"Automatyka" 9/2015

TEMAT WYDANIA Automatyka systemów transportowych CENA 10,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

9 772392 10550 2

09

ROZMOWA 22

TECHNIKA 26

SPRZĘT I APARATURA 62

Marek Wzorek, igus Sp. z o.o.

Logistyka magazynowa – sprawnie, szybko i na miejsce

Ruch pod kontrolą – przegląd wieloosiowych sterowników ruchu

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

Switche HARTING Ha-VIS eCon Nowe wersje 16-portowe oraz wersje z konwerterem DC/DC

Dystrybutor switchy HARTING

www.stermag.pl

9/2015

ENERGETAB z Mitsubishi Electric Zapraszamy do odwiedzenia

stoiska Mitsubishi Electric na targach Energetab które odbędą się w dniach 15-17.09.2015 w Bielsku Białej.

Czekamy na Państwa, sektor L5, stoisko nr 21

https://pl3a.mitsubishielectric.com/

REDAKTOR NACZELNY Jan Jabłkowski

Z BRANŻY

8

REDAKTOR PROWADZĄCA Sylwia Batorska tel.: (+48) 22 874 00 60 e-mail: sbatorska@piap.pl

PRODUKTY

14

REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Andrzej Barciński, Jolanta Górska-Szkaradek, Krzysztof Jaroszewski, Marcin Bieńkowski SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel.: (+48) 22 874 01 85 e-mail: uchojnacka@piap.pl REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek tel.: (+48) 22 874 01 91 e-mail: jgorska@piap.pl

ROZMOWA Przewaga konkurencyjna to coś więcej niż oferowanie niskich cen

22

Rozmowa z Markiem Wzorkiem, dyrektorem zarządzającym i członkiem zarządu spółki igus

TECHNIKA Logistyka magazynowa – sprawnie, szybko i na miejsce Ręczny czytnik OHV1000 Comau Robotics i Promag SA łączą siły

26 35 36

Paulina Siódmak tel.: (+48) 22 874 02 02 e-mail: psiodmak@piap.pl PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel.: (+48) 22 874 03 51 e-mail: ewalczak@piap.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska, Studio EDIT KOREKTA Elżbieta Walczak, Ewa Markowska, Urszula Chojnacka DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o.

Nakład: 4 tys. egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel.: (+48) 22 874 00 66, fax: (+48) 22 874 02 02 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa KIEROWNIK PROJEKTU WYDAWNICZEGO Seweryn Ścibior Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

4

22

PRZEWAGA KONKURENCYJNA TO COŚ WIĘCEJ NIŻ OFEROWANIE NISKICH CEN O rosnącej liczbie zastosowań tworzyw sztucznych w przemyśle i nie tylko oraz „szyciu na miarę”, które dziś jest kluczem do sukcesu z Markiem Wzorkiem, dyrektorem zarządzającym i członkiem zarządu spółki igus rozmawiają Urszula Chojnacka i Jolanta Górska-Szkaradek.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI

44

Z TACHOGRAFEM BEZPIECZNIEJ – MONITORING JAZDY POCIĄGU Transport kolejowy stanowi od XIX w. jeden z podstawowych sposobów przewozu pasażerów oraz towaru na świecie. W celu zapewnienia bezpieczeństwa w pojazdach szynowych montowane są rejestratory parametrów pracy, zwane popularnie – ze względu na ich główną funkcję – tachografami kolejowymi. Nowoczesne konstrukcje rejestratorów nie tylko pozwalają na zapis danych dotyczących przejazdu, ale pomagają maszynistom kontrolować stan urządzeń.

Transport na taśmie, rolkach czy za pomocą AGV?

39

VLT FlexConcept – system sterowania napędem podajników

40

Łatwo konfigurowalne, bezsmarowne rolki do przenośników

42

Z tachografem bezpieczniej – monitoring jazdy pociągu

44

Pneumatyka podnosi rentowność operatorów kolejowych

58

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Ruch pod kontrolą

62

Przegląd wieloosiowych sterowników ruchu

PRAWO I NORMY Użytkowanie dronów a ochrona danych osobowych Bezpieczeństwo funkcjonalne – cz. II Normy stosowane w energetyce jądrowej, kolejnictwie i urządzeniach medycznych 9/2015

62

RUCH POD KONTROLĄ

72 76

Trudno wyobrazić sobie współczesne systemy automatyki bez możliwości sterowania ruchem. Najczęściej do tego celu wykorzystuje się obecnie kontrolery PLC, ale są zastosowania, w których specjalizowane wieloosiowe kontrolery ruchu (ang. motion control) są nie tylko tańsze we wdrożeniu, ale znacznie lepiej spełniają swoje funkcje.

5

SPIS TREŚCI

72

UŻYTKOWANIE DRONÓW A OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH W związku z coraz częstszym komercyjnym wykorzystywaniem dronów warto przyjrzeć się niektórym prawnym aspektom funkcjonowania bezzałogowych statków powietrznych. W ostatnich czasach jednym z najintensywniej dyskutowanych zagadnień jest wykorzystywanie dronów w świetle regulacji prawnych dotyczących ochrony danych osobowych.

RYNEK Konwerter M-BUS na MODBUS TCP w jednym urządzeniu?

Systemy rozproszone w nowoczesnym przemyśle

79

100

Ramię w ramię z robotem

102

Jak współpraca robotów i ludzi ukształtuje

80

robotykę przyszłości?

Pokrętła trójramienne do zastosowań higienicznych

83

Wszechstronne przekładnie przemysłowe o dużej mocy

Przewody kompensacyjne i termoparowe

84

HARTING Ha-VIS eCon – switche z możliwościami

86

Wyłączniki linkowe do zadań specjalnych

88

Najpopularniejszy system szaf sterowniczych

90

SCHUNK liderem systemów wymiany narzędzi

92

Budowa instalacji separacji i płukania piasku

94

Inwestycja oczyszczalni ścieków

Switche Westermo w podwodnych aplikacjach 6

Nowoczesne kable do instalacji wewnątrz budynków

104

WYDARZENIA Bosch Global Supplier Award dla firmy Balluff

107

Laboratorium WAT na miarę XXI wieku

108

BIBLIOTEKA

110

WSPÓŁPRACA

112

LUDZIE 98

Dariusz Ziółkowski, Technokabel SA

114

AUTOMATYKA

7PLJRUV P WHZQH ZWV[`RHQǃ ZPLJ a Za`IRVNjJPǃ P WYLJ`aQǃ RN \KǍ^PN\ P aHZPLJNV TT Ja`UP YVIV[H Racer3 a^PUU`T P LSHZ[`JaU`T AI\KV^HU` a SLRRPJO TH[LYPHé}^ ^HǏ` QLK`UL RN 1LNV Za[`^UH RVUZ[Y\RJQH ZWYH^PH aHWL^UPH ^`ZVRǃ WYLJ`aQLJ P WV^[HYaHSUVNjDž P ZWYH^PH ǏL YVIV[ QLZ[ UHQZa`IZa`T ^ Z^VQLQ RSHZPL

Z BRANĹťY

KALENDARIUM

9/2015

1–4.09, Kielce MSPO – Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego www.targikielce.pl

5–6.09, Kielce European Rover Challenge – ERC 2015 www.roverchallenge.eu

8–11.09, Katowice Międzynarodowe Targi Górnictwa, Przemysłu Energetycznego i Hutniczego www.ptg.info.pl

15–17.09, Bielsko–BiaĹ‚a ENERGETAB 2015 – MiÄ™dzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie www.energetab.plÂ

15–17.09 Forum „Tour de Magasinsâ€? www.movida.com.plÂ

21–24.09, Poznań

PAKFOOD 2015 – Targi Opakowań dla Przemysłu Spoşywczego www.pakfood.pl

23–24.09, Wrocław Konferencja „Jak podnieść efektywność i zmniejszyć koszty Utrzymania Ruchu� www.gbip.com.pl

22–25.09, Gdańsk Międzynarodowe Targi Kolejowe TRAKO trakotargi.amberexpo.pl

23–25.09, Warszawa RENEXPO Poland 2015 – Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej i Efektywności Energetycznej www.reeco.eu

24.09, Katowice Przemysł: przyszłość tworzenia – Autodesk Day 2015 www.autodesk.pl/mfgday2015

29.09–01.10, Sosnowiec TOOLEX 2015 – Międzynarodowe Targi Obrabiarek, Narzędzi i Technologii Obróbki www.exposilesia.pl

30.09, Rzeszów Niezawodność i Utrzymanie Ruchu w produkcji www.axonmedia.pl

8

PRZEMYSŠ: PRZYSZŠOŚĆ TWORZENIA – AUTODESK DAY 2015 24 września w Katowicach odbędzie się ogólnopolska konferencja zatytułowana „Przemysł: przyszłość tworzenia – Autodesk Day 2015�, której partnerem jest firma Dell. Uczestnicy dowiedzą się m.in., jak przewidywać i wychodzić naprzeciw wyzwaniom towarzyszącym tworzeniu produktów, jak zwiększyć optymalizację produktu, jak efektywnie zarządzać dokumentacją projektową, a takşe w jaki sposób wykorzystywać nowe narzędzia do współpracy zespołowej. – Do udziału w konferencji zaprosiliśmy gości zagranicznych, a takşe przedstawicieli firm produkcyjnych z branşy przemysłowej, którzy podzielą się swoimi doświadczeniami. Jaka zatem będzie przyszłość tworzenia? Jak nowe techno-

logie będą wpływały na wzrost produktywności i wydajność pracy? Odpowiedzi m.in. na te pytania będzie moşna znaleźć podczas wrześniowej konferencji Autodesk – mówi Graşyna Kołodziejek, marketing manager, Autodesk.

Konferencja będzie odbywała się w trzech blokach tematycznych. Obejmują one m.in. narzędzia do efektywnej produkcji oraz zarządzania dokumentacją, projektowanie i optymalizację linii i zakładów produkcyjnych, narzędzia do symulacji i analiz, a takşe projektowanie społecznościowe.

Aby zarejestrować się na konferencję wystarczy wypełnić formularz dostępny na stronie www.autodesk.pl/ mfgday2015.

TOOLEX – NARZĘDZIE DO BIZNESOWEGO SUKCESU! Kolejna, VIII edycja targĂłw TOOLEX – najbardziej znaczÄ…ca impreza branĹźy obrĂłbki metali w Polsce, odbÄ™dzie siÄ™ w dniach 29 wrzeĹ›nia – 1 paĹşdziernika 2015, w Expo Silesia w Sosnowcu.

Tegoroczna edycja Międzynarodowych Targów Obrabiarek, Narzędzi i Technologii Obróbki TOOLEX będzie rekordowa – ponad 500 wystawców, setki reprezentowanych marek, liczne nowości i premiery rynkowe.

Targom towarzyszyć będą Międzynarodowe Targi Metod i Narzędzi do Wirtualizacji Procesów WIRTOTECHNOLOGIA, a takşe cztery inne, uzupełniające charakter obróbki metalu wydarzenia: Targi Olejów, Smarów i Płynów Technologicznych dla Przemysłu OILexpo, Międzynarodowe Targi Stali, Metali Nieşelaznych, Technologii

i Produktów SteelMET, Targi Produkcji i Zastosowania Elementów Złącznych TEZ Expo oraz Targi Zabezpieczeń Powierzchni SURFPROTECT. Instytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania zorganizuje konferencję skierowaną do branşy laserowej, a targom OILexpo towarzyszyć będzie seminarium zatytułowana „Problemy smarowania w transporcie szynowym�.

Szczegółowy program targów dostępny jest na stronie www.toolex.pl.

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

COPA-DATA CZYNNYM PARTNEREM PROJEKTU HMI 4.0 Jak interfejsy HMI będą wyglądały w przyszłości? Jak operatorzy mogą bezpośrednio wpływać na optymalne wykorzystanie systemów dzięki wsparciu operacyjnemu generowanemu przez uşytkownika? Na tych zagadnieniach skupia się projekt HMI 4.0, opracowany przez Wydział ds. Pracy, Ekonomii i Organizacji (Fraunhofer IAO) Instytutu Fraunhofera, realizowany w latach 2014–2016. Firma Copa-Data dołączyła do tego międzybranşowego, innowacyjnego projektu jako partner w zakresie wiedzy i oprogramowania.

W przeprowadzonej analizie trendów rozwojowych rynku branşy HMI Fraunhofer IAO zidentyfikował i przebadał najwaşniejsze obszary, konieczne do uzyskania skuteczniejszej interakcji człowiek–maszyna w produkcji. Dzięki wspomnianej analizie uzyskano wgląd w obszar ergonomii projektów HMI oraz kwestię integracji w ramach platform HMI nowych technologii, takich jak media społecznościowe, czy elementy interakcji i rozpoznawania.

Projekt HMI 4.0 został uruchomiony po wcześniejszym przeprowadzeniu licznych badań i analiz rynkowych. W pracach uczestniczą firmy, których procesy produkcyjne odbywają się na skomplikowanych maszynach i liniach produkcyjnych, producenci maszyn, a takşe dostawcy oprogramowania i techno-

logii, tacy jak Copa-Data. Wszyscy oni wspólnie opracowują przyszłe moşliwości zastosowania wsparcia operacyjnego generowanego przez uşytkownika w HMI, według ideologii Przemysłu 4.0. Działania te słuşą podkreśleniu znaczenia właściwego projektu dotyczącego modułów HMI i ich wydajności, z uwzględnieniem jak najszerszego spektrum zagadnień współczesnych zakładów produkcyjnych.

R E K L A M A

9/2015

9

Z BRANĹťY

CONTROL SOLUTIONS PROJEKTUJE LINIĘ PRODUKCJI SILNIKĂ“W FORDA

INNO-TECH EXPO 2015 – TARGI PEŠNE INNOWACJI

Firma Control Solutions z Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni projektuje linię produkcyjną silników Forda w Sanand Indiach. Jest to kolejny projekt polskiej firmy dla czołowych producentów samochodów na świecie. Gdyńscy automatycy są odpowiedzialni za uruchomienie pięciu nowych stacji automatycznych składających silniki tej marki. Generalnym wykonawcą projektu jest niemiecki koncern przemysłowy ThyssenKrupp System Engineering.

Projekt dotyczy linii składającej małe, ekonomiczne silniki.

Są to trójcylindrowe, wysokopręşne jednostki o pojemności 1,2 l. Zakończenie realizacji projektu planowane jest na grudzień 2015 r.

Control Solutions w ramach projektu dla fabryki w Indiach przygotowuje specjalistyczne oprogramowanie dla stacji automatycznych montujących silniki. – Firma ma przygotować oprogramowanie na sterowniki programowalne, czyli komputer maszyny, która obsługuje określony proces montaşu – mówi Patryk Smok, właściciel firmy Control Solutions.

Control Solutions uruchamia teş zaprogramowane maszyny, które są montowane w kraju lub za granicą.

Firma planuje budowę własnej hali produkcyjnej w Gdańsku, w której w przyszłości mają powstawać projektowane przez nią maszyny.

Jedno z najbardziej docenianych wydarzeń związanych z nowymi technologiami w Polsce, będące spotkaniem świata nauki i biznesu, juş po raz kolejny odbędzie się na terenie Targów Kielce. Organizatorzy III edycji Międzynarodowych Targów Innowacji i Nowych Technologii INNO-TECH EXPO zapraszają od 15 do 16 października 2015 r.

Targi INNO-TECH EXPO, które juş jesienią odbędą się w kieleckim ośrodku wystawienniczo – kongresowym to niecodzienna moşliwość, by zaprezentować innowacyjną stronę działalności.

Wydarzenie jest bowiem największym w Polsce spotkaniem przedstawicieli parków naukowo-technologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości, firm i instytucji naukowych.

Wystawa niesie ze sobą realną szansę wypromowania ciekawych projektów, a takşe jest okazją do konsultacji z najlepszymi specjalistami. Kaşdy, kto choć trochę interesuje się nowymi technologiami lub planuje zaistnieć w tej branşy po prostu musi tu być!

Międzynarodowe Targi Innowacji i Nowych Technologii są dowodem na to, şe rozwój technologiczny jest dostępny dla kaşdego. Udział w targach daje nie tylko moşliwość współpracy firm i instytucji, ale teş pozwala na wzrost konkurencyjności poszczególnych przedsiębiorstw.

POMPY CIEPŠA – EFEKTYWNOŚĆ Z KLASĄ Wprowadzany w całej Europie wymóg przedstawiania klas energetycznych urządzeń grzewczych w krótkim czasie spowoduje znaczne zmiany w całej branşy grzewczej i na rynku urządzeń.

Między innymi o konsekwencjach wprowadzenia tej klasyfikacji będzie moşna posłuchać podczas IV Kongresu Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, który w tym roku odbędzie się pod hasłem „Pompy ciepła – efektywność z klasą�. Spotkanie branşy i sympatyków pomp ciepła tradycyjnie juş odbędzie się podczas Międzynarodowych Targów Energii Odnawialnej i Efektywności Energetycznej RENEXPO Poland w Warszawie 22 września 2015 r. Podczas IV Kongresu PORT PC będzie miała miejsce premiera opracowania „Mapa drogowa ciepła z OZE do 2030 r.�,

10

będącego prognozą rozwoju urządzeń grzewczych korzystających z OZE. Udział w kongresie potwierdził juş światowej klasy naukowiec i ekspert profesor Hans Martin Henning z Instytutu Fraunhofera, który przedstawi wizję bezpieczeństwa energetycznego Niemiec, opartego na rozwoju OZE i wykorzystaniu potencjału efektywności energetycznej oraz plany jej realizacji do roku 2050.

IV Kongres PORT PC to równieş premiera nowych wytycznych, dotyczących nowych standardów: jakości wody dla urządzeń grzewczych i całkowitych kosztów rocznych.

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

ROZWIÄ„ZANIA NA KRYZYS ENERGETYCZNY

Trwająca fala upałów i konieczność ograniczenia zuşycia energii, to dla wielu firm spore wyzwanie, któremu nie wszystkie są w stanie sprostać. Dzięki wynalazkom wykorzystywanym na co dzień – w sklepach, transporcie, rolnictwie, biurowcach czy naszych domach – moşna zaoszczędzić mnóstwo energii i uzyskać energetyczną niezaleşność. To, co zaoszczędzimy dziś, jest „paliwem jutra�.

Rosnąca liczba ludności i coraz wyşszy standard şycia powodują, şe od 2011 do 2035 r. zapotrzebowanie na energię na świecie wzrośnie o jedną trzecią. Obiekty przemysłowe zuşywają najwięcej globalnej energii, wyprzedzając pod tym względem pozostałe segmenty odbiorców, takie jak transport, budynki uşytkowe czy mieszkalne. – Kluczem do sukcesu są energooszczędne technologie oraz wykorzystanie energii odnawialnej. W Polsce zainteresowanie poprawą efektywności energetycznej wciąş jest duşo mniejsze niş w innych krajach Europy. Wykorzystanie pomp ciepła, precyzyjne równowaşenie instalacji grzewczo-chłodzących w budynkach komercyjnych, uşyteczności publicznej czy w domach, odzysk energii w procesie produkcji, nasze codzienne drobne czynności ograniczające zuşycie energii – to i wiele innych działań juş dziś moşemy podjąć, aby zapewnić sobie komfort i zadbać o środowisko – mówi Adam Jędrzejczak, prezes Danfoss Poland.

ULTRANOWOCZESNA LINIA SMT W PARKU MASZYNOWYM FIRMY LUMEL Park maszynowy firmy Lumel został wzbogacony o nową linię do montaşu powierzchniowego płytek elektronicznych z wydajnością 83 000 komponentów na godzinę (według IPC 9850).

Linia składa się z urządzeń światowych potentatów w tej dziedzinie, m.in. ASYS, ERSA i JUKI. Całości dopełniają transportery, podajnik i odbiornik płytek niemieckiej firmy ASYS. – Nowa linia dzięki swojej szybkości zwiększyła trzykrotnie nasze moşliwości produkcyjne. Z pewnością pomoşe nam w realizacji ambitnych planów sprzedaşy produktów własnych oraz usług OEM w kraju i za granicą. Dodatkowo umoşliwi projektowanie i wytwarzanie jeszcze bardziej zaawansowanych konstrukcyjnie produktów. Ta inwestycja jest częścią naszego duşego planu inwestycyjnego oraz planów ekspansji firmy Lumel na rynku globalnym – mówi Dinesh Musalekar, prezes Lumel. "

R E K L A M A

!

opartych na piezorezystancyjnych sensorach ceramicznych

FORCAM ZDOBYWCĄ NAGRÓD Forcam, światowy lider rozwiązań IT dla przemysłu, został laureatem dwóch prestişowych nagród branşowych.

Pierwsza z nich to Manufacturing Leadership Technology Partner Award 2015. Forcam otrzymał ją jako partner koncernu GKN Aerospace i autor technologii, która w sposób zasadniczy przyczyniła się do sukcesu GKN w dziedzinie zarządzania produkcją. Drugą nagrodą jest Cincinnati USA Business Awards 2015 w kategorii Najlepszy produkt lub usługa.

• •

• •

! o" #$ oC

% o" & '(

# )* oC

• •

' + ) & - / ) # ) '0

( 1 $ &

234 % 526$7 / 867$% 93 ;632*;3<8 =#1/ 1# 3;8 526 # /77

PRODUCENT APARATURY KONTROLNO-POMIAROWEJ I AUTOMATYKI tel.: (22) 615 63 56, fax: (22) 615 70 78, email: peltron@home.pl

#

9/2015

11

Z BRANĹťY

RS COMPONENTS ROZWIJA WSPĂ&#x201C;Ĺ PRACÄ&#x2DC; Z FLIR SYSTEMS $ % &' ( ) &* + , - ./ - $ 0 , 12 % #"3 . % 3 , 3 4 %

RS Components (RS), marka handlowa Electrocomponents plc, ogĹ&#x201A;osiĹ&#x201A;a zawarcie nowej umowy o dystrybucjÄ&#x2122; z FLIR Systems. Oferta wiodÄ&#x2026;cych w branĹźy przyrzÄ&#x2026;dĂłw dostÄ&#x2122;pnych w RS obejmuje teraz kamery termowizyjne FLIR E4/ E5/E6/E8 i FLIR E40/E50/E60, jak rĂłwnieĹź nowo wprowadzony na rynek termometr na podczerwieĹ&#x201E; FLIR TG165 oraz kamerÄ&#x2122; FLIR C2, pierwszy na Ĺ&#x203A;wiecie w peĹ&#x201A;ni wyposaĹźony, kieszonkowy model kamery termowizyjnej. Ĺ Ä&#x2026;cznie oferta przyrzÄ&#x2026;dĂłw kontrolno-pomiarowych w RS powiÄ&#x2122;kszyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; o 35 nowych produktĂłw, w tym takĹźe o akcesoria, takie jak R E K L A M A

torby transportowe, adaptery statywĂłw, akumulatory, Ĺ&#x201A;adowarki i zasilacze. â&#x20AC;&#x201C; RS posiada rozbudowanÄ&#x2026; bazÄ&#x2122; lojalnych klientĂłw, w tym inĹźynierĂłw elektrykĂłw i konserwatorĂłw budynkĂłw â&#x20AC;&#x201C; posiadaczy zestawĂłw narzÄ&#x2122;dziowych, ktĂłre chcemy uzupeĹ&#x201A;niÄ&#x2021; naszymi kieszonkowymi kamerami termowizyjnymi. Oczekujemy, Ĺźe nowa umowa pozwoli zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; sprzedaĹź i udziaĹ&#x201A; w docelowych rynkach â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Thomas J. Scanlon, wiceprezes ds. globalnej sprzedaĹźy aparatury pomiarowej FLIR Systems.

Z BRANĹťY

OTWARCIE NOWEJ SIEDZIBY PHOENIX CONTACT WE WROCĹ AWIU MiÄ&#x2122;dzynarodowy koncern otwiera nowe biura we WrocĹ&#x201A;awskim Parku Biznesu. SpĂłĹ&#x201A;ka zrewitalizowaĹ&#x201A;a, odnowiĹ&#x201A;a i przystosowaĹ&#x201A;a do wĹ&#x201A;asnych potrzeb stare zakĹ&#x201A;ady Rheinmetall-Borsig â&#x20AC;&#x201C; produkujÄ&#x2026;ce amunicjÄ&#x2122; w czasie II Wojny Ĺ&#x161;wiatowej. â&#x20AC;&#x201C; Nie ograniczamy siÄ&#x2122; tylko do oferty elektronicznych i automatycznych produktĂłw czy systemĂłw. Klientom proponujemy takĹźe uczestnictwo w szkoleniach, warsztatach i seminariach organizowanych przez Phoenix Contact i prowadzonych przez inĹźynierĂłw z wieloletnim doĹ&#x203A;wiadczeniem.

W naszej nowej wrocĹ&#x201A;awskiej siedzibie przygotowaliĹ&#x203A;my wiÄ&#x2122;c miÄ&#x2122;dzy innymi nowoczesne, multimedialne sale szkoleniowe â&#x20AC;&#x201C; tĹ&#x201A;umaczy Dorota Czech, dyrektor ds. wspĂłĹ&#x201A;pracy z klientami w Polsce.

Do obsĹ&#x201A;ugi realizacji zamĂłwieĹ&#x201E; pĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;cych z caĹ&#x201A;ej Polski zostaĹ&#x201A; wybudowany rĂłwnieĹź magazyn o powierzchni ponad 900 m2.

W uroczystym otwarciu nowej siedziby Phoenix Contact udziaĹ&#x201A; wziÄ&#x2122;li: Adam Grehl, wiceprezydent WrocĹ&#x201A;awia, dyrektor zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;cy Phoenix Contact â&#x20AC;&#x201C; Frank Stuhrenberg oraz szerokie grono klientĂłw i partnerĂłw biznesowych.

GoĹ&#x203A;cie mieli okazjÄ&#x2122; zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z wystawÄ&#x2026; przedstawiajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; historiÄ&#x2122; obiektu, zwiedziÄ&#x2021; nowoczesny magazyn,

a takĹźe czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; szkoleniowÄ&#x2026;. DuĹźym zainteresowaniem cieszyĹ&#x201A; siÄ&#x2122; samochĂłd elektryczny oraz stacja Ĺ&#x201A;adowania pojazdĂłw usytuowana bezpoĹ&#x203A;rednio przed siedzibÄ&#x2026;. CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; wieczorna miaĹ&#x201A;a miejsce w piÄ&#x2122;knej scenerii zamku Topacz, gdzie Grupa MoCarta zaprezentowaĹ&#x201A;a wspaniaĹ&#x201A;y koncert. CaĹ&#x201A;Ä&#x2026; uroczystoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zakoĹ&#x201E;czyĹ&#x201A; pokaz fajerwerkĂłw. ,

R E K L A M A

PRODUKTY

UKĹ AD KIEROWNICZY ZAPEWNIAJÄ&#x201E;CY BEZPIECZEĹ&#x192;STWO FUNKCJONALNE Firma NSK ogĹ&#x201A;osiĹ&#x201A;a, Ĺźe opracowaĹ&#x201A;a nowy ukĹ&#x201A;ad kierowniczy ze wspomaganiem elektrycznym (EPS), zgodny z wymaganiami bezpieczeĹ&#x201E;stwa funkcjonalnego ISO dotyczÄ&#x2026;cymi samochodĂłw, okreĹ&#x203A;lonymi w normie ISO 26262. GĹ&#x201A;Ăłwne zalety nowego produktu to wiÄ&#x2122;ksze bezpieczeĹ&#x201E;stwo kierowcĂłw, mniejszy wysiĹ&#x201A;ek wymagany do kierowania pojazdem i mniejsze zuĹźycie paliwa.

StosujÄ&#x2026;c bezkorpusowe elementy pĂłĹ&#x201A;przewodnikowe i przekaĹşniki pĂłĹ&#x201A;przewodnikowe bez stykĂłw mechanicznych NSK uzyskaĹ&#x201A;a bardziej zwarty i lĹźejszy produkt, zmniejszajÄ&#x2026;c radiatory i redukujÄ&#x2026;c ogĂłlnÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; komponentĂłw.

W ostatnich latach ukĹ&#x201A;ady EPS zapewniaĹ&#x201A;y elektronicznÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2122;, dajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;ksze bezpieczeĹ&#x201E;stwo i komfort. Nowy produkt charakteryzuje siÄ&#x2122; wbudowanymi czujnikami kÄ&#x2026;ta

skrÄ&#x2122;tu kierownicy oraz wewnÄ&#x2122;trznymi czujnikami momentu skrÄ&#x2122;tu kierownicy, zapewniajÄ&#x2026;cymi zgodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z szeregiem wysokosprawnych elementĂłw sterowania pojazdu. $

NOWY MODEL W COMAU ROBOTICS Comau prezentuje nowego, niezwykle szybkiego, szeĹ&#x203A;cioosiowego robota przegubowego o udĹşwigu 3 kg i zasiÄ&#x2122;gu 630 mm. Najnowszy model Comau Robotics zbudowany jest z niezwykle wytrzymaĹ&#x201A;ego aluminium, waĹźy zaledwie 30 kg i moĹźna go z Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; montowaÄ&#x2021; na podestach, Ĺ&#x203A;cianach, sufitach czy podstawach nachylonych. Zgodnie ze wstÄ&#x2122;pnymi testami prototypowymi ma byÄ&#x2021; najszybszym robotem w swojej klasie.

Za sprawÄ&#x2026; kompaktowych wymiarĂłw, aluminiowej konstrukcji, nadzwyczajnej stabilnoĹ&#x203A;ci i przyjaznego uĹźytkownikom interfejsu Racer3 to wysoce skuteczne rozwiÄ&#x2026;zanie sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do manipulacji i montaĹźu, ktĂłre Ĺ&#x201A;atwo przystoso-

wuje siÄ&#x2122; do kaĹźdego otoczenia. Oznacza to, Ĺźe maĹ&#x201A;e i Ĺ&#x203A;rednie przedsiÄ&#x2122;biorstwa z praktycznie kaĹźdej branĹźy mogÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;atwo zautomatyzowaÄ&#x2021; nawet najbardziej delikatne procesy produkcji, robiÄ&#x2026;c to z maksymalnÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, precyzjÄ&#x2026; i inteligencjÄ&#x2026;.

Odpowiednio wywaĹźone gabaryty i smukĹ&#x201A;e linie bardzo zwartej i lekkiej obudowy nowego robota Racer3 zapewniajÄ&#x2026; mu szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, siĹ&#x201A;Ä&#x2122; i sztywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. GĹ&#x201A;Ăłwne zastosowania obejmujÄ&#x2026; montaĹź, przemieszczanie materiaĹ&#x201A;Ăłw, obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; maszyn, podawanie oraz pick&place.

Racer3 to poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie estetycznej innowacji z projektem nastawionym na zapewnianie wysokiej wydajnoĹ&#x203A;ci.

URZÄ&#x201E;DZENIA Ĺ&#x161;WIATĹ OWODOWE DLA TECHNOLOGII LINII BRAMKOWEJ Francuska federacja piĹ&#x201A;ki noĹźnej LFP stawia na technologiÄ&#x2122; linii bramkowej firmy GoalControl GmbH. RozwiÄ&#x2026;zania bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; stosowane od pierwszego dnia zbliĹźajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; rozgrywek we francuskiej lidze piĹ&#x201A;karskiej Ligue 1. Od samego poczÄ&#x2026;tku nowego sezonu piĹ&#x201A;karskiego, bramki na boiskach francuskiej ekstraklasy bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; monitorowane za pomocÄ&#x2026; sprawdzonej na mistrzostwach Ĺ&#x203A;wiata technologii z Niemiec. Niezawodna sieÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowa oparta na urzÄ&#x2026;dzeniach firmy Microsens gwarantuje szybkÄ&#x2026; transmisjÄ&#x2122; wszelkich informacji.

System GoalControl-4D monitoruje wszystkie ruchy na boisku. Skupia siÄ&#x2122; przy tym na piĹ&#x201A;ce i rejestruje tor jej lotu z dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; do jednego milimetra,

14

gdy tylko piĹ&#x201A;ka znajdzie siÄ&#x2122; w pobliĹźu bramki. Siedem kamer zainstalowanych przy kaĹźdej bramce przesyĹ&#x201A;a obraz w wysokiej rozdzielczoĹ&#x203A;ci do centralnej jednostki analitycznej za poĹ&#x203A;rednictwem sieci Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowej zbudowanej z wykorzystaniem urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; Microsens. W tym przypadku wymagania wobec aktywnych komponentĂłw sieciowych sÄ&#x2026; bardzo wysokie. PrzeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki muszÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; bez zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E; nawet w ekstremalnych warunkach pogodowych.

UrzÄ&#x2026;dzenia Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowe firmy Microsens dowiodĹ&#x201A;y swojej niezawodnoĹ&#x203A;ci juĹź podczas ostatnich piĹ&#x201A;karskich mistrzostw Ĺ&#x203A;wiata i zostaĹ&#x201A;y wybrane przez firmÄ&#x2122; GoalControl do wykorzystania w nowym projekcie.

-

AUTOMATYKA

PRODUKTY

WIÄ&#x2DC;KSZA ELASTYCZNOĹ&#x161;Ä&#x2020; POMIARU PRZEWODNOĹ&#x161;CI Firma Baumer dodaĹ&#x201A;a nowy model do rodziny miernikĂłw przewodnoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; CombiLyz AFI5 ze zdalnym czujnikiem przewodnoĹ&#x203A;ci.

Konstrukcja miernika obejmuje dwa elementy: czujnik przewodnoĹ&#x203A;ci i przetwornik ze zintegrowanym wyĹ&#x203A;wietlaczem CombiView. MogÄ&#x2026; one byÄ&#x2021; instalowane niezaleĹźnie od siebie i Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone za pomocÄ&#x2026; kabla.

DziÄ&#x2122;ki odpornoĹ&#x203A;ci na temperaturÄ&#x2122; otoczenia do +85 °C i wiarygodnym, dokĹ&#x201A;adnym pomiarom realizowanym nawet w ekstremalnych warunkach Ĺ&#x203A;rodowiskowych, CombiLyz AFI5 ma szerokie pole zastosowaĹ&#x201E;, zwĹ&#x201A;aszcza w ograniczonych przestrzeniach montaĹźowych oraz w aplikacjach naraĹźonych na silne wibracje.

Nadaje siÄ&#x2122; do montaĹźu Ĺ&#x203A;ciennego lub na rurze, a zintegrowany wyĹ&#x203A;wietlacz CombiView moĹźna ustawiaÄ&#x2021; pod dowolnym kÄ&#x2026;tem.

5

NOWE SILNIKI I NAPÄ&#x2DC;DY DYNEO Portfolio produktĂłw bazujÄ&#x2026;cych na sprawdzonej linii rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; Dyneo zostaĹ&#x201A;o w ostatnim czasie rozbudowane o seriÄ&#x2122; silnikĂłw synchronicznych z magnesem trwaĹ&#x201A;ym (LSRPM â&#x20AC;&#x201C; 1500 obr./min), ktĂłre pod wzglÄ&#x2122;dem mechanicznym (wznios osi, kryza, koĹ&#x201E;cĂłwka waĹ&#x201A;ka) stanowiÄ&#x2026; bezpoĹ&#x203A;rednie odpowiedniki standardowych silnikĂłw IEC 34-30-1. Nowy wariant zapewnia najwyĹźszÄ&#x2026; sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energetycznÄ&#x2026; bez koniecznoĹ&#x203A;ci modyfikowania istniejÄ&#x2026;cych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. Ĺ atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; jego integracji wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z dwiema zaletami ekonomicznymi: oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na samej instalacji oraz oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; zwiÄ&#x2026;zanÄ&#x2026; z uĹźytkowaniem, rosnÄ&#x2026;cÄ&#x2026; wraz z şywotnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; silnika.

Silniki Dyneo, zaprojektowane do pracy z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciami wiÄ&#x2122;kszymi od silnikĂłw indukcyjnych, pozwalajÄ&#x2026; na adaptacjÄ&#x2122; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej silnika do prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci maszyny docelowej, co eliminuje potrzebÄ&#x2122; stosowania np. przekĹ&#x201A;adni.

3 + R E K L A M A

Nasze bezpieczniki, gniazda, podstawy bezpiecznikowe

bezpiecznie SIBA Polska Sp. z o.o.

05-092 Ĺ omianki DÄ&#x2026;browa LeĹ&#x203A;na, ul. Grzybowa 5G www.siba-bezpieczniki.pl

9/2015

tel. 22 832 14 77 faks 22 833 91 18 tel. kom. 601 241 236 e-mail: siba@sibafuses.pl

BEZPIECZNIKI

15

PRODUKTY

PSRMINI â&#x20AC;&#x201C; MOCNE PRZEKAĹšNIKI BEZPIECZEĹ&#x192;STWA PSRmini firmy Phoenix Contact to najwÄ&#x2122;Ĺźsze na Ĺ&#x203A;wiecie przekaĹşniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa o zdolnoĹ&#x203A;ci Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowej duĹźego przekaĹşnika bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

Sercem nowych PSRmini jest przekaĹşnik podstawowy o wymuszonym przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czaniu zestykĂłw, ktĂłry charakteryzuje siÄ&#x2122; minimalnymi wymaganiami dotyczÄ&#x2026;cymi zajmowanego miejsca, niskim zuĹźyciem energii oraz zapewnia wysokÄ&#x2026; dyspozycyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu.

PrzekaĹşniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa mogÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; prÄ&#x2026;dy o wartoĹ&#x203A;ci do 6 A i sÄ&#x2026; kompatybilne z wieloma czujnikami sygnaĹ&#x201A;owymi. Produkty te sÄ&#x2026; idealnym rozwiÄ&#x2026;za-

niem dla róşnych aplikacji, a szczegĂłlnie polecane sÄ&#x2026; producentom maszyn. PSRmini pozwalajÄ&#x2026; zaoszczÄ&#x2122;dziÄ&#x2021; do 70 proc. miejsca na szynie noĹ&#x203A;nej. MogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź uĹźyte do budowania systemĂłw rozproszonych w strefach zagroĹźonych wybuchem. Opcjonalnie moĹźna je zamontowaÄ&#x2021; w moduĹ&#x201A;ach przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowych Termination Carrier i za pomocÄ&#x2026; okablowania systemowego szybko i bezbĹ&#x201A;Ä&#x2122;dnie podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; do systemĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

PrzekaĹşniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa PSRmini sÄ&#x2026; oferowane w dwĂłch wersjach: 6 i 12 mm. ,

ZEWNÄ&#x2DC;TRZNY CZUJNIK WIBRACJI DO MIERNIKĂ&#x201C;W 805 I 805 FC Fluke wprowadza na rynek czujnik zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026;cy moĹźliwoĹ&#x203A;ci pomiarowe wibrometrĂłw Fluke 805 i 805 FC â&#x20AC;&#x201C; zewnÄ&#x2122;trzny czujnik wibracji Fluke 805ES. UmoĹźliwia on wykonywanie pomiarĂłw w ciasnych lub niedostÄ&#x2122;pnych miejscach.

Fluke 805ES to idealne rozwiÄ&#x2026;zanie w sytuacjach, w ktĂłrych uĹźycie wbudowanego czujnika w wibrometrze Fluke 805 FC (lub 805) jest utrudnione, niepraktyczne lub czasem wrÄ&#x2122;cz niemoĹźliwe. Sensor 805ES umoĹźliwia wykonywanie pomiarĂłw w ciasnych i trudno dostÄ&#x2122;pnych miejscach, np. za osĹ&#x201A;onami czy obudowami maszyn oraz w miejscach znajdujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; poza zasiÄ&#x2122;giem, w ktĂłrych trudno jest w odpowiedni sposĂłb docisnÄ&#x2026;Ä&#x2021; rÄ&#x2122;cznie Fluke 805 FC (805).

Wprowadzony na rynek wiosnÄ&#x2026; 2015 r. wibrometr Fluke 805FC z funkcjÄ&#x2026; Fluke Connect to przyrzÄ&#x2026;d diagnostyczny sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cy do wykrywania problemĂłw z wibracjami, ktĂłry wyznacza nowe standardy w obszarze analizy drgaĹ&#x201E;. Pozwala utrzymaÄ&#x2021; kontakt z caĹ&#x201A;ym zespoĹ&#x201A;em i zapewnia bardzo dokĹ&#x201A;adne pomiary stanĂłw Ĺ&#x201A;oĹźysk, drgaĹ&#x201E; caĹ&#x201A;kowitych oraz temperatury w podczerwieni. PrzyrzÄ&#x2026;d ocenia poziom istotnoĹ&#x203A;ci problemu w czterostopniowej skali i umoĹźliwia kopiowanie danych do komputera w celu późniejszej analizy trendĂłw. Fluke 805 FC mierzy poziom drgaĹ&#x201E; caĹ&#x201A;kowitych w zakresie niskich czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci i wykrywa awarie Ĺ&#x201A;oĹźysk w zakresie wysokich czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci. # 8

DD52R-E â&#x20AC;&#x201C; NOWY WSKAĹšNIK POĹ OĹťENIA Elesa+Ganter konsekwentnie rozszerza ofertÄ&#x2122; wskaĹşnikĂłw poĹ&#x201A;oĹźenia. Nowym produktem w ofercie jest DD52R-E, elektroniczny wskaĹşnik poĹ&#x201A;oĹźenia z napÄ&#x2122;dem bezpoĹ&#x203A;rednim.

WskaĹşnik elektroniczny DD52R-E jest urzÄ&#x2026;dzeniem montowanym bezpoĹ&#x203A;rednio na wrzecionie sterujÄ&#x2026;cym o Ĺ&#x203A;rednicy 20 mm. Piasta wskaĹşnika wykonana jest ze stali nierdzewnej AISI 304.

Obudowa skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z dwĂłch zespawanych ultradĹşwiÄ&#x2122;kowo czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci, korpusu i podstawy.

Oba elementy wykonane sÄ&#x2026; ze wzmacnianego poliamidu, a na pochylonej, frontowej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci korpusu znajduje siÄ&#x2122; przezroczyste okienko odczytu. WyĹ&#x203A;wietlacz DD52R-E mieĹ&#x203A;ci aş szeĹ&#x203A;Ä&#x2021; cyfr przy 12 mm ich wysokoĹ&#x203A;ci.

UĹ&#x201A;atwia to odczyt wskazywanych wartoĹ&#x203A;ci i rozszerza zakres moĹźliwych wskazaĹ&#x201E;. Konstrukcja wskaĹşnika zapewnia bardzo 16

wysoki stopieĹ&#x201E; ochrony â&#x20AC;&#x201C; IP65, a z dodatkowym mosiÄ&#x2122;Ĺźnym pierĹ&#x203A;cieniem uszczelniajÄ&#x2026;cym â&#x20AC;&#x201C; IP67.

To, co wyróşnia elektroniczne wskaĹşniki poĹ&#x201A;oĹźenia to moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ich bezpoĹ&#x203A;redniego programowania, bez koniecznoĹ&#x203A;ci posiadania dodatkowego oprogramowania. IstotnÄ&#x2026; cechÄ&#x2026; jest teĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ustalania dowolnej wartoĹ&#x203A;ci przeĹ&#x201A;oĹźenia w przedziale od 0,01 do 100. Dodatkowo elektroniczny wskaĹşnik poĹ&#x201A;oĹźenia z napÄ&#x2122;dem bezpoĹ&#x203A;rednim DD52R-E ma waĹźnÄ&#x2026; funkcjÄ&#x2122; wczytania pozycji docelowej. Za jej pomocÄ&#x2026; moĹźemy zapamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021; aş do 32 nastaw, do ktĂłrych bÄ&#x2122;dziemy chcieli wrĂłciÄ&#x2021; w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. ĹťywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; baterii DD52-E okreĹ&#x203A;lona jest na osiem lat ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ej pracy.

67

AUTOMATYKA

PRODUKTY

5-CALOWE TABLETY PANASONIC TOUGHPAD Z ATEX Panasonic zapowiedziaĹ&#x201A; wprowadzenie nowych wersji wzmocnionych 5-calowych tabletĂłw Toughpad FZ E1 oraz FZ-X1 z certyfikatem ATEX, co oznacza, Ĺźe speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; one wymagania unijnej dyrektywy ATEX i mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykorzystywane w strefach zagroĹźonych wybuchem. Oba tablety Toughpad FZ- zostaĹ&#x201A;y zaklasyfikowane do pracy w drugiej strefie zagroĹźeĹ&#x201E;, w ktĂłrych moĹźe pojawiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; niebezpieczeĹ&#x201E;stwo wybuchu, zwiÄ&#x2026;zane z obecnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; takich substancji, jak aldehyd octowy, benzyna czy etylen.

5-calowe Toughpady FZ-E1 i FZ-X1 Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026; w sobie funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tabletĂłw i smartfonĂłw, oferujÄ&#x2026;c przy tym funkcjÄ&#x2122; czytnika kodĂłw kreskowych 1D/2D. Modele Panasonic Toughpad FZ-E1 i FZ-X1 dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; odpowiednio w oparciu o system operacyjny Windows Embedded 8.1 Handheld oraz Android 4.2.2. UrzÄ&#x2026;dzenia z Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; mogÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugiwaÄ&#x2021; zaawansowane aplikacje mobilne za sprawÄ&#x2026; wydajnego czterordzeniowego procesora Qualcomm SnapdragonTM, 2 GB pamiÄ&#x2122;ci RAM i 32 GB pamiÄ&#x2122;ci flash.

Dodatkowo, aby sprostaÄ&#x2021; najbardziej wymagajÄ&#x2026;cym warunkom pracy terenowej, Panasonic wyposaĹźyĹ&#x201A; oba tablety w ekran dotykowy HD z powĹ&#x201A;okÄ&#x2026; antyrefleksyjnÄ&#x2026;, ktĂłry obsĹ&#x201A;uguje do 10 punktĂłw jednoc jednoczeĹ&#x203A;nie i umoĹźliwia pracÄ&#x2122; nawet w grubych rÄ&#x2122;kawicach. OprĂłcz tego wyĹ&#x203A;wietlacz ma funkcjÄ&#x2122; reagowania na deszcz, dziÄ&#x2122;ki czemu z tabletĂłw moĹźna korzystaÄ&#x2021; rĂłwnieĹź podczas intensywnych opadĂłw.

TaĹ&#x203A;my magnetyczne PMM firmy Phoenix Contact to trwaĹ&#x201A;e oznaczniki, ktĂłre moĹźna w szybki sposĂłb zamontowaÄ&#x2021; na metalowych powierzchniach i zdemontowaÄ&#x2021;.

TaĹ&#x203A;my PMM charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wysokÄ&#x2026; siĹ&#x201A;Ä&#x2026; trzymania 38 g/cm2. Wykonane sÄ&#x2026; z materiaĹ&#x201A;u, ktĂłry zapewnia im bardzo dobrÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźna je stosowaÄ&#x2021; na okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ych powierzchniach o minimalnym promieniu 12 mm. TaĹ&#x203A;ma magnetyczna powlekana jest foliÄ&#x2026; poliestrowÄ&#x2026;, co pozwala na drukowanie opisĂłw z wykorzystaniem drukarki termotransferowej Thermomark Roll. W poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z wysokiej jakoĹ&#x203A;ci taĹ&#x203A;mÄ&#x2026; barwiÄ&#x2026;cÄ&#x2026; otrzymujemy oznaczniki odporne na trudne warunki atmosferyczne.

