Enciklopedija islamskih predaja sv 3 web

X

BIBLIOTEKA

Naslov izvornika

‫موسوعة األحاديث الطبّيّة‬

Urednik Amar Imamović Likovno oblikovanje Saladin Pašalić

ENCIKLOPEDIJA ISLAMSKIH PREDAJA IZ MEDICINE SVEZAK 3.

Sakupio

Muhammed Muhammedi Rejšahri

S arapskog preveo

Aldin Mustafić

Fondacija “Baština duhovnosti” Mostar, 1436/2014.

ČETVRTI DIO

UTICAJ HRANE NA ZDRAVLJE I BOLEST TIJELA

‫اَلْ ِق ْس ُم َّالرا ِب ُع‬

‫شب ِفي‬ ‫ک َو ال ُّ ْ ِ‬ ‫د َْو ُر ْ َال ْ ِ‬ ‫الص َّح ِة َو الْ َم َر ِض‬ ‫ِّ‬

Prvo poglavlje

Umanjivanje količine hrane 1/1 Podsticanje na umanjivanje količine hrane 1147. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Ako ukućani smanje svoje obroke, kuće će im se ispuniti svjetlošću.”1 1148. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Onoga ko poveća svoj tesbih (slavljenje Allaha, dž.š.) i temdžid (veličanje Allaha), a umanji jelo, piće i spavanje – požele meleci.”2 1149. Imam Ali, mir s njim: “Ne traži život kako bi jeo, nego traži jelo kako bi živio!”3 1150. Imam Ali, mir s njim: “Obavezno je pametnom da se tokom slasti jela prisjeti gorčine lijeka.”4 1/2 Vanjske koristi od umanjivanja količine hrane a. Zdravlje tijela

1151. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Majka svih lijekova je umanjivanje količine hrane.”5 El-Muʻdžemu-l-ewseṭu, sv. 5, str. 229, hadis 5165, prenosi ga Ebu Hurejre; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 3, str. 391, hadis 7093.

2 Tenbīhu-l-ẖawāṭiri, sv. 2, str. 116.

3 Šerḥu nehdži-l-belāġa, sv. 20, str. 333, hadis 824.

4 Šerḥu nehdži-l-belāġa, sv. 20, str. 272, hadis 149.

5 El-Mewāʻiẓu-l-ʻadedijje, str. 213.

1

‫اَلْ َف ْص ُل ْ َال َّو ُل‬

‫ک‬ ‫ِق َّ ُل ْ َال ْ ِ‬

‫‪1/1‬‬ ‫ک‬ ‫اَلْ َح ُّث عَ ٰل ِق َّ ِل ْ َال ْ ِ‬ ‫ُ ‪1‬‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1147‬ر ُس ُول ِ‬ ‫وت ْم‪.‬‬ ‫آل –‪ :‬إ َِّن أَ ْه َل الْ َبي ِْت ل َ َي ِق ُّل ُط ْع ُمه ُْم؛ فَتَ�سْتَ ِنريُ بُ ُي ُ‬ ‫‪َ .1148‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫شابُ ُه‬ ‫آل –‪َ :‬منْ َک ُ َث ت َ ْسبِي ُح ُه َو ت َ ْمجِ ُيد ُه‪َ ،‬و قَ َّل َط َعا ُم ُه َو َ َ‬ ‫ْ َ ِ َُ ‪2‬‬ ‫َو َمنَا ُمهُ‪ِ ،‬ا�شْتَاقَ ْت ُه ال َملئکة‪.‬‬ ‫الس َل ُم – ِف الْ ِح َ ِک الْ َمن ْ ُسوب َ ِة ِإل َ ْي ِه –‪َ :‬ل ت َْطلُ ِب الْ َح َيا َة ِل َت ْأ ُ َ‬ ‫ک‪،‬‬ ‫‪ .1149‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل– عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪3‬‬ ‫بَلِ ْاطلُ ِب ْ َال ْ َ‬ ‫ک ِلتَ ْح َيا‪.‬‬ ‫الس َل ُم – ِف الْ ِح َ ِک الْ َمن ْ ُسوب َ ِة ِإل َ ْي ِه –‪ :‬يَن ْ َب ِغي ِللْ َعا ِقلِ أَ ْن يَتَ َذک َّ َر‬ ‫‪ .1150‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل– عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ِ ‪4‬‬ ‫ِع ْندَ َح َل َو ِة الْ ِغ َذا ِء َم َر َار َة ادلَّ َواء‪.‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫ک َّ‬ ‫الظا ِه ِري َّ ُة‬ ‫فَ َوائِ ُد ِق َّ ِل ْ َال ْ ِ‬ ‫أ – ِ َّ‬ ‫ص ُة الْ َبدَ ِن‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1151‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫ک‪.‬‬ ‫آل –‪ُ :‬أ ُّم َ ِجيع ِ ْ َال ْد ِوي َ ِة ِق َّ ُل ْ َال ْ ِ‬

‫‪5‬‬

‫‪1‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪3‬‬ ‫ ‬ ‫‪4‬‬ ‫ ‬ ‫‪5‬‬ ‫ ‬ ‫‪2‬‬

‫املعجم األوسط‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪ ،229‬ح ‪ ،5165‬عن أيب هريرة؛ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،391‬ح ‪.7093‬‬ ‫تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.116‬‬ ‫رشح نہج البالغة‪ ،‬ج ‪ ،20‬ص ‪ ،333‬ح ‪.824‬‬ ‫رشح نہج البالغة‪ ،‬ج ‪ ،20‬ص ‪ ،272‬ح ‪.149‬‬ ‫املواعظ العدديّة‪ ،‬ص ‪.213‬‬

8

Umanjivanje količine hrane

1152. Imam Ali, mir s njim: “Umanjivanje količine hrane štiti od tjelesnih bolesti.”6 1153. Imam Ali, mir s njim: “Umanji jelo – umanjit će ti se bolest.”7 1154. Imam Ali, mir s njim: “Ko umanji jelo – umanje mu se bolovi.”8 1155. Imam Ali, mir s njim: “Smanjivanje obroka donosi plemenitost duši i trajnost zdravlja.”9 1156. Imam Ali, mir s njim: “Ko umanji jelo – poveća mu se zdravlje i poprave se misli.”10 1157. Imam Ali, mir s njim: “Zaista je zdravlje tijela u smanjenju količine hrane i vode.”11 1158. Imam Rida, mir s njim: “Kada bi ljudi umanjili jelo, popravila bi im se tijela.”12 1159. Imam Rida, mir s njim: “Tijelo je poput dobre i spremne zemlje; ako se bude brinulo o njoj i zalijevalo – tako da se ne pretjera sa vodom više od njene potrebe i da joj ne nedostaje vode pa da se osuši, njena kultivacija se nastavi, njeni prihodi se umnože i njeni plodovi bivaju kvalitetni. A ako se zapusti, onda propadne i na njoj naraste korov. I tijelo se ponaša ovako u odnosu na hranu i piće. Ako ono bude ispravno i zdravo, u njemu blista čilost. Pa vidi šta ti odgovara i šta odgovara tvome želucu, i od čega ti jača tijelo i šta ti je ugodno od jela i pića, i to učini svojom ishranom.”13 b. Mladolikost lica

1160. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Moj brat Isa, a.s., jednom prilikom je prolazio kroz grad u kojem su se čovjek i žena nadvikivali, pa ih je upitao: ‘Šta vam je?’ Ġureru-l-ḥikem, hadis 6768; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 370, hadis 6248. Ġureru-l-ḥikemi, hadis 2336.

8 Ġureru-l-ḥikem, hadis 8409; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 455, hadis 8220.

9 Ġureru-l-ḥikem, hadis 6819; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 370, hadis 6240.

10 Ġureru-l-ḥikem, hadis 8803; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 437, hadis 7559.

11 Tuḥafu-l-ʻuqūl, str. 172; Bišāretu-l-Muṣṭafā, str. 25, u oba djela je prenesen od Kumejla ibn Zijāda; El-Biḥār, sv. 66, str. 425, hadis 41.

12 Mekārimu-l-aẖlāq, sv. 2, str. 467, hadis 2466; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 221, hadis 1666, od Ebu El-Hasana od ʻAmra ibn Ibrāhīma, a u njemu stoji “budu ekonomični (‫)قَ َص ُدوا‬, umjesto “umanje, smanje (‫صوا‬ ُ َ َ‫ ;“ )ق‬El-Biḥār, sv. 62, str. 142, hadis 9.

13 Ṭibbu-l-Imami er-Riḍā, str. 13; El-Biḥār, sv. 62, str. 310. hadis sličan navedenom.

6 7

‫ک‬ ‫ ِق َّ ُل ْ َال ْ ِ‬

‫‪9‬‬

‫ک ي َ ْمنَ ُع ک َ ِثريًا ِم ْن أَ ْع َللِ الْجِ ْس ِم‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪ِ :‬ق َّ ُل ْ َال ْ ِ‬ ‫‪ .1152‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َ ‪7‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬أَ ْق ِل ْل َط َعا ًما ت ُ ْق ِل ْل َسقا ًما‪.‬‬ ‫‪َ .1153‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪8‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬م ْن قَ َّل َط َعا ُم ُه قَل َّ ْت َآل ُمهُ‪.‬‬ ‫‪َ .1154‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ِ‪9‬‬ ‫الس َل ُم –‪ِ :‬ق َّ ُل الْ ِغ َذا ِء أَک ْ َر ُم ِللنَّ ْف ِس‪َ ،‬و أَد َْو ُم ِل ِّلص َّحة‪.‬‬ ‫‪َ .1155‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ِ ْ ‪10‬‬ ‫ص ِف أَ ْ ِک ِه ک َ ُث َْت ِ َّ‬ ‫ص ُتهُ‪َ ،‬و َصلُ َح ْت فک َرتُهُ‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬م ِن ا ْقتَ َ َ‬ ‫‪َ .1156‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ِ َّ ِ ْ ِ ‪11‬‬ ‫ص َة الْجِ ْس ِم ِم ْن ِق َّ ِل َّ‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬إ َِّن ِ َّ‬ ‫الط َعا ِم‪َ ،‬و قل ال َماء‪.‬‬ ‫‪َ .1157‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َ ُ ‪12‬‬ ‫دَان ْم‪.‬‬ ‫صوا ِف ا َّلط َعا ِم‪َ ،‬ل�سْتَقَا َم ْت أبْ ُ‬ ‫‪ .1158‬اَ ْ ِل َما ُم ا ِّلرضَ ا – عَلَ ْي ِه ا َّلس َل ُم –‪ :‬ل َ ْو أَ َّن النَّ َاس قَ َ ُ‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬إ َِّن الْ َج َسدَ ِب َم ْ ِن َ ِل ْ َال ْر ِض ا َّلط ِّي َب ِة الْخ َ​َر ِاب؛ إ ِْن ت ُ ُعو ِهدَ ْت‬ ‫‪َ .1159‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫الس ْق ِي ِم ْن َح ْي ُث َل تَ ْزدَا ُد ِم َن الْ َما ِء فَتَغ َْر َق َو َل ت ُ ْنقَ ُص ِمنْ ُه فَتَ ْع َط َش‪،‬‬ ‫ِبلْ ِع َم َار ِة َو َّ‬ ‫دَا َم ْت ِع َم َار ُتَا َو ک َ ُ َث َريْ ُعهَا َو َز َک َز ْر ُعهَا‪َ .‬و إ ِْن تَغَافَلْ َت َعنْ َا فَ َسدَ ت َْو نَبَ َت ِفهيَا الْ ُع ْش ُب‪.‬‬ ‫شب َ ِة‪ ،‬ي َ ْصلُ ُح َو ي َ ِص ُّح َو تَ ْزکُو الْ َعا ِفيَ ُة‬ ‫َوالْ َج َس ُد بِ ٰ ِذ ِه الْ َم ْ ِن َ ِل َوالتَّدْ ب ِ​ِري ِف ْ َالغْ ِذي َ ِة َو َاأل ْ ِ‬ ‫ِفي ِه‪َ .‬وان ُْظ ْر‪َ ...‬ما يُ َوا ِف ُق َک َو َما يُ َوا ِف ُق َم ِعدَ تَ َک‪َ ،‬و ي َ ْق ٰوى عَلَ ْي ِه بَدَ ُن َک َو يَ�ستَم ِرئ ُ ُه‬ ‫ْ ُ ِ َ َ ‪13‬‬ ‫ِم َن َّ‬ ‫الش ِاب‪ ،‬فَقَد ِّْر ُه ِلنَ ْف ِس َک َوا ْج َعل غذاک‪.‬‬ ‫الط َعا ِم َو َّ َ‬ ‫‪6‬‬

‫ب – ن َضَ َار ُة الْ َو ْج ِه‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1160‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫الس َل ُم – ِب َم ِدينَ ٍة‬ ‫آل –‪َ :‬م َّر أَ ِخ ِع ٰيس– عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َو ِفهيَا َر ُج ٌل َوا ْم َرأَ ٌة يَتَ َص َ َ‬ ‫اي ِان‪.‬‬ ‫ ‪ 6‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪6768‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،370‬ح ‪.6248‬‬ ‫ ‪ 7‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪.2336‬‬ ‫ ‪ 8‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪8409‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،455‬ح ‪.8220‬‬ ‫ ‪ 9‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪6819‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،370‬ح ‪.6240‬‬ ‫ ‪ 10‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪8803‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،437‬ح ‪.7559‬‬ ‫ ‪ 11‬حتف العقول‪ ،‬ص ‪172‬؛ بشارة املصط ٰفى‪ ،‬ص ‪ ،25‬الکهام عن مکيل بن زايد؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪،66‬‬ ‫ص ‪ ،425‬ح ‪.41‬‬ ‫ ‪ 12‬ماکرم األخالق‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،180‬ح ‪2466‬؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،221‬ح ‪ ،1666‬عن أيب احلسن – عليه‬ ‫صوا»؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،142‬ح ‪.9‬‬ ‫ا ّلسالم –‪ ،‬عن معرو بن إبراهمي و فيه‪« :‬قَ َص ُدوا»‪ ،‬بَدَ َل‪« :‬قَ َ ُ‬ ‫السالم –‪ ،‬ص ‪13‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،310‬حنوه‪.‬‬ ‫ ‪ّ 13‬‬ ‫طب اإلمام ّالرضا – عليه ّ‬

10

Umanjivanje količine hrane

Čovjek reče: ‘O Allahov vjerovjesniče, ovo je moja žena i ona je bez ikakve mahane, dobra, ali ja volim da sam daleko od nje.’

Hazreti Isa reče: ‘Pa objasni mi sve o njoj, kakva je izgleda?’ Čovjek reče: ‘Ona je smežuranog lica, a nije stara.’

Hazreti reče: ‘O ženo, da li bi voljela da ti se vrati mladolikost i vlažnost lica?’ Žena reče: ‘Da.’ Hazreti Isa reče ženi: ‘Kada budeš jela nemoj nipošto da se najedeš14, jer ako se hrana nagomila na pluća u tolikoj mjeri nestane mladolikost lica.’

Pa je učinila tako i vratila joj se mladolikost lica.”15 c. Dug život

1161. Lukman, a.s.: “Ako čovjek umanji jelo, živi duže.”16 1/3 Unutarnje koristi od smanjenja jedenja a. Bistrina misli

1162. Imam Ali, mir s njim: “Onome ko umanji jelo izbistre se misli.”17 b. Svjetlost srca

1163. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Ako čovjek umanji hranu njegovo se srce ispuni svjetlošću.”18 c. Spas od šejtana

1164. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Koga raduje da svoju dušu spasi od Iblisa – onda neka istopi19 svoje salo i meso smanjenjem količine hrane; jer uz U izvoru stoji “zasitiš se” (‫ني‬ َ ‫)تَ�شْ َب ِع‬, a ispravka je preuzeta iz El-Biḥār i Qaṣaṣu-l-enbijāʼ. ʻIlelu-š-šerāʼiʻi, str. 497, hadis 1. prenosi Omer ibn Ali od svoga oca Imama Alija ibn Ebī Ṭāliba; Qaṣaṣu-l-enbijāʼ, str. 273, hadis 328. je sličan navedenom; El-Biḥār, sv.

14, str. 320, hadis 26.

16 El-Mewāʻiẓu-l-ʻadedijje, str. 71.

17 Ġureru-l-ḥikem, hadis 8426; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 456, hadis 8236.

18 El-Firdews, sv. 1, str. 290, hadis 1138, od Ebu Hurejre; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 15, str.

244, hadis 40772.

19 U izvoru stoji “pa neka istopi (‫يب‬ ْ ‫”)فَلْ ُي ِذ‬, a ispravno je onako kako smo napisali.

14 15

‫ک‬ ‫ ِق َّ ُل ْ َال ْ ِ‬

‫‪11‬‬

‫فَقَا َل‪َ :‬ما َش ْأ ُن ُکَا‪.‬‬ ‫[الر ُج ُل]‪َ :‬ي ن ِ ََّب ِ‬ ‫هللا‪ٰ ،‬ه ِذ ِه ا ْم َرأَ ِت َو لَي َْس بِ َا ب َ ْأ ٌس‪َ ،‬صا ِل َح ٌة‪َ ،‬و ٰل ِک ِّن‬ ‫قَا َل َّ‬ ‫ُأ ِح ُّب ِف َراقَهَا‪.‬‬ ‫قَا َل‪ :‬فَ َأخ ِ ْ​ْب ِن عَ ٰل ُ ِّ‬ ‫ىک َحالٍ َما َش ْأ ُنَا؟‬ ‫ه َخلَقَ ُة‪ 14‬الْ َو ْج ِه ِم ْن غ َ ِ ْي کِ ٍ َب‪.‬‬ ‫قَا َل‪َ ِ :‬‬ ‫قَا َل‪َ :‬ي ا ْم َرأَ ُة‪ ،‬أَ ُ ِت ِّب َني أَ ْن ي َ ُعو َد َما ُء َو ْ ِج ِک َط ِر ًّي؟‬ ‫قَال َ ْت‪ :‬ن َ َع ْم‪.‬‬ ‫قَا َل لَهَا‪ِ :‬إ َذا أَ َ ْک ِت فَإ َِّي ِک أَ ْن تَ�شْ َب ِعي‪15‬؛ َِل َّن َّ‬ ‫الصدْ ِر‬ ‫الط َعا َم ِإ َذا تَ َکث َ​َر عَ ٰل َّ‬ ‫فَ َزا َد ِف الْقَدْ ِر َذه َ​َب َما ُء الْ َو ْج ِه‪.‬‬ ‫‪16‬‬ ‫فَ َف َعلَ ْت ٰذ ِل َک فَ َعا َد َو ْ ُجهَا َط ِر ًّي‪.‬‬ ‫ج – ُط ُ‬ ‫ول الْ ُع ُم ِر‬

‫الس َل ُم –‪ِ :‬إ َذا قَ َّل ُط ْع َم ُة الْ َم ْر ِء عَ َاش َط ِو ًيل‪.‬‬ ‫‪ .1161‬لُ ْق َم ُان – عَلَ ْي ِه َّ‬

‫‪17‬‬

‫‪3/1‬‬ ‫ک الْ َبا ِط ِنيَّ ُة‬ ‫فَ َوائِ ُد ِق َّ ِل ْ َال ْ ِ‬ ‫أ – َص َفا ُء الْ ِف ْک ِر‬

‫الس َل ُم –‪َ :‬م ْن قَ َّل أَ ْ ُک ُه َص َفا ِف ْک ُر ُه‪.‬‬ ‫‪ .1162‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬

‫‪18‬‬

‫ب – ن ُ​ُور الْقَلْ ِب‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1163‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ِ :‬إ َذا أَقَ َّل َّالر ُج ُل ُّ‬ ‫الط ْع َم‪ُ ،‬م ِل َئ َج ْوفُ ُه ن ًُورا‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫ ‪َ 14‬خلُ َق الث َّْو ُب‪ :‬إذا ب َ َيل‪( .‬املصباح املنري‪ ،‬ص ‪.)180‬‬ ‫‪ 15‬يف املصدر‪« :‬تَ�شْ َب ِع َني»‪ ،‬و التّصويب من حبار األنوار و قصص األنبياء‪.‬‬ ‫ ‪ 16‬علل ّ‬ ‫السالم –؛‬ ‫الشائع‪ ،‬ص ‪ ،497‬ح ‪ ،1‬عن معر بن ّعيل عن أبيه اإلمام ّعيل بن أيب طالب – عليه ّ‬ ‫قصص األنبياء‪ ،‬ص ‪ ،273‬ح ‪ ،328‬حنوه؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،14‬ص ‪ ،320‬ح ‪.26‬‬ ‫ ‪ 17‬املواعظ العدديّة‪ ،‬ص ‪.71‬‬ ‫ ‪ 18‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪8462‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،456‬ح ‪.8236‬‬ ‫‪ 19‬الفردوس‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،290‬ح ‪ ،1138‬عن أيب هريرة؛ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،15‬ص ‪ ،244‬ح ‪.40772‬‬

12

Umanjivanje količine hrane

smanjenje količine hrane dolazi prisustvo meleka i mnoštvo razmišljanja o onome šta je kod Allaha, dž.š.”20 1165. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Borite se protiv samih sebe smanjenjem količine hrane i pića, meleci će vas staviti pod svoj hlad, a šejtan će po­bjeći od vas.”21 d. Ulazak u carstvo nebesko

1166. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Oblačite vunu, zagrnite rukave i jedite do pola stomaka, ući ćete u carstva nebeska.”22 1167. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Ne ulazi u carstva nebeska i zemaljska ko napuni stomak.”23 e. Približavanje Allahu, dž.š.

1168. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Smanjenje količine hrane ima uzvišen stepen kod Allaha.”24 1169. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Najdraži od vas Allahu su oni koji najmanje jedu i najlakši su.”25 1170. Imam Sadik, mir s njim: “Čovjek je najbliži Allahu, dž.š., onda kada mu je stomak prazan.”26 f. Sveukupne koristi umanjenja jela

1171. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Onome ko umanji jelo bude zdravo tijelo i izbistri mu se srce, a onom ko poveća jelo, razboli se tijelo i otvrdne mu srce.”27 El-Firdews, sv. 3, str. 536, hadis 5672, od Ibn ʻAbbāsa.

Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 2, str. 122.

22 Mekārimu-l-aẖlāq, sv. 1, str. 252, hadis 750; El-Firdews, sv. 1, str. 102, hadis 338, od Ebu Hurejre; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 15, str. 302, hadis 41120.

23 Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 1, str. 100, od Ibn ʻAbbāsa.

24 Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 2, str. 119.

25 Kenzu-l-ʻummāl, sv. 15, str. 261, hadis 40869; Es-Sujūṭijjev Džāmiʻu-l-eḥādīs̱ i, sv. 1, str. 106, hadis 565, u obje knjige je prenosi se iz El-Firdewsa od Ibn ʻAbbāsa.

26 El-Kāfī, sv. 6, str. 269, hadis 4; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 231, hadis 1707, a u njemu stoji (‫ – ) َجاف‬osušiti, (‫ – )خ ََّف‬smanjiti, umanjiti – a oba hadisa su od Ebu Beṣīra; El-Qommi: Džāmiʻu-l-eḥādīs̱ i, str. 199; El-Biḥār, sv. 66, str. 331, hadis 5.

27 Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 2, str. 229; Ed-Daʻwāt, str. 77, hadis 187; El-Biḥār, sv. 66, str.

338, hadis 35.

