Jaarverslag 2013
2
Inhoudsopgave Voorwoord
5
De bibliotheek als: kennis (deel-)centrum
6
De bibliotheken in Beveren,
Boekstart
6
Sint-Gillis-Waas en Stekene
8
Digitale etalages
6
Het basisonderwijs
8
Cursus Open Boek
6
De Anton Wilderode PoĂŤziewedstrijd
8
Lezingen
6
Natuur&Zo
8
Workshops
6
Schrijfster Mirjam van Beijsterveldt
8
TabletcafĂŠ
6
Pedagogisch medewerkers
Website voor leeskringen
6
van kinderdagverblijven
8
Loyaliteitsprogramma Voordeel met je Biebpas
8
Organisatie Axel 800 jaar
8
De bibliotheek als: afspiegeling van
De bibliotheek als: samenwerkingspartner
8
Tuinarchitect Tom de Witte
8
de maatschappij
7
Nieuwe vestiging Sas van Gent
7
De bibliotheek als: ambassadeur
Oefenen.nl
7
van taal en lezen
9
Website voor ouders van jonge kinderen
7
Jaar van het voorlezen
9
Website voor basisschooljeugd
7
Nationale Voorleesdagen
9
Digitale proeverij
7
Nationale Voorleeswedstrijd
9
Openingsfeest Kinderboekenweek
7
Campagne Lees meer
9
Vestrock
7
Zeeuws-Vlaams Dictee der Nederlandse Taal
9
Theaters in Zeeland
7
Kinderdictee
9
Verhuizing bibliotheek Oostburg
7
Jeugdschrijvers Hans Hagen, Jan Paul Schutten,
SOKA Plus informatiezuilen
7
Gerard Tonen, Wouter van Reek, Annemarie Bon
De onbemande bibliotheek
7
en Gertie Jaquet
9
Seniorenconsulent
7
WelkBoek
9
De LuisterBieb app
9
Mobiel infopunt Visio
9
BereSlimme Boeken
9
BoekStart
9
Jaarcijfers
10
Uitleningen
10
Aantal leden
10
Kloosterzande
Breskens
Vogelwaarde
Terneuzen
Biervliet
Hoek
Zaamslag
Oostburg
Hulst Philippine
Axel Sluiskil Koewacht
Sas van Gent
jaarverslag 2013
3
4
Voorwoord De (intussen wettelijke) taken zoals (digitale)educatie;
De bibliotheek is harder nodig dan ooit!
leesbevordering en ontmoeting sluiten dus naadloos aan Vaak wordt mij de vraag gesteld of de bibliotheek van
bij bovenstaande sociologische ontwikkelingen
voorbijgaande aard is? Immers, je kunt op internet toch
(digitalisering, ontlezing en vergrijzing). En vragen om
alles vinden en tegenwoordig ook digitale boeken lezen?
een forse extra inspanning van de bibliotheek.
Mijn antwoord is dan steevast dat de bibliotheek in deze
Dat is volledig in tegenspraak met de fikse
tijd harder nodig is dan ooit! Hieronder zo maar een paar
bezuinigingsdoelstellingen die ons worden opgelegd.
voorbeelden.
2013 was dan ook een jaar met grote tegenstellingen.
·
De hedendaagse openbare bibliotheek is destijds opgericht om alle burgers in staat te stellen aan de maatschappij deel te laten nemen. Daarvoor was het noodzakelijk dat de burger kon lezen en dat er informatie voorhanden was. In onze huidige maatschappij is daar nog een dimensie bij gekomen: de burger moet tegenwoordig ook digitaal vaardig zijn. Allerlei (overheids-) instellingen zijn bijvoorbeeld in eerste instantie nog uitsluitend digitaal te benaderen. Het is een onwaarheid dat iedereen (ook de jeugd) goed met een computer om kan gaan: velen komen niet verder dan spelletjes spelen of gebruiker de computer/smartphone of tablet voor social media.