9 ,

9/2015

R E K L A M A

PMM TAĹ&#x161;MA MAGNETYCZNA O DUĹťEJ PRZYCZEPNOĹ&#x161;CI

17

PRODUKTY

NOWA KAMERA TERMOWIZYJNA THERMOIMAGER TIM M1

KURTYNA Ĺ&#x161;WIETLNA BEZPIECZEĹ&#x192;STWA GUARDSHIELD 450L-B

W ofercie WObit dostÄ&#x2122;pna jest nowa kamera thermoIMAGER TIM M1 firmy Micro-Epsilon. ZostaĹ&#x201A;a przygotowana specjalnie do pomiaru temperatury metali, szczegĂłlnie w procesach hartowania i walcowania stali, ale takĹźe obrĂłbki grafitu i ceramiki. KompaktowoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, krĂłtka dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; fali oraz wysoka dynamika to trzy cechy opisujÄ&#x2026;ce TIM M1.

Kamera charakteryzuje siÄ&#x2122; licznymi zaletami, w tym zwartÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2026;, interfejsem USB, a takĹźe oprogramowaniem TIM Connect dostarczanym w standardzie wraz z urzÄ&#x2026;dzeniem. MoĹźe realizowaÄ&#x2021; pomiary temperatury w zakresie 450â&#x20AC;&#x201C;1800 °C i rejestrowaÄ&#x2021; obraz z czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; do 1 kHz. Kamera thermoIMGAGER TIM M1 wyposaĹźona jest w detektor CMOS, ktĂłry pozwala na osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cie niespotykanej dynamiki obrazu o maksymalnej rozdzielczoĹ&#x203A;ci 764 Ă&#x2014; 480 px i czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci do 32 Hz. W przypadku szybkich procesĂłw moĹźna przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; rozdzielczoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kamery na 72 Ă&#x2014; 56 px przy czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci 1000 Hz, a takĹźe wykorzystaÄ&#x2021; jÄ&#x2026; w roli szybkiego pirometru.

Uniwersalna i przystÄ&#x2122;pna cenowo kurtyna Ĺ&#x203A;wietlna bezpieczeĹ&#x201E;stwa GuardShield umoĹźliwia redukcjÄ&#x2122; kosztu utrzymywania zapasĂłw magazynowych i jest wyposaĹźona w innowacyjnÄ&#x2026;, opatentowanÄ&#x2026; technologiÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x17E;transerverâ&#x20AC;?, pozwalajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; wykorzystaÄ&#x2021; kaĹźde urzÄ&#x2026;dzenie czujnikowe jako nadajnik lub odbiornik.

Szeroki zakres korzyĹ&#x203A;ci: â&#x20AC;˘ istnieje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykorzystania tego samego urzÄ&#x2026;dzenia w roli nadajnika lub odbiornika i obniĹźenie wymogĂłw dotyczÄ&#x2026;cych zapasĂłw magazynowych, â&#x20AC;˘ moduĹ&#x201A;y wtykowe pozwalajÄ&#x2026; wyposaĹźyÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenie w konkretne funkcje wymagane w danym zastosowaniu, â&#x20AC;˘ konfiguracja trybu uruchomienia, monitorowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zewnÄ&#x2122;trznych (EDM) i zakresu skanowania odbywa siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw w moduĹ&#x201A;ach wtykowych, â&#x20AC;˘ dziÄ&#x2122;ki wskaĹşnikowi LED ustalenie najlepszej pozycji wyrĂłwnania jest Ĺ&#x201A;atwiejsze, â&#x20AC;˘ pole ochronne jest aktywne na caĹ&#x201A;ej dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci urzÄ&#x2026;dzenia czujnikowego, â&#x20AC;˘ wykrywanie i usuwanie usterek odbywa siÄ&#x2122; za poĹ&#x203A;rednictwem oprogramowania Connected Components Workbench, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; szybkiego i Ĺ&#x201A;atwego montaĹźu uĹ&#x201A;atwia elastyczne dopasowywanie produktu do róşnych zastosowaĹ&#x201E;.

: 0

8)

R E K L A M A

RST-10000 â&#x20AC;&#x201C; NAJMOCNIEJSZY ZASILACZ W MEAN WELL W ofercie firmy Mean Well pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; nowa seria zasilaczy RST. ReprezentujÄ&#x2026; jÄ&#x2026; dwa modele zasilane trĂłjfazowo RST5000 i RST-10000 o mocy 5000 W i 10000 W. DziÄ&#x2122;ki moĹźliwoĹ&#x203A;ci pracy rĂłwnolegĹ&#x201A;ej sumarycznÄ&#x2026; moc moĹźna zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; aş do 20 000 W. Zasilacze RST dedykowane sÄ&#x2026; do stosowania w telekomunikacji, automatyce, laserach tnÄ&#x2026;cych oraz wszÄ&#x2122;dzie tam, gdzie zapotrzebowanie na moc na mo jest bardzo duĹźe.

8 + .8

8 +

18

AUTOMAT AUTOMATYKA

PRODUKTY

KONWERTERY DO PRACY W NISKIEJ TEMPERATURZE

CZUJNIKI SERII BOS R020K FIRMY BALLUFF

Firma Advantech rozszerzyĹ&#x201A;a ostatnio ofertÄ&#x2122; bram Modbusowych z serii EKI-1200. ModuĹ&#x201A;y mogÄ&#x2026; konwertowaÄ&#x2021; starsze i nowsze rozwiÄ&#x2026;zania Modbus RTU/TCP/ASCII zarĂłwno w trybie Slave, jak i Master. UrzÄ&#x2026;dzenia majÄ&#x2026; jeden, dwa lub cztery konfigurowalne porty szeregowe RS-232/422/485 oraz dwa gniazda Ethernet. W trybie Slave kaĹźdy z portĂłw szeregowych umoĹźliwia przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie jednoczeĹ&#x203A;nie do 16 hostĂłw Master TCP i 31 urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; RS. EKI-1200 majÄ&#x2026; kompaktowÄ&#x2026;, metalowÄ&#x2026; obudowÄ&#x2122; o stopniu ochrony IP30, ktĂłra pozwala na montaĹź naĹ&#x203A;cienny bÄ&#x2026;dĹş na standardowej szynie DIN. MajÄ&#x2026; szereg zabezpieczeĹ&#x201E; zgodnych z normÄ&#x2026; EMC 4, gwarantujÄ&#x2026;cych bezpieczeĹ&#x201E;stwo pracy w warunkach zagroĹźonych przepiÄ&#x2122;ciami 2/4 kV ze strony zasilania oraz EDS do 15 kV ze strony portĂłw COM. W nowych modelach wprowadzono rĂłwnieĹź trwaĹ&#x201A;Ä&#x2026; izolacjÄ&#x2122; 2 kV na portach RS-422/485 (EKI-1200CI).

Bramy zostaĹ&#x201A;y przystosowane do pracy w temperaturze od â&#x20AC;&#x201C;10 °C do +60 °C, a w wersjach rozszerzonych â&#x20AC;&#x201C; od â&#x20AC;&#x201C;40 °C do +75°C (EKI-1200I oraz EKI-1200CI). W przypadku utraty poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z sieciÄ&#x2026; Ethernet dane z portu szeregowego sÄ&#x2026; archiwizowane w buforze o rozmiarze 16 kB.

Nowa seria BOS R020K to najmniejsza rodzina czujnikĂłw optycznych w obudowach prostopadĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciennych, caĹ&#x201A;kowicie zastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ca goszczÄ&#x2026;cÄ&#x2026; od wielu lat w ofercie seriÄ&#x2122; BOS 2K. Solidna obudowa, ze stopniem ochrony IP67, na pierwszy rzut oka róşni siÄ&#x2122; od poprzedniczki, mimo to pozostaje z niÄ&#x2026; kompatybilna i zamiana czujnika na nowy typ nie wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; zmiany uchwytu. InteresujÄ&#x2026;cym detalem jest wyprowadzenie elastycznego przewodu z obudowy pod kÄ&#x2026;tem 45°, co znacznie uĹ&#x201A;atwia montaĹź czujnika w ograniczonych przestrzeniach. Seria czujnikĂłw BOS R020K zawiera czujniki odbiciowe z funkcjÄ&#x2026; eliminacji tĹ&#x201A;a o strefach dziaĹ&#x201A;ania 15 mm, 30 mm, 60 mm oraz zdumiewajÄ&#x2026;cej 150 mm. Trzy pierwsze czujniki majÄ&#x2026; staĹ&#x201A;Ä&#x2026; strefÄ&#x2122; dziaĹ&#x201A;ania â&#x20AC;&#x201C; Fixed focus, zaĹ&#x203A; ostatni ma trĂłjobrotowy potencjometr gwarantujÄ&#x2026;cy precyzyjnÄ&#x2026; kalibracjÄ&#x2122;. W przypadku bariery refleksyjnej, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cej kolejnÄ&#x2026; propozycjÄ&#x2026; nowej rodziny BOS R020K, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od uĹźytego lustra uzyskamy zasiÄ&#x2122;g dziaĹ&#x201A;ania 1â&#x20AC;&#x201C;4,5 m â&#x20AC;&#x201C; to nawet do piÄ&#x2122;ciu razy wiÄ&#x2122;cej niĹź w poprzedniej generacji! OfertÄ&#x2122; zamyka bariera jednokierunkowa o zasiÄ&#x2122;gu 2 m. Sensory dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; w wersjach PNP i NPN o styku NO oraz NC z przewodem o dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci 20 cm zakoĹ&#x201E;czonym wtykiem M8 (Pigtail) lub w wersji z przewodem 2 m. ŚrĂłdĹ&#x201A;o Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a stanowi wysokiej jakoĹ&#x203A;ci czerwona dioda LED gwarantujÄ&#x2026;ca skupionÄ&#x2026; plamkÄ&#x2122; o niewielkich wymiarach.

Czujniki BOS R020K to doskonaĹ&#x201A;a propozycja do aplikacji o ograniczonej przestrzeni, gdzie konieczna jest detekcja obiektĂłw o niewielkich wymiarach.

8 + .8 .

5 !!

R E K L A M A

Pepperl+Fuchs Sp. z o.o. ul. Owsiana 12, 03-825 Warszawa Nowy adres Tel. +48 22 256 97 70

Your automation, our passion.

Industrial Sensors

Niezawodne i kompletne rozwiÄ&#x2026;zania dla automatyki przemysĹ&#x201A;owej Czujniki zbliĹźeniowe

Czujniki ultradĹşwiÄ&#x2122;kowe

Czujniki wychylenia i przyspieszenia

Czujniki fotoelektryczne

Enkodery obrotowe

Systemy AS-i

PrzemysĹ&#x201A;owe systemy wizyjne

Systemy pozycjonowania

Systemy identyfikacji

PRODUKTY

SMART WIRELESS REMOTE I/O â&#x20AC;&#x201C; IOLOGIK 1300

E-PROWADNIKI DO POMIESZCZEĹ&#x192; CLEANROOM Firma igus oferuje e-prowadnik do pracy w pomieszczeniach typu cleanroom. Specjalnie zaprojektowana konstrukcja opiera siÄ&#x2122; na karbowanym wÄ&#x2122;Ĺźu wyjÄ&#x2026;tkowo odpornym na Ĺ&#x203A;cieranie, a wszystkie elementy skĹ&#x201A;adowe sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; kompletnemu uszczelnieniu systemu zasilania, nawet elementy Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;ce i mocujÄ&#x2026;ce.

Oferowany przez firmÄ&#x2122; igus e-prowadnik CRC posiada peĹ&#x201A;ny certyfikat DIN ISO klasy 1 Instytutu Fraunhofera, ma teĹź potwierdzenie IPA, Ĺźe jest odpowiedni do pomieszczeĹ&#x201E; cleanroom klasy 1. Zdefiniowany promieĹ&#x201E; giÄ&#x2122;cia sprawia, Ĺźe przewody sÄ&#x2026; odpowiednio chronione, nawet przy moĹźliwych wysokich prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciach przesuwu.

System zasilania igus CRC znalazĹ&#x201A; swoich zwolennikĂłw w branĹźy medycznej i motoryzacyjnej.

Firma Moxa wprowadziĹ&#x201A;a do oferty innowacyjne kontrolery wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; cyfrowych i analogowych z interfejsem komĂłrkowym. ioLogik 1300 to bliĹşniacza seria do ioLogik E1200, ale jej moĹźliwoĹ&#x203A;ci komunikacyjne sÄ&#x2026; bardziej rozbudowane.

NajwaĹźniejsza cecha serii 1300 to interfejs komunikacji komĂłrkowej EDGE lub HSPA, ktĂłry pozwala na zdalne odpytywanie wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/ wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;, a takĹźe udostÄ&#x2122;pnia dostÄ&#x2122;p do sieci WAN podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonym do niego hostom. Dodatkowo seria 1300 ma cztery porty Ethernet, a liczbÄ&#x2122; kanaĹ&#x201A;Ăłw I/O moĹźna rozszerzyÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; moduĹ&#x201A;Ăłw E1200.

Tak samo jak seria E1200, iologik 1300 moĹźe komunikowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z dedykowanym oprogramowaniem w chmurze â&#x20AC;&#x201C; MX AOPC, ktĂłre peĹ&#x201A;ni funkcjÄ&#x2122; zapisu danych pomiarowych, a takĹźe poĹ&#x203A;rednika pomiÄ&#x2122;dzy oprogramowaniem firm trzecich.

8 + .8

R E K L A M A

09-11.12.2015

KONFERENCJA

SEROCK, HOTEL NARVIL

KONTAKT: Julia PiĂłrek TELEFON: + 48 32 73 38 219 E-MAIL: julia.piorek@teamprevent.com WWW: www.topautomotive.pl

PARTNER STRATEGICZNY

PARTNER SREBRNY

20

PARTNER PLATYNOWY

ORGANIZATOR

PATRONAT HONOROWY

AUTOMATYKA

PRODUKTY

DETEKCJA POZIOMU CZUJNIKIEM BCS SMARTLEVEL

MONTOWANY NA RAMIENIU KOMPUTER PANELOWY Z IP65

W ofercie firmy Balluff pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; nowa seria czujnikĂłw pojemnoĹ&#x203A;ciowych stworzonych z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o detekcji poziomu w przemyĹ&#x203A;le spoĹźywczym. Czujniki Advanced SMARTLevel wykonane sÄ&#x2026; z wysokiej jakoĹ&#x203A;ci stali nierdzewnej (VA1.4404), a ich czoĹ&#x201A;o wykonano z charakteryzujÄ&#x2026;cego siÄ&#x2122; dobrymi wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ciami mechanicznymi i wysokÄ&#x2026; odpornoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; cieplnÄ&#x2026; i chemicznÄ&#x2026; materiaĹ&#x201A;u PEEK. DziÄ&#x2122;ki tak dobranej konstrukcji czujniki doskonale nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do wykrywania wszelkich materiaĹ&#x201A;Ăłw obecnych w procesach spoĹźywczych, jak np. jogurt, mleko czy napoje. WytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; do pracy w warunkach ciĹ&#x203A;nienia do 10 barĂłw sprawia, Ĺźe czujniki te moĹźna montowaÄ&#x2021; takĹźe w autoklawach. MogÄ&#x2026; one pracowaÄ&#x2021; zarĂłwno w zbiornikach wykonanych z metalu, jak i z plastiku, a montaĹź odbywa siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; jednego z kilku dostÄ&#x2122;pnych adapterĂłw. Zestaw skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; z czujnika i adaptera posiada certyfikat Europejskiego Stowarzyszenia InĹźynierĂłw, ProjektantĂłw i KonstruktorĂłw EHEDG.

VK3200 to montowany na ramieniu przemysĹ&#x201A;owy komputer panelowy ASEM z aluminiowÄ&#x2026; obudowÄ&#x2026;, w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci wykonanÄ&#x2026; w stopniu ochrony IP65. UrzÄ&#x2026;dzenie moĹźe byÄ&#x2021; montowane na sĹ&#x201A;upie lub podwieszane.

VK3200 moĹźe mieÄ&#x2021; trzy wielkoĹ&#x203A;ci ekranu: 15,6â&#x20AC;?, 18,5â&#x20AC;? oraz 21,5â&#x20AC;? i dwa typy dotykowej matrycy LCD: rezystancyjnej, piÄ&#x2122;cioprzewodowej (VK3200-TF) oraz pojemnoĹ&#x203A;ciowej P-CAP z multidotykiem (cztery palce). Wszystkie modele w serii majÄ&#x2026; panoramiczne (16:9) i caĹ&#x201A;kowicie pĹ&#x201A;askie ekrany (True Flat).

Architektura komputerĂłw VK3200 zbudowana jest na bazie platformy Intel Haswell ULT z czwartej generacji, niskonapiÄ&#x2122;ciowych procesorĂłw Intel Core i3, i5 lub i7. PĹ&#x201A;yta gĹ&#x201A;Ăłwna ASEM All-In_One ma dwa dodatkowe porty USB 2.0, trzy porty Ethernet 10/100/1000 Mbps, port szeregowy RS-232/422/485 (w opcji optoizolowany), slot SATA III CFast, slot SATA II SSD i pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; RAM (2, 4 lub 8 GB).

5 !!

0

R E K L A M A

ROZMOWA

PRZEWAGA KONKURENCYJNA TO COĹ&#x161; WIÄ&#x2DC;CEJ NIĹť OFEROWANIE NISKICH CEN

; & %0 % ) < ) %.) % % . , ) % .= . 8 % > %. '?/ 8 % = & 8 % 8 % - 8 :% 8 / . 8 % %; % &; . % 8 % %; 8 % ) &; A % , & 8 1 7 8 %8 82 Polski oddziaĹ&#x201A; igus byĹ&#x201A; jednÄ&#x2026; z pierwszych zagranicznych filii uruchomionych przez niemieckÄ&#x2026; spĂłĹ&#x201A;kÄ&#x2122;.

Co zdecydowaĹ&#x201A;o o tym, Ĺźe wybĂłr padĹ&#x201A; akurat na nasz kraj?

Jednym z argumentĂłw, dla ktĂłrych Polska znalazĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; w centrum zainteresowania firmy igus byĹ&#x201A; fakt, Ĺźe branĹźa producentĂłw obrabiarek, ktĂłra jest dla nas kluczowa, byĹ&#x201A;a juĹź wtedy â&#x20AC;&#x201C; w poĹ&#x201A;owie lat 90., dobrze rozwiniÄ&#x2122;ta w Polsce oraz istnieli juĹź klienci zainteresowani e-prowadnikami od igus. Wielu pol22

skich producentĂłw obrabiarek produkowaĹ&#x201A;o maszyny, ktĂłre cieszyĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; uznaniem i dobrÄ&#x2026; markÄ&#x2026; na zachodzie. ZarzÄ&#x2026;d w Kolonii widziaĹ&#x201A; rĂłwnieĹź ogromny potencjaĹ&#x201A; tkwiÄ&#x2026;cy w polskim rynku.

Wszystkie te aspekty miaĹ&#x201A;y wpĹ&#x201A;yw na fakt, Ĺźe od roku 1995 zaczÄ&#x2122;liĹ&#x203A;my byÄ&#x2021; obecni na polskim rynku jako oddziaĹ&#x201A; niemieckiej spĂłĹ&#x201A;ki, a piÄ&#x2122;Ä&#x2021; lat później powstaĹ&#x201A;a niezaleĹźna spĂłĹ&#x201A;ka polska, ktĂłra od tamtego czasu bardzo intensywnie rozwija swojÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

PostawiliĹ&#x203A;cie na produkty z tworzyw sztucznych, tymczasem wciÄ&#x2026;Ĺź wielu odbiorcĂłw prezentuje podejĹ&#x203A;cie tradycyjne â&#x20AC;&#x201C; uwaĹźajÄ&#x2026; plastik za gorszy jakoĹ&#x203A;ciowo i mniej odporny na zniszczenie w trakcie eksploatacji, a jedyne odpowiednie ich zdaniem Ĺ&#x201A;oĹźysko to Ĺ&#x201A;oĹźysko metalowe. Co moĹźe przekonaÄ&#x2021; uĹźytkownikĂłw, Ĺźe warto daÄ&#x2021; szansÄ&#x2122; tworzywom?

Nowa dziedzina â&#x20AC;&#x201C; motion plastics, czyli polimery do zastosowaĹ&#x201E; w ruchu â&#x20AC;&#x201C; rozwija siÄ&#x2122; bardzo dynamicznie AUTOMATYKA

ROZMOWA nowe surowce do produkcji naszych wyrobów.

Tworzywa sztuczne â&#x20AC;&#x201C; w odróşnieniu od stali â&#x20AC;&#x201C; kojarzone sÄ&#x2026; w duĹźej mierze z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; niskokosztowej, masowej produkcji. Gdy rozpoczynaliĹ&#x203A;my nasze testy, zauwaĹźyliĹ&#x203A;my, Ĺźe wielu przedstawicieli branĹźy przetwĂłrstwa tworzyw sztucznych opiera swÄ&#x2026; przewagÄ&#x2122; konkurencyjnÄ&#x2026; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie na oferowaniu niskich cen. My jednak od poczÄ&#x2026;tku wychodziliĹ&#x203A;my z zaĹ&#x201A;oĹźenia, Ĺźe to za maĹ&#x201A;o, Ĺźe trzeba zaoferowaÄ&#x2021; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dodanÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; rozwĂłj technologiczny, usprawnienie pracy czy wydĹ&#x201A;uĹźenie ĹźywotnoĹ&#x203A;ci w porĂłwnaniu z dotychczasowym produktem. To robimy ciÄ&#x2026;gle, juĹź od 50 lat.

NajwiÄ&#x2122;cej problemĂłw z elementami metalowymi pojawiaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; tam, gdzie wystÄ&#x2122;powaĹ&#x201A; ruch. W ten sposĂłb narodziĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; rozwiÄ&#x2026;zanie â&#x20AC;&#x201C; motion plastics. Tworzywa sztuczne bardzo dobrze nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do takich zastosowaĹ&#x201E;, poniewaĹź sÄ&#x2026; lekkie, bezsmarowe i Ĺ&#x203A;wietnie sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w ruchu oraz tarciu. Za ich stosowaniem przemawiajÄ&#x2026; takĹźe inne argumenty, jak Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; montaĹźu czy lepsze sprawdzanie siÄ&#x2122; w warunkach, w ktĂłrych wystÄ&#x2122;puje brud, piasek,

Okazja byĹ&#x201A;a podwĂłjna â&#x20AC;&#x201C; obchodzone niedawno 30-lecie tej marki i 50-lecie istnienia firmy.

Tworzywa sztuczne nieodzownie nasuwajÄ&#x2026; myĹ&#x203A;l o innej szybko rozwijajÄ&#x2026;cej siÄ&#x2122; dziedzinie â&#x20AC;&#x201C; druku 3D, w ktĂłrej igus rĂłwnieĹź jest obecny.

Na ile potencjaĹ&#x201A; tej branĹźy mogÄ&#x2026; wykorzystaÄ&#x2021; firmy o zbliĹźonym do Waszego profilu dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci?

BranĹźa drukarek 3D to kolejna dziedzina, ktĂłra zawdziÄ&#x2122;cza swoje powstanie miÄ&#x2122;dzy innymi wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie naszemu promowaniu â&#x20AC;&#x201C; w sumie juĹź od kilkudziesiÄ&#x2122;ciu lat â&#x20AC;&#x201C; tworzyw sztucznych do zastosowaĹ&#x201E; technicznych. Dla takich firm jak nasza potencjaĹ&#x201A; druku 3D tkwi miÄ&#x2122;dzy innymi w moĹźliwoĹ&#x203A;ci szybkiego tworzenia prototypĂłw, co teĹź robimy. Ponadto oferujemy takÄ&#x2026; usĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; naszym klientom. Do wytwarzania naszych produktĂłw wykorzystujemy przede wszystkim maszyny do formowania wtryskowego. DziÄ&#x2122;ki temu jesteĹ&#x203A;my w stanie zadbaÄ&#x2021; o bardzo wysokÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; elementu, ktĂłra nie zawsze jest osiÄ&#x2026;galna przy zastosowaniu metod druku 3D. Nie konkurujemy z producentami drukarek 3D, sÄ&#x2026; oni naszymi klientami,

# 2

â&#x20AC;&#x201A;JEĹ&#x161;LI CHCE SIÄ&#x2DC; BYÄ&#x2020; WĹ&#x161;RĂ&#x201C;D LIDERĂ&#x201C;W, KSZTAĹ TUJÄ&#x201E;CYCH RYNEK I WPĹ YWAJÄ&#x201E;CYCH NA JEGO ROZWĂ&#x201C;J, TRZEBA BYÄ&#x2020; PRZYGOTOWANYM NA WYCHODZENIE POZA STANDARDY I PRODUKCJÄ&#x2DC; WEDĹ UG PARAMETRĂ&#x201C;W ZGĹ ASZANYCH PRZEZ KLIENTA. i coraz wiÄ&#x2122;cej klientĂłw przekonuje siÄ&#x2122; do stosowania tworzyw sztucznych. ZaryzykowaĹ&#x201A;bym stwierdzenie, Ĺźe ta dziedzina w duĹźym stopniu nam zawdziÄ&#x2122;cza istnienie i szybki rozwĂłj.

Zawsze wierzyliĹ&#x203A;my w duĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;ci tworzyw sztucznych. Rocznie igus przeprowadza 15 tysiÄ&#x2122;cy testĂłw w swoim centralnym laboratorium, ktĂłre jest najwiÄ&#x2122;ksze w branĹźy.

To pozwala nam eksperymentowaÄ&#x2021; z mieszaniem róşnych komponentĂłw polimerowych, z ktĂłrych tworzymy 9/2015

silne Ĺ&#x203A;rodki chemiczne albo woda.

Tworzywa gwarantujÄ&#x2026;, Ĺźe nie wystÄ&#x2026;pi problem korozji, a co wiÄ&#x2122;cej â&#x20AC;&#x201C; czÄ&#x2122;sto mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; dĹ&#x201A;uĹźej niĹź standardowe elementy ze stali nierdzewnej czy innych materiaĹ&#x201A;Ăłw. Z tego wzglÄ&#x2122;du pracujemy nad ich popularyzacjÄ&#x2026; i uĹ&#x203A;wiadamianiem korzyĹ&#x203A;ci pĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;cych z ich stosowania. Elementem prowadzonej przez nas kampanii byĹ&#x201A;o wysĹ&#x201A;anie w podróş dookoĹ&#x201A;a Ĺ&#x203A;wiata specjalnego samochodu igus wyposaĹźonego w Ĺ&#x201A;oĹźyska Ĺ&#x203A;lizgowe iglidur.

ktĂłrych bardzo, jak wszystkich, cenimy. WÂ wielu drukarkach zastosowane sÄ&#x2026;Â produkty firmy igus: prowadnice liniowe, przewody, Ĺ&#x203A;ruby, nakrÄ&#x2122;tki trapezowe oraz e-prowadniki.

Dostarczamy teĹź trybo-filament, czyli materiaĹ&#x201A;, z ktĂłrego sÄ&#x2026; wykonywane elementy drukowane. Filament, ktĂłry wytwarzamy o tyle nas wyróşnia, Ĺźe moĹźna go uĹźywaÄ&#x2021; do wytwarzania produktĂłw do zastosowaĹ&#x201E; w ruchu, czyli ma wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci trybologiczne.

DziÄ&#x2122;ki temu jesteĹ&#x203A;my wiodÄ&#x2026;cym spe23

ROZMOWA cjalistą w tworzeniu różnych komponentów do ruchu.

Jestem przekonany, że druk 3D ma przed sobą wielką przyszłość, tym bardziej, że w tej branży działa coraz więcej naszych klientów. To są często polskie firmy, nierzadko założone przez studentów, którzy rozpoczynali produkcję od kilku drukarek rocznie, a teraz robią ich kilkaset czy nawet tysiące. W tym względzie z polskiego rynku płyną w świat bardzo dobre przykłady innowacyjności i polskiej myśli technicznej.

Rozwija się również robotyka, w tym robotyka humanoidalna, na potrzeby której dostarczacie między innymi prowadniki kablowe. W jakim zakresie ta dziedzina może skorzystać na stosowaniu oferowanych przez Was rozwiązań?

Najbardziej innowacyjnym naszym produktem do zastosowań w robotyce humanoidalnej jest robolink i nasza tegoroczna nowość – robolink D. Dzięki temu nowemu produktowi nawet osoba prywatna może zbudować samodzielnie robota czteroosiowego w cenie 1500 euro.

Do branży robotyki dostarczamy też między innymi wieloosiowe prowadniki kablowe triflex, które umożliwiają prowadzenie przewodów bardzo blisko ramion robota. Jednocześnie pozwalają uzyskać bardzo długą żywotność, a to dzięki temu, że w odróżnieniu od tradycyjnego peszla, prowadniki te dają możliwość stabilnego prowadzenia przewodów podczas obrotów robota oraz zapewniają minimalny promień gięcia, co zapobiega krytycznemu zginaniu przewodów. Co ważne, pozwalają także na łatwą i szybką instalację.

Te cechy są szczególnie cenne wszędzie tam, gdzie jest duże zapylenie, środowisko jest zaolejone, lecą wióry czy odpryski spawalnicze. W takich przypadkach warto stosować prowadniki, które są szczelnie zamknięte i nie tylko pełnią funkcję osłony przewodów umieszczonych w środku, ale także zapewniają bezpieczeństwo na zewnątrz, gwarantując, że nic nie stanie się pracownikowi, który jest w pobliżu.

Zważywszy na to, jak szybko rozwija się – zarówno w Polsce, jak i na świe24

cie – branża szeroko pojętej robotyki, będziemy rozbudowywać ofertę produktów, które usprawniają pracę robotów. Obecnie, poza wspomnianymi już prowadnikami triflex oraz przegubem robolink, dostarczamy też przewody skrętne do wielomilionowych cykli.

W dziedzinie robotyki chętnie wspieramy nie tylko naszych klientów, ale także wynalazców i studentów – współpracujemy na przykład z Politechniką Wrocławską, która z użyciem naszych przegubów robolink zbudowała zaawansowanego, innowacyjnego robota humanoidalnego. Chętnie wesprzemy też inne uczelnie oraz innowatorów.

Coraz częściej rynek oczekuje od producentów nie tylko dostarczenia komponentów oferowanych w ramach portfolio, ale gotowości do realizacji zamówień niestandardowych. Czy „szycie na miarę” staje się dziś normą, a nie wyjątkiem?

Rzeczywiście, dziś oferowanie dobrych, sprawdzonych produktów to minimum, jeśli chce się mieć dobrą pozycję na rynku. Jeśli natomiast chce się być wśród liderów, kształtujących rynek i wpływających na jego rozwój, trzeba być przygotowanym także na wychodzenie poza standardy i produkcję według parametrów zgłaszanych przez klienta. My realizujemy

zgłaszany przez rynek – w tym roku mamy ponad 150 nowości. Często z zapotrzebowania sygnalizowanego z zewnątrz bierze się produkt, który później wchodzi do stałej produkcji i jest przez nas rozwijany w kolejnych seriach.

Przykładem tego, jak dalece może rozwinąć się oferta powstała na zapytanie klienta, są oferowane przez nas prowadniki pikchain. Mamy wiele e-prowadników, które mogą pracować w ruchu obrotowym, ale jeden z klientów zgłosił zapotrzebowanie na prowadniki, które będą w stanie stale kręcić się w jedną stronę, w celu wyeliminowania martwych przebiegów. Opracowaliśmy takie rozwiązanie, a teraz ten inteligentny przenośnik taśmowy jest w naszej stałej ofercie.

Jako element linii produkcyjnej może on znacznie usprawnić proces produkcji, ponieważ nie tylko obraca się i przenosi elementy, ale może je także skanować, obrabiać lub wykonywać dowolne operacje w zależności od pomysłu projektanta.

Innym produktem, którego istnienie zapoczątkowało pytanie o to, czy możemy zaoferować e-prowadniki będące w stanie kręcić się bez przerwy, jest bęben kablowy e-spool – połączenie tradycyjnego bębna kablowego z e-prowadnikiem. Daje to klientom

JEDNYM Z NAJISTOTNIEJSZYCH I BEZ WĄTPIENIA NAJCIEKAWSZYCH WYZWAŃ W NAJBLIŻSZYCH LATACH BĘDZIE Z PEWNOŚCIĄ ROZWÓJ ROZWIĄZAŃ MAJĄCYCH ZASTOSOWANIE W ROBOTYCE HUMANOIDALNEJ. takie podejście od początku istnienia firmy dzięki stosowaniu w codziennej pracy naszego hasła przewodniego: „Yes, we can!”. Cały rozwój firmy igus opiera się na tej zasadzie, ponieważ pierwsze nasze produkty były właśnie odpowiedzią na konkretne zapotrzebowanie klienta. Obecnie, praktycznie co roku, nasze portfolio jest rozszerzane o kolejne rozwiązania, które powstały jako odpowiedź na popyt

korzyść w postaci możliwości zastosowania w miejsce trzech czy czterech tradycyjnych bębnów kablowych tylko jednego i umieszczenia w nim kilku przewodów, zarówno elektrycznych, jak i pneumatycznych, co w tradycyjnych bębnach nie było możliwe.

To rozwiązanie znalazło zastosowanie między innymi w Teatrze Muzycznym w Gdyni. Podobne rozwiązanie jest też w Teatrze Wielkim w Warszawie.

AUTOMATYKA

ROZMOWA

MAREK WZOREK MAR . 8 . 8 8 % %; % &; . % 8 % %;

2 % 2 2 +0 ) :. % 5 ) ) 3 D. 2 %

E ) 8 , 8 % % ) 8 & %

E ) -5+ . ). , ) , ) ) )

) % & A ) . : % ) 8 2 FGGH 2 ) 2 I % ) %) FG G ; 8 .) . % ) / % 8 . ;

% % )% %. &' . 8 ); % % % % ) =J 8 / / . , K 2

# 2

â&#x20AC;&#x17E;Szycie na miarÄ&#x2122;â&#x20AC;? obejmuje dziĹ&#x203A; nawet kolorystykÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; jeden z naszych klientĂłw, miÄ&#x2122;dzynarodowy bank, chciaĹ&#x201A; mieÄ&#x2021; mobilne, przesuwane stanowiska do obsĹ&#x201A;ugi klienta i zaĹźyczyĹ&#x201A; sobie dostarczenia prowadnikĂłw w kolorze logo banku. Rzecz jasna takie otrzymaĹ&#x201A;.

Czy to znaczy, Ĺźe dla firmy igus nie ma dziĹ&#x203A; rzeczy niemoĹźliwych?

OczywiĹ&#x203A;cie niekiedy musimy uznaÄ&#x2021; obiektywne ograniczenia, na przykĹ&#x201A;ad wynikajÄ&#x2026;ce z rodzaju tworzywa, i powiedzieÄ&#x2021; klientom, Ĺźe siÄ&#x2122; nie da.

Wolimy czegoĹ&#x203A; nie zaoferowaÄ&#x2021;, zdajÄ&#x2026;c sobie sprawÄ&#x2122; z naturalnych ograniczeĹ&#x201E; i ryzyka, niĹź dowiedzieÄ&#x2021; siÄ&#x2122; później, Ĺźe odbiorca jest niezadowolony z wyrobu. To sÄ&#x2026; jednak sytuacje sporadyczne.

W zakresie prowadnikĂłw kablowych oferujemy dziĹ&#x203A; ponad 90 tysiÄ&#x2122;cy produktĂłw. Dostarczamy je w 24 godziny i sprzedajemy nawet pojedynczo, wiÄ&#x2122;c naszym klientem moĹźe byÄ&#x2021; kaĹźdy â&#x20AC;&#x201C; zarĂłwno duĹźy koncern, jak i osoba fizyczna. Tym bardziej, Ĺźe oferowane przez nas rozwiÄ&#x2026;zania cechuje duĹźa rozpiÄ&#x2122;toĹ&#x203A;Ä&#x2021; cenowa â&#x20AC;&#x201C; od niskokosztowych do robionych pod klucz, wraz z instalacjami.

NajwiÄ&#x2122;ksi nasi odbiorcy w zakresie prowadnikĂłw to szeroko rozumiani producenci maszyn oraz przemysĹ&#x201A; ciÄ&#x2122;Ĺźki â&#x20AC;&#x201C; energetyka, huty, kopalnie, zaĹ&#x203A; w zakresie Ĺ&#x201A;oĹźysk â&#x20AC;&#x201C; przemysĹ&#x201A; samochodowy, meblarski, spoĹźywczy, producenci sprzÄ&#x2122;tu medycznego i drukarek 3D. Spektrum naszego dziaĹ&#x201A;ania jest jednak znacznie szersze â&#x20AC;&#x201C; wĹ&#x203A;rĂłd klientĂłw firmy igus sÄ&#x2026; takĹźe oczyszczalnie Ĺ&#x203A;ciekĂłw czy wspomniany wczeĹ&#x203A;niej sektor bankowy oraz przemysĹ&#x201A; rozryw9/2015

) %. % ) & % % 8 .% ) J % L . ) % / &; % % % =J ' . & 8 3 M - ) L . + +$ ( 2 2 & / 3 %& / - %& / : / # .*2 3 &; % / D ) =J ; %) & % ;D 8 = 2 1 D. > , 8. , N 0 2 ' & . ) ' ). 8 O?

kowy. Oferujemy nie tylko produkt, ale takĹźe doradztwo, wsparcie techniczne i kompleksowÄ&#x2026; usĹ&#x201A;ugÄ&#x2122;: od zrobienia projektu, po wykonanie specjalnych elementĂłw, a nawet dostarczenie komponentĂłw i montaĹź na drugim koĹ&#x201E;cu Ĺ&#x203A;wiata.

Co bÄ&#x2122;dzie wyzwaniem w kolejnych latach?

Jednym z najistotniejszych i bez wÄ&#x2026;tpienia najciekawszych wyzwaĹ&#x201E; bÄ&#x2122;dzie z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; rozwĂłj aplikacji majÄ&#x2026;cych zastosowanie w robotyce humanoidalnej. Drugie najwiÄ&#x2122;ksze wyzwanie, jakie przed nami stoi, to wynalezienie produktu, ktĂłry jako Ĺ&#x201A;oĹźysko Ĺ&#x203A;lizgowe bÄ&#x2122;dzie w stanie zastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; wysokoobrotowe Ĺ&#x201A;oĹźyska kulkowe. Prace nad tym rozwiÄ&#x2026;zaniem sÄ&#x2026; juĹź u nas bardzo zaawansowane.

PrzykĹ&#x201A;adem tego, jak dynamicznie zmienia siÄ&#x2122; branĹźa Ĺ&#x201A;oĹźysk Ĺ&#x203A;lizgowych, jest rozwĂłj naszej marki iglidur â&#x20AC;&#x201C; 10 lat temu mieliĹ&#x203A;my kilka materiaĹ&#x201A;Ăłw tej marki, a obecnie jest ich juĹź 45, do bardzo róşnych zastosowaĹ&#x201E;. Oczekiwania wobec takich Ĺ&#x201A;oĹźysk sÄ&#x2026; bowiem coraz wiÄ&#x2122;ksze â&#x20AC;&#x201C; dziĹ&#x203A; muszÄ&#x2026; one czÄ&#x2122;sto pracowaÄ&#x2021; w bardzo wymagajÄ&#x2026;cych warunkach chemicznych, w wodzie czy teĹź w kontakcie z şywnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;.

Chcemy teĹź szerzej rozwinÄ&#x2026;Ä&#x2021; portfolio Ĺ&#x201A;oĹźysk kulkowych, poniewaĹź mamy coraz wiÄ&#x2122;cej klientĂłw zainteresowanych takimi Ĺ&#x201A;oĹźyskami, a za tym idÄ&#x2026; nowe, coraz bardziej wyĹ&#x203A;rubowane oczekiwania dotyczÄ&#x2026;ce liczby obrotĂłw, ich prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci czy precyzji. Najciekawszym obecnie uzupeĹ&#x201A;nieniem naszej gamy produktĂłw jest trybotaĹ&#x203A;ma â&#x20AC;&#x201C; innowacyjne rozwiÄ&#x2026;zanie, ktĂłre moĹźe zastÄ&#x2122;powaÄ&#x2021; tradycyjne Ĺ&#x201A;oĹźyska.

Co przemawia za stosowaniem trybotaĹ&#x203A;my w miejsce Ĺ&#x201A;oĹźyska?

PrzewagÄ&#x2026; taĹ&#x203A;my nad tradycyjnym Ĺ&#x201A;oĹźyskiem jest to, Ĺźe z jednej strony zajmuje maĹ&#x201A;o miejsca, pozwala na redukcjÄ&#x2122; kosztĂłw i nie wymaga skomplikowanego montaĹźu, a z drugiej moĹźe byÄ&#x2021; stosowana na róşnych powierzchniach â&#x20AC;&#x201C; nie tylko pĹ&#x201A;askich, a i zagiÄ&#x2122;tych, co rodzi nowe moĹźliwoĹ&#x203A;ci Ĺ&#x201A;oĹźyskowania elementĂłw. Ten produkt sprawdziĹ&#x201A; siÄ&#x2122; na tyle, Ĺźe mimo iş jest w naszej ofercie stosunkowo od niedawna, sprzedajemy go juĹź bardzo duĹźo i coraz wiÄ&#x2122;cej naszych klientĂłw deklaruje zadowolenie z obniĹźenia kosztĂłw i wydĹ&#x201A;uĹźenia ĹźywotnoĹ&#x203A;ci.

Kilka miesiÄ&#x2122;cy temu polska spĂłĹ&#x201A;ka zmieniĹ&#x201A;a siedzibÄ&#x2122;. SkÄ&#x2026;d taka decyzja?

Decyzja jest zwiÄ&#x2026;zana z rozwojem firmy. W nowym miejscu mamy do dyspozycji wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; powierzchniÄ&#x2122;, rĂłwnieĹź magazynowÄ&#x2026; i produkcyjnÄ&#x2026;. Produkujemy tutaj miÄ&#x2122;dzy innymi zarobione na gotowo kable z wtyczkami. WĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie stworzyliĹ&#x203A;my dla naszego kluczowego klienta system readychain z wÄ&#x2122;Ĺźami wodnymi i przewodami elektrycznymi w Ĺ&#x203A;rodku prowadnika kablowego, ktĂłry zostanie dostarczony do duĹźej myjni pociÄ&#x2026;gowej. CaĹ&#x201A;y system dostarczamy na duĹźym bÄ&#x2122;bnie i dziÄ&#x2122;ki temu moĹźe byÄ&#x2021; szybko rozwiniÄ&#x2122;ty i zamontowany na miejscu budowy. Takie rozwiÄ&#x2026;zania teĹź bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; cieszyĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; coraz wiÄ&#x2122;kszym zainteresowaniem w najbliĹźszych latach. % ) .

Urszula Chojnacka i Jolanta GĂłrska-Szkaradek +A -+ B +

25

TECHNIKA

LOGISTYKA MAGAZYNOWA

â&#x20AC;&#x201C; SPRAWNIE, SZYBKO I NA MIEJSCE $ % D / &

8 ) / % 0 . &

) % &; . %. 2 , 8 8 & % D J 0' % / & 8 . %. 8 D ' & %. %) ;% 2 . ) 8 = %. ) . , 8 ) % D J 0' % 8 8 & % & & 8 ) % ).0 & % % & . ) ). ,2 Krzysztof Jaroszewski

W

 kaĹźdym procesie produkcyjnym wykorzystywane sÄ&#x2026; surowce, ktĂłre w celu zapewnienia pĹ&#x201A;ynnoĹ&#x203A;ci produkcji powinny byÄ&#x2021; zgromadzone w odpowiedniej iloĹ&#x203A;ci w miejscu, z ktĂłrego mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; szybko dostarczone na liniÄ&#x2122; produkcyjnÄ&#x2026;. Z kolei wyroby â&#x20AC;&#x17E;schodzÄ&#x2026;ceâ&#x20AC;? z linii produkcyjnej muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; skĹ&#x201A;adowane na terenie wytwĂłrni do czasu wysĹ&#x201A;ania odpowiedniej ich iloĹ&#x203A;ci do odbiorcĂłw.

Magazyn stanowi wiÄ&#x2122;c wrota wejĹ&#x203A;ciowe i wyjĹ&#x203A;ciowe fabryki.

WARUNKI ADEKWATNE DO POTRZEB Rodzaj przechowywanych w magazynie surowców i wyrobów zdeterminuje spo-

26

sĂłb znakowania, a co za tym idzie â&#x20AC;&#x201C; caĹ&#x201A;y system informatyczny zarzÄ&#x2026;dzania magazynem. TakĹźe zawartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; magazynu bÄ&#x2122;dzie wyznacznikiem warunkĂłw klimatycznych, jakie w magazynie trzeba bÄ&#x2122;dzie wytworzyÄ&#x2021;. Dla przykĹ&#x201A;adu w zakĹ&#x201A;adach branĹźy przetwĂłrstwa spoĹźywczego stosuje siÄ&#x2122; w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci surowce naturalne pochodzenia zwierzÄ&#x2122;cego lub roĹ&#x203A;linnego, w ktĂłrych podczas magazynowania zachodzÄ&#x2026; procesy wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwe dla Ĺźywych organizmĂłw, takie jak oddychanie, synteza substancji odĹźywczych, kieĹ&#x201A;kowanie czy porastanie. Surowce takie sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź poĹźywkÄ&#x2026; dla drobnoustrojĂłw. Dlatego konieczne jest dostosowanie warunkĂłw magazynowania do cech tych surowcĂłw. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od proAUTOMATYKA

TECHNIKA IDENTYFIKACJA MIEJSCA SKŁADOWANIA Niezależnie od rodzaju produktu, zawsze istnieje konieczność odpowiedniego identyfikowania miejsca jego przechowywania. W przypadku przemysłu spożywczego pozwala to np. na sukcesywne wyprowadzanie z magazynu najstarszych surowców i produktów, a w każdym innym przypadku – na możliwie szybkie odszukanie właściwego surowca czy wyrobu. Równie istotne, co identyfikowanie miejsc składowania zasobów, jest kompletowanie zamówień zgodnie z oczekiwaniami odbiorcy. Wszystko to sprawia, że poza odpowiednim przygotowaniem konstrukcji magazynu konieczne jest zarządzanie jego zawartością w sposób przemyślany. Tutaj stosowane są nowoczesne systemy logistyczne WMS (ang. Warehouse Management System). Ważne, by takie systemy, wraz z konstrukcją magazynu, projektować od podstaw, znając wszystkie aspekty działalności firmy.

