EKG cihazında parazit yaptı mı, yapmadı mı bunu ölçebiliyorsunuz. Hastabaşı monitöre baktığınız zaman satürasyonu ölçebilir, ayarı yapabilirsiniz. Bu sebeplerden kalibrasyon bu işin temellerindendir. Çok fazla cihaz görürsünüz. Harika bir röportaj değil miydi sizce de? Bir Hastaneci bakışıyla bakmak bizleri heyecanlandırdı. Ama bazı şartlar gözümüzü korkutmadı da değil. Biyomedikal Mühendisleri adayları olarak bu durumları aşabiliriz. Fatih Bey’e seminerimize katılımından ve röportajından dolayı teşekkür ederiz. Bu arada Fatih Bey, Facebook üzerinden çok aktif, ayrıca bir bloğu da var. Bizim seminerimiz için de bir yazı yazdı. Hepimiz çok mutlu olduk. Blog yazısı tüm yorgunluğumuzu alıp götürdü. Bir sonraki konuşmacımız Erhan Kurtuluş. Kendileri Çağdaş Medikal’ in Müdürü. Havacılıkla uğraştıktan sonra bir elektronik şirketi kuruyor. Bir süre sonra şirket elektronik alandan ayrılarak medikal alanına geçiş yapıyor. Uzak Doğu’dan Orta Doğu’ya, Kuzey Avrupa’dan Kuzey Amerika’ya ihracat yapan bir şirket. Bu yazıyı derleyen biz Enes Öztürk ve Uğur Deniz Koç, Erhan Bey’le çok değerli bir röportaj yaptık. Bakalım bu perspektifi beğenip, geleceğinizi bu perspektiften şekillendirecek misiniz? İş alımlarınızda CV sizin için önemli midir? Erhan Bey: Tabiki de CV çok önemli. CV lerinizi boş belgeler ile doldurmayın. Zaten boş belgeler ile dolduran kişiler direkt belli ediyor kendisini. Çoğu kişi klasik CV dolduruyor 'Kitap okumak, gezmek, spor' ama örnek verecek olursak benim işe aldığım teknik lise mezunu CV sinde ayrılık sebebi ustabaşını dövdüm yazmış. Bunu herkes mertçe yazamaz. Daha sonrasında araştırdığımda haklı olduğunu gördüm ve işe aldım. Biriminize stajyer alırken nelere dikkat ediyorsunuz? Erhan Bey: Stajyer alırken korkuyorum. Çünkü sistemi bozar mı diye endişelerim var. Gelen stajyer iş yerini kafe zannediyor. Stajyer geliyor önümüze kâğıtları atıyor ' Ben tatile gidiyorum hocam kâğıtları imzalar mısınız? ' diyor. Zaten işi gerçekten isteyen gerçekten bir şeyler öğrenmek isteyen stajyerler kendilerini belli ediyorlar ve o zaman ben onlara 5 kat daha fazla açılıyorum.
15
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Medikal Dünyasına Bakış Seminerinden
32 yıllık bir şirketin kuruculuğunu yapmışsınız. Yeni mezun biri için ne gibi önerileriniz olabilir? Erhan Bey: Bu yemek tarifi gibi verilebilecek bir şey değil arkadaşlar. Bu, hayat sürecinde karşılaşacağınız biraz şans faktörü, biraz mücadele faktörüne bağlı. Bakın mesela ben televizyonculuktan havacılığa, havacılıktan medikale ve medikalde hiç ilgimin olmadığı bir dalda işi tutturdum. Mesleğimiz açısından İngilizce’nin yanında ikinci dil olarak ne önerirsiniz? Erhan Bey: Ben Almanca biliyorum ama hemen hemen her şeyin İngilizce olduğunu gördüm. Dil bilmek önemli İşveren olarak, iş alımlarınızda iş isteyenlerin ve mevcut çalışanlarınızın özel hayatlarına dikkat eder misiniz? Erhan Bey: Elbette! Çalışanım özel hayatında nasılsa işimde de öyle olur. Aile içi ilişkileri samimi ve saygılı ise işimde de öyle olur. Benim isteğim çalışanımın verimli olmasıdır. Bunun içinse özel hayatını bilmem gerek. Erhan Kurtuluş’a zaman ayırıp bizle röportaj yaptığı ve değerli deneyimlerini paylaştığı için teşekkür ediyoruz. Henüz iki yıllık bir Biyomedikal Mühendisi olabilir. Ama yaptıklarına baktığımızda on yıllık bir Biyomedikal Mühendisine taş çıkarır niteliğinde biri o, Umur Çağın Aydın. Yeditepe Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra, askere gitmiş. Askerliğini Erzurum Sağlık Hizmetleri Bölge Komutanlığı’nda yapmış ve komutanlığın adından da anlayacağınız gibi askerliğinde bile medikalciymiş. Şimdi Medel Tıp’ta çalışıyor ve konuşmacı olarak seminerimize katıldı. Sırada bülten ekibimizden