20 21

‫ک‬ ‫ ِق َّ ُل ْ َال ْ ِ‬

‫‪13‬‬

‫ج – اَلنَّ َجا ُة ِم َن ال�شَّ ْي َط ِان‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1164‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫س ُه أَ ْن ُ َيل ِّ َص ن َ ْف َس ُه ِم ْن ِإبْ ِل َيس‬ ‫آل –‪َ :‬م ْن َ َّ‬ ‫الط َعا ِم؛ فَإ َِّن ِم ْن ِق ِ َّل َّ‬ ‫ش َم ُه َو ل َ ْح َم ُه ِب ِق ِ َّل َّ‬ ‫فَلْ ُي ِذ ْب‪ْ َ 20‬‬ ‫الط َعا ِم ُح ُض َور الْ َم َلئِ َک ِة َو ک َ َْث َة‬ ‫‪21‬‬ ‫التَّ ْف ِک ِري ِفميَا ِع ْندَ ِ‬ ‫هللا – ع ََّز َو َج َّل –‪.‬‬ ‫‪َ .1165‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪َ :‬جا ِه ُدوا أَن ْ ُف َس ُ ْک ِب ِق َّ ِل َّ‬ ‫الش ِاب‪ ،‬ت ُِظل َّ ُ ُک‬ ‫الط َعا ِم َو َّ َ‬ ‫َ ‪22‬‬ ‫الْ َم َلئِ َک ُة‪َ ،‬و ي َ ِف َّر َع ْن ُ ُک ال�شَّ ْيط ُان‪.‬‬ ‫د – اَدلُّ خ ُ‬ ‫ُول ِف َملَ ُک ِ‬ ‫الس َم َاو ِات‬ ‫وت َّ‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1166‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫الص َوف َو َ ِّش ُروا‪َ ،‬و ُ ُکوا ِف‬ ‫آل –‪ِ :‬الْب َُسوا ُّ‬ ‫ِ ‪23‬‬ ‫ون‪ ،‬ت َدْ ُخلُوا ِف َملَ ُک ِ‬ ‫الس َم َاوات‪.‬‬ ‫أَن َْص ِاف الْ ُب ُط ِ‬ ‫وت َّ‬ ‫َ َ ْ ‪24‬‬ ‫‪َ . 1167‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪َ :‬ل يَدْ خ ُ​ُل َملَ ُک َ‬ ‫وت ا َّلس َم َاو ِات َو ْ َال ْر ِض َم ْن َمل بَطنَهُ‪.‬‬ ‫ه – اَلتَّقَ ُّر ُب إ ِٰل ِ‬ ‫هللا‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1168‬ر ُس ُ‬ ‫يل ِم َن ا َّلط َعا ِم ِب َم ْ ِن َ ٍل َس ِنيَّ ٍة ِع ْندَ ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ :‬اَلتَّ ْق ِل ُ‬ ‫هللا‪.‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪َ .1169‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ :‬أَ َحبُّ ُ ْک إ ِٰل ِ‬ ‫هللا أَقَلُّ ُ ْک ُط ْع ًما‪َ ،‬و أَ َخفُّ ُ ْک بَدَ ًن‪.‬‬ ‫ون الْ َع ْب ُد ِم َن ِ‬ ‫هللا – َج َّل َو ع ََّز‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬أَ ْق َر ُب َما يَ ُک ُ‬ ‫‪ .1170‬اَ ْ ِل َما ُم َّ‬ ‫الصا ِد ُق – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ ‪27‬‬ ‫– ِإ َذا خ ََّف بَط ُنهُ‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫الصواب ما أثبتناه‪.‬‬ ‫يب»‪ ،‬و ّ‬ ‫‪ 20‬يف املصدر‪« :‬فَلْ ُي ِذ ْ‬ ‫ ‪ 21‬الفردوس‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،536‬ح ‪ ،5672‬عن ابن ع ّباس‪.‬‬ ‫ ‪ 22‬تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.122‬‬ ‫ ‪ 23‬ماکرم األخالق‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،252‬ح ‪750‬؛ الفردوس‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،102‬ح ‪ ،338‬عن أيب هريرة؛‬ ‫کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،15‬ص ‪ ،302‬ح ‪.41120‬‬ ‫ ‪ 24‬تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،100‬عن ابن ع ّباس‪.‬‬ ‫‪ 25‬تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.119‬‬ ‫‪26‬‬ ‫ّيوطي‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،106‬ح ‪،565‬‬ ‫ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،15‬ص ‪ ،261‬ح ‪40869‬؛ جامع األحاديث لل�س ّ‬ ‫الکهام نقال عن الفردوس عن ابن عبّاس‪.‬‬ ‫ ‪ 27‬الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،269‬ح ‪4‬؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،231‬ح ‪ ،1707‬و فيه‪َ :‬‬ ‫«جاف»‪ ،‬بدل‪« :‬خ َّ​َف»‪،‬‬ ‫و الکهام عن أيب بصري؛ جامع األحاديث للق ّم ّي‪ ،‬ص ‪199‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،331‬ح ‪.5‬‬

14

Umanjivanje količine hrane

1172. Imam Ali, mir s njim: “Obavezna vam je ekonomičnost u hrani, jer je ona daleko od rasipništva, zdrava je za tijelo i najkorisnija za ibadet.”28 1173. Misbahu-š-šeri‘at: Imam Sadik, mir s njim, je rekao: “Smanjiti jedenja je pohvalno u svakom društvu, jer ono je korisno i za duhovno i za materijalno.”29

Ġureru-l-ḥikem, hadis 6153; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 341, hadis 5833.

Miṣbāḥu-š-šerīʻa, str. 237; El-Biḥār, sv. 66, str. 337, hadis 33.

28

29

‫ک‬ ‫ ِق َّ ُل ْ َال ْ ِ‬

‫‪15‬‬

‫ک‬ ‫و – َج َوا ِم ُع َمنَا ِفع ِ ِق َّ ِل ْ َال ْ ِ‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1171‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪َ :‬م ْن قَ َّل ُط ْع ُمهُ‪َّ َ ،‬‬ ‫ص بَدَ ن ُ ُه َو َص َفا قَلْ ُبهُ‪َ ،‬و‬ ‫َ ْ ‪28‬‬ ‫َم ْن ک َ ُ َث ُط ْع ُمهُ‪َ ،‬س ِق َم بَدَ ن ُ ُه َو قَ َسا قل ُبهُ‪.‬‬ ‫الس ِف‪،‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬عَلَ ْي ُ ْک ِبلْقَ ْص ِد‪ِ 29‬ف الْ َم َط ِاع؛ فَ ِإن َّ ُه أَبْ َع ُد ِم َن َ​َّ‬ ‫‪ .1172‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ٰ ْ ِ ِ ‪30‬‬ ‫َو أَ َ ُّ‬ ‫ص ِللْ َبدَ ِن‪َ ،‬و أَع َْو ُن عَل الع َبا َدة‪.‬‬ ‫ک َم ْح ُمو ٌد ِف ُ ِّ‬ ‫يک قَ ْو ٍم؛‬ ‫الس َل ُم –‪ِ :‬ق َّ ُل ْ َال ْ ِ‬ ‫‪ِ .1173‬م ْص َب ُاح َّ ِ‬ ‫الشي َع ِة‪ :‬قَا َل َّ‬ ‫الصا ِد ُق – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َّ ِ ‪31‬‬ ‫ِ َل َّن ِفي ِه َم ْصلَ َح ُة الْ َبا ِط ِن َو الظاه ِر‪.‬‬

‫ ‪ 28‬تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪229‬؛ ّادلعوات‪ ،‬ص ‪ ،77‬ح ‪187‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،338‬ح ‪.35‬‬ ‫الصحاح‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.)525‬‬ ‫ ‪ 29‬القصد‪ :‬بني اإلرساف و التّقتري‪ّ ( .‬‬ ‫ ‪ 30‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪6153‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،341‬ح ‪.5833‬‬ ‫ ‪ 31‬مصباح ّ‬ ‫الشيعة‪ ،‬ص ‪237‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،337‬ح ‪.33‬‬

Drugo poglavlje

Dijeta

2/1 Značenje dijete 1174. Imam Kazim, mir s njim: “Nije dijeta da ostaviš nešto i da ga nikako ne jedeš, nego je dijeta da jedeš, ali da smanjiš količinu.”1 1175. Imam Rida, mir s njim: “Nije dijeta ostavljanje nečega, nego je dijeta smanjivanje količine toga nečega.”2 1176. El-Fiqhu-l-mensūbu li-l-Imami er-Rida: “Prenosim od Imama Kazima da je rekao: ‘Osnova dijete je ljubaznost prema tijelu.’”3 1177. Imam Kazim, mir s njim: “Nema lijeka koji ne izaziva bolest, niti ima išta korisnije za tijelo od susprezanja od svega osim onoga što je čovjeku potrebno.”4 1178. Ed-Daʻwāt: Prenosi se: “Ne jedi ono za što si spoznao da je štetno niti pretpostavljaj strast onome što godi tijelu.”5 2/2 Podsticanje na dijetu 1179. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Želudac je kuća svih bolesti, a dijeta je majka svih lijekova.”6 El-Kāfī, sv. 8, str. 291, hadis 443. od Mūsāa ibn Bekra; El-Biḥār, sv. 62, str. 142, hadis 11. ʻUjūnu aẖbāri er-Riḍā, a.s., sv. 1, str. 309, hadis 72; Meʻāni-l-aẖbār, str. 238, hadis 1, a oba su prenesena od Ismāʻīla El-H̱orāsānijja; Mekārimu-l-aẖlāq, sv. 2, str. 180, hadis 2467, prenesen od Imama Sadika; El-Biḥār, sv. 62, str. 140, hadis 1.

3 El-Fiqhu-l-mensūbu li-l-Imami er-Riḍā, str. 340; El-Biḥār, sv. 62, str. 141, hadis 4.

4 El-Kāfī, sv. 8, str. 273, hadis 409. od ʻUs̱ māna El-Aḥwela; El-Biḥār, sv. 62, str. 68, hadis 18.

5 Ed-Daʻwāt, str. 81, hadis 202; El-Biḥār, sv. 62, str. 269, hadis 59.

6 Ṭibbu-n-Nebijji, s.a.v.a, str. 2.

1

2

‫اَلْ َف ْص ُل الث َِّان‬

‫اَلْ ِح ْم َي ُة‬

‫‪1/2‬‬ ‫َم ْع ٰن الْ ِح ْم َيةِ‬ ‫الش َء أَ ْص ًل َل ت َْأ ُکَهُ‪،‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬لَي َْس الْ ِح ْم َي ُة أَ ْن ت َدَ َع َّ ْ‬ ‫‪ .1174‬اَ ْ ِل َما ُم ْال َک ِظ ُم – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ُ َ ِّ ‪1‬‬ ‫َو ٰل ِک َّن الْ ِح ْم َي َة أَ ْن ت َْأ ُ َ‬ ‫الش ِء َو تف َف‪.‬‬ ‫ک ِم َن َّ ْ‬ ‫الش ِء تَ ْرکُهُ‪ِ ،‬إن َّ َما الْ ِح ْم َي ُة ِم َن‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬لَي َْس الْ ِح ْم َي ُة ِم َن َّ ْ‬ ‫‪ .1175‬اَ ْ ِل َما ُم ِّالرضَ ا – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َّ ِ ْ ْ َ ُ ِ ‪2‬‬ ‫الشء ِالقلل منْهُ‪.‬‬ ‫ْ‬ ‫الس َل ُم‬ ‫‪ .1176‬اَلْ ِف ْق ُه الْ َمن ْ ُس ُ‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬أَ ْر ِوي ع َِن الْ َعا ِل ِم – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫وب ِل ْ ِل َما ِم ِّالرضَ ا – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪3‬‬ ‫– أَنَّ ُقَا َل‪َ ... :‬ر ْأ ُس الْ ِح ْم َي ِة ِّالرفْ ُق ِبلْ َبدَ ِن‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬لَي َْس ِم ْن د َ​َوا ٍء إ َِّل َو ه َُو ُيَ ِّي ُج دَا ًء‪َ ،‬و لَي َْس‬ ‫‪ .1177‬اَ ْ ِل َما ُم ْال َک ِظ ُم – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َ ِ‪4‬‬ ‫ش ٌء ِف الْ َبدَ ِن أَن ْ َف َع ِم ْن ِإ ْم َس ِ‬ ‫اک الْ َي ِد إ َِّل َ َّعا ُ ْي َت ُاج ِإل ْيه‪.‬‬ ‫َْ‬ ‫ضت َ ُه‪َ ،‬و َل ت ُْؤ ِث ْر ه َ​َو َاک عَ ٰل َرا َح ِة‬ ‫‪ .1178‬اَدلَّ ع َْو ُات‪ُ :‬ر ِو َي‪َ :‬ل ت َْأ ُ ْک َما قَدْ ع َ​َرفْ َت َم َ َّ‬ ‫ِ َ ‪5‬‬ ‫بَدَ نک ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫ ‬

‫‪2‬‬

‫ ‬

‫‪3‬‬

‫ ‬ ‫‪4‬‬ ‫ ‬ ‫‪ 5‬‬

‫موس بن بکر؛ حبار األنوار ‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪،142‬‬ ‫الاکيف ‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪ ،291‬ح ‪ ،443‬عن ٰ‬ ‫ح ‪.11‬‬ ‫السالم –‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،309‬ح ‪72‬؛ معاين األخبار‪ ،‬ص‪ ،238‬ح ‪،1‬‬ ‫عيون أخبار ّالرضا – عليه ّ‬ ‫الصادق –‬ ‫الکهام عن إسامعيل اخلراسا ّين؛ ماکرم األخالق‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،180‬ح ‪ ،2467‬عن اإلمام ّ‬ ‫السالم –؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،140‬ح ‪.1‬‬ ‫عليه ّ‬ ‫السالم –‪ ،‬ص ‪340‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،141‬ح ‪.4‬‬ ‫الفقه املنسوب لإلمام ّالرضا – عليه ّ‬ ‫الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪ ،273‬ح ‪ ،409‬عن عامثن األحول؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،68‬ح ‪.18‬‬ ‫ادلّ عوات‪ ،‬ص ‪ ،81‬ح ‪202‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،269‬ح ‪.59‬‬

18

DIJETA

1180. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Dijeta je poglavar lijekova, a želudac je kuća bolesti, zato naviknite tijelo na ono šta je njena priroda.”7 1181. Imam Ali, mir s njim: “Želudac je kuća bolesti, a dijeta je poglavar lijekova, zato naviknite svako tijelo na ono šta je njena priroda. Nema zdravlja u proždrljivosti.”8 1182. Imam Sadik, mir s njim, je rekao indijskom liječniku: “Ono šta je kod mene je bolje od onoga šta je kod tebe. Koristim ono što je preporučio Božiji Poslanik, s.a.v.a., i znam da je želudac kuća bolesti, i da je dijeta lijek, i navikavam tijelo na ono šta je njena priroda.”9 1183. Imam Ali, mir s njim: “ Onom ko se ne strpi u teškoći podnošenja dijete produži se bolest.”10 1184. Imam Ali, mir s njim: “Zdravlje tijela je u dijeti.”11 1185. Imam Ali, mir s njim: “Zdravlje se postiže samo sa dijetom.”12 2/3 Šta se prenosi o dužini dijete bolesnika 1186. Meʻāni-l-aẖbār: Džaʻfer ibn Ismail prenosi od jednoga čovjeka da je pitao Ebu Abdulaha: “Koliko bolesnik treba biti na dijeti?”

Pa reče: “Dibqan.”13 Nisam razumio koliko je to dibqan, pa sam ga pitao.

Zatim mi je rekao: “Deset dana.”14 El-Aḥkāmun-nebewijje, sv. 2, str. 7; Ed-Durru-l-mens̱ ūr, sv. 3, str. 445. prenesen od Ebu Muḥammeda El-H̱ilāla od ʻĀʼiše; ʻAwālīl-leʼālī, sv. 2, str. 30, hadis 72. a oba hadisa su mu slična.

8 Ed-Daʻwāt, str. 77, hadis 186; Mekārimu-l-aẖlāq, sv. 2, str. 180, hadis 2468. od ʻĀlima, mir s njim, je tome slično, smo što u njemu nema: “Nema zdravlja u proždrljivosti.”; El-Biḥār, sv. 62, str. 268, hadis 2.

9 El-H̱ iṣāl, str. 512, hadis 3; ʻIlelu-š-šerāʼiʻi, str. 99, hadis 1; Ibn Šehreāšūr: El-Menāqib, sv. 4, str. 260. a svi su od Er-Rebīʻa Ṣāḥibu-l-Menṣūra; El-Biḥār, sv. 10, str. 205, hadis 9.

10 Ġureru-l-ḥikem, hadis 9210; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 431, hadis 7406.

11 Ġureru-l-ḥikem, hadis 5792; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 303, hadis 5388.

12 Ġureru-l-ḥikem, hadis 10605; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 533, hadis 9750.

13 U značenju: lijepak /za ptice/; glutin; imela, veska /bot. Loranthus europeaus/; srdovica /bot. Cordia myxa/; također, u značenju: biti privržen ili odan nečemu.

14 Meʻāni-l-aẖbār, str. 238, hadis 1; El-Biḥār, sv. 62, str. 141, hadis 1.

7

‫‪19‬‬

‫ اَلْ ِح ْم َي ُة‬

‫‪2/2‬‬ ‫اَلْ َح ُّث عَ ٰل الْ ِح ْم َي ِة‬ ‫ٍ‪6‬‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1179‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫ک دَا ٍء‪َ ،‬والْ ِح ْم َي ُة َرْأ ُس ُ ِّ‬ ‫آل –‪ :‬اَلْ َم ِعدَ ُة بَي ُْت ُ ِّ‬ ‫ک د َ​َواء‪.‬‬ ‫‪َ .1180‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ :‬اَلْ ِح ْم َي ُة َر ْأ ُس ادلَّ َوا ِء‪َ ،‬والْ َم ِعدَ ُة بَي ُْت ادلَّ ا ِء‪َ ،‬و‬ ‫‪7‬‬ ‫ع َِّو ُدوا ُ َّ‬ ‫ک جِ ْس ٍم َما ا ْعتَادَ‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬اَلْ َم ِعدَ ُة بَي ُْت ْ َالد َْوا ِء‪َ ،‬والْ ِح ْم َي ُة َر ْأ ُس ادلَّ َوا ِء‪َ ،‬و‬ ‫‪ .1181‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪98‬‬ ‫ع َِّود ُ َّ‬ ‫ْک بَدَ ٍن َما ا ْع َتادَ‪َ .‬ل ِ َّ‬ ‫ص َة َم َع النَّ َ ِم ‪.‬‬ ‫ِيب الْهِ ْن ِد ِّي –‪ :‬إ َِّن َما َم ِعي خ ْ ٌَي ِم َّما‬ ‫الس َل ُم – ِل َّلطب ِ‬ ‫‪ .1182‬اَ ْ ِل َما ُم َّ‬ ‫الصا ِد ُق – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫َم َع َک‪ ...‬أَ�سْتَ ْع ِم ُل َما قَ َ ُال َر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل – َو أَ ْع َ ُل أَ َّن الْ َم ِعدَ َة‬ ‫‪10‬‬ ‫ه ادلَّ َوا ُء‪َ ،‬و ُأع َِّو ُد الْ َبدَ َن َما ا ْعتَادَ‪.‬‬ ‫بَي ُْت ادلَّ ا ِء‪َ ،‬والْ ِح ْم َي َة ِ َ‬ ‫ِ ‪12 ْ َ َ ِ ِ ْ 11‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬م ْن ل َ ْم ي َ ْص ِ ْب عَ ٰل َمضَ ض الح ْم َية‪ ،‬طال ُسق ُمهُ‪.‬‬ ‫‪ .1183‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ ِ ُ ‪13‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ص َل ُح الْ َبدَ ِن الح ْم َية‪.‬‬ ‫‪َ .1184‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ُ َّ ْ ِ ِ ‪14‬‬ ‫الص َّحة إِل ِبلح ْم َية‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ل تُنَ ُال ِّ‬ ‫‪َ .1185‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪3/2‬‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫َما ُر ِو َي ِف ُم َّد ِة ِ ْح َية ال َم ِر ِيض‬ ‫ِسا ِعي َل ع َْن َر ُج ٍل ع َْن أَ ِب َع ْب ِد ِ‬ ‫الس َل ُم‬ ‫‪َ .1186‬م َع ِان ْ َال ْخ َب ِار‪ :‬ع َْن َج ْع َف ٍر ْب ِن إ ْ َ‬ ‫هللا – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫– قَا َل‪َ :‬س َألْ ُتهُ‪ْ َ :‬ک ُ ْي ٰمى الْ َم ِر ُيض؟‬ ‫طب النّ ّيب – ٰ‬ ‫صل هللا عليه و آهل –‪ ،‬ص ‪.2‬‬ ‫ ‪ّ 6‬‬ ‫ ‪ 7‬األحاکم النّبويّة‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪7‬؛ ادلّ ّر املنثور‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،445‬نقال عن أيب محمّد اخلالل عن عائشة؛‬ ‫عوايل ّالليل‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،30‬ح ‪ 72‬الکهام حنوه‪.‬‬ ‫الشه َْو ِة يف َّ‬ ‫ ‪ 8‬النَّ َ ُم‪ :‬إفر ُاط َّ‬ ‫الصحاح‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪.)2047‬‬ ‫الطعا ِم‪ّ ( .‬‬ ‫السالم‬ ‫ ‪ 9‬ادلّ عوات‪ ،‬ص ‪ ،77‬ح ‪186‬؛ ماکرم األخالق‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،180‬ح ‪ ،2468‬عن العامل – عليه ّ‬ ‫– حنوه‪ ،‬و ليس فيه‪« :‬ال ِ َّ‬ ‫ص َة َم َع النَّ َ ِم»؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،268‬ح ‪.2‬‬ ‫ ‪ 10‬اخلصال‪ ،‬ص ‪ ،512‬ح ‪3‬؛ علل ّ‬ ‫الشائع‪ ،‬ص ‪ ،99‬ح ‪1‬؛ املناقب البن شهرآشوب‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪260‬‬ ‫لکّها عن ّالربيع صاحب املنصور؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،10‬ص ‪ ،205‬ح ‪.9‬‬ ‫‪ 11‬املَضَ ُض‪َ :‬الو َج ُع‪( .‬لسان العرب‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪.)233‬‬ ‫ ‪ 12‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪9210‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،431‬ح ‪.7406‬‬ ‫ ‪ 13‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪5793‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،303‬ح ‪.5388‬‬ ‫ ‪ 14‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪10605‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،533‬ح ‪.9750‬‬

20

DIJETA

1187. Ṭibbu-l-Eʼimme: Jaʻqub ibn Jezid prenosi od nekoliko ljudi da je Ebu Abdulah rekao: “Dijeta je jedanaest15 dīnā16, zatim poslije toga nema dijete.”

Autor Ṭibbu-l-Eʼimme reče: “Značenje njegove riječi dīnā – to je rimska riječ, a znači jedanaest jutara.”17 1188. Imam Sadik, mir s njim: “Bolesniku nakon sedam dana nema koristi od dijete.”18

U izvornom tekstu stoji: ‫ – ِإ ْحدٰ ى‬jedan za ženski rod, tj. jedna, a ispravno je ono šta je u El-Biḥār.

16 U izvornom tekstu stoji: ‫“ – دن ًيا‬dinjen”, a ispravno je ono što je u El-Biḥār.

17 Ibna Bisṭāma: Ṭibbu-l-Eʼimme od, str. 59; El-Biḥār, sv. 62, str. 142, hadis 8.

18 El-Kāfī, sv. 8, str. 291, hadis 442; Ṭibbu-l-Eʼimme od Ibnejil-Besṭāma, str. 59. oba ova hadisa su od El-Ḥalebijja; El-Biḥār, sv. 62, str. 141, hadis 7.