Fot. SSI Schäfer

IDENTYFIKACJA PRODUKTU

duktu magazynowanie wyrobów branży spożywczej może więc nie wymagać angażowania specjalnych środków lub wymuszać budowę odpowiednio kondycjonowanych miejsc przechowywania. Przykładem produktów wymagających magazynów w postaci mroźni lub chłodni są wszelkie produkty głęboko mrożone lub te, w przypadku których niska temperatura sprzyja utrzymywaniu świeżości. Są także produkty, których przechowywanie w odpowiedniej atmosferze jest konieczne z uwagi na technologię produkcji. Przykładem mogą być sery, wymagające odpowiednich warunków leżakowania przed zapakowaniem i wysłaniem do klienta.

Inne czynniki, poza temperaturą, mają9/2015

ce wpływ na przechowywane produkty spożywcze, to wilgotność oraz dostęp światła. W miejscach przechowywania żywności można też spodziewać się szkód wynikających z pojawienia się gryzoni, owadów i roztoczy. Oznacza to, że konstrukcja magazynu powinna również chronić przed tego typu czynnikami. Niewątpliwie mniejszy problem z zapewnieniem odpowiednich warunków będzie miał miejsce w przypadku produkcji maszyn. Najczęściej wystarczy zabezpieczenie w postaci chroniącego przed deszczem zadaszenia. Jednak w takim przypadku pojawią się zupełnie inne problemy, które trzeba będzie uwzględnić przy projektowaniu przestrzeni magazynowej.

Ważnym zagadnieniem w procesie magazynowania jest szybka i bezbłędna identyfikacja produktów. Im bardziej szczegółowej identyfikacji danej sztuki jest w stanie dokonać system, tym sprawniejsze jest kontrolowanie np. terminów ważności produktów. Z tego względu w systemach magazynowania wykorzystywane są kody kreskowe, za pomocą których oznacza się nie tylko każdy produkt, ale również opakowania zbiorcze – umieszczone na palecie EURO i zafoliowane. Ten sposób znakowania jest dobrze znany – zarówno jego wady, jak i zalety.

Do zalet należy zaliczyć niską cenę etykiet i szerokie rozpowszechnienie.

Do wad, szczególnie w systemach magazynowych, należy konieczność bliskiego kontaktu urządzenia odczytującego z etykietą, często przy zapewnieniu odpowiedniej wzajemnej ich orientacji. Wady tej pozbawiony jest coraz powszechniej wdrażany system wykorzystujący fale radiowe – RFID (ang. Radio-Frequency Identification). Rozwiązanie takie ma również wiele innych zalet. Etykieta może mieć zapisane dane, a w przypadku 27

TECHNIKA

REGAĹ Y AUTOMATYCZNE SPOSOBEM NA OSZCZÄ&#x2DC;DNOĹ&#x161;Ä&#x2020; MIEJSCA ANETA KÄ&#x2DC;PKA, KIEROWNIK PR I PROMOCJI ISL INNOWACYJNE SYSTEMY LOGISTYCZNE SP. Z O.O. Firmy coraz chÄ&#x2122;tniej inwestujÄ&#x2026; w automatykÄ&#x2122; wewnÄ&#x2026;trzmagazynowÄ&#x2026;, poniewaĹź jej zastosowanie przynosi korzyĹ&#x203A;ci finansowe. Tak jest w przypadku regaĹ&#x201A;Ăłw automatycznych, ktĂłre sÄ&#x2026; bardzo czÄ&#x2122;sto wdraĹźane (zamiast inwestycji w dodatkowe powierzchnie magazynowe), majÄ&#x2026;c za zadanie zaoszczÄ&#x2122;dziÄ&#x2021; miejsce (nawet do 80 proc.) i zoptymalizowaÄ&#x2021; procesy produkcji, w dziaĹ&#x201A;ach utrzymania ruchu, magazynie czy w dystrybucji i kompletacji.

Dodatkowymi bodĹşcami, ktĂłre skĹ&#x201A;aniajÄ&#x2026; firmy do zakupu regaĹ&#x201A;Ăłw automatycznych sÄ&#x2026;: â&#x20AC;˘ bardzo krĂłtki proces projektowania i wdroĹźenia (nawet poniĹźej miesiÄ&#x2026;ca), co jest duĹźym sukcesem dla technologii automatycznych, projektowanych pod konkretne wymagania, jak wysokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomieszczenia, gabaryty i ciÄ&#x2122;Ĺźar towarĂłw,

opakowania zbiorczego moĹźe byÄ&#x2021; wykorzystana powtĂłrnie. Ma ono jednak swoje wady, szczegĂłlnie w zestawieniu z rozwiÄ&#x2026;zaniami wykorzystujÄ&#x2026;cymi kody kreskowe. PodstawowÄ&#x2026; wadÄ&#x2026; jest cena etykiet. SzczegĂłlnego znaczenia nabiera stosowanie technologii RFID w przypadku dalece zautomatyzowanych systemĂłw magazynowych, siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026;cych wysokoĹ&#x203A;ci kilkudziesiÄ&#x2122;ciu metrĂłw oraz koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kontroli terminĂłw waĹźnoĹ&#x203A;ci przechowywanych produktĂłw, co w przypadku systemĂłw magazynowania produktĂłw spoĹźywczych jest normÄ&#x2026;. Dobrze oznakowany produkt bÄ&#x2026;dĹş zestaw produktĂłw jest warunkiem dostarczenia klientowi zamĂłwienia dokĹ&#x201A;adnie takiego, jak w specyfikacji z zachowaniem umĂłwionych terminĂłw.

% ) . . - M 8

28

â&#x20AC;˘ przewaga technologii automatycznej nad czĹ&#x201A;owiekiem â&#x20AC;&#x201C; szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, precyzja dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E;, eliminacja bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw, kontrola dostÄ&#x2122;pu i stanĂłw magazynowych, â&#x20AC;˘ stosunkowo najszybszy okres zwrotu z inwestycji, â&#x20AC;˘ elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pod wzglÄ&#x2122;dem skĹ&#x201A;adowanego towaru (róşnorodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; gamy towarĂłw, wymiarĂłw, ciÄ&#x2122;Ĺźaru, od drobnych elementĂłw po palety czy dĹ&#x201A;uĹźyce), ale teĹź w zakresie rozbudowy czy zmiany lokalizacji.

SzczegĂłlnym zainteresowaniem cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; regaĹ&#x201A;y magazynowe Rotomat typu karuzela oraz regaĹ&#x201A;y windowe Lean-Lift czy LogiTower na dĹ&#x201A;ugie i ciÄ&#x2122;Ĺźkie towary (nawet do 6 ton na pĂłĹ&#x201A;kÄ&#x2122;), ktĂłre ze wzglÄ&#x2122;du na swojÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; majÄ&#x2026; ogromne moĹźliwoĹ&#x203A;ci zastosowaĹ&#x201E;.

Na polskim rynku jest wielu dostawcĂłw poszczegĂłlnych komponentĂłw systemĂłw RFID, jak i integratorĂłw systemĂłw, Ĺ&#x203A;wiadczÄ&#x2026;cych kompleksowe usĹ&#x201A;ugi wdroĹźeniowe. FirmÄ&#x2026;, ktĂłra zarĂłwno dostarcza komponenty, jak i wdraĹźa kompleksowe rozwiÄ&#x2026;zania, jest np. RFID Solutions. Wielu komponentĂłw systemĂłw RFID, takich jak: karty, breloki zbliĹźeniowe, inne typy tagĂłw RFID oraz czytniki i zamki zbliĹźeniowe do systemĂłw kontroli dostÄ&#x2122;pu, sÄ&#x2026; w stanie dostarczyÄ&#x2021; firmy Smartag czy Visacom. Ĺ&#x161;wiatowym dostawcÄ&#x2026;, oferujÄ&#x2026;cym swoje rozwiÄ&#x2026;zania rĂłwnieĹź na polskim rynku, jest firma Wincor Nixdorf. Dostarcza ona typowo przemysĹ&#x201A;owe, kompleksowe rozwiÄ&#x2026;zanie bazujÄ&#x2026;ce na technologii identyfikacji radiowej. Podobne rozwiÄ&#x2026;zania majÄ&#x2026; w swoim portfolio takĹźe inni liczÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122;

na miÄ&#x2122;dzynarodowym rynku dostawcy elektroniki uĹźytkowej i oprogramowania, m.in. Microsoft, IBM, Oracle.

W branĹźy przemysĹ&#x201A;u spoĹźywczego sporo do powiedzenia ma spĂłĹ&#x201A;ka Logisys z Krakowa â&#x20AC;&#x201C; czĹ&#x201A;onek RFID Konsortium, ktĂłre opracowaĹ&#x201A;o RFID Sprinter â&#x20AC;&#x201C; rozwiÄ&#x2026;zanie umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce wprowadzenie tagĂłw RFID do znakowania tzw. towarĂłw Ĺ&#x203A;wieĹźych. RozwiÄ&#x2026;zanie to jest zgodne z wymogami niemieckiego koncernu Metro, ktĂłry dÄ&#x2026;Ĺźy do tego, aby za stany towarĂłw w sklepach odpowiadaĹ&#x201A; producent, a nie sieÄ&#x2021; Metro.

KOMENDY GĹ OSOWE Identyfikacja produktĂłw za pomocÄ&#x2026; ktĂłrejkolwiek z wymienionych metod usprawnia pracÄ&#x2122; w magazynie. Nie jest to jednak jedyny sposĂłb osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia

7 ) .& . % .) )

AUTOMATYKA

Fot. ISL, Movirack, Mecalux

TYPY KONSTRUKCJI Specyfika produkcji, czyli rodzaj surowców i wyrobów, wyznacza typ konstrukcji samych magazynów. Zawsze jednak poszukiwane jest rozwiązanie pozwalające zoptymalizować wykorzystanie przestrzeni magazynowej.

W przypadku, gdy możliwe jest składowanie towarów na dużych wysokościach idealnym rozwiązaniem mogą okazać się magazyny samonośne, w których regały stanowią jednocześnie konstrukcję budynku. Tworzą one zwartą, stabilną strukturę utrzymującą ciężar własny, ciężar składowanych ładunków i urządzeń transportowych oraz elementów konstrukcyjnych. W takich magazynach składować można towary w temperaturze pokojowej, jak również w warunkach kontrolowanych (chłodnie czy mroźnie). Jedynym ograniczeniem wysokości są lokalne przepisy budowlane oraz stosowany w magazynie typ urządzeń transportowych.

Najpowszechniej stosowane są wszelkiego rodzaju regały. Nie dają one jednak możliwości większego upakowania magazynowanych zasobów. Klasyczne rozwiązania regałowe mogą być wspomagane przez zastosowanie systemu przesuwania regałów, co pozwala zaoszczędzić miejsce zarezerwowane dla korytarzy. Przykładowo system Movirack z ręcznym, zdalnym lub automatycznym sterowaniem szczególnie dobrze sprawdzi się w chłodniach lub mroźniach. Dzięki systemowi ruchomych podstaw zapewniony jest dostęp do różnych regałów z jednego korytarza 9/2015

roboczego. Taki system oferowany jest na polskim rynku przez firmę Mecalux, która jest także dostawcą regałów przepływowych.

W sprawnym pozbywaniu się z magazynu produktów o najkrótszej dacie przydatności pomoże stosowanie regałów przepływowych, zapewniających pracę w systemie FIFO (ang. First In, First Out). Z uwagi na grawitacyjny sposób przemieszczania produktów w tego typu regałach oszczędzana jest przestrzeń oraz czas na manipulację towarami.

Innym sposobem na magazynowanie produktów jest stosowanie regałów paletowych wjezdnych typu drive-in lub drive-through. Nadają się one do składowania produktów jednorodnych, szczególnie w przypadku dużej liczby palet na jednostkę magazynową.

Jest to zespół regałów tworzących wewnętrzne korytarze towarowe z poziomami wyposażonymi w szyny podtrzymujące palety, przez co wymagana jest minimalna liczba korytarzy. Stanowi on doskonały system składowania w chłodniach i mroźniach. Umożliwia magazynowanie tylu rodzajów artykułów, ile występuje w nim korytarzy załadunku, a ponadto gwarantuje kontrolę wejść i wyjść ładunków, zgodnie z zasadą LIFO (Last In, First Out) w przypadku regałów typu drive-in lub FIFO dla regałów typu drive-trough.

Do magazynowania produktów o średniej rotacji, przy dwóch lub większej liczbie palet na jednostkę magazynową, mogą być stosowane regały typu push-back, zapewniające składowanie i manipulację paletami zgodnie z zasadą LIFO. Taki akumulacyjny system składowania pozwala magazynować do czterech palet w głąb, gdzie wszystkie palety na danym poziomie, z wyjątkiem ostatniej, umieszczane są na zestawie wózków popychanych wzdłuż zamontowanych pod minimalnym kątem szyn jezdnych. Takie systemy znajdują się np. w ofercie firmy Ohra, która proponuje także regał push-back z systemem przenośnika rolkowego, co umożliwia składowanie większej ilości towaru – do 10 palet w kanale jedna po drugiej. Ponadto mniejsza jest wysokość montażowa w porównaniu do systemu wózkowego push-back.

Wadą są duże siły przesuwu, konieczne

R E K L A M A

większej efektywności, którą można uzyskać także przez wprowadzenie systemów głosowych. Ich zastosowanie przyspiesza rejestrację danych o wykonywanych operacjach magazynowych oraz delegowanie zadań pracownikom.

Procesy te realizowane są za pomocą komend głosowych, przekazywanych do systemu przez pracownika, w postaci potwierdzenia wykonania operacji. Przykładem otwartego systemu głosowego, dedykowanego systemom magazynowym, jest np. Motorola TekSpeech Pro. W połączeniu z terminalami naramiennymi np. Motorola WT4000 pozwala na wykorzystanie poleceń głosowych.

TECHNIKA

WARTO OPTYMALIZOWAÄ&#x2020; SYSTEM STEROWANIA PROCESEM DOSTAW WOJCIECH KOĹťUCHOWSKI, MANAGER KOMPONENTY&SYSTEMY MANULIFT SP. Z O.O. Po osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;ciu odpowiedniego stopnia zautomatyzowania samych procesĂłw wytwarzania naleĹźy zastanowiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; nad moĹźliwoĹ&#x203A;ciami zautomatyzowania miÄ&#x2122;dzyoperacyjnego transportu wewnÄ&#x2122;trznego.

Nie w kaĹźdym zakĹ&#x201A;adzie jest to moĹźliwe, gdyĹź czÄ&#x2122;sto istniejÄ&#x2026;ca infrastruktura nie umoĹźliwia zrealizowania optymalnego ciÄ&#x2026;gu logistycznego, a ponadto nie zawsze specyfika wytwarzanego produktu na to pozwala. W takich przypadkach naleĹźy rozwaĹźyÄ&#x2021; nawet relokacjÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; w inne niĹź dotychczasowe miejsca i/lub dobudowÄ&#x2122; pomieszczeĹ&#x201E; zapewniajÄ&#x2026;cych taki ciÄ&#x2026;g. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od dostÄ&#x2122;pnego miejsca moĹźna zastosowaÄ&#x2021; elektryczne wĂłzki samojezdne AGV (ang. Automatic Guided Vehicle), transport podwieszony, odpowiedni typ przenoĹ&#x203A;nika. WaĹźnymi wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;ami w ciÄ&#x2026;gu transportu wewnÄ&#x2122;trznego sÄ&#x2026; gniazda robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych, ktĂłre â&#x20AC;&#x201C; ujmujÄ&#x2026;c rzecz obrazowo â&#x20AC;&#x201C; przeĹ&#x201A;adowujÄ&#x2026; transportowane przedmioty

do poruszania palet, przez co system ten nie jest odpowiedni dla towarów delikatnych.

Na rynku jest wielu oferentĂłw Ĺ&#x203A;wiadczÄ&#x2026;cych usĹ&#x201A;ugi w zakresie doradztwa, projektowania oraz kompleksowego wykonania systemĂłw magazynowych zgodnie z wymogami przedsiÄ&#x2122;biorstwa.

Do takich firm, dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych nie tylko na rynku krajowym, naleĹźy np. firma Dexion oferujÄ&#x2026;ca rĂłwnieĹź systemy zarzÄ&#x2026;dzania magazynami.

Zastosowanie odpowiedniego zautomatyzowania systemu magazynowania moĹźe nie tylko zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przepĹ&#x201A;ywu towarĂłw, ale rĂłwnieĹź wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;Ä&#x2021; na lepsze zagospodarowanie miejsca

w obszarze magazynu. Przy zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026;cym siÄ&#x2122; wolumenie produkcji warto, przed planowanÄ&#x2026; rozbudowÄ&#x2026; tradycyjnie funkcjonujÄ&#x2026;cego magazynu, rozwaĹźyÄ&#x2021; jego automatyzacjÄ&#x2122;. Efekt moĹźe byÄ&#x2021; taki sam, a dĹ&#x201A;ugofalowe zyski duĹźo wiÄ&#x2122;ksze, szczegĂłlnie w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu ze sprawnie dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cym systemem zarzÄ&#x2026;dzania.

AUTOMATYCZNY TRANSPORT W celu zapewnienia sprawnego przepĹ&#x201A;ywu towarĂłw miÄ&#x2122;dzy punktami magazynu â&#x20AC;&#x201C; obszarem przyjÄ&#x2122;Ä&#x2021;, miejscem magazynowania i obszarem wydaĹ&#x201E; mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane róşnego rodzaju Ĺ&#x203A;rodki transportu. Do najbardziej wydajnych

I .% ) . . %. ). 8 8 )

30

z gniazd wytwarzania na urzÄ&#x2026;dzenia transportujÄ&#x2026;ce. Bez nich nowoczesny transport wewnÄ&#x2122;trzny nie moĹźe siÄ&#x2122; obejĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Warunkiem jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uchwycenia wyrobu chwytakiem mechanicznym z napÄ&#x2122;dem pneumatycznym, elektrycznym lub wykorzystujÄ&#x2026;cym ukĹ&#x201A;ady podciĹ&#x203A;nieniowe. CzÄ&#x2122;sto produkt jest konstrukcyjnie modyfikowany tak, aby to umoĹźliwiÄ&#x2021;. Jest oczywiste, Ĺźe w momencie realizacji takiego kompleksowego systemu sterowania procesem naleĹźy zainstalowaÄ&#x2021; nowoczesny system sterowania nadrzÄ&#x2122;dnego, ktĂłry bÄ&#x2122;dzie systemowo kompatybilny z istniejÄ&#x2026;cymi dotychczas sterowaniami lokalnymi, a jeĹźeli nie â&#x20AC;&#x201C; wymieniÄ&#x2021; systemy lokalne.

Zautomatyzowany transport wewnÄ&#x2122;trzny pozwala na unikniÄ&#x2122;cie bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw obsĹ&#x201A;ugi, mniejszÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; uszkodzeĹ&#x201E;, gwarantuje powtarzalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; procesu, Ĺ&#x203A;ledzenie produktu oraz raportowanie danych.

zaliczajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; te zrobotyzowane, potrafiÄ&#x2026;ce bez udziaĹ&#x201A;u czĹ&#x201A;owieka dostarczyÄ&#x2021; lub pobraÄ&#x2021; produkt ze wskazanego miejsca.

DostawcÄ&#x2026; takich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest np. firma Cassioli, oferujÄ&#x2026;ca wĂłzki automatyczne, takĹźe z platformami transportujÄ&#x2026;cymi, widĹ&#x201A;owe oraz specjalistyczne. SzczegĂłlnie w przypadku transportu o duĹźym natÄ&#x2122;Ĺźeniu na duĹźe odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci oraz przy maĹ&#x201A;ych przestrzeniach manewrowych stosowane sÄ&#x2026; wĂłzki z platformÄ&#x2026; transportowÄ&#x2026;. UmoĹźliwiajÄ&#x2026; one transportowanie wiÄ&#x2122;cej niĹź jednej jednostki magazynowej, a skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z urzÄ&#x2026;dzenia pobierajÄ&#x2026;co-rozĹ&#x201A;adunkowego, w ktĂłrego skĹ&#x201A;ad wchodzÄ&#x2026; przenoĹ&#x203A;niki rolkowe, taĹ&#x203A;mowe lub Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchowe, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od transportowanego produktu.

Platforma transportowa umoĹźliwia, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od potrzeb, podnoszenie, opuszczanie, obracanie oraz â&#x20AC;&#x201C; co najwaĹźniejsze â&#x20AC;&#x201C; kontrolÄ&#x2122; transportowanego przedmiotu. Dla mniej wymagajÄ&#x2026;cych hal magazynowych mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane klasyczne wĂłzki widĹ&#x201A;owe, a rozwiÄ&#x2026;zania specjalistyczne mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; dostosowane do dowolnej specyfiki transportu towarĂłw oraz typu magazynu. Wykorzystywane do automatycznego przemieszczania produktĂłw Ĺ&#x203A;rodki transportu sÄ&#x2026; z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; istotnym elementem caĹ&#x201A;ego systemu, ale ich efektywne poruszanie zaleĹźy od zastosowanej technologii nawigacji.

Trasa dla takich wĂłzkĂłw jest okreĹ&#x203A;lana, a wszystkie parametry ruchu sÄ&#x2026; wyliczaAUTOMATYKA

TECHNIKA ne na podstawie bardzo czÄ&#x2122;sto skomplikowanego algorytmu â&#x20AC;&#x201C; na ruch wĂłzka ma przecieĹź wpĹ&#x201A;yw wiele parametrĂłw.

Do systemu trafiajÄ&#x2026; ĹźÄ&#x2026;dania z obszaru przyjÄ&#x2122;Ä&#x2021; i wydaĹ&#x201E;, a takĹźe bieĹźÄ&#x2026;ce informacje o Ĺ&#x203A;rodowisku przemieszczania siÄ&#x2122; wĂłzka. Ponadto koordynowane jest wspĂłĹ&#x201A;dziaĹ&#x201A;anie w jednej przestrzeni roboczej wielu wĂłzkĂłw. Do identyfikacji Ĺ&#x203A;rodowiska wykorzystuje siÄ&#x2122; kilka â&#x20AC;&#x201C; czÄ&#x2122;sto jednoczeĹ&#x203A;nie â&#x20AC;&#x201C; technologii, takich jak: laserowa, indukcyjna czy teĹź bazujÄ&#x2026;-

Schäfer Orbiter to urzÄ&#x2026;dzenia skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; z ukĹ&#x201A;adnicy i stacji dokujÄ&#x2026;cej, ktĂłre tworzÄ&#x2026; caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Pozwala to na elastyczne przenoszenie. W tym celu stacjÄ&#x2122; dokujÄ&#x2026;cÄ&#x2026;, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z ukĹ&#x201A;adnicÄ&#x2026;, umieszcza siÄ&#x2122; na konsoli centrujÄ&#x2026;cej na odpowiednim regale. NastÄ&#x2122;pnie wĂłzki widĹ&#x201A;owe podnoszÄ&#x2026; palety skĹ&#x201A;adowania wewnÄ&#x2122;trznego i umieszczajÄ&#x2026; je na ukĹ&#x201A;adnicy, ktĂłra szybko i bezpiecznie przenosi paletÄ&#x2122; do wymaganej lokalizacji skĹ&#x201A;adowania.

Polecenia ruchu sÄ&#x2026;Â przekazywane

Fot. SSI Schäfer

â&#x20AC;&#x201A;SPECYFIKA PRODUKCJI, CZYLI RODZAJ SUROWCĂ&#x201C;W I WYROBĂ&#x201C;W, WYZNACZA TYP KONSTRUKCJI SAMYCH MAGAZYNĂ&#x201C;W. ca na kamerach wideo. W celu lepszego nadzorowania poszczegĂłlnych wĂłzkĂłw stosuje siÄ&#x2122; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej rozproszone systemy wykorzystujÄ&#x2026;ce sterowanie bazujÄ&#x2026;ce na PC, co pozwala na bezproblemowÄ&#x2026; wymianÄ&#x2122; danych w standardzie Wi-Fi oraz Ethernet.

Innym sposobem wykorzystania rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; automatyki w obszarze magazynowania sÄ&#x2026; windy towarowe oraz spiralne. Do klasycznych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; naleĹźÄ&#x2026; taĹ&#x203A;mociÄ&#x2026;gi oraz przenoĹ&#x203A;niki róşnych typĂłw. Zastosowanie windy towarowej pozwala na szybkÄ&#x2026; i bezpiecznÄ&#x2026; dystrybucjÄ&#x2122; Ĺ&#x201A;adunkĂłw pomiÄ&#x2122;dzy poziomami. Towar moĹźe byÄ&#x2021; uĹ&#x201A;oĹźony w miejscach zaĹ&#x201A;adunku lub rozĹ&#x201A;adunku na kaĹźdym z poziomĂłw. Z kolei pionowy ksztaĹ&#x201A;t wind spiralnych jest sposobem na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powierzchni.

Firmy dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;ce od dawna w sektorze rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; magazynowych wprowadzajÄ&#x2026; bardzo czÄ&#x2122;sto autorskie rozwiÄ&#x2026;zania, nadajÄ&#x2026;c im wĹ&#x201A;asne nazwy. PrzykĹ&#x201A;adem jest rozwiÄ&#x2026;zanie Lift&Run firmy SSI Schäfer. W jego skĹ&#x201A;ad wchodzi niezwykle elastyczny wĂłzek do transferu oraz urzÄ&#x2026;dzenie podnoszÄ&#x2026;ce, ktĂłre dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; jedynie na dwĂłch szynach (nie wykorzystuje siÄ&#x2122; gĂłrnych prowadnic). UrzÄ&#x2026;dzenie to moĹźe wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; z pionowymi wciÄ&#x2026;gnikami i w ten sposĂłb tworzyÄ&#x2021; caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowy system o podwyĹźszonej pojemnoĹ&#x203A;ci przechowywania i zwiÄ&#x2122;kszonej sprawnoĹ&#x203A;ci logistycznej. Zastosowane w tym rozwiÄ&#x2026;zaniu komponenty 9/2015

do ukĹ&#x201A;adnicy za pomocÄ&#x2026; pilota bezprzewodowego. System taki cechuje siÄ&#x2122; duĹźÄ&#x2026; dynamikÄ&#x2026;, niewielkimi wysokoĹ&#x203A;ciami podnoszenia oraz Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; skalowania.

Inne rozwiÄ&#x2026;zanie, Case Picking tej samej firmy, jest przeznaczone dla branĹźy spoĹźywczej. Jest to system komisjonowania wykorzystujÄ&#x2026;cy komputerowe ukĹ&#x201A;adanie w stos za pomocÄ&#x2026; robotĂłw oraz optymalizacjÄ&#x2122; statystycznÄ&#x2026; operacji na paletach, co zapewnia maksymalne wykorzystanie przestrzeni. WaĹźnÄ&#x2026; cechÄ&#x2026; tego systemu jest to, iş dziaĹ&#x201A;a on bez koniecznoĹ&#x203A;ci etykietowania produktĂłw w celu ich identyfikacji.

W swojej ofercie firma ma takşe inne systemy automatycznego komi-

sjonowania, m.in. 3D-Matrix Solution, A-Frame czy SSI Robo-Pic, w ktĂłrym to robot kompletuje paczki do wysyĹ&#x201A;ki.

Co najwaĹźniejsze, rozwiÄ&#x2026;zanie to, dziÄ&#x2122;ki systemowi wizyjnemu 2D i 3D, umoĹźliwia poprawne manipulowanie dowolnymi obiektami niezaleĹźnie od ich cech i orientacji geograficznej.

RĂłwnieĹź inne firmy zajmujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; dostarczaniem rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; z zakresu kompletowania. Wspomniana juĹź firma Cassioli ma w swojej ofercie rozwiÄ&#x2026;zania pick-to-belt, pick-to-light czy pick-and-pack. Pierwsze z rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej jest stosowane do pobierania artykuĹ&#x201A;Ăłw o duĹźych wymiarach lub caĹ&#x201A;ych kartonĂłw towaru. System skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z przenoĹ&#x203A;nika centralnego, na ktĂłrym ukĹ&#x201A;adane sÄ&#x2026; opakowania pobrane z grupy palet. Operator jest wyposaĹźony w terminal RF i przenoĹ&#x203A;nÄ&#x2026; drukarkÄ&#x2122;, moĹźe wiÄ&#x2122;c drukowaÄ&#x2021; numery serii lub etykiety spedycyjne. NastÄ&#x2122;pnie linia transportowa przenosi opakowania do obszaru, w ktĂłrym sÄ&#x2026; one Ĺ&#x201A;adowane na pojazdy transportowe. W okreĹ&#x203A;lonych warunkach system moĹźe bezpoĹ&#x203A;rednio obsĹ&#x201A;ugiwaÄ&#x2021; sorter w celu przeglÄ&#x2026;dania zamĂłwieĹ&#x201E;. Drugie z rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; zapewnienia znacznÄ&#x2026; produktywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Operator porusza siÄ&#x2122; wzdĹ&#x201A;uĹź regaĹ&#x201A;Ăłw (dynamicznych i o zwielokrotnionej gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokoĹ&#x203A;ci skĹ&#x201A;adowania) i pobiera odpowiednie iloĹ&#x203A;ci zamĂłwionych materiaĹ&#x201A;Ăłw, korzystajÄ&#x2026;c z informacji pojawiajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; na wyĹ&#x203A;wietlaczach. W praktyce natychmiast przystÄ&#x2122;puje siÄ&#x2122; do rozdzielenia materiaĹ&#x201A;Ăłw na poszczegĂłlne kartony,

. . % 8 & )

31

TECHNIKA

AUTOMATYKA MAGAZYNOWA NA MIARÄ&#x2DC; POTRZEB KAROLINA PAKURA, TRADE MARKETING SPECIALIST SSI SCHĂ&#x201E;FER SP. Z O.O. KryteriĂłw wyboru rozwiÄ&#x2026;zania automatycznego moĹźe byÄ&#x2021; wiele i dla kaĹźdej firmy inny czynnik bÄ&#x2122;dzie miaĹ&#x201A; kluczowe znaczenie.

Producentom zaleĹźy przede wszystkim na pojemnoĹ&#x203A;ci magazynu, dostÄ&#x2122;pie do towaru i zachowaniu wysokiego stopnia bezpieczeĹ&#x201E;stwa w magazynie. Na rĂłwni z poprzednimi argumentami waĹźna jest teĹź sprawa wyeliminowania czynnika ludzkiego w obsĹ&#x201A;udze procesĂłw magazynowania w warunkach dla niego niekorzystnych, np. ze wzglÄ&#x2122;du na niskie temperatury (chĹ&#x201A;odnie, mroĹşnie). Dystrybutorzy kierujÄ&#x2026; swojÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; na szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kompletacji, wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i bezbĹ&#x201A;Ä&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; realizacji zamĂłwieĹ&#x201E; i wysyĹ&#x201A;ek do odbiorcĂłw.

Automatyka magazynowa jest doskonaĹ&#x201A;ym rozwiÄ&#x2026;zaniem dla firm, ktĂłre planujÄ&#x2026; poszerzyÄ&#x2021; bazÄ&#x2122; oferowanych produktĂłw, ale nie majÄ&#x2026; dodatkowego miejsca na jego skĹ&#x201A;adowanie. Jest teĹź druga opcja, ktĂłra polega na zoptymalizowaniu procesĂłw logistycznych

z ktĂłrych kaĹźdy jest przypisany do listy pobraĹ&#x201E; na etapie kompletacji. System taki moĹźe przesunÄ&#x2026;Ä&#x2021; w stronÄ&#x2122; operatora puste kartony i przetransportowaÄ&#x2021; stopniowo wypeĹ&#x201A;niane skrzynie do innych obszarĂłw pracy lub na koniec linii.

Jego zastosowanie ogranicza siÄ&#x2122; zwykle do artykuĹ&#x201A;Ăłw o maĹ&#x201A;ych wymiarach, ale o duĹźej rotacji.

RozwiÄ&#x2026;zania pickingowe oferowane sÄ&#x2026; przez wielu innych dostawcĂłw, wĹ&#x203A;rĂłd ktĂłrych moĹźna wymieniÄ&#x2021; firmÄ&#x2122; Frazier, Casi oraz Cimcorp. Ta ostatnia jest dostawcÄ&#x2026; systemu MultiPick.

WracajÄ&#x2026;c do tematu magazynowania, ciekawe rozwiÄ&#x2026;zanie pod nazwÄ&#x2026; Pallet Shuttle oferuje firma Mecalux.

Jest to pĂłĹ&#x201A;automatyczny system magazynowania palet umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy maksymalne zagÄ&#x2122;szczenie skĹ&#x201A;adowanych Ĺ&#x201A;adunkĂłw. UĹ&#x201A;atwia zaĹ&#x201A;adunek i rozĹ&#x201A;adu-

+ . % . %. ) .8 .

32

w starym magazynie, lepszym wykorzystaniu jego kubatury i wygospodarowaniu dodatkowego miejsca na skĹ&#x201A;adowanie, z wykorzystaniem nowoczesnych automatycznych systemĂłw skĹ&#x201A;adowania.

PrzykĹ&#x201A;adowym rozwiÄ&#x2026;zaniem, ktĂłre nie wymaga dodatkowego miejsca w magazynie i nie koliduje z obecnym przemieszczaniem siÄ&#x2122; ludzi i wĂłzkĂłw pracujÄ&#x2026;cych w magazynie jest system transportu zamontowany pod sufitem magazynu, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy szybkÄ&#x2026; dostawÄ&#x2122; i sortowanie komponentĂłw do produkcji lub towarĂłw do wysyĹ&#x201A;ki.

IstotÄ&#x2026; dobrze zaprojektowanego magazynu jest umiejÄ&#x2122;tne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie elementĂłw automatycznych ze statycznymi, dziÄ&#x2122;ki ktĂłremu moĹźliwe jest umiejÄ&#x2122;tne, optymalne kosztowo wkomponowanie wszystkich procesĂłw logistycznych w planowany obszar.

nek towarĂłw za poĹ&#x203A;rednictwem wĂłzka wahadĹ&#x201A;owego, ktĂłry przemieszcza siÄ&#x2122; wzdĹ&#x201A;uĹź szyn w obrÄ&#x2122;bie regaĹ&#x201A;Ăłw, co eliminuje koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹźywania wĂłzkĂłw widĹ&#x201A;owych wewnÄ&#x2026;trz kanaĹ&#x201A;Ăłw.

Do systemĂłw wspomagajÄ&#x2026;cych automatycznÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; magazynĂłw zaliczyÄ&#x2021; naleĹźy rĂłwnieĹź pojemnikowe i paletowe przenoĹ&#x203A;niki, ktĂłre sÄ&#x2026; przeznaczone do transportu, akumulacji i/lub dystrybucji towarĂłw do okreĹ&#x203A;lonych lokalizacji oraz ukĹ&#x201A;adnice do automatycznego skĹ&#x201A;adowania Ĺ&#x201A;adunkĂłw w magazynie, ktĂłre przemieszczajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wzdĹ&#x201A;uĹź korytarzy regaĹ&#x201A;owych i pozwalajÄ&#x2026; na zaĹ&#x201A;adunki i wyĹ&#x201A;adunki w trakcie jednego cyklu pracy maszyny, czy teĹź windy towarowej.

WÂ przypadku magazynowania maĹ&#x201A;ych produktĂłw moĹźe byÄ&#x2021; uzasadnione stosowanie pionowych lub poziomych karuzelowych magazynĂłw automa-

tycznych, oferowanych m.in. przez firmy Mecalux i Dexion. System pionowy dziaĹ&#x201A;a na zasadzie automatycznego przemieszczania siÄ&#x2122; mechanizmu wyciÄ&#x2026;gajÄ&#x2026;co-podnoszÄ&#x2026;cego do poziomu, na ktĂłrym umieszczony jest wybrany przez operatora produkt. NastÄ&#x2122;pnie odpowiednia taca jest wyciÄ&#x2026;gana i przenoszona do stanowiska obsĹ&#x201A;ugowego.

SORTOWANIE RĂłwnie istotne, jak transportowanie i przechowywanie produktĂłw w magazynie, jest sortowanie. Mamy z nim najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej do czynienia w urzÄ&#x2122;dach pocztowych, gdzie wystÄ&#x2122;puje olbrzymie nagromadzenie jednostek magazynowych o róşnych ksztaĹ&#x201A;tach, masach, wymiarach i innych specyficznych parametrach. Z zagadnieniem sortowania zmierzyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; trzeba niejednokrotnie

. , L . -

AUTOMATYKA

rĂłwnieĹź w zakĹ&#x201A;adach produkcyjnych. Pomocne mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; w tym przypadku rozwiÄ&#x2026;zania poczÄ&#x2026;tkowo projektowane z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o urzÄ&#x2122;dach pocztowych.

WĹ&#x203A;rĂłd urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sortujÄ&#x2026;cych moĹźna wymieniÄ&#x2021; zip-sortery, ring-sortery, flat-sortery i inne. Ring-sorter to zautomatyzowany system sortujÄ&#x2026;cy towary pĹ&#x201A;askie i pojedyncze, jest szczegĂłlnie efektywny w dystrybucji maĹ&#x201A;ych i bardzo maĹ&#x201A;ych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci. Ring-sorter ma ksztaĹ&#x201A;t koĹ&#x201A;a, co jest jego duĹźÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026;, gdyĹź umoĹźliwia instalacjÄ&#x2122; nawet na maĹ&#x201A;ej przestrzeni. Tego typu urzÄ&#x2026;dzenia sÄ&#x2026; m.in. w ofercie firmy PSB oraz jej polskiego przedstawiciela Besttechnology, a takĹźe firm Eurosort i SDI. Ta ostatnia firma ma w portfolio specjalistyczne rozwiÄ&#x2026;zania do sortowania butĂłw, ksiÄ&#x2026;Ĺźek czy pĹ&#x201A;yt CD/DVD oraz uniwersalne do sortowania kartonĂłw, czy teĹź bombay (flat) â&#x20AC;&#x201C; sortery odpowiednie dla stosunkowo pĹ&#x201A;askich i lekkich przedmiotĂłw, dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;ce na zasadzie zrzucania odpowiednich elementĂłw we wskazane przestrzenie. Z kolei zip-sortery to urzÄ&#x2026;dzania â&#x20AC;&#x17E;czuĹ&#x201A;eâ&#x20AC;? na wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kartonu, stÄ&#x2026;d ich zastosowanie w urzÄ&#x2122;dach pocztowych.

UrzÄ&#x2026;dzenia takie sÄ&#x2026; m.in. w ofercie firm IHI, HLH Heiss oraz wczeĹ&#x203A;niej wymienionych.

ZARZÄ&#x201E;DZANIE MAGAZYNEM

" ) L . 3 ,P!

9/2015

R E K L A M A

Fot. Mecalux, SSI Schäfer

Magazyn jest w przedsiÄ&#x2122;biorstwie rĂłwnie waĹźnÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026;, co linia produkcyjna. W przypadku niewĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwego podejĹ&#x203A;cia do magazynowania moĹźe siÄ&#x2122; okazaÄ&#x2021; wÄ&#x2026;skim gardĹ&#x201A;em procesu produkcyjnego. Sprawne dziaĹ&#x201A;anie linii produkcyjnych wymaga przecieĹź odpowiednich, efektywnie i sprawnie dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych maszyn, w takim samym stopniu, jak i surowcĂłw oraz przestrzeni do gromadzenia wyrobĂłw. JeĹ&#x203A;li brakuje dokĹ&#x201A;adnych informacji o zasobach magazynu, moĹźe okazaÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, Ĺźe produkcja musi byÄ&#x2021; wstrzymana z uwagi na brak surowcĂłw bÄ&#x2026;dĹş miejsca do skĹ&#x201A;adowania gotowych produktĂłw. Efektywnie dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;ce przedsiÄ&#x2122;biorstwo potrzebuje wiÄ&#x2122;c narzÄ&#x2122;dzi informatycznych do sprawnego zarzÄ&#x2026;dzania.

Pomocny w zarzÄ&#x2026;dzaniu duĹźym przedsiÄ&#x2122;biorstwem bÄ&#x2122;dzie z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; system ERP (ang. Enterprise Resource Planning System). Zapewni on Ĺ&#x203A;cisĹ&#x201A;e kontrolowanie Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cucha dostaw surowcĂłw od kooperantĂłw oraz gotowych wyrobĂłw wysyĹ&#x201A;anych do odbiorcĂłw. W przypadku mniejszych przedsiÄ&#x2122;biorstw moĹźe sprawdziÄ&#x2021; siÄ&#x2122; system APS (ang. Advance Planning&Scheduling System). BliĹźej warstwy sprzÄ&#x2122;towej, jej monitorowania i nadzorowania, instalowane bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w przedsiÄ&#x2122;biorstwach systemy MES

TECHNIKA

ZAUTOMATYZOWANY TRANSPORT â&#x20AC;&#x201C; CZY TO SIÄ&#x2DC; OPĹ ACA EMILIAN ZIĂ&#x201C;Ĺ KOWSKI, UNIROLTECH SP. J. Nasi klienci, szukajÄ&#x2026;c wzrostu efektywnoĹ&#x203A;ci prowadzonej dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci, dostrzegajÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; poprawienia logistyki poprzez zautomatyzowanie transportu na etapie produkcji i magazynowania. Tradycyjne metody transportu, oparte na wykorzystaniu wĂłzkĂłw widĹ&#x201A;owych róşnego typu, w wielu przypadkach stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; za maĹ&#x201A;o wydajne, hamujÄ&#x2026;c dalszy rozwĂłj firm. Zautomatyzowany przepĹ&#x201A;yw towarĂłw w obrÄ&#x2122;bie zakĹ&#x201A;adu pozwala na wzrost wydajnoĹ&#x203A;ci, ograniczenie kosztĂłw pracy, obniĹźenie kosztĂłw utrzymania sprzÄ&#x2122;tu, pĹ&#x201A;ynnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przepĹ&#x201A;ywu towarĂłw, buforowanie Ĺ&#x201A;adunkĂłw na linii, znacznÄ&#x2026; poprawÄ&#x2122; bezpieczeĹ&#x201E;stwa, przejazd przez strefy zamkniÄ&#x2122;te dla ruchu wĂłzkĂłw widĹ&#x201A;owych,

(ang. Manufacturing Execution System).

Zastosowanie wymienionych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; wciÄ&#x2026;Ĺź jednak nie daje moĹźliwoĹ&#x203A;ci dogĹ&#x201A;Ä&#x2122;bnego zajÄ&#x2122;cia siÄ&#x2122; kwestiami organizacji i zarzÄ&#x2026;dzania procesem magazynowania w przedsiÄ&#x2122;biorstwie. PrzedsiÄ&#x2122;biorca moĹźe natomiast znaleĹşÄ&#x2021; pomoc i w tej kwestii, stosujÄ&#x2026;c wspomniany juĹź w tekĹ&#x203A;cie WMS. RozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; informatycznych w tej sferze dostarcza wiele firm. SÄ&#x2026; to zarĂłwno twĂłrcy krajowi, jak i zagraniczni. RozwiÄ&#x2026;zania mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; przeznaczone dla konkretnego przedsiÄ&#x2122;biorstwa, personalizowane (konfigurowanie) na bazie ogĂłlnego szkieletu lub zwyczajnie ogĂłlnego przeznaczenia.

Jednym z przedstawicieli segmentu polskich dostawcĂłw systemu zarzÄ&#x2026;dzania magazynem jest np. firma Exact Software Poland, oferujÄ&#x2026;ca produkt o nazwie Globe Exact Warehouse Management System. Jest to jedno z narzÄ&#x2122;dzi bardziej rozbudowanego systemu, jakim jest Globe Exact. NarzÄ&#x2122;dzie do obsĹ&#x201A;u-

transport na estakadach pozwalajÄ&#x2026;cy transportowaÄ&#x2021; towar miÄ&#x2122;dzy budynkami, transport pionowy oraz wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; z innym sprzÄ&#x2122;tem, takim jak owijarki, drukarki, wagi, roboty, paletyzery, bez koniecznoĹ&#x203A;ci angaĹźowania obsĹ&#x201A;ugi. Linie produkcyjne sterowane przez dedykowane programy narzucajÄ&#x2026; okreĹ&#x203A;lony tryb pracy dla pracownikĂłw, wymuszajÄ&#x2026;c tempo pracy i okreĹ&#x203A;lajÄ&#x2026;c wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

KorzyĹ&#x203A;ci ekonomiczne z zastosowania automatyki w  transporcie wewnÄ&#x2122;trznym sÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;atwo szacowalne i ich sprawdzalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; jest bardzo wysoka.

gi magazynĂłw pozwala na efektywne zarzÄ&#x2026;dzanie nimi, wykorzystujÄ&#x2026;c kody kreskowe w celu zoptymalizowania procesĂłw logistycznych przedsiÄ&#x2122;biorstwa, co zapewnia oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czasu i ograniczenie kosztĂłw przez rejestracjÄ&#x2122; ruchĂłw magazynowych bezpoĹ&#x203A;rednio w formie elektronicznej. Ponadto gwarantuje zmniejszenie iloĹ&#x203A;ci prac wykonywanych rÄ&#x2122;cznie, bezpoĹ&#x203A;rednie przetwarzanie indeksĂłw towarowych (symboli stosowanych w metkowaniu) oraz ich iloĹ&#x203A;ci, a takĹźe zapobieganie bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dom przy przemieszczaniu towarĂłw. Z kolei wspomniana juĹź firma Dexion oferuje dodatkowe narzÄ&#x2122;dzie zarzÄ&#x2026;dzania magazynem sprzedawane pod nazwÄ&#x2026; Warehouse Intelligence System â&#x20AC;&#x201C; C-WIS, ktĂłre jest zaawansowanym systemem logistycznym opracowanym w celu optymalizacji magazynowania towaru.

MoĹźe ono wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; z TC2000 â&#x20AC;&#x201C; udostÄ&#x2122;pnianym przez firmÄ&#x2122; rozwiÄ&#x2026;zaniem systemu obsĹ&#x201A;ugi magazynu. Jego

dziaĹ&#x201A;anie polega na ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ej analizie operacji wykonywanych w magazynie, a jej wyniki umoĹźliwiajÄ&#x2026; na bieĹźÄ&#x2026;co usprawnianie wszelkich procesĂłw. PeĹ&#x201A;ni teĹź rolÄ&#x2122; panelu sterowania magazynem, pracujÄ&#x2026;c na aktualnych danych pobieranych bezpoĹ&#x203A;rednio z systemu ERP lub WMS. DziÄ&#x2122;ki staĹ&#x201A;emu monitorowaniu uĹźytkownik ma bezpoĹ&#x203A;redni dostÄ&#x2122;p do informacji o rzeczywistym obĹ&#x201A;oĹźeniu magazynu i wolnych przestrzeniach, z uwzglÄ&#x2122;dnieniem miejsc na wprowadzanie zmian proponowanych przez C-WIS. Oprogramowanie WMS moĹźe byÄ&#x2021; bardzo efektywnym narzÄ&#x2122;dziem do przygotowywania wszelkiego rodzaju raportĂłw i zestawieĹ&#x201E;, a to z kolei moĹźe pomĂłc jeszcze lepiej zaplanowaÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuch dostaw surowcĂłw oraz intensywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produkcji danego wyrobu.