Elif Çankaya ve Ceren Arslan’ın yaptığı röportajı okuyalım. Biriminize stajyer alırken nelere dikkat ediyorsunuz? Umur Bey: Ben birimime stajyer almıyorum durumumdan ötürü fakat şöyle söyleyeyim bizim şirket olarak profilimiz de hep ileriye gitme ve olayı geliştirme durumu söz konusu şimdiye kadar şirketimize giren ilk biyomedikal mühendisi çok başarılı olamamış ama benden sonra patronumuz biraz daha bu duruma yöneldi ve arkadaşların yok mu diye bana sordu. Etraftan gelen arkadaşlar var stajyer olarak gelmek isteyenler oluyor. Necmettin Bey yani patronum onları sıcak karşılıyor. Ben 9 aydır bu şirkette çalışıyorum henüz bir stajyer görmedim fakat tabii ki isteriz gelmesini, stajyerimizin olmasını bize yardımda bulunmasını. Her türlü teknik ve satışta kendini geliştirsin ürünlerimizi tanısın. Staj süresi içerisinde belki çok profesyonel işler yapmasını beklemiyoruz kimseden ama zamanla tabii ki işler çok değişiyor. Bir noktada bakıyorsunuz ki bir şeyler yapmaya başladınız sonra patron bunu fark ediyor tabii. Hastanede çalıştığınızda müdür de sizin bir şeyler yapmaya başladığınızı fark ediyor ve ondan sonraki süreçte zaten sizi mezun olduğunuz zaman istiyor yani mezun olduğunuz zaman buraya gelin diye tekliflerde bulunuyorlar. Sonuç olarak biz sıcak bakıyoruz açıkçası.
16
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Medikal Dünyasına Bakış Seminerinden
Peki sizce iyi bir yerde staj yapıp CV doldurmak mı yoksa orta seviye bir yerde staj yapıp işi öğrenmek mi? Umur Bey: Ben diğer arkadaşlar gibi hastane stajıma önem verdim. Benim doğrularımca hastane stajı önce geliyordu. Orda şöyle bir faktör var. Birçok firmayı görebiliyorsunuz, birçok farklı cihazı görebiliyorsunuz, birçok farklı bölümü görebiliyorsunuz. Uzmanlık alanı olarak daha sonra bunların arasından bir şey seçip yönelmek çok daha kolay aksi takdirde şöyle oluyor, iş arıyorsunuz stajyer olarak ve ne olup bittiğini hiç bilmiyorsunuz. Mesela size stent deniliyor siz de tamam diyorsunuz iyi midir kötü müdür zor mudur hiçbir bilginiz olmuyor. Bu şekilde bir yerde başlamaktansa önce bir hastane stajı yapmalısınız. Biyomedikal mühendisi Türkiye’de çok az, o yüzden CV lerimizin çok dolu olması veya çok boş olması, yeni mezun olduğunuz zaman çok fazla şeyi değiştireceğini düşünmüyorum. Benim için değiştirmedi. Bizim zorunlu stajımız 20 gündü ve ben bunu 180 gün olarak arttırdım. Sigortam yoktu bir ücrette almadım ama önemli olan kendimi geliştirmekti. Açıkçası gittim, farklı işler de yaptım ama ben iş görüşmesi yaptığım yerlerde her zaman için tercih edildim. Sektör artık buna yönelmeye başladı artık biyomedikal mühendisi arıyor. Eskiden elektrik elektronik mühendisini tercih ediyorlardı ama şu anda ayrı bir dal olarak bu alternatifin güçlendiğini gören insanlar artık biyomedikal mühendisine daha çok yöneliyor zaten. Büyük şirkette yapabilirseniz ne ala küçük şirketin tabii ki katacağı çok şey vardır ben kurumsal bir yerde çalışmıyorum orta halli bir yerdeyim. Küçük yerin büyük adamı, büyük yerin küçük adamı meselesi var. İlerideki hayallerinize bağlı benim hedefim büyük yerin büyük adamı olmak bir gün ama ben buna küçük yerde başlayarak varmaya çalışıyorum. Stajlarınızı hangi hastane ve şirketlerde yaptınız? Umur Bey: Ben şirket stajı yapmadım hastane stajı yaptım, 180 gün Yeditepe Üniversitesi Hastanesi’nde. Teknik serviste bayan mühendislerin çalışması hakkında ne düşünüyorsunuz? Umur Bey: Teknik serviste bayan mühendisler çalışabilir. Çalışmak isteyen varsa yapabilir. Benim beraber staj yaptığım 8-9 tane kız arkadaşım oldu. Bizim fakültemizde kız sayısı fazlaydı. Bunlardan sadece 2 tanesi bu işin teknik servis kısmını yapmaya yönelmiş insanlardı. Otoklavın içine girip vakum pompası değiştiren bayan arkadaşım vardı. Gayet memnunduk kendisinden. Bunlar aslında kendi tercihinizle alakalı ama tabii ki bir önyargı var ama bu önyargıyı biz mi yani erkekler mi oluşturuyor yoksa bayanlar mı oluşturuyor yoksa direkt önyargıyı mı yenemiyoruz