15

‫ اَلْ ِح ْم َي ُة‬

‫‪21‬‬

‫فَقَا َل‪ِ :‬دبْقًا‪.‬‬ ‫فَ َ ْل أَد ِْر َ ْک « ِدبْقًا»! فَ َس َألْ ُتهُ‪.‬‬ ‫َ ُ َ ‪16‬‬ ‫َشة أ َّي ٍم‪.‬‬ ‫فَقَا َل‪ :‬ع َ‬ ‫وب ْب ِن يَ ِزيدَ ع َْن ب َ ْع ِض ِر َج ِ ِال ع َْن أَ ِب َع ْب ِد ِ‬ ‫هللا – عَلَ ْي ِه‬ ‫‪ِ .1187‬ط ُّب ْ َالئِ َّم ِة‪ :‬ع َْن ي َ ْع ُق َ‬ ‫الس َل ُم – قَا َل‪ :‬اَلْ ِح ْم َي ُة أَ َحدَ ‪ 17‬ع َ​َش ِدينًا‪ ،18‬فَ َل ْ ِح َي َة‪.‬‬ ‫َّ‬ ‫‪19‬‬ ‫َش َص َبا ًحا‪.‬‬ ‫قَا َل‪َ :‬م ْع ٰن قَ ْو ِ ِل « ِدينًا» َ ِک َم ٌة ُرو ِميَّ ٌة‪ ،‬ي َ ْع ِن‪ :‬أَ َحدَ ع َ َ‬ ‫ِ َ ‪20‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ل ت َ ْن َف ُع الْ ِح ْم َي ُة ِل َم ِر ٍيض ب َ ْعدَ �سَ ْب َعة أ َّي ٍم‪.‬‬ ‫‪ .1188‬اَ ْ ِل َما ُم َّ‬ ‫الصا ِد ُق – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪15‬‬

‫ت َ ْع ِل ٌيق‪:‬‬ ‫يث الث َّا ِلثَ ُه َو الْ َح ِد ُ‬ ‫يث ْ َال َّولِ َو الث َِّان‪ ،‬فَإ َِّن الْ َح ِد َ‬ ‫ن َ​َظ ًرا إ ِٰل ضَ ْع ِف �سَنَ ِد الْ َح ِد ِ‬ ‫يث الْ َو ِح ُيد‬ ‫س – ُقد َِّس‬ ‫َّ ِالي يُوث َ ُق ِب ِه ِف ٰه َذا الْ َب ِاب‪ ،‬فَ َل ت َ َع ُار َض ي َ ْب ُدو َما ِث ًل‪َ .‬و قَا َل الْ َع َّل َم ُة الْ َم ْج ِل ِ ُّ‬ ‫س ُه – ِف َذيْلِ الْ َح ِد ِ‬ ‫يث الث َّا ِل ِث‪َ َ :‬‬ ‫«ح َ ُل ب َ ْع ُض ْ َال ِطبَّا ِء عَ ٰلمىَا ِإ َذا بَ ِرئَ الْ َم ِر ُيض ب َ ْعدَ ال�سَّ ْب َع ِة‬ ‫ِ ُّ‬ ‫َش‪َ ،‬و ه َُو ب َ ِعي ٌد‪َ ،‬و يُ ْم ِک ُن َ ْح ُ ُل عَ ٰل الْ ِح ْم َي ِة َّ‬ ‫الش ِديدَ ِة‪ ،‬أَ ْو عَ ٰل ِتلْ َک ْ َال ْه ِوي َ ِة‬ ‫أَ ِو ْ َال َح ِد ع َ َ‬ ‫ِ ‪21‬‬ ‫َو ْ َال ْم ِز َجة»‪.‬‬

‫‪ 15‬قال ّ‬ ‫اجملليس – قدّس ّرسه –‪" :‬النّسخ هنا خمتلفة جدّا؛ ففي بعضها ّابدلال و الباء املو ّحدة و‬ ‫العلمة ّ‬ ‫طب األمئّة‬ ‫ابلراء املهمةل ّمث الباء املو ّحدة‪ .‬و يف ّ‬ ‫القاف‪ ،‬و يف بعضها ابلياء املثنّاة التّحتان ّية‪ ،‬و يف بعضها ّ‬ ‫البين بسطام ابدلّ ال ّمث املثنّاة التّحتان ّية ّمث النّون‪ .‬و ليس يشء مهنا م�ستعمال ٰهبذا ٰ‬ ‫املعن يف لغة العرب ممّا‬ ‫وصل إلينا‪ .‬و اللّغة روميّة‪( ".‬حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪.)141‬‬ ‫ ‪ 16‬معاين األخبار‪ ،‬ص ‪ ،238‬ح ‪1‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،141‬ح ‪.1‬‬ ‫‪ 17‬يف املصدر‪« :‬إحدٰ ى»‪ ،‬و التّصويب من حبار األنوار‪.‬‬ ‫‪ 18‬يف املصدر‪« :‬دن ًيا»‪ ،‬و التّصويب من حبار األنوار‪.‬‬ ‫طب األ ّمئة البين بسطام‪ ،‬ص ‪59‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،142‬ح ‪.8‬‬ ‫ ‪ّ 19‬‬ ‫احلليب؛ حبار األنوار‪،‬‬ ‫ ‪ 20‬الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪ ،291‬ح ‪442‬؛ ّ‬ ‫طب األ ّمئة البين بسطام‪ ،‬ص ‪ ،59‬الکهام عن ّ‬ ‫ج ‪ ،62‬ص ‪ ،141‬ح ‪.7‬‬ ‫ ‪ 21‬حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪.142‬‬

Treće poglavlje

Izgladnjivanje (post) 3/1 Podsticanje na izgladnjivanje 1189. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Najbolji od vas kod Allaha, dž.š., je onaj koji najduže gladuje i najviše razmišlja, a najmrži od vas Allahu, dž.š., je svaki spavalica, proždrljivac i onaj koji mnogo pije.”1 1190. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Blago onome ko izgladnjuje i gladuje, to su oni koji će biti siti na Sudnjem danu.”2 1191. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Zaista, oni koji su gladni na Ovom svijetu – biti će siti na Budućem i, zaista, najmrži ljudi Allahu su debeli i puni.”3 1192. Imam Ali, mir s njim: “Divna li je duga glad!”4 1193. Tenbīhu-l-ẖawāṭir: Neki od ashaba prenose da je Božiji Poslanik, s.a.v.a., rekao: “Ustrajte u kucanju na džennetska vrata i one će vam se otvoriti.”

[Reče prenosilac hadisa] Upitah: “A kako da ustrajavamo u kucanju na džennetska vrata?”

Reče: “Glađu i žeđu.”5 Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 1, str. 100; Itḥāfu-s-sādeti-l-mutteqīn, sv. 7, str. 387, sa malom razlikom, u njemu je dodao: “na Sudnjem danu” (‫)ي َ ْو َم الْ ِقيَا َم ِة‬.

2 El-Džaʻferijjāt, str. 165, od Imama El-Kāẓima, od njegovih očeva; El-Biḥār, sv. 75, str.

462, hadis 17, prenesen iz El-Imametu wet-tebṣiretu.

3 Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 1, str. 102, od Enesa; Itḥāfu-s-sādeti-l-mutteqīn, sv. 7, str. 391.

4 Ġureru-l-ḥikem, hadis 9918; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 494, hadis 9114.

5 Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 1, str. 101; Itḥāfu-s-sādeti-l-mutteqīn, sv. 7, str. 390, od Aiše.

1

‫اَلْ َف ْص ُل الث َّا ِل ُث‬

‫اَلتَّ َج ُّو ُع‬

‫‪1/3‬‬ ‫اَلْ َح ُّث عَ ٰل التَّ َج ُّوعِ‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1189‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ :‬أَفْضَ لُ ُ ْک َم ْ ِن َ ًل ِع ْندَ ِ‬ ‫هللا – ت َ َع ٰال – أَ ْط َولُ ُ ْک‬ ‫‪1‬‬ ‫ُجوعًا َو ت َ َف ُّک ًرا‪َ ،‬و أَبْغ َُض ُ ْک إ ِٰل ِ‬ ‫هللا – ت َ َع ٰال – ُ ُّ‬ ‫وب‪.‬‬ ‫ش ٍ‬ ‫ک ن َؤُو ٍم َو أَکُولٍ َو َ ُ‬ ‫‪َ .1190‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ُ :‬ط ٰ‬ ‫وب ِل َم ْن َط ٰوى‪َ 2‬و َجا َع‪ُ ،‬أو ٰل ِئ َک َّ ِال َين‬ ‫ِْ ِ ‪3‬‬ ‫ون ي َ ْو َم القيَا َمة‪.‬‬ ‫يَ�شْ َب ُع َ‬ ‫‪َ .1191‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ :‬إ َِّن أَ ْه َل الْ ُجوعِ ِف ادلُّ ن ْ َيا ُ ْه أَه ُْل ال�شِّ َبع ِ ِف‬ ‫ْ َّ ُ ‪4‬‬ ‫ْال ِخ َر ِة‪َ ،‬و إ َِّن أَبْغ َ​َض النَّ ِاس إ ِٰل ِ‬ ‫ون ال ُمل‪.‬‬ ‫هللا الْ ُمتَّ ِخ ُم َ‬ ‫ُ‪5‬‬ ‫الس َل ُم –‪ِ :‬ن َع َم ْ ِالدَا ُم الْ ُجوع‪.‬‬ ‫‪ .1192‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫هللا عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪ .1193‬ت َ ْنبِي ُه الْخ َ​َوا ِط ِر‪َ :‬ر ٰوى ب َ ْع ُضه ُْم أَن َّ ُه – َصلَ َو ُات ِ‬ ‫آل َو َس َّ َل– قَا َل‪ :‬أَ ِدميُوا‬ ‫قَ ْر َع َب ِب الْ َجنَّ ِة يُ ْفتَ ْح لَ ُ ْک‪.‬‬ ‫[قَا َل َّالرا ِوي‪ُ ]:‬قلْ ُت‪َ :‬و ک َ ْي َف ن ُ ِد ُمي قَ ْر َع َب ِب الْ َجنَّ ِة؟‬ ‫َّ ‪6‬‬ ‫قَا َل‪ِ :‬بلْ ُجوعِ َو الظ َمإِ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪3‬‬ ‫ ‬ ‫‪2‬‬

‫‪4‬‬

‫ ‬ ‫‪5‬‬ ‫ ‬ ‫‪6‬‬ ‫ ‬

‫تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪100‬؛ إحتاف ا ّلسادة املتّقني‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪ ،387‬مع اختالف يسري و زاد فيه‪« :‬يوم القيامة»‪.‬‬ ‫َط ِو َي ِم َن اجلُوعِ ي َ ْط ٰوى فَه َُو طا ٍو‪ْ :‬أي خايل ال َب ْط ِن جائِ ٌع ل َ ْم ي َ ْأ ُ ْ‬ ‫ک‪َ ،‬و َط ٰوى‪ :‬إذا ت َ َع َّمدَ ٰذ ِل َک‪( .‬النّ اية‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص‪.)146‬‬ ‫السالم –؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،75‬ص‬ ‫ّ‬ ‫اجلعفريت‪ ،‬ص ‪ ،165‬عن اإلمام الاکظم عن آابئه – علهيم ّ‬ ‫‪ ،462‬ح ‪ ،17‬نقال عن اإلمامة و التّبرصة‪.‬‬ ‫السادة املتّقني‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪.391‬‬ ‫تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،102‬عن أنس؛ إحتاف ّ‬ ‫غرر احلمک‪ ،‬ح ‪9918‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،494‬ح ‪.9114‬‬ ‫السادة املتّقني‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪ ،390‬عن عائشة‪.‬‬ ‫تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪101‬؛ إحتاف ّ‬

24

Izgladnjivanje (post)

3/2 Koristi izgladnjivanja tijela a. Zdravlje tijela

1194. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Postite – bit ćete zdravi!”6 1195. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Allah, dž.š., objavio je jednom od vjerovjesnika Benu Israila da obavijesti svoj narod da nema dana koji rob posti želeći Lice Njegovo, a da mu On ne popravi njegovo tijelo i poveća njegovu nagradu.”7 1196. Imam Ali, mir s njim: “Post je jedno od dva zdravlja.”8 1197. Imam Ali, mir s njim: “Izgladnjivanje je najkorisniji lijek.”9 1198. Imam Ali, mir s njim: “Glad i bolest ne idu zajedno.”10 b. Slast hrane

1199. Imam Hadi: “Bdijenje daje slast spavanju, a glad povećava ukus hrani.”11 3/3 Duhovne koristi izgladnjivanja a. Klonjenje od grijeha

1200. Imam Ali, mir s njim: “Divan li je pomagač bogobojaznosti glad!”12 Ed-Daʻwāt, str. 76, hadis 179; Deʻāʼimu-l-islām, sv. 1, str. 342, prenesen od Imama Alija koji ga prenosi od Poslanika, s.a.v.a; ʻAwālī-l-leʼālī, sv. 1, str. 268, hadis 70; El-Biḥār, sv. 62, str. 267, hadis 45; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 8, str. 450, hadis 23605, prenesen od Ibn Es-Sunnijja i Ebu Neʻīma u Eṭ-Ṭibbu od Ebu Hurejre.

7 Šuʻabu-l-īmāni, sv. 3, str. 412, hadis 3923, prenesen od Ebu Isḥāqa El-Hemdānijja, koji ga prenosi od Imama Alija; El-Firdews, sv. 1, str. 143, hadis 512, od Ebu Ed-Derdāʼa je sličan navedenom; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 8, str. 447, hadis 23587.

8 Ġureru-l-ḥikem, hadis 1683.

9 Ġureru-l-ḥikem, hadis 903; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 51, hadis 1321.

10 Ġureru-l-ḥikem, hadis 10569; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 533, hadis 9739.

11 Nuzhetun-nāẓiri, str. 141, hadis 18; Eʻlāmud-dīni, str. 311; El-Biḥār, sv. 78, str. 369, hadis 4.

12 Ġureru-l-ḥikem, hadis 9923; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 493, hadis 9103, a u njemu stoji: ‫ – اَلْقنُو ُع‬zadovoljstvo, sitost prema nečemu, skromnost; umjesto: ‫التَّ َج ُّو ُع‬ – izgladnjivanje ili post.

6

‫ اَلتَّ َج ُّو ُع‬

‫‪25‬‬

‫أ – ِ َّ‬ ‫ص ُة الْ َبدَ ِن‬

‫‪2/3‬‬ ‫فَ َوائِ ُد التَّ َج ُّوعِ الْجِ ْس ِم َّي ُة‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1194‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ُ :‬صو ُموا ت َِص ُّحوا‪.‬‬ ‫‪َ .1195‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ :‬إ َِّن هللا – ع ََّز َو َج َّل – أَ ْو ٰح إ ِٰل ن ِ ٍَّب ِم ْن‬ ‫ِسائِي َل‪ :‬أَ ْن أَخ ِ ْ​ْب قَ ْو َم َک أَ ْن لَي َْس َع ْب ٌد ي َ ُصو ُم ي َ ْو ًما ابْ ِتغَا َء َو ْ ِج�ي‪ ،‬إ َِّل‬ ‫أَن ْ ِبيَا ِء ب َ ِن إ ْ َ‬ ‫‪8‬‬ ‫أَ ْ َ‬ ‫ص ْح ُت جِ ْس َم ُه َو أَع َْظ ْم ُت أَ ْج َر ُه‪.‬‬ ‫ْ ‪9‬‬ ‫الص َّحتَ ِي‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬اَ ِّلص َيا ُم أَ َح ُد ِّ‬ ‫‪ .1196‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ُ ‪11 ِ َّ َ َ 10‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬اَلتَّ َج ُّوع أنْف ُع ادل َواء‪.‬‬ ‫‪َ .1197‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ ُ ‪12‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ل َ ْيتَ ِم ُع الْ ُجو ُع َو ال َم َرض‪.‬‬ ‫‪َ .1198‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪7‬‬

‫يب َّ‬ ‫الط َعا ِم‬ ‫ب – ِط ُ‬

‫يب ا َّلط َعا ِم‪.‬‬ ‫‪ .1199‬اَ ْ ِل َما ُم الْهَا ِدي– عَلَ ْي ِه ا َّلس َل ُم –‪ :‬اَ َّلسه َُر أَ َ ُّل ِللْ َمنَا ِم‪َ ،‬والْ ُجو ُع يَ ِز ُيد ِف ِط ِ‬ ‫‪3/3‬‬ ‫فَ َوائِ ُد التَّ َج ُّوعِ ُّالرو ِحيَّ ُة‬

‫‪13‬‬

‫أ – اَلْ َو َر ُع ع َِن الْ َم َع ِاص‬

‫الس َل ُم –‪ِ :‬ن ْع َم ع َْو ُن الْ َو َرعِ‪ 14‬التَّ َج ُّو ُع‪.‬‬ ‫‪ .1200‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬

‫‪15‬‬

‫‪7‬‬ ‫عيل – عليه ا ّلسالم – عنه‬ ‫ ادلّ عوات‪ ،‬ص ‪ ،76‬ح ‪179‬؛ دعامئ اإلسالم‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،342‬عن اإلمام ّ‬ ‫– ٰ‬ ‫صل هللا عليه و آهل –؛ عوايل ا ّلليل‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،268‬ح ‪70‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،267‬ح‬ ‫‪45‬؛ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪ ،450‬ح ‪ ،23605‬نقال عن ابن ال�س ّ ّ​ّن و أيب نعمي يف ا ّلط ّب عن أيب هريرة‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫عيل – عليه ا ّلسالم –؛‬ ‫ شعب اإلميان‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،412‬ح ‪ ،3923‬عن أيب إحساق اهلمدا ّين عن اإلمام ّ‬ ‫الفردوس‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،143‬ح ‪ ،512‬عن أيب ادلّ رداء حنوه؛ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪ ،447‬ح ‪.23587‬‬ ‫ ‪ 9‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪.1683‬‬ ‫‪َ 10‬ت ُّو ٌع‪ :‬أَ ْي ت َ َع ُّم ُد الْ ُجوعِ‪( .‬لسان العرب‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪.)62‬‬ ‫ ‪ 11‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪903‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،51‬ح ‪.1321‬‬ ‫ ‪ 12‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪10569‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،533‬ح ‪.9739‬‬ ‫ ‪ 13‬نزهة النّاظر‪ ،‬ص ‪ ،141‬ح ‪18‬؛ أعالم ّادلين‪ ،‬ص ‪311‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،78‬ص ‪ ،369‬ح ‪.4‬‬ ‫ ‪ 14‬اَلْ َو َر ُع‪ :‬اَ ْل َک ُّف ع َِن الْ َم َح ِار ِم َو التَّ َح ُّر ُج ِمنْهُ‪( .‬النّ اية‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪.)174‬‬ ‫ ‪ 15‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪9923‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،493‬ح ‪َ ،9103‬و ِفي ِه‪« :‬الْ ُقنُو ُع»‪ ،‬بَدَ َل‪« :‬التَّ َج ُّو ُع»‪.‬‬

26

Izgladnjivanje (post)

1201. Imam Ali, mir s njim: “Divan li je pomagač kontroli duše i otklanjanju njenih loših navika glad!”13 1202. Imam Ali, mir s njim, u svome Divanu poezije: Izgladnjujte, jer glad je jedna od pobožnih djela, a onaj ko dugo izgladnjivao sebe jednoga dana (na Sudnjem danu) će se najesti.14 b. Spas od šejtana

1203. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Šejtan kola venama sina Ademova kao što kola krv, pa mu suzite prolaze glađu.”15 c. Približavanje Allahu, dž.š.

1204. Imam Ali, mir s njim, u hadisu o Miradžu: “Vjerovjesnik, s.a.v.a., je pitao svoga Gospodara, dž.š., u noći Miradža: ‘Gospodaru moj, uputi me na posao kojim se približavam Tebi!’”

Allah, dž.š., mu reče: “Pretvori svoju noć u dan i svoj dan u noć!”

Poslanik, s.a.v.a., reče: “Gospodaru moj, a kako to?”

Allah, dž.š., reče: “Pretvori svoj san u namaz, a svoje jelo u glad!

O Ahmede, tako Mi Moje slave i Moga veličanstva, nema roba koji Mi jamči sljedeća četiri svojstva, a da ga Ja ne uvedem u Džennet: da poklopi svoj jezika i ne koristi ga, osim za ono šta ga se tiče; da čuva svoje srce od šejtanske vesvese; da bude svjestan Moga znanja o njemu i Moga nadzora nad njim i bude mu mnogo draga glad. O Ahmede, kada bi kušao slast gladi, šutnje i osamljivanje, i šta se njome nasljeđuje!”

Poslanik, s.a.v.a., reče: “O moj Gospodaru, a šta glad donosi?”

Allah, dž.š., reče: “Mudrost, očuvanost srca, približavanje Meni, vječna tuga, manjak troškova za razliku od drugih ljudi, govorenje Ġureru-l-ḥikem, hadis 9942; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 494, hadis 9113, a u njemu stoji: “zarobljavanje, stavljanje u ropstvo, hapšenje” (‫ )أَ ْس‬umjesto: “kontrola, ropstvo” (‫ش‬ ِ ْ َ‫)أ‬.

14 Ed-Dīwānu-l-mensūbu ile-l-Imami ʻAli, str. 344, hadis 269.

15 ʻAwālī-l-leʼālī, sv. 1, str. 273, hadis 97; El-Biḥār, sv. 70, str. 42.

13

‫ اَلتَّ َج ُّو ُع‬

‫‪27‬‬

‫ش ‪ 16‬النَّ ْف ِس َو ک َ ِْس عَا َد ِ َتا‬ ‫الس َل ُم –‪ِ :‬ن ْع َم ا لْ َع ْو ُن عَ ٰل أَ َ ِ‬ ‫‪َ .1201‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ُ ‪17‬‬ ‫التَّ َج ُّوع ‪.‬‬ ‫وب ِإل َ ْي ِه –‪:‬‬ ‫الس َل ُم – ِف ادلِّ َيو ِان الْ َمن ْ ُس ِ‬ ‫‪َ .1202‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪18‬‬ ‫َو إ َِّن َط ِوي َل الْ ُجوعِ ي َ ْو ًما َسيُ�شْ َب ُع‪.‬‬ ‫ ‬ ‫َ َت َّو ْع فَإ َِّن الْ ُجو َع ِم ْن َ َعلِ التُّ ٰقى‬ ‫ب – اَلنَّ َجا ُة ِم َن ال�شَّ ْي َط ِان‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1203‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ :‬إ َِّن ال�شَّ ْي َط َان ل َ َي ْج ِري ِم ِن ا ْب ِن آ َد َم َم ْج ٰرى‬ ‫‪19‬‬ ‫ادلَّ ِم‪ ،‬فَضَ ِّي ُقوا َم َج ِاري َ ُه ِبلْ ُجوعِ‪.‬‬ ‫ج – اَلتَّقَ ُّر ُب إ ِٰل ِ‬ ‫هللا‬

‫الس َل ُم – ِف َح ِد ِ‬ ‫يث الْ ِم ْع َراجِ –‪ :‬إ َِّن النَّ ِ َّب – َص ٰل‬ ‫‪ .1204‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل – َس َأ َل َرب َّ ُه �سُ ْب َحان َ ُه ل َ ْي َ َل الْ ِم ْع َراجِ فَقَا َل‪َ ...:‬ي َر ِّب‪ُ ،‬دل َّ ِن‬ ‫عَ ٰل َ َع ٍل أَتَقَ َّر ُب ِب ِه ِإل َ ْي َک‪.‬‬ ‫قَا َل‪ِ :‬ا ْج َع ْل ل َ ْيلَ َک َنَ ًارا َو َنَ َار َک ل َ ْي ًل‪.‬‬ ‫قَا َل‪َ :‬ي َر ِّب‪ ،‬ک َ ْي َف ٰذ ِل َک؟‬ ‫قَا َل‪ِ :‬ا ْج َع ْل ن َْو َم َک َص َلةً‪َ ،‬و َط َعا َم َک الْ ُجو َع‪.‬‬ ‫َي أَ ْ َح ُد‪َ ،‬و ِع َّز ِت َو َج َل ِل‪َ ،‬ما ِم ْن َع ْب ٍد َ ِ‬ ‫ض َن ِل ب َِأ ْربَع ِ ِخ َصالٍ إ َِّل أَ ْد َخلْ ُت ُه‬ ‫الْ َجنَّ َة‪ :‬ي َ ْط ِوي ِل َسان َ ُه فَ َل ي َ ْفتَ ُح ُه إ َِّل ِب َما ي َ ْع ِني ِه‪َ ،‬و َ ْي َفظُ قَلْ َب ُه ِم َن الْ َو ْس َو ِاس‪َ ،‬و‬ ‫ون ُق َّر ُة َع ْين َ ْي ِه الْ ُجو َع‪.‬‬ ‫َ ْي َفظُ ِعلْ ِمي َو ن َ​َظ ِري ِإل َ ْي ِه‪َ ،‬و يَ ُک ُ‬ ‫الص ْم ِت َو الْ َخلْ َو ِة‪َ ،‬و َما َو ِرثُوا ِمنْ َا‪.‬‬ ‫َي أَ ْ َح ُد‪ ،‬ل َ ْو ُذ ْق َت َح َل َو َة الْ ُجوعِ َو َّ‬ ‫قَا َل‪َ :‬ي َر ِّب‪َ ،‬ما ِم ُ‬ ‫ريَاث الْ ُجوعِ؟‬ ‫قَا َل‪ :‬اَلْ ِح ْکَ ُة‪َ ،‬و ِح ْفظُ الْقَلْ ِب‪َ ،‬والتَّقَ ُّر ُب إ َ َِّل‪َ ،‬والْ ُح ْز ُن ادلَّ ِائُ‪َ ،‬و ِخفَّ ُة الْ ُم ْؤن َ ِة‬ ‫س‪.‬‬ ‫ُس أَ ْم ِب ُع ْ ٍ‬ ‫ب َ ْ َي النَّ ِاس‪َ ،‬و قَ ْو ُل الْ َح ِّق‪َ ،‬و َل يُ َب ِال عَ َاش ِبي ْ ٍ‬ ‫‪ 16‬اَ َْل َُش‪ :‬اَلْ َب َط ُر َو الْ َف َر ُح َو الْغ ُ​ُر ُور‪( .‬اتج العروس‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪.)24‬‬ ‫ ‪ 17‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪9942‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،494‬ح ‪ ،9113‬و فيه‪« :‬أَ ِ َس»‪ ،‬بَدَ َل‪« :‬أَ ِ َش»‪.‬‬ ‫السالم –‪ ،‬ص ‪ ،344‬ح ‪.269‬‬ ‫ ‪ّ 18‬ادليوان املنسوب ٰإل اإلمام ّعيل – عليه ّ‬ ‫ ‪ 19‬عوايل ّالليل‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،273‬ح ‪ 97‬و ص ‪ ،325‬ح ‪66‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،70‬ص ‪.42‬‬

28

Izgladnjivanje (post)

istine, da ne brine o tome da li živio lahko ili teško. O Ahmede, da li znaš kada se rob približava Meni?”