We hebben door deze bezuinigingen helaas afscheid moeten nemen van een groot gedeelte van onze collega's. Anderzijds zijn we in staat geweest om de noodzakelijke vernieuwing van onze vestigingen verder gestalte te geven. Met als hoogtepunt de opening van de nieuwe bibliotheek in Sas van Gent. Volgens velen (en ook mijzelf) is deze bibliotheek de allermooiste van Nederland. Een bibliotheek die alle nieuwe ontwikkelingen samenbrengt: de collectie voor volwassenen wordt frontaal gepresenteerd en ingedeeld in genres. Het jeugdgedeelte is ingedeeld op leeftijd; doordacht kleurgebruik helpt de jeugd zoeken naar het
·
We hebben in Nederland ongeveer 1,5 miljoen laaggeletterden. Dat is maar liefst 10% van de bevolking. Deze bevolkingsgroep heeft veel problemen met lezen en schrijven en kunnen daardoor maar beperkt aan de maatschappij deel nemen; ze zijn relatief vaker ziek en vaker werkeloos etc. En hun kinderen hebben een grotere kans om ook laaggeletterd te worden.
juiste boek. Daarnaast is er een mooie collectie tijdschriften en is er een fijne leestafel. Het inleveren en uitlenen kan via de zelfbedieningsbalie en de bibliotheek is ook onbemand toegankelijk. Alles in één dus. Met ongeveer 400.000 bezoekers per jaar voorzien we dus niet alleen in een behoefte, maar door de ontwikkelingen zijn we harder nodig dan ooit! In dit
·
Taal- en woordenschatontwikkeling van jonge kinderen staan onder druk. Daarmee staan ook hun kansen op een vervolgstudie en carrière onder druk.
jaarverslag leest u nog veel meer over de activiteiten van de bibliotheek in Zeeuws-Vlaanderen. Ik wens u veel leesplezier toe en hoop u nog steeds te
·
Uit onderzoek blijkt dat 25%(!) van de mensen ouder dan 55 jaar zich eenzaam voelt.
mogen ontmoeten in één van onze vestigingen. Met vriendelijke groet, Rudi Crombeen directeur/bestuurder
jaarverslag 2013
5
de Bibliotheek als... kennis(deel-)centrum
Het programma BoekStart loopt al een aantal jaren succesvol in de bibliotheek. In 2013 bezoeken tientallen ouders samen met hun baby de informatieochtenden, die verspreid over Zeeuws-Vlaanderen plaats vinden. Aan de hand van een thema en een spreker, zoals een logopedist, worden allerlei opvoedkundige zaken behandeld. Informatie op een snelle manier bij zoveel mogelijk ontvangers aanbieden gaat het best digitaal. Daarvoor heeft de bibliotheek de digitale etalages. Digitale etalages zijn informatie portals (themawebsites) van bibliotheken. Centraal staan de unieke collecties van bibliotheken. Maar de etalages etaleren veel meer dan boeken: beeld, geluid, nieuws en agenda worden met zorg geselecteerd. Rondom de etalages zijn netwerken opgebouwd via online kanalen als sociale media maar ook offline. Met de cursus Open Boek leidt de bibliotheek leerkrachten in het basisonderwijs op tot leescoördinator. In 2013 krijgen acht leerkrachten hun certificaat uitgereikt in de bibliotheek in Biervliet.
Lezing Suriname
6
De leescoördinatoren
de vlucht'. Miriam Guensberg vertelt over de achtergronden van haar roman 'Poolse tranen', over de filosofie, over het schrijfproces én over het lot van de soldaten van de Eerste Poolse Pansterdivisie in de Tweede Wereldoorlog. Zij heeft zich laten inspireren door de bewogen, spannende Lezing Miriam Guensberg geschiedenis van haar Poolsjoodse vader. De workshop iPad, de workshop fotoboek maken en, nieuw in 2013, het tabletcafé zijn erg in trek en voorzien duidelijk in een behoefte.