17
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Medikal Dünyasına Bakış Seminerinden
İş alımlarınızda ikinci yabancı dili önemsiyor musunuz? Eğer önemsiyorsanız bu hangisi olmalı örneğin Almanca veya Japonca olabilir mi? Umur Bey: Almanca güzel olurdu tabii ki. Ben İngilizce biliyorum, kurumsal bir yerde çalışmıyorsanız İngilizce bilen insan sayısı bile şu an çok az yani. İngilizceniz iyiyse bununla bile çok iş yürütebiliyorsunuz. Buna ek olarak sektör içerisinde çok fazla Uzak Doğu ürünü de var. Bunun da önünü açan devlet. Çünkü malzemelerin ucuz olması gerekiyor ve bu sebepten ötürü de işler böyle gelişiyor. Japonca, Rusça, Çince… Bu diller olabilir ama hiç dil öğrenmezseniz de işsiz kalmazsınız kesinlikle. İş alımlarınızda mühendislerin sosyal hayatına dikkat eder misiniz? Umur Bey: Şöyle açıklayayım beni işe alırken, sen sosyal olarak ne yapıyorsun diye sormadılar. Oturup kalkmasını bilen bir insan aslında dışarıda bir şeyler görmüş geçirmiş bir insan, her zaman için tercih edilecek insan oluyor. İşe alırken bile olmasa da bir yere gidilecek çok önemli bir toplantı var diyelim, patron tarafından ben tercih ediliyorum mesela çünkü ne yapabildiğimi biliyor, benim nasıl bir insan olduğumu biliyor ama zamanla tanıdı. İlk işe başladığımda bana bu konuda ne yazık ki hiçbir şey sormadı. Ben açıkçası müzikle uğraşıyorum on sene piyano çaldım, gitar çalıyorum, bateri çalıyorum. Netice de insan ne kadar sosyalse kendine o kadar özgüveni geliyor. Öğrenciler olarak sizce hangi alana ilgimizin olduğunu nasıl anlayabiliriz? Umur Bey: Ben tez zamanımda anladım açıkçası, tezim sonrasında biraz daha canlanmış oldu ama şu da var; sektörü çok iyi bilmek lazım, tüm cihazları bilmek lazım, bunlar her geçen gün değişen şeyler ve çok daha merak uyandırabilecek şeyler de çıkacaktır karşınıza. Şu an evet olmak istediğim yerdeyim, çalışmak istediğim cihazları çalışıyorum, görüntüleme üzerine çalışıyorum ve hoşuma gidiyor beyin cerrahisinde çalışıyorum, bunlar güzel şeyler ama benim de doğru yerde olup olmadığımı anlamak için biraz vakte ihtiyacım var. Arkadaşlarımızı tebrik etmek lazım değil mi? Harika sorular… İki yıllık bir biyomedikal mühendisinden daha farklı bir perspektifti. Açıkçası bu yazıyı derlerken kafamda nereye ait olabileceğimi anlamaya başladım. Muhtemelen bu yazı, sizin de kendinizi nereye ait olacağınızın farkına vardıracaktır. Umur Bey’e katılımlarından dolayı çok teşekkür ediyoruz. Bizi en çok etkileyense piyano, gitar ve bateri çalması oldu. Bir mühendisin müzik kulağı olmaz, dememeliyiz artık. Aslında sağ ve sol beyni iyi çalışan bir beyefendinin röportajını okudunuz. Son konuşmacımıza geçiyoruz. Adını duyurmuş bir şirket olan Penta’nın çalışanlarından Oytun Güngör. Hadi sevgili editörlerimiz Şerife Çelikbaş ve Hülya Aşçıoğlu’nun Oytun Bey ile yaptığı röportajı okuyalım. İyi bir yerde staj yapıp CV doldurmak mı yoksa orta seviyeli bir yerde staj yapıp işi öğrenmek mi? Oytun Bey: Sizin yerinizde olsam her sene üç aylık dönemde yurtdışına giderim çünkü bir daha hayatta böyle bu kadar çok şansınız olmayacak gitmek için. Yurtdışında kalmak, yaşamak büyük bir hayat tecrübesi, hiçbir kimsenin dayanağı olmadan kalabilmek ki şirketler de buna bakıyor zaten. Dil öğrenin iki diliniz olsun İngilizce kesin olsun onun yanına bir dil daha katmaya bakın. Herhangi bir şirket stajından çok daha iyidir. Tabi ki stajın da bir yararı, büyük bir etkisi var. Bence dil çok daha önemli, yurtdışı özellikle büyük bir tecrübe.