MAGAZYNOWE REWOLUCJE Tego, kto jeszcze nie zauwaĹźyĹ&#x201A;, Ĺźe magazyn jest jednym z kluczowych ogniw zakĹ&#x201A;adu produkcyjnego, czeka rychĹ&#x201A;a poraĹźka. Nowoczesne magazyny to zarĂłwno wyrafinowane narzÄ&#x2122;dzia programistyczne, jak i rozwiÄ&#x2026;zania konstrukcyjne i transportowe. Odpowiednie zaprojektowanie magazynu na potrzeby przedsiÄ&#x2122;biorstwa pozwala na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czasu, pieniÄ&#x2122;dzy oraz przestrzeni.

Czy moĹźna chcieÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej?

:. % 8 . % . IA ) % %

34

AUTOMATYKA

TECHNIKA

RÄ&#x2DC;CZNY CZYTNIK OHV1000 Skutecznym sposobem iden .L8 ) 8 ) ) 0 % , 8 & .8 & 0 % = % 8 ) % ; ) ). ). , 8 )/ 8 , & 8 8 .

- 2 . / % % 8 0 0 %. % ; 0 % = % 8 ) %'= ( -*/ D ) &; .L8 ) % % . , 8 8 )

8 & . , ) ) . % 2 - D ) & ) ) % = % 8 8 & 8 2

K

ody DPM sÄ&#x2026; stosowane gĹ&#x201A;Ăłwnie w przemyĹ&#x203A;le maszynowym oraz w branĹźy motoryzacyjnej i elektronicznej. Kody sÄ&#x2026; umieszczane na pĹ&#x201A;ytkach drukowanych, jak rĂłwnieĹź na podzespoĹ&#x201A;ach metalowych i plastikowych. Grawerowanie laserowe, wyĹźĹ&#x201A;abianie i malowanie to najpopularniejsze metody nanoszenia tych kodĂłw bezpoĹ&#x203A;rednio na czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci.

# 2 ! / A ,/

6# ,

CEL Celem jest niezawodne odczytywanie szerokiej gamy symbolik kodĂłw, rĂłwnieĹź innych niĹź kody DPM. ObejmujÄ&#x2026; one dĹ&#x201A;ugie, jednowymiarowe kody kreskowe, ktĂłre sÄ&#x2026; czÄ&#x2122;sto uĹźywane na kartach zamĂłwieĹ&#x201E; w branĹźy motoryzacyjnej. Wszystkie wyniki odczytĂłw muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; automatycznie mapowane za pomocÄ&#x2026; systemu ERP. System ten sĹ&#x201A;uĹźy nastÄ&#x2122;pnie do dalszego przetwarzania danych.

czoĹ&#x203A;ci rzÄ&#x2122;du 1,2 Mpx czytnik rÄ&#x2122;czny OHV1000 umoĹźliwia jednoczesne odczytywanie maĹ&#x201A;ych, zĹ&#x201A;oĹźonych kodĂłw DPM przy uĹźyciu moduĹ&#x201A;u o wymiarze do 0,1 mm i dĹ&#x201A;uĹźszych, drukowanych kodĂłw kreskowych jedno- i dwuwymiarowych. Zmiana ustawieĹ&#x201E; nie jest konieczna za kaĹźdym razem, kiedy pojawi siÄ&#x2122; inny typ kodu, toteĹź czytnik jest bardzo elastyczny i wydajny. Sprawia to, Ĺźe OHV1000 jest najlepszym rozwiÄ&#x2026;zaniem w przypadku róşnorodnych symbolik kodĂłw.

Intuicyjne oprogramowanie do parametryzacji, Vision Configurator, automatycznie zapisuje odczytane wyniki w poprawnych polach systemu ERP bez koniecznoĹ&#x203A;ci czasochĹ&#x201A;onnej pracy programistycznej.

KORZYĹ&#x161;CI Czytnik rÄ&#x2122;czny OHV1000 jest idealnym rozwiÄ&#x2026;zaniem do wielu zastosowaĹ&#x201E; i pozwala na niezawodne odczytywanie. CechujÄ&#x2026; go duĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;ci dostosowywania do indywidualnych potrzeb i Ĺ&#x201A;atwa integracja z systemami ERP.

ROZWIÄ&#x201E;ZANIE

NAJWAĹťNIEJSZE CECHY

DziÄ&#x2122;ki opatentowanemu ukĹ&#x201A;adowi dwĂłch soczewek i wysokiej rozdziel-

GĹ&#x201A;Ăłwne wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci charakteryzujÄ&#x2026;ce czytnik OHV1000 to:

9/2015

P R O M O C J A

â&#x20AC;˘ niezawodny odczyt wszystkich kodĂłw bezpoĹ&#x203A;redniego znakowania czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci (DPM), â&#x20AC;˘ wykrywanie wszystkich popularnych kodĂłw jedno- i dwuwymiarowych, â&#x20AC;˘ proste dostosowanie do róşnej wielkoĹ&#x203A;ci kodĂłw, wynikajÄ&#x2026;ce z zastosowania ukĹ&#x201A;adu dwĂłch soczewek i rozdzielczoĹ&#x203A;ci rzÄ&#x2122;du 1,2 Mpx, â&#x20AC;˘ unikalne narzÄ&#x2122;dzie do parametryzacji, Vision Configurator, pozwalajÄ&#x2026;ce na indywidualne formatowanie ciÄ&#x2026;gĂłw wyjĹ&#x203A;ciowych w celu przesyĹ&#x201A;ania wykrytych danych bezpoĹ&#x203A;rednio do systemĂłw ERP, â&#x20AC;˘ interfejs USB i RS-232, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy Ĺ&#x201A;atwe podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie, â&#x20AC;˘ programowanie kompletnych aplikacji bezpoĹ&#x203A;rednio na urzÄ&#x2026;dzeniu rÄ&#x2122;cznym za pomocÄ&#x2026; jÄ&#x2122;zyka JavaScript.

WiÄ&#x2122;cej informacji moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na stronie internetowej www.pepperl-fuchs.pl PEPPERL+FUCHS Sp. z o.o.

2 ) QF GR HFT : % ) 2 FF FTU VW WG ! X 2

! , 2 )))2

! , 2

35

TECHNIKA

COMAU ROBOTICS I PROMAG

Ĺ Ä&#x201E;CZÄ&#x201E; SIĹ Y 0 N &) '8 %. ) %) ;% < % % 8 0 .% & ) , % . , % 8 N 8 8 ). , %) ;% < . % . , %. ). , ; %; . ) ;% &; )

' % ;2 $ %' . 8 & & % %. & 0 L 8 . 8 / ) % &' ) . , & 8 ) ) 0 % % .% & . % & ) . % . ,2

36

P

ierwszÄ&#x2026; okazjÄ&#x2026; do prezentacji moĹźliwoĹ&#x203A;ci, jakie dajÄ&#x2026; uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; wzajemnie produkty i rozwiÄ&#x2026;zania obu firm bÄ&#x2122;dzie otwarcie Centrum Techniki Magazynowej Promag â&#x2C6;&#x2019; jedynego w Polsce nowoczesnego obiektu konferencyjno-ekspozycyjno-szkoleniowego, przeznaczonego dla Ĺ&#x203A;rodowiska logistycznego.

ROBOTY COMAU W CENTRUM TECHNIKI MAGAZYNOWEJ PROMAG W dwukondygnacyjnym budynku Centrum Techniki Magazynowej Promag, na powierzchni 1600 m2, znajdÄ&#x2026; siÄ&#x2122; m.in. sale konferencyjne i szkoleniowe oraz otwarta dla goĹ&#x203A;ci interaktywna strefa ekspozycyjno-wystawowa. CentralnÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; ekspozycji bÄ&#x2122;dzie pokazowa, w peĹ&#x201A;ni zautomatyzowana linia transportu, kompletacji i skĹ&#x201A;adowania P R O M O C J A

palet w magazynie, w ktĂłrej zastosowane zostanÄ&#x2026; najnowsze technologie i rozwiÄ&#x2026;zania z dziedziny robotyki, automatyki oraz identyfikacji produktĂłw.

W skĹ&#x201A;ad linii wejdÄ&#x2026; m.in. regaĹ&#x201A;y z ukĹ&#x201A;adnicami, automatyczne przenoĹ&#x203A;niki zintegrowane z owijarkÄ&#x2026; oraz roboty Comau, gwarantujÄ&#x2026;ce najwyĹźszy poziom robotyzacji procesĂłw logistycznych.

Pierwsi zwiedzajÄ&#x2026;cy CTM zapoznajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z najnowszymi osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;ciami techniki w zakresie intralogistyki juĹź w paĹşdzierniku 2015.

Obie firmy widzÄ&#x2026; wiele korzyĹ&#x203A;ci z poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia siĹ&#x201A;. â&#x20AC;&#x201C; Automatyzacja i robotyzacja to bez wÄ&#x2026;tpienia przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyzwanie dla polskiej branĹźy magazynowej. PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie naszych doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E; i wiedzy na ten temat, z unikalnym know-how jakim bez wÄ&#x2026;tpienia dysponuje Comau Robotics, pozwoli zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; konkurencyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; naszej AUTOMATYKA

TECHNIKA firmy w obszarze kompleksowych i innowacyjnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; intralogistycznych â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Karolina Tokarz, wiceprezes zarzÄ&#x2026;du i dyrektor ds. handlu i marketingu w firmie Promag. Z kolei MichaĹ&#x201A; OchmaĹ&#x201E;ski, menadĹźer sprzedaĹźy Comau Poland dodaje: â&#x20AC;&#x201C; Partnerska wspĂłĹ&#x201A;praca z firmÄ&#x2026; Promag obejmuje kooperacjÄ&#x2122; zarĂłwno na poziomie sprzedaĹźowym, jak rĂłwnieĹź projektowym oraz wdroĹźeniowym. To dla naszych firm nie tylko szansa na zdobycie kolejnych rynkĂłw i rozwĂłj portfolio, ale przede wszystkim moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dostarczania klientom takich rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; z dziedziny automatyki i robotyki, ktĂłre w jeszcze wiÄ&#x2122;kszym stopniu bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; wpĹ&#x201A;ywaĹ&#x201A;y na optymalizacjÄ&#x2122; i zwiÄ&#x2122;kszenie wydajnoĹ&#x203A;ci procesĂłw logistycznych w ich przedsiÄ&#x2122;biorstwach.

# 2

COMAU ROBOTICS: FUNKCJONALNOĹ&#x161;Ä&#x2020; I ESTETYKA Comau Robotics to rzetelny partner w zakresie robotyzacji procesĂłw technologicznych oraz szeroko rozumianych usĹ&#x201A;ug serwisowych, majÄ&#x2026;cy ponad 36 lat doĹ&#x203A;wiadczenia w robotyzacji oraz najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; bazÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; ponad 1700 â&#x20AC;&#x201C; zainstalowanych robotĂłw w Polsce.

Comau to najwiÄ&#x2122;ksza firma z branĹźy robotyki w Polsce, zatrudniajÄ&#x2026;ca ponad 200 pracownikĂłw.

Firma ma w ofercie szeĹ&#x203A;cioosiowe roboty przemysĹ&#x201A;owe o udĹşwigach od 3 kg do 650 kg i zasiÄ&#x2122;gu od 600 mm do 3,7 m, kompletny zakres obrotnikĂłw spawalniczych i pozycjonerĂłw, tory jezdne dla robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych oraz dodatkowy osprzÄ&#x2122;t dla aplikacji spawania, zgrzewania, paletyzacji, klejenia, obsĹ&#x201A;ugi maszyn i automatyzacji pras. Comau Robotics oferuje takĹźe specjalne czteroosiowe roboty paletyzujÄ&#x2026;ce, roboty spawalnicze z przelotowym nadgarstkiem, a takĹźe jedyne na Ĺ&#x203A;wiecie roboty Smart Laser z optykÄ&#x2026; zintegrowanÄ&#x2026; w ramieniu robota, dedykowane do zgrzewania laserowego.

Comau Robotics to takĹźe jeden z nielicznych producentĂłw, ktĂłrego roboty przemysĹ&#x201A;owe, kontrolery i panele programowania sÄ&#x2026; projektowane przez specjalny dziaĹ&#x201A; przemysĹ&#x201A;owego designu, dziÄ&#x2122;ki czemu instalacje oparte na robotach Comau sÄ&#x2026; nie tylko funk9/2015

cjonalne, ale teĹź majÄ&#x2026; unikalny wyglÄ&#x2026;d, wyróşniajÄ&#x2026;cy je na tle konkurencji.

SIĹ A â&#x20AC;&#x201C; RODZINA PAL Comau Robotics ma w asortymencie roboty paletyzujÄ&#x2026;ce, ktĂłre powstaĹ&#x201A;y na bazie wieloletnich doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E; w branĹźy samochodowej, szczegĂłlnie w aplikacjach zgrzewania karoserii, w ktĂłrej liczy siÄ&#x2122; przede wszystkim niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Ponad 36 lat doĹ&#x203A;wiadczenia Comau w robotyzacji linii produkcyjnych pozwoliĹ&#x201A;o zaprojektowaÄ&#x2021; roboty paletyzujÄ&#x2026;ce od nowa, przy czym szczegĂłlny nacisk poĹ&#x201A;oĹźono na siĹ&#x201A;Ä&#x2122; udĹşwigu robota, niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; okablowania, specjalnÄ&#x2026; lekkÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2122; ramienia, niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kontrolera, a takĹźe wygodÄ&#x2122; i pewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; programowania.

Na podstawie zdobytych doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E; i sukcesu konstrukcji robotĂłw PAL

180 i PAL 260 inĹźynierowie Comau przygotowali takĹźe bardzo silnego robota paletyzujÄ&#x2026;cego o udĹşwigu aş 470 kg.

DziÄ&#x2122;ki temu paletyzacja bardzo ciÄ&#x2122;Ĺźkich produktĂłw czy teĹź caĹ&#x201A;ych warstw paletowych nie stanowi juĹź Ĺźadnego problemu. Podstawowym zaĹ&#x201A;oĹźeniem przy konstruowaniu tego robota byĹ&#x201A;o zachowanie bardzo wysokiej niezawodnoĹ&#x203A;ci, ktĂłra cechowaĹ&#x201A;a poprzednie roboty tej serii.

W gamie robotĂłw paletyzujÄ&#x2026;cych Comau oferowane sÄ&#x2026;: â&#x20AC;˘ Ĺ&#x203A;redniej wielkoĹ&#x203A;ci i o Ĺ&#x203A;rednim udĹşwigu robot paletyzujÄ&#x2026;cy PAL w dwĂłch wersjach: PAL 180 kg 3,1 m oraz PAL 260 kg 3,1 m, â&#x20AC;˘ ciÄ&#x2122;Ĺźki robot paletyzujÄ&#x2026;cy PAL 470, o udĹşwigu aş 470 kg i zasiÄ&#x2122;gu 3,1 m, â&#x20AC;˘ uniwersalny szeĹ&#x203A;cioosiowy robot paletyzujÄ&#x2026;cy NJ o udĹşwigu 110 kg i zasiÄ&#x2122;gu 3 m.

- %. %. % = FGQT & 8 Y +

- %. %. % = FGQT & 8 I H

37

TECHNIKA Wszystkie roboty Comau oferowane sÄ&#x2026; z najnowszym kontrolerem C5G, z jedynym na Ĺ&#x203A;wiecie bezprzewodowym panelem programowania.

PROMAG â&#x20AC;&#x201C; POSZERZAMY PRZESTRZEĹ&#x192;

. % ! ;

% = 8

Firma Promag powstaĹ&#x201A;a w 1982 r., a obecnie jest na polskim rynku liderem w zakresie rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; magazynowych. Od ponad 30 lat spĂłĹ&#x201A;ka Promag optymalizuje procesy intralogistyczne poprzez kompleksowÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122;, obejmujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; produkcjÄ&#x2122; m.in. systemowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; przenoĹ&#x203A;nikĂłw i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do skĹ&#x201A;adowania, regaĹ&#x201A;Ăłw, wĂłzkĂłw widĹ&#x201A;owych, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; przeĹ&#x201A;adunkowych, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; dĹşwignicowych oraz urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i materiaĹ&#x201A;Ăłw do pakowania.

Firma jest dla klientĂłw partnerem na kaĹźdym etapie inwestycji logistycznych, oferujÄ&#x2026;c szereg usĹ&#x201A;ug dodatkowych, w tym m.in. audyt logistyczny, doradztwo techniczne, pomiary i projektowanie magazynĂłw, dostawÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wraz z montaĹźem i uruchomieniem, peĹ&#x201A;ne wsparcie serwisowe, a takĹźe szkolenia z bezpiecznej pracy i eksploatacji urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; magazynowych. Promag oferuje wysoki standard bezpieczeĹ&#x201E;stwa technicznego potwierdzony przez UDT. SieÄ&#x2021; handlowo-serwisowa Promag obejmuje 10 oddziaĹ&#x201A;Ăłw w najwiÄ&#x2122;kszych miastach w Polsce, a nowoczesne zaplecze produkcyjne i logistyczne pozwala firmie na szybkÄ&#x2026; realizacjÄ&#x2122; rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dopasowanych do potrzeb kaĹźdej firmy, magazynu i warsztatu. NajwiÄ&#x2122;kszym kapitaĹ&#x201A;em firmy jest stabilna, dobrze wyksztaĹ&#x201A;cona i doĹ&#x203A;wiadczona zaĹ&#x201A;oga oraz wyspecjalizowana kadra inĹźynierska. W chwili obecnej Grupa Promag zatrudnia ponad 350 osĂłb.

COMAU POLAND Sp. z o.o.

2 .< 8 QGG ZR QGG . ,.

2 RF FQW VZ GZ )))2 2 [

PROMAG SA 2 - . QQ UQ RWQ % < 2 UQ UTT HF GG )))2 2

0 +" FUG .% & 8 )

38

AUTOMATYKA

TECHNIKA

TRANSPORT NA TAĹ&#x161;MIE, ROLKACH

CZY ZA POMOCÄ&#x201E; AGV?

$ % 8 . % .) )/ % ) . % % . ) ) ' % / % % ) .

8 .& 2 3 & ) ' . , %) ;% </ 0

) % D. ). ) & 8 & 2

# 2 / : 0

N

ajistotniejsze czynniki, ktĂłre naleĹźy wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; pod uwagÄ&#x2122; planujÄ&#x2026;c transport wewnÄ&#x2122;trzny towarĂłw, to ich wymiary i ciÄ&#x2122;Ĺźar, rodzaj produkcji â&#x20AC;&#x201C; szeregowa, potokowa, gniazdowa, a takĹźe rozmiar przestrzeni produkcyjnej. Niewielkie i lekkie detale zwykle przemieszczane sÄ&#x2026; za pomocÄ&#x2026; przenoĹ&#x203A;nikĂłw taĹ&#x203A;mowych, ktĂłre sÄ&#x2026; najbardziej popularnÄ&#x2026; formÄ&#x2026; wewnÄ&#x2122;trznego transportu Ĺ&#x201A;adunkĂłw. NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej w przenoĹ&#x203A;nikach stosowana jest taĹ&#x203A;ma gĹ&#x201A;adka, napinana rolkami, a elementy sÄ&#x2026; poruszane przez tarcie.

Zamiast niej stosuje siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź taĹ&#x203A;mÄ&#x2122; opartÄ&#x2026; na pasie zÄ&#x2122;batym, ktĂłra zapewnia sztywne i bardziej precyzyjne prowadzenie, jednak jest to nieco droĹźsze rozwiÄ&#x2026;zanie. WiÄ&#x2122;ksze i ciÄ&#x2122;Ĺźsze elementy czÄ&#x2122;sto przemieszczane sÄ&#x2026; z wykorzystaniem rolek, ktĂłrych materiaĹ&#x201A; (np. tworzywo sztuczne, stal) dostosowywany jest do ciÄ&#x2122;Ĺźaru detali. Do zmiany kierunku, ale rĂłwnieĹź do transportu na niewielkim obszarze, wykorzystywane sÄ&#x2026; stoĹ&#x201A;y kulowe, ktĂłre czÄ&#x2122;sto sÄ&#x2026; montowane w ciÄ&#x2026;gach technologicznych. Elementy o znacznej masie i gabarytach przenoszone sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź za pomocÄ&#x2026; transporterĂłw Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchowych, wykorzystujÄ&#x2026;cych ciÄ&#x2122;gna Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchowe.

MOBILNE ROBOTY AGV Wymienione formy transportu wewnÄ&#x2122;trznego sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; m.in. w pro9/2015

dukcji szeregowej czy potokowej zorganizowanej na niewielkiej przestrzeni, a takĹźe w procesach, gdzie nie zmienia siÄ&#x2122; rodzaj wytwarzanych detali. Jednak w przypadku procesĂłw charakteryzujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; zmiennym przebiegiem pracy pomiÄ&#x2122;dzy róşnymi stanowiskami, gdzie kolejnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; operacji technologicznych moĹźe ulegaÄ&#x2021; zmianie, warto rozwaĹźyÄ&#x2021; inne formy transportu. Firma WObit proponuje zastosowanie robotĂłw typu AGV (Automated Guided Vehicle), dziÄ&#x2122;ki ktĂłrym moĹźna zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produkcjij i uproĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; p organizacjÄ&#x2122; g jÄ&#x2122; pracy. p y IstotnÄ&#x2026; ottnÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; mobilnego transportu n nsportu detali r robotach na robotach AGVV jest

d u Ĺźa Ĺź e l a s t y c znoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; transportu wewnÄ&#x2122;trznego, ktĂłra pozwala np. na zmianÄ&#x2122; miejsca odkĹ&#x201A;adanych elementĂłw, czy teĹź kolejnoĹ&#x203A;ci wykonania poszczegĂłlnych procesĂłw. Roboty te umoĹźliwiajÄ&#x2026; realizacjÄ&#x2122; autonomicznego ruchu do wybranego punktu (stacji) po Ĺ&#x203A;cieĹźce wykonanej z taĹ&#x203A;my magnetycznej.

DostÄ&#x2122;pna jest takĹźe opcja zmiany Ĺ&#x203A;cieĹźki z taĹ&#x203A;my na liniÄ&#x2122; namalowanÄ&#x2026; farbÄ&#x2026; i jej Ĺ&#x203A;ledzenia za pomocÄ&#x2026; kamery zamontowanej w robocie.

MOĹťLIWOĹ&#x161;CI TRANSPORTU POJAZDEM AGV Transport elementĂłw moĹźe odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; zarĂłwno na korpusie urzÄ&#x2026;dzenia, jak i w osobnej przyczepie ciÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;tej.

RozwiÄ&#x2026;zanie przygotowane przez firmÄ&#x2122; WObit moĹźe osiÄ&#x2026;gaÄ&#x2021; maksymalnÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; liniowÄ&#x2026; do 40 m/min. MakP R O M O C J A

symalna siĹ&#x201A;a ciÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia wĂłzka wynosi 300 N, a masa holowanego wĂłzka â&#x20AC;&#x201C; do 350 kg na pĹ&#x201A;askiej powierzchni.

Robot AGV moĹźe pracowaÄ&#x2021; do 12 godzin bez Ĺ&#x201A;adowania akumulatorĂłw.

UrzÄ&#x2026;dzenie jest przeznaczone do pracy na linii produkcyjnej, gdzie konieczny jest transport komponentĂłw bez pomocy operatora na okreĹ&#x203A;lonych odcinkach. Poza halÄ&#x2026; produkcyjnÄ&#x2026; pojazd AGV moĹźe byÄ&#x2021; wykorzystywany rĂłwnieĹź w systemach transportu magazynowego.

JAKIE ZALETY? Zastosowanie robota AGV w transporcie wewnÄ&#x2122;trznym skraca czas oczekiwania na nastÄ&#x2122;pnÄ&#x2026; operacjÄ&#x2122;, uĹ&#x201A;atwia organizacjÄ&#x2122; pracy, a takĹźe upĹ&#x201A;ynnia przebieg procesu i pozwala na zachowanie jego ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. DodatkowÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; jest Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; modyfikowania tras w przypadku linii namalowanej farbÄ&#x2026; oraz Ĺ&#x201A;atwe przeprogramowanie trasy ruchu robota dziÄ&#x2122;ki intuicyjnemu oprogramowaniu. W celu uzyskania dodatkowych informacji zapraszamy na stronÄ&#x2122; www.wobit.com.pl.

PPH WObit E. K. J. Ober s.c.

'0 %. QU/ UF GZT ).

2 UQ FFF WZ FF/ ! UQ FFF WZ RV ) 0 X) 0 2 2

)))2) 0 2 2

39

TECHNIKA

VLT FLEXCONCEPT â&#x20AC;&#x201C; SYSTEM STEROWANIA NAPÄ&#x2DC;DEM PODAJNIKĂ&#x201C;W W ostatnich kilku latach rozproszone systemy sterowania

' % &; ) % ) D. ) % 0 % %; % &; . , ). 8 ). & .

8 .& . ) D . , 8 , % .

D.) % 2 %) ;% % 4" L . ! &; % 8 ) ) ). , ) . % 8 2

O

d lat nazwa VLT okreĹ&#x203A;la przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci i softstarty o najlepszych parametrach technicznych, najwyĹźszej niezawodnoĹ&#x203A;ci i funkcjonalnoĹ&#x203A;ci.

Przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci VLT sÄ&#x2026; stosowane w róşnorodnych aplikacjach na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie.

OPTYMALIZACJA DZIÄ&#x2DC;KI VLT FLEXCONCEPT Danfoss VLT FlexConcept to energooszczÄ&#x2122;dny system napÄ&#x2122;dowy uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;cy zoptymalizowanie wydajnoĹ&#x203A;ci linii produkcyjnej oraz zmniejszenie kosztĂłw zuĹźycia energii. Pozwala takĹźe ograniczyÄ&#x2021; liczbÄ&#x2122; wariantĂłw konfiguracyjnych maszyny, upraszczajÄ&#x2026;c gospodarkÄ&#x2122; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciami zamiennymi.

Systemy sterowania podajnikami w liniach produkcyjnych sÄ&#x2026; planowane wedĹ&#x201A;ug kilku gĹ&#x201A;Ăłwnych koncepcji: â&#x20AC;˘ przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci do ukĹ&#x201A;adĂłw zcentralizowanych, tj. do zabudowy szafowej, â&#x20AC;˘ przetwornica czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci w obudowie przemysĹ&#x201A;owej do nabudowy na maszynÄ&#x2122;, bezpoĹ&#x203A;rednio w pobliĹźu silnika, â&#x20AC;˘ przetwornica czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci zinte40

growana z silnikiem i przekĹ&#x201A;adniÄ&#x2026;.

System VLT FlexConcept upraszcza proces projektowania systemĂłw podajnikĂłw oraz taĹ&#x203A;mociÄ&#x2026;gĂłw.

SkĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z napÄ&#x2122;du motoreduktora VLT OneGearDrive wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cego z przetwornicÄ&#x2026; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci VLT Decentral Drive FCD 302 lub VLT AutomationDrive FC 302.

WYBĂ&#x201C;R ROZWIÄ&#x201E;ZANIA W koncepcji VLT FlexConcept to klient OEM i uĹźytkownik koĹ&#x201E;cowy decydujÄ&#x2026;, jakie rozwiÄ&#x2026;zanie przyniesie najwiÄ&#x2122;ksze korzyĹ&#x203A;ci.

KaĹźde z nich ma wady i zalety, a posiadanie swobody wyboru to moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; maksymalizacji korzyĹ&#x203A;ci w trakcie budowy i eksploatacji linii produkcyjnej.

PrzykĹ&#x201A;adowo w zdecentralizowanych ukĹ&#x201A;adach napÄ&#x2122;dowych hermetyczne zamkniÄ&#x2122;cie napÄ&#x2122;du w solidnej i kompaktowej obudowie chroni elektroniczne elementy sterowania przed zanieczyszczeniami przemysĹ&#x201A;owymi. ZajmujÄ&#x2026;ce duĹźo miejsca, szafy sterownicze, zawierajÄ&#x2026;ce rozbudowane, centralnie instalowane ukĹ&#x201A;ady kontroli i zabezpieczeĹ&#x201E; silnikĂłw, P R O M O C J A

zostajÄ&#x2026; wyeliminowane. Te funkcje przejmujÄ&#x2026; autonomicznie pracujÄ&#x2026;ce przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci, nabudowane bezpoĹ&#x203A;rednio na maszynÄ&#x2122; lub silnik. Ten typ instalacji zapobiega powstawaniu dĹ&#x201A;ugich tras kabli silnikowych, uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;c speĹ&#x201A;nienie wymagaĹ&#x201E; norm EMC w zakresie emisji zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E;.

NOWY MODEL PRZETWORNICY VLT Decentral Drive FCD 302 to najnowsza generacja napÄ&#x2122;dĂłw zdecentralizowanych, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;ca prostotÄ&#x2122; instalacji

4" M # RGF N & ) % & ' ) % % ) . ,

AUTOMATYKA

TECHNIKA i niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziaĹ&#x201A;ania, wysokÄ&#x2026; dynamikÄ&#x2122; regulacji i wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; zarĂłwno z silnikami asynchronicznymi, jak i z nowoczesnymi, energooszczÄ&#x2122;dnymi rozwiÄ&#x2026;zaniami opartymi na silnikach PM z magnesami trwaĹ&#x201A;ymi.

Przetwornica czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci speĹ&#x201A;nia rygorystyczne wymagania dotyczÄ&#x2026;ce kompatybilnoĹ&#x203A;ci elektromagnetycznej (wbudowany filtr RFI) i ma funkcje zabezpieczeĹ&#x201E; ukĹ&#x201A;adu napÄ&#x2122;dowego, zapewniajÄ&#x2026;ce pewnÄ&#x2026; i bezawaryjnÄ&#x2026; pracÄ&#x2122;.

UrzÄ&#x2026;dzenie ma solidnÄ&#x2026;, mechanicznie wytrzymaĹ&#x201A;Ä&#x2026; i zwartÄ&#x2026; obudowÄ&#x2122; o wysokim stopniu ochrony IP66 i dziÄ&#x2122;ki temu zachowuje odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na skrajnie trudne warunki Ĺ&#x203A;rodowiskowe, np. wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce podczas powszechnie stosowanych metod mycia instalacji przemysĹ&#x201A;owych. DwuczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowa konstrukcja uĹ&#x201A;atwia uruchomienie i serwis, gdyĹź niezbÄ&#x2122;dne okablowanie doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czane jest do zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy montaĹźowych w dolnej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci FCD 300.

System programowania i sterowania urzÄ&#x2026;dzeniem jest zaprojektowany zgodnie ze standardami znanymi z innych typĂłw przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci oferowanych przez Danfoss, m.in.

VLT AutomationDrive FC 302.

NaleĹźy jednak podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe rozwiÄ&#x2026;zania oferowane przez Danfoss to nie sÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowe prĂłby adaptacji tradycyjnie stosowanych przetwornic do koncepcji nabudowy na silnik, lecz rozwiÄ&#x2026;zanie spĂłjnego projektu konstrukcyjnego, programowania oraz sterowania i komunikacji z urzÄ&#x2026;dzeniami zewnÄ&#x2122;trznymi.

grzybami i droĹźdĹźami powodujÄ&#x2026;cymi zepsucie produktĂłw i zagroĹźenie dla zdrowia ludzkiego.

PrzemysĹ&#x201A; spoĹźywczy jest obszarem szczegĂłlnym, w ktĂłrym standardy higieniczne sÄ&#x2026; na pierwszym planie. W przedstawianych napÄ&#x2122;dach Danfoss wykorzystaĹ&#x201A; lata doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E; na polu inĹźynierii procesowej i budowy maszyn oraz siÄ&#x2122;gnÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; po wiedzÄ&#x2122; z zakresu mikrobiologii.

4" 7 M N & % ) % 8 ) !

co obejmuje praktycznie peĹ&#x201A;ny zakres prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci napÄ&#x2122;dĂłw przenoĹ&#x203A;nikĂłw stosowanych w zakĹ&#x201A;adach przetwĂłrstwa spoĹźywczego. Silnik w VLT OneGearDrive to silnik synchroniczny z magnesami trwaĹ&#x201A;ymi, ktĂłre sÄ&#x2026; zamontowane na wirniku silnika. UkĹ&#x201A;ad motoreduktora o maĹ&#x201A;ogabarytowym korpusie moĹźe osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nawet 89 proc. oraz wysoki moment obrotowy, co przekracza wymagania dla klasy IE4 Super Premium Efficiency.

ODPOWIEDNIE DO PRACY W PRZEMYĹ&#x161;LE SPOĹťYWCZYM ZarĂłwno VLT Decentral Drive FCD 302, jak i VLT OneGearDrive speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wymogi EHEDG, czyli zalecenia przedstawiane przez instytuty branĹźowe, m.in.

European Hygienic Engineering&Design Group (EHEDG), ktĂłry sporzÄ&#x2026;dza specyfikacje i zalecenia dla projektowania maszyn i procesĂłw wytwĂłrczych majÄ&#x2026;ce na celu zabezpieczenie produkcji ĹźywnoĹ&#x203A;ci przed bakteriami,

PODSUMOWANIE Firma Danfoss naleĹźy do niekwestionowanych liderĂłw branĹźy napÄ&#x2122;dowej. SpecjaliĹ&#x203A;ci Danfoss VLT Drives sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; klientom obszernÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2026; specjalistycznÄ&#x2026;, zwiÄ&#x2026;zanÄ&#x2026; z okreĹ&#x203A;lonymi zastosowaniami. Kompleksowe doradztwo i szybka obsĹ&#x201A;uga zapewniajÄ&#x2026; optymalne rozwiÄ&#x2026;zanie, oferujÄ&#x2026;ce wysokÄ&#x2026; niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

W przypadku zmiany zastosowania napÄ&#x2122;du, oprogramowania i opcji sprzÄ&#x2122;towych napÄ&#x2122;dy VLT mogÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; skonfigurowane zgodnie z potrzebami klienta.

SzczegĂłĹ&#x201A;owe informacje dotyczÄ&#x2026;ce przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci VLT moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na stronach internetowych: www.danfoss.pl/vlt

DANFOSS POLAND Sp. z o.o.

2 , % ) 8 T GT HFT 7 % 8 - % ) 8 2 FF WTT G UUH ! FF WTT G WGQ ! X ! 2

)))2 ! 2

)))2 ! 2 [M

# 2 !

MOTOREDUKTORY O DUĹťEJ SPRAWNOĹ&#x161;CI VLT OneGearDrive â&#x20AC;&#x201C; specjalizowana rodzina motoreduktorĂłw Danfoss â&#x20AC;&#x201C; to: moc, sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i higiena w jednym.

Koncepcja oferty oparta jest na jednym tylko wymiarze mechanicznym silnika z trzema dostÄ&#x2122;pnymi przeĹ&#x201A;oĹźeniami przekĹ&#x201A;adni (400 Nm/8,12/14,13/31,13), 9/2015

A %; % L . ! % 4"

41

TECHNIKA

Ĺ ATWO KONFIGUROWALNE, BEZSMAROWNE ROLKI DO PRZENOĹ&#x161;NIKĂ&#x201C;W # ) .

8 % = 8 )/ 8 0 % 0 % ) % &; ' ) % .= 8 &; . ( .8 8 / ./ %. . % 8 &; / %. . ! ,* % D.) %. ( % . % 8 / ' . % . ,

& )*2 8 L . ; 0.J 8 L ) % ; 8 8 8 8 'J/ % ) D 8 J 2 42

P

od nazwÄ&#x2026; xiros igus produkuje bezsmarowne, polimerowe Ĺ&#x201A;oĹźyska kulkowe. W tej grupie produktowej znalazĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź rolki transportowe. KaĹźda rolka skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z ciÄ&#x2026;gnionych z duĹźÄ&#x2026; precyzjÄ&#x2026; anodowanych tub aluminiowych oraz dwĂłch Ĺ&#x201A;oĹźysk kulkowych koĹ&#x201A;nierzowych z tworzywa sztucznego. BieĹźnie Ĺ&#x201A;oĹźysk wykonane sÄ&#x2026; z wysokowydajnego polimeru xirodur B180. Z tego wzglÄ&#x2122;du to innowacyjne rozwiÄ&#x2026;zanie dziaĹ&#x201A;a bardzo pĹ&#x201A;ynnie, ma niski wspĂłĹ&#x201A;czynnik tarcia i atrakcyjnÄ&#x2026; cenÄ&#x2122;.

P R O M O C J A

DobĂłr jest bardzo prosty, a odpowiedniÄ&#x2026; dla siebie rolkÄ&#x2122; moĹźna skonfigurowaÄ&#x2021; na stronie internetowej w zaledwie trzech krokach. Najpierw wybierana jest Ĺ&#x203A;rednica wewnÄ&#x2122;trzna piasty â&#x20AC;&#x201C; dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;rednice 8, 10, 12, 15 lub 17 mm â&#x20AC;&#x201C; a nastÄ&#x2122;pnie odpowiednia Ĺ&#x203A;rednica zewnÄ&#x2122;trzna metalowej tuby â&#x20AC;&#x201C; do wyboru 30 lub 38 mm. Ostatni krok to wybĂłr dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci tuby aluminiowej z zakresu 25â&#x20AC;&#x201C;1500 mm. Po uzupeĹ&#x201A;nieniu tych trzech parametrĂłw wyĹ&#x203A;wietlana jest cena zestawu. Kolejnym klikniÄ&#x2122;ciem moĹźna dodaÄ&#x2021; element do koszyka zakuAUTOMATYKA

TECHNIKA pĂłw i zamĂłwiÄ&#x2021; on-line. igus zapewnia czas dostawy od 24 do 48 godzin, gdyĹź wszystkie elementy dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; z pĂłĹ&#x201A;ki.

# 2 7 0]

XIRODUR B180 â&#x20AC;&#x201C; WSZECHSTRONNY POLIMER O NISKIM WSPĂ&#x201C;Ĺ CZYNNIKU TARCIA DO PĹ YNNEJ PRACY PojÄ&#x2122;cie xirodur to nazwa wysokowydajnego polimeru, ktĂłry zostaĹ&#x201A; rozwiniÄ&#x2122;ty w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci dla plastikowych Ĺ&#x201A;oĹźysk kulkowych. Obecnie istnieje siedem specjalnych materiaĹ&#x201A;Ăłw o róşnych wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ciach (xirodur B180, A500, C160, F180, M180, T220 i D180). xirodur B180 to niskokosztowy, standardowy materiaĹ&#x201A;, ktĂłry jest odporny na chemikalia oraz temperaturÄ&#x2122; od â&#x20AC;&#x201C;40 °C do +80 °C. PracujÄ&#x2026;ce na sucho polimerowe Ĺ&#x201A;oĹźyska kulkowe uzyskujÄ&#x2026; mniejsze wspĂłĹ&#x201A;czynniki tarcia niĹź wymagajÄ&#x2026;ce smarowania

odpowiedniki metalowe. Wynika to z braku koniecznoĹ&#x203A;ci pokonywania tarcia wiskotycznego smaru przez kulki. To jeden z powodĂłw, dla ktĂłrego wielu producentĂłw w mniej obciÄ&#x2026;Ĺźonych aplikacjach i do mniejszych prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowych wybiera Ĺ&#x201A;oĹźyska polimerowe. Odnosi siÄ&#x2122; to gĹ&#x201A;Ăłwnie do maszyn pakujÄ&#x2026;cych przetwory miÄ&#x2122;sne i mleczne, a takĹźe leki. Na przykĹ&#x201A;ad rolki xiros sÄ&#x2026; czÄ&#x2122;sto wykorzystywane jako rolki prowadzÄ&#x2026;ce do pakowania serĂłw i miÄ&#x2122;sa. Nie ma zagroĹźenia zanieczyszczenia pakowanych produktĂłw smarem, a Ĺ&#x201A;oĹźyska nie ulegnÄ&#x2026; zniszczeniu podczas czÄ&#x2122;stego mycia maszyny. Niskie opory ruchu nie powodujÄ&#x2026; zrywania folii przy nagĹ&#x201A;ym szarpniÄ&#x2122;ciu za jej koniec. WaĹźnym aspektem jest teĹź bardzo cicha praca.

wych Ĺ&#x201A;oĹźysk kulkowych. NajwiÄ&#x2122;cej wymiarĂłw dostÄ&#x2122;pnych jest dla zwykĹ&#x201A;ych Ĺ&#x201A;oĹźysk wedĹ&#x201A;ug normy DIN 625 (wielkoĹ&#x203A;ci: 623, 608, 6000, 6001, 6002 itd.) analogicznie do metalowych Ĺ&#x201A;oĹźysk kulkowych. Ponadto w ofercie sÄ&#x2026; osiowe Ĺ&#x201A;oĹźyska kulkowe, talerzowe Ĺ&#x201A;oĹźyska kulkowe oraz inne specjalne rozwiÄ&#x2026;zania, takie jak np. Ĺ&#x201A;oĹźyska transferowe zwane potocznie â&#x20AC;&#x17E;Ĺźabim okiemâ&#x20AC;?, dwurzÄ&#x2122;dowe Ĺ&#x201A;oĹźyska kulkowe do wiÄ&#x2122;kszych obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; czy Ĺ&#x201A;oĹźyska samonastawne o sferycznym ksztaĹ&#x201A;cie zewnÄ&#x2122;trznej bieĹźni.

Konfigurator Ĺ&#x201A;oĹźysk kulkowych xiros jest dostÄ&#x2122;pny na stronie: www.igus.pl/ xiros.

igus Sp. z o.o.

XIROS: SZEROKA GAMA POLIMEROWYCH Ĺ OĹťYSK KULKOWYCH

2 % 8 ) QFQ GFNFRZ : % ) 2 FF HUR TW WG ! FF HUR UQ UV ! X 2

Od 2008 r. igus rozwinÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; szerokÄ&#x2026; gamÄ&#x2122; bezsmarownych polimero-

R E K L A M A

igus e-prowadniki ... prowadzenie energii w ruchu staje siÄ&#x2122; prostsze ... NowoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x2122;15 ... ÂŽ

NowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; odporna na kurz, brud i wiĂłry

Prosimy nas odwiedziÄ&#x2021;: PTG, ENERGETAB, TOOLEX

... bezpieczeĹ&#x201E;stwo i ochrona: e-prowadniki z zintegrowanym uszczelnieniem Lekki i ekonomiczny: e-prowadnik kablowy E4.64 L z wysokoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wewnÄ&#x2122;trznÄ&#x2026; 64 mm. Wbudowane uszczelnienie zapobiega przedostawaniu siÄ&#x2122; wiĂłrĂłw do systemu zderzakowego. Poprzeczki uchylne na obie strony powodujÄ&#x2026;, Ĺźe wypeĹ&#x201A;nianie przewodami jest proste i szybkie. AktualnoĹ&#x203A;ci motion plastics sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne na stronie: igus.pl/E4.64L

plastics for longer life

ÂŽ

ÂŽ

igus Sp. z o. o. ul. DziaĹ&#x201A;kowa 121C, 02-234 Warszawa Tel. 22 863 57 70 Faks 22 863 6169 info@igus.pl ÂŽ

9/2015

43

TECHNIKA

Z TACHOGRAFEM BEZPIECZNIEJ â&#x20AC;&#x201C; MONITORING JAZDY POCIÄ&#x201E;GU Transport kolejowy stanowi od XIX w. jeden z podstawowych sposobĂłw przewozu pa D ) % ) =) cie. W celu zapewnienia 0 % % < ) ) & % , %. ). , ) ; jestratory parametrĂłw pracy, %)

N % )% ' , ) ; ! 8 &' N , ! 8 & ). 2 $ ) % sne konstrukcje rejestratorĂłw . 8 %) &; %

. , . %; . , % & % / &; %.

8 ) J %; % <2

44

Z

 usĹ&#x201A;ug transportu kolejowego kaĹźdego dnia korzystajÄ&#x2026; miliony ludzi pod niemal kaĹźdÄ&#x2026; szerokoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; geograficznÄ&#x2026;, a przewoĹźone towary czÄ&#x2122;sto majÄ&#x2026; charakter strategiczny lub wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci, ktĂłre sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe skutki ich uszkodzenia mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; katastrofalne (poĹźary, zanieczyszczenie Ĺ&#x203A;rodowiska). Z tych wzglÄ&#x2122;dĂłw, zarĂłwno przy przewozie ludzi, jak i dĂłbr materialnych, ogromny nacisk kĹ&#x201A;adzie siÄ&#x2122; na ograniczenie do minimum ryzyka wystÄ&#x2026;pienia wypadku, a w przypadku jego zaistnienia â&#x20AC;&#x201C; na moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; poznania jego przyczyn, tak aby wyciÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; konsekwencje i wnioski pozwalajÄ&#x2026;ce na podjÄ&#x2122;cie dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; zapobiegajÄ&#x2026;cych podobnym zdarzeniom w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci.

W tym celu infrastruktura kolejowa jest wyposaĹźana w systemy bezpieczeĹ&#x201E;stwa oraz monitorowania, w ktĂłrych skĹ&#x201A;ad wchodzÄ&#x2026; m.in. tachografy kolejowe.

TACHOGRAF KOLEJOWY â&#x20AC;&#x201C; CZYM JEST I DO CZEGO SĹ UĹťY? Tachograf kolejowy jest urzÄ&#x2026;dzeniem wykorzystywanym do monitorowania i rejestracji parametrĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z pracÄ&#x2026; pojazdĂłw szynowych. W odróşnieniu od transportu drogowego, w ktĂłrym tachografy sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; jedynie do rejestracji czasu pracy kierowcĂłw samochodĂłw ciÄ&#x2122;Ĺźarowych i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci ich jazdy, w kolejnictwie urzÄ&#x2026;dzenia te sÄ&#x2026; zazwyczaj znacznie bardziej rozbudowane. Obecnie oprĂłcz podstawowych parametrĂłw (droga, czas, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;) rejestrujÄ&#x2026; one w czasie rzeczywistym rĂłwnieĹź sygnaĹ&#x201A;y zwiÄ&#x2026;zane z pracÄ&#x2026; systemĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa, takich jak czuwak (system sprawdzajÄ&#x2026;cy przytomnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; maszynisty), powiÄ&#x2026;zany z nim SHP (samoczynne hamowanie pociÄ&#x2026;gu) czy ukĹ&#x201A;ad hamulcowy (rejestracja zarĂłwno ciĹ&#x203A;nienia w ukĹ&#x201A;adzie, AUTOMATYKA

TECHNIKA do pracy innych systemów, takich jak chociażby ułatwiający podróżowanie system informacji pasażerskiej.

Realizacja wspomnianej funkcji wymaga, aby system rejestracji parametrów pracy w swojej architekturze miał m.in. następujące elementy: • moduł pomiaru prędkości i drogi pojazdu wraz z odpowiednimi przetwornikami, • wejścia sygnałowe pozwalające na rejestrację parametrów pracy pojazdu, m.in. systemy bezpieczeństwa ABP (automatyka bezpieczeństwa pociągu), • wyjścia sygnałowe elementów automatyki pojazdu, np. przekroczenie określonych prędkości progowych, • elementy wskazujące prędkość i drogę pojazdu (wskaźniki prędkości, drogi, czasu), • elementy rejestrujące.