Poslanik, s.a.v.a., reče: “Ne, Gospodaru moj!”16 Allah, dž.š., reče: “Kada je gladan ili na sedždi.”17 d. Znanje i mudrost

1205. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Srce može podnijeti mudrost kada je stomak prazan.”18 1206. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Kada vidite one koji su gladni i mnogo razmišljaju – onda im se približite jer iz njih mudrost teče.”19 1207. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Allah, dž.š., kaže: ‘Stavio sam pet stvari u pet stvari, a ljudi ih traže u pet stvari pa ih ne nađu. Stavio sam znanje u glad i trud, a ljudi ga traže u sitosti i odmoru – pa ga ne nađu.”20 1208. ʻIddetu-d-dāʼī: Allah, dž.š., je objavio Davudu: “O Davude... Ja sam stavio znanje u gladovanju i ispoljavanju truda, a oni ga21 traže u sitosti i odmoru – pa ga ne nalaze.”22 Vidjeti: prethodni naslov Približavanje Allahu, dž.š.

e. Viđenje Allaha, dž.š., srcem

1209. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Izgladnjujte svoje jetre, razgolitite svoje slike, tj. tijela23, možda ugledate istinu srcima svojim.”24 Ono šta je između uglastih zagrada, pronašli smo u El-Biḥār.

Iršādu-l-qulūb, str. 199. i 200; El-Biḥār, sv. 77, str. 22, hadis 6.

18 Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 2, str. 119.

19 Kenzu-l-ʻummāl, sv. 9, str. 37, hadis 24818; prenesen od El-Ḥākima u Tārīẖu Nejšābūrīu i Ed-Dejlemijja od Ibn Omera.

20 ʻAwālīl-leʼālī, sv. 4, str. 61, hadis 11.

21 U izvoru stoji: – “traže je” (u ženskom rodu ‫)ي َ ْطلُ ُب َنَا‬, a ispravno je u El-Biḥār.

22 ʻIddetud-dāʻī, str. 166; El-Biḥār, sv. 78, str. 453, hadis 21.

23 Ova oporuka ili savjet ukazuje na šerijatski dozvoljene sportske aktivnosti, gdje se može obući malo lakša odjeća, ali samo za muškarce, a što se tiče sportskih aktivnosti vani nije dozvoljeno da se oblači išta osim šerijatom dopuštena odjeća.

24 Miškātu-l-enwāri, str. 448, hadis 1503, od El-Ḥasena ibn Muḥammeda Eṣ-Ṣūfijja Es-Serwijja od njegovih šejẖova.

16 17

‫ اَلتَّ َج ُّو ُع‬

‫‪29‬‬

‫َي أَ ْ َح ُد‪ ،‬ه َْل ت َدْ ِري ب َِأ ِّي َو ْق ٍت ي َ َتقَ َّر ُب الْ َع ْب ُد إ َ َِّل؟‬ ‫‪20‬‬ ‫[قَا َل‪َ :‬ل‪َ ،‬ي َر ِّب‪].‬‬ ‫‪21‬‬ ‫قَا َل‪ِ :‬إ َذا َک َن َجائِ ًعا أَ ْو َساجِ دً ا‪.‬‬ ‫د – اَلْ ِع ْ ُل َو الْ ِح ْکَ ُة‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1205‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ :‬اَلْقَلْ ُب يَتَ َح َّم ُل ا لْ ِح ْکَ َة ِع ْندَ ُخلُ ِّو‬ ‫ْ ْ ‪22‬‬ ‫ا ل َبط ِن ‪.‬‬ ‫‪َ .1206‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ِ :‬إ َذا َرأَيْ ُ ْت أَ ْه َل الْ ُجوعِ َو التَّ َف ُّک ِر فَا ْق َ ِتبُوا ِمنْ ُ ْم؛‬ ‫‪23‬‬ ‫فَ ِإن َّ ُه َ ْت ِري الْ ِح ْکَ ُة َم َعه ُْم‪.‬‬ ‫‪َ .1207‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫هللا – ع ََّز َو َج َّل – ي َ ُق ُ‬ ‫ول‪َ :‬وضَ ْع ُت َ ْخ َس ًة‬ ‫آل –‪ :‬إ َِّن َ‬ ‫ِف َ ْخ َس ٍة َو النَّ ُاس ي َ ْطلُ ُب َونَا ِف َ ْخ َس ٍة فَ َل َي ُِد َونَا‪َ :‬وضَ ْع ُت الْ ِع ْ َل ِف الْ ُجوعِ َو‬ ‫‪24‬‬ ‫الْ َجهْ ِد َوالنَّ ُاس ي َ ْطلُ ُبون َ ُه ِبل�شَّ ْب َع ِة َو َّالرا َح ِة فَ َل َي ُِدونَهُ‪.‬‬ ‫‪ُ .1208‬ع َّد ُة ادلَّ ا ِعي‪ :‬أَ ْو ٰح هللاُ – ت َ َع ٰال – إ ِٰل د َُاوودَ‪َ :‬ي د َُاوودُ‪ ،‬إ ِِّن‪َ ...‬وضَ ْع ُت الْ ِع ْ َل‬ ‫‪26‬‬ ‫ِف الْ ُجوعِ َو الْ َجهْ ِد‪َ ،‬و ُ ْه ي َ ْطلُ ُبون َ ُه‪ِ 25‬ف ال�شِّ َبع ِ َو َّالرا َح ِة فَ َل َي ُِدونَهُ‪.‬‬ ‫َراجع‪ :‬ج ‪ ،3‬ص ‪( 214‬اَلتَّقَ ُّر ُب إ ِٰل ِ‬ ‫هللا)‪.‬‬

‫ه – ُرؤْ ي َ ُة ِ‬ ‫هللا ِبلْقَلْ ِب‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1209‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ :‬أَجِ ي ُعوا أَک ْ َباد ُ َْک‪َ ،‬و أَع ُْروا ُص َو َر ُ ْک‪ ...‬ل َ َعل َّ ُ ْک‬ ‫ُ ُ ُ ْ ‪27‬‬ ‫تَ َر ْو َن الْ َح َّق ِبقلو ِبک‪.‬‬ ‫ ‪ 20‬ما بني املعقوفني أثبتناه من حبار األنوار‪.‬‬ ‫ ‪ 21‬إرشاد القلوب‪ ،‬ص ‪ 199‬و ‪200‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،77‬ص ‪ ،22‬ح ‪.6‬‬ ‫ ‪ 22‬تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.119‬‬ ‫‪23‬‬ ‫يلمي عن ابن معر‪.‬‬ ‫ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،9‬ص ‪ ،37‬ح ‪ ،24818‬نقال عن احلامک يف اترخي نيشابور و ّادل ّ‬ ‫ ‪ 24‬عوايل ّالليل‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪ ،61‬ح ‪.11‬‬ ‫‪ 25‬يف املصدر‪ « :‬ي َ ْطلُ ُب َونا»‪ ،‬و التّصويب من حبار األنوار‪.‬‬ ‫ ‪ 26‬عدّة ّادلاعي‪ ،‬ص ‪166‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،78‬ص ‪ ،453‬ح ‪.21‬‬ ‫الص ّ‬ ‫وي عن �شيوخه‪.‬‬ ‫الس ّ‬ ‫ويف ّ‬ ‫ ‪ 27‬مشاکة األنوار‪ ،‬ص ‪ ،448‬ح ‪ ،1503‬عن احلسن بن ّمحمد ّ‬

30

Izgladnjivanje (post)

1210. Isa, a.s.: “Izgladnjujte svoje jetre i razgolićavajte svoja tijela, pa možda vaša srca ugledaju Allaha, dž.š.”25 1211. Isa, a.s., je rekao svojim učenicima: “O učenici, izgladnjujte svoje stomake, držite žednim svoje jetre, razgolićavajte svoja tijela, možda vaša srca ugledaju Allaha, dž.š.”26

El-Mehadždžetu-l-bejḍāʼ, sv. 5, str. 148, a rekao je na njegovom kraju: “A to se isto prenosi od našega Poslanika, s.a.v.a.”

26 Itḥāfus-sādeti-l-mutteqīn, sv. 7, str. 388.

25

‫‪31‬‬

‫ اَلتَّ َج ُّو ُع‬

‫الس َل ُم –‪ :‬أَجِ ي ُعوا أَک ْ َباد ُ َْک‪َ ،‬و أَع ُْروا أَ ْج َساد ُ َْک؛ فَلَ َع َّل ُقلُوبَ ُ ْک تَ ٰرى‬ ‫‪ِ .1210‬ع ٰيس – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪28‬‬ ‫هللا – ع ََّز َو َج َّل –‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ش الْ َح َو ِاري ِّ َني‪َ ،‬ج ِّو ُعوا بُ ُطونَ ُ ْک‪َ ،‬و‬ ‫الس َل ُم – ِللْ َح َو ِاري ِّ َني –‪َ :‬ي َم ْع َ َ‬ ‫‪َ .1211‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪29‬‬ ‫هللا – ع ََّز َو َج َّل –‪.‬‬ ‫ع َِّط ُشوا أَک ْ َباد ُ َْک‪َ ،‬و أَع ُْروا أَ ْج َساد ُ َْک؛ ل َ َع َّل ُقلُوبَ ُ ْک تَ ٰرى َ‬

‫ ‪ 28‬احمل ّجة البيضاء‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪ ،148‬و قال يف ذيهل‪ :‬و روي ٰذلک أيضا عن نبي ّنا – ٰ‬ ‫صل هللا عليه و آهل –‪.‬‬ ‫السادة املتّقني‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪.388‬‬ ‫ ‪ 29‬إحتاف ّ‬

Četvrto poglavlje

Prejedanje

4/1 Pokuđenost prejedanja 1212. Imam Sadik, mir s njim: “Pretjerivanje sa jelom je pokuđeno.”1 1213. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Sin Ademov nije napunio nijednu posudu zlom osim stomaka. Dovoljni su sinu Ademovu zalogajčići koji ga održavaju u životu; pa ako sin Ademov pobijedi, odnosno savlada svoju dušu i pro­ htjeve, onda mu je trećina za hranu, trećina za piće, a trećina za disanje.”2 1214. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Poslije mene će se pojaviti novotarija u dru­ štvu; vjernik će jesti količinu za jedan želudac, a nevjernik će jesti za sedam želudaca.”3 1215. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Vjernik jede za jedan želudac, a nevjernik jede za sedam želudaca.”4 El-Kāfī, sv. 6, str. 269, hadis 2; Tehẕību-l-aḥkāmi, sv. 9, str. 92, hadis 394, a obje ove predaje su prenesene od Ebu Beṣīra; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 231, hadis 1704, prenesen od Jūnusa ibn ʻAmāra; Mekārimu-l-aẖlāq, sv. 1, str. 316, hadis 1014; El-Biḥār, sv. 66, str. 335, hadis 22.

2 Sunenu Ibni Mādže, sv. 2, str. 1111, hadis 3349; Sunenut-Tirmiẕī, sv. 4, str. 590, hadis 2380; Musnedu Ibni Ḥanbel, sv. 6, str. 93, hadis 17186; El-Mustedriku ʻalaṣ-ṣaḥīḥajni, sv. 4, str. 135, hadis 7139 je njemu sličan, a sve ove predaje su prenesene od El-Miqdāma ibn Maʻdīkerba; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 15, str. 261, hadis 40870; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 222, hadis 1668, prenesen od Imama Sadika je sličan navedenom; El-Biḥār, sv. 66, str. 335, hadis 19.

3 El-Kāfī, sv. 6, str. 269, hadis 3; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 233, hadis 1716; El-Medžāzātun-nebewijje, str. 376, hadis 291, a u njemu nema početka ovog hadisa; El-Biḥār, sv. 66, str. 325, hadis 1.

4 Ṣaḥīḥu-l-Buẖārī, sv. 5, str. 2061, hadis 5078; Sunenu-t-Tirmiẕī, sv. 4, str. 266, hadis 1818; Sunenu Ibni Mādže, sv. 2, str. 1084, hadis 3257, a sve ove predaje su prenesene 1

‫اَلْ َف ْص ُل َّالرا ِب ُع‬

‫ک َ ْ َث ُة َّالنَ ِم‬

‫‪1/4‬‬ ‫َذ ُّم النَّ َ ِم‬ ‫‪1‬‬ ‫ک َم ْک ُرو ٌه‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬ک َ ْ َث ُة ْ َال ْ ِ‬ ‫‪ .1212‬اَ ْ ِل َما ُم َّ‬ ‫الصا ِد ُق – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1213‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫شا ِم ْن ب َ ْط ٍن‪َ .‬ح ْس ُب‬ ‫آل –‪َ :‬ما َم َ َل آ َد ِم ٌّي ِوعَا ًء َ ًّ‬ ‫ْال َد ِم ِّي لُقَ ْي َم ٌ‬ ‫ات يُ ِق ْم َن ُصلْ َبهُ؛ فَإ ِْن غَلَ َب ِت ْال َد ِم َّي ن َ ْف ُسهُ‪ ،‬فَثُلُ ٌث ِل َّلط َعا ِم َو ثُلُ ٌث‬ ‫ُ​ُ ٌ ِ َ ِ ‪2‬‬ ‫لش ِاب َو ثلث للنَّفس‪.‬‬ ‫ِل َّ َ‬ ‫‪َ .1214‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫ون ِم ْن ب َ ْع ِدي �سُنَّ ٌة؛ ي َ ْأ ُ ُ‬ ‫ک الْ ُم ْؤ ِم ُن ِف ِم َعا ٍء‬ ‫آل –‪� :‬سَ َي ُک ُ‬ ‫ِ َ ٍ ‪3‬‬ ‫َوا ِح ٍد‪َ ،‬و ي َ ْأ ُ ُ‬ ‫ک ْال َک ِف ُر ِف �سَ ْب َعة أ ْم َعاء‪.‬‬ ‫‪َ .1215‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫ک ِف ِم ًعى َوا ِح ٍد‪َ ،‬و ْال َک ِف ُر ي َ ْأ ُ ُ‬ ‫آل –‪ :‬اَلْ ُم ْؤ ِم ُن ي َ ْأ ُ ُ‬ ‫ک ِف‬ ‫ِ َ ٍ ‪4‬‬ ‫�سَ ْب َعة أ ْم َعاء‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫ ‬

‫‪2‬‬

‫ ‬

‫‪3‬‬

‫ ‬

‫‪4‬‬

‫ ‬

‫الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،269‬ح ‪2‬؛ هتذيب األحاکم‪ ،‬ج‪ ،9‬ص ‪ ،92‬ح ‪ ،394‬الکهام عن أيب بصري؛‬ ‫احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،231‬ح ‪ ،1704‬عن يونس بن ّمعار؛ ماکرم األخالق‪ ،‬ج‪ ،1‬ص ‪ ،316‬ح‬ ‫‪1014‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج‪ ،66‬ص ‪ ،335‬ح ‪.22‬‬ ‫مذي‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪ ،590‬ح ‪2380‬؛ م�سند ابن‬ ‫سنن ابن ماجة‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،1111‬ح ‪3349‬؛ سنن ا ّلت ّ‬ ‫ّ‬ ‫حنبل‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،93‬ح ‪17186‬؛ امل�ستدرک ٰعل ا ّلصحيحني‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪ ،135‬ح ‪ ،7139‬لکها عن‬ ‫املقدام بن معديکرب حنوه؛ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،15‬ص ‪ ،261‬ح ‪40870‬؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،222‬ح‬ ‫‪ ،1668‬عن اإلمام ا ّلصادق – عليه ا ّلسالم – حنوه؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،335‬ح ‪.19‬‬ ‫الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،268‬ح ‪1‬؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،233‬ح ‪1713‬؛ اجملازات النّبويّة‪ ،‬ص ‪،376‬ح‬ ‫‪ ،291‬و ليس فيه صدره؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،325‬ح ‪.1‬‬ ‫مذي‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪ ،266‬ح ‪1818‬؛ سنن‬ ‫حصيح‬ ‫البخاري‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪ ،2061‬ح ‪5078‬؛ سنن ّالت ّ‬ ‫ّ‬ ‫ابن ماجة‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،1084‬ح ‪ ،3257‬لکّها عن ابن معر؛ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،156‬ح ‪،780‬‬

34

PREJEDANJE

1216. Musned ibn Ḥanbel od Ebu Baṣreta El-Ġafārijja: “Došao sam kod Vjerovjesnika, s.a.v.a., kada sam učinio hidžru, a prije nego što sam primio islam, pa mi je pomuzao ovčicu, koju inače muze svojoj čeljadi, pa sam ja to mlijeko popio, a ujutro sam primio sam islam.

Reče Vjerovjesnikova, s.a.v.a., čeljad: “Zanoćit ćemo večeras kao što smo zanoćili i sinoć – gladni!”

Božiji Poslanik, s.a.v.a., opet mi je pomuzao ovcu, pa sam popio to mlijeko i ugasio žeđ.

Zatim me upita Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Jesi li se napojio?”

Pa sam odgovorio: “O Allahov Poslaniče, zaista sam se napojio, a niti sam se najeo niti napojio kao danas.”

Zatim Vjerovjesnik, s.a.v.a., reče: “Zaista nevjernik jede za sedam želudaca, a vjernik jede za jedan želudac.”5 1217. El-Mustedrek – prenosi se od Džaʻdeta: “Čuo sam Vjerovjesnika, s.a.v.a., kada je ugledao sitog čovjeka i pokazao na njegov stomak da je rekao: ‘Kada bi ovo bilo van ovoga, bilo bi bolje za njega.’”6 1218. Imam Ali, mir s njim: “Mnoštvo jela je proždrljivost, a proždrljivost je najgori porok.”7 1219. Imam Ali, mir s njim, u hadisu o Miradžu: “Allah, dž.š., je rekao: ‘O Ahmede, prezirem Ovaj svijet i ljude Ovog svijeta, a volim Budući svijet i njegove stanovnike.”

Božiji Poslanik, s.a.v.a., upita: “O Gospodaru, ko su ljudi Ovog svijeta, a ko ljudi Budućeg?”

Allah, dž.š., upita: “Ljudi Ovog svijeta su oni koji mnogo jedu, koji se mnogo smiju, koji mnogo spavaju i koji se mnogo ljute.”8 od Ibn ʻUmera; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 1, str. 156, hadis 780, prenesen iz El-Muʻdžemu-l-kebīra َ َ‫– ا‬ od Samrete, i u njemu stoji: ‫ – اَلْ ُمنَا ِف ُق‬munāfiq (tj. licemjer ili prevrtljivac), umjesto: ‫لک ِف ُر‬ kāfir (tj. nevjernik); El-H̱ iṣāl, str. 351, hadis 29, prenesen od Imama Sadika od Poslanika, s.a.v.a; Džāmiʻu-l-aẖbāri, str. 217, hadis 545; El-Biḥār, sv. 66, str. 325, hadis 1.

5 Musnedu Ibni Ḥanbel, sv. 10, str. 350, hadis 27295; i Vidjeti u Ṣaḥīḥu Muslim, sv. 3, str.

1632, hadis 186; i u Et-Tārīẖu-l-kebīru, sv. 8, str. 119, hadis 2415; i u Kenzu-l-ʻummāl, sv. 1, str. 365, hadis 1608.

6 El-Mustedriku ʻalaṣ-ṣaḥīḥajni, sv. 4, str. 135, hadis 7141.

7 Ġureru-l-ḥikem, hadis 7110; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 390, hadis 6608.

8 Iršādu-l-qulūb, str. 199. i 200; El-Biḥār, sv. 77, str. 23, hadis 6.

‫‪35‬‬

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫ص َة الْ ِغ َف ِار ِّي‪ :‬أَتَي ُْت النَّ ِ َّب – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل – ل َ َّما‬ ‫‪ُ .1216‬م�سْنَ ُد ا ْب ِن َح ْن َب َل ع َْن أَ ِب ب َ ْ َ‬ ‫‪5‬‬ ‫شب ُتَا‪،‬‬ ‫هَا َج ْر ُت َو ٰذ ِل َک قَ ْب َل أَ ْن ُأ ْس ِ َل‪ ،‬فَ َحلَ َب ِل ُش َويْ َ ًة َک َن َ ْيتَ ِل ُبَا ِ َله ِ ِْل فَ َ ِ ْ‬ ‫فَلَ َّما أَ ْص َب ْح ُت أَ ْسلَ ْم ُت‪.‬‬ ‫َو قَا َل ِع َي ُال النَّ ِ ِّب – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ :‬نَب ُ‬ ‫ِيت الل َّ ْي َ َل َ َک ِبتْنَا الْ َب ِار َح َة جِ يَاعًا!‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫فَ َحلَ َب ِل َر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫شب ُتَا َو َر ِو ُ‬ ‫يت‪.‬‬ ‫آل – َشا ًة فَ َ ِ ْ‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫فَقَا َل ِل َر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ :‬أَ َر ِو َ‬ ‫يت؟‬ ‫فَ ُقلْ ُت‪َ :‬ي َر ُسو َل ِ‬ ‫يت‪َ ،‬ما �شَ ِب ْع ُت َو َل َر ِو ُ‬ ‫هللا‪ ،‬قَدْ َر ِو ُ‬ ‫يت قَ ْب َل الْ َي ْو ِم!‬ ‫فَقَا َل النَّ ِ ُّب – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ :‬إ َِّن ْال َک ِف َر ي َ ْأ ُ ُ‬ ‫ک ِف �سَ ْب َع ِة أَ ْم َعا ٍء َو‬ ‫ِ ٍ ‪6‬‬ ‫الْ ُم ْؤ ِم ُن ي َ ْأ ُ ُ‬ ‫ک ِف ِم ًعى َواحد‪.‬‬ ‫‪ .1217‬اَلْ ُم�سْتَدْ َر ُک ع َْن َج ْعدَ َة‪ِ َ :‬س ْع ُت النَّ ِ َّب – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل – ي َ ُق ُ‬ ‫ول – َو‬ ‫َرٰأى َر ُج ًل ُم�شْ َب ًعا فَ َج َع َل النَّ ِ ُّب – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل – يُو ِم ُئ ِب َي ِد ِه إ ِٰل ب َ ْط ِن ِه‬ ‫ْ َ ‪7‬‬ ‫َو ي َ ُق ُ‬ ‫ول –‪ :‬ل َ ْو َک َن ٰه َذا ِف غ َ ْ ِي ٰه َذا َک َن خَيًا ُل‪.‬‬ ‫‪9‬‬ ‫وب‪.‬‬ ‫ش الْ ُع ُي ِ‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬ک َ ْ َث ُة ْ َال ْ ِ‬ ‫ک ِم َن َّ َ‬ ‫الش ِه‪َ ،8‬و َّ َ‬ ‫الش ُه َ ُّ‬ ‫‪ .1218‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫الس َل ُم – ِف َح ِد ِ‬ ‫يث الْ ِم ْع َراجِ –‪ :‬قَا َل هللاُ – ت َ َع ٰال –‪َ ... :‬ي أَ ْ َح ُد‪،‬‬ ‫‪َ .1219‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ُأبْ ِغ ُض ادلُّ ن ْ َيا َو أَ ْهلَهَا َو ُأ ِح ُّب ْال ِخ َر َة َو أَ ْهلَهَا‪.‬‬ ‫قَا َل‪َ :‬ي َر ِّب‪َ ،‬و َم ْن أَه ُْل ادلُّ ن ْ َيا َو َم ْن أَه ُْل ْال ِخ َر ِة؟‬ ‫‪10‬‬ ‫قَا َل‪ :‬أَه ُْل ادلُّ ن ْ َيا َم ْن َک ُ َث أَ ْ ُک ُه َو ِ ْ‬ ‫ض ُک ُه َو ن َْو ُم ُه َو غَضَ ُبهُ‪.‬‬ ‫نقال عن املعجم الکبري عن مسرة‪ ،‬و فيه‪« :‬املنافق»‪ ،‬بدل‪« :‬الاکفر»؛ اخلصال‪ ،‬ص ‪ ،351‬ح ‪ ،29‬عن‬ ‫السالم – عنه – ٰ‬ ‫صل هللا عليه و آهل –؛ جامع األخبار‪ ،‬ص ‪ ،217‬ح ‪545‬؛‬ ‫اإلمام ّ‬ ‫الصادق – عليه ّ‬ ‫حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،325‬ح ‪.1‬‬ ‫ ‪ 5‬اَ َّلشا ُة‪ :‬ت ُْطلَ ُق عَ ٰل َّاذلک َ ِر َو ْ ُالن ْٰث ِم َن الْغ َ َِن َو ت َْص ِغريُ هَا ُش َويْ َ ٌة‪( .‬املصباح املنري‪ ،‬ص ‪.)328‬‬ ‫ ‪ 6‬م�سند ابن حنبل‪ ،‬ج ‪ ،10‬ص ‪ ،350‬ح ‪ ،27295‬و راجع‪ :‬حصيح مسمل‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،1632‬ح‬ ‫‪ ،186‬و التّارخي الکبري‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪ ،119‬ح ‪ ،2415‬و کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،365‬ح ‪.1608‬‬ ‫الصحيحني‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪ ،135‬ح ‪.7141‬‬ ‫ ‪ 7‬امل�ستدرک ٰعل ّ‬ ‫الصحاح‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪.)2237‬‬ ‫لش ُه‪ :‬غَلَ َب ُة الْ ِح ْر ِص‪ّ ( .‬‬ ‫‪ 8‬اَ َّ َ‬ ‫ ‪ 9‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪7110‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،390‬ح ‪.6608‬‬ ‫ ‪ 10‬إرشاد القلوب‪ ،‬ص ‪ 199‬و ‪201‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،77‬ص ‪ ،23‬ح ‪.6‬‬

36

PREJEDANJE

4/2 Pokuđenost jedenja raznolike hrane 1220. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “U mom ummetu će biti onih koji će se u blagodatima rađati i njima će se hraniti, preokupacija će im biti raznolikost hrane i pića, hvalisat će se govorom, a to su najgori od mog ummeta.”9 1221. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Bit će ljudi iz mog ummeta koji će jesti raznoliku hranu i piti raznolika pića, oblačiti raznoliku odjeću i blebetati u govoru, oni će biti najgori od mog ummeta.10 1222. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Najgori od mog ummeta su oni koji su se rodili u blagodatima iz njih se hrane, jedu raznolika jela, oblače šarenu odjeću, koriste raznolika prijevozna sredstva i blebleću u ᶃovoru.”11 1223. Imam Ali, mir s njim: “Raznolikost povećava stomak i umrtvljuje zadnjice.”12 4/3 Vidljive štete prejedanja a. Vrste bolesti

1224. Imam Ali, mir s njim: “Ko usadi u svoju dušu ljubav prema raznolikosti jela, požnjeo je plodove mnogih bolesti.”13 Eṭ-Ṭūsijjev El-Emālī, str. 538, 1162; Mekārimu-l-aẖlāq, sv. 2, str. 380, hadis 2661; Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 2, str. 66, a sve ove predaje su prenesene od Ebu Ẕerra; El-Biḥār, sv. 77, str. 90, hadis 3.