Workshop fotoboek maken
Voor leeskringen is er een apart gedeelte van de website ingericht. De Zeeuws-Vlaamse leeskringen kunnen daar terecht voor achtergrond informatie over actuele literaire titels en uitgebreide informatie over literaire excursies.
In 2013 is de bibliotheek het podium voor een aantal lezingen, zoals een lezing stamboomonderzoek en een lezing over Suriname. Ook bezoeken diverse schrijvers de bibliotheek. Geschiedkundigen Misjoe Verleyen en Marc De Meyer verzorgen een toelichting bij hun boek 'Augustus 1914, België op
Bibliotheek Zeeuws-Vlaanderen
de Bibliotheek als... afspiegeling van de maatschappij
Een veranderende samenleving vraagt om een flexibele bibliotheek. De nieuwe vestiging in Sas van Gent, die op 1 maart 2013 haar deuren opende, is dan ook opgezet volgens het nieuwste concept. Hierin is de inrichting, de presentatie en de collectie opgebouwd op basis van kennis en ervaringen uit de retailwereld. Sas van Gent
De exclusieve toegang in de bibliotheek tot digitale informatie is in 2013 grondig herzien. Steeds meer databanken zijn tevens thuis via het internet te raadplegen. Nieuw in het aanbod is Oefenen.nl. Deze portal is een startpunt voor mensen die interactief aan de slag willen met het verbeteren van hun basisvaardigheden, zoals taal, rekenen, internetten en omgaan met geld. Voor kinderen zijn er speciale pagina's op de website gecreëerd, Oefenen.nl één gericht op ouders van jonge kinderen en één gericht op de basisschooljeugd. Verder is er veel animo voor de workshop iPad voor beginners. In samenwerking met Toonbeeld wordt er een digitale proeverij gehouden waarbij beide organisaties hun digitale cursusaanbod aan de man brengen.
Tijdens de kinderboekenweek wordt er in de bibliotheken een groot openingsfeest gehouden. Veel kinderen komen samen met hun vader, spelletjesmiddag moeder, opa, oma, buurman, Kinderboekenweek buurvrouw etc. naar de bibliotheek om deel te nemen aan een spellencircuit. De bibliotheken zijn voorverkoopadres voor Vestrock en de theaterbrochures van het Scheldetheater en het Ledeltheater vinden gretig aftrek in alle vestigingen. In Oostburg verhuist de bibliotheek naar de Brouwerijstraat. In deze winkelstraat is het heel makkelijk voor het publiek om even binnen te stappen. Oostburg
De Stichting Ouderenzorg Kanaalzone geeft via de SOKA Plus informatiezuilen in de vestigingen Philippine en Sluiskil op een gebruiksvriendelijke manier informatie over hun zorg- en dienstverlening. Er komt steeds meer vraag naar en aandacht voor de onbemande bibliotheek. Landelijk wordt er dan gekeken naar Zeeuws-Vlaanderen, in Zaamslag staat immers één van de eerste. De KRO maakt een reportage over de onbemande bibliotheek in Biervliet. Nieuwe senior leden worden benaderd door de consulent senioren van de bibliotheek en uitgenodigd voor een kennismakingsochtend. Onder het genot van een kopje koffie komen de mogelijkheden van de bibliotheek aan de orde.