18
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Medikal Dünyasına Bakış Seminerinden
Biriminize mühendis/stajyer alırken nelere dikkat ediyorsunuz? Oytun Bey: Genelde tanıdığımız kişilerden oluyor. Bu da hastane biyomedikallerinden oluyor. Ortama çabuk uyum sağlasın diye. General Electric’de olsun Penta da olsun çok fazla Başkent Üniversitesi mezunu var o yüzden işe alınırken Başkent Üniversitesi mezunu olmasına bakıyoruz çünkü bölümün ilk açıldığı üniversite. Teknik serviste bayan mühendislerin çalışması hakkında birçok düşünce var siz ne düşünüyorsunuz? Oytun Bey: Ellerinde 20 kilo monitör var mesela, kan ter içindeler öncelikle onlar taşımak istemiyorlar zaten firmayla alakası yok, firma çalıştırır gerçekten de. Bayanlar kendileri istemiyor zaten çalışmak, topuklu ayakkabı giymek zorundalar mesela, iş esnasında birçok hal ve hareketlerde bulunuyorlar ama bunu kıracak olan yine bayanlar. Aplikasyon alanında da erkek mühendis alınmıyor çünkü orada da genelde meme dokusuna bakılır, o zaman da bayan hastalar yanlarında erkek olmasını istemiyorlar. Cinsiyet ayrımı bu konuda yapılmıyor ama bazı ahlaki kurallara göre bu şekilleniyor. İş alımlarınızda mühendislerin ikinci yabancı dillerinin olması önemli mi ne derece önemli ve bu diller hangileri? Oytun Bey: İkinci dil açısından Fransızca veya Almanca. Çünkü Avrupa’da, Fransa ve Almanya’da çok fazla medikal cihaz üretimi başladı. Oytun Bey’e de katılımlarından dolayı çok teşekkür ediyoruz. Yazımızın sonuna gelirken, tekrar katılımcılara, BiyomedTek Ar-Ge Topluluğu’na ve sevgili ekip arkadaşlarımıza teşekkürü borç biliriz. Fazla koşuşturduk ama harika bir gündü. Sözün özü, tatlı bir yorgunluktu. Birinci ve ikinci sınıfların ağırlıklı olduğu seminerde, sıkıcılıktan uzak neredeyse bir panele dönüşen çok akıcı bir organizasyondu. Biz birinci sınıflar, muhtemelen koskocaman bir dünyaya adım attığımızın farkına varmışızdır. Okuduğunuz için teşekkür ederiz.
Enes ÖZTÜRK
Uğur Deniz KOÇ
19
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Tekno-Haber Köşesi
Tekno-Haber Köşesi BİR KARACİĞER İKİ KİŞİYE HAYAT VERDİ
İzmir Üniversitesi Hastanesi’nde beyin ölümü gerçekleşen hastanın karaciğeri iki insana hayat verdi. Hastanın organlarının bağışlanması, karaciğer yetmezliği olan iki kişiyi hayata bağladı. Tek karaciğerin ikiye bölünmesi ile gerçekleştirilen işlemde karaciğerin bir parçası 11 yaşındaki Batuhan Demir’e, diğer parçası İstanbul’da ölüm döşeğinde olan bir hastaya verildi. Batuhan’ın hastaneye geldiğinde bilincinin kapalı ve koma biçiminde olduğunu belirten İzmir Üniversitesi Medical Park Hastanesi Organ Nakli Merkezi Sorumlusu Doç.Dr. Ünal Aydın, Batuhan’ın hastalığının ciddi biçimde ilerlediğinden bahsederek “Batuhan geldiğinde sarılık değerleri takribî 50 kat bunun şeklinde korkunç bir değerdeydi. Bu sebepten de zaten komaya girmişti, böbrekleri de çalışmıyordu. Anne ve babanın karaciğeri uyma-
yınca ve müsait atama da bulunamayınca Batuhan adeta ölümle sima yüze kaldı. Ve tam da bu noktada aza çıktı ve bütün ekip şekilde aşırı mesut olduk. Ancak fena haberi sonradan aldık ki İstanbul’da Batuhan’dan daha ağır bir hasta vardı ve bakanlıktan ciğerin İstanbul’a gönderilmesi buyruğu geldi. Bu vaziyette biz Batuhan’ı kaybetmekle sima yüze kaldık. Hemen ekip şekilde bir B planı
operasyona koyulduk. Hem karaciğeri ikiye bölüp bir parçasını hususi uçakla İstanbul’a yetiştirdik hem de Batuhan’ın naklini gerçekleştirmiş olduk. Bu acil şartlarda iki acil hastaya tek bir ciğerin ikiye bölünüp yine iki hastanın hayatını kazanması huzur sağlayan bir sonuçtu ”dedi. Son yıllarda hastalığın ilerlemesiyle oturmada, konuşmada zorluklar yaşayan ve 2 yıldır okula gidemeyen, iyileşmenin verdiği sevinçle herkesten organ bağışında bulunmalarını rica eden Batuhan "Çok kaşınıyordum, ağrılarım vardı, her tarafım ağrıyordu, elim, parmağım, kafam ağrıyordu. Komaya girmiştim. Artık okula da gidebileceğim. Büyüyünce ben de doktor olacağım. Ünal Hoca gibi olacağım. Hayat kurtaracağım. Herkes organ bağışlasın. Ben bağışlayacağım. Benim gibi herkes kurtulsun" dedi. Batuhan’ın operasyonunda bulunan doktorlardan Tıp Fa-
hazırladık ve bakanlığa ciğeri ikiye bölüp küçük parçanın Batuhan’a kocaman parçanın da İstanbul’a gönderilmesi teklifinde bulunduk. Bakanlık yetkilileri de bunu derhal kabul ettiler. Böylelikle derhal
kültesi Medical Park Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tayfun Adanır toplumun organ bağışı konusunda bilinçlendirilmesi gerektiğini vurgulayarak
20
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Tekno-Haber Köşesi
organ bağışı yetersizliğine dikkat çekti ve "Beyin ölümü gerçekleşerek organ bağışında bulunan hastamızın tüm Türkiye'ye örnek olmasını
diliyorum. Çünkü karaciğeriyle iki kişiye, böbrekleriyle de iki ayrı kişiye hayat verdi. Toplam 4 kişinin hayatı kurtulmuş oldu. Bu çok önemli
bir olay, bütün toplumun bu konuda da duyarlı organ bağışına daha sıcak bakmaları gerektiğini düşünmekteyiz" şeklinde açıklama yaptı.