Powiązania pomiędzy tymi elementami i innymi systemami pociągu przedstawiono na schemacie (rysunek).

Zanim przejdziemy do dokładniejszego omówienia rozwiązań, w które obecnie są wyposażane pojazdy kolejowe, przyjrzymy się tachografom, które można już uznać za historyczne.

Fot. istock

TACHOGRAFY KOLEJOWE DAWNIEJ jak i samego sygnału włączenia hamowania przez maszynistę). Informacje te są obiektem szczegółowej analizy w momencie zaistnienia zdarzeń kolejowych, zwłaszcza wypadków lub katastrof. Na tym jednak rola produkowanych dzisiaj tachografów często się nie kończy. Dzięki rozwojowi systemów mikroprocesorowych wzrasta liczba możliwych do podłączenia sygnałów wejściowych. Tachografy stają się swoistymi komputerami pokładowymi, przetwarzającymi dużą liczbę danych i informującymi maszynistę nie tylko o aktualnej prędkości i przebytej drodze, ale również o statystykach związanych z tymi wielkościami, dopuszczalnych prędkościach na określonych odcinkach i ich ewentualnym przekroczeniu, otwarciu drzwi czy parametrach poszczególnych urządzeń (temperaturze, ciśnieniu itp.). Sygnały wyjściowe z kolei stanowią dane wejściowe 9/2015

Początki kolejnictwa sięgają starożytności. Nie miało ono wtedy zbyt wiele wspólnego z dzisiejszymi rozwiązaniami, jednak już wówczas zauważono, że żłobienie w kamiennych drogach specjalnych rowków ułatwia przemieszczanie się powozów konnych.

U schyłku średniowiecza w kopalniach zaczęto stosować drewniane szyny, po których jeździły wózki z ciężkimi towarami i przedmiotami. Pojazdy te przemieszczały się wciąż z niewielkimi prędkościami i na niewielkie odległości, a na upowszechnienie kolei i jej szybki rozwój trzeba było poczekać do XIX w., kiedy to w Anglii trwała rewolucja przemysłowa. Potrzeby transportowe, zarówno w zakresie przewozu ludzi, jak i towarów, znacznie wówczas rosły, a transport konny nie był na tyle wydajny, aby im sprostać. Wynalazek epoki, jakim była maszyna parowa, wykorzystany

jako napęd pojazdów poruszających się po stalowych szynach, rozwiązał problemy komunikacyjne. Kolej w tym momencie przybrała znaną właściwie do dzisiaj postać masowego środka przewozu pasażerskiego i towarowego. Sieć komunikacyjna się rozrastała, a wraz z nią pokonywane odległości.

W parze z tym szła oczywiście potrzeba skracania czasu przejazdu. Projektowano coraz szybsze parowozy, w których maszyniści wciąż wyliczali prędkość na podstawie obserwacji czasu potrzebnego do pokonania dystansów wyznaczanych przez kamienie milowe. Taki stan rzeczy nie mógł trwać długo, ponieważ w miarę wzrostu obciążenia sieci i osiąganych prędkości stawał się po prostu niebezpieczny, a dodatkowo szacowanie prędkości powodowało często opóźnienia. Zaczęto więc wyposażać lokomotywy w prędkościomierze. Jednym z pierwszych producentów tego typu wyposażenia był Gustav Hasler, który w 1887 r. rozpoczął produkcję prędkościomierza zaprojektowanego przez B. Haushaeltera. Było to oczywiście rozwiązanie mechaniczne, jednak oprócz samego wskazywania prędkości pozwalało również mierzyć czas i drogę przebytą przez lokomotywę. W latach 30. XX w. rozpoczęto produkcję tachografów serii RT, które nierzadko można spotkać w kilkudziesięcioletnich lokomotywach jeszcze dziś. Taki tachograf przedstawiono na fot.1. Jest to dość skomplikowana konstrukcja mechaniczna, składająca się z napędu prędkościomierza (linki obracanej przez silnik elektryczny zasilany przez prądniczkę sprzężoną z jednym z kół zestawu jezdnego i generującą sygnał elektryczny o wartości proporcjonalnej do prędkości jazdy) powiązanego z mechanizmem pomiarowym, który przetwarza obroty linki na prędkość i drogę i umożliwia ich wskazanie, jak również rejestrację przy użyciu mechanizmu posuwu, w którym umieszczana jest specjalna taśma służąca do zapisu tych parametrów. Posuw taśmy jest zapewniany przez mechanizm zegarowy, dzięki czemu rejestracja parametrów odbywa się w funkcji czasu. Warto dodać, że oprócz rejestracji drogi, prędkości 45

TECHNIKA i czasu, moĹźliwy jest zapis sygnaĹ&#x201A;u z czuwaka czy teĹź przetwornikĂłw ciĹ&#x203A;nienia z ukĹ&#x201A;adu hamowania.

Bardzo dĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; tradycjÄ&#x2026; w produkcji wyposaĹźenia do rejestracji parametrĂłw pracy pociÄ&#x2026;gu moĹźe poszczyciÄ&#x2021; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź niemiecka firma Deuta-Werke, ktĂłra juĹź przed rokiem 1910 odnotowaĹ&#x201A;a sprzedaĹź pierwszych wskaĹşnikĂłw prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci dla pojazdĂłw kolejowych.

Godny uwagi jest fakt, Ĺźe pierwszy na Ĺ&#x203A;wiecie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciomierz kolejowy WR 2 z funkcjÄ&#x2026; zapisu parametrĂłw pracy lokomotywy zostaĹ&#x201A; opracowany wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie przez tÄ&#x2122; firmÄ&#x2122; i podczas swojej premiery na Ĺ&#x161;wiatowej Wystawie w ParyĹźu w 1937 r. otrzymaĹ&#x201A; nagrodÄ&#x2122;.

dyjskÄ&#x2026; firmÄ&#x2122; Bach-Simpson, tajwaĹ&#x201E;skÄ&#x2026; Perfectron oraz indyjskÄ&#x2026; Medha Servo Drives. W dalszej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci artykuĹ&#x201A;u przyjrzymy siÄ&#x2122; bliĹźej wyrobom producentĂłw najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej spotykanych na polskim rynku.

HASLERRAIL

, ! ]

TACHOGRAFY KOLEJOWE DZIĹ&#x161; â&#x20AC;&#x201C; PRZEGLÄ&#x201E;D RYNKU Obydwie wymienione wczeĹ&#x203A;niej firmy, tj. szwajcarska Hasler (obecnie HaslerRail) i niemiecka Deuta-Werke do dziĹ&#x203A; sÄ&#x2026; liderami globalnego rynku rejestratorĂłw kolejowych, z najbardziej rozbudowanÄ&#x2026; ofertÄ&#x2026; oraz sieciÄ&#x2026; dystrybucyjnÄ&#x2026; i serwisowÄ&#x2026;. Inni producenci dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwnie na rynkach lokalnych lub co najwyĹźej w obrÄ&#x2122;bie sÄ&#x2026;siednich krajĂłw. Zakres dostarczanych przez nie wyrobĂłw jest zazwyczaj mniejszy, ale czÄ&#x2122;sto sÄ&#x2026; one w stanie dostosowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122;

do indywidualnych potrzeb lokalnego klienta. Do polskich producentĂłw zaliczyÄ&#x2021; moĹźna przedsiÄ&#x2122;biorstwa Elte GPS z Krakowa oraz ATM PP i PrzemysĹ&#x201A;owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP z Warszawy. OprĂłcz nich na europejskim rynku dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; m.in. firmy MESIT pĹ&#x2122;Ă­stroje (Czechy), Arrowvale Electronics (Wielka Brytania), Logiplus (Belgia), EKE Electronics (Finlandia) czy MIOS Elettronica (WĹ&#x201A;ochy). Warto w tym miejscu jeszcze wymieniÄ&#x2021; kana-

Pulpit maszynisty â&#x20AC;&#x201C; wskaĹşniki prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci/drogi â&#x20AC;&#x201C; lampka i przycisk â&#x20AC;&#x17E;CAâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; lampka â&#x20AC;&#x17E;SHPâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; przycisk â&#x20AC;&#x17E;Radio-Stopâ&#x20AC;?

Serce systemĂłw obecnie dostarczanych przez szwajcarskiego producenta stanowiÄ&#x2026; rejestratory Teloc oferowane w seriach o oznaczeniach 1200, 1500, 2500, 3000. Podstawowy produkt w tej rodzinie, Teloc 1200, jest przeznaczony do starszych pojazdĂłw przechodzÄ&#x2026;cych modernizacjÄ&#x2122; oraz do nowych pojazdĂłw tzw. kolei â&#x20AC;&#x17E;lekkiejâ&#x20AC;?, tramwajĂłw i metra. DostÄ&#x2122;pny jest w obudowach o szerokoĹ&#x203A;ci 10,5â&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; oraz 19â&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122;, wykorzystywanych w szafach teleinformatycznych typu rack. W omawianym urzÄ&#x2026;dzeniu nie przewidziano moĹźliwoĹ&#x203A;ci konfiguracji sprzÄ&#x2122;towej. Realizuje ono tylko najwaĹźniejsze funkcje, przy czym i tak jest to moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; monitorowania ponad stu sygnaĹ&#x201A;Ăłw cyfrowych i kilkudziesiÄ&#x2122;ciu analogowych, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźe ono wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; z doĹ&#x203A;Ä&#x2021; duĹźÄ&#x2026; liczbÄ&#x2026; produktĂłw peryferyjnych, takich jak przetworniki i wskaĹşniki prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci czy teĹź np. przyrzÄ&#x2026;dy do pomiaru zuĹźycia energii. Pod wzglÄ&#x2122;dem moĹźliwoĹ&#x203A;ci

Przycisk â&#x20AC;&#x17E;CAâ&#x20AC;?

Sterowanie lampkÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;CAâ&#x20AC;?

SygnaĹ&#x201A; â&#x20AC;&#x201C; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pojazdu

System â&#x20AC;&#x17E;CAâ&#x20AC;?

Czuwak Aktywny SygnaĹ&#x201A; z â&#x20AC;&#x17E;CAâ&#x20AC;? do â&#x20AC;&#x17E;SHPâ&#x20AC;?

Tachograf kolejowy Pomiar prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i wysyĹ&#x201A;anie informacji do innych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pojazdu, wskaĹşniki prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, ukĹ&#x201A;ad â&#x20AC;&#x17E;CAâ&#x20AC;?, a takĹźe rejestracja sygnaĹ&#x201A;Ăłw z ukĹ&#x201A;adu bezpieczeĹ&#x201E;stwa pojazdu

SygnaĹ&#x201A; z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci do â&#x20AC;&#x17E;SHPâ&#x20AC;?

SygnaĹ&#x201A;y z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ABP: lampka â&#x20AC;&#x17E;CAâ&#x20AC;?, przycisk â&#x20AC;&#x17E;CAâ&#x20AC;?, przycisk â&#x20AC;&#x17E;Radio-Stopâ&#x20AC;?, lampka â&#x20AC;&#x17E;SHPâ&#x20AC;?, zadziaĹ&#x201A;anie systemĂłw

Radiowe urzÄ&#x2026;dzenia Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci pokĹ&#x201A;adowej (m.in. â&#x20AC;&#x17E;Radio-Stopâ&#x20AC;?)

System â&#x20AC;&#x17E;SHPâ&#x20AC;?

Samoczynne hamowanie pojazdu SygnaĹ&#x201A; z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; przytorowych

Generator â&#x20AC;&#x17E;SHPâ&#x20AC;? oraz czujnik ELM

SygnaĹ&#x201A; z ukĹ&#x201A;adu decyzyjnego â&#x20AC;&#x17E;SHPâ&#x20AC;? dla fizycznej procedury

Pomiar prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i drogi â&#x20AC;&#x201C; fizyczne urzÄ&#x2026;dzenia pomiarowe z ukĹ&#x201A;adĂłw jezdnych pojazdu

SygnaĹ&#x201A; z przycisku â&#x20AC;&#x17E;Radio-Stopâ&#x20AC;?

Procedura automatycznego zatrzymania pojazdu â&#x20AC;&#x201C; ukĹ&#x201A;ady napÄ&#x2122;dowe, hamulce, fizyczne elementy elektryczne i pneumatyczne pojazdu

PowiÄ&#x2026;zania pomiÄ&#x2122;dzy systemami ABP a pulpitem maszynisty SygnaĹ&#x201A;y generowane przez tachograf do systemĂłw ABP i pulpitu maszynisty

# 2 ]

SygnaĹ&#x201A;y z systemĂłw ABP rejestrowane przez tachograf

, ) ;% < ). ' &; . , ' %. , ! .8 0 % % < ) ; (+5 *

46

AUTOMATYKA

Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 8740 287, 22 8740 255, 22 8740 140 fax: 22 8740 209, e-mail: tachograf@piap.pl

■ PRZETWORNIKI PRĘDKOŚCI ■ PAMIĘCI ■ WSKAŹNIKI PRĘDKOŚCI

■ SYSTEMY DIAGNOSTYCZNE

3 Pomiar i rejestracja: prędkości, przebytej drogi, pozycji geograficznej oraz sygnałów dwustanowych i analogowych z różnych urządzeń pojazdu.

3 Zdalny odczyt parametrów pracy pojazdu.

3 Łatwość dostosowania systemu do wymagań użytkownika oraz możliwość późniejszej modernizacji bez konieczności wymiany na nowy.

3 Panele operatorskie LCD (od 7“ do 15“) umożliwiają czytelną prezentację parametrów.

3 Pomiar i rejestracja prędkości z dokładnością 0,1 km/h.

3 Przetworniki prędkości o stopniu ochrony IP68, zakresie temperatury pracy od –40 °C do 70 °C, odporne na wstrząsy i udary.

3 Rejestracja danych: w dedykowanych kartach pamięci, umożliwiających nieprzerwany zapis informacji co najmniej 100 dni, w zależności od zastosowanych kart pamięci.

3 Dodatkowe moduły diagnostyczne umożliwiają ocenę i szybką diagnostykę stanu czujników pojazdu i sygnałów tachografu.

TECHNIKA MODEL

Teloc 1200

Teloc 1500

Teloc 2500

Teloc 3000

NAPIÄ&#x2DC;CIE ZASILANIA

24â&#x20AC;&#x201C;110 VÂ DC

24â&#x20AC;&#x201C;110 VÂ DC

24â&#x20AC;&#x201C;110 VÂ DC

24â&#x20AC;&#x201C;110 VÂ DC

ZAKRES TEMPERATURY

â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+70 °C

â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+70 °C

â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+70 °C

â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+70 °C

WEJĹ&#x161;CIA IMPULSOWE

4

4

4

brak danych brak danych

WEJĹ&#x161;CIA ANALOGOWE

32

32

32

WEJĹ&#x161;CIA CYFROWE

128

128

128

brak danych

WYJĹ&#x161;CIA ANALOGOWE

32

32

32

brak danych brak danych

WYJĹ&#x161;CIA CYFROWE

80

80

80

PAMIÄ&#x2DC;Ä&#x2020; WEWNÄ&#x2DC;TRZNA

do 64 MB

do 64 MB

do 64 MB

do 8 GB

INTERFEJSY

RS-485, RS-232, MVB, CANOpen, USB,

MVB, CAN, Profibus, RS-485, Ethernet, USB itp.

MVB, CAN, Profibus, RS-485, Ethernet, USB itp.

MVB, Profibus, RS-232, Ethernet, USB

STOPIEĹ&#x192; OCHRONY

IP40

IP40 (opcjonalnie IP68)

IP40

IP20

) ) . , % & ) L . ]

TYP

Optyczny generator impulsĂłw

Czujnik Halla

CORRAIL 1000

NAPIÄ&#x2DC;CIE ZASILANIA

10â&#x20AC;&#x201C;30Â VÂ DC

10â&#x20AC;&#x201C;30Â VÂ DC

24â&#x20AC;&#x201C;110 VÂ DC

STOPIEĹ&#x192; OCHRONY

IP68

IP68

IP68

ZAKRES TEMPERATURY

â&#x20AC;&#x201C;40â&#x20AC;Ś+70 °C

â&#x20AC;&#x201C;40â&#x20AC;Ś+85 °C

brak danych

LICZBA KANAĹ Ă&#x201C;W

do 6

1â&#x20AC;&#x201C;2

brak danych

CZÄ&#x2DC;STOTLIWOĹ&#x161;Ä&#x2020; GENEROWANYCH IMPULSĂ&#x201C;W (A)

do 6 kHz

do 20 kHz

â&#x20AC;&#x201C;

LICZBA IMPULSĂ&#x201C;W (B)

do 400 imp./obr.

zaleĹźy od elementu wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cego

do 10 000/m

PRÄ&#x2DC;DKOĹ&#x161;Ä&#x2020; OBROTOWA (C)

do 3200 obr./min

â&#x20AC;&#x201C;

â&#x20AC;&#x201C;

ZAKRES POMIARU PRÄ&#x2DC;DKOĹ&#x161;CI

zaleĹźy od Ĺ&#x203A;rednicy koĹ&#x201A;a pojazdu i parametrĂłw a, b, c

zaleĹźy od Ĺ&#x203A;rednicy koĹ&#x201A;a pojazdu, przeĹ&#x201A;oĹźenia i parametrĂłw a, b

0,2â&#x20AC;&#x201C;400 km/h

! 7 ) . , % % ) 8 ) ]

dostosowania systemu do konkretnych potrzeb znacznie lepiej wypadajÄ&#x2026; rejestratory Teloc 1500 i Teloc 2500, ktĂłre majÄ&#x2026; budowÄ&#x2122; moduĹ&#x201A;owÄ&#x2026;. MiÄ&#x2122;dzy sobÄ&#x2026; róşniÄ&#x2026; siÄ&#x2122; gĹ&#x201A;Ăłwnie sposobem ustawienia poszczegĂłlnych moduĹ&#x201A;Ăłw (pionowo w serii Teloc 1500, poziomo w Teloc 2500) oraz tym, Ĺźe rejestrator Teloc 2500 dostÄ&#x2122;pny jest wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie w standardzie 19â&#x20AC;?, natomiast Teloc 1500 moĹźna skonfigurowaÄ&#x2021; nawet w wersji half-rack. Omawiane przyrzÄ&#x2026;dy sÄ&#x2026; trzykrotnie wyĹźsze od rejestratorĂłw Teloc 1200, ale zakres dostÄ&#x2122;pnych funkcji sprawia, Ĺźe mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie we wszystkich obecnie produkowanych rodzajach pojazdĂłw szynowych, rĂłwnieĹź dostosowanych

! & RGGG ]

48

do pracy w systemie ETCS (Europejski System Sterowania PociÄ&#x2026;giem). WspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026; one ze wszystkimi urzÄ&#x2026;dzeniami peryferyjnymi z oferty HaslerRail, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z moduĹ&#x201A;em pamiÄ&#x2122;ci chronionej speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cym rolÄ&#x2122; czarnej skrzynki (Hasler CPM), systemami rejestracji gĹ&#x201A;osu i obrazu, transmisji danych i innymi. Najnowsza seria rejestratorĂłw Teloc 3000 (fot. 2) rĂłwnieĹź daje bardzo duĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;ci konfiguracyjne i jest zabudowywana w standardzie 19â&#x20AC;?.

MoĹźe byÄ&#x2021; stosowana jako rejestrator prawny JRU w systemie ETCS. WspĂłlnÄ&#x2026; cechÄ&#x2026; wszystkich rejestratorĂłw Teloc jest duĹźa liczba interfejsĂłw komunikacyjnych (m.in. MVB, CANopen, Profibus, Ethernet, RS-485/422, USB)

oraz wspĂłĹ&#x201A;praca z narzÄ&#x2122;dziem Hasler EVA+, pozwalajÄ&#x2026;cym na zaawansowanÄ&#x2026; ocenÄ&#x2122; zarejestrowanych danych, a takĹźe (poza seriÄ&#x2026; Teloc 1200) moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ich przesyĹ&#x201A;ania do serwera w sposĂłb bezprzewodowy (np. poprzez GPRS), dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźliwe jest zdalne Ĺ&#x203A;ledzenie pracy pociÄ&#x2026;gu.

W tabeli 1 zamieszczono podstawowe parametry techniczne rejestratorów z rodziny Teloc.

W ofercie HaslerRail dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; trzy rodzaje przetwornikĂłw przebytej drogi: optyczny generator impulsĂłw (enkoder inkrementalny), przetwornik oparty na zjawisku Halla i przetwornik bezkontaktowy. Optyczny enkoder (fot. 3a) mocowany jest do maĹşnicy

" % ) 8 L . ] * . % .

)/ 0* ).8 %. &; . %& ) 8 ] / * 0 %8 8 ).

AUTOMATYKA

# 2 ]

TECHNIKA pojazdu. WewnÄ&#x2026;trz niego znajduje siÄ&#x2122; tarcza impulsowa sprzÄ&#x2122;Ĺźona z koĹ&#x201A;em pojazdu oraz wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy z niÄ&#x2026; ukĹ&#x201A;ad optyczny, ktĂłry generuje impulsy w wyniku jej obracania siÄ&#x2122;, a ich liczba jest proporcjonalna do przebytej drogi. Omawiany przetwornik moĹźe mieÄ&#x2021; nawet szeĹ&#x203A;Ä&#x2021; czujnikĂłw optycznych (szeĹ&#x203A;Ä&#x2021; kanaĹ&#x201A;Ăłw) i dwie róşne liczby impulsĂłw generowanych na obrĂłt koĹ&#x201A;a. UmoĹźliwia rozpoznanie kierunku jazdy. Na uwagÄ&#x2122; zasĹ&#x201A;uguje jego bardzo wysoka odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; mechaniczna i termiczna. Oparty na zjawisku Halla przetwornik przedstawiony na fot.

3b nie ma wĹ&#x201A;asnego wzorca pobudzajÄ&#x2026;cego generacjÄ&#x2122; impulsĂłw, dziÄ&#x2122;ki czemu charakteryzuje siÄ&#x2122; maĹ&#x201A;ymi wymiarami. MoĹźe byÄ&#x2021; instalowany np. w pobliĹźu róşnego rodzaju przekĹ&#x201A;adni, gdzie do wytworzenia sygnaĹ&#x201A;u moĹźna skorzystaÄ&#x2021; z obecnoĹ&#x203A;ci zÄ&#x2122;bĂłw kĂłĹ&#x201A; zÄ&#x2122;batych. Widoczny na fot. 3c przetwornik Corrail 1000 to najnowsze rozwiÄ&#x2026;zanie firmy w dziedzinie przetwarzania drogi. W przeciwieĹ&#x201E;stwie do dwĂłch

# : 8 v 8 ' 8 = ]

R E K L A M A

29 wrzeĹ&#x203A;nia â&#x20AC;&#x201C; 01 paĹşdziernika 2015 MiÄ&#x2122;dzynarodowe Targi Obrabiarek NarzÄ&#x2122;dzi

MiÄ&#x2122;dzynarodowe Targi Metod i NarzÄ&#x2122;dzi do Wirtualizacji ProcesĂłw

International Fair of Machine Tools, Tools and Processing Technology

International Fair of Tools and Methods of Virtual Processing

tereny targowe: Expo Silesia Centrum Targowo-Konferencyjne ul. Braci Mieroszewskich 124 41-219 Sosnowiec

www.toolex.pl www.wirtotechnologia.pl www.oilexpo.pl Targi OlejĂłw, SmarĂłw i PĹ&#x201A;ynĂłw Technologicznych dla PrzemysĹ&#x201A;u

2,/H[SR Trade Fair for Oils, Lubricants and Process Fluids in Industry

kontakt: tel. 32 7887514, 32 7887538 e-mail: toolex@exposilesia.pl wirtotechnologia@exposilesia.pl oilexpo@exposilesia.pl

Zarejestruj siÄ&#x2122; on-line na www.toolex.pl OdwiedĹş najwaĹźniejsze spotkanie branĹźy!

TOOLEX - Twoje NarzÄ&#x2122;dzie do Biznesowego Sukcesu!

6RVQRZL F

TECHNIKA

% & 5 Y ) ; . ; %

5 YK % ! 6 % -A

& % ) 8 ]

$ % ) 8 #

' % ) 8

wymienionych wczeĹ&#x203A;niej urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, w tym rozwiÄ&#x2026;zaniu ĹşrĂłdĹ&#x201A;em sygnaĹ&#x201A;u nie sÄ&#x2026; obroty koĹ&#x201A;a (czy teĹź innego elementu powiÄ&#x2026;zanego z ukĹ&#x201A;adem przeniesienia napÄ&#x2122;du), a przemieszczanie siÄ&#x2122; ukĹ&#x201A;adu optycznego wzglÄ&#x2122;dem szyny, nad ktĂłrÄ&#x2026; jest on zamocowany do wĂłzka pojazdu. W ten sposĂłb eliminuje siÄ&#x2122; problem poĹ&#x203A;lizgĂłw kĂłĹ&#x201A; mogÄ&#x2026;cych wpĹ&#x201A;ywaÄ&#x2021; na wynik pomiaru. UkĹ&#x201A;ad optyczny skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z diody pracujÄ&#x2026;cej w zakresie podczerwieni i oĹ&#x203A;wietlajÄ&#x2026;cej szynÄ&#x2122; oraz detektora, do ktĂłrego padajÄ&#x2026; promienie od niej odbite. Jak podaje producent, to rozwiÄ&#x2026;zanie gwarantuje odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na ciÄ&#x2122;Ĺźkie warunki i dziaĹ&#x201A;a dobrze niezaleĹźnie od stanu powierzchni szyny. W tabeli 2 wyszczegĂłlniono podstawowe parametry techniczne przetwornikĂłw HaslerRail.

Ostatnim spoĹ&#x203A;rĂłd podstawowych elementĂłw wchodzÄ&#x2026;cych w skĹ&#x201A;ad tachografu kolejowego â&#x20AC;&#x201C; i z punktu widzenia maszynisty najwaĹźniejszym â&#x20AC;&#x201C; sÄ&#x2026; wskaĹşniki róşnych parametrĂłw (gĹ&#x201A;Ăłwnie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci). W tym zakresie szwajcarski producent oferuje przyrzÄ&#x2026;dy w trzech stopniach funkcjonalnoĹ&#x203A;ci.

Najprostsze z nich umoĹźliwiajÄ&#x2026; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie tylko wskazanie aktualnej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i ewentualnie przebytej drogi oraz niekiedy ostrzeĹźenie o przekroczeniu 50

prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci. Wskazanie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci nastÄ&#x2122;puje poprzez wychylenie wskazĂłwki za pomocÄ&#x2026; silnika krokowego (ang.

Servo Speed Indicator), ustroju magnetoelektrycznego (ang. Moving Coil Speed Indicator) lub teĹź przy uĹźyciu rozmieszczonych biegunowo i zaĹ&#x203A;wiecajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; proporcjonalnie do prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci diod LED (ang. Digital Speed Display). W bardziej skomplikowanym rozwiÄ&#x2026;zaniu (SPEEDO â&#x20AC;&#x201C; fot. 4) wychylenie wskazĂłwki jest realizowane za pomocÄ&#x2026; silnika krokowego, ktĂłry ma enkoder ograniczajÄ&#x2026;cy ryzyko bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dnego wskazania oraz dodatkowy wskaĹşnik pokazujÄ&#x2026;cy prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nominalnÄ&#x2026;. Ponadto urzÄ&#x2026;dzenie to potrafi wygenerowaÄ&#x2021; sygnaĹ&#x201A; zewnÄ&#x2122;trzny informujÄ&#x2026;cy o przekroczeniu tej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci.

DoskonaĹ&#x201A;Ä&#x2026; wersjÄ&#x2026; wskaĹşnika prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, w ktĂłrej stanowi ona wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie tylko jednÄ&#x2026; z wielu informacji (choÄ&#x2021; oczywiĹ&#x203A;cie najwaĹźniejszÄ&#x2026; i najbardziej wyeksponowanÄ&#x2026;) jest rozbudowany panel operatorski pod nazwÄ&#x2026; Multi Functional Speed Display (MFSD), bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cy wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie komputerem przemysĹ&#x201A;owym.

DEUTA-WERKE Jednostki centralne tachografĂłw produkowanych przez firmÄ&#x2122; Deuta-Werke noszÄ&#x2026; nazwÄ&#x2122; REDBOX i wystÄ&#x2122;-

pujÄ&#x2026; w kilku odmianach (przykĹ&#x201A;adowÄ&#x2026; doĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozbudowanÄ&#x2026; konfiguracjÄ&#x2122; przedstawiono na fot. 5). Najprostsza z nich, REDBOXlog, charakteryzuje siÄ&#x2122; kompaktowÄ&#x2026; budowÄ&#x2026; i jest dostÄ&#x2122;pna w dwĂłch wersjach obudowy: do zabudowy w szafie rack lub uniwersalnej, przeznaczonej do pociÄ&#x2026;gĂłw niewyposaĹźonych w tego typu szafÄ&#x2122;. Nie przewidziano w niej moĹźliwoĹ&#x203A;ci konfiguracji sprzÄ&#x2122;towej, dziÄ&#x2122;ki licznym interfejsom moĹźe jednak wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; z wieloma urzÄ&#x2026;dzeniami zainstalowanymi w pociÄ&#x2026;gu. Jest kompatybilna z systemem ETCS/ERTMS oraz normami TSI. Rejestrator REDBOXpro, w odróşnieniu od REDBOXlog ma wejĹ&#x203A;cia i wyjĹ&#x203A;cia analogowe oraz cyfrowe rozszerzajÄ&#x2026;ce moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wspĂłĹ&#x201A;pracy z systemami zainstalowanymi w pociÄ&#x2026;gu, opcjonalnie moĹźe byÄ&#x2021; teĹź wyposaĹźony w klawiaturÄ&#x2122; numerycznÄ&#x2026; i wyĹ&#x203A;wietlacz do wprowadzania i odczytu okreĹ&#x203A;lonych danych (Ĺ&#x203A;rednicy koĹ&#x201A;a oraz numeru maszynisty i pojazdu). Kolejny rejestrator, REDBOXflex, to â&#x20AC;&#x201C; jak sama nazwa wskazuje â&#x20AC;&#x201C; elastyczna jednostka w kwestii doboru konfiguracji, dziÄ&#x2122;ki czemu zakres jej wyposaĹźenia moĹźe byÄ&#x2021; skrojony na miarÄ&#x2122; zarĂłwno w pociÄ&#x2026;gach lokalnych, jak i dĹ&#x201A;ugodystansowych. Ma moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wspĂłĹ&#x201A;pracy z systemem ETCS/ERTMS AUTOMATYKA

TECHNIKA oraz moduĹ&#x201A; GPS na potrzeby m.in. Ĺ&#x203A;ledzenia poĹ&#x201A;oĹźenia pojazdu. Obudowa wykonana w standardzie rack uĹ&#x201A;atwia integracjÄ&#x2122; z takimi elementami dodatkowymi jak moduĹ&#x201A; bezpieczeĹ&#x201E;stwa Deutasafe+ i moduĹ&#x201A; pamiÄ&#x2122;ci chronionej Deuta PMU oraz umoĹźliwia ich zabudowÄ&#x2122; w szafach teleinformatycznych stosowanych w nowoczesnych pociÄ&#x2026;gach. Te same elementy moĹźna zintegrowaÄ&#x2021; rĂłwnieĹź z wczeĹ&#x203A;niej wymienionymi rejestratorami oraz rejestratorami REDBOXopen i REDBOXmaster, majÄ&#x2026;cymi otwartÄ&#x2026; architekturÄ&#x2122; i dajÄ&#x2026;cymi w zwiÄ&#x2026;zku z tym jeszcze wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; swobodÄ&#x2122; konfiguracji, w tym dokonywania zmian sprzÄ&#x2122;towych w dowolnej chwili (jednostka REDBOXmaster dodatkowo ma funkcjÄ&#x2122; nadzorowania magistrali MVB). WracajÄ&#x2026;c do wymienionych juĹź dodatkowych moduĹ&#x201A;Ăłw, zastosowanie pierwszego z nich (Deutasafe+) pozwala na osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cie poziomu nienaruszalnoĹ&#x203A;ci bezpieczeĹ&#x201E;stwa systemu pomiÄ&#x2122;dzy SIL2 a SIL4. ModuĹ&#x201A; ten monitoruje czuwak, przekroczenie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci dopuszczalnej oraz maksymalnej i w razie potrzeby zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza hamulce, wykrywa postĂłj i zabezpiecza w jego trakcie pociÄ&#x2026;g przed staczaniem siÄ&#x2122; oraz generuje analogowy sygnaĹ&#x201A; prÄ&#x2026;dowy proporcjonalny do prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci (na potrzeby innych systemĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa). ModuĹ&#x201A; pamiÄ&#x2122;ci chronionej (Deuta PMU) rejestruje natomiast dane zwiÄ&#x2026;zane z pracÄ&#x2026; pociÄ&#x2026;gu i ma obudowÄ&#x2122; chroniÄ&#x2026;cÄ&#x2026;

MODEL

je w razie wypadku przed zniszczeniem.

DostÄ&#x2122;pny jest w trzech wersjach wynikajÄ&#x2026;cych z róşnych wymagaĹ&#x201E; dokumentĂłw normatywnych dotyczÄ&#x2026;cych tego typu sprzÄ&#x2122;tu. Do analizowania i archiwizacji danych rejestrowanych przez wszystkie omĂłwione jednostki sĹ&#x201A;uĹźy oprogramowanie Deuta ADS 4, ktĂłre umoĹźliwia rĂłwnieĹź Ĺ&#x203A;ledzenie pojazdĂłw wyposaĹźonych w moduĹ&#x201A; GPS. W tabeli 3 zaprezentowano wybrane dane techniczne przedstawionych rejestratorĂłw.

WĹ&#x203A;rĂłd przetwornikĂłw drogi oferowanych przez firmÄ&#x2122; Deuta-Werke znaleĹşÄ&#x2021; moĹźna wiele produktĂłw dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych na podobnej zasadzie, co opisane juĹź przetworniki HaslerRail. NaleĹźÄ&#x2026; do nich montowane do maĹşnicy pojazdu przetworniki serii DF (fot. 6) generujÄ&#x2026;ce poprzez ukĹ&#x201A;ad optyczny do 230 imp./obr. na kaĹźdy z maksymalnie szeĹ&#x203A;ciu kanaĹ&#x201A;Ăłw oraz przetworniki z czujnikiem Halla serii HS (fot. 7) do bezkontaktowej wspĂłĹ&#x201A;pracy z takimi elementami jak koĹ&#x201A;a przekĹ&#x201A;adni zÄ&#x2122;batych. OprĂłcz czujnikĂłw tej serii podobnymi wymaganiami odnoĹ&#x203A;nie warunkĂłw montaĹźu i pracy charakteryzujÄ&#x2026; w ofercie firmy Deuta rĂłwnieĹź czujniki magnetyczne (seria BM) i oscylacyjne (indukcyjne) (seria BO).

DziÄ&#x2122;ki pomiarowi bezkontaktowemu przetworniki te praktycznie nie podlegajÄ&#x2026; zuĹźyciu, a dodatkowo zajmujÄ&#x2026; bardzo maĹ&#x201A;o miejsca i nie muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; instalowane tam, gdzie wystÄ&#x2122;puje duĹźe

REDBOXlog

REDBOXpro

WEJĹ&#x161;CIA IMPULSOWE

maksymalnie 10 W â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+70 °C (praca), â&#x20AC;&#x201C;40â&#x20AC;Ś+85 °C (przechowywanie) 0

WEJĹ&#x161;CIA ANALOGOWE

0

NAPIÄ&#x2DC;CIE ZASILANIA POBĂ&#x201C;R MOCY

REDBOXopen i REDBOXmaster 24 V DC, 72 V DC lub 110 V DC

REDBOXflex

REDBOXflex safe+

maksymalnie 15Â W

maksymalnie 30Â W

2 2Â (0â&#x20AC;&#x201C;10Â VÂ lub 0(4)â&#x20AC;&#x201C;20Â mA) 4

2 2Â (0â&#x20AC;&#x201C;10Â VÂ lub 0(4)â&#x20AC;&#x201C;20Â mA) 24

do uzgodnienia

2

do uzgodnienia

brak danych

do uzgodnienia

24â&#x20AC;&#x201C;110 VÂ DC

WEJĹ&#x161;CIA CYFROWE

0

maksymalnie 15 W â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+70 °C (praca), â&#x20AC;&#x201C;35â&#x20AC;Ś+85 °C (przechowywanie) 2 2 (0â&#x20AC;&#x201C;10 V lub 0(4)â&#x20AC;&#x201C;20 mA) 20

WYJĹ&#x161;CIA ANALOGOWE

0

2

WYJĹ&#x161;CIA PRZEKAĹšNIKOWE

0

6

WYJĹ&#x161;CIA TRANZYSTOROWE

0

2

2 1Â (moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozszerzenia) 2

2

do uzgodnienia

WYJĹ&#x161;CIA IMPULSOWE

0

0

0

2

do uzgodnienia

Ĺ&#x161;LEDZENIE

â&#x20AC;&#x201D;

â&#x20AC;&#x201D;

GPS

GPS

GPS

PAMIÄ&#x2DC;Ä&#x2020; WEWNÄ&#x2DC;TRZNA

2Â GB

2Â GB

2Â GB

2Â GB

2Â GB

ZAKRES TEMPERATURY

# 2

ryzyko uszkodzenia mechanicznego.

Firma Deuta, podobnie jak HaslerRail, oferuje rĂłwnieĹź czujniki, w ktĂłrych jako wzorzec wykorzystywana jest szyna kolejowa (fot. 8), dziÄ&#x2122;ki czemu nie wystÄ&#x2122;puje w nich wpĹ&#x201A;yw poĹ&#x203A;lizgu kĂłĹ&#x201A; na rejestrowane wartoĹ&#x203A;ci prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i przebytej drogi. Przetworniki te majÄ&#x2026; oznaczenie DRS i w odróşnieniu od Hasler CORRAIL 1000 sygnaĹ&#x201A; przemieszczenia jest w nich uzyskiwany dziÄ&#x2122;ki efektowi Dopplera. DostÄ&#x2122;pne w tym miejscu gĹ&#x201A;owice radarowe wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; w wersjach jedno- i dwukanaĹ&#x201A;owych. RozwiÄ&#x2026;zanie dwukanaĹ&#x201A;owe charakteryzuje siÄ&#x2122; wyĹźszÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i moĹźe mierzyÄ&#x2021; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do 600 km/h. Jest ono zalecane w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci do bardzo szybkich pociÄ&#x2026;gĂłw pracujÄ&#x2026;cych w systemie ETCS. Wybrane informacje dotyczÄ&#x2026;ce wymienionych przetwornikĂłw drogi zamieszczono w tabeli 4.

Omawiany producent bardzo duĹźo uwagi poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;ca rĂłwnieĹź wskaĹşnikom kabinowym. Najprostsze z nich stanowiÄ&#x2026; tablicowe analogowe przyrzÄ&#x2026;dy serii ENG i EQG sterowane napiÄ&#x2122;ciem, prÄ&#x2026;dem lub wypeĹ&#x201A;nieniem sygnaĹ&#x201A;u (PWM) i dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; w kilku wersjach wymiarowych. PodobnÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wykazujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wskaĹşniki EGS, jednak wyposaĹźone sÄ&#x2026; one w dwa niezaleĹźne ustroje pomiarowe, dziÄ&#x2122;ki czemu oprĂłcz prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci aktualnej mogÄ&#x2026; wskazywaÄ&#x2021; rĂłwnieĹź prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; odniesienia (np. dopuszczalnÄ&#x2026;). MogÄ&#x2026;

maksymalnie 30Â W

â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+70 °C (praca), â&#x20AC;&#x201C;40â&#x20AC;Ś+85 °C (przechowywanie)

INTERFEJSY

MVB, Ethernet, CAN, Profibus, RS-232, RS-422/485, Ethernet, USB

STOPIEĹ&#x192; OCHRONY

IP20

do uzgodnienia do uzgodnienia

" :.0 . , % & ) 5 Y

9/2015

51

TECHNIKA SERIA

DF

HS

BM

BO

DRS

NAPIÄ&#x2DC;CIE ZASILANIA

10â&#x20AC;&#x201C;30Â VÂ DC

10â&#x20AC;&#x201C;30Â VÂ DC

brak danych

brak danych

24â&#x20AC;&#x201C;110 VÂ DC

STOPIEĹ&#x192; OCHRONY

IP66

IP67

IP67

IP67

IP67

ZAKRES TEMPERATURY

â&#x20AC;&#x201C;40â&#x20AC;Ś+70 °C

â&#x20AC;&#x201C;40â&#x20AC;Ś+120 °C

â&#x20AC;&#x201C;20â&#x20AC;Ś+150 °C

â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+75 °C

â&#x20AC;&#x201C;40â&#x20AC;Ś+70 °C

LICZBA KANAĹ Ă&#x201C;W

do 6

1â&#x20AC;&#x201C;2

1

1

brak danych

CZÄ&#x2DC;STOTLIWOĹ&#x161;Ä&#x2020; GENEROWANYCH IMPULSĂ&#x201C;W (A)

brak danych

do 20 kHz

do 10 kHz

do 3 kHz

brak danych

LICZBA IMPULSĂ&#x201C;W NA KANAĹ (B)

do 230 imp./obr.

PRÄ&#x2DC;DKOĹ&#x161;Ä&#x2020; OBROTOWA (C) ZAKRES POMIARU PRÄ&#x2DC;DKOĹ&#x161;CI

do 2000 obr./min zaleĹźy od Ĺ&#x203A;rednicy koĹ&#x201A;a pojazdu i parametrĂłw a, b, c

zaleĹźy od elementu wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cego â&#x20AC;&#x201C;

â&#x20AC;&#x201C;

brak danych â&#x20AC;&#x201C;

zaleĹźy od Ĺ&#x203A;rednicy koĹ&#x201A;a pojazdu, przeĹ&#x201A;oĹźenia i parametrĂłw a, b,

â&#x20AC;&#x201C; 0,2â&#x20AC;&#x201C;600 km/h

# :.0 . % ) 8 ) L . : 8

rĂłwnieĹź mieÄ&#x2021; trzycyfrowe wyĹ&#x203A;wietlacze siedmiosegmentowe. Wszystkie wymienione do tej pory wskaĹşniki majÄ&#x2026; magnetoelektryczny ustrĂłj pomiarowy i mogÄ&#x2026; wskazywaÄ&#x2021; rĂłwnieĹź inne niĹź prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wartoĹ&#x203A;ci, np. obroty silnika, ciĹ&#x203A;nienie w okreĹ&#x203A;lonych ukĹ&#x201A;adach, napiÄ&#x2122;cie. W odróşnieniu od nich we wskaĹşnikach serii ESG (fot.

9) za wychylenie wskazĂłwki odpowiada silnik skokowy, ktĂłrego pozycja jest przez caĹ&#x201A;y czas monitorowana przez oddzielny ukĹ&#x201A;ad dziÄ&#x2122;ki obecnoĹ&#x203A;ci

52

enkodera. DostÄ&#x2122;pnych jest kilka wersji wymiarowych, ksztaĹ&#x201A;towych oraz kolorystycznych (tarcza, skala, podĹ&#x203A;wietlenie, wskazĂłwka), moĹźliwy jest rĂłwnieĹź wybĂłr wielkoĹ&#x203A;ci wskazywanej (prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, obroty silnika, ciĹ&#x203A;nienie itp.) oraz jej zakresu. Wersje majÄ&#x2026;ce dwa kontrolery wychylenia charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; poziomem nienaruszalnoĹ&#x203A;ci bezpieczeĹ&#x201E;stwa SIL 2. SpoĹ&#x203A;rĂłd wskaĹşnikĂłw sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cych do przedstawiania tylko jednej wielkoĹ&#x203A;ci w ofercie Deuta warto wymieniÄ&#x2021; jeszcze wskaĹşniki cyfrowe

BDA 4, DQA 9 i DQA 14 af z wyĹ&#x203A;wietlaczami siedmiosegmentowymi, ktĂłrych zaletÄ&#x2026; jest brak ruchomych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci mechanicznych. Znacznie wiÄ&#x2122;kszymi moĹźliwoĹ&#x203A;ciami od dotychczas przedstawionych wskaĹşnikĂłw charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; panele wielofunkcyjne MFA (fot. 10).

Panele te wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026; z magistralÄ&#x2026; MVB, co znacznie uĹ&#x201A;atwia ich integracjÄ&#x2122; z odpowiednimi systemami pociÄ&#x2026;gu.

UmoĹźliwiajÄ&#x2026; wskazywanie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci aktualnej, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci docelowej, odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci od docelowego punktu podrĂł-

) 0 ). ) 8 v 8 ' 8 = 7

: ! 8 .& . %. . -# QQ

( %.8 ) 8 L & ) ! 8 .& %. .

-#+

! 0 ) ) 8 v 8 ' 8 = L .

7

AUTOMATYKA

TECHNIKA Ĺźy, siĹ&#x201A;y hamowania i innych wielkoĹ&#x203A;ci wyszczegĂłlnionych w zamĂłwieniu przy uĹźyciu wszystkich opisanych wskaĹşnikĂłw analogowych i cyfrowych czy teĹź wskaĹşnikĂłw w postaci wykresĂłw sĹ&#x201A;upkowych. MogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; kilkadziesiÄ&#x2026;t lampek sygnalizujÄ&#x2026;cych okreĹ&#x203A;lone zdarzenia oraz przyciski. Najbardziej zaawansowanym obecnie produktem w ofercie firmy Deuta-Werke w dziedzinie informowania maszynisty sÄ&#x2026; panele stanowiÄ&#x2026;ce interfejs czĹ&#x201A;owiekâ&#x20AC;&#x201C;maszyna o nazwie MFT (ang. Multi-Functional Terminal), ktĂłre w zasadzie sÄ&#x2026; komputerami przemysĹ&#x201A;owymi pracujÄ&#x2026;cymi pod wybranym systemem operacyjnym. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wersji sÄ&#x2026; one wyposaĹźane w kolorowÄ&#x2026; matrycÄ&#x2122; TFT o przekÄ&#x2026;tnej 6,5â&#x20AC;&#x201C;12,1â&#x20AC;? z panelem dotykowym lub klawiaturÄ&#x2026; membranowÄ&#x2026;.

Ze wzglÄ&#x2122;du na Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zmiany wyĹ&#x203A;wietlanych przez niÄ&#x2026; informacji omawiany pulpit moĹźe podawaÄ&#x2021; znacznie wiÄ&#x2122;cej danych niĹź zagospodarowany â&#x20AC;&#x17E;na sztywnoâ&#x20AC;? pulpit MFA, a dodatkowo wspĂłĹ&#x201A;pracuje z kilkoma interfejsami przesyĹ&#x201A;ania danych, jest lĹźejszy, pobiera mniej mocy i moĹźe charakteryzowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; poziomem nienaruszalnoĹ&#x203A;ci bezpieczeĹ&#x201E;stwa SIL 3 (technologia IconTrust). PrzykĹ&#x201A;adowy panel z tej rodziny przedstawiono na fot. 11.