10 El-Muʻdžemu-l-kebīru, sv. 8, str. 107, hadis 7512. i hadis 7513; El-Muʻdžemu-l-ewseṭu, sv. 3, str. 24, hadis 2351; Musnedu-š-šāmijjīne, sv. 2, str. 342, hadis 1458; Ḥiljetu-l-ewlijāʼi, sv. 6, str. 90, sve ove predaje su prenesene od Ebu Umāmeta; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 3, str. 561, hadis 7911.

11 El-Mustedriku ʻalaṣ-ṣaḥīḥajni, sv. 3, str. 657, hadis 6418; El-Muʻdžemul-ewseṭu, sv. 7, str.

372, hadis 7761, a u njemu se ne nalazi sv. od riječi: “i oblače...”, pa do riječi: “...šarene jahalice”, i oba ova hadisa su prenesena od ʻAbdullāha ibn Džaʻfera; Šuʻabu-l-īmāni, sv. 5, str. 561, hadis 5669, prenesen od hazreti Fāṭime Ez-Zehre od Božijeg Poslanika, s.a.v.a; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 3, str. 561, hadis 7913. Vidjeti: Mewsūʻatu mīzāni-l-ḥikmeti/ El-Ummetu/ Širāru ummetī/ El-Mutrefūne.

12 El-Kāfī, sv. 6, str. 317, hadis 8, prenesen od Es-Sukūnijja od Imama Sadika; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 165, hadis 1453, prenesen od Es-Sukūnijja od Imama Sadika, koji ga prenosi od svojih očeva, a oni od Poslanika, s.a.v.a; El-Biḥār, sv. 66, str. 84, hadis 18.

13 Ġureru-l-ḥikem, hadis 9219; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 426, hadis 7219.

9

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫‪37‬‬

‫‪2/4‬‬ ‫ڪلِ ْ َاللْ َو ِان ِم َن َّ‬ ‫َذ ُّم أَ ْ‬ ‫الط َعا ِم‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1220‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫ُون َن ٌس ِم ْن ُأ َّم ِت يُ َ ُ‬ ‫ون ِف النَّ ِع ِمي َو‬ ‫آل –‪� :‬سَ َيڪ ُ‬ ‫ول َ‬ ‫‪11‬‬ ‫ش ُار ُأ َّم ِت‪.‬‬ ‫دَح َ‬ ‫لش ِاب‪َ ،‬و يُ ْم ُ‬ ‫ون ِبلْقَ ْولِ ‪ُ ،‬أو ٰل ِئ َک ِ َ‬ ‫يُغَ َّذ ْو َن ِب ِه‪ِ ،‬هَّ ُ ُت ْم أَلْ َو ُان ا َّلط َعا ِم َو ا َّ َ‬ ‫ون‬ ‫‪َ .1221‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِآل –‪� :‬سَ َي ُک ُ‬ ‫َش َ‬ ‫ون أَلْ َو َان ا َّلط َعا ِم‪َ ،‬و ي ْ َبُ‬ ‫ون ِر َجا ٌل ِم ْن ُأ َّم ِت ي َ ْأ ُ ُک َ‬ ‫ُ ‪13‬‬ ‫ون‪ِ 12‬ف ا ْل َک ِم‪ ،‬فَ ُأوٰل ِئ َک ِ َش ُار أ َّم ِت‪.‬‬ ‫ون أَلْ َو َان الل ِّ َب ِاس‪َ ،‬و يَت َ َش َّد ُق َ‬ ‫لش ِاب‪َ ،‬و يَلْب َُس َ‬ ‫أَلْ َو َان ا َّ َ‬ ‫‪َ .1222‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫ش ُار ُأ َّم ِت قَ ْو ٌم ُو ِ ُلوا ِف النَّ ِع ِمي َو غُ ُّذوا ِب ِه‪،‬‬ ‫آل –‪َ ِ :‬‬ ‫ون ِم َن َّ‬ ‫اب‬ ‫ون ِم َن ادلَّ َو ِّ‬ ‫ون ِم َن الث ِّ َي ِاب أَلْ َو ًان‪َ ،‬و يَ ْرک َ ُب َ‬ ‫الط َعا ِم أَلْ َو ًان‪َ ،‬و يَلْب َُس َ‬ ‫ي َ ْأ ُ ُک َ‬ ‫َ ‪14‬‬ ‫ون ِف الْڪَل ِم‪.‬‬ ‫أَلْ َو ًان‪ ،‬يَت َ َش َّد ُق َ‬ ‫ْ َ ْ ْ ‪15‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬اَ ْ َللْ َو ُان يُ َع ِّظ ْم َن الْ َب ْط َن َو ُ َيد ِّْر َن الل َي َت ِي‪.‬‬ ‫‪ .1223‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫أ – أَن َْوا ُع ْ َال ْسقَا ِم‬

‫‪3/4‬‬ ‫َمضَ ُّار النَّ َ ِم َّ‬ ‫الظا ِه ِري َّ ُة‬

‫الس َل ُم –‪َ :‬م ْن غَ َر َس ِف ن َ ْف ِس ِه َم َح َّب َة أَن َْواعِ َّ‬ ‫الط َعا ِم‪ِ ،‬ا ْجتَ ٰن‬ ‫‪ .1224‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ َ َ ‪16‬‬ ‫ُون ال ْسقا ِم‪.‬‬ ‫ِث َم َار فُن ِ‬ ‫ ‪ 11‬األمايل ّ‬ ‫ويس‪ ،‬ص ‪ ،538‬ح ‪1162‬؛ ماکرم األخالق‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،380‬ح ‪2661‬؛ تنبيه اخلواطر‪،‬‬ ‫للط ّ‬ ‫ج ‪ ،2‬ص ‪ ،66‬لکّها عن أيب ّذر؛ حبار األنوار‪،‬ج ‪ ،77‬ص ‪ ،90‬ح ‪.3‬‬ ‫ون ِف ْال َک ِم ِم ْن غ َ ِ ْي ْاح ِت َي ٍاط َو ا ْح ِ َت ٍاز‪َ .‬و ِقي َل‪" :‬أَ َرا َد ِبلْ ُمت َ َشد ِ​ِّق‪ :‬اَلْ ُم�س َْْت ِزئَ ِبلنَّ ِاس‬ ‫ ‪ 12‬اَلْ ُمت َ َش ِّد ُق َ‬ ‫ون‪ :‬اَلْ ُمتَ َو ِّس ُع َ‬ ‫يَلْ ِوي ِشدْ قَ ُه بِ ِ ْم َو عَلَيْ ِ ْم‪َ ".‬و ْ َال ْشدَ ُاق‪َ :‬ج َوا ِن ُب الْ َف ِم‪( .‬النّ اية‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.)453‬‬ ‫ ‪ 13‬املعجم الکبري‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪ ،107‬ح‪ 7512‬و ح‪7513‬؛ املعجم األوسط‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ ،24‬ح‪2351‬؛ م�سند ا ّلشاميّني‪،‬‬ ‫ج‪ ،2‬ص‪ ،342‬ح‪1458‬؛ حلية األولياء‪ ،‬ج‪ ،6‬ص‪ ،90‬لکّها عن أيب أمامة؛ کزن الع ّمال‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ ،561‬ح‪.7911‬‬ ‫الصحيحني‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،657‬ح ‪6418‬؛ املعجم األوسط‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪ ،372‬ح‬ ‫ ‪ 14‬امل�ستدرک ٰعل ّ‬ ‫ون»‪ٰ ،‬إل‪« :‬ادلَّ َو ِّاب أَلْ َوانً »‪ ،‬و الکهام عن عبدهللا بن جعفر؛ شعب‬ ‫‪ ،7761‬و ليس فيه من‪َ :‬و يَلْب َُس َ‬ ‫السالم – عنه – ٰ‬ ‫صل هللا عليه و آهل – حنوه؛‬ ‫اإلميان‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪ ،33‬ح ‪ ،5669‬عن فاطمة – علهيا ّ‬ ‫کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،561‬ح ‪ .7913‬راجع‪ :‬موسوعة مزيان احلمکة ‪ /‬األ ّمة ‪ /‬رشار أ ّميت ‪ /‬املرتفون‪.‬‬ ‫ ‪ 15‬الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،317‬ح ‪ ،8‬عن ا ّلس ّ‬ ‫کوين عن اإلمام ا ّلصادق – عليه ا ّلسالم –؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،165‬ح‬ ‫‪ ،1453‬عن ا ّلسکو ّين عن اإلمام ا ّلصادق عن آابئه عنه – علهيم ا ّلسالم –؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،84‬ح ‪.18‬‬ ‫ ‪ 16‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪9219‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،426‬ح ‪.7219‬‬

38

PREJEDANJE

1225. Imam Ali, mir s njim: “Ovisnost o sitosti donosi mnoge bolesti.”14 1226. Imam Ali, mir s njim: “Malo je onih koji vole hranu, a da ih ne pogode bolesti.”15 1227. Imam Ali, mir s njim: “Sitost povećava bolesti.”16 1228. Imam Ali, mir s njim: “Čuvaj se ovisnosti o sitosti; jer ona, zaista, izaziva bolesti i pospješuje slabost.”17 1229. Imam Ali, mir s njim: “Malo je onih koji pretjeruju u jelu, a da se ne razbole.”18 1230. Imam Ali, mir s njim: “Koliko je jela koja su zabranila jela druga!?”19 1231. Imam Ali, mir s njim: “Svaka bolest dolazi zbog prejedanja osim groznice, jer ona odjednom obuzme tijelo.”20 b. Slabljenje zdravlja

1232. Imam Ali, mir s njim: “Ko poveća jelo smanji mu se zdravlje i otežaju mu njegovi troškovi.”21 1233. Imam Ali, mir s njim: “Nema zdravlja onome ko se prejeda.”22 1234. Imam Ali, mir s njim: “Zdravlje i prejedanje ne idu zajedno.”23 1235. Imam Sadik, mir s njim: “Propadanje tijela je u mnoštvu hrane i propadanje sjetve je u činjenju grijeha, a pokvarenost znanja je u nedonošenju salavata na najbolje stvorenje – Muhammeda, s.a.v.a.”24 Ġureru-l-ḥikem, hadis 1363. Ġureru-l-ḥikem, hadis 6814; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 370, hadis 6236.

16 Ġureru-l-ḥikem, hadis 912; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 51, hadis 1322.

17 Ġureru-l-ḥikem, hadis 2681; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 97, hadis 2248.

18 Ġureru-l-ḥikem, hadis 6749; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 371, hadis 6261.

19 Nehdžu-l-belāġa, mudrost 171; H̱ aṣāʼiṣu-l-Eʼimmeti, str. 110; Ġureru-l-ḥikem, hadis 6933; El-Biḥār, sv. 73, str. 166, hadis 29.

20 El-Kāfī, sv. 6, str. 269, hadis 8; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 232, hadis 1711; El-Biḥār, sv.

66, str. 336, hadis 29; Ġureru-l-ḥikem, hadis 8903; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str.

434, hadis 7500.

21 Ġureru-l-ḥikem, hadis 8903; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 434, hadis 7500.

22 El-Džāḥiẓov Miʼetu kelimetin, str. 32, hadis 16; Jenābīʻu-l-meweddeti, sv. 2, str. 413, hadis 103; Ed-Daʻwāt, str. 77, hadis 186; El-Biḥār, sv. 62, str. 268, hadis 52.

23 Ġureru-l-ḥikem, hadis 10570; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 533, hadis 9735.

24 Mustedreku-l-wesāʼili, sv. 16, str. 213, hadis 19632, prenesen od El-Quṭba Er-Rāwin­ dijja u djelu Lubbu-l-lubāb.

14 15

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫‪39‬‬

‫الس َل ُم –‪ِ :‬إ ْد َم ُان ال�شِّ َبع ِ يُ ِور ُث أَن َْوا َع الْ َو َجعِ‪.‬‬ ‫‪َ .1225‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ َ َ ‪18‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬قَ َّل َم ْن أَک ْ َ َث ِم ْن فُ ُضولِ َّ‬ ‫الط َعا ِم‪ ،‬إ َِّل ل َ ِز َم ْت ُه ال ْسقا ُم‪.‬‬ ‫‪َ .1226‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪19‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬اَل�شِّ َب ُع ُي ْک ِ ُث ْ َالد َْوا َء‪.‬‬ ‫‪َ .1227‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ ِ َ َ ‪20‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬إ َِّيک َ َو ِإ ْد َم َان ال�شِّ َبعِ؛ فَ ِإن َّ ُه ُيَ ِّي ُج ْ َال ْسقَا َم َو يُ ِثريُ العلل‪.‬‬ ‫‪َ .1228‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َ ‪21‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬قَ َّل َم ْن أَک ْ َ َث ِم َن َّ‬ ‫الط َعا ِم فَ َ ْل ي َْسق ْم‪.‬‬ ‫‪َ .1229‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َ َ َ ٍ ‪22‬‬ ‫الس َل ُم –‪ْ َ :‬ک ِم ْن أَ ْکَ ٍة َمنَ َع ْت أکت‪.‬‬ ‫‪َ .1230‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪23‬‬ ‫الس َل ُم –‪ُّ ُ :‬‬ ‫ک دَا ٍء ِم َن التُّ َخ َم ِة َما خ َ​َل الْ ُح ّٰمى؛ فَإِنَّ َا تَ ِر ُد ُو ُرودًا‪.‬‬ ‫‪َ .1231‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪17‬‬

‫الص َّح ِة‬ ‫ب – ضَ ْع ُف ِّ‬

‫‪ .1232‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه ا َّلس َل ُم –‪َ :‬منْ َک ُ َث أَ ْ ُک ُه قَل َّ ْت ِ َّ‬ ‫ص ُتهُ‪َ ،‬و ث َ ُقلَ ْت عَ ٰل ن َ ْف ِس ِه ُم ْؤن َ ُتهُ‪.‬‬ ‫‪26 25‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ل ِ َّ‬ ‫ص َة َم َع النَّ َ ِم ‪.‬‬ ‫‪َ .1233‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪27‬‬ ‫الص َّح ُة َو النَّ َ ُم‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ل َ ْت َت ِم ُع ِّ‬ ‫‪َ .1234‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬فَ َسا ُد الْ َج َس ِد ِفي َک ْ َث ِة َّ‬ ‫‪ .1235‬اَ ْ ِل َما ُم َّ‬ ‫الصا ِد ُق – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫الط َعا ِم‪َ ،‬و فَ َسا ُد َّالز ْرعِ‬ ‫ْ ْ َ ‪28‬‬ ‫الص َل ِة عَ ٰل خ َِي ال َن ِم‪.‬‬ ‫ِفي َک ْس ِب ْال َث ِم‪َ ،‬و فَ َسا ُد الْ َم ْع ِرفَ ِة ِف تَ ْر ِک َّ‬ ‫‪24‬‬

‫ ‪ 17‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪.1363‬‬ ‫ ‪ 18‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪6814‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،370‬ح ‪.6236‬‬ ‫ ‪ 19‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪912‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،51‬ح ‪.1322‬‬ ‫ ‪ 20‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪2681‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،97‬ح ‪.2248‬‬ ‫ ‪ 21‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪6749‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،371‬ح ‪.6261‬‬ ‫السالم –‪ ،‬ص ‪110‬؛ غرر احلمک‪ ،‬ح ‪6933‬؛ حبار‬ ‫ ‪ 22‬هنج البالغة‪ ،‬احلمکة ‪171‬؛ خصائص األ ّمئة – علهيم ّ‬ ‫األنوار‪ ،‬ج ‪ ،73‬ص ‪ ،166‬ح ‪.29‬‬ ‫ ‪ 23‬الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،269‬ح ‪8‬؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،232‬ح ‪1711‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص‬ ‫‪ ،336‬ح ‪.29‬‬ ‫ ‪ 24‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪8903‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،434‬ح ‪.7500‬‬ ‫الشهوة يف ّ‬ ‫‪. 25‬النّ م‪ :‬إفراط ّ‬ ‫الصحاح‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪.)2047‬‬ ‫الطعام‪ّ ( .‬‬ ‫ ‪ 26‬مائة لکمة للجاحظ‪ ،‬ص ‪ ،32‬ح ‪16‬؛ ينابيع املودّة‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،413‬ح ‪103‬؛ ّادلعوات‪ ،‬ص ‪،77‬‬ ‫ح ‪186‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،268‬ح ‪.52‬‬ ‫ ‪ 27‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪10570‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،533‬ح ‪.9735‬‬ ‫لب اللّباب‪.‬‬ ‫ ‪ 28‬م�ستدرک الوسائل‪ ،‬ج ‪ ،61‬ص ‪ ،3127‬ح ‪ ،23691‬نقال عن القطب ّالراو ّ‬ ‫ندي يف ّ‬

40

PREJEDANJE

c. Neprijatan miris

1236. Imam Ali, mir s njim: “Prejedanje izaziva neprijatan miris.”25 4/4 Nevidljive štete prejedanja a. Upropaštavanje bogobojaznosti

1237. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Kako li je loš pomagač vjeri: srce razočarano, stomak široki26 i žestoko seksualno uzbuđenje.”27 1238. Imam Ali, mir s njim: “Najbolji pomagač griješenju je sitost.”28 1239. Imam Ali, mir s njim: “Sitost kvari bogobojaznost.”29 1240. Imam Ali, mir s njim: “Sitost uzrokuje omamljenost i upropaštava bogobojaznost.”30 1241. Imam Ali, mir s njim: “Zao drug bogobojaznosti je sitost.”31 1242. Imam Bakir, mir s njim: “Kada se stomak napuni postane neposlušan.”32 b. Pokvarenost duše

1243. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Ne ubijajte svoja srca mnoštvom hrane i pića, jer zaista srca umiru kao usjevi kada se pretjera sa zalijevanjem.”33 Ġureru-l-ḥikem, hadis 7121; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 390, hadis 6612. Širok, tj. prostran, proždrljiv. (En-Nihāje, sv. 2, str. 237.)

27 El-Kāfī, sv. 6, str. 269, hadis 3, prenesen od Es-Sukūnijja od Imama Sadika; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 230, hadis 1702, prenesen od En-Newfelijja od Imama Sadika, koji ga prenosi od svojih očeva, a oni od Poslanika, s.a.v.a; El-Biḥār, sv. 66, str. 335, hadis 20; Tārīẖu Dimešq, sv. 47, str. 187, prenesen od Ebu Ed-Derdāʼa je sličan navedenom; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 16, str. 253, hadis 44344.

28 Ġureru-l-ḥikem, hadis 9922; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 493, hadis 9106.

29 Ġureru-l-ḥikem, hadis 659; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 25, hadis 249.

30 Ġureru-l-ḥikem, hadis 1364; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 25, hadis 249.

31 Ġureru-l-ḥikem, hadis 4408; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 193, hadis 3972.

32 El-Kāfī, sv. 6, str. 269, hadis 3, prenesen od Ebu ʻUbejde; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 231, hadis 1705, prenesen od El-Ḥusejna ibn Muẖtāra od Imama Sadika; Kitābun men lā jaḥḍaruhu el-feqīh, sv. 3, str. 356, hadis 4255, zabilježen od Imama Sadika je sličan navedenom; El-Biḥār, sv. 66, str. 336, hadis 23.

33 Mekārimu-l-aẖlāq, sv. 1, str. 320, hadis 1025; Džāmiʻul-aẖbāri, str. 515, hadis 1453; Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 1, str. 46; Rewḍatul-wāʻiẓīn, str. 500; El-Biḥār, sv. 66, str. 331, hadis 7.

25 26

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫‪41‬‬

‫ج – اَ َّذلفَ ُر‬

‫ک ت ُْذ ِف ُر‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬ک َ ْ َث ُة ْ َال ْ ِ‬ ‫‪ .1236‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪4/4‬‬ ‫َمضَ ُّار النَّ َ ِم الْ َبا ِط ِن َّي ُة‬

‫‪30،29‬‬

‫أ – فَ َسا ُد الْ َو َرعِ‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1237‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫يب‪،31‬‬ ‫آل –‪ِ :‬بئْ َس الْ َع ْو ُن عَ ٰل ادلِّ ِين‪ :‬قَلْ ٌب َ ِن ٌ‬ ‫‪34 ِ َ 33‬‬ ‫يب‪َ ،32‬و ن َ ْعظٌ شدي ٌد‪.‬‬ ‫َو ب َ ْط ٌن َر ِغ ٌ‬ ‫‪35‬‬ ‫الس َل ُم –‪ِ :‬ن ْع َم ع َْو ُن الْ َم َع ِاص ال�شِّ َب ُع‪.‬‬ ‫‪ .1238‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪36‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬اَل�شِّ َب ُع يُ ْف ِس ُد الْ َو َر َع‪.‬‬ ‫‪َ .1239‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪37‬‬ ‫ش َو يُ ْف ِس ُد الْ َو َر َع‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬اَل�شِّ َب ُع يُ ِور ُث ْ َال َ َ‬ ‫‪َ .1240‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪38‬‬ ‫الس َل ُم –‪ِ :‬بئْ َس قَ ِر ُين الْ َو َرعِ ال�شِّ َب ُع‪.‬‬ ‫‪َ .1241‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪39‬‬ ‫الس َل ُم –‪ِ :‬إ َذا �شَ ِب َع الْ َب ْط ُن َطغٰى‪.‬‬ ‫‪ .1242‬اَ ْ ِل َما ُم الْ َبا ِق ُر – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ ‪ 29‬اَ َّذلفَ ُر‪ :‬اَلنَّ ُْت‪َ ...‬و ُخ ْب ُث ِّالر ِحي‪( .‬لسان العرب‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.)307‬‬ ‫ ‪ 30‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪7121‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،390‬ح ‪.6612‬‬ ‫يب‪ :‬اَلْ َج َب ُان ِ َّالي َل فُؤَا َد َُل‪َ .‬و ِقي َل‪ :‬اَلْ َف ِاس ُد الْ ِف ْعلِ ‪( .‬النّ اية‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪.)31‬‬ ‫ ‪ 31‬اَلنَّ ِخ ُ‬ ‫يب‪ :‬اَلْ َو ِاس ُع‪( .‬النّ اية‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.)237‬‬ ‫ ‪ 32‬اَ َّلر ِغ ُ‬ ‫‪ 33‬ن َ َعظَ َّاذلک َ ُر‪ِ :‬إ َذا انْت َ َش‪َ ،‬و ِْالن ْ َع ُاظ‪ :‬اَل�شَّ َب ُق‪( .‬النّ اية‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪.)83‬‬ ‫الس ّ‬ ‫السالم –؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪،2‬‬ ‫کوين عن اإلمام ّ‬ ‫الصادق – عليه ّ‬ ‫ ‪ 34‬الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،269‬ح ‪ ،3‬عن ّ‬ ‫السالم – عنه – ٰ‬ ‫صل هللا‬ ‫وفيل عن اإلمام ّ‬ ‫الصادق عن آابئه – علهيم ّ‬ ‫ص ‪ ،230‬ح ‪ ،1702‬عن النّ ّ‬ ‫عليه و آهل –؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،335‬ح ‪20‬؛ اترخي دمشق‪ ،‬ج ‪ ،47‬ص ‪ 187‬عن أيب‬ ‫ادلّ رداء حنوه؛ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،16‬ص ‪ ،253‬ح ‪.44344‬‬ ‫ ‪ 35‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪9922‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،493‬ح ‪.9106‬‬ ‫ ‪ 36‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪659‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،25‬ح ‪.249‬‬ ‫ ‪ 37‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪1364‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،25‬ح ‪ ،249‬و ليس فيه‪« :‬يورث األرش»‪.‬‬ ‫ ‪ 38‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪4408‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،193‬ح ‪.3972‬‬ ‫ ‪ 39‬الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،270‬ح ‪ ،10‬عن أيب عبيدة؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،231‬ح ‪ ،1705‬عن احلسني‬ ‫السالم –؛ کتاب من ال حيرضه الفقيه‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،356‬ح‬ ‫بن خمتار عن اإلمام ّ‬ ‫الصادق – عليه ّ‬ ‫السالم – حنوه؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،336‬ح ‪.23‬‬ ‫‪ ،4255‬عن اإلمام ّ‬ ‫الصادق – عليه ّ‬

42

PREJEDANJE

1244. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Čuvajte se od velike količine hrane, jer to je znak okamenjenosti srca, tijelo čini sporijim u robovanju Bogu i namjere čini slijepim od slušanja savjeta i pouke.ˮ34 1245. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Onome ko se navikne na mnogo hrane i pića otvrdne srce.”35 1246. Imam Ali, mir s njim: “Mnogo hrane i sna kvari dušu i donosi štetu.”36 c. Koprena na pronicljivosti

1247. Imam Ali, mir s njim: “Onoga ko poveća sitost optereti proždrljivost, a koga preoptereti proždrljivost – stave mu koprenu na pronicljivost.”37 1248. Imam Ali, mir s njim: “Nema pronicljivosti uz proždrljivost.”38 1249. Imam Ali, mir s njim: “Proždrljivost stavlja koprenu na pronicljivost.”39 1250. Imam Ali, mir s njim: “Pronicljivost i proždrljivost ne idu zajedno.”40 d. Tama srca

1251. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Ne jedite do sitosti jer će vam se ugasiti svjetlost u vašim srcima.”41 1252. Imam Ali, mir s njim, u mudrostima koje se prenose od njega: “Mnogo hrane umrtvljuje srce, kao što mnogo vode umrtvljuje usjeve.”42 1253. Imam Ali, mir s njim: “Ako se stomak napuni onim šta je dozvoljeno, oslijepi srce za ono što je ispravno.”43 ʻIddetud-dāʻī, str. 294; Eʻlāmud-dīni, str. 339, od Ebu Hurejre; El-Biḥār, sv. 77, str. 182, hadis 10. i sv. 103, str. 27, hadis 40.