SAĞLIKTA YERLİ ÜRETİM BAŞLIYOR Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm Programı Eylem Planı ile ilaç ihtiyacımızın %60’ının,tıbbi cihaz ve tıbbi malzeme ihtiyacımızın da %20’sinin yerli üretimle karşılanması hedefler arasında yerini aldı. GENEL HEDEFLER 1-)2014-2018 yılları arasını kapsayan Onuncu Kalkınma Planı kapsamındaki ''Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm Programı Eylem
Planı” ile ilaç temel araştırma temelinin geliştirilmesi sağlanacak bunda hedef en az bir orjinal ürün keşfi veya 2 mevcut molekülün farklı endikasyonlarda yeniden konumlandırılması olacak. 2-)Klinik araştırma ve geliştirme yatırımlarından Türkiye'nin aldığı payın ve geliştirilen klinik araştırma sayısı yıl içinde % 25 oranında artacak. 3-)Yurtiçi ilaç ihtiyacının değer olarak %60'ı, tıbbi cihaz ve tıbbi malzeme ihtiyacının %20'si yerli üretimle karşılanacak.
4-) 2013 yılında %18,2 olan ilaçta ihracatın ithalatı karşılama oranının 2014 itibariyle % 20 olması, 2018'te % 29,3'e çıkartılması amaçlanıyor. 5-) İlaç üreten şirket sayısı, 2018 yılına kadar 211'den 260'a, ilaç üreten tesis sayısı da 77'den 98'e çıkması amaçlanıyor. 6-) İlaç sektöründe, 2013 yılında %71,3 olan kapasite kullanım oranının 2018'de % 80 olması da hedefler arasında yerini aldı. BİYOTEKNOLOJİK (biyofarmasötik) İLAÇTA HEDEFLER Geçtiğimiz yıl 3 olan biyoteknolojik ilaç üreten tesis sayısının 2014'te 5, 2018'te 11 olması, biyoteknolojik ilaçta yerli ürün sayısının 25'i bulması bekleniyor. 2013 yılında 298 olan, 2014'te de 370 olması hedeflenen yerli patent başvurusu sayısının 2018 yılında bine çıkması bekleniyor buna ek olarak yerli patent başvurularının toplam başvurulara oranının da %25'ten %55'e ulaşması amaçlanıyor. Araştırma merkezi sayısının 13'e yükseltilmesi öngörülüyor. Klinik araştırma yatırımlarının 2018'de 234 milyon dolara, klinik araştırma sayısının 1125’e yükselmesi bekleniyor.