jaarverslag 2013
7
de Bibliotheek als... samenwerkingspartner
Een greep uit de samenwerkingpartners van de bibliotheek Tuinarchitect Tom de Witte geeft advies tijdens de Nationale Tuinontwerpdag. In samenwerking met de gemeente Hulst en de bibliotheken in Beveren, SintGillis-Waas en Stekene wordt er een taalquiz georganiseerd. De basisscholen krijgen voor de eerste maal de producten en diensten van de bibliotheek digitaal aangeboden via bibliotheekzeeuwsvlaanderen.nl De prijsuitreiking van de poëziewedstrijd voor Vlaamse en Zeeuws-Vlaamse jongeren tussen de 9 en 16 jaar. De Anton van Wilderode Poëziewedstrijd vindt plaats in de bibliotheek Hulst. Joke Schauvliege, Vlaams minister leefmilieu, natuur en cultuur maakt samen met burgemeester Mulder van Hulst en Hildegard Coupé de prijswinnaars uit onze eigen streek bekend. Tijdens de drukbezochte prijsuitreiking worden de gedichten door de scholieren voorgedragen. In de bibliotheek in Hulst zijn de winnende gedichten te bezichtigen. Boekstart in de Kinderopvang is beschikbaar in alle gemeenten van Zeeuws-Vlaanderen. De bibliotheek organiseert de cursus interactief voorlezen voor de pedagogisch medewerkers, ook zorgt ze voor een aantrekkelijke leesplek en een startcollectie geschikte boekjes in de kinderopvang.Bij kindercentrum Foxkidz in Kloosterzande, de Kleine Beer in Oostburg en het Zonnehuisje in Sas van Gent is dit feestelijk gevierd. 8
Samen met Natuur&Zo zijn er diverse activiteiten rondom het klimaat. Onder andere de tentoonstelling “De kunst van recyclen in Zeeland“. In alle Zeeuwse gemeenten hebben kinderen in de leeftijd van 8 tot en met 12 jaar van verschillende Buitenschoolse Opvangcentra een workshopprogramma gevolgd. In deze workshops werden de inzameling en recycling van elektrische apparaten op een creatieve en interactieve manier toegelicht. De kinderen mochten zelf geschikte apparaten demonteren en onderzochten uit welke onderdelen en materialen een apparaat bestaat. Van verschillende materialen uit deze e-waste hebben de kinderen kunstwerken gemaakt. Schrijfster en wereldreizigster Mirjam van Beijsterveldt is even terug in haar geboorteplaats en leest voor uit haar prentenboek “De avonturen van de Huunkvogel.“
in 2013 bestaat Axel 800 jaar. De bibliotheek participeert onder andere in de feestelijkheden door een tentoonstelling van maquettes gemaakt door basisschoolleerlingen. Bibliotheek Zeeuws-Vlaanderen sluit aan de bij het landelijke loyaliteitsprogramma “Voordeel met je Biebpas“. Op vertoon van de bibliotheekpas krijgen leden korting op entreekaarten, kunnen ze meedoen aan een actie, ontvangen ze exclusieve toegang of een gratis attentie.
Bibliotheek Zeeuws-Vlaanderen
de Bibliotheek als... ambassadeur van taal en lezen
2013 is Jaar van het Voorlezen. Het voorleesonbijt tijdens de Nationale Voorleesdagen is een uitgelezen moment om dit in te luiden. Voor basisschool leerlingen is er de Nationale Voorleeswedstrijd.
Wouter van Reek, Annemarie Bon en Gertie Jaquet bezoeken basisschool Het Geuzennest in Biervliet. Deze bezoeken zijn de verzilvering van het cadeau van de gemeente Terneuzen aan de school, uitgereikt tijdens de opening van de Brede School. Bibliotheekboeken uitzoeken kan ook thuis, WelkBoek helpt daarbij. Door middel van een keuze uit selectiecriteria, door een bepaald plot te kiezen, of door aan te geven aan welke kenmerken de hoofdpersonage moet voldoen komt er een leesadvies tevoorschijn.