35 Ṭibbu-n-Nebijji, s.a.v.a, str. 5; El-Biḥār, sv. 62, str. 293.

36 Ġureru-l-ḥikem, hadis 7120; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 389, hadis 6572.

37 Ġureru-l-ḥikem, hadis 8458. i 8459; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 420, hadis 7117.

38 Ġureru-l-ḥikem, hadis 10528; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 532, hadis 9701.

39 Ġureru-l-ḥikem, hadis 652. i 345; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 39, hadis 875.

40 Ġureru-l-ḥikem, hadis 10572.

41 Mekārimu-l-aẖlāq, sv. 1, str. 320, hadis 1026; Džāmiʻu-l-aẖbār, str. 515, hadis 1452; Rewḍatul-wāʻiẓīn, str. 500; El-Biḥār, sv. 66, str. 331, hadis 7.

42 Šerḥu nehdži-l-belāġa, sv. 20, str. 325, hadis 723.

43 Ġureru-l-ḥikem, hadis 4139.

34

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫‪43‬‬

‫ب – فَ َسا ُد النَّ ْف ِس‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1243‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫وب ِب َک ْ َث ِة َّ‬ ‫الش ِاب؛‬ ‫آل –‪َ :‬ل ت ُ ِمي ُتوا الْ ُقلُ َ‬ ‫الط َعا ِم َو َّ َ‬ ‫َ ‪40‬‬ ‫وب ت َ ُم ُ‬ ‫وت َک ُّلز ُروعِ ِإ َذا ک َ ُ َث عَليْ َا‪.‬‬ ‫فَإ َِّن الْ ُقلُ َ‬ ‫‪َ .1244‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ :‬إ َِّي ُ ْک َو فُ ُضو َل ا َّلط َعا ِم؛ فَ ِإن َّ ُه ي َِس ُم‪ 41‬الْقَلْ َب ِبلْقَ ْس َو ِة‪،‬‬ ‫ْ ِ َ ِ ‪42‬‬ ‫َو يُ ْب ِط ُئ ِبلْ َج َو ِارحِ ع َِن َّ‬ ‫الطاعَ ِة‪َ ،‬و يُ ِص ُّم الْهِ َم َم ع َْن َ َساعِ ال َم ْوعظة‪.‬‬ ‫َ ْ ‪43‬‬ ‫‪َ .1245‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪َ :‬م ْن ت َ َع َّو َد ک َ ْ َث َة َّ‬ ‫الش ِاب‪ ،‬قَ َسا قل ُبهُ‪.‬‬ ‫الط َعا ِم َو َّ َ‬ ‫ک َو النَّ ْو ِم ت ُ ْف ِسدَ ِان النَّ ْف َس ‪َ ،‬و‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬ک َ ْ َث ُة ْ َال ْ ِ‬ ‫‪ .1246‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪44‬‬ ‫ض َة ‪.‬‬ ‫َ ْت ِل َب ِان ا لْ َم َ َّ‬ ‫ج – ِح َج ُاب الْ ِف ْطنَ ِة‬

‫الس َل ُم –‪َ :‬م ْن َزا َد �شِ َب ُع ُه ک َ َّظ ْت ُه‪ 45‬الْب ِْطنَ ُة‪َ ،‬منْ َک َّظ ْت ُه الْب ِْطنَ ُة‬ ‫‪ .1247‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ ِ ْ ِ ‪46‬‬ ‫َح َج َب ْت ُه ع َِن الفطنَة‪.‬‬ ‫ْ ٍ ‪47‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ل ِف ْطنَ َة َم َع بِطنَة‪.‬‬ ‫‪َ .1248‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ ِ ْ َ ‪48‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬اَلْب ِْطنَ ُة َ ْت ُج ُب الفطنَة‪.‬‬ ‫‪َ .1249‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ ْ ُ ‪49‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ل َ ْت َت ِم ُع الْ ِف ْطنَ ُة َو البِطنَة‪.‬‬ ‫‪َ .1250‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ ‪ 40‬ماکرم األخالق‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،320‬ح ‪1025‬؛ جامع األخبار‪ ،‬ص ‪ ،515‬ح ‪1453‬؛ تنبيه اخلواطر‪،‬‬ ‫ج ‪ ،1‬ص ‪46‬؛ روضة الواعظني‪ ،‬ص ‪500‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،331‬ح ‪.7‬‬ ‫ ‪َ 41‬و ْ ٌس‪ :‬أَ ْص ٌل ي َ ُد ُّل عَ ٰل أَث َ ٍر َو َم ْع ٍ َل‪َ .‬و َو َْس ُت ْ َّ‬ ‫الش َء َو ًْسا‪ :‬أَث َّْر ُت ِفي ِه ب ِ​ِس َم ٍة‪( .‬معجم مقاييس اللّغة‪،‬‬ ‫ج ‪ ،5‬ص ‪.)110‬‬ ‫ ‪ 42‬عدّة ّادلاعي‪ ،‬ص ‪294‬؛ أعالم ّادلين‪ ،‬ص ‪ ،339‬عن أيب هريرة؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،77‬ص ‪ ،182‬ح‬ ‫‪ 10‬و ج ‪ ،103‬ص ‪ ،27‬ح ‪.40‬‬ ‫طب النّ ّيب – ٰ‬ ‫صل هللا عليه و آهل –‪ ،‬ص ‪5‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪.293‬‬ ‫ ‪ّ 43‬‬ ‫ ‪ 44‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪7120‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،389‬ح ‪.6572‬‬ ‫ ‪ 45‬ک َ َّظ ْتهُ‪ :‬أَ ْي َب َظ ْتهُ‪َ .‬و ْال ِک َّظ ُة‪َْ :‬ش ٌء ي َ ْع ِ َتي ِْالن ْ َس ُان ِم َن لا ِ ْم ِت َل ِء ِم َن َّ‬ ‫الط َعا ِم‪َ ،‬ح ّٰت َل يُ ِط ُيق التَّنَفُّ َس‪( .‬مجمع‬ ‫البحرين‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪.)1574‬‬ ‫ ‪ 46‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪ 8458‬و ‪8459‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،420‬ح ‪.7117‬‬ ‫ ‪ 47‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪10528‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،532‬ح ‪.9701‬‬ ‫ ‪ 48‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪ 652‬و ‪345‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،39‬ح ‪.875‬‬ ‫ ‪ 49‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪.10572‬‬

44

PREJEDANJE

e. Pokvarenost snova

1254. Imam Ali, mir s njim: “Čuvaj se proždrljivosti, jer onome ko je proždrljiv povećaju se bolesti i pokvare mu se snovi.”44 f. Pomanjkanje ibadeta

1255. Imam Ali, mir s njim: “Ne idu zajedno45 sitost i upotpunjenje farzova.”46 1256. Imam Ali, mir s njim: “Ne žudi za tri stvari uz druge tri: bdijenje noću uz mnogo jela, svjetlina lica uz cjelonoćno spavanje i sigurnost od Ovog svijeta uz druženje sa razvratnicima.”47 1257. El-Meḥāsin – Hafs ibn Gijās od Imama Sadika: “Pojavio se Iblis Jahjau sinu Zekerijjāovom, a.s., i na njemu su bili ostaci od svih stvari.

Reče Jahja, a.s.: “Kakvi su to priljepci, O Iblise?”

Pa mu on odgovori: “Ovo su strasti koje sam pokupio od ljudi.”

Jahja ga upita: “Ima li koja za mene među njima?”

Iblis odgovori: “Možda si se najeo, pa sam ti tako otežao namaz i zikr.”

Jahja reče: “Tako mi Allaha, obaveza mi je da nikada ne napunim stomak.”

I reče Iblis: “Tako mi Allaha, obaveza mi je da ne nasavjetujem muslimana nikada.”

Zatim je Ebu ʻAbdulah rekao: “O Ḥafṣe, tako mi Allaha, obaveza je Džaʻferu i Džaʻferovoj porodici da ne napune svoje stomake hranom nikada, i tako mi Allaha, obaveza je Džaʻferu i Džaʻferovoj porodici da ne rade radi Ovog svijeta nikada.”48 1258. Isa, a.s.: “O sinovi Israilovi, ne pretjerujte u jelu; jer onaj ko pretjera u jelu – pretjera u spavanju, a ko pretjera u spavanju – smanji u namazu, a ko smanji u namazu – bude zabilježen među nemarne.”49 Ġureru-l-ḥikem, hadis 2639; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓ, str. 96, hadis 2212.

U pouzdanom izvoru stoji: ne idu zajedno, u ženskom rodu (‫) َل َ ْتتَ ِم ُع‬, a ispravno je u štampi iz Bejruta i Teherana i u ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi.

46 Ġureru-l-ḥikem, hadis 10568; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓ, str. 533, hadis 9740.

47 Mustedreku-l-wesāʼili, sv. 6, str. 340, hadis 6955, prenesen od El-Quṭba Er-Rāwindijja u Lubbu-l-lubābi.

48 El-Meḥāsin, sv. 2, str. 222, hadis 1667, od Ḥafṣa ibn Ġijās̱ a; Džāmiʻu-l-aẖbār, str. 515, hadis 1454, bez seneda do maʻṣūma (bezgrješnoga) i u njemu ne stoji sv. od: “Zatim je rekao Ebu ʻAbdullāh: “Ō Ḥafṣe...”; El-Biḥār, sv. 63, str. 216, hadis 52.

49 Rebīʻu-l-ebrāri, sv. 2, str. 673; Šerḥu nehdži-l-belāġa, sv. 19, str. 188; Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 1, str. 47.

44

45

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫‪45‬‬

‫د – ُظلْ َم ُة الْقَلْ ِب‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1251‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪َ :‬ل تَ�شْ َب ُعوا فَ ُي ْط َف َأ ن ُ​ُور الْ َم ْع ِرفَ ِة ِم ْن ُقلُو ِب ُ ْک‪.‬‬ ‫الس َل ُم – ِف الْ ِح َ ِک الْ َمن ْ ُسوب َ ِة ِإل َ ْي ِه –‪ :‬ک َ ْ َث ُة َّ‬ ‫الط َعا ِم ت ُ ِم ُ‬ ‫يت‬ ‫‪ .1252‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪51‬‬ ‫الْقَلْ َب‪َ َ ،‬ک ت ُ ِم ُ‬ ‫يت ک َ ْ َث ُة الْ َما ِء َّالز ْر َع‪.‬‬ ‫‪52‬‬ ‫الص َلحِ‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪ِ :‬إ َذا ُم ِل َئ الْ َب ْط ُن ِم َن الْ ُم َباحِ‪ِ َ ،‬ع َي الْقَلْ ُب ع َِن َّ‬ ‫‪َ .1253‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪50‬‬

‫ه – فَ َسا ُد ْ َال ْح َل ِم‬

‫الس َل ُم –‪ :‬إ َِّي َک َوالْب ِْطنَ َة؛ فَ َم ْن ل َ ِز َمهَا ک َ ُث َْت أَ ْسقَا ُمهُ‪َ ،‬و‬ ‫‪ .1254‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪53‬‬ ‫فَ َسدَ ْت أَ ْح َل ُمهُ‪.‬‬ ‫و – ِق َّ ُل الْ ِع َبا َد ِة‬

‫الس َل ُم –‪َ :‬ل َ ْيتَ ِم ُع‪ 54‬ال�شِّ َب ُع َو الْ ِقيَا ُم ِبلْ ُم ْف َت ِض‪.‬‬ ‫‪ .1255‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ک‪،‬‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ل ت َْط َم ْع ِفي ث َلث َ ٍة َم َع ث َلث َ ٍة‪ِ :‬ف َسهَ ِر الل َّ ْيلِ َم َع ک َ ْ َث ِة ْ َال ْ ِ‬ ‫‪َ .1256‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫‪56‬‬ ‫َو ِف ن ُِور الْ َو ْج ِه َم َع ن َْو ِم أَ ْ َجع ِ الل َّ ْيلِ ‪َ ،‬و ِف ْ َال َم ِان ِم َن ادلُّ ن ْ َيا َم َع ُ ْ‬ ‫ص َب ِة الْ ُف َّس ِاق‪.‬‬ ‫‪ .1257‬اَلْ َم َح ِاس ُن ع َْن َح ْف ٍص ْب ِن ِغ َي ٍ‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ظه َ​َر‬ ‫اث ع َِن ْ ِال َما ِم َّ‬ ‫الصا ِد ِق – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫الس َل ُم –‪َ ،‬و ِإ َذا عَلَ ْي ِه َم َعا ِل ُيق ِمنْ ُ ِّ‬ ‫ش ٍء‪.‬‬ ‫ک َْ‬ ‫ِإبْ ِل ُيس ِل َي ْح ٰي ْب ِن َزک َ ِر َّي – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫فَقَا َل َ ُل َ ْي ٰي‪َ :‬ما ٰه ِذ ِه الْ َم َعا ِل ُيق‪َ ،‬ي ِإبْ ِل ُيس؟‬ ‫فَقَا َل‪ٰ :‬ه ِذ ِه َّ‬ ‫الشه َ​َو ُات ال َّ ِت أَ َص ْب ُتَا ِم ِن ا ْب ِن آ َد َم‪.‬‬ ‫ش ٌء؟‬ ‫قَا َل‪ :‬فَه َْل ِل ِمنْ َا َ ْ‬ ‫الص َل ِة َو ِّاذلک ْ ِر‪.‬‬ ‫قَا َل‪ُ :‬رب َّ َما �شَ ِب ْع َت فَثَقَّلْ ُت َک ع َِن َّ‬ ‫‪55‬‬

‫ ‪ 50‬ماکرم األخالق‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،320‬ح ‪1026‬؛ جامع األخبار‪ ،‬ص ‪ ،515‬ح ‪1452‬؛ روضة الواعظني‪،‬‬ ‫ص‪500‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،331‬ح ‪.7‬‬ ‫ ‪ 51‬رشح نہج البالغة‪ ،‬ج ‪ ،20‬ص ‪ ،325‬ح ‪.723‬‬ ‫ ‪ 52‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪.4139‬‬ ‫ ‪ 53‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪2639‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،96‬ح ‪.2212‬‬ ‫‪ 54‬يف ّ‬ ‫الطبعة املعمتدة‪«َ :‬ل َْت َت ِم ُع»‪ ،‬و التّصويب من طبعة بريوت و طهران و عيون احلمک و املواعظ‪.‬‬ ‫ ‪ 55‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪10568‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،533‬ح ‪.9740‬‬ ‫لب اللّباب‪.‬‬ ‫ ‪ 56‬م�ستدرک الوسائل‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،340‬ح ‪ ،6955‬نقال عن القطب ّالراو ّ‬ ‫ندي يف ّ‬

46

PREJEDANJE

1259. Ḥiljetu-l-ewlijāʼi – prenosi se od Wuhejba ibn El-Werda: “Došla je do nas vijest da se zlobni Iblis ukazao Jahji sinu Zekerijahovom, a.s., pa mu rekao: ‘Hoću da te nasavjetujem.’

Pa mu reče Jahja, a.s.: ‘Slagao si, ti me ne savjetuješ, ali obavijesti me o ljudima.’

Pa mu reče: ‘Mi ih dijelimo na tri vrste. Što se tiče prve vrste: oni su najteži za nas, uspijevamo da ih obmanemo i zavedemo, a zatim pohrle ka pokajanju i traženju oprosta – pa upropaste sve šta smo s njima postigli, zatim im se mi vratimo – pa se oni nama vrate. Mi ne žalimo zbog njih niti s njima postignemo našu potrebu, pa smo zbog toga na teškoći i muci. Što se tiče druge vrste: pa oni su u našim rukama kao lopta u rukama vaše djece – bacamo ih kako želimo, jer smo ih već zaslijepili. A što se tiče treće vrste: oni su poput tebe bezgrješni – ne možemo s njima ništa postići.’

Pa mu reče Jahja: ‘Na osnovu toga, jesi li uspio sa mnom išta?’

Iblis odgovori: ‘Ne, osim jedanput; jer si pripremio hranu da pojedeš – pa sam ti je činio lijepom i slasnom sve dok nisi pojeo više od onoga koliko si želio, zatim si zaspao te noći i nisi ustao da klanjaš namaz, kao što si prije ustajao i klanjao.’

Jahja reče: ‘Dobro, neću se više nikada zasititi hranom sve dok ne umrem.’

Pa mu reče pokvarenjak (tj. Iblis): ‘Uredu, neću više nasavjetovati sina Ademova nakon tebe.’ˮ50 g. Udaljenost od Allaha, dž.š.

1260. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Svjetlost mudrosti je glad, a udaljenost od Allaha je sitost.”51 1261. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Nema ništa mrže Allahu od punog stomaka.”52 Ḥiljetu-l-ewlijāʼi, sv. 8, str. 148; Tārīẖu Dimešq, sv. 64, str. 205; Ḥajātu-l-ḥajewāni-l-kubrā, sv. 1, str. 265, slično tome i u njemu ne stoji od: “Pa mu reče Jahja: ‘Na osnovu toga...’”; El-Biḥār, sv. 63, str. 265, hadis 150.

51 Mekārimu-l-aẖlāq, sv. 1, str. 320, hadis 1024; Džāmiʻu-l-aẖbāri, str. 515, hadis 1452; Rewḍatul-wāʻiẓīn, str. 500; El-Biḥār, sv. 66, str. 331, hadis 7; El-Firdews, sv. 4, str. 247, hadis 6730, prenesen od Ebu Hurejre.

52 ʻUjūnu aẖbārir-Riḍā, a.s., sv. 2, str. 36, hadis 89, prenesen od Aḥmeda ibn ʻĀmira Eṭ-Ṭāʼijja; Ṣaḥīfetu-l-Imami er-Riḍā, a.s., str. 109, hadis 66, obje ove predaje su od Imama Ridaa od njegovih hazreti očeva; El-Biḥār, sv. 66, str. 333, hadis 14.

50

‫‪47‬‬

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫قَا َل َ ۡي ٰي‪ِ ّٰ ِ :‬ل عَ َ َّل إ َِّل أَ ْم َ َل ب َ ْط ِن ِم ْن َط َعا ٍم أَبَدً ا‪.‬‬ ‫َو قَا َل ِإبْ ِل ُيس‪ِ ّٰ ِ :‬ل عَ َ َّل إ َِّل أَن َْص َح م ُْس ِل ًما أَبَدً ا‪.‬‬ ‫ُ َّث قَا َل أَبُو َع ْب ِد ِ‬ ‫هللا – عَلَ ْي ِه ا َّلس َل ُم –‪َ :‬ي َح ْف ُص‪ِ ّٰ ِ ،‬ل عَ ٰل َج ْع َف ٍر َو آلِ َجع َف ٍر إ َِّل‬ ‫ُ ِ ُّ َ ‪57‬‬ ‫ون ْم ِم ْن َط َعا ٍم أَبَدًا‪َ ،‬و ِ ّٰ ِل عَ ٰل َج ْع َف ٍر َو آلِ َج ْع َف ٍر إ َِّل ي َ ْع َملوا لدلن ْ َيا أبَدًا‪.‬‬ ‫ي َ ْملَؤُوا بُ ُط َ ُ‬ ‫ِسائِي َل‪َ ،‬ل تُ ْک ِثُوا ْ َال ْ َ‬ ‫ک؛ فَ ِإن َّ ُه َم ْن أَک ْ َ َث ْ َال ْ َ‬ ‫ک‬ ‫الس َل ُم –‪َ :‬ي ب َ ِن إ ْ َ‬ ‫‪ِ .1258‬ع ٰيس – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ ِ ِ ‪58‬‬ ‫الص َل َة ک ُ ِت َب ِم َن الغَافل َني‪.‬‬ ‫الص َل َة‪َ ،‬و َم ْن أَقَ َّل َّ‬ ‫أَک ْ َ َث النَّ ْو َم‪َ ،‬و َم ْن أَک ْ َ َث النَّ ْو َم أَقَ َّل َّ‬ ‫‪ِ .1259‬حلْ َي ُة ْ َال ْو ِل َيا ِء ع َْن ُو َه ْي ٍب ْب ِن الْ َو ْر ِد‪ :‬بَلَغَنَا أَ َّن الْ َخب َ‬ ‫ِيث ِإبْ ِل َيس ت َ َبدّٰى ِل َي ْح ٰي ْب ِن‬ ‫الس َل ُم –‪ ،‬فَقَا َل َ ُل‪ :‬إ َِّن ُأ ِر ُيد أَ ْن أَن َْص َح َک‪.‬‬ ‫َزک َ ِر َّي – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫فَقَا َل‪ :‬ک َ َذبْ َت‪ ،‬أَن َْت َل ت َ ْن َص ُح ِن‪َ ،‬و ٰل ِک ْن أَخ ِ ْ​ْب ِن ع َْن ب َ ِن آ َد َم‪.‬‬ ‫فَقَا َل‪ْ ُ :‬ه ِع ْندَ َن عَ ٰل ث َلث َ ِة أَ ْصنَ ٍاف‪.‬‬ ‫أَ َّما ِص ْن ٌف ِمنْ ُم‪ :‬فَه ُْم أَ َش ُّد ْ َال ْصنَ ِاف عَلَ ْينَا‪ ،‬ن ُ ْقب ُِل َح ّٰت ن َ ْف ِتنَ ُه َو نَ�سْ َت ْم ِک َن ِم ْنهُ‪،‬‬ ‫ُ َّث ي َ ْف َز ُع إ ِٰل لاِ�سْ ِت ْغ َف ِار َوالتَّ ْوب َ ِة فَ ُي ْف ِس ُد عَلَ ْينَا ُ َّ‬ ‫ش ٍء أَد َْرکْنَا ِمنْهُ‪َّ ُ ،‬ث ن َ ُعو ُد َ ُل‬ ‫ک َْ‬ ‫فَيَ ُعودُ‪ ،‬فَ َل َ ْن ُن ن َ ْي َأ ُس ِمنْهُ‪َ ،‬و َل َ ْن ُن ن ُدْ ِر ُک ِمنْ ُه َحا َجتَنَا‪ ،‬فَنَ ْح ُن ِمنْ ٰذ ِل َک ِفي َعنَا ٍء‪.‬‬ ‫الص ْن ُف ْالخ َُر‪ :‬فَهُ ْم ِفي أَيْ ِدينَا ِب َم ْ ِن َ ِل ْال ُک َر ِة ِف أَيْ ِدي ِص ْب َيا ِن ُ ْک نُلْ ِق ِهي ْم ک َ ْي َف‬ ‫َو أَ َّما ِّ‬ ‫ِشئْنَا‪ ،‬قَدْ ک َ َف ْو َن أَن ْ ُف َسه ُْم‪.‬‬ ‫ش ٍء‪.‬‬ ‫َو أَ َّما ِّ‬ ‫الص ْن ُف ْالخ َُر‪ :‬فَه ُْم ِمثْلُ َک َم ْع ُصو ُم َ‬ ‫ون َل ن َ ْق ِد ُر ِمنْ ُ ْم عَ ٰل َ ْ‬ ‫ش ٍء؟‬ ‫فَقَا َل َ ُل َ ْي ٰي‪ :‬عَ ٰل ٰىذ ِل َک‪ ،‬ه َْل قَدَ ْر َت ِم ِّن عَ ٰل َ ْ‬ ‫قَا َل‪َ :‬ل‪ ،‬إ َِّل َم َّر ًة َوا ِحدَ ةً؛ فَ ِإنَّ َک قَ َّد ْم َت َط َعا ًما ت َْأ ُ ُک ُه فَ َ ْل أَ َز ْل ُأ َشهِّي ِه ِإل َ ْي َک َح ّٰت‬ ‫الص َل ِة َ َک ک ُ ْن َت ت َ ُقو ُم ِإلَيْ َا‪.‬‬ ‫أَ َ ْک َت أَک ْ َ َث ِم َّما تُ ِر ُيد‪ ،‬فَ ِن ْم َت ِتلْ َک الل َّ ْي َ َل َو ل َ ْم ت َ ُق ْم إ ِٰل َّ‬ ‫قَا َل‪ :‬فَقَا َل َ ُل َ ْي ٰي‪َ :‬ل َج َر َم‪َ ،‬ل �شَ ِب ْع ُت ِم ْن َط َعا ٍم أَبَدً ا َح ّٰت أَ ُم َ‬ ‫وت‪.‬‬ ‫َ ‪59‬‬ ‫فَقَا َل َ ُل الْ َخب ُ‬ ‫ِيث‪َ :‬ل َج َر َم‪َ ،‬ل ن َ​َص ْح ُت آ َد ِميًّا ب َ ْعدَ ک‪.‬‬ ‫ ‪ 57‬احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،222‬ح ‪ ،1667‬عن حفص بن غياث؛ جامع األخبار‪ ،‬ص ‪ ،515‬ح ‪،1454‬‬ ‫السالم –‪َ :‬ي َح ْف ُص‪»...‬؛‬ ‫من دون إ�سناد ٰإل املعصوم‪ ،‬و ليس فيه من‪ّ « :‬مث قال أبو عبدهللا – عليه ّ‬ ‫حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،63‬ص ‪ ،216‬ح ‪.52‬‬ ‫ ‪ 58‬ربيع األبرار‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪673‬؛ رشح نہج البالغة‪ ،‬ج ‪ ،19‬ص ‪188‬؛ تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.47‬‬ ‫ ‪ 59‬حلية األولياء‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪148‬؛ اترخي دمشق‪ ،‬ج ‪ ،64‬ص ‪205‬؛ حياة احليوان ٰ‬ ‫الکربى‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص‬ ‫حيي‪ٰ :‬عل ٰذلک‪»...‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،63‬ص ‪ ،265‬ح ‪.150‬‬ ‫‪ ،265‬حنوه و ليس فيه من‪« :‬فقال هل ٰ‬