TIBBİ CİHAZDA DURUM 2014’te %16,3 olan tıbbi cihazda ihracatın ithalatı karşılama yüzde oranının 2018’te %20 olması beklenirken tıbbi cihaz üreten şirket sayısı 1794’ten 2130’a, klinik araştırma sayısı ise 29'dan 88'e çıkacak. Öte yandan Türkiye’de artan ve yaşlanan nüfus, ortalama insan yaşının yükselmesi, sağlık hizmetlerinin iyileşmesi, artan refah düzeyi ve farkındalık gibi faktörler ile
ilaç ve tıbbi cihaz talebinin artmasının sosyal güvenlik harcamalarında ve cari açık üzerinde baskı oluşturduğuna işaret edilen planda, şunlar kaydedildi: ''Uzun vadede Türkiye'nin küresel bir ilaç, Ar-Ge ve üretim merkezi olması, ilaç ve tıbbi cihaz alanında rekabetçi bir konuma ulaşması önem arz etmektedir. Bu programla yüksek katma değerli ürün üretebilen, küresel pazarlara ürün ve hizmet sunabilen, yurtiçi ilaç ve tıbbi cihaz ihti-
21
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Tekno-Haber Köşesi
yacının daha büyük bir kısmını karşılayabilen bir üretim yapısına geçilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda orta vadede yerli üretim kapasitesinin artırılması, Ar-Ge ve girişim ekosisteminin geliştirilmesi, uzun vadede yeni molekül geliştirebilen, daha yüksek katma değerli ilaç ve tıbbi cihaz üretebilen bir yapıya kavuşarak küresel değer zincirlerinde etkinliğin artırılması öngörülmektedir.'' SEKTÖR STRATEJİLERİ HAZIRLANACAK Eylem planına göre ayrıca ilaç ve tıbbi cihaz sektörlerinde orta ve uzun vadede stratejiler, yol haritaları da hazırlanacak. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca Haziran 2015' e kadar ilaç sektörü için, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunca (TİTCK) tıbbi cihaz sektörü için sektör stratejisi ortaya konulacak. Oluşturulması beklenen yönlendirme kurumu ile ilaç, tıbbi cihaz ve malzeme ala-
nında sağlık, sosyal güvenlik ve sanayi politikaları ile uygulamalarında eşgüdümün geliştirilmesi amaçlanıyor. Kalkınma Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı’nca 2015 yılı ocak ayına kadar ''Sağlık
Endüstrileri Yönlendirme Komitesi'' oluşturulacak. Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı oluşturulup, bu başkanlık her türlü yetki ve yeterliliğe sahip olması sayesinde üretime geçebilecek ürünlerin tüm süreçlerini yönetebilecek. TÜRKİYE’DE ÜRETİM ÖZENDİRİLECEK 2018 yılı sonuna kadar alım yapan kamu kurumlarının tıbbi cihaz ve ilaçta Türkiye'de üretimi olan ürünleri kullanması Sağlık Bakanlığı tarafından özendirilecek. SGK'ca ihracat amaçlı üretilen ruhsatlandırılmış ürünlerin geri ödeme listelerine alınmasına yönelik çalışmalar yapılacak. TİTCK tarafından da vücuda implante edilen tıbbi cihazların veya ürünlerin hasta üzerindeki oluşabilecek etkilerinin izlenmesi ve kıyaslanmasının ürün takip sistemi ile yapılması sağlanacak. NİTELİKLİ ARAŞTIRMACI SAYISI ARTIRILACAK Ar-Ge ve yenilik alanının geliştirilmesi amacıyla yeniliğe açık üretmeye gönüllü araştırmacıların sayısının artması sağlanacak; araştırmacılar yerli ya da yabancı olabilecek. Türk bilim insanlarının sağlık endüstrileri ile ilişkilerinin artması ve küresel araştırmalara entegrasyon sağlanacak, işbirliği artırılacak.
Araştırmacıları ve yardımcı personeli özendirecek düzenlemeler geliştirilecek. İLAÇ ETKİN MADDESİNİN GELİŞTİRİLMESİ SAĞLANACAK İlaç ve tıbbi cihaz alanlarına yönelik akredite analiz, doğrulama test ve ölçüm merkezleri kurulacak. Sağlık Bakanlığı’nca belirlenen bu hedefler "Ulusal Halk Sağlığı Kurumu Projesi" kapsamında gerçekleşecekİlaç ve tıbbi cihaz alanına özel olarak Ar-Ge destekleme programları düzenlenecek, ilaç ve tıbbi cihaz firmalarında Ar-Ge faaliyetlerinin artırılması ve geliştirilmesi özendirilecek. AŞILARIN YURT İÇİNDE YERLİ ÜRETİMİ Sağlık Bakanlığı’nca, aynı zamanda 2017 sonuna kadar plazma ürünleri ve aşıların yurt içinde üretimi sağlanacak. Ülkedeki ihtiyaca göre planlanarak gerçekleştirilen araştırma faaliyetleri sonucunda üretilen ürünler, fiyat ve geri ödeme açısından desteklenecek. Bir yandan da hedef olan ülkelerdeki yerli üretim olan ilaç ve tıbbi cihaz piyasasını tanıtıcı faaliyetlere ağırlık verilecek. Türkiye'de üretimi olmayan veya üretimi yeterli olmayan ilaç ve tıbbi cihaz yatırım projelerinin özendirilmesine yönelik destekler yapılacak.
KISIRLIĞA ÇİPLİ FORMÜL Bebek sahibi olmak isteyen çiftlere umut olan ‘Hücre Ayrıştırıcı Çip’ Türk bilim adamları tarafından geliştirildi. Harvard Tıp Fakültesi-MIT Sağlık Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Utkan Demirci'nin geliştirdiği Hücre Ayrıştırıcı Çip üretimi Türkiye’de başladı.