Met de campagne Lees Meer introduceert de bibliotheek een gevarieerd e-books aanbod. Ook niet-leden kunnen hier van gebruik maken. Aan het ZeeuwsVlaams dictee der Nederlandse taal doen een zestigtal deelnemers mee, zowel specialisten als liefhebbers. Vooral in de laatste categorie is het een spannende strijd waaruit Joost Verheyen als winnaar naar voren komt. Het niveau van dit dictee heeft grote bekendheid bereikt, ook over de grens. Dankzij enthousiaste lokale sponsoren is er een leuke goodiebag voor alle deelnemers. Samen met de werkgroep Kinderactiviteiten Leonardo Zeeland organiseert de bibliotheek voor alle kinderen van groep 7 en 8 van de basisschool een kinderdictee. 24 Teams nemen deel en maken een pittig dictee met als thema: 'Erik of het klein insectenboek'. De schrijver is Marc de Smit, die ook het dictee voor volwassenen schrijft. In het kader van de Cultuurmenu's krijgen basisscholen in de gemeente Sluis bezoek van de jeugdschrijvers Hans Hagen, Jan Paul Schutten en Gerard Tonen.
Luisterend lezen wordt steeds populairder. Via de LuisterBieb app van de bibliotheek zijn er romans beschikbaar maar ook hoorcolleges, voorlees boeken voor kinderen en voor tieners boeken voor de lijst. Het mobiele infopunt van Visio is bij de bibliotheek aanwezig om mensen met een leesbeperking van advies te voorzien. Bereslimme Boeken zijn interactieve animatieďŹ lms van bekende prentenboeken voor kinderen van 3 tot 7 jaar. De animaties zijn in de bibliotheek te bekijken en ook thuis via een code die verkrijgbaar is in de bibliotheek.
Het landelijke project BoekStart voor baby's stimuleert ouders voor te lezen aan hun kind. De bibliotheek speelt hierbij een centrale rol door het verstrekken van een gratis BoekStartkoffertje, een bibliotheeklidmaatschap en er wordt een BoekStarthoek in de bibliotheek. ingericht. In 2013 bestaat BoekStart 5 jaar. In de bibliotheken worden BoekStart kofďŹ eochtenden georganiseerd met een logopedist als gastspreker.
jaarverslag 2013
9
Jaarcijfers Uitleningen 2012eningen 2012
Uitleningen 2013 Axel Breskens Biervliet Hoek Hulst Kloosterzande Koewacht Oostburg Philippine Sluiskil Sas van Gent Terneuzen Vogelwaarde Zaamslag Totaal
65.412 10.975 15.673 13.315 153.776 33.364 14.024 98.392 13.214 10.201 33.503 236.070 16.656 16.168 730.743
66.456 15.247 16.342 12.962 158.386 40.314 15.473 101.165 14.620 14.728 29.600 238.758 16.200 18.979 758.230
Gemeenten
Gemeenten Hulst Sluis Terneuzen
Axel Breskens Biervliet Hoek Hulst Kloosterzande Koewacht Oostburg Philippine Sluiskil Sas van Gent Terneuzen Vogelwaarde Zaamslag Totaal
203.796 109.367 417.580
Hulst Sluis Terneuzen
216.828 116.412 427.918
Per kern
Per kern
Gemeente Hulst Hulst Kloosterzande Vogelwaarde Totaal
153.776 33.364 16.656 203.796
Gemeente Hulst Hulst Kloosterzande Vogelwaarde Totaal
158.386 40.314 16.200 216.828
10.975 98.392 109.367
Gemeente Sluis Breskens Oostburg Totaal
15.247 101.165 116.412
65.412 15.673 13.315 14.024 13.214 10.201 236.070 16.168 417.580
Gemeente Terneuzen Axel Biervliet Hoek Koewacht Philippine Sluiskil Terneuzen Zaamslag Totaal
66.456 16.342 12.962 15.473 14.620 14.728 238.758 18.979 427.918
Gemeente Sluis Breskens Oostburg Totaal Gemeente Terneuzen Axel Biervliet Hoek Koewacht Philippine Sluiskil Terneuzen Zaamslag Totaal Aantal leden
Aantal leden
23.181
22.850
10
jaarverslag 2013
11