48

PREJEDANJE

1262. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Najmrži od vas Allahu, dž.š., je onaj koji mnogo spava, proždrljivac i onaj koji mnogo pije.”53 1263. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Zaista Allah, dž.š., prezire onoga koji se prejede, onoga koji je nemaran prema pokornosti svoga Gospodara, onoga koji ostavlja sunnet Božijeg Poslanika, onoga koji misli da se odužio Allahu, dž.š., onoga koji mrzi porodicu Poslanika i onoga koji ometa svoje komšije.”54 1264. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Došao mi je Džebrail u vrijeme u koje mi nikada prije nije dolazio i u danu u kojem mi nikada prije nije dolazio, pa sam mu rekao: ‘O Džebraile, došao si mi u vremenu i danu u kojima mi prije nisi dolazio, pa si me prepao.’

Reče Džebrail: ‘A šta te plaši, Muhammede, tȁ Allah ti je oprostio sve pređašnje grijehe i sve one kasnije?’

Rekoh: ‘Sa čime te je tvoj Gospodar poslao?’

Džebrail reče: ‘Zabranjuje ti tvoj Gospodar obožavanje kipova, pijenje alkohola, svađanje sa ljudima i još jednu stvar koja se veže i za Onaj i za Ovaj svijet – tvoj Gospodar ti kaže: O Muhammede, nisam nikada nijednu posudu prezirao, kao što prezirem pun stomak.’ˮ55 1265. Imam Bakir, mir s njim: “Nema ništa mrže Allahu, dž.š., od punog stomaka.”56 1266. Imam Sadik, mir s njim: “Najudaljenije stvorenje od Allaha, dž.š., je onaj ko napuni svoj stomak.”57 1267. Imam Sadik, mir s njim: “Zaista Allah, dž.š., prezire pretjerivanje u jelu.”58 Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 1, str. 100.

Kenzu-l-ʻummāl, sv. 16, str. 87, hadis 44029, prenesen od Ed-Dejlemijja od Ebu Hurejre.

55 El-Mufīdov El-Emālī, str. 192, hadis 21, prenesen od Ebu Ḥafṣa El-ʻAṭṭāra; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 232, hadis 1708, prenesen od Ebu Džaʻfera El-ʻAṭṭāra je sličan ovom u skraćenom obliku, a oba ova hadisa su od Imama Sadika, koji ga prenosi od svog oca, od on od njegovog djeda; El-Biḥār, sv. 66, str. 338, hadis 34.

56 El-Kāfī, sv. 6, str. 270, hadis 11; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 232, hadis 1709, a obje ove predaje su prenesene od Ebu El-Džārūda; El-Qommi: Džāmiʻu-l-eḥādīs̱ i, str. 201; El-Biḥār, sv. 66, str. 331, hadis 5. i str. 336, hadis 27.

57 El-Qommijjev Džāmiʻu-l-eḥādīs̱ i, str. 201; El-Biḥār, sv. 66, str. 331, hadis 5.

58 El-Kāfī, sv. 6, str. 269, hadis 9; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 231, hadis 1703, a obje ove predaje su prenesene iz Ṣāliḥa En-Nejlijja; El-Biḥār, sv. 66, str. 335, hadis 21.

53 54

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫‪49‬‬

‫ز – اَلْ ُب ْع ُد ِم َن ِ‬ ‫هللا‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1260‬ر ُس ُول ِ‬ ‫آل –‪ :‬ن ُ​ُور الْ ِح ْکَ ِة الْ ُجو ُع‪َ ،‬و التَّ َباع ُ​ُد ِم َن ِ‬ ‫هللا ال�شِّ َب ُع‪.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪َ .1621‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫ش ٌء أَبْغ َ​َض إ ِٰل ِ‬ ‫هللا ِم ْن ب َ ْط ٍن َم ْل ٍن‪.‬‬ ‫آل –‪ :‬لَي َْس َ ْ‬ ‫‪َ .1262‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ :‬أَبْغ َُض ُ ْک إ ِٰل ِ‬ ‫هللا – ت َ َع ٰال – ُ ُّ‬ ‫ک ن َؤُو ٍم َو أَکُولٍ‬ ‫‪62‬‬ ‫وب‪.‬‬ ‫ش ٍ‬ ‫َو َ ُ‬ ‫‪َ .1263‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫هللا– ع ََّز َو َج َّل – يُ ْب ِغ ُض ْال ِ َ‬ ‫ک فَ ْو َق‬ ‫آل –‪ :‬إ َِّن َ‬ ‫�شِ َب ِع ِه‪َ ،‬والْغَا ِف َل ع َْن َطاعَ ِة َرب ِّ ِه‪َ ،‬والتَّ ِار َک �سُنَّ َة ن َ ِبيِّ ِه‪َ ،‬والْ ُم ْخ ِف َر‪ِ 63‬ذ َّمتَهُ‪َ ،‬والْ ُم ْب ِغ َض‬ ‫‪64‬‬ ‫ِع ْ َت َة ن َ ِبيِّ ِه‪َ ،‬والْ ُم ْؤ ِذ َي جِ ريَ انَهُ‪.‬‬ ‫‪َ .1264‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪َ :‬جا َء ِن َج ْ َبئِ ُ‬ ‫يل ِف َساعَ ٍة ل َ ْم يَ ُک ْن ي َ ْأ ِت ِين ِفهيَا‪َ ،‬و‬ ‫ِف ي َ ْو ٍم ل َ ْم يَ ُک ْن ي َ ْأ ِت ِين ِفي ِه‪.‬‬ ‫فَ ُقلْ ُت َ ُل‪َ :‬ي َج ْ َئِب ُ‬ ‫يل‪ ،‬لَقَدْ جِ ْئتَ ِن ِف َساعَ ٍة َو ي َ ْو ٍم ل َ ْم تَ ُک ْن ت َْأ ِت ِين ِف ِهي َما‪ ،‬لَقَدْ أَ ْر َع ْبت َ ِن؟!‬ ‫قَا َل‪َ :‬و َما ُي َر ِّوع َُک‪َ ،‬ي ُم َح َّم ُد‪َ ،‬و قَدْ غَ َف َر هللاُ لَ َکَا تَقَ َّد َم ِم ْن َذن ْ ِب َک َو َما ت َ​َأخ َ​َّر؟‬ ‫قَا َل‪ِ :‬ب َما َذا ب َ َعث َ​َک َربُّ َک؟‬ ‫ش ِب الْ ُخ ُم ِور‪َ ،‬و ُم َل َحا ِة ِّالر َجالِ ‪َ ،‬و‬ ‫قَا َل‪ :‬يَنْ َ َاک َربُّ َک ع َْن ِع َبا َد ِة ْ َال ْو َث ِن‪َ ،‬و ُ ْ‬ ‫ه ِل ْل ِخ َر ِة َو ْ ُال ٰول‪ ،‬ي َ ُق ُ‬ ‫ول ل َ َک َربُّ َک‪َ :‬ي ُم َح َّم ُد‪َ ،‬ما أَبْغَضْ ُت ِوعَا ًء قَ ُّط َک‬ ‫ُأخ ْٰرى ِ َ‬ ‫ْ ‪65‬‬ ‫بُغ ِْض ب َ ْطنًا َمل ًن‪.‬‬ ‫‪60‬‬

‫ ‪ 60‬ماکرم األخالق‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،320‬ح ‪1024‬؛ جامع األخبار‪ ،‬ص ‪ ،515‬ح ‪1452‬؛ روضة الواعظني‪ ،‬ص‬ ‫‪500‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،331‬ح ‪7‬؛ الفردوس‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪ ،247‬ح ‪ ،6730‬عن أيب هريرة‪.‬‬ ‫السالم –‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،36‬ح ‪ ،89‬عن أمحد بن عامر ّ‬ ‫الط ّايئ؛ حصيفة اإلمام‬ ‫ ‪ 61‬عيون أخبار ّالرضا – عليه ّ‬ ‫السالم –؛‬ ‫السالم –‪ ،‬ص ‪ ،109‬ح ‪ ،66‬الکهام عن اإلمام ّالرضا عن آابئه – علهيم ّ‬ ‫ّالرضا – عليه ّ‬ ‫حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،333‬ح ‪.14‬‬ ‫ ‪ 62‬تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.100‬‬ ‫الصحاح‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.)649‬‬ ‫‪ 63‬أَ ْخ َف ْر َت فُ َلنً ‪ِ :‬إ َذا نَقَضْ َت َعهْدَ ُه َو غَدَ ْر َت ِب ِه‪ّ ( .‬‬ ‫‪64‬‬ ‫يلمي عن أيب هريرة‪.‬‬ ‫ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،16‬ص ‪ ،87‬ح ‪ ،44029‬نقال عن ّادل ّ‬ ‫ ‪ 65‬األمايل للمفيد‪ ،‬ص ‪ ،192‬ح ‪ ،21‬عن أيب حفص ّ‬ ‫العطار؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،232‬ح ‪ ،1708‬عن‬ ‫أيب جعفر ّ‬ ‫السالم –؛ حبار‬ ‫العطار حنوه خمترصا و الکهام عن اإلمام ّ‬ ‫الصادق عن أبيه عن جدّه – علهيم ّ‬ ‫األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،338‬ح ‪.34‬‬

50

PREJEDANJE

1268. Imam Sadik, mir s njim: “Stomak s jedenjem postaje nepokoran. Rob je najbliži Allahu, dž.š., kada mu je stomak lahak, a najudaljeniji kada mu je stomak pun.”59 h. Glad na Sudnjem danu

1269. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Oni koji su najsitiji na Ovom svijetu bit će najduže gladi na Budućem.”60 1270. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Oni koji od vas najviše podriguju na Ovom svijetu, bit će najduže gladan na Budućem – ili je rekao: “na Sudnjem danu.”61 1271. Imam Ali, mir s njim: “Ebu Džuhajfe je došao kod Vjerovjesnika, s.a.v.a., podrigujući, pa mu Vjerovjesnik, s.a.v.a., reče: ‘Prikrij svoje podrigivanje, jer, zaista, oni koji su najsitiji na Ovom svijetu bit će najgladniji na Budućem.’

Ebu Džuhajfe reče: ‘Neće Ebu Džuhajfe napuniti svoj stomak dok ne dođe pred Allaha.’ˮ62 El-Kāfī, sv. 6, str. 269, hadis 4; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 231, hadis 1707, i u njemu stoji: “osuši se”, umjesto: “spadne (tj. smanji se)”, a obje ove predaje su od Ebu Beṣīra; El-Biḥār, sv. 6, str. 331, hadis 5. i str. 336, hadis 25; i vidi u: El-Qommijjevom Džāmiʻu-l-eḥādīs̱ i, str. 199.

60 Sunenu Ibn Mādže, sv. 2, str. 1112, hadis 3351; El-Mustedriku ʻala-ṣ-ṣaḥīḥajni, sv. 3, str. 699, hadis 6545, a obje ove predaje su prenesene od Selmāna; Sunenut-Tirmiẕijj, sv.

4, str. 649, hadis 2478, prenesen od Ibn ʻUmera, a oba hadisa su njemu slična; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 3, str. 198, hadis 6155.

61 El-Kāfī, sv. 6, str. 269, hadis 5; Tehẕību-l-aḥkāmi, sv. 9, str. 92, hadis 395, obje ove predaje su prenesene od Es-Sukūnijja od Imama Sadika od Ebu Ẕerra; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 233, hadis 1715, prenesen od Es-Sukūnijja od Imama Sadika od njegovog hazreti oca od Ebu Ẕerra; Mekārimu-l-aẖlāq, sv. 1, str. 315, hadis 1009; El-Biḥār, sv. 66, str.

339, hadis 3. i sv. 76, str. 57, hadis 4.

62 ʻUjūnu aẖbāri er-Riḍā, a.s., sv. 2, str. 38, hadis 113, prenesen od Aḥmeda ibn ʻĀmira Eṭ-Ṭāʼijja; Ṣaḥīfetu-l-Imami er-Riḍā, a.s., str. 232, hadis 130, obje ove predaje Imam Rida prenosi od svojih hazreti očeva; Rewḍatul-wāʻiẓīn, str. 500, a u njemu ne stoji: “Neće napuniti Ebu Džuḥajfe.”; El-Biḥār, sv. 66, str. 332, hadis 12; El-Mustedriku ʻala-ṣ-ṣaḥīḥajni, sv. 4, str. 135, hadis 7140; Šuʻabu-l-īmāni, sv. 5, str. 26, hadis 5643; Et-Tārīẖu-l-kebīr (Knjiga zvanja, sv. 8, str. 31, hadis 269; El-Muʻdžemu-l-kebīru, sv. 22, str. 127, hadis 327, sve ove predaje su slične ovome hadisu; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 3, str. 200, hadis 6162.

59

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫‪51‬‬

‫ش ٍء أَبْغ َُض إ ِٰل ِ‬ ‫هللا – ع ََّز َو َج َّل – ِم ْن ب َ ْط ٍن َم ْملُو ٍء‪.‬‬ ‫‪ .1265‬اَ ْ ِل َما ُم الْ َبا ِق ُر – عَلَ ْي ِه ا َّلس َل ُم –‪َ :‬ما ِم ْن َ ْ‬ ‫َ َ ْ ‪67‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬أَبْ َع ُد الْ َخلْ ِق ِم َن ِ‬ ‫هللا ِإ َذا َما ا ْمتَل بَط ُنهُ‪.‬‬ ‫‪ .1266‬اَ ْ ِل َما ُم َّ‬ ‫الصا ِد ُق – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َ ْ ْ َ ْ ‪68‬‬ ‫ک‪.‬‬ ‫هللا – ع ََّز َو َج َّل – يُ ْب ِغ ُض ک َث َة ال ِ‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬إ َِّن َ‬ ‫‪َ .1267‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ون الْ َع ْب ُد ِم َن‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬إ َِّن الْ َب ْط َن ل َ َي ْطغٰى ِم ْن أَ ْ ِک ِه‪َ ،‬و أَ ْق َر ُب َما يَ ُک ُ‬ ‫‪َ .1268‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ون الْ َع ْب ُد إ ِٰل ِ‬ ‫ِ‬ ‫هللا – ع ََّز َو‬ ‫هللا – َج َّل َو ع ََّز – ِإ َذا خ ََّف ب َ ْط ُنهُ‪َ ،‬و أَبْغ َُض َما يَ ُک ُ‬ ‫َ َ ْ ‪69‬‬ ‫َج َّل – ِإ َذا ا ْمتَل بَط ُنهُ‪.‬‬

‫‪66‬‬

‫ح – ُجو ُع ي َ ْو ِم الْ ِقيَا َم ِة‬

‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1269‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ :‬إ َِّن أَک ْ َ َث النَّ ِاس �شِ َب ًعا ِف ادلُّ ن ْ َيا‪ ،‬أَ ْط َولُه ُْم‬ ‫ْ ِ ِ ‪70‬‬ ‫ُجوعًا ي َ ْو َم القيَا َمة‪.‬‬ ‫‪َ .1270‬ع ْن ُه – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل –‪ :‬أَ ْط َولُ ُ ْک ُج َشا ًء‪ِ 71‬ف ُّادلن ْ َيا‪ ،‬أَ ْط َولُ ُْک ُجوعًا ِف‬ ‫ْ ِ ِ ‪72‬‬ ‫ْال ِخ َر ِة – أَ ْو قَا َل ي َ ْو َم القيَا َمة –‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬أَ ٰت أَبُو ُج َح ْي َف َة النَّ ِ َّب – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل – َو‬ ‫‪ .1271‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ه َُو يَتَ َج َّش ُأ‪ ،‬فَقَا َل‪:‬‬ ‫ ‪ 66‬الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،270‬ح ‪11‬؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،232‬ح ‪ ،1709‬الکهام عن أيب اجلارود؛‬ ‫جامع األحاديث للق ّم ّي‪ ،‬ص ‪201‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،331‬ح ‪ 5‬و ص ‪ ،336‬ح ‪.27‬‬ ‫ ‪ 67‬جامع األحاديث للق ّم ّي‪ ،‬ص ‪202‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،331‬ح ‪.5‬‬ ‫ ‪ 68‬الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،269‬ح ‪9‬؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،231‬ح ‪ ،1703‬الکهام عن صاحل النّ ّييل؛ حبار‬ ‫األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،335‬ح ‪.21‬‬ ‫ ‪ 69‬الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،269‬ح ‪4‬؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،231‬ح ‪ ،1707‬و فيه‪َ « :‬ج َاف»‪ ،‬بدل‪« :‬خ ََّف»‪ ،‬و الکهام‬ ‫عن أيب بصري؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،331‬ح ‪ 5‬و ص ‪ ،336‬ح ‪ ،25‬و راجع‪ :‬جامع األحاديث للق ّم ّي‪ ،‬ص ‪.199‬‬ ‫الصحيحني‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،699‬ح‬ ‫ ‪ 70‬سنن ابن ماجة‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،1112‬ح ‪3351‬؛ امل�ستدرک ٰعل ّ‬ ‫مذي‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪ ،649‬ح ‪ ،2478‬عن ابن معر و الکهام حنوه؛‬ ‫‪ ،6545‬الکهام عن سلامن؛ سنن ّالت ّ‬ ‫کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،198‬ح ‪.6155‬‬ ‫ ‪ 71‬اَلْ ُج َشا ُء‪َ :‬ص ْوتٌ َم َع ِر ٍحي َْي ُص ُل ِم َن الْ َف ِم ِع ْندَ ُح ُصولِ ال�شِّ َب َع‪( .‬املصباح املنري‪ ،‬ص ‪.)102‬‬ ‫الس ّ‬ ‫کوين عن‬ ‫ ‪ 72‬الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،269‬ح ‪ ،5‬هتذيب األحاکم‪ ،‬ج ‪ ،9‬ص ‪ ،92‬ح ‪ ،395‬الکهام عن ّ‬ ‫السکو ّين عن‬ ‫اإلمام ّ‬ ‫السالم – عن أيب ّذر؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،233‬ح ‪ 1715‬عن ّ‬ ‫الصادق – عليه ّ‬ ‫السالم – عن أيب ّذر؛ ماکرم األخالق‪ ،‬ج‪ ،1‬ص ‪ ،315‬ح ‪1009‬؛‬ ‫اإلمام ّ‬ ‫الصادق عن أبيه – علهيام ّ‬ ‫حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،339‬ح ‪ 3‬و ج ‪ ،76‬ص ‪ ،57‬ح ‪.4‬‬

52

PREJEDANJE

1272. El-Emālī – prenosi se od ʻAṭijje ibn ʻĀmira El-Džuhenijja: “Čuo sam Selmana Farisija dok je nerado jeo hranu kako kaže: ‘Dovoljno mi je, jer čuo sam Božijeg Poslanika, s.a.v.a., da je rekao: ‘Oni koji su najsitiji na Ovom svijetu bit će najgladniji na Budućem. Selmane, Ovaj svijet je zatvor za vjernika, a džennet za nevjernika.’’ˮ63 1273. Imam Sadik, mir s njim: “Božiji Poslanik, s.a.v.a., je čuo čovjeka kako podriguje pa reče: ‘O Allahov robe, smanji podrigivanje, jer najduže gladni na Sudnjem danu će biti oni koji su bili najsitiji na Ovom svijetu.’”64 4/5 Štete od proždrljivosti 1274. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Klonite se proždrljivosti, jer ona upropaštava tijelo, njoj je nasljedstvo bolest i ona čini čovjeka lijenim za ibadete.”65 1275. Imam Ali, mir s njim: “Klonite se proždrljivosti, jer ona srce čini tvrdim, čovjeka lijenim za namaz i uništava tijelo.”66 1276. Imam Ali, mir s njim, u mudrostima koje se od njega prenose: “Ko se prejede bit će odmah kažnjen sa tri kazne: bit će mu bačena koprena na srce, pospanost na oči i lijenost na tijelo.”67 1277. Lukman, a.s., obraćajući se svome sinu je rekao: “Sine moj, ako napuniš želudac zaspe ti razmišljanje, otupi ti mudrost i uljene se organi za ibadet.”68 Eṭ-Ṭūsijjev El-Emālī, str. 346, hadis 715; El-Biḥār, sv. 66, str. 333, hadis 13. i sv. 73, str. 99, hadis 84; El-Muʻdžemul-kebīru, sv. 6, str. 236, hadis 6087, prenesen od Zejda ibn Wehba i str. 269, hadis 6183, prenesen od ʻĀmira ibn ʻAṭijjeta; Šuʻabu-l-īmāni, sv. 5, str. 27, hadis 5645, prenesen od ʻUqbe ibn ʻĀmira, a sve ove predaje su slične navedenom hadisu; Ḥiljetu-l-ewlijāʼi, sv. 1, str. 198, a u njemu stoji: “najduže gladi”, umjesto: “najgladniji”; Kenzu-l-ʻummāl, sv. 13, str. 424, hadis 37126, prenesen od ha­ zreti El-ʻAskerijja u El-Emālīu.

64 El-Meḥāsin, sv. 2, str. 233, hadis 1716, prenesen od Es-Sukūnijja; El-Biḥār, sv. 66, str.

339, hadis 2.