22
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Tekno-Haber Köşesi
KOSGEB’in (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme İdaresi Başkanlığı) desteği ile İzmir’de üretilmeye başlanan çipin tüp bebek tedavisinin başarısını arttıracağını söyleyen Op. Dr. Selçuk Yıldız, üretilen çip ile büyük başarı sağlandığını açıkladı. Hücre Ayrıştırıcı Çip’in Prof. Dr. Utkan Demirci tarafından geliştirildiğini ancak ürün geliştirmenin ve üretimin Türkiye’de yapıldığını açıklayan Yıldız "Utkan Hoca'nın önderliğindeki bir ekiple ABD ile ortak çalışma yaparak ürün geliştirme aşamaları tamamlandı ve ürünümüzü artık kullanıcıların hizmetine sunabiliyoruz. Sağladığı faydanın oldukça yüksek olduğunu düşünüyoruz. Üre-
meye yardımcı metotlarında, gerek tüp bebek gerek aşılama uygulamalarında sperm seçimi önemli bir aşamasıdır. Sperm seçiminde de bazı metotlar kullanılıyor. Bu metotları uygularken de uğraştığımız sperm hücrelerine zarar verebilme gibi bir handikabımız var. Dolayısıyla bu sistemler mikro akışkan kanallar içerisinde belirli şartları sağ-
Ceren ARSLAN
lamış pistlerde yarışan hücrelerin şampiyonlarını seçiyo-
ruz. Herhangi bir ön hazırlık aşaması da gerekmiyor. Uygulamada çipin üzerine yerleştirilen spermler mikro akışkan kanallar içerisinde yarışmaya başlıyorlar. Yarıştan sonra da çıkış deliklerinde yarışı kazananları şampiyon olan spermleri burada kolaylıkla alabiliyoruz. Ve uygulamada kullanabiliyoruz." diyerek ekledi. Mikro akışkan çiplerin kullanıldığı hastalardan alınan bilimsel sonuçlara göre Yıldız "Belirli merkezden sonuçlar gelmeye başladı. İlk grup hastada %50'ler civarındaki başarı oranının %70'lerin
üzerine çıktığını gördük. Yine aşılama tedavilerinde % 10'larda olan başarı oranları %30'ların üzerine çıktı" diyerek tüp bebek çalışmalarına göre daha başarılı olduğunu belirtti. İzmir’deki merkezde
ayda 3-4 bin çip üretiliyor, talebin artması ile merkezin büyüyeceğini üretimin artacağını belirten Yıldız, çiplerin dünyaya satılacağını söyledi. Amerika başta olmak üzere dünyaya satılmaya başlandığına da dikkat çeken Yıldız "Biz ülkemizi seven kişiler olarak hep Türkiye'nin yurtdışından ürün ithalat etmesinden muzdariptik. Ama şimdi bu çalışmalar sayesinde galiba yavaş yavaş biz de bazı ileri teknoloji ve bilgi birikimi gerektiren ürünleri yurtdışına göndermeye başlayacağız. Bu çipler tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de kullanıcıların hizmetine sunuldu. İstanbul’da, İzmir’de, Doğu Anadolu'da birçok merkezde ürünlerimiz kullanıyor. ABD'de başta olmak üzere Rusya'da Avrupa'da, Orta Doğu'da birçok merkezde de kullanılmaya başlandı. Biz büyük bir gururla söyleyebiliriz ki artık bütün dünyaya teknoloji satıyoruz. Bu teknolojinin sonraki versiyonlarını da satacağımızı ümit ediyoruz. Kısacası artık yavaş yavaş teknoloji satın alan gruptan çıkıp, biyoteknolojide dünyaya teknoloji satan bir ülke haline gelmeye başlayacağız. Bizler de bunun ilk örnekleriyiz. Bu çipler burada paketleniyor, paketlendikten sonra Avrupa'nın değişik merkezlerine, ABD'ye, Rusya'ya, Kıbrıs'a buradan satılıyor." dedi.
Elif ÇANKAYA
KAYNAKÇA: http://bit.ly/1BptaIr ,http://bit.ly/1yNW3Rj, http://bit.ly/1zcv1SE, http://bit.ly/1CMVh8K,http://bit.ly/1yNWwmF http://bit.ly/1uBEEpI, http://bit.ly/15J1G7X ( son erişim tarihi 11.12.2014)
23
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Eğlence Köşesi
Eğlence Köşesi BİYOMEDİKAL BULMACASI
1- Beyin dalgaları ya da kan basıncı gibi fizyolojik düzeyleri ölçebilecek cihazların geliştirilmesini sağlayan ve böylece hastaların hayatta kalabilmesine yardım eden bir çalışma alanıdır. 2-Fetusun kalp atışlarının seyrini ve bebek hareketleriyle olan ilişkisini temel alarak "fetal distres", yani bebeğin oksijensiz kalma olasılığının taramasında kullanılan bir testtir. 3-Yapay solunum cihazı. 4-EKG diyagramında ventriküllerin depolarizasyonunu yansıtır. 5-Cihazın içinde bulunan ya da sonradan cihaza uyumu sağlanan monitörler ile hayati fonksiyonların yakından izlenmesini sağlayan anestezinin temel ekipmanına denir. 6-Ultrasonografik muayenede ultrases dalgaları üretip dokuya gönderen ve dokuya çarpan ses dalgalarının yansımalarının geri alınmasını sağlayan ultrasonografi cihazının kısmıdır. 7-Uyarıcı elektrik akımlarıyla sinirlerin uyarılmasını sağlayan cihazlara denir. 8-Bir hastalığa bağlı lokalize akış daralmasını önlemek için ya da cerrahi operasyonlara yardımcı olması için takılan yapay bir "tüp"dür. 9-Bazı malzemelere(kemik gibi) uygulanan mekanik basınç sonucunda, malzemenin elekrik alan ya da elektrik potansiyel[1]değiştirme yeteneğidir. Bulmacamızın cevaplarını gelecek sayıda bulabilirsiniz.