ELTE GPS Zgodnie z nazwÄ&#x2026;, firma Elte GPS produkuje tachografy kolejowe, ktĂłrych funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; opiera siÄ&#x2122; w pewnej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci na wykorzystaniu systemu nawigacji satelitarnej GPS. W skĹ&#x201A;ad dostarczanych tachografĂłw o nazwie ET-TACHO/ KOL wchodzÄ&#x2026;:

â&#x20AC;˘ jednostka centralna ET-GPS-GSM odpowiedzialna za zapis danych zwiÄ&#x2026;zanych z pracÄ&#x2026; pociÄ&#x2026;gu do pamiÄ&#x2122;ci wewnÄ&#x2122;trznej oraz ich transmisjÄ&#x2122; przy uĹźyciu sieci GSM; ma ona moduĹ&#x201A; GPS pozwalajÄ&#x2026;cy na pozyskanie informacji o pozycji i czasie i ich zapis w celu odtworzenia trasy, â&#x20AC;˘ kabinowy wskaĹşnik prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci ET-KWP1 (fot. 12) sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cy przede wszystkim do wskazywania prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci pojazdu, ale majÄ&#x2026;cy rĂłwnieĹź wyĹ&#x203A;wietlacz z dodatkowymi danymi (data, czas, przejechane kilometry) oraz opcjonalnie klawiaturÄ&#x2122; alfanumerycznÄ&#x2026;

â&#x20AC;&#x201A;WARTO DODAÄ&#x2020;, ĹťE OPRĂ&#x201C;CZ REJESTRACJI DROGI, PRÄ&#x2DC;DKOĹ&#x161;CI I CZASU, MOĹťLIWY JEST ZAPIS SYGNAĹ U Z CZUWAKA CZY TEĹť PRZETWORNIKĂ&#x201C;W CIĹ&#x161;NIENIA Z UKĹ ADU HAMOWANIA. pozwalajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; poprzez dostÄ&#x2122;pne menu na podglÄ&#x2026;d wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie wszystkich rejestrowanych parametrĂłw, modyfikacjÄ&#x2122; pewnych ustawieĹ&#x201E; oraz przeprowadzenie diagnostyki tachografu, â&#x20AC;˘ elektroniczna karta pamiÄ&#x2122;ci ET-EKP1 â&#x20AC;&#x201C; przenoĹ&#x203A;na pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021;, w ktĂłrej rĂłwnolegle zapisywane sÄ&#x2026; te same dane, co w pamiÄ&#x2122;ci wewnÄ&#x2122;trznej jednostki ET-GPS-GSM; jej zawartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; moĹźna odczytaÄ&#x2021; na komputerze przy uĹźyciu dostarczanego przez producenta oprogramowania, â&#x20AC;˘ nadajnik impulsĂłw drogi ET-NID sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cy do przetwarzania przejechanego dystansu na ciÄ&#x2026;g impulsĂłw.

dzenie to ma w pamiÄ&#x2122;ci na bieĹźÄ&#x2026;co aktualizowanÄ&#x2026; mapÄ&#x2122; z zaznaczonymi miejscami krytycznymi (np. tarczami ostrzegawczymi, semaforami), w ktĂłrych naleĹźy skontrolowaÄ&#x2021; czujnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; maszynisty. Na podstawie sygnaĹ&#x201A;u otrzymanego z moduĹ&#x201A;u GPS w tych miejscach uaktywnia siÄ&#x2122; w tachografie funkcja SHP, ktĂłra w przypadku braku reakcji maszynisty po okreĹ&#x203A;lonym czasie spowoduje zatrzymanie pociÄ&#x2026;gu poprzez uruchomienie dodatkowego przekaĹşnika sterujÄ&#x2026;cego pracÄ&#x2026; elektrozaworu pneumatycznego, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cego do wypuszczenia powietrza z ukĹ&#x201A;adu hamowania. Opisywana

PARAMETR

Tachografy Elte GPS

ZAKRES POMIARU PRÄ&#x2DC;DKOĹ&#x161;CI

0â&#x20AC;&#x201C;160 lub 0â&#x20AC;&#x201C;250 km/h

NOMINALNE NAPIÄ&#x2DC;CIE ZASILANIA

12â&#x20AC;&#x201C;15Â V/20â&#x20AC;&#x201C;30Â VÂ DC; 70â&#x20AC;&#x201C;180 VÂ DCÂ lub inne uzgodnione

ZAKRES WSKAZAĹ&#x192; DROGOMIERZA

4 000 000 km 7, moĹźliwa do rozszerzenia o wielokrotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 40 sygnaĹ&#x201A;Ăłw po zastosowaniu odpowiedniej liczby moduĹ&#x201A;Ăłw ET-R40 4

LICZBA REJESTROWANYCH SYGNAĹ Ă&#x201C;W DWUSTANOWYCH LICZBA REJESTROWANYCH SYGNAĹ Ă&#x201C;W ANALOGOWYCH

# 2 / 7

W tabeli 5 podano podstawowe parametry tachografu. Jak widaÄ&#x2021;, standardowo umoĹźliwia on rejestracjÄ&#x2122; kilku sygnaĹ&#x201A;Ăłw analogowych i dwustanowych, jak rĂłwnieĹź rozszerzenie tej liczby poprzez zastosowanie moduĹ&#x201A;u rozszerzeĹ&#x201E; ET-R40. DziÄ&#x2122;ki temu liczba zapisywanych przez ten przyrzÄ&#x2026;d wielkoĹ&#x203A;ci moĹźe wykraczaÄ&#x2021; poza podstawowe parametry jazdy, czy teĹź dane z czuwaka, czujnikĂłw ciĹ&#x203A;nienia i sygnaĹ&#x201A; hamowania.

Pewne rozszerzenie funkcjonalnoĹ&#x203A;ci opisanego tachografu stanowi tachograf ET-TACHO/KOL/SHP. UrzÄ&#x2026;-

LICZBA REJESTROWANYCH SYGNAĹ Ă&#x201C;W LICZNIKOWYCH

4

ROZDZIELCZOĹ&#x161;Ä&#x2020; REJESTRACJI W FUNKCJI CZASU

1 s (0,1 s â&#x20AC;&#x201C; opcja)

BĹ Ä&#x201E;D REJESTRACJI PRÄ&#x2DC;DKOĹ&#x161;CI

1,2Â km/h

DOKĹ ADNOĹ&#x161;Ä&#x2020; POMIARU CZASU

1Â s

LICZBA SYGNAĹ Ă&#x201C;W DO STEROWNIA INNYMI URZÄ&#x201E;DZENIAMI LOKOMOTYWY

2Â lub dodatkowo 8Â â&#x20AC;&#x201C; przy module ET-R40

DOPUSZCZALNA TEMPERATURA PRACY

â&#x20AC;&#x201C;30â&#x20AC;Ś+85 °C (wskaĹşnik prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci: â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+55 °C)

% :.0 . , % , ! ) 7

9/2015

53

TECHNIKA raportów, eksport danych do MS Word czy Excel i inne.

Firma ATM PP jest rĂłwnieĹź producentem urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych z rejestratorem i skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; wspĂłlnie z nim na kompletny tachograf. NaleĹźÄ&#x2026; do nich przetworniki prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci dostosowane do róşnych typĂłw maĹşnic (fot. 14), panele wyĹ&#x203A;wietlania informujÄ&#x2026;ce o prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, przejechanej drodze itp. (fot. 15) oraz czujniki ciĹ&#x203A;nienia sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce np. do monitorowania ciĹ&#x203A;nienia w instalacji ukĹ&#x201A;adu hamulcowego.

" & + - Z 2 + -

PIAP # % ) 8 ' 8 = L . + -

% 0 ). ) 8 v 8 ' 8 = . ,

) + - :R

funkcja stanowi uzupeĹ&#x201A;nienie czuwaka aktywnego.

Na zakoĹ&#x201E;czenie warto dodaÄ&#x2021;, Ĺźe w ofercie producenta znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce z opisanym tachografem systemy sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do monitorowania róşnych parametrĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z pracÄ&#x2026; lokomotywy, w tym zuĹźycia paliwa w lokomotywach spalinowych czy teĹź wykonujÄ&#x2026;ce zdjÄ&#x2122;cia lub serie zdjÄ&#x2122;Ä&#x2021; wybranych miejsc (np. obszaru przed lokomotywÄ&#x2026;) w okreĹ&#x203A;lonych odstÄ&#x2122;pach czasu lub po zaistnieniu okreĹ&#x203A;lonych zdarzeĹ&#x201E;.

ATM-RP4 moĹźe zarĂłwno zbieraÄ&#x2021; dane z róşnych systemĂłw informatycznych pojazdu, jak i byÄ&#x2021; ĹşrĂłdĹ&#x201A;em informacji na temat m.in. prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, drogi, czasu i poĹ&#x201A;oĹźenia z GPS dla innych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

ObecnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; moduĹ&#x201A;Ăłw GPRS i/lub LTE pozwala na bieĹźÄ&#x2026;cÄ&#x2026; transmisjÄ&#x2122; danych z pociÄ&#x2026;gu do centrum zarzÄ&#x2026;dzania.

Odczyt danych moĹźliwy jest takĹźe poprzez uĹźycie przenoĹ&#x203A;nej karty pamiÄ&#x2122;ci, pamiÄ&#x2122;ci USB, laptopa, czy sieci Wi-Fi, ktĂłra pozwala na automatyzacjÄ&#x2122; tej czynnoĹ&#x203A;ci w okreĹ&#x203A;lonych miejscach (np. w zajezdni, lokomotywowni, na przystanku koĹ&#x201E;cowym). Rejestrator moĹźe byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź wyposaĹźony w wielopoziomowy system kontroli dostÄ&#x2122;pu z wykorzystaniem kart zbliĹźeniowych.

SĹ&#x201A;uĹźy to nie tylko nadaniu okreĹ&#x203A;lonych uprawnieĹ&#x201E; poszczegĂłlnym uĹźytkownikom, ale takĹźe zarejestrowaniu wykonania okreĹ&#x203A;lonych czynnoĹ&#x203A;ci (np. przez ekipy serwisowe, sprzÄ&#x2026;tajÄ&#x2026;ce itp.).

Wraz z systemem RP4 producent dostarcza oprogramowanie FDS sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do jego obsĹ&#x201A;ugi. Do podstawowych funkcji tego oprogramowania naleĹźÄ&#x2026; deszyfracja danych, ich automatyczna analiza na podstawie okreĹ&#x203A;lonych reguĹ&#x201A;, prezentacja w postaci graficznej i numerycznej, tworzenie wykresĂłw zaleĹźnoĹ&#x203A;ci pomiÄ&#x2122;dzy parametrami, wykrywanie bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw w prowadzeniu pojazdu, usterek technicznych i ich symptomĂłw, wyliczanie danych statystycznych, archiwizacja, tworzenie

ATM PP Firma ATM PP Sp. z o.o. (Advanced Technology Manufacturing PrzedsiÄ&#x2122;biorstwo Produkcyjne) rozpoczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a swojÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w koĹ&#x201E;cu lat 80.

XX w. produkcjÄ&#x2026; rejestratorĂłw parametrĂłw lotu. W drugiej poĹ&#x201A;owie lat 90. zaistniaĹ&#x201A;a na rynku kolejowym za sprawÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracy z Metrem Warszawskim.

Obecnie produkowany przez tÄ&#x2122; firmÄ&#x2122; rejestrator kolejowy nosi nazwÄ&#x2122; ATM-RP4. Omawiane rozwiÄ&#x2026;zanie charakteryzuje siÄ&#x2122; otwartÄ&#x2026; moduĹ&#x201A;owÄ&#x2026; architekturÄ&#x2026; sprzÄ&#x2122;tu zabudowanego w systemie rack 19â&#x20AC;? (fot. 13), co sprawia, Ĺźe daje bardzo duĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;ci konfiguracyjne, a dodatkowo istnieje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dalszej rozbudowy systemu w dowolnej chwili. ObsĹ&#x201A;uga takich sieci, jak CAN, MVB, Ethernet, RS-422 czy USB sprawia, Ĺźe rejestrator 54

PrzemysĹ&#x201A;owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP istnieje na rynku tachografĂłw kolejowych od 2001 r. Obecnie dostarcza dwa systemy: T-XXXP-mp oraz TC-XXXP (znaki XXX oznaczajÄ&#x2026; zakres wskazaĹ&#x201E; kabinowych wskaĹşnikĂłw prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci wchodzÄ&#x2026;cych w skĹ&#x201A;ad systemu: do 130 km/h, 160 km/h lub 250 km/h; zakres rejestrowanej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci niezaleĹźnie od tego wynosi zawsze 255 km/h w T-XXXP-mp i 400 km/h w TC-XXXP). Obydwa wymienione tachografy w podstawowym wykonaniu skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z jednostki centralnej, impulsowego przetwornika drogi i kabinowych wskaĹşnikĂłw prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci w róşnych wykonaniach.

Jednostka centralna tachografu T-XXXP-mp (fot. 16), oprĂłcz obliczania i rejestracji prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i drogi w funkcji czasu, umoĹźliwia rĂłwnieĹź zapis oĹ&#x203A;miu wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; dwustanowych (np. zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie hamowania, sygnaĹ&#x201A; czuwaka, otwarcie drzwi itd.). Jednostka ta wytwarza sygnaĹ&#x201A; cyfrowy do sterowania kabinowymi wskaĹşnikami prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, sygnaĹ&#x201A;y dwustanowe (wyjĹ&#x203A;cia przekaĹşnikowe) do sygnalizacji okreĹ&#x203A;lonych zdarzeĹ&#x201E;, np. przekroczenia nastawionych prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci progowych, zapeĹ&#x201A;nienia elektronicznej karty pamiÄ&#x2122;ci EKP oraz sygnaĹ&#x201A; proporcjonalny do prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci. WyposaĹźona jest w wyĹ&#x203A;wietlacz i klawiaturÄ&#x2122; do wprowadzania takich danych jak: data, czas, numer pociÄ&#x2026;gu, wspĂłĹ&#x201A;czynnik koĹ&#x201A;a, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci progowe. Nastawa wspĂłĹ&#x201A;czynnika koĹ&#x201A;a, ustawianie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci progowych i zerowanie licznika drogi jest zastrzeĹźone dla serwisu.

Tachograf moĹźe byÄ&#x2021; dodatkowo wyposaĹźony w odbiornik GPS w celu synAUTOMATYKA

TECHNIKA chronizacji daty i godziny. Rejestracja okreĹ&#x203A;lonych parametrĂłw odbywa siÄ&#x2122; w sposĂłb ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y w pamiÄ&#x2122;ci wewnÄ&#x2122;trznej oraz w przenoĹ&#x203A;nej elektronicznej karcie pamiÄ&#x2122;ci (EKP). PojemnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tej karty pozwala, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wersji, na zapis 75 godzin lub 190 dni pracy.

Po zapeĹ&#x201A;nieniu karty nastÄ&#x2122;puje nadpisywanie najstarszych danych. Odczyt i analiza danych realizowana jest z wykorzystaniem programu TACHOxGRAF dostarczanego razem z systemem.

Tachograf TC-XXXP (fot. 17) to nowy produkt o duĹźo wiÄ&#x2122;kszych moĹźliwoĹ&#x203A;ciach niĹź opisany wczeĹ&#x203A;niej tachograf serii T. UmoĹźliwia on komunikacjÄ&#x2122; za poĹ&#x203A;rednictwem dwĂłch magistral CAN, co pozwala na jego integracjÄ&#x2122; z systemami wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cymi w pojeĹşdzie, a takĹźe Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; rozbudowÄ&#x2122; poprzez doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie dodatkowych moduĹ&#x201A;Ăłw do magistrali. OprĂłcz tego tachografy serii TC wyposaĹźone sÄ&#x2026; w interfejs RS-232 i USB oraz pewnÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; dwustanowych, analogowych i impulsowych (tabela 6). Liczba dostÄ&#x2122;pnych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; analogowych i dwustanowych moĹźe zostaÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;atwo rozszerzona dziÄ&#x2122;ki dodatkowym moduĹ&#x201A;om doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanym poprzez magistralÄ&#x2122; CAN (kaĹźdy taki moduĹ&#x201A; udostÄ&#x2122;pnia Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie 16 wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;). Stany wszystkich sygnaĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;ciowych i wyjĹ&#x203A;ciowych, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, przebyta droga oraz numer maszynisty i pociÄ&#x2026;gu sÄ&#x2026; zapisywane do rejestratora danych w funkcji czasu. System pozwala na wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie maksymalnie czterech takich rejestratorĂłw, dziÄ&#x2122;ki czemu zapis moĹźe odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w sposĂłb redundantny.

PojemnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kaĹźdego z rejestratorĂłw

$ 1 8 , ! 3+ YYY

& 1 8 , ! 3+ YYY

umoĹźliwia zapis okoĹ&#x201A;o 110 dni pracy (po zapeĹ&#x201A;nieniu pamiÄ&#x2122;ci nastÄ&#x2122;puje nadpisywanie w kolejnoĹ&#x203A;ci od najstarszych danych). JeĹ&#x203A;li tachograf wyposaĹźony jest w moduĹ&#x201A; GPS, dodatkowo moĹźliwa jest rejestracja pozycji geograficznej pojazdu, jego prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci

MODEL

T-XXXP-mp

TC-XXXP

ZAKRES REJESTRACJI PRÄ&#x2DC;DKOĹ&#x161;CI

0â&#x20AC;&#x201C;255 km/h

0â&#x20AC;&#x201C;400 km/h

ZAKRESY POMIAROWE WSKAĹšNIKĂ&#x201C;W

0â&#x20AC;&#x201C;130 km/h, 0â&#x20AC;&#x201C;160 km/h lub 0â&#x20AC;&#x201C;250 km/h

NOMINALE NAPIÄ&#x2DC;CIE ZASILANIA

24Â VÂ DC, 48Â VÂ DC, 75Â VÂ DC, 110 VÂ DCÂ lub inne uzgodnione

ZAKRES WSKAZAĹ&#x192; DROGOMIERZA

# 2 + M / 3+

(niezaleĹźnie od prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci wyliczonej z wykorzystaniem przetwornika prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci w pojeĹşdzie) oraz czasu. ModuĹ&#x201A; GPS pozwala teĹź na synchronizacjÄ&#x2122; czasu oraz jego automatycznÄ&#x2026; zmianÄ&#x2122; z letniego na zimowy i odwrotnie. Wraz z tachografem serii TC dostarczane jest oprogramowanie sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do odczytu, analizy i archiwizacji danych zgromadzonych na kartach pamiÄ&#x2122;ci, jak rĂłwnieĹź do konfiguracji wszystkich moduĹ&#x201A;Ăłw systemu. CzynnoĹ&#x203A;ci te realizowane sÄ&#x2026; z poziomu komputera PC z systemem Windows. Za pomocÄ&#x2026; komputera moĹźna teĹź przeprowadzaÄ&#x2021; diagnostykÄ&#x2122; tachografu. SĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do tego oprogramowanie pozwala na podglÄ&#x2026;d w czasie rzeczywistym stanu sygnaĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;ciowych i wyjĹ&#x203A;ciowych, daty i czasu, a takĹźe prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i drogi oraz wszystkich innych zmiennych procesowych systemu.

Standardowy przetwornik prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy z omĂłwionymi tachografami (fot. 18) jest mocowany do piasty koĹ&#x201A;a. To rozwiÄ&#x2026;zanie dziaĹ&#x201A;a na podobnej zasadzie, jak podstawowy przetwornik firmy HaslerRail, tj. generuje impulsy przy uĹźyciu ukĹ&#x201A;adu optycznego wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cego z tarczÄ&#x2026; impulsowÄ&#x2026; obracajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z takÄ&#x2026; samÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; kÄ&#x2026;towÄ&#x2026;, jak koĹ&#x201A;o pojazdu.

Ten przetwornik ma stopieĹ&#x201E; ochrony IP67. MoĹźliwe sÄ&#x2026; róşne wykonania ze wzglÄ&#x2122;du na sposĂłb poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia mechanicznego z maĹşnicÄ&#x2026; pojazdu, a takĹźe ze wzglÄ&#x2122;du na liczbÄ&#x2122; impulsĂłw na jeden obrĂłt (standardowo: 4, 8, 32, 64, 128 imp./obr.). Alternatywnym rozwiÄ&#x2026;zaniem jest wykorzystanie czujnika indukcyjnego, generujÄ&#x2026;cego

4Â 000 000 km

LICZBA WEJĹ&#x161;Ä&#x2020; DWUSTANOWYCH

8

LICZBA WYJĹ&#x161;Ä&#x2020; PRZEKAĹšNIKOWYCH

maksymalnie 7

2Â (moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; znacznego rozszerzenia)

LICZBA WEJĹ&#x161;Ä&#x2020; ANALOGOWYCH

â&#x20AC;&#x201D;

2Â (moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; znacznego rozszerzenia)

LICZBA WEJĹ&#x161;Ä&#x2020; IMPULSOWYCH

1 (do przetwornika prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci)

2

LICZBA WYJĹ&#x161;Ä&#x2020; IMPULSOWYCH

1

1

INTERFEJSY

RS-485 (do obsĹ&#x201A;ugi wskaĹşnikĂłw prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci)

RS-232, CAN, USB

POJEMNOĹ&#x161;Ä&#x2020; KARTY EKP

75 godzin lub 190 dni pracy

55 dni lub 110 dni pracy

2Â (moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; znacznego rozszerzenia)

DOPUSZCZALNA TEMPERATURA PRACY

â&#x20AC;&#x201C;40â&#x20AC;Ś+70 °C (przetwornik prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci), â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+55 °C (jednostka centralna i wskaĹşniki)

STOPIEĹ&#x192; OCHRONY OBUDOWY

IP67 (przetwornik prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci), IP54 (jednostka centralna i wskaĹşniki)

$ :.0 . , ! ) 8 ) . , % % 3+

9/2015

55

TECHNIKA NET Remoting, czy teĹź XML-RPC (pod warunkiem, Ĺźe pojazd jest wyposaĹźony w modem GSM). Omawiane panele charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; duĹźÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; ich wyglÄ&#x2026;d i prezentowane informacje mogÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; dostosowane do konkretnych wymagaĹ&#x201E; klienta.

WÂ tabeli 6Â podano wybrane parametry techniczne tachografĂłw T-XXXP-mp oraz TC-XXXP.

PODSUMOWANIE ' % ) 8 3+

) 0 ). ) 8 v 8 ' 8 = 3+

:

w zakresie wyĹ&#x203A;wietlanych informacji, jak i wprowadzanych danych, oferujÄ&#x2026; pulpitowe panele maszynisty (fot. 21), zbudowane w oparciu o komputery przemysĹ&#x201A;owe. PozwalajÄ&#x2026; one m.in. na diagnostykÄ&#x2122; systemu, konfiguracjÄ&#x2122; tachografu w duĹźo wiÄ&#x2122;kszym zakresie niĹź przy zastosowaniu wskaĹşnika WSKiPAN, a takĹźe na uruchomienie usĹ&#x201A;ug zdalnych w celu zdalnego monitoringu danych telemetrycznych pojazdu i zdalnej konfiguracji tachografu za poĹ&#x203A;rednictwem takich kanaĹ&#x201A;Ăłw jak:

!( : 8 v 8 ' 8 = %

3+ : +$

56

Produkowane obecnie tachografy kolejowe to urzÄ&#x2026;dzenia, w ktĂłrych pomiar parametrĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z przemieszczaniem siÄ&#x2122; pociÄ&#x2026;gu stanowi jednÄ&#x2026; z wielu, choÄ&#x2021; wciÄ&#x2026;Ĺź podstawowÄ&#x2026; i najwaĹźniejszÄ&#x2026; funkcjÄ&#x2122;. RozwĂłj elektroniki sprawia, Ĺźe moĹźliwe staje siÄ&#x2122; zarĂłwno monitorowanie coraz wiÄ&#x2122;kszej liczby parametrĂłw pracy pojazdu, jak i przekazywanie róşnych informacji do okreĹ&#x203A;lonych systemĂłw pracujÄ&#x2026;cych w pociÄ&#x2026;gu czy teĹź komunikacja on-line z centralÄ&#x2026;.

Wydaje siÄ&#x2122;, Ĺźe w kolejnych latach wzrosnÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;ci przetwarzania danych pomiarowych i ich analizy, co pozwoli m.in. na przewidywanie usterek róşnych zespoĹ&#x201A;Ăłw wchodzÄ&#x2026;cych w skĹ&#x201A;ad pojazdĂłw. PoĹ&#x201A;oĹźony zostanie rĂłwnieĹź nacisk na wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; rejestratorĂłw z Europejskim Systemem Sterowania PociÄ&#x2026;giem (ETCS) stanowiÄ&#x2026;cym czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; Europejskiego Systemu ZarzÄ&#x2026;dzania Ruchem Kolejowym (ERTMS).

% . ). 3 . + .8 ) 3+

! ). %. . 3+ %0 ) . )

8

% . ).

AUTOMATYKA

# 2 3+

impulsy we wspĂłĹ&#x201A;pracy z dowolnymi elementami metalowymi obracajÄ&#x2026;cymi siÄ&#x2122; z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; kÄ&#x2026;towÄ&#x2026; proporcjonalnÄ&#x2026; do prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci kÄ&#x2026;towej kĂłĹ&#x201A; pojazdu i majÄ&#x2026;cymi taki ksztaĹ&#x201A;t, przy ktĂłrym moĹźna wyróşniÄ&#x2021; rĂłwnomiernie rozmieszczone powtarzajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; elementy (np. zÄ&#x2122;by kĂłĹ&#x201A; zÄ&#x2122;batych czy otwory wykonane we wspĂłĹ&#x201A;rzÄ&#x2122;dnych biegunowych).

W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od zapotrzebowania, producent moĹźe dostarczyÄ&#x2021; kilka rodzajĂłw wskaĹşnikĂłw prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci. KaĹźdy ze wskaĹşnikĂłw jest wyposaĹźony w moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; regulacji podĹ&#x203A;wietlenia tĹ&#x201A;a w celu dobrania najkorzystniejszych parametrĂłw wzglÄ&#x2122;dem oĹ&#x203A;wietlenia w kabinie. Podstawowe rozwiÄ&#x2026;zanie stanowi klasyczny wskazĂłwkowy wskaĹşnik logometryczny mp-KWP (fot. 19). Inny oferowany model zbudowany jest w oparciu o wyĹ&#x203A;wietlacz LCD i nosi nazwÄ&#x2122; WskTFT. OprĂłcz wskazywania prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci moĹźliwy jest w nim rĂłwnieĹź odczyt bieĹźÄ&#x2026;cej daty i czasu tachografu, przebiegu pojazdu, a takĹźe numeru maszynisty i pociÄ&#x2026;gu. ZaletÄ&#x2026; tego typu rozwiÄ&#x2026;zania jest brak ruchomych elementĂłw mechanicznych. Jego rozwiniÄ&#x2122;cie stanowi wskaĹşnik z panelem operatora WSKiPAN (fot. 20), ktĂłry jest dodatkowo wyposaĹźony w klawiaturÄ&#x2122; numerycznÄ&#x2026; pozwalajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na wprowadzanie nastaw i podstawowych parametrĂłw z pulpitu maszynisty. Wprowadzanie nastaw z pulpitu oraz odczyt podstawowych informacji z jednostki centralnej jest moĹźliwy rĂłwnieĹź przy zastosowaniu dodatkowego panelu maszynisty iPAN. NajwiÄ&#x2122;ksze moĹźliwoĹ&#x203A;ci, zarĂłwno

* Pracujemy razem

0,ė'=<1$52'2:( 7$5*, .12: +2: 32':<.21$:67:$ , .223(5$&-, 35=(0<6à2:(-

17 > 20 LISTOPADA

Centrum Wystawowe Paris Nord Villepinte - Francja

'$502:$ :(-ő&,Î:.$ /,67$ :<67$:&Î: .21)(5(1&-( , %,(ŭĈ&( ,1)250$&-( 1$

www.midest.com

52=:$ŭ&,( RIHUWĘ Z\VWDZFyZ SRGZ\NRQDZFyZ ] NUDMyZ 2'.5<-&,( LQQRZDF\MQH WHFKQRORJLH MXWUD L Z\GDMQĉ VWUDWHJLĘ VRXUFLQJRZĉ ] SDUWQHUDPL EL]QHVRZ\PL NOLHQWDPL L GRVWDZFDPL 32'=,(/&,( 6,ė '2ő:,$'&=(1,$0, DE\ RVLĉJQĉü OHSV]H Z\QLNL 81,.$/1$ :,75<1$ .12: +2: 32':<.21$:67:$ , .223(5$&-, 35=(0<6à2:(- : (8523,( 2EUyEND PHWDOL (OHNWURQLND :\NRĽF]HQLD 0RFRZDQLD SU]HP\VáRZH 8VáXJL GOD SU]HP\VáX 7HNVW\OLD WHFKQLF]QH .RQWDNW SURPRSRO#LW SO ,PSUH]D RGE\ZD VLĘ MHGQRF]HŒQLH ]

72/(;32 7DUJDPL 6SU]ĘWX GR 2EUyENL %ODFK 'UXWyZ 5XU L 3URӾOL :LĘFHM LQIRUPDFML QD ZZZ WROH[SR FRP

0DLQWHQDQFH ([SR 7DUJDPL .RQVHUZDFML 3U]HP\VáRZHM

TECHNIKA

PNEUMATYKA

PODNOSI RENTOWNOĹ&#x161;Ä&#x2020; OPERATORĂ&#x201C;W KOLEJOWYCH

%. 8 & ) % &;

; ; &; . 8 / ) ) ; &; ; 8 8 &; 8 ; . &; %;2 : % ) % , % 8 & 0 ) %) '8 % % ) = / ). D 8 8 & %

). ) = 0 / 0. ) & 8 &) '8 %.

% 8 ) J % & 2 1 % = 8 &; ' % & % % D.

2

% % 8 &' 0 . ) 'D . ) 8 ). ,2

I ) . 4 8 Y . ) . , ) 8 , = ) 8 ). ,/ %.

% NZG x

58

J

ak osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; cele? Jednym ze sprawdzonych sposobĂłw jest wykorzystanie najnowszych osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;Ä&#x2021; pneumatyki. UkĹ&#x201A;ady pneumatyczne sÄ&#x2026; powszechnie stosowane w kolejnictwie, zarĂłwno w charakterze urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pokĹ&#x201A;adowych, jak i podpokĹ&#x201A;adowych. JeĹ&#x203A;li zatem istniejÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;ci wprowadzenia zmian lub uzyskania oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci w tych obszarach, mogÄ&#x2026; one potencjalnie przynieĹ&#x203A;Ä&#x2021; operatorom znaczÄ&#x2026;ce korzyĹ&#x203A;ci.

NajnowszÄ&#x2026; technologiÄ&#x2122; moduĹ&#x201A;owÄ&#x2026; opracowano z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o zredukowaniu nieszczelnoĹ&#x203A;ci i zwiÄ&#x2026;zanych z nimi strat energii, zminimalizowaniu gabarytĂłw, zajmowanej powierzchni i ciÄ&#x2122;Ĺźaru ukĹ&#x201A;adĂłw, a takĹźe wydĹ&#x201A;uĹźeniu okresĂłw miÄ&#x2122;dzy przeglÄ&#x2026;dami tych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłre muszÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; w warunkach ekstremalnych temperatur, wibracji i udarĂłw. Aby jednak osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; najwiÄ&#x2122;ksze korzyĹ&#x203A;ci, naleĹźy caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowo spojrzeÄ&#x2021; na caĹ&#x201A;e systemy i zadaÄ&#x2021; sobie pytanie, w jaki sposĂłb moĹźna je udoskonaliÄ&#x2021;. WspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;c z dostawcÄ&#x2026; kompleksowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, jakim jest m.in. Parker, firmy P R O M O C J A

mogÄ&#x2026; odkryÄ&#x2021; nowe, bardziej efektywne sposoby przekonstruowania caĹ&#x201A;ych systemĂłw â&#x20AC;&#x201C; od sterowania hamulcami i operowania pantografami po uruchamianie drzwi i sprzÄ&#x2122;ganie jednostek taboru szynowego. WprowadzajÄ&#x2026;c do tych ukĹ&#x201A;adĂłw podzespoĹ&#x201A;y pneumatyczne, odporne na dziaĹ&#x201A;anie ekstremalnych temperatur i wibracji oraz gwarantujÄ&#x2026;ce bezpiecznÄ&#x2026; i niezawodnÄ&#x2026; pracÄ&#x2122;, operatorzy mogÄ&#x2026; zredukowaÄ&#x2021; koszty w wielu róşnych segmentach techniki kolejowej.

KOMPAKTOWE SYSTEMY HAMULCOWE Bez wÄ&#x2026;tpienia systemy kontroli hamowania w pociÄ&#x2026;gach powinny byÄ&#x2021; lekkie, skuteczne, bezpieczne i powinny zajmowaÄ&#x2021; maĹ&#x201A;o miejsca â&#x20AC;&#x201C; i tu pneumatyka moĹźe odegraÄ&#x2021; kluczowÄ&#x2026; rolÄ&#x2122;.

Cechy te przyczyniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do wiÄ&#x2122;kszej niezawodnoĹ&#x203A;ci i sprawnoĹ&#x203A;ci taboru, a co za tym idzie â&#x20AC;&#x201C; do obniĹźenia kosztĂłw eksploatacji.

Jako przykĹ&#x201A;ad posĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; moĹźe opracowany przez firmÄ&#x2122; Parker regulator o kompaktowej moduĹ&#x201A;owej budowie, ktĂłry eliminuje koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzÄ&#x2122;gania przewodĂłw pneumatycznych miÄ&#x2122;dzy jednostkami wyposaĹźonymi w magiAUTOMATYKA

TECHNIKA stralÄ&#x2122; zasilajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; jednego z wiodÄ&#x2026;cych producentĂłw. Pozwala to znacznie zmniejszyÄ&#x2021; gabaryty i ciÄ&#x2122;Ĺźar ukĹ&#x201A;adu.

Taki zespĂłĹ&#x201A; regulacyjny, w ktĂłrego skĹ&#x201A;ad wchodzi zawĂłr kulowy, regulator i dwa bloki zaworowe, skutecznie reguluje ciĹ&#x203A;nienie powietrza od poziomu panujÄ&#x2026;cego w zbiorniku gĹ&#x201A;Ăłwnym do wartoĹ&#x203A;ci wymaganej przez ukĹ&#x201A;ad hamowania.

Ponadto zawĂłr kulowy odcina zbiornik gĹ&#x201A;Ăłwny, co przyĹ&#x203A;piesza i upraszcza konserwacjÄ&#x2122;, a przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza pomiarowe i zawĂłr bezpieczeĹ&#x201E;stwa wbudowano w bloki rozdzielcze.

Podobnie w konstrukcji jednego z najlepszych ukĹ&#x201A;adĂłw przeciwpoĹ&#x203A;lizgowych znaczÄ&#x2026;cÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; odgrywajÄ&#x2026; pneumatyczne zawory elektromagnetyczne.

DziÄ&#x2122;ki nowatorskiemu systemowi sterowania technologia ta pozwala w maksymalnym stopniu wykorzystaÄ&#x2021; przyczepnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kĂłĹ&#x201A; do powierzchni szyn, skracajÄ&#x2026;c drogÄ&#x2122; hamowania, zmniejszajÄ&#x2026;c zuĹźycie powietrza i redukujÄ&#x2026;c stopieĹ&#x201E; zuĹźycia kĂłĹ&#x201A; w wielu rodzajach pojazdĂłw szynowych. Wszystkie te czynniki pomagajÄ&#x2026; zmniejszyÄ&#x2021; koszty eksploatacji i konserwacji, jednoczeĹ&#x203A;nie utrzymujÄ&#x2026;c wymagany poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa. W tym ukĹ&#x201A;adzie hamulcowym, eliminujÄ&#x2026;cym zjawisko blokowania kĂłĹ&#x201A;, wykorzystano czujniki prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej osi kĂłĹ&#x201A;, elektryczny sterownik i pneumatyczne zespoĹ&#x201A;y zrzutowe skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; z czterech zaworĂłw elektromagnetycznych, ktĂłre â&#x20AC;&#x201C; sterujÄ&#x2026;c przepĹ&#x201A;ywem powietrza do i z siĹ&#x201A;ownikĂłw hamulcĂłw â&#x20AC;&#x201C; regulujÄ&#x2026; siĹ&#x201A;Ä&#x2122; hamowania hamulcĂłw ciernych.

Kluczem do powodzenia sukcesu caĹ&#x201A;ego systemu byĹ&#x201A;o zastosowanie zaworĂłw elektromagnetycznych, charakteryzujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; krĂłtkimi i powtarzalnymi czasami reakcji oraz skutecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;ania w szerokim zakresie temperatury.

jÄ&#x2026;c z producentami i uĹźytkownikami z sektora kolejnictwa, opracowali seriÄ&#x2122; siĹ&#x201A;ownikĂłw i zaworĂłw, ktĂłre moĹźna Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; w zintegrowany system speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cy obydwa te wymagania. To tylko jeden z przykĹ&#x201A;adĂłw Ĺ&#x203A;wiadczÄ&#x2026;cych o tym, jak technologia pneumatyczna umoĹźliwia pokonanie specyficznych problemĂłw pojawiajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; na etapie konstruowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i systemĂłw na potrzeby operatorĂłw kolejowych.

Podobnie w wielu nowatorskich systemach rozĹ&#x201A;Ä&#x2026;czajÄ&#x2026;cych, stosowanych w kolejach brytyjskich, istotnÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; odgrywajÄ&#x2026; ukĹ&#x201A;ady pneumatyczne.

SÄ&#x2026; to kompletne systemy pneumatyczne, w ktĂłrych skĹ&#x201A;ad wchodzi wielofunkcyjny elektryczny moduĹ&#x201A; sterowania zwrotnicÄ&#x2026; oraz podzespoĹ&#x201A;y sterujÄ&#x2026;ce zaworami pneumatycznymi. UkĹ&#x201A;ad rozĹ&#x201A;Ä&#x2026;czajÄ&#x2026;cy dziaĹ&#x201A;a w taki sposĂłb, Ĺźe pozwala na odciÄ&#x2122;cie elektrycznych i pneumatycznych obwodĂłw przebiegajÄ&#x2026;cych przez sprzÄ&#x2122;g. Taka sekwencja operacji umoĹźliwia szybkie i proste zmiany zestawienia wagonĂłw i oddawanie gotowych skĹ&#x201A;adĂłw z powrotem do eksploatacji.

NIEZALEĹťNE ZAWIESZENIE Najnowsza generacja ukĹ&#x201A;adĂłw pneumatycznych oznacza rĂłwnieĹź nowÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w kontroli przechyĹ&#x201A;Ăłw skĹ&#x201A;adu oraz w sterowaniu pantografami, podnoszÄ&#x2026;c sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energetycznÄ&#x2026; i redukujÄ&#x2026;c

koszty. PrzykĹ&#x201A;adem mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; najnowsze przechylne pociÄ&#x2026;gi Pendolino, w ktĂłrych zastosowano ukĹ&#x201A;ady elektrohydrauliczne i elektropneumatyczne do kontroli ruchu kaĹźdego wagonu po wejĹ&#x203A;ciu w Ĺ&#x201A;uk.

SiĹ&#x201A;owniki pneumatyczne zapewniajÄ&#x2026; utrzymanie wagonu w poziomie, niezaleĹźnie od poĹ&#x201A;oĹźenia wĂłzkĂłw jezdnych.

KaĹźdy siĹ&#x201A;ownik pneumatyczny obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; dwa regulatory elektropneumatyczne, z ktĂłrych jeden steruje dopĹ&#x201A;ywem, a drugi odpĹ&#x201A;ywem powietrza z siĹ&#x201A;ownika.

SiĹ&#x201A;owniki i regulatory moĹźna zamĂłwiÄ&#x2021; w postaci jednego kompletnego ukĹ&#x201A;adu, a dziÄ&#x2122;ki ich zastosowaniu konstrukcja moĹźe byÄ&#x2021; zwarta i lekka, co podnosi sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energetycznÄ&#x2026; pociÄ&#x2026;gu.

Podobnie do skutecznego rĂłwnowaĹźenia systemu pantografĂłw pociÄ&#x2026;gu moĹźna zastosowaÄ&#x2021; pneumatyczne wyspy, tworzÄ&#x2026;c caĹ&#x201A;kowicie zintegrowany i lekki zespĂłĹ&#x201A;. Tablice sterowania pantografami, stosowane w caĹ&#x201A;ej Wielkiej Brytanii, umoĹźliwiajÄ&#x2026; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie do bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cych w uĹźyciu linii napowietrznych.

System ten, opracowany w odpowiedzi na okreĹ&#x203A;lone wymagania odbiorcy z sektora kolejnictwa, jest dobrym przykĹ&#x201A;adem kompleksowego rozwiÄ&#x2026;zania konstrukcyjnego, wykorzystujÄ&#x2026;cego technologie pneumatyczne. Jak dowiodĹ&#x201A;a praktyka, systemy te sÄ&#x2026; niezawodne i bezpieczne w dziaĹ&#x201A;aniu oraz speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wymagania rygorystycznych norm obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cych w kolejnictwie.

# 2 8 ] L

SPRZÄ&#x2DC;GANIE PNEUMATYCZNE Aby wykonaÄ&#x2021; operacje w rodzaju sprzÄ&#x2122;gania i rozprzÄ&#x2122;gania w wymaganym czasie, coraz powszechniej stosuje siÄ&#x2122; ukĹ&#x201A;ady w peĹ&#x201A;ni automatyczne. Jednak konstruktorzy stajÄ&#x2026; w tym przypadku przed pewnym wyzwaniem, poniewaĹź ukĹ&#x201A;ad automatycznego sprzÄ&#x2122;gania musi pozwalaÄ&#x2021; na rÄ&#x2122;cznÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; sprzÄ&#x2122;gu w sytuacjach awaryjnych. Konstruktorzy firmy Parker, Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le wspĂłĹ&#x201A;pracu9/2015

. . ) %)

59

TECHNIKA

UkĹ&#x201A;ady pneumatyczne pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w wielu systemach i instalacjach kabiny pociÄ&#x2026;gu â&#x20AC;&#x201C; od automatycznych drzwi po systemy spĹ&#x201A;ukiwania toalet. Konstrukcja tych wewnÄ&#x2122;trznych systemĂłw moĹźe w znacznym stopniu wpĹ&#x201A;ywaÄ&#x2021; na niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energetycznÄ&#x2026; pociÄ&#x2026;gu.

MoĹźliwe jest wykonanie kompletnych ukĹ&#x201A;adĂłw drzwi wewnÄ&#x2122;trznych z napÄ&#x2122;dem pneumatycznym, zawierajÄ&#x2026;cych wszystkie niezbÄ&#x2122;dne podzespoĹ&#x201A;y, jak np. specjalne siĹ&#x201A;owniki z rozbudowanÄ&#x2026; amortyzacjÄ&#x2026; do drzwi kolejowych na prowadnicach szynowych, panel sterowania realizujÄ&#x2026;cy funkcje automatyczne, zawĂłr detekcji przeszkĂłd oraz róşne podzespoĹ&#x201A;y zewnÄ&#x2122;trzne. Wraz ze zmniejszaniem ciÄ&#x2122;Ĺźaru i gabarytĂłw ukĹ&#x201A;adĂłw realna staje siÄ&#x2122; automatyzacja caĹ&#x201A;ego wagonu, zapewniajÄ&#x2026;ca bezpieczeĹ&#x201E;stwo i komfort pasaĹźerĂłw w najbardziej efektywny sposĂłb.

Technologie pneumatyczne wykorzystano do skonstruowania kompletnego bloku sterowania drzwiami dla potrzeb wĹ&#x201A;oskich kolei duĹźej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci. Blok ten umoĹźliwia realizacjÄ&#x2122; szeregu funkcji za pomocÄ&#x2026; pojedynczego, kompaktowego ukĹ&#x201A;adu, w tym funkcji otwierania i zamykania drzwi, manewrowania, regulacji ciĹ&#x203A;nienia, wykrywania nieszczelnoĹ&#x203A;ci uszczelek drzwiowych, jak rĂłwnieĹź funkcji zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem, jak np. funkcji automatycznego odblokowywania drzwi

I ) . . % 8 & )

I ) . . % ) ) 8 % & % ) %. ). ,

w przypadku spadku ciĹ&#x203A;nienia poniĹźej zadanego poziomu oraz funkcji otwierania awaryjnego. Tego rodzaju zespoĹ&#x201A;y, wykonywane na zamĂłwienie odbiorcy, znakomicie upraszczajÄ&#x2026; projektowanie i konstrukcjÄ&#x2122; automatycznych systemĂłw pokĹ&#x201A;adowych, a wszystkie elementy i podzespoĹ&#x201A;y moĹźna zakupiÄ&#x2021; u jednego dostawcy.

SYSTEMY POKĹ ADOWE Pneumatyka okazuje siÄ&#x2122; pomocna nie tylko w automatyzacji systemĂłw drzwiowych. Opracowano juĹź ukĹ&#x201A;ady regulacji foteli ze wspomaganiem pochylania. Oryginalny system z dwoma siĹ&#x201A;ownikami â&#x20AC;&#x201C; olejowym i powietrznym â&#x20AC;&#x201C; umoĹźliwia precyzyjnÄ&#x2026;, bezstopniowÄ&#x2026; regulacjÄ&#x2122; poĹ&#x201A;oĹźenia, a fotel moĹźna regulowaÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; niewielkiego, lekkiego zaworu wbudowanego w podĹ&#x201A;okietnik. W wagonach klasy luksusowej

zastosowano juĹź autonomiczne agregaty pneumatyczne do regulacji kÄ&#x2026;ta pochylenia oparÄ&#x2021; i siedzeĹ&#x201E; za pomocÄ&#x2026; przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika koĹ&#x201A;yskowego w podĹ&#x201A;okietniku fotela.

Pneumatyczne zawory i siĹ&#x201A;owniki pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź jako integralne elementy ukĹ&#x201A;adĂłw ogrzewania i wentylacji oraz jako urzÄ&#x2026;dzenia stosowane w toaletach i instalacjach wodnych.

PrzykĹ&#x201A;adowo najnowsze technologie elektropneumatyczne znalazĹ&#x201A;y zastosowanie w konstrukcji zintegrowanych, energooszczÄ&#x2122;dnych systemĂłw toalet, ktĂłre skutecznie oszczÄ&#x2122;dzajÄ&#x2026; wodÄ&#x2122; i kontrolujÄ&#x2026; uĹźycie sprÄ&#x2122;Ĺźonego powietrza, podciĹ&#x203A;nienia i odpowietrzenia.