65 Ed-Daʻwāt, str. 74, hadis 172; El-Biḥār, sv. 66, str. 338, hadis 35. i sv. 62, str. 266, hadis 41.

66 Ġureru-l-ḥikem, hadis 2742; ʻUjūnu-l-ḥikemi we-l-mewāʻiẓi, str. 101, hadis 2305.

67 Šerḥu nehdžul-belāġa, sv. 20, str. 320, hadis 674.

68 Tenbīhu-l-ẖawāṭir, sv. 1, str. 102; Džāmiʻu-l-aẖbāri, str. 515, hadis 1456.

63

‫‪53‬‬

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫ُاک ْ ُف ْف ُج َشا َء َک‪ ،‬فَإ َِّن أَک ْ َ َث النَّ ِاس ِف ادلُّ ن ْ َيا �شِ َب ًعا‪ ،‬أَک ْ َ ُث ُ ْه ُجوعًا ي َ ْو َم الْ ِقيَا َم ِة!‬ ‫ِ ‪73‬‬ ‫قَا َل‪ :‬فَ َما َم َ َل أَبُو ُج َح ْي َف َة ب َ ْطنَ ُه ِم ْن َط َعا ٍم َح ّٰت ل َ ِح َق ِبهلل‪.‬‬ ‫س َو قَدْ ُأک ْ ِر َه عَ ٰل َط َعا ٍم‪،‬‬ ‫‪ .1272‬اَ ْ َل َم ِال ع َْن ع َِطيَّ َة ْب ِن عَا ِم ٍر الْ ُجه ِ َِّن‪ِ َ :‬س ْع ُت َسلْ َم َان الْ َف ِار ِ َّ‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫آل – ي َ ُق ُ‬ ‫فَقَا َل‪َ :‬ح�س ِْب‪ ،‬إ ِِّن َ ِس ْع ُت َر ُسو َل ِ‬ ‫ول‪:‬‬ ‫إ َِّن أَک ْ َ َث النَّ ِاس �شِ َب ًعا ِف ادلُّ ن ْ َيا‪ ،‬أَک ْ َ ُث ُ ْه ُجوعًا ِف ْال ِخ َر ِة‪َ ،‬ي َسلْ َم ُان‪ ،‬اَدلُّ ن ْ َيا‬ ‫ُ ْ َ ِ ‪74‬‬ ‫ِس ُْن الْ ُم ْؤ ِم ِن َو َجنَّة الکف ِر‪.‬‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫الس َل ُم –‪ِ َ :‬س َع َر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‬ ‫‪ .1273‬اَ ْ ِل َما ُم َّ‬ ‫الصا ِد ُق – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َر ُج ًل يَتَ َج َّش ُأ‪ ،‬فَقَا َل‪:‬‬ ‫َي َع ْبدَ ِ‬ ‫ص ِم ْن ُج َشائِ َک‪ ،‬فَإ َِّن أَ ْط َو َل النَّ ِاس ُجوعًا ي َ ْو َم الْ ِقيَا َم ِة‪ ،‬أَک ْ َ ُث ُ ْه‬ ‫هللا‪ ،‬قَ ِّ ْ‬ ‫‪75‬‬ ‫�شِ َب ًعا ِف ادلُّ ن ْ َيا!‬ ‫‪5/4‬‬ ‫َج َوا ِم ُع َمضَ ِّار الْب ِْطنَ ِة‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1274‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ :‬إ َِّي ُ ْک َوالْب ِْطنَ َة؛ فَإِنَّ َا َم ْف َسدَ ٌة ِللْ َبدَ ِن‪َ ،‬و‬ ‫ْ َ ٌ ِ ْ ِ ِ ‪76‬‬ ‫َم ْو َرث َ ٌة ِل َّلسقَ ِم‪َ ،‬و َمک َسل للع َبا َدة‪.‬‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬إ َِّي ُ ْک َوالْب ِْطنَ َة؛ فَإِنَّ َا َم ْق َسا ٌة ِللْقَلْ ِب‪َ ،‬م ْک َس َ ٌل ع َِن‬ ‫‪ .1275‬اَ ْ ِل َما ُم عَ ِ ٌّل – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ِ ‪77‬‬ ‫الص َل ِة‪َ ،‬م ْف َسدَ ٌة ِللْ َج َسد‪.‬‬ ‫َّ‬ ‫ ‪ 73‬عيون أخبار ا ّلرضا – عليه ا ّلسالم –‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،38‬ح ‪ 113‬عن أمحد بن عامر ا ّلط ّايئ؛ حصيفة اإلمام ا ّلرضا –‬ ‫عليه ا ّلسالم –‪ ،‬ص ‪ ،232‬ح ‪ ،130‬الکهام عن اإلمام ا ّلرضا عن آابئه – علهيم ا ّلسالم –؛ روضة الواعظني‪ ،‬ص‬ ‫‪ ،500‬و ليس فيه‪« :‬مفا مأل أبو حجيفة‪»...‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،332‬ح ‪12‬؛ امل�ستدرک ٰعل ا ّلصحيحني‪،‬‬ ‫ج ‪ ،4‬ص ‪ ،135‬ح ‪7140‬؛ شعب اإلميان‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪ ،26‬ح ‪5643‬؛ التّارخي الکبري(کتاب ا ٰ‬ ‫لکن)‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص‬ ‫‪ ،31‬ح ‪269‬؛ املعجم الکبري‪ ،‬ج ‪ ،22‬ص ‪ ،127‬ح ‪ ،327‬لکّها حنوه؛ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ،200‬ح ‪.6162‬‬ ‫ ‪ 74‬األمايل ّ‬ ‫ويس‪ ،‬ص ‪ ،346‬ح ‪715‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،333‬ح ‪ 13‬و ج ‪ ،73‬ص ‪ ،99‬ح ‪84‬؛‬ ‫للط ّ‬ ‫املعجم الکبري‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،236‬ح ‪ ،6087‬عن زيد بن وهب و ص ‪ ،269‬ح ‪ ،6183‬عن عامر بن عطيّة؛‬ ‫شعب اإلميان‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪ ،27‬ح ‪ ،5645‬عن عقبة بن عامر و لکّها حنوه؛ حلية األولياء‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،198‬و‬ ‫لعسکري يف األمثال‪.‬‬ ‫فيه‪« :‬أطوهلم»‪ ،‬بدل‪« :‬أکرثمه»؛ کزن الع ّمال‪ ،‬ج ‪ ،13‬ص ‪ ،424‬ح ‪ ،37126‬نقال عن ا‬ ‫ّ‬ ‫الس ّ‬ ‫کوين؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،339‬ح ‪.2‬‬ ‫ ‪ 75‬احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،233‬ح ‪ ،1716‬عن ّ‬ ‫ ‪ّ 76‬ادلعوات‪ ،‬ص ‪ ،74‬ح ‪172‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،338‬ح ‪ 35‬و ج ‪ ،62‬ص ‪ ،266‬ح ‪.41‬‬ ‫ ‪ 77‬غرر احلمک‪ ،‬ح ‪2742‬؛ عيون احلمک و املواعظ‪ ،‬ص ‪ ،101‬ح ‪.2305‬‬

54

PREJEDANJE

1278. Miṣbāḥu-š-šerīʻa: Imam Sadik, mir s njim, je rekao: “Mnogo spavanja se rađa iz mnogo pijenja, a mnogo pijenja se rađa iz mnogo jela, a to dvoje otežava duši pokornost i srce čini tvrdim za razmišljanje i poniznost.”69 1279. Miṣbāḥu-š-šerīʻa: Imam Sadik, mir s njim, je rekao: “Nema ništa šte­ tnije za vjernikovo srce od mnogo jela, čije nasljedstvo su dvije stvari: tvrdoća srca i žestina strasti.”70 4/6 Štete od nastavljanja jela nakon što se čovjek zasiti 1280. Božiji Poslanik, s.a.v.a.: “Jedenje nakon što se čovjek zasiti prouzrokuje gubavost.”71 1281. Ed-Daʻwāt: “Neizlječiva bolest je unošenje hrane na hranu.ˮ72 Vidjeti: sv. 3, str. 86, Izbjegavanje jedenja nakon sitosti.

Miṣbāḥu-š-šerīʻa, str. 253; El-Biḥār, sv. 76, str. 189, hadis 18.

Miṣbāḥu-š-šerīʻa, str. 239; El-Biḥār, sv. 66, str. 337, hadis 33.

71 Eṣ-Ṣadūqov El-Emālī, str. 636, hadis 854, ʻAbdul-Ḥamīd ibn ʻAwwāḍ Eṭ-Ṭāʼijj prenosi od Imama Kazima, a on od svojih hazreti očeva; El-Kāfī, sv. 6, str. 269, hadis 7; Tehẕību-l-aḥkām, sv. 9, str. 93, hadis 399; El-Meḥāsin, sv. 2, str. 232, hadis 1710, sve ove predaje prenosi ʻAbdullāh ibn Sinān od Imama Sadika; El-Biḥār, sv. 66, str.

331, hadis 8.

72 Ed-Daʻwāt, str. 81, hadis 202; El-Biḥār, sv. 62, str. 269, hadis 59. i sv. 66, str. 412, hadis 9.

69 70

‫‪55‬‬

‫ ک َ ْ َث ُة النَّ َ ِم‬

‫الس َل ُم – ِف الْ ِح َ ِک الْ َمن ْ ُسوب َ ِة ِإل َ ْي ِه –‪َ :‬م ْن �شَ ِب َع عُو ِق َب ِف الْ َحالِ‬ ‫‪َ .1276‬ع ْن ُه – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ِ ِ ‪78‬‬ ‫ث َل َث ُع ُق َوب ٍت‪ :‬يُلْ ٰقى الْ ِغ َطا ُء عَ ٰل قَلْ ِب ِه‪َ ،‬والنُّ َع ُاس عَ ٰل َع ْي ِن ِه‪َ ،‬و ْال َک َس ُل عَ ٰل بَدَ نه‪.‬‬ ‫الس َل ُم – ِلبْ ِن ِه –‪َ :‬ي بُ َ َّن‪ِ ،‬إ َذا ا ْمتَ َ َل ِت الْ َم ِعدَ ُة َن َم ِت الْ ِف ْک َر ُة‪َ ،‬و‬ ‫‪ .1277‬لُ ْق َم ُان – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫ْ ِ ِ ‪79‬‬ ‫خ َ​َر َس ِت الْ ِح ْکَ ُة‪َ ،‬و قَ َعدَ ِت ْ َال ْعضَ ا ُء ع َِن الع َبا َدة‪.‬‬ ‫لش ِب‪،‬‬ ‫‪ِ .1278‬م ْص َب ُاح ا َّ ِ‬ ‫لشي َع ِة‪ :‬قَا َل ا َّلصا ِد ُق – عَلَ ْي ِه ا َّلس َل ُم –‪ :‬ک َ ْ َث ُة النَّ ْو ِم ي َ َت َو َّ ُل ِم ْن َک ْ َث ِة ا ُّ ْ‬ ‫الش ِب ِمنْ َک ْ َث ِة ال�شِّ َبعِ؛ َو ُ َها يُثْ ِق َل ِن النَّ ْف َس ع َِن َّ‬ ‫الطاعَ ِة‪َ ،‬و يُ ْق�سِ َي ِان الْقَلْ َب‬ ‫َو ک َ ْ َث ُة ُّ ْ‬ ‫‪80‬‬ ‫ع َِن التَّ َف ُّک ِر َوالْخ ُ​ُضوعِ‪.‬‬ ‫ض عَ ٰل قَلْ ِب‬ ‫‪ِ .1279‬م ْص َب ُاح َّ ِ‬ ‫الشي َع ِة‪ :‬قَا َل َّ‬ ‫ش ٌء أَ َ َّ‬ ‫الس َل ُم –‪ :‬لَي َْس َ ْ‬ ‫الصا ِد ُق – عَلَ ْي ِه َّ‬ ‫َّ ِ ‪81‬‬ ‫ه ُم ِورث َ ٌة ِل�شَ ْيئ َ ْ ِي‪ :‬قَ ْس َو ِة الْقَلْ ِب‪َ ،‬و َه َي َج ِان الشه َْوة‪.‬‬ ‫الْ ُم ْؤ ِم ِن ِم ْن ک َ ْ َث ِة ْ َال ْ ِ‬ ‫ک‪َ ،‬و ِ َ‬ ‫‪6/4‬‬ ‫َمضَ ُّار ْ َال ْ ِ‬ ‫ک عَ ٰل ال�شِّ َبع ِ‬ ‫‪83،82‬‬ ‫هللا – َص ٰل هللاُ عَلَ ْي ِه َو ِ ِ‬ ‫‪َ .1280‬ر ُس ُ‬ ‫ول ِ‬ ‫آل –‪ :‬اَ ْ َل ْ ُ‬ ‫ک عَ ٰل ال�شِّ َبعِ؛ يُ ِور ُث الْ َب َ​َص‬ ‫‪85‬‬ ‫الط َعا ِم عَ ٰل َّ‬ ‫‪ .1281‬اَدلَّ ع َْو ُات‪ُ :‬ر ِو َي‪ :‬اَدلَّ ا ُء ادلَّ ِو ُّي‪ِ 84‬إ ْدخ َُال َّ‬ ‫الط َعا ِم‪.‬‬ ‫ک عَ ٰل ال�شِّ َبعِ)‪.‬‬ ‫َراجِ ْع‪ :‬ج ‪ ،3‬ص ‪ِ ( 78‬ا ْج ِتنَ ُاب ْ َال ْ ِ‬

‫ ‪ 78‬رشح نہج البالغة‪ ،‬ج ‪ ،20‬ص ‪ ،320‬ح ‪.674‬‬ ‫ ‪ 79‬تنبيه اخلواطر‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪102‬؛ جامع األخبار‪ ،‬ص ‪ ،516‬ح ‪.1456‬‬ ‫ ‪ 80‬مصباح ّ‬ ‫الشيعة‪ ،‬ص ‪253‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،76‬ص ‪ ،189‬ح ‪.18‬‬ ‫ ‪ 81‬مصباح ّ‬ ‫الشيعة‪ ،‬ص ‪239‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،337‬ح ‪.33‬‬ ‫ ‪ 82‬اَلْ َب ُص‪ :‬ب َ َي ٌاض ي َ ْظه َُر ِف َظا ِه ِر الْ َبدَ ِن‪( .‬القاموس احمليط‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.)295‬‬ ‫للصدوق‪ ،‬ص ‪ ،636‬ح ‪ 854‬عن عبدامحليد بن ّعواض ا ّلط ّايئ عن اإلمام الاکظم عن آابئه – علهيم ا ّلسالم‬ ‫ ‪ 83‬األمايل ّ‬ ‫–؛ الاکيف‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ،269‬ح ‪7‬؛ هتذيب األحاکم‪ ،‬ج ‪ ،9‬ص ‪ ،93‬ح ‪399‬؛ احملاسن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،232‬ح‬ ‫‪ ،1710‬لکّها عن عبدهللا بن �سنان عن اإلمام ا ّلصادق – عليه ا ّلسالم –؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،66‬ص ‪ ،331‬ح ‪.8‬‬ ‫وي‪ّ :‬الي عرس عالجه و أعيا األط ّباء‪ ...‬فالتّوصيف للمبالغة لکيل أليل و يوم أيوم‪( .‬حبار األنوار‪،‬‬ ‫ ‪ّ 84‬ادلاء ّادل ّ‬ ‫ج ‪ ،66‬ص ‪.)190‬‬ ‫ ‪ّ 85‬ادلعوات‪ ،‬ص ‪ ،81‬ح ‪202‬؛ حبار األنوار‪ ،‬ج ‪ ،62‬ص ‪ ،269‬ح ‪ 59‬و ج ‪ ،66‬ص ‪ ،412‬ح ‪.9‬‬

Sadržaj

ČETVRTI DIO

UTICAJ HRANE NA ZDRAVLJE I BOLEST TIJELA Prvo poglavlje – UMANJIVANJE KOLIČINE HRANE .......................................... 6

1/1 Podsticanje na umanjivanje količine hrane ....................................................... 6 1/2 Vanjske koristi od umanjivanja količine hrane .................................................. 6 a. Zdravlje tijela ............................................................................................... 6 b. Mladolikost lica ........................................................................................... 8 c. Dug život ................................................................................................... 10 1/3 Unutarnje koristi od smanjenja jedenja .......................................................... 10 a. Bistrina misli .............................................................................................. 10 b. Svjetlost srca ............................................................................................... 10 c. Spas od šejtana ........................................................................................... 10 d. Ulazak u carstvo nebesko ........................................................................... 12 e. Približavanje Allahu, dž.š. ........................................................................... 12 f. Sveukupne koristi umanjenja jela ................................................................ 12

Drugo poglavlje – DIJETA ................................................................................ 16

2/1 Značenje dijete ............................................................................................... 16 2/2 Podsticanje na dijetu ...................................................................................... 16 2/3 Šta se prenosi o dužini dijete bolesnika ........................................................... 18

Treće poglavlje – IZGLADNJIVANJE (POST) .................................................... 22

3/1 Podsticanje na izgladnjivanje .......................................................................... 22 3/2 Koristi izgladnjivanja tijela ............................................................................. 24 a. Zdravlje tijela ............................................................................................. 24 b. Slast hrane .................................................................................................. 24 3/3 Duhovne koristi izgladnjivanja ....................................................................... 24 a. Klonjenje od grijeha ................................................................................... 24 b. Spas od šejtana ........................................................................................... 26 c. Približavanje Allahu, dž.š. ........................................................................... 26 d. Znanje i mudrost ....................................................................................... 28 e. Viđenje Allaha, dž.š., srcem ........................................................................ 28

ČETVRTO POGLAVLJE – PREJEDANJE ................................................................... 32

4/1 Pokuđenost prejedanja ................................................................................... 32

4/2 Pokuđenost jedenja raznolike hrane ............................................................... 36 4/3 Vidljive štete prejedanja ................................................................................. 36 a. Vrste bolesti ................................................................................................ 36 b. Slabljenje zdravlja ....................................................................................... 38 c. Neprijatan miris ......................................................................................... 40 4/4 Nevidljive štete prejedanja .............................................................................. 40 a. Upropaštavanje bogobojaznosti .................................................................. 40 b. Pokvarenost duše ........................................................................................ 40 c. Koprena na pronicljivosti ........................................................................... 42 d. Tama srca ................................................................................................... 42 e. Pokvarenost snova ...................................................................................... 44 f. Pomanjkanje ibadeta ................................................................................... 44 g. Udaljenost od Allaha, dž.š. ......................................................................... 46 h. Glad na Sudnjem danu .............................................................................. 50 4/5 Štete od proždrljivosti .................................................................................... 52 4/6 Štete od nastavljanja jela nakon što se čovjek zasiti ......................................... 54 PETO POGLAVLJE – ADABI PRI JELU ...................................................................... 56

5/1 Pranje ruku prije i poslije jela ....................................................................... 56 5/2 Stavljanje povrća (zeleni) na sofru ................................................................ 60 5/3 Izuvanje obuće ............................................................................................. 64 5/4 Učenje bismile ............................................................................................. 64 5/5 Jedenje desnom rukom ................................................................................ 68 5/6 Otpočinjanje jela sa slanim i završavanje sa slanim ili sa sirćetom ................. 70 5/7 Jedenje tek kad se ogladni ............................................................................ 72 5/8 Otpočinjanje obroka sa lahkom hranom ...................................................... 74 5/9 Jedenje tople hrane prije nego što se ohladi .................................................. 74 5/10 Smanjenje veličine zalogaja i dobro žvakanje ................................................ 74 5/11 Završavanje sa obrokom prije nego se zasiti ................................................. 76 5/12 Potiranje lica i učenje dove poslije pranja ruku ............................................. 78 5/13 Ležanje na leđima nakon obroka .................................................................. 80 5/14 Izbjegavanje pretjerivanja ............................................................................. 82 5/15 Izbjegavanje puhanja u hranu ili piće ........................................................... 82 5/16 Izbjegavanje jedenja lijevom rukom ............................................................. 84 5/17 Izbjegavanje jedenja nakon sitosti ................................................................ 86 5/18 Izbjegavanje jedenja vrele hrane ................................................................... 86 5/19 Izbjegavanje jedenja pod džunublukom osim sa abdestom ........................... 90 5/20 Izbjegavanje spavanja nakon obroka ............................................................ 92

Islamske upute u vezi s ishranom ............................................................... 94 ŠESTO POGLAVLJE – ADABI JEDENJA MESA ........................................................ 100

6/1 Izabiranje prednjih nogu i prednjeg dijela tijela ............................................ 100

6/2 Pranje mesa prije kuhanja ............................................................................ 102 6/3 Kidanje i potpuno žvakanje mesa zubima ..................................................... 102 6/4 Izbjegavanje jedenja suhoga mesa ................................................................. 104 6/5 Izbjegavanje jedenja sirovog mesa ................................................................. 106 6/6 Izbjegavanje ovisnosti o jedenju mesa ........................................................... 108 6/7 Obroci jedenja mesa ..................................................................................... 108 6/8 Izbjegavanje jedenja mesa duže od četrdeset dana ......................................... 108 6/9 Neglodanje kosti i nejedenje njene srži ......................................................... 112 SEDMO POGLAVLJE – ADABI JEDENJA VOĆA ..................................................... 116

7/1 Pranje vodom ............................................................................................... 116 7/2 Učenje bismile prije jela ............................................................................... 116 7/3 Učenje dove prilikom viđenja novog voća .................................................... 116 7/4 Jedenje voća na početku njegove sezone i izbjegavanje na njeno kraju .......... 118 7/5 Izbjegavanje guljenja voća ............................................................................ 118 7/6 Izbjegavanje miješanja (i spajanje) raznih vrsta voća prilikom jedenja ........... 118

OSMO POGLAVLJE – ADABI PIJENJA .................................................................... 122

8/1 Šta je obavezno pri pijenju ........................................................................... 122 a. Pijenje uz tri predaha ................................................................................ 122 b. Pijenje vode stojeći danju, a sjedeći noću .................................................. 122 c. Pijenje mlake vode .................................................................................... 124 8/2 Šta je zabranjeno pri pijenju ......................................................................... 126 a. Puhanje .................................................................................................... 126 b. Srkanje ..................................................................................................... 128 c. Pijenje ključale vode ................................................................................. 128 d. Pijenje tokom jela .................................................................................... 128 e. Pijenje vode poslije jedenja mesa .............................................................. 130 f. Pijenje poslije jedenja masnoće .................................................................. 130 g. Pijenje sa strane na kojoj su ručka i otvor (urez, lijevak) ........................... 130 h. Pijenje iz bakarne posude ......................................................................... 132 i. Pijenje natašte (na prazan stomak) ............................................................ 132 j. Pijenje hladne vode nakon nečega vrućeg ili slatkoga ................................. 134 k. Pretjerano pijenje vode ............................................................................. 134 l. Pijenje hladne vode i pjene u hamamu ...................................................... 134

DEVETO POGLAVLJE – OBROCI ........................................................................... 136

9/1 Ujutro i uvečer ............................................................................................. 136 9/2 Potvrđivanje ručka i zabranjivanje njegovoga izbjegavanja ............................ 136 9/3 Potvrđivanje večere i zabranjivanje njenoga izbjegavanja ............................... 138 9/4 Jedan obrok dnevno ..................................................................................... 144 9/5 Tri obroka u dva dana .................................................................................. 146

ENCIKLOPEDIJA ISLAMSKIH PREDAJA IZ MEDICINE Svezak 3.

Izdavač Fondacija “Baština duhovnosti”, Mostar 1436/2014.

Za izdavača Amar Imamović Lektura bosanskog teksta Selma Efendić Lektura arapskog teksta Aldin Mustafić Dizajn i prijelom

Mahir Sokolija Štampa Dobra knjiga Za štampariju Izedin Šikalo Štampanje ove knjige pomoglo je Federalno ministarstvo kulture i sporta.

CIP – Katalogizacija u publikaciji Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, Sarajevo 28-725-4/-5:61 ENCIKLOPEDIJA islamskih predaja iz medicine / sakupio Muhammed Muhammedi Rejšahri ; s arapskog preveli Aldin Mustafić, Amar Imamović. – Mostar : Fondacija Baština duhovnosti, <2014>. – Sv. <3-> ; 24 cm. – (Biblioteka Islamski nauk) Izv. stv. nasl. na arap. pismu. – Tekst uporedo na bos. i arap. jeziku. – Bibliografija i bilješke uz tekst.

Sv. 3. – S arapskog preveo Aldin Mustafić. – 2014. – 147 str.

ISBN 978-9958-867-21-7 (Cjelina) ISBN 978-9958-867-29-3 (Sv. 3) 1. Muhammad, Sahri. – I. Muhammedi, Reyšahri vidi Muhammad, Sahri COBISS.BH-ID 20414726