24
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Eğlence Köşesi
Gezinen bir gölgedir hayat, gariban bir aktör Sahnede bir ileri bir geri saatini doldurur Ve sonra duyulmaz olur sesi, bir masaldır Gürültücü bir salağın anlattığı Ki yoktur hiçbir anlamı. William Shakespeare Dinlenmemek üzere yola çıkanlar, asla ve asla yorulmazlar. Mustafa Kemal ATATÜRK Unutulmak istemiyorsan, ya okunmaya değer şeyler yaz, ya da yazılmaya değer şeyler yap. Benjamin Franklin Günümüzde dünyadaki temel sorun, aptalların kendilerinden son derece emin, akıllıların ise devamlı şüphe içinde olmalarıdır. Bertrand Russell İyi bir insan olduğunuz için dünyanın size adil davranmasını beklemek, vejeteryan olduğunuz için bir boğanın size saldırmamasını beklemek gibidir. Zeylanovski Yaşamaya zaman ayırın, Zira zaman bunun için yaratılmıştır Çalışmaya zaman ayırın, Başarının bedeli budur Düşünmeye zaman ayrın, Güçlü olmanın kaynağı budur Çevrenize nazik davranmaya zaman ayırın, Mutluluğa giden yol budur Etrafınıza bakmaya zaman ayırın, Günler bencilliğinize yetmeyecek kadar kısadır Gülmeye zaman ayırın, Ruhunuzun müziği budur Çocuklarınızla oynamaya zaman ayırın, Zevklerin en büyüğüdür Terbiyeli olmaya zaman ayırın, İnsan olabilmenin sembolü budur Goethe
25
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Eğlence Köşesi
Bir milyon yıl süreyle resim yapsanız bile, başyapıtınız hep bir sonraki resminiz olacaktır. Her defasında resminizde geliştirmek istediğiniz bir şeyler göreceksiniz. Aldığım mektuplardan bazılarında şöyle şeyler yazılıdır: “Bir resim yaptım ama sonuçtan hiç memnun kalmadım…” Bu harika bir şeydir. Çünkü insanda bir sonraki resme başlama arzusu uyandırır. Yolunda gitmeyen şeyin ne olduğunu anlarsınız... Umarım yaşam boyu ara ara böyle duygulara kapılır ve sonuçta giderek en iyiye ulaşmaya çalışır ve kendinizi geliştirirsiniz. Bob Ross Damla kendini tamamlayınca damlar. Özdemir Asaf Dünyayı değiştirenler, ancak bunu yapabileceklerini düşünecek kadar çılgın olan insanlardır. Steve Jobs Reddedilmeye olan dayanıklılığı sadece reddedilerek kazanabilirsiniz. Girişimciyseniz deriniz hızla kalınlaşır. James R. Cook Bağdat'ı almaya çalışmak, Bağdat'ın kendinden daha mı güzeldi ne! lV.Murat Eğer hayal edebilirsen, yapabilirsin. Walt Disney Düşlerinizi küçümseyen insanlardan uzak durun, Küçük insanlar bunu hep yaparlar,oysa büyük insanlar, büyük düşlerinizi gerçekleştirebileceğinizi inanmanızı sağlarlar. Mark Twain
Hülya AŞÇIOĞLU
Şerife ÇELİKBAŞ
KAYNAKÇA: http://www.antoloji.com/ (30/12/2014) http://hakanyz.blogcu.com/yasam-uzerine-ozlu-sozler/3187773 (30/12/2014) http://www.e-motivasyon.net/ (30/12/2014)
26
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
Künye
KÜNYE EDİTÖR Hülya AŞÇIOĞLU Şerife ÇELİKBAŞ TASARIM SORUMLUSU Erdi DEDE YAZARLAR Bahar DEMİRHAN Büşra GÖNÜL Büşra ÖZTÜRK Ceren ARSLAN Elif ÇANKAYA Emrah TOHUMCU Enes ÖZTÜRK Gamze ÖZER Hayriye KUMAL Hülya AŞÇIOĞLU Oğuzhan GÖKMEN Sabiha YARLUĞKAL Şerife ÇELİKBAŞ Uğur Deniz KOÇ HAKEMLER Emine BOSTAN Nazlı ÖZDEMİR ÇEVİRMENLER Aylin EROĞLU Ömer BAYRAM Yasenya TARSUSLU İLETİŞİM hlyascioglu@gmail.com serifecelikbas@yahoo.com
27
NKU Biyomedikal Mühendisliği
Ocak 2015
28