W niektĂłrych pociÄ&#x2026;gach duĹźej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci pokĹ&#x201A;adowymi systemami spĹ&#x201A;ukiwania toalet i umywalek sterujÄ&#x2026; bloki ukĹ&#x201A;adĂłw pneumatycznych, na ktĂłrych zamontowano zawory sterujÄ&#x2026;ce i pneumatyczne ukĹ&#x201A;ady regulatorĂłw czasowych. Taki system reguluje zuĹźycie wody i oszczÄ&#x2122;dza jÄ&#x2026;, przyczyniajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; do redukcji kosztĂłw i zmniejszenia czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci regularnych czynnoĹ&#x203A;ci obsĹ&#x201A;ugowych.

PODSUMOWANIE ChociaĹź technologie pneumatyczne stosowane sÄ&#x2026; juĹź w kolejnictwie od pewnego czasu, dopiero najnowsza generacja specjalnie skonstruowanych zaworĂłw, siĹ&#x201A;ownikĂłw oraz urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; filtracyjnych i regulacyjnych pozwoliĹ&#x201A;a operatorom kolejowym speĹ&#x201A;niÄ&#x2021; specyficzne wymogi projektowe oraz zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; taboru. Poprzez wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; z dostawcami kompleksowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; technicznych, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cych pneumatykÄ&#x2122; z innymi technologiami â&#x20AC;&#x201C; np. hydraulikÄ&#x2026; i elektromechanikÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; operatorzy kolejowi sÄ&#x2026; w stanie znaczÄ&#x2026;co zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; dochodowoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, pozyskujÄ&#x2026;c kompleksowe ukĹ&#x201A;ady automatyki i sterowania od jednego dostawcy.

PARKER HANNIFIN SALES POLAND Sp. z o.o.

2 ) H/ GF FRT : % ) 2 FF TWR FZ GG ) % ) X 8 2 )))2 8 2 )))2 8 2

60

AUTOMATYKA

# 2 8 ] L

AUTOMATYZACJA POPRZEZ PNEUMATYKÄ&#x2DC;

Zapraszamy na

Targi TRAKO

^ƚŽŝƐŬŽ ͲϯϮ

5D]HP PRĪHP\ VWZRU]\ü QLH]DZRGQH V\VWHP\ DE\ XWU]\PDü Z\GDMQRĞü QD ZáDĞFLZ\FK WRUDFK 3RFLąJL SRWU]HEXMą QLH]DZRGQ\FK V\VWHPyZ L NRPSRQHQWyZ DE\ XWU]\PDü UHSXWDFMĊ EH]SLHF]Q\FK V]\ENLFK L Z\JRGQ\FK ĞURGNyZ ORNRPRFML GOD RVyE RUD] WRZDUyZ :áDĞQLH GODWHJR GREU]H MHVW PLHü SDUWQHUD WDNLHJR MDN 3DUNHU Hannifin NWyU\ SRPyJá VWZRU]\ü V]HURNą JDPĊ VSUDZG]RQ\FK HQHUJRRV]F]ĊGQ\FK WHFKQRORJLL GOD NROHMQLFWZD 0RĪQD WX Z\PLHQLü WHFKQRORJLH ] ]DNUHVX Sneumatyki, osuszania powietrza, filtracji, HOHNWURPHFKDQLNL HOHPHQWyZ ]áąF]Q\FK F]\ XV]F]HOQLHĔ NWyUH SR]ZDODMą ]PQLHMV]\ü F]DV SURMHNWRZDQLD V\VWHPyZ RUD] PRQWDĪX QDZHW R Z RGQLHVLHQLX GR VSUĊĪRQHJR SRZLHWU]D V\VWHPyZ KDPXOFRZ\FK V\VWHPyZ VSU]ĊJDMąF\FK F]\ XU]ąG]HĔ SRPRFQLF]\FK 2GZLHGĨ QDV QD WDUJDFK TRAKO (stoisko D32) L ]REDF] ĪH ] 3DUNHUHP 7ZRMD ILUPD UXV]\ SHáQą SDUą

WĂƌŬĞƌ ,ĂŶŶŝĨŝŶ ^ĂůĞƐ WŽůĂŶĚ ^Ɖ͘ nj Ž͘Ž͘

-235 Warszawa, tel. 22 573 24 00 e-mail: warszawa@parker.com, www.parker.com, www.parker.pl

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

RUCH POD KONTROLÄ&#x201E; PRZEGLÄ&#x201E;D WIELOOSIOWYCH STEROWNIKĂ&#x201C;W RUCHU ). 0 % J 0 ) % . . .8 0 % D ) = ) , 2 $ & %'= & ).8 %. & ' 0 8 . " / ; % ) / ) 8 . , & % ) ) ) 8 . , ( 2 * ; . 8 < % ) ) D / % % & &; ) & ! 8 & 2 *

62

S

terowniki ruchu wykorzystuje siÄ&#x2122; zarĂłwno w systemach pneumatycznych, hydraulicznych, jak i elektrycznych. Jednak najszersze zastosowanie znajdujÄ&#x2026; w tych ostatnich â&#x20AC;&#x201C; elektrycznych. Wynika to z faktu, Ĺźe systemy elektryczne sÄ&#x2026; nie tylko najbardziej rozpowszechnione, ale wykorzystywane w nich silniki pozwalajÄ&#x2026; dostarczyÄ&#x2021; najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; mocy w stosunku do masy wĹ&#x201A;asnej. KolejnÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; jest ich Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pozycjonowania. DziÄ&#x2122;ki temu zbudowany na bazie podzespoĹ&#x201A;Ăłw elektrycznych system nie tylko sprawnie wykonuje postawione przed nim zadania, ale rĂłwnieĹź ma niewielkÄ&#x2026; masÄ&#x2122;.

Do sterowania róşnego rodzaju silnikami elektrycznymi wykorzystuje

siÄ&#x2122; sterowniki analogowe lub cyfrowe.

Te ostatnie, korzystajÄ&#x2026;ce z mikroprocesorĂłw oraz procesorĂłw sygnaĹ&#x201A;owych DSP, zaczynajÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; coraz wiÄ&#x2122;ksze znaczenie w systemach automatyki. Wynika to z Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;ci kontroli stanu, ktĂłra pozwala na bezpoĹ&#x203A;rednie zadawanie i zmianÄ&#x2122; parametrĂłw ukĹ&#x201A;adu. Z drugiej strony istotna staje siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x201A;atwego zapamiÄ&#x2122;tania nawet kilkuset poĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E;, a takĹźe globalnej komunikacji z pozostaĹ&#x201A;ymi elementami systemu automatyki. Systemy cyfrowe cechujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; teĹź znacznie wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; uniwersalnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;.

Najpopularniejsze cyfrowe systemy sterowania to mikroprocesorowe ukĹ&#x201A;ady regulacji, czyli sterowniki PLC. Z powodzeniem moĹźna je wykorzystaÄ&#x2021; AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY do sterowania ruchem w róşnego rodzaju systemach automatyki, a jednoczeĹ&#x203A;nie do kontroli i sterowania innymi parametrami danego systemu automatyki. Obecnie sÄ&#x2026; to wielofunkcyjne urzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłre oprĂłcz sterowania pozwalajÄ&#x2026; na gromadzenie danych, ich udostÄ&#x2122;pnianie oraz zdalnÄ&#x2026; diagnostykÄ&#x2122;.

Sterowniki PLC zalicza siÄ&#x2122; jednak do odrÄ&#x2122;bnej, szerokiej grupy uniwersalnych mikroprocesorowych kontrolerĂłw, dlatego nie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; tematem niniejszego artykuĹ&#x201A;u. Skupimy siÄ&#x2122; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie na wieloosiowych sterownikach ruchu do napÄ&#x2122;dzanych elektrycznie systemĂłw automatyki. OczywiĹ&#x203A;cie nie zabraknie rĂłwnieĹź urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; PLC, ale bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; to specjalizowane, wieloosiowe sterowniki ruchu bazujÄ&#x2026;ce na dedykowanych rozwiÄ&#x2026;zaniach PLC. OddzielnÄ&#x2026; i bardzo szerokÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sterujÄ&#x2026;cych stanowiÄ&#x2026; zintegrowane z kontrolerami ruchu systemy serwomechanizmĂłw. UrzÄ&#x2026;dzenia takie potrafiÄ&#x2026; nie tylko bezpoĹ&#x203A;rednio zarzÄ&#x2026;dzaÄ&#x2021; ruchem poszczegĂłlnych osi, ale rĂłwnieĹź wbudowano w nie serwowzmacniacze i falowniki odpowiedzialne bezpoĹ&#x203A;rednio za sterowanie silnikami. PrzykĹ&#x201A;adem tego typu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest m.in. seria serwofalownikĂłw SEW-Eurodrive MOVIAXIS Multi-Axis, Siemens Sinamics czy seria Rockwell Automation Kinetix. Tego typu urzÄ&#x2026;dzenia teĹź nie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; omawiane w niniejszym artykule.

# 2 - 0 ,

STEROWNIKI WIELOOSIOWE Najprostszy system sterowania napÄ&#x2122;dem elektrycznym skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z falownika, enkodera oraz ukĹ&#x201A;adu sterujÄ&#x2026;cego â&#x20AC;&#x201C; analogowego lub cyfrowego.

Sterownik ruchu podaje sygnaĹ&#x201A; do falownika (sterowanie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i przemieszczeniem), a nastÄ&#x2122;pnie otrzymuje informacje zwrotne o poĹ&#x201A;oĹźeniu z enkodera. Problemy zaczynajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; pojawiaÄ&#x2021; w chwili, gdy trzeba sterowaÄ&#x2021; nie jednÄ&#x2026; osiÄ&#x2026;, jak w powyĹźszym, najprostszym przypadku, ale jednoczeĹ&#x203A;nie kilkoma lub kilkunastoma osiami ruchu dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cymi niezaleĹźnie od siebie.

Takie rozbudowane systemy automatyki wymagajÄ&#x2026; juĹź synchronizacji róşnych osi ruchu, tak aby nie 9/2015

dochodziĹ&#x201A;o do kolizji, a poszczegĂłlne osie ruchu mogĹ&#x201A;y ze sobÄ&#x2026; pĹ&#x201A;ynnie wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021;. DziÄ&#x2122;ki temu moĹźliwe jest wykonywanie przez system automatyki zĹ&#x201A;oĹźonych sekwencji zadaĹ&#x201E; w procesach ruchu koordynowanego.

Problemy te muszÄ&#x2026; teĹź byÄ&#x2021; rozwiÄ&#x2026;zane w systemach pozycjonowania xy/xyz, gdzie znajomoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pozycji innych osi jest potrzebna do interpolacji poĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; wszystkich elementĂłw wykonawczych lub obliczeĹ&#x201E; kinematyki ruchu.

Synchronizacja sterowania ruchem wymaga juĹź przepĹ&#x201A;ywu informacji miÄ&#x2122;dzy wszystkimi sterownikami ruchu wchodzÄ&#x2026;cymi w skĹ&#x201A;ad systemu automatyki.

nie i wysyĹ&#x201A;anie danych oraz poleceĹ&#x201E;, a takĹźe wspĂłĹ&#x201A;praca i realizacja ruchu synchronicznego z innymi kontrolerami ruchu jest realizowana za pomocÄ&#x2026; protokoĹ&#x201A;u sieciowego czasu rzeczywistego. We wspĂłĹ&#x201A;czesnych konstrukcjach w tym celu najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej stosuje siÄ&#x2122; standardy takie jak Ethernet, EtherNet/IP, EtherCAT, CAN, fieldbus, Profibus-DP, Profinet, CC-Link czy Modbus. Istnieje teĹź szereg protokoĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych opracowanych i wykorzystywanych przez konkretnych producentĂłw oraz ich partnerĂłw. Coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej moĹźna teĹź spotkaÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowe interfejsy sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do synchronizacji ruchu wieloosiowego.

â&#x20AC;&#x201A;FUNKCJE SYNCHRONIZACYJNE STEROWNIKA RUCHU POZWALAJÄ&#x201E; ELEMENTOM WSPĂ&#x201C;Ĺ PRACUJÄ&#x201E;CYM Z OSIAMI PORUSZAÄ&#x2020; SIÄ&#x2DC; BEZKOLIZYJNIE PO KOLIDUJÄ&#x201E;CYCH ZE SOBÄ&#x201E; TRAJEKTORIACH, NAWET W SYTUACJI, GDY RUCH OSI ZACZYNA SIÄ&#x2DC; I KOĹ&#x192;CZY W TYM SAMYM CZASIE. Tego typu komunikacja nie stanowi wiÄ&#x2122;kszego problemu przy dwĂłch czy trzech osiach ruchu. JeĹźeli jednak tych osi jest kilka, wĂłwczas wymiana danych moĹźe byÄ&#x2021; kĹ&#x201A;opotliwa. Dlatego na rynku od kilkunastu lat sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne wieloosiowe sterowniki ruchu, ktĂłre same synchronizujÄ&#x2026; ruch w wieloosiowych systemach automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

Jest to obecnie najpopularniejsza grupa sterownikĂłw ruchu stosowana w wykorzystujÄ&#x2026;cych elektryczne napÄ&#x2122;dy systemach automatyki. Nawet w wypadku dwĂłch osi znacznie Ĺ&#x201A;atwiej zastosowaÄ&#x2021; sterownik wieloosiowy niĹź synchronizowaÄ&#x2021; dwa niezaleĹźne urzÄ&#x2026;dzenia. OczywiĹ&#x203A;cie sterowniki wieloosiowe mogÄ&#x2026; rĂłwnieĹź wymieniaÄ&#x2021; dane miÄ&#x2122;dzy sobÄ&#x2026;, umoĹźliwiajÄ&#x2026;c w ten sposĂłb budowÄ&#x2122; nawet bardzo skomplikowanych ukĹ&#x201A;adĂłw.

SIECIOWE PROTOKOŠY STEROWANIA RUCHEM CZASU RZECZYWISTEGO Komunikacja z innymi elementami systemu automatyki, przyjmowa-

Typowy sterownik ruchu obsĹ&#x201A;uguje od kilku do kilkunastu osi ruchu. PoĹ&#x201A;oĹźenie wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci z nich jest znane dziÄ&#x2122;ki synchronizacji na podstawie informacji zwrotnych z enkodera, a dla czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci z nich poĹ&#x201A;oĹźenie jest okreĹ&#x203A;lane na podstawie wysĹ&#x201A;anych sygnaĹ&#x201A;Ăłw sterujÄ&#x2026;cych. SÄ&#x2026; to tzw. osie interpolowane. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sterownikĂłw potrafi bez problemu zsynchronizowaÄ&#x2021; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone do niego serwoosie przez podanie odpowiedniego napiÄ&#x2122;cia sterujÄ&#x2026;cego (zwykle Âą5â&#x20AC;&#x201C;10 V), a takĹźe osie krokowe, ktĂłre â&#x20AC;&#x201C; sterujÄ&#x2026;c â&#x20AC;&#x201C; podajÄ&#x2026; informacjÄ&#x2122; o wielkoĹ&#x203A;ci impulsu i jego kierunku.

Inne osie mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; teĹź synchronizowane za poĹ&#x203A;rednictwem protokoĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych, w tym protokoĹ&#x201A;Ăłw umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych bezpoĹ&#x203A;rednie podanie napiÄ&#x2122;cia sterujÄ&#x2026;cego, np. Ethernet Powerlink czy CAN. Funkcje synchronizacyjne sterownika ruchu pozwalajÄ&#x2026; elementom wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cym z osiami poruszaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; bezkolizyjnie (dziÄ&#x2122;ki realizowanym algorytmom interpolacji â&#x20AC;&#x201C; np. liniowa, 63

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

ABB

FESTO

Seria Model Liczba osi

ESB-2 8

NextMove e100 16

CECX CECX-M1 16

Funkcje interpolacji (osie)

liniowa/koĹ&#x201A;owa/Ĺ&#x203A;rubowa

liniowa/koĹ&#x201A;owa/Ĺ&#x203A;rubowa

liniowa/koĹ&#x201A;owa/Ĺ&#x203A;rubowa

Metody pozycjonowania

punkt do punktu (absolutna i inkrementalna), kontrola prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i pozycji, kontrola staĹ&#x201A;ej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci

punkt do punktu, kontrola prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i pozycji, staĹ&#x201A;ej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, kontroli synchronizacji, staĹ&#x201A;ego skoku, posuwu, staĹ&#x201A;ej kontroli prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, Ĺ&#x203A;ledzenie pozycji, kontrola drgaĹ&#x201E;

punkt do punktu, kontrola prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i pozycji, staĹ&#x201A;ej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, kontroli synchronizacji, staĹ&#x201A;ego skoku posuwu, staĹ&#x201A;ej kontroli prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, Ĺ&#x203A;ledzenie pozycji, kontrola drgaĹ&#x201E;

Interfejs/magistrala systemowa

Modbus RTU, CANopen

Ethernet, EtherNet/IP, Powerlink, CANopen, Modbus RTU

WyjĹ&#x203A;cia analogowe

tak

tak

WyjĹ&#x203A;cia impulsowe

tak

tak

EtherNet/IP, CANopen, Profibus, RS-232/422/485 tak (dostÄ&#x2122;pne dziÄ&#x2122;ki dodatkowym moduĹ&#x201A;om) tak (dostÄ&#x2122;pne dziÄ&#x2122;ki dodatkowym moduĹ&#x201A;om)

:.0 ) 8 ) ) ). , ' . , 8 . 8

Ĺ&#x203A;rubowa lub koĹ&#x201A;owa) po kolidujÄ&#x2026;cych ze sobÄ&#x2026; trajektoriach, nawet w sytuacji, gdy ruch osi zaczyna siÄ&#x2122; i koĹ&#x201E;czy w tym samym czasie. Funkcje synchronizowane umoĹźliwiajÄ&#x2026; bowiem regulacjÄ&#x2122; proporcji prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci miÄ&#x2122;dzy poszczegĂłlnymi osiami dziÄ&#x2122;ki tzw. elektronicznym przekĹ&#x201A;adniom, krzywkom czy osiom FIFO. Interpolacja wykorzystywana jest w celu dokĹ&#x201A;adnego poruszania siÄ&#x2122; po trajektorii i jest jednÄ&#x2026; z najbardziej skomplikowanych funkcjonalnoĹ&#x203A;ci do implementacji w sterowniku wieloosiowym. Interpolator ma za zadanie w odstÄ&#x2122;pach milisekundowych cyklicznie obliczaÄ&#x2021; wektor trajektorii ruchu w trakcie jego trwania. Wektory przyspieszenia, opóźnienia oraz prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci sÄ&#x2026; obliczane dla wszystkich uczestniczÄ&#x2026;cych w danej sekwencji osi. Podczas obliczeĹ&#x201E; naleĹźy przewidzieÄ&#x2021;, czy mogÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; przekroczone parametry, ktĂłre mogĹ&#x201A;yby doprowadziÄ&#x2021; do kolizji oraz automatycznie redukowaÄ&#x2021; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; trajektorii, aby do tego nie doszĹ&#x201A;o.

Warto teĹź wspomnieÄ&#x2021;, Ĺźe w obliczeniach zwiÄ&#x2026;zanych z interpolacjÄ&#x2026; czÄ&#x2122;sto stosuje siÄ&#x2122; tzw. osie wirtualne.

64

Standardowo podczas synchronizacji jednÄ&#x2026; lub wiÄ&#x2122;cej osi wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; w obliczeniach z wybranÄ&#x2026; osiÄ&#x2026; gĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026;. Jest to zazwyczaj ta oĹ&#x203A;, ktĂłrej poĹ&#x201A;oĹźenie rejestruje enkoder. Wirtualna oĹ&#x203A; gĹ&#x201A;Ăłwna to taka, ktĂłrej poĹ&#x201A;oĹźenie obliczane jest na podstawie danych uzyskanych z sygnaĹ&#x201A;Ăłw sterujÄ&#x2026;cych dla napÄ&#x2122;du. WspĂłĹ&#x201A;czesne sterowniki wieloosiowe potrafiÄ&#x2026; synchronizowaÄ&#x2021; od kilku do kilkunastu osi na podstawie jednego gĹ&#x201A;Ăłwnego enkodera i na tej podstawie zmieniaÄ&#x2021; przeĹ&#x201A;oĹźenia i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci tych osi w sposĂłb elektroniczny.Â

UKĹ ADY WE/WY W typowym, wspĂłĹ&#x201A;czesnym systemie automatyki przemysĹ&#x201A;owej wieloosiowy sterownik ruchu jest jedynie centralnym elementem kontrolno-sterujÄ&#x2026;cym, ktĂłry wspĂłĹ&#x201A;pracuje z urzÄ&#x2026;dzeniami odpowiedzialnymi za realizacjÄ&#x2122; danego procesu ruchu. W praktyce sÄ&#x2026; to kontrolery silnikĂłw krokowych bÄ&#x2026;dĹş moduĹ&#x201A;y serwonapÄ&#x2122;dĂłw, ktĂłre odpowiadajÄ&#x2026; za bezpoĹ&#x203A;rednie zasilenie i wprawienie w ruch serwomechanizmĂłw lub serwomotorĂłw. Jak wiadomo, elementy te juĹź w sposĂłb bezpoĹ&#x203A;redni odpowiadajÄ&#x2026; za ruch poszczegĂłlnych osi robo-

czych. SygnaĹ&#x201A;em dla serwonapÄ&#x2122;dĂłw lub kontrolera silnikĂłw krokowych jest podanie napiÄ&#x2122;cia sterujÄ&#x2026;cego lub ciÄ&#x2026;gu impulsĂłw o zadanej czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci.

WÂ ten sposĂłb realizowane jest wysterowanie osi.

Coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej sygnaĹ&#x201A;y wyjĹ&#x203A;ciowe do elementĂłw wykonawczych doprowadzane sÄ&#x2026; w sposĂłb cyfrowy: albo za poĹ&#x203A;rednictwem umieszczonych na obudowie sterownika wieloosiowego wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; cyfrowych, albo za poĹ&#x203A;rednictwem magistrali (np. Ethernet Powerline, CAN, Profibus czy Profinet).

Coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej wieloosiowe sterowniki ruch wyposaĹźane sÄ&#x2026; jedynie w zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza magistrali danych i próşno na nich szukaÄ&#x2021; tradycyjnych sterujÄ&#x2026;cych zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cz analogowych bÄ&#x2026;dĹş cyfrowych â&#x20AC;&#x201C; analogicznie jak w wypadku wielu modeli kontrolerĂłw PLC. Podobnie ma siÄ&#x2122; sprawa z wejĹ&#x203A;ciami. Tradycyjnie kontroler wieloosiowy ma do dyspozycji kilka zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy analogowych i cyfrowych, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cych m.in. do zbierania danych np. z enkodera.

Obecnie coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej takie dane trafiajÄ&#x2026; bezpoĹ&#x203A;rednio do elementu wykonawczego, a ten przesyĹ&#x201A;a je magistralÄ&#x2026; systemowÄ&#x2026; do sterownika AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY MITSUBISHI ELECTRIC

iQ-R iQ-F Melsec Q Melsec Q Q173DSCPU RD77MS16 FX5U-40SSC-S Q170MS16CPU LD77MS16 32 (96) 16 4 16 16 liniowa (4)/kołowa (2)/heliliniowa (4)/kołowa (2)/ liniowa (4)/kołowa (2)/ liniowa (4)/kołowa (2)/heliliniowa (4)/kołowa (2)/ kalna (3)/synchronizacja (96) synchronizacja (16) synchronizacja (4) kalna (3)/synchronizacja (16) synchronizacja (4) punkt do punktu, kontrola prędkości, prędkości i pozypunkt do punktu, kontrola punkt do punktu, kontrola punkt do punktu, kontrola punkt do punktu, kontrola cji, stałej prędkości, kontrola prędkości, prędkości i pozy- prędkości, prędkości i pozy- prędkości, prędkości i pozy- prędkości, prędkości i pozymomentu, synchronizacja cji, stałej prędkości, kontrola cji, stałej prędkości, kontrola cji, stałej prędkości, kontrola cji, stałej prędkości, kontrola wieloosiowa, krzywka elekmomentu, synchronizacja momentu, synchronizacja momentu, synchronizacja momentu, synchronizacja troniczna, synchronizacja wieloosiowa, tabela pozycji, wieloosiowa, tabela pozycji, wieloosiowa, krzywka elek- wieloosiowa, tabela pozycji, do 96 osi w systemie wielo- krzywka elektroniczna, stały krzywka elektroniczna, stały troniczna, stały czas cyklu krzywka elektroniczna, stały procesorowym, stały czas czas cyklu sieci 0,88 ms czas cyklu sieci 1,77 ms sieci 0,22 ms czas cyklu sieci 0,88 ms cyklu sieci 0,22 ms SSCNETIII, SSCNETIII/H

SSCNETIII, SSCNETIII/H

SSCNETIII, SSCNETIII/H

SSCNETIII, SSCNETIII/H

SSCNETIII, SSCNETIII/H

nie

nie

nie

nie

nie

nie

nie

nie

R E K L A M A

9/2015

65

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

OMRON

Seria Model Liczba osi

Kontrolery maszynowe NJ

Trajexia

Seria CJ

4â&#x20AC;&#x201C;64

4â&#x20AC;&#x201C;16

Funkcje interpolacji (osie)

liniowa/koĹ&#x201A;owa/Ĺ&#x203A;rubowa

4â&#x20AC;&#x201C;64 liniowa/koĹ&#x201A;owa/Ĺ&#x203A;rubowa/ sferyczna

Metody pozycjonowania

punkt do punktu, kontrola prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i pozycji, staĹ&#x201A;ej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, kontroli synchronizacji, staĹ&#x201A;ego skoku posuwu, staĹ&#x201A;ej kontroli prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, Ĺ&#x203A;ledzenie pozycji, kontrola drgaĹ&#x201E;

punkt do punktu, kontrola prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i pozycji, staĹ&#x201A;ej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, kontroli synchronizacji, staĹ&#x201A;ego skoku posuwu, staĹ&#x201A;ej kontroli prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, Ĺ&#x203A;ledzenie pozycji, kontrola drgaĹ&#x201E;

punkt do punktu

Interfejs/magistrala systemowa

EtherCAT/Ethernet

EtherCAT, Ethernet, EtherNet/IP, CANopen, Profibus, Mechatrolink-II

EtherCAT, Ethernet (w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od modelu)

tak

tak

tak

tak

WyjĹ&#x203A;cia analogowe WyjĹ&#x203A;cia impulsowe

tak (dostÄ&#x2122;pne dziÄ&#x2122;ki dodatkowym moduĹ&#x201A;om) tak (dostÄ&#x2122;pne dziÄ&#x2122;ki dodatkowym moduĹ&#x201A;om)

liniowa (4)/koĹ&#x201A;owa (2)Â

wieloosiowego. CiekawostkÄ&#x2026; sÄ&#x2026;Â teĹź pojawiajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza pozwalajÄ&#x2026;ce realizowaÄ&#x2021; funkcje obsĹ&#x201A;ugi robotĂłw.

CharakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; one wyĹźszymi czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciami pracy. Wiele konstrukcji sterownikĂłw wieloosiowych moĹźna rozbudowaÄ&#x2021;, dodajÄ&#x2026;c do nich moduĹ&#x201A;y rozszerzeĹ&#x201E; z dodatkowymi wyjĹ&#x203A;ciami i wejĹ&#x203A;ciami oraz zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czami magistral systemowych. Logika oraz oprogramowanie sterujÄ&#x2026;ce pozostajÄ&#x2026; bez zmian, ale w ten sposĂłb moĹźna w razie potrzeby szybko i Ĺ&#x201A;atwo rozbudowaÄ&#x2021; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; danego sterownika wieloosiowego.

Warto teĹź wspomnieÄ&#x2021; o konstrukcjach systemĂłw sterownikĂłw wieloosiowych, ktĂłre moĹźna rozbudowaÄ&#x2021;, dodajÄ&#x2026;c do nich wymagane moduĹ&#x201A;y wejĹ&#x203A;cia i wyjĹ&#x203A;cia. Sam sterownik moĹźe byÄ&#x2021; wyposaĹźony jedynie w gniazdo magistral systemowych. W chwili, gdy musimy do niego podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenia analogowe lub cyfrowe, moĹźna bez problemu rozbudowaÄ&#x2021; taki sterownik o moduĹ&#x201A; zawierajÄ&#x2026;cy potrzebne rodzaje i liczbÄ&#x2122; wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;, zarĂłwno analogowych, jak i impulsowych. DziÄ&#x2122;ki temu w ofercie producenta sÄ&#x2026; jeden lub dwa kontrolery oraz seria moduĹ&#x201A;Ăłw 66

uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych i rozszerzajÄ&#x2026;cych jego funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

OD STEROWNIKA DO NAPÄ&#x2DC;DU Rynkowa oferta sterownikĂłw wieloosiowych jest stosunkowo szeroka, ale znacznie wÄ&#x2122;Ĺźsza niĹź oferta uniwersalnych sterownikĂłw PLC. Pod wzglÄ&#x2122;dem ekonomicznym, a takĹźe w zwiÄ&#x2026;zku z późniejszymi caĹ&#x201A;kowitymi kosztami utrzymania TCO, znacznie bardziej opĹ&#x201A;aca siÄ&#x2122; stosowaÄ&#x2021; sterownik wieloosiowy w sytuacji, gdy w systemie automatyki sterujÄ&#x2026;cej pracÄ&#x2026; podzespoĹ&#x201A;u automatyki lub obrabiarki obsĹ&#x201A;ugiwanych jest kilka osi ruchu, ktĂłre nie wymagajÄ&#x2026; skomplikowanego mechanizmu sterowania. W takiej sytuacji oprogramowanie sterownika, jego montaĹź oraz późniejsze koszty zwiÄ&#x2026;zane z serwisowaniem i eksploatacjÄ&#x2026; sÄ&#x2026; znacznie niĹźsze. MaĹ&#x201A;o tego â&#x20AC;&#x201C; sterownik wieloosiowy ma zaimplementowane mechanizmy unikania kolizji i algorytmy interpolacji poĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E;, nie zawsze dostÄ&#x2122;pne â&#x20AC;&#x17E;z marszuâ&#x20AC;? w seryjnych sterownikach PLC. W przypadku zastosowania sterownika wieloosiowego nie trzeba wiÄ&#x2122;c specjalnie przygotowywaÄ&#x2021; programĂłw lub adaptowaÄ&#x2021; al-

gorytmĂłw interpolacji oraz wykluczania kolizji. DziÄ&#x2122;ki temu moĹźna przyspieszyÄ&#x2021; pracÄ&#x2122; nad praktycznÄ&#x2026; implementacjÄ&#x2026; ukĹ&#x201A;adĂłw sterowania w danym projekcie.

Co waĹźne, wiele sterownikĂłw wieloosiowych to uproszczone pod wzglÄ&#x2122;dem funkcjonalnym sterowniki PLC, ktĂłre wyposaĹźono jedynie w dedykowane wejĹ&#x203A;cia i wyjĹ&#x203A;cia. UĹźytkownik implementujÄ&#x2026;cy wdroĹźenie nie musi zdobywaÄ&#x2021; nowej, specjalistycznej wiedzy pozwalajÄ&#x2026;cej na zastosowanie sterownikĂłw wieloosiowych w danej aplikacji.

NaleĹźy jednak pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe sterownik wieloosiowy czÄ&#x2122;sto przystosowany jest jedynie do wspĂłĹ&#x201A;pracy z konkretnymi rozwiÄ&#x2026;zaniami serwonapÄ&#x2122;dĂłw lub kontrolerĂłw silnikĂłw krokowych.

Oznacza to, Ĺźe wybĂłr danego modelu sterownika konkretnego producenta wymusza uĹźycie pozostaĹ&#x201A;ych komponentĂłw systemu tego samego dostawcy. W praktyce projektowej najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej spotykamy siÄ&#x2122; jednak z odwrotnÄ&#x2026; sytuacjÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; wybĂłr odpowiedniego do potrzeb napÄ&#x2122;du, a co za tym idzie serwomechanizmĂłw, zmusza projektanta do wyboru konkretnego modelu serownika wieloosiowego. O tym teĹź warto pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;.

AUTOMATYKA

# 2 #

:.0 ) 8 ) ) ). , ' . , 8 . 8

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY PARKER AUTOMATION

6K 6K8 8 liniowa

punkt do punktu

WOBIT

ACR ACR9000 8 liniowa/kołowa/śrubowa/sinusoidalna/eliptyczna 3D, punkt do punktu, kontrola prędkości, prędkości i pozycji, stałej prędkości, kontroli synchronizacji, stałego skoku, posuwu, stałej kontroli prędkości, śledzenie pozycji, kontrola drgań

– MIC488 4

Ponadto nie można zapomnieć o coraz bardziej popularnej grupie sterowników kompaktowych. Charakteryzują się one nie tylko małymi wymiarami obudowy, pozwalającymi na ich łatwy montaż, np. w niewielkich szafach sterujących, ale też brakiem innych wyjść i wejść poza cyfrowymi magistralami danych. Sterowniki kompaktowe pozwalają zwykle na obsługę dwóch lub trzech osi bez użycia dodatkowego wyposażenia (np. modułów rozszerzających).

liniowa/kołowa

RYNKOWA OFERTA punkt do punktu (absolutna i inkrementalna), kontrola prędkości i pozycji, kontrola stałej prędkości

Ethernet, EtherNet/IP

Ethernet, EtherNet/IP

Modbus RTU

tak

tak

tak

tak

tak

tak

Krótki przegląd rynkowej oferty zacznijmy od firmy Omron. Firma ta ma w ofercie trzy główne rodziny wieloosiowych sterowników ruchu.

Są to: kontrolery maszynowe serii NJ, sterowniki Trajexia z magistralą EtherCAT oraz bazujące na sterownikach PLC wieloosiowe kontrolery ruchu serii CJ, również korzystające z magistrali EtherCAT. W sterownikach standardowo do-

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

68

Ostatnie z kontrolerĂłw wieloosiowych firmy Omron, czyli wieloosiowe kontrolery ruchu z serii CJ, to uproszczone kontrolery PLC, pracujÄ&#x2026;ce jako czteroosiowe kontrolery pozycjonowania â&#x20AC;&#x17E;z punktu do punktuâ&#x20AC;? z synchronizacjÄ&#x2026;. PozwalajÄ&#x2026; one zaprogramowaÄ&#x2021; trajektoriÄ&#x2122; ruchu â&#x20AC;&#x17E;z punktu do punktuâ&#x20AC;? z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; (w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od modelu) zĹ&#x201A;oĹźonych interpolacji (liniowej lub koĹ&#x201A;owej). Sterowniki te wyposaĹźono jedynie w sterujÄ&#x2026;ce wyjĹ&#x203A;cia impulsowe (w wybranych modelach opcjonalnie dostÄ&#x2122;pna jest magistrala Ethernet).

MITSUBISHI ELECTRIC Mitsubishi Electric moĹźe pochwaliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; ponad 60-letnim doĹ&#x203A;wiadczeniem w produkcji sterownikĂłw ruchu i kontrolerĂłw CNC. Aktualna generacja serwonapÄ&#x2122;dĂłw i kontrolerĂłw ruchu, to nowoczesna sieÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowa, zintegrowane bezpieczeĹ&#x201E;stwo oraz duĹźa wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, dostÄ&#x2122;pna w trzech kategoriach produktĂłw: kontrolery CNC, procesory motion oraz kontrolery simple motion. Dwie ostatnie kategorie przeznaczone sÄ&#x2026; do szerokiego spektrum zastosowaĹ&#x201E;: poczÄ&#x2026;wszy od manipulatorĂłw, przez maszyny pakujÄ&#x2026;ce,

a skoĹ&#x201E;czywszy na wymagajÄ&#x2026;cych maszynach fleksograficznych.

Procesory motion oferujÄ&#x2026; wyĹźszÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, podczas gdy kontrolery simple motion majÄ&#x2026; przede wszystkim byÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;atwe w uruchomieniu dla programisty, nadal bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;c jednymi z najszybszych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; w swojej klasie. Mitsubishi Electric w ramach technologii sterownikĂłw ruchu, oferuje nie tylko nowoczesny i zaawansowany sprzÄ&#x2122;t, ale teĹź zestaw rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dedykowanych pod konkretne aplikacje: pakowanie, przewijanie, robotyka itd.

Ponad 10 lat temu japoĹ&#x201E;ski producent postawiĹ&#x201A; na technologiÄ&#x2122; Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowÄ&#x2026;, jako medium komunikacyjne w aplikacjach napÄ&#x2122;dowych. DziÄ&#x2122;ki temu powstaĹ&#x201A; system odporny na zakĹ&#x201A;Ăłcenia oraz szybki w konfiguracji. SieÄ&#x2021; SSCNET III/H oferuje obecnie przepustowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; full duplex 150 MB/s, staĹ&#x201A;y czas cyklu 0,22 ms oraz moĹźliwoĹ&#x203A;ci nie tylko szybkiego sterowania, ale teĹź monitorowania pracujÄ&#x2026;cych w maszynie napÄ&#x2122;dĂłw, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z diagnostykÄ&#x2026; prewencyjnÄ&#x2026;.

PARKER PrzyglÄ&#x2026;dajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; ofercie firmy Parker moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; w niej dwa podstawoAUTOMATYKA

# 2 - 0 ,

stÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; takie funkcje jak interpolacja osi, tryby masterâ&#x20AC;&#x201C;slave, elektroniczna krzywka oraz cyfrowa synchronizacja dla poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia wieloosiowego. Jak twierdzi producent, sterowniki mogÄ&#x2026; znaleĹşÄ&#x2021; zastosowanie w takich aplikacjach jak szybkie pakowanie, dokĹ&#x201A;adny montaĹź podzespoĹ&#x201A;Ăłw elektronicznych, precyzyjna obrĂłbka drewna, wtrysk tworzyw sztucznych itp.

Kontrolery maszynowe serii NJ korzystajÄ&#x2026; z ukĹ&#x201A;adĂłw SoC firmy Intel. PozwalajÄ&#x2026;, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od modelu, sterowaÄ&#x2021; 4, 8, 16, 32 i 64 osiami. Wykorzystano w nich algorytmy interpolacji liniowej, koĹ&#x201A;owej i spiralnej (Ĺ&#x203A;rubowej). Sterowanie osiami odbywa siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; wbudowanych portĂłw EtherCAT i EtherNet/IP. Z kolei seria Trajexia to sterowniki przystosowane do peĹ&#x201A;nej kontroli maksymalnie do 64 osi, gdzie skalowalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uzyskano dziÄ&#x2122;ki moduĹ&#x201A;om gĹ&#x201A;Ăłwnym sieci EtherCAT dla 4, 16 i 64 osi. OprĂłcz tego, dziÄ&#x2122;ki wyjĹ&#x203A;ciom analogowym i impulsowym, mogÄ&#x2026; one rĂłwnieĹź obsĹ&#x201A;ugiwaÄ&#x2021; konwencjonalne serwonapÄ&#x2122;dy i falowniki. OprĂłcz sterowania osiami za poĹ&#x203A;rednictwem EtherCAT moĹźliwe jest rĂłwnieĹź wykorzystanie do sterowania elementami wykonawczymi magistrali MECHATROLINK-II.

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY z 64-bitową precyzją obliczeń trajektorii ruchu. W przypadku modelu ACR 9000 możliwa jest interpolacja dla wszystkich ośmiu osi. Co istotne, kontrolery ACR obsługują również standard CANopen.

we typy kontrolerów wieloosiowych – 6K Motion Controller oraz ACR 900 Multi-Axis Motion Controller. Pierwszy z nich to stosunkowo prosty, uniwersalny kontroler mogący obsłużyć do ośmiu osi napędzanych silnikami krokowymi lub serwomechanizmami.

Do sterowania wykorzystuje on standardowo analogowe i impulsowe wyjścia ±10 V. Pracą kontrolera zarządza procesor 25 MHz. Kontrolery ACR 9000 to jedna z części większego systemu sterowania ruchem ACR Control Platforms, na który składają się takie elementy jak kontroler ACR 9000 będący wieloosiowym kontrolerem (od 1 do 8 osi) napędów serwo i silników krokowych, ARC 9000 Ethernet Powerlink motion-bus controller umożliwiający sterowanie za pośrednictwem magistrali systemowej Ethernet od 1 do 16 osiami oraz sterowniki jednoosiowe. Kontrolery z tej serii wyposażone są w procesor 75 MHz, który może jednocześnie wykonywać 24 programy sterujące

FESTO W ofercie Festo znajdziemy modułowy, wieloosiowy sterownik CECX korzystający z procesora Power PC 400 MHz. Przeznaczony jest on do maszyn i systemów, w których jest realizowane sterowanie ruchem w wielu osiach (do 16) z interpolacją. Pozwala on na sterowanie napędami elektrycznymi ze złączem CANopen przy użyciu oprogramowania CoDeSys i modułu SoftMotion. Wyposażony jest również w wejścia i wyjścia analogowe oraz impulsowe (m.in. dzięki możliwości dołączania odpowiednich modułów). Co ważne, jest w pełni kompatybilny z wieloma architekturami sterowania (różne moduły komunikacji), jak Profibus, wspomniany CANopen oraz Ethernet i Ethernet/IP. R E K L A M A

Autorski projekt i realizacja

FORUM

NOWOCZESNE BHP efektywne rozwiązania, studia przypadków, eksperci praktycy

PRAKTYCY DLA PRAKTYKÓW, CASE STUDIES, PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA,

22-23, 24 września 2015 r.

WIZYTA W ZAKŁADZIE:

GORĄCE TEMATY: STANDARDY PN i OHSAS PRZYMIARKI DO ISO 45001

WIEDZA ZE ŹRÓDEŁ, LICZNE DYSKUSJE, WYMIANA DOŚWIADCZEŃ

24 września seminaria satelitarne DO WYBORU PRACE NA WYSOKOŚCI - kompendium wiedzy, doświadczenia zakładów

BEZPIECZNA PRACA Z SUBSTANCJAMI NIEBEZPIECZNYMI W TYM WYBUCHOWYMI kompendium wiedzy, doświadczenia zakładów

Patroni medialni

ZAPOBIEGANIE WYPADKOM PRZY PRACY BHP PLATFORMĄ DO ZMIANY KULTURY PRACY AUTORSKI SYSTEM OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO 9/2015

Więcej informacji: tel.: (22) 696 74 82 lub (22) 696 74 82 69

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

ABB Firma ABB oferuje wieloosiowe sterowniki ruchu z serii NextMove. Obecnie w katalogu znajdziemy dwa kontrolery tej firmy â&#x20AC;&#x201C; NextMove ESB-2 oraz NextMove e100. Pierwszy z nich to wieloosiowy, kompaktowy kontroler ruchu przeznaczony do sterowania samodzielnymi wieloosiowymi systemami napÄ&#x2122;dowymi. Sercem urzÄ&#x2026;dzenia jest procesor sygnaĹ&#x201A;owy DSP. UrzÄ&#x2026;dzenie 70

obsĹ&#x201A;uguje do czterech osi serwo oraz do czterech osi krokowych. WyposaĹźono go w rozbudowany zestaw analogowych i cyfrowych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Kontroler zgodny jest z protokoĹ&#x201A;ami komunikacyjnymi Modbus RTU oraz CANopen. Z kolei NextMove e100 to kontroler obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;cy 16 osi interpolowanych. Znajdziemy w nim dodatkowo m.in. zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze Ethernet zgodne z systemem zasilania Powerlink.

Sterowniki wieloosiowe produkowane sÄ&#x2026;Â rĂłwnieĹź przez polskie firmy.

PrzykĹ&#x201A;adem takiego urzÄ&#x2026;dzenia moĹźe byÄ&#x2021; MIC488 oferowany przez WObit.

MIC488 to programowalny czteroosiowy kontroler, ktĂłrego gĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; funkcjÄ&#x2026; jest sterowanie maksymalnie czterema napÄ&#x2122;dami krokowymi lub serwonapÄ&#x2122;dami w trybie krok/kierunek.

OczywiĹ&#x203A;cie, podobnie jak we wczeĹ&#x203A;niej opisanych systemach, moĹźliwe jest podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie do kontrolera inkrementalnych enkoderĂłw do nadrzÄ&#x2122;dnej kontroli pozycji. Do MIC488 podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; moĹźna do czterech takich enkoderĂłw.

OprĂłcz uniwersalnych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz dwĂłch wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; 0â&#x20AC;&#x201C;10 V dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; takĹźe szeregowe porty komunikacyjne pracujÄ&#x2026;ce w protokole Modbus RTU i pozwalajÄ&#x2026;ce na komunikacjÄ&#x2122; np. z panelami operatorskimi HMI. Istotne jest teĹź, Ĺźe opisywany kontroler ma pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; do szeĹ&#x203A;ciu programĂłw ruchu, z ktĂłrych kaĹźdy moĹźe skĹ&#x201A;adaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z tysiÄ&#x2026;ca komend. Kontroler pozwala na automatyczne przeliczanie impulsĂłw na dowolne jednostki ruchu (mm, obroty itp.). Istnieje takĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracy w trybie pozycji lub prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci (trapezoidalny profil). Zadana prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, podobnie jak i poĹ&#x201A;oĹźenie, moĹźe byÄ&#x2021; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wyznaczanÄ&#x2026; relatywnie lub w sposĂłb absolutny. Kontroler realizuje interpolacjÄ&#x2122; liniowÄ&#x2026; i koĹ&#x201A;owÄ&#x2026;.

To tylko oczywiĹ&#x203A;cie nieliczne przykĹ&#x201A;ady dostÄ&#x2122;pnych na rynku sterownikĂłw wieloosiowych. Trzeba teĹź pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe bardzo czÄ&#x2122;sto sterowniki jednoosiowe, kilkuosiowe lub wieloosiowe wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; w postaci bezpoĹ&#x203A;rednio zintegrowanej z serwomechanizmem sterujÄ&#x2026;cym silnikiem. Tego typu sterowniki znajdziemy w ofercie wielu firm. WymieniÄ&#x2021; tu moĹźna m.in. Digitax ST produkowany przez Emersona, AX5000 firmy Beckhoff, ACOPOS Multi firmy B&R, Kinetix 6500 Rockwell Automation, a takĹźe produkty firm SEW-Eurodrive czy Bosch Rexroth.

Jednak tego typu sterowniki to juĹź temat na oddzielny artykuĹ&#x201A;. *

+A -+ B +

AUTOMATYKA

# 2

MADE IN POLAND

Meistermacher.

Made in Germany.

Rainer Scholl, Mistrz w dziale komponentów chwytakowych

Jens Lehmann, legendarny bramkarz niemiecki, od 2012 r. ambasador marki rodzinnej firmy SCHUNK, reprezentuje precyzyjne chwytanie i bezpieczne trzymanie.

Mistrz Niemiec z Borussią Dortmund w 2002 r Mistrz Anglii z Arsenalem Londyn w 2004 r

www.pl.schunk.com/robotaccessories

Łączenie płyta adaptera

Modułowy system akcesoriów do robotów SCHUNK Ponad 1.200 modułów Akcesoria do robotów SCHUNK. Wyjątkowo szeroki zakres standardowych modułów do mechanicznego, pneumatycznego i elektrycznego połączenia chwytaka i robota.

