INGURUNEA 5. MAILA 1. UNITATEA: IZAKI BIZIDUNAK Zelula: Zelularen bizi funtzioak Zelularen atalak Zelula bakarretik milaka milioi zelulara: Organismo zelulabakarrak Organismo zelulaniztunak Izaki zelulaniztunen antolaketa Izaki bizidunen sailkapena:
Animalien erreinua Landareen erreinua Onddoen erreinua Protistoen erreinua Moneroen erreinua
Zenbait organismok eragindako gaixotasunak: Gaixotasun infekziosoak Gaixotasun infekziosoak kutsatzea Gaixotasunen prebentzioa Gaixotasun infekziosoen tratamendua
HELBURUAK 1. 2. 3. 4.
Zelulen bizi funtzioak aipatzea. Zelulen zatiak identifikatzea. Izaki bizidun zelulen antolaketa ezagutzea. Gaixotasun infekziosoei aurre egiteko moduak ezagutzea.
Zelula Izaki bizidun guztien oinarrizko unitatea da. Zelularen bizi funtzioak:
Nutrizioa: ura eta elikagaiak lortu eta hondakinak kanporatu Erlazioa: aldaketei erantzun Ugalketa: zatitu
Zelularen atalak:
Mintza: Kanpoko geruza Nukleoa: funtzionamenduaren arduraduna Organuluak: Bakoitzak bere funtzioa dauka Zitoplasma: Zelularen barnealdea betetzen duen substantzia
Landare zelulen zelula pareta gogorrak landarea tente eusten du.
Zelula bakarretik milaka milioi zelulara Organismo zelulabakarra:
Zelula bakar batez osatuta daude.
Organismo zelulaniztunak:
Zelula batez baino gehiago osatuta daude.
ZELULA
EHUNA
muskulu ehuna
nerbio ehuna
epitelial ehuna
APARATUA
hezur ehuna
ORGANOA
IZAKI BIZIDUNAK
ANIMALIAK
ORNODUNAK
ORNOGABEAK
LANDAREAK
FANEROGA MOAK
PROTISTOAK
ONDDOAK
KRIPTOGA MOAK
ALGAK
ZELULABAKA RRAK
ZELULANIZ TUNAK
PROTOZOOAK
MONEROAK
Zenbait organismok eragindako gaixotasunak Gaixotasun motak:
Istripu batek sortutakoak Sortzetikoak Mikroorganismoek sortutakoak (ugarienak) INFEKZIOSOAK
Gaixotasun infekziosoak Bakterioek sortutako gaixotasunak Birusek sortutako gaixotasunak Onddoek sortutakoak Harrek sortutakoak Gaixotasunen infekziosoak kutsatzea Gaixotasun daukaten pertsonekin egotean Intsektu edo animalien bidez Ura eta elikagaien bidez Gaixotasunen prebentzioa Txertoak: mikroorganismo ahulduta sartzen dugu gorputzean eta gorputzak mikroorganismo horren kontra babesten ikasten du. Ohitura osasungarria: garbitasuna, elikadura egokia Gaixotasun infekziosoen tratamendua Bakterioen kontra antibiotikoa
NAHIKO Eskema eta laburpena Zelularen irudiak eta atalak ONDO + Zelularen atalen funtzioak + Gaixotasunen prebentzioa OSO ONDO + Ehun motak + Izaki bizidunen sailkapena + Gaixotasun infekziosoak kutsatzea BIKAIN Ikasgai osoa