Dla każdej branży i dla każdego zadania.

Wymiana system szybkiej wymiany, złożony z głowicy SWS i adaptera SWA

Kontrola czujnik antykolizyjny i antyprzeciążeniowy OPR

Kompensacja jednostka kompensacyjna TCU

Chwytanie PGN-plus 2 palczasty chwytak uniwersalny z prowadnicami wielozębnymi

© 2015 SCHUNK GmbH & Co. KG

Przepust mediów przepust obrotowy DDF 2

PRAWO I NORMY

UĹťYTKOWANIE A OCHRONA

: %) ;%8 % % %' %.

8 .& . ).8 %. .) ) ) %.& % J ' 8 . ) .

8 ! 8 & ) 0 %% ). , 8 ) ) % . ,2 : , % , & . % & .) & . 8 ) . , % < & ).8 %. .) ) ) =) & ) . , . %; . , , . . , 0 ). ,2

, /

72

T

ematyka danych osobowych w kontekĹ&#x203A;cie dronĂłw jest w tej chwili przedmiotem zainteresowania wielu organĂłw na szczeblu europejskim. W listopadzie 2014 r. opiniÄ&#x2122; w tej sprawie wydaĹ&#x201A; Europejski Inspektor Ochrony Danych. RĂłwnieĹź w listopadzie 2014 r. sporzÄ&#x2026;dzono na zlecenie Komisji Europejskiej bardzo obszerne opracowanie na ten temat. Z kolei w czerwcu 2015 r. Grupa Robocza ds.

ArtykuĹ&#x201A;u 29 opublikowaĹ&#x201A;a opiniÄ&#x2122; na temat zagadnieĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych z ochronÄ&#x2026; prywatnoĹ&#x203A;ci oraz danych osobowych w kontekĹ&#x203A;cie uĹźytkowania dronĂłw.

SzczegĂłlnie istotny wydaje siÄ&#x2122; ten ostatni dokument. Opinie wydawane do tej pory przez GrupÄ&#x2122; RoboczÄ&#x2026; ds. ArtykuĹ&#x201A;u 29 miaĹ&#x201A;y bardzo istotne znaczenie praktyczne dla stosowania

przepisów o ochronie danych osobowych.

Aby lepiej uĹ&#x203A;wiadomiÄ&#x2021; sobie dylematy zwiÄ&#x2026;zane z danymi osobowymi w kontekĹ&#x203A;cie dronĂłw, naleĹźy przede wszystkim dobrze zrozumieÄ&#x2021;, czym sÄ&#x2026; dane osobowe, czym â&#x20AC;&#x201C; zgodnie z przepisami prawa â&#x20AC;&#x201C; jest ich przetwarzanie oraz dlaczego tematyka danych osobowych jest tak istotna w przypadku korzystania z dronĂłw.

DLACZEGO DRONY SÄ&#x201E; DUĹťYM WYZWANIEM DLA OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH? DuĹźe zainteresowanie tematykÄ&#x2026; danych osobowych w kontekĹ&#x203A;cie dronĂłw wynika przede wszystkim z tego, Ĺźe drony mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykorzystywane AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY

DRONĂ&#x201C;W

# 2 82

DANYCH OSOBOWYCH

celowo lub mimowolnie do pozyskiwania duĹźej iloĹ&#x203A;ci danych kwalifikowanych jako dane osobowe, bardzo czÄ&#x2122;sto bez wiedzy podmiotu, ktĂłrego te dane dotyczÄ&#x2026;. Ryzyko naruszenia prywatnoĹ&#x203A;ci oraz bezprawnego przetwarzania danych osobowych jest wiÄ&#x2122;c w przypadku dronĂłw bardzo wysokie.

Drony same w sobie nie kreujÄ&#x2026; nowych, nieznanych do tej pory zagadnieĹ&#x201E; prawnych z zakresu ochrony danych osobowych. Jednak dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prowadzona z ich wykorzystaniem jest szczegĂłlnie wraĹźliwa z perspektywy danych osobowych. SkĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na to kilka czynnikĂłw: â&#x20AC;˘ drony sÄ&#x2026; w stanie gromadziÄ&#x2021; duĹźe iloĹ&#x203A;ci danych, ktĂłre w wielu przypadkach bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; danymi osobowymi, 9/2015

â&#x20AC;˘ w zdecydowanej wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci przypadkĂłw drony bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; zbieraÄ&#x2021; dane osobowe bez uprzedniej zgody podmiotu, ktĂłrego dane dotyczÄ&#x2026;, czÄ&#x2122;sto rĂłwnieĹź pomimo sprzeciwu tej osoby, â&#x20AC;˘ osoba, ktĂłrej dane sÄ&#x2026; zbierane przez drona, moĹźe mieÄ&#x2021; duĹźe trudnoĹ&#x203A;ci z ustaleniem toĹźsamoĹ&#x203A;ci podmiotu zbierajÄ&#x2026;cego dane, â&#x20AC;˘ z uwagi na brak relacji pomiÄ&#x2122;dzy operatorem drona i podmiotem, ktĂłrego dane sÄ&#x2026; zbierane, istnieje trudnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w wypeĹ&#x201A;nieniu ustawowych obowiÄ&#x2026;zkĂłw informacyjnych wzglÄ&#x2122;dem osoby, ktĂłrej dane sÄ&#x2026; zbierane, â&#x20AC;˘ z uwagi na poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie dronĂłw z publicznie dostÄ&#x2122;pnymi sieciami telekomunikacyjnymi istnieje ryzyko prze-

jÄ&#x2122;cia zebranych danych przez osoby nieupowaĹźnione.

Czy zatem zbieranie danych osobowych podczas wykonywania zadaĹ&#x201E; przez dron jest niezgodne z prawem?

Aby odpowiedzieÄ&#x2021; na to pytanie, musimy zaczÄ&#x2026;Ä&#x2021; od podstaw.

DANE OSOBOWE TO NIE TYLKO IMIÄ&#x2DC; I NAZWISKO Przede wszystkim naleĹźy uĹ&#x203A;wiadomiÄ&#x2021; sobie, Ĺźe wbrew powszechnemu przekonaniu dane osobowe to nie tylko czyjeĹ&#x203A; imiÄ&#x2122; i nazwisko. Za dane osobowe uwaĹźa siÄ&#x2122; kaĹźdÄ&#x2026; informacjÄ&#x2122;, ktĂłra moĹźe posĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; do identyfikacji konkretnej osoby. OprĂłcz imienia i nazwiska bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; to wiÄ&#x2122;c rĂłwnieĹź wszelkie inne dane, ktĂłre mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykorzystane do jej zidentyfikowania, nawet jeĹźeli 73

PRAWO I NORMY na pozór nie jest to oczywiste. Zakres pojęciowy danych osobowych ewoluuje bardzo dynamicznie wraz z rozwojem technologii. Nowe rozwiązania techniczne stwarzają możliwość odczytywania nowych informacji, unikatowych dla konkretnych osób. Z czasem w zakres zbioru danych osobowych weszły m.in. adresy IP, dane geolokalizacyjne, dane biometryczne, cyfrowe zapisy głosu itd.

Dane te, jeżeli nawet nie same w sobie, to w połączeniu z danymi pochodzącymi z innych źródeł, coraz częściej pozwalają bardzo łatwo określić tożsamość konkretnej osoby.

Zgodnie z definicją za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej osoby lub osoby możliwej do zidentyfikowania. Nie jest zatem tak, że za dane osobowe uważa się wyłącznie te, które w oczywisty sposób identyfikują określoną osobę.

Danymi osobowymi są również takie informacje, które dotyczą możliwej do zidentyfikowania osoby, a więc nawet jeżeli nie jesteśmy w stanie w określonym momencie ustalić personaliów osoby, której dane posiadamy, nie oznacza to, że nie są to dane osobowe.

Przykład: Kamera rejestruje przez wiele dni obraz określonego miejsca.

Nagrywa m.in. pojawiające się w tym miejscu osoby. Są to na pozór osoby anonimowe. Jednocześnie jednak połączenie nagrań z danymi pochodzącymi z innych źródeł umożliwi zidentyfikowanie konkretnych osób. Powiedzmy, że kamera nagrywa osobę wychodzącą codziennie o tej samej godzinie z tego samego, bardzo charakterystycznego pojazdu. Wystarczy „wygooglować” dany pojazd, aby sprawdzić personalia jego właściciela (np. za pośrednictwem zdjęć umieszczonych na profilu w mediach społecznościowych).

Jakie są konsekwencje opisanej szerokiej definicji danych osobowych?

Przede wszystkim niepewność. Brak precyzyjnie określonego zakresu tego pojęcia powoduje, że nigdy nie będziemy do końca pewni, czy dane, które posiadamy, są danymi osobowymi czy nie. O tym, czy dane, które posiadamy, pozwalają zidentyfikować określoną osobę, będzie decydowało wiele czynników, w wielu przypadkach niezależnych od nas. Ustawa wyznacza jedną grani74

cę. Mianowicie określone informacje nie stanowią danych osobowych, jeżeli określenie tożsamości osoby na podstawie tych danych wymagałoby nadmiernych kosztów, czasu i działań. Nie jest już jednak oczywiste, czy kryterium to należy oceniać przez pryzmat możliwości podmiotu, który posiada dane, czy też wedle zobiektywizowanych kryteriów.

Powyższe wątpliwości prowadzą do wniosku, że najostrożniejszym podejściem wydaje się przyjęcie założenia, że nie można z góry wykluczyć, że przynajmniej część danych, które zbierają drony, może zostać zakwalifikowana jako dane osobowe. To z kolei implikuje konieczność analizy działalności wykonywanej z użyciem dronów pod kątem zgodności z regulacjami dotyczącymi danych osobowych.

KIEDY ZACZYNAMY PRZETWARZAĆ DANE OSOBOWE? Definicja przetwarzania danych osobowych zawarta w ustawie o ochronie danych osobowych jest bardzo szeroka.

Przede wszystkim przetwarzaniem danych jest już samo ich zbieranie. Każdy operator drona, który jest wyposażony w funkcje rejestrujące dane z otoczenia, musi więc liczyć się z tym, że jego aktywność będzie w świetle regulacji dotyczących danych osobowych przetwarzaniem danych. To z kolei implikuje konieczność spełnienia szeregu wymogów wynikających z przepisów o ochronie danych osobowych.

CO NALEŻY ZROBIĆ?

Warto przeprowadzić swoisty test w celu ustalenia, w jakim zakresie do działalności wykonywanej za pomocą drona mogą mieć zastosowanie przepisy dotyczące ochrony danych osobowych.

Przede wszystkim operator drona musi sprawdzić, czy dron, którym operuje, jest wyposażony w funkcję rejestracji danych pochodzących z otoczenia (zakładamy, że tak będzie w zdecydowanej większości przypadków). Warto podkreślić, że nie chodzi wyłącznie o drony rejestrujące obraz. Zgodnie z tym, co zostało już zasygnalizowane, dane osobowe to w tej chwili nie tylko wizerunek. Mogą to być dane geolokalizacyjne i takie rodzaje informacji, które

– szczególnie w zestawieniu z innymi danymi – pozwalają na identyfikację osób (np. numery tablic rejestracyjnych czy adresy IP).

Przykład: Operator drona wykorzystywanego do monitoringu linii przesyłowych nie działa w celu zbierania danych osobowych, lecz w celu monitorowania stanu infrastruktury. Większość lotów jest wykonywana nad terenami niezamieszkałymi. Zdarza się jednak, że dron przelatuje nad terenami zabudowanymi lub w zasięgu jego kamer przypadkowo znajdują się również osoby. W takim przypadku nie można wykluczyć, że operator drona może wejść w posiadanie danych osobowych.

Po ustaleniu, że operator drona może mieć dostęp do danych osobowych, należy ustalić, czy dron jest wyposażony w funkcję rejestrującą zbierane dane (tj. czy dane osobowe zebrane przez drona mogą być przechowywane), czy też dane (np. wizerunek) są natychmiast kasowane. W tym drugim przypadku w praktyce możemy wykluczyć stosowanie przepisów o ochronie danych osobowych. Trudno bowiem twierdzić, że dochodzi w ogóle do ich zbierania.

Regulacje dotyczące danych osobowych znajdą natomiast najprawdopodobniej zastosowanie w przypadku, gdy dane (np. wizerunek, dźwięk, adres IP) uzyskane przez drona podlegają następnie rejestracji i przechowywaniu. W takim przypadku mamy już niewątpliwie do czynienia ze zbieraniem danych, co w rozumieniu ustawy o ochronie danych osobowych jest samo w sobie przetwarzaniem tych danych.

Jeżeli oprogramowanie, z którego korzysta dron, umożliwia automatyczne maskowanie i anonimizowanie danych osobowych (np. w zakresie wizerunku nagranych osób), można założyć, że operator drona nie przetwarza danych osobowych. Dane te, jeżeli rzeczywiście istnieje gwarancja, że są one w sposób bezpowrotny anonimizowane, nie będą bowiem stanowiły danych osobowych.

Jeżeli natomiast zebrane dane nie są poddawane anonimizacji, będziemy najprawdopodobniej mieli do czynienia z przetwarzaniem danych osobowych w świetle przepisów o ochronie danych.

W tym miejscu dochodzimy do dwóch AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY podstawowych wyzwaĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych ze stosowaniem przepisĂłw o ochronie danych osobowych do dronĂłw.

Po pierwsze naleĹźy ustaliÄ&#x2021;, kto peĹ&#x201A;ni rolÄ&#x2122; administratora danych zbieranych przez drona. Jest to kluczowe, poniewaĹź to wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie na administratorze danych spoczywajÄ&#x2026; podstawowe obowiÄ&#x2026;zki (oraz ewentualna odpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; za ich niewypeĹ&#x201A;nienie) wynikajÄ&#x2026;ce z przepisĂłw o ochronie danych osobowych. NaleĹźy mieÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe administratorem danych nie zawsze bÄ&#x2122;dzie podmiot, ktĂłry faktycznie dokonuje zebrania tych danych.

PrzykĹ&#x201A;ad: DuĹźe przedsiÄ&#x2122;biorstwo produkcyjne wynajmuje firmÄ&#x2122; specjalizujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w wykonywaniu pomiarĂłw za pomocÄ&#x2026; dronĂłw. Firma dokonuje regularnych pomiarĂłw infrastruktury przedsiÄ&#x2122;biorstwa. W trakcie pomiarĂłw regularnie rejestrowane sÄ&#x2026; dane dotyczÄ&#x2026;ce wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;cicieli nieruchomoĹ&#x203A;ci, na ktĂłrych montowana

wraĹźliwe. W takim przypadku zgoda musi byÄ&#x2021; wyraĹźona na piĹ&#x203A;mie.

Zgoda podmiotu, ktĂłrego dane sÄ&#x2026; przetwarzane, nie jest jednak jedynÄ&#x2026; podstawÄ&#x2026; prawnÄ&#x2026; do przetwarzania danych. W praktyce naleĹźy zaĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021;, Ĺźe operatorzy dronĂłw przy zbieraniu danych czÄ&#x2122;sto bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; powoĹ&#x201A;ywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; na inne podstawy, w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci na okolicznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe zbieranie danych jest niezbÄ&#x2122;dne dla wypeĹ&#x201A;nienia prawnie usprawiedliwionych celĂłw realizowanych przez administratorĂłw danych (art. 23 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie danych osobowych). W takim przypadku zgoda osoby, ktĂłrej dane dotyczÄ&#x2026;, nie jest konieczna do zbierania tych danych.

NaleĹźy jednak koniecznie mieÄ&#x2021; na uwadze, Ĺźe podstawa ta nie bÄ&#x2122;dzie mogĹ&#x201A;a mieÄ&#x2021; zastosowania, jeĹźeli przetwarzanie danych narusza prawa i wolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; osoby, ktĂłrej dane dotyczÄ&#x2026;. MajÄ&#x2026;c na uwadze to ograniczenie, wykorzystywanie przy-

obowiÄ&#x2026;zkĂłw informacyjnych. Ciekawe sÄ&#x2026; w tym kontekĹ&#x203A;cie rozwaĹźania zawarte w przywoĹ&#x201A;anej na wstÄ&#x2122;pie opinii Grupy Roboczej ds. ArtykuĹ&#x201A;u 29. WedĹ&#x201A;ug autorĂłw opinii operatorzy dronĂłw powinni staraÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wykonywaÄ&#x2021; obowiÄ&#x2026;zek informacyjny wszelkimi moĹźliwymi sposobami. W przypadku wykorzystywania dronĂłw do monitorowania stanu infrastruktury zaleca siÄ&#x2122; odpowiednie oznakowanie infrastruktury, zawierajÄ&#x2026;ce wyraĹşnÄ&#x2026; informacjÄ&#x2122; o tym, Ĺźe infrastruktura moĹźe byÄ&#x2021; monitorowana przez drony, ktĂłre zbierajÄ&#x2026; dane (taka informacja powinna wskazywaÄ&#x2021; dane administratora). W przypadku duĹźych wydarzeĹ&#x201E; (np. sportowych) nagrywanych z wykorzystaniem dronĂłw zaleca siÄ&#x2122; przykĹ&#x201A;adowo przekazywanie odpowiednich informacji poprzez rozdawanie ulotek uczestnikom takich wydarzeĹ&#x201E;.

â&#x20AC;&#x201A;ZGODNIE Z DEFINICJÄ&#x201E; ZA DANE OSOBOWE UWAĹťA SIÄ&#x2DC; WSZELKIE INFORMACJE DOTYCZÄ&#x201E;CE ZIDENTYFIKOWANEJ OSOBY LUB OSOBY MOĹťLIWEJ DO ZIDENTYFIKOWANIA.

BazujÄ&#x2026;c na analizach dokonanych na zamĂłwienie Komisji Europejskiej oraz opinii Grupy Roboczej ds. ArtykuĹ&#x201A;u 29, moĹźna dojĹ&#x203A;Ä&#x2021; do wniosku, Ĺźe z duĹźym prawdopodobieĹ&#x201E;stwem regulacje dotyczÄ&#x2026;ce dronĂłw bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci ukierunkowane na: â&#x20AC;˘ zagwarantowanie Ĺ&#x201A;atwej identyfikacji administratorĂłw danych osobowych (np. poprzez obligatoryjne oznaczanie dronĂłw), â&#x20AC;˘ stworzenie bardziej zorganizowanych systemĂłw informacji na temat operatorĂłw dronĂłw operujÄ&#x2026;cych na okreĹ&#x203A;lonym terenie (opinia Grupy Roboczej ds. ArtykuĹ&#x201A;u 29 sugeruje wrÄ&#x2122;cz stworzenie specjalnych platform informacyjnych, Ĺ&#x201A;atwo dostÄ&#x2122;pnych dla podmiotĂłw, ktĂłrych dane sÄ&#x2026; przetwarzane), â&#x20AC;˘ narzucanie producentom dronĂłw koniecznoĹ&#x203A;ci stosowania zasad â&#x20AC;&#x17E;privacy by designâ&#x20AC;? oraz â&#x20AC;&#x17E;privacy by defaultâ&#x20AC;?, co w praktyce oznacza fabryczne montowanie w dronach oprogramowania, ktĂłre maskuje oraz anonimizuje zbierane dane osobowe.

jest infrastruktura (m.in. wizerunek wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;cicieli, numery rejestracyjne pojazdĂłw zaparkowanych na terenie nieruchomoĹ&#x203A;ci itp.). Zebrane dane sÄ&#x2026; przekazywane i przetwarzane przez przedsiÄ&#x2122;biorstwo, na potrzeby przedsiÄ&#x2122;biorstwa. W omawianym przypadku to przedsiÄ&#x2122;biorstwo, a nie firma operujÄ&#x2026;ca dronami, bÄ&#x2122;dzie administratorem danych osobowych.

Po zidentyfikowaniu administratora danych kluczowe bÄ&#x2122;dzie ustalenie, czy administrator ma w ogĂłle podstawÄ&#x2122; prawnÄ&#x2026; do zbierania danych osobowych.

To zagadnienie niewÄ&#x2026;tpliwie trzeba analizowaÄ&#x2021; dla kaĹźdego przypadku z osobna. Warto jednak wskazaÄ&#x2021;, Ĺźe w obrocie gospodarczym bardzo czÄ&#x2122;stÄ&#x2026; podstawÄ&#x2026; prawnÄ&#x2026; do przetwarzania danych osobowych jest zgoda podmiotu, ktĂłrego dane dotyczÄ&#x2026;. W przypadku dronĂłw uzyskanie takiej zgody bÄ&#x2122;dzie bardzo utrudnione.

TrudnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ta jest tym wiÄ&#x2122;ksza, Ĺźe w wielu przypadkach drony bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; zbieraĹ&#x201A;y dane, ktĂłre moĹźna zakwalifikowaÄ&#x2021; jako dane 9/2015

woĹ&#x201A;anej podstawy prawnej naleĹźy zawsze poprzedziÄ&#x2021; wnikliwÄ&#x2026; analizÄ&#x2026;.

Ustawa o ochronie danych nakĹ&#x201A;ada na administratorĂłw danych pewne obowiÄ&#x2026;zki juĹź na etapie zbierania danych. Zgodnie z art. 24 i art. 25 ustawy administrator powinien poinformowaÄ&#x2021; osobÄ&#x2122;, ktĂłrej dane sÄ&#x2026; zbierane, m.in. o adresie swojej siedziby oraz celu zbierania danych. W tym miejscu dochodzimy do jednego z najwiÄ&#x2122;kszych wyzwaĹ&#x201E; praktycznych w stosowaniu regulacji dotyczÄ&#x2026;cych danych osobowych w odniesieniu do uĹźytkowania dronĂłw. Praktyczne wykonanie tego obowiÄ&#x2026;zku moĹźe byÄ&#x2021; niemoĹźliwe. Dochodzi bowiem do paradoksalnej sytuacji. Mimo Ĺźe dane, ktĂłre zebraĹ&#x201A; dron, w Ĺ&#x203A;wietle definicji danych osobowych mogÄ&#x2026; potencjalnie stanowiÄ&#x2021; dane osobowe, administrator tych danych nie bÄ&#x2122;dzie w stanie w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci przypadkĂłw zidentyfikowaÄ&#x2021; osoby, ktĂłrej dane przetwarza i wypeĹ&#x201A;niÄ&#x2021; wobec niej

CO CZEKA NAS W PRZYSZĹ OĹ&#x161;CI?

, / ) 8 / 8 .8 ) ). , , : .< 8 : .

75

PRAWO I NORMY

BEZPIECZEĹ&#x192;STWO FUNKCJONALNE â&#x20AC;&#x201C; CZ. II

NORMY STOSOWANE W ENERGETYCE JÄ&#x201E;DROWEJ, KOLEJNICTWIE I URZÄ&#x201E;DZENIACH MEDYCZNYCH &' 0 % % < ) ! 8 & & ) ' ) , % .& . , 8 UT+ 3

) QVHT 2 ) - 2 5. %) ;% % % 0; % % ) ). < . %; . , )

%' & ) ) ) , % ) 0 % % < ) % % 0 % % 0 8 )2 , 8 0 % % < ) ! 8 & ; % ) %) ;% % ) 8 8 ) &/ 8 & & ' )

) % J . .& . , 8 ). 0 ) %. % )% ' %0. ) 8; =J )/ 8 ; %.& ) J2 Tadeusz Missala

76

T

echniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa funkcjonalnego lub zbliĹźone sÄ&#x2026; stosowane m.in. w przemyĹ&#x203A;le procesowym, przemyĹ&#x203A;le budowy maszyn, w budowie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sterujÄ&#x2026;cych, energetyce jÄ&#x2026;drowej, kolejnictwie czy medycynie.

W niniejszym artykule skupiamy siÄ&#x2122; na normach sektorowych dla energetyki jÄ&#x2026;drowej, kolejnictwa i medycyny.

NORMA SEKTOROWA DO STOSOWANIA W ENERGETYCE JÄ&#x201E;DROWEJ PN-EN 61513:2013-11E, Elektrownie jÄ&#x2026;drowe â&#x20AC;&#x201C; oprzyrzÄ&#x2026;dowanie i systemy kontroli waĹźne dla bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; wymagania ogĂłlne dla systemĂłw

WYMAGANIA OGĂ&#x201C;LNE I&C (ang. Instrumentation and Communication â&#x20AC;&#x201C; oprzyrzÄ&#x2026;dowanie i komunikacja) systemĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem moĹźe byÄ&#x2021; realizowane przy zastosowaniu konwencjonalnego sprzÄ&#x2122;tu, sprzÄ&#x2122;tu komputerowego lub przy zastosowaniu sprzÄ&#x2122;tu obu typĂłw. Niniejsza norma zawiera wymagania i rekomendacje dotyczÄ&#x2026;ce caĹ&#x201A;kowitej architektury I&C, ktĂłra moĹźe zawieraÄ&#x2021; jednÄ&#x2026; lub obie technologie.

W normie wyszczegĂłlniono takĹźe kompletne i precyzyjne wymagania, wynikajÄ&#x2026;ce z ogĂłlnych planĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa obiektu, jako wstÄ&#x2122;pny warunek do zdefiniowania wszechstronnych wymagaĹ&#x201E; dotyczÄ&#x2026;cych caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowej

architektury I&C i wobec tego takĹźe dotyczÄ&#x2026;cych indywidualnych systemĂłw I&C zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem.

Niniejsza norma wprowadza koncepcjÄ&#x2122; bezpiecznego okresu funkcjonowania I&C dotyczÄ&#x2026;cÄ&#x2026; caĹ&#x201A;ej architektury i bezpiecznego okresu funkcjonowania jej indywidualnych systemĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem. Norma uwidacznia zwiÄ&#x2026;zki pomiÄ&#x2122;dzy bezpieczeĹ&#x201E;stwem podmiotĂłw NPP (Nuclear Power Plant) i wymaganiami caĹ&#x201A;ej architektury systemĂłw I&C zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem oraz zwiÄ&#x2026;zki pomiÄ&#x2122;dzy wymaganiami indywidualnych systemĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem. Okresy przedstawione w normie nie sÄ&#x2026; jedynymi moĹźliwymi, natomiast inne okresy mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zastosowane pod warunkiem, Ĺźe wymagania zawarte w normie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; speĹ&#x201A;nione w sposĂłb zadowalajÄ&#x2026;cy.

ZASTOSOWANIE: NOWE I WCZEĹ&#x161;NIEJSZE ELEKTROWNIE Niniejsza norma ma zastosowanie do I&C nowych elektrowni jÄ&#x2026;drowych tak samo dobrze, jak do systemĂłw I&C w unowoczeĹ&#x203A;nionych lub istniejÄ&#x2026;cych zakĹ&#x201A;adach. W odniesieniu do istniejÄ&#x2026;cych zakĹ&#x201A;adĂłw tylko czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; wymagaĹ&#x201E; jest stosowana i ta czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; wymagaĹ&#x201E; powinna byÄ&#x2021; zidentyfikowana na poczÄ&#x2026;tku kaĹźdego projektu.

STRUKTURA NORMY Norma obejmuje cztery rozdziaĹ&#x201A;y normatywne (5, 6, 7, 8). RozdziaĹ&#x201A; 5 odnosi AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY się do ogólnej architektury systemów I&C związanych z bezpieczeństwem i w nim: • zdefiniowano wymagania funkcji I&C, systemów skojarzonych i wyposażenia wynikającego z analiz bezpieczeństwa NPP, kategoryzacji funkcji I&C, planu elektrowni i kontekstu operacyjnego, • ustrukturyzowano ogólną architekturę I&C, dzieląc ją na rozliczne systemy i przypisując I&C funkcje do systemów, • zidentyfikowano kryteria projektowe, włączając w to bardzo poważne zminimalizowanie pospolitych błędów o wspólnej przyczynie (CCF) i projektowanie ogólnej architektury systemów I&C. Rozdział 6 odnosi się do wymagań indywidualnych dotyczących systemów I&C związanych z bezpieczeństwem – szczególnie dotyczy to wymagań odnośnie bazowych systemów komputerowych. Włącza również dyferencjacje wymagań, zgodnie

z kategorią bezpieczeństwa I&C, funkcjonowania systemów I&C, które są implementowane. Rozdziały 7 i 8 odnoszą się do integracji ogólnej, doprowadzenia do gotowości, działania i obsługi systemów I&C. Dodatkowo norma zawiera załączniki informacyjne. W Załączniku A naświetlono relacje pomiędzy IAEA i pod-

niejszej normy z częściami 1, 2 i 4 normy IEC 61508. Załącznik ten odnosi się do głównych wymagań normy IEC 61508 w celu potwierdzenia, że rezultaty odnoszące się do bezpieczeństwa są adekwatnie skierowane, biorąc pod uwagę użycie tych samych terminów i wyjaśnia powód zastosowania adopcji różnych lub komplementarnych tech-

W ODNIESIENIU DO ISTNIEJĄCYCH ZAKŁADÓW TYLKO CZĘŚĆ WYMAGAŃ JEST STOSOWANA I TA CZĘŚĆ WYMAGAŃ POWINNA BYĆ ZIDENTYFIKOWANA NA POCZĄTKU KAŻDEGO PROJEKTU. stawową koncepcją bezpieczeństwa, które są wymienione w normie. Załącznik B zawiera informacje dotyczące pryncypiów kategoryzacji i klasyfikacji.

Załącznik C zawiera przykłady czułości I&C w odniesieniu do CCF. Załącznik D zawiera informacje do porównań ni-

nik lub terminów. W Załączniku E wskazano modyfikacje niezbędne do opracowania przyszłych nowelizacji norm związanych z IEC 61513 w celu spowodowania ich zgodności i zminimalizowania pokrywania się zawartości.

Termin stabilności – 2018 r.

R E K L A M A

9/2015

77

PRAWO I NORMY NORMY SEKTOROWE DO STOSOWANIA W KOLEJNICTWIE PN-EN 50128:2011E, Zastosowania kolejowe â&#x20AC;&#x201C; systemy Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci, przetwarzania danych i sterowania ruchem â&#x20AC;&#x201C; oprogramowanie kolejowych systemĂłw sterowania i zabezpieczenia.

W normie okreĹ&#x203A;lono i opisano proces oraz wymagania techniczne rozwoju oprogramowania programowalnych systemĂłw elektronicznych do stosowania w aplikacjach kolejowych systemĂłw sterowania i zabezpieczania.

Norma ma zastosowanie we wszelkich obszarach infrastruktury kolejowej zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem. Programowalne systemy elektroniczne mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wdraĹźane przez zastosowanie wyspecjalizowanych mikroprocesorĂłw, programowalnych sterownikĂłw logicznych, wieloprocesorowych systemĂłw rozproszonych, systemĂłw z procesorem centralnym o duĹźej skali integracji lub innych rodzajĂłw architektury.

Wymagania normy obejmujÄ&#x2026; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie oprogramowanie i wzajemne oddziaĹ&#x201A;ywania pomiÄ&#x2122;dzy oprogramowaniem a systemem, ktĂłrego jest ono czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026;.

Omawiana norma nie dotyczy oprogramowania, ktĂłre zostaĹ&#x201A;o zidentyfikowane jako niemajÄ&#x2026;ce wpĹ&#x201A;ywu na bezpieczeĹ&#x201E;stwo, tzn. oprogramowania, ktĂłrego bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy nie mogÄ&#x2026; wpĹ&#x201A;ywaÄ&#x2021; na şadnÄ&#x2026; okreĹ&#x203A;lonÄ&#x2026; funkcjÄ&#x2122; bezpieczeĹ&#x201E;stwa. JednakĹźe ma zastosowanie do kaĹźdego oprogramowania zwiÄ&#x2026;zanego z bezpieczeĹ&#x201E;stwem, stosowanego w kolejowych systemach sterowania i zabezpieczania, w tym do: oprogramowania uĹźytkowego (aplikacyjnego), systemĂłw operacyjnych, narzÄ&#x2122;dzi wspomagajÄ&#x2026;cych i oprogramowania firmowego. Oprogramowanie uĹźytkowe (aplikacyjne) obejmuje z kolei: oprogramowanie wysokiego poziomu, oprogramowanie niskiego poziomu i oprogramowanie do specjalnych zastosowaĹ&#x201E; (np. jÄ&#x2122;zyk drabinkowy programowalnego sterownika logicznego).

Omawiana norma odnosi siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź do stosowania istniejÄ&#x2026;cych, wczeĹ&#x203A;niej opracowanych oprogramowania i narzÄ&#x2122;dzi. Takie oprogramowanie i narzÄ&#x2122;dzia mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; uĹźywane, jeĹ&#x203A;li speĹ&#x201A;nione sÄ&#x2026; wymagania doty78

czÄ&#x2026;ce ich weryfikacji, podane w pp.

7.3.4.7 i 6.5.4.16 normy i dotyczÄ&#x2026;ce wczeĹ&#x203A;niej opracowanego oprogramowania oraz wymagania podane w p. 6.7 normy odnoszÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; do narzÄ&#x2122;dzi.

Preferowane jest stosowanie, wszÄ&#x2122;dzie gdzie to moĹźliwe, oprogramowania opracowanego i zweryfikowanego wedĹ&#x201A;ug wymagaĹ&#x201E; omawianej normy.

Oprogramowanie opracowane zgodnie z jakÄ&#x2026;kolwiek wersjÄ&#x2026; omawianej Normy Europejskiej bÄ&#x2122;dzie uznane za zgodne z wymaganiami bezpieczeĹ&#x201E;-

dzania jakoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i bezpieczeĹ&#x201E;stwem oraz Ĺ&#x203A;wiadectwo bezpieczeĹ&#x201E;stwa funkcjonalnego i technicznego, â&#x20AC;˘ testy kwalifikacyjne bezpieczeĹ&#x201E;stwa, â&#x20AC;˘ identyfikacjÄ&#x2122; uszkodzeĹ&#x201E; podzespoĹ&#x201A;Ăłw sprzÄ&#x2122;towych, â&#x20AC;˘ Ĺ&#x203A;rodki i sposoby uzyskania wewnÄ&#x2122;trznej i zewnÄ&#x2122;trznej niezaleĹźnoĹ&#x203A;ci fizycznej elementĂłw i podzespoĹ&#x201A;Ăłw, tak aby uszkodzenie jednego podzespoĹ&#x201A;u nie powodowaĹ&#x201A;o narastania uszkodzeĹ&#x201E;.

Termin stabilnoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; nie podany.

â&#x20AC;&#x201A;OPROGRAMOWANIE OPRACOWANE ZGODNIE Z JAKÄ&#x201E;KOLWIEK WERSJÄ&#x201E; OMAWIANEJ NORMY EUROPEJSKIEJ BÄ&#x2DC;DZIE UZNANE ZA ZGODNE Z WYMAGANIAMI BEZPIECZEĹ&#x192;STWA FUNKCJONALNEGO I NIE PODLEGAJÄ&#x201E;CE WYMAGANIOM DOTYCZÄ&#x201E;CYM WCZEĹ&#x161;NIEJ OPRACOWANEGO, ISTNIEJÄ&#x201E;CEGO JUĹť OPROGRAMOWANIA. stwa funkcjonalnego i nie podlegajÄ&#x2026;ce wymaganiom dotyczÄ&#x2026;cym wczeĹ&#x203A;niej opracowanego, istniejÄ&#x2026;cego juĹź oprogramowania.

Termin stabilnoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; nie podany.

PN-EN 50129:2007P, Zastosowania kolejowe â&#x20AC;&#x201C; systemy Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci, przetwarzania danych i sterowania ruchem â&#x20AC;&#x201C; elektroniczne systemy sterowania ruchem zwiÄ&#x2026;zane z bezpieczeĹ&#x201E;stwem.

Zdefiniowano wymagania dotyczÄ&#x2026;ce odbioru i zatwierdzania elektronicznych systemĂłw/podsystemĂłw/urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sygnalizacji zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem w zastosowaniach kolejowych. UwzglÄ&#x2122;dniono specyfikacjÄ&#x2122;, projektowanie, konstrukcjÄ&#x2122;, instalacjÄ&#x2122;, odbiĂłr, dziaĹ&#x201A;anie, obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; i fazy modyfikacji/rozbudowy kompletnych systemĂłw sygnalizacji oraz oddzielne podsystemy i urzÄ&#x2026;dzenia wchodzÄ&#x2026;ce w ich skĹ&#x201A;ad. W szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci w normie ustalono: â&#x20AC;˘ warunki uznania i aprobaty bezpieczeĹ&#x201E;stwa, w tym Ĺ&#x203A;wiadectwa zarza-

NORMA SEKTOROWA DO URZÄ&#x201E;DZEĹ&#x192; MEDYCZNYCH PN-ENÂ 60601-1-4:2006P, Medyczne urzÄ&#x2026;dzenia elektryczne â&#x20AC;&#x201C; CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 1â&#x20AC;&#x201C;4:Â OgĂłlne wymagania bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; Norma uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ca: Medyczne systemy elektryczne programowane OkreĹ&#x203A;lono wymagania dotyczÄ&#x2026;ce procesu projektowania medycznych systemĂłw elektrycznych programowanych.

Stanowi podstawÄ&#x2122; dla wymagaĹ&#x201E; norm szczegĂłĹ&#x201A;owych, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cych jako przewodnik dla wymagaĹ&#x201E; bezpieczeĹ&#x201E;stwa w celu redukcji ryzyka i zarzÄ&#x2026;dzania nim. Obejmuje wymagania dotyczÄ&#x2026;ce specyfikacji, architektury, szczegĂłĹ&#x201A;owego projektowania i wdroĹźenia oprogramowania, modyfikacji, weryfikacji i walidacji, oznakowania i dokumentacji towarzyszÄ&#x2026;cej.

Termin stabilnoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; nie podany.

0 1

2 % . ). 3 . + .8 ) 3+

AUTOMATYKA

RYNEK

KONWERTER M-BUS NA MODBUS TCP W JEDNYM URZÄ&#x201E;DZENIU? %. . , - 5 %

) % . . , % %; % < ) . , ) . % . ) &/ 8 , & 8 2 % % %. % 8 8 . % &2

.! 8 & 8 ). & 8 % ) 8 ) %' ) % )% ' ! & 8 . % . (RU 4*2 %. 0. ) { Mateusz Sikorski

# 2 8 + .8

O

dpowiedziÄ&#x2026; na to pytanie jest oferta szwedzkiej firmy HMS, specjalizujÄ&#x2026;cej siÄ&#x2122; w rozwiÄ&#x2026;zaniach konwersji protokoĹ&#x201A;Ăłw sieciowych uĹźywanych w automatyce przemysĹ&#x201A;owej, ktĂłra wypuĹ&#x203A;ciĹ&#x201A;a na rynek nowÄ&#x2026; bramÄ&#x2122; komunikacyjnÄ&#x2026; Anybus z M-Bus na Modbus TCP. Bramka pozwala skomunikowaÄ&#x2021; peryferyjne urzÄ&#x2026;dzenia M-Bus z sieciÄ&#x2026; Modbus przy uĹźyciu skrÄ&#x2122;tki. UrzÄ&#x2026;dzenie to umoĹźliwia odbiĂłr telegramĂłw M-Busowych i przesĹ&#x201A;anie dalej w rejestrach Modbusowych. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie pomaga zcentralizowaÄ&#x2021; sterowanie i obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; wszystkich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; korzystajÄ&#x2026;cych z protokoĹ&#x201A;u M-Bus.

nych w bardzo prosty i intuicyjny sposĂłb. Potrafi obsĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; aş do 20 takich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; M-Bus Slave i jednoczeĹ&#x203A;nie przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; z nich dane do strony Modbusowej. Nie ma şadnych ograniczeĹ&#x201E; odnoĹ&#x203A;nie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłre moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; jedynym warunkiem jest obsĹ&#x201A;uga protokoĹ&#x201A;u M-Bus.

FUNKCJONALNOĹ&#x161;Ä&#x2020; POĹ Ä&#x201E;CZEĹ&#x192; OczywiĹ&#x203A;cie znajÄ&#x2026;c inne rozwiÄ&#x2026;zania firmy HMS, moĹźemy poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenia M-Bus z dowolnym innym protokoĹ&#x201A;em. Wystarczy do tej bramy zastosowaÄ&#x2021; dodatkowo jedno z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; grupy Anybus X-Gateway

PODSUMOWANIE DziÄ&#x2122;ki bramie Anybus M-Bus na Modbus TCP otrzymujemy dostÄ&#x2122;p do informacji z miernikĂłw wielkoĹ&#x203A;ci elektrycznych, wody lub gazu, korzystajÄ&#x2026;cych z protokoĹ&#x201A;u M-Bus do Modbus TCP (lub dowolnego innego protokoĹ&#x201A;u), moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wglÄ&#x2026;du do informacji na temat zuĹźycia wielkoĹ&#x203A;ci mierzonych w danym budynku, a takĹźe bardzo proste i intuicyjne oprogramowanie konfiguracyjne, ktĂłre nie wymaga programistycznej wiedzy.

Dodatkowo nie musimy wprowadzaÄ&#x2021; Ĺźadnych zmian w hardwarze oraz softwarze urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; M-Bus, co w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z niewielkim kosztem samej bramy czyni jÄ&#x2026; idealnym rozwiÄ&#x2026;zaniem dla automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o.o.

2 $ ) % WU GT GWT : % ) : 2 FF WWR WV RW ! FF WWR WV RU 8X 82 2

)))2 82 2

PROSTY I FUNKCJONALNY Konwerter M-Bus na Modbus TCP dekoduje informacje z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; peryferyj9/2015

Modbus TCP. KaĹźdy z tych konwerterĂłw ma z jednej strony Modbus TCP, pracujÄ&#x2026;cy jako Master/Client, ktĂłry idealnie nadaje siÄ&#x2122; do poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia ze wspomnianÄ&#x2026; bramÄ&#x2026;. DziÄ&#x2122;ki takiemu poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu moĹźemy stworzyÄ&#x2021; komunikacjÄ&#x2122; z dowolnym urzÄ&#x2026;dzeniem sterujÄ&#x2026;cym (np. PLC) lub nawet z systemem SCADA.

P R O M O C J A

79

RYNEK

SYSTEMY ROZPROSZONE

W NOWOCZESNYM PRZEMYĹ&#x161;LE Wraz z rozwojem automatyki ; ; ' = ; % ) ) . , . ) ) / % ) ' & % %

% . % 8 & ). L ) . , %) ;% </ ) 8 . , ) 0' ; .) J 0 % % < ) . / D ) =J & % & . % =J2 1 ; % 0 D/ ) 8 . , ) , , 8 ' ) & ) % 8 ) / & .8 2

80

Z

asadniczo sterowanie w obiekcie, w ktĂłrym ma miejsce tzw. proces ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y moĹźe byÄ&#x2021; realizowane na dwa sposoby: poprzez zastosowanie sterownikĂłw PLC podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do systemu SCADA lub poprzez system DCS.

DLACZEGO DCS? JeĹ&#x203A;li mamy do czynienia ze sterownikami zbierajÄ&#x2026;cymi dane dyskretne, ktĂłre nastÄ&#x2122;pnie przekazane sÄ&#x2026; do monitorujÄ&#x2026;cego caĹ&#x201A;y proces systemu SCADA, to przerwanie sygnaĹ&#x201A;u sterujÄ&#x2026;cego jednego z elementĂłw systemu skutkuje zatrzymaniem pÄ&#x2122;tli pomiÄ&#x2122;dzy podukĹ&#x201A;adami i w rezultacie caĹ&#x201A;ej produkcji. MoĹźna sobie na to pozwoliÄ&#x2021; w przypadku, gdy ponowne uruchomienie produkcji jest stosunkowo Ĺ&#x201A;atwe, a jej zatrzymanie nie powoduje wielkich strat.

W przypadku DCS ciÄ&#x2122;Ĺźar zarzÄ&#x2026;dzania procesami zostaĹ&#x201A; przeniesiony ze sterownikĂłw PLC, ktĂłre staĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; elementami wykonawczymi, na systemy P R O M O C J A

informatyczne. Zmiana jednego parametru powoduje zmianÄ&#x2122; innego, lub najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej wielu innych elementĂłw skĹ&#x201A;adowych caĹ&#x201A;ego procesu. Typowym przykĹ&#x201A;adem, gdzie mamy do czynienia z tzw. procesem ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym, jest przemysĹ&#x201A; petrochemiczny i wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie energetyka.

Zmiana obciÄ&#x2026;Ĺźenia powoduje przesuniÄ&#x2122;cie punktu pracy i zmianÄ&#x2122; praktycznie wszystkich elementĂłw skĹ&#x201A;adowych pracy elektrowni (chĹ&#x201A;odzenia, iloĹ&#x203A;ci paliwa, powietrza dostarczanego do kotĹ&#x201A;a itp.). Dlatego wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie w przypadku przemysĹ&#x201A;u energetycznego tak waĹźne jest zastosowanie systemu, w ktĂłrym wszystkie dane z procesu sÄ&#x2026; przekazywane przez moduĹ&#x201A;y wejĹ&#x203A;ciowe do poszczegĂłlnych sterownikĂłw realizujÄ&#x2026;cych algorytm regulacji.

PMSXpro â&#x20AC;&#x201C; NOWA GENERACJA SYSTEMĂ&#x201C;W DCS Wielu inĹźynierĂłw, spoĹ&#x203A;rĂłd poszukujÄ&#x2026;cych nowoczesnych systemĂłw DSC dla AUTOMATYKA

RYNEK swoich instalacji, wybiera rozwiÄ&#x2026;zanie PMSXpro Mitsubishi Electric. SÄ&#x2026; wĹ&#x203A;rĂłd nich spalarnie Ĺ&#x203A;mieci we Frankfurcie, w Hamm i Iserlohm, elektrociepĹ&#x201A;ownie w Monachium i Frankfurcie, oczyszczalnie Ĺ&#x203A;ciekĂłw w Norymberdze, Monachium, DĂźsseldorfie i wiele innych. WĹ&#x203A;rĂłd spotykanych na rynku rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; wyróşnia siÄ&#x2122; ono poziomem bezpieczeĹ&#x201E;stwa, architekturÄ&#x2026; oraz elastycznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; w uĹźytkowaniu i rozbudowie, czyli dokĹ&#x201A;adnie tym, co powinno charakteryzowaÄ&#x2021; dobry DCS.

PO PIERWSZE BEZPIECZEĹ&#x192;STWO

# 2 - 0 ,

MoĹźna byĹ&#x201A;oby tutaj przytoczyÄ&#x2021; tysiÄ&#x2026;ce informacji z rynku o wykryciu nowych â&#x20AC;&#x17E;dziurâ&#x20AC;? w systemie Windows. Problem ten spÄ&#x2122;dza sen z oczu tysiÄ&#x2026;com administratorĂłw na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie, ktĂłrzy obarczeni odpowiedzialnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; za bezpieczeĹ&#x201E;stwo systemĂłw szukajÄ&#x2026; w panice pomysĹ&#x201A;u na naprawÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x17E;na szybkoâ&#x20AC;? i z nadziejÄ&#x2026; czekajÄ&#x2026; na informacje pĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;ce od producenta. Tak wielkich problemĂłw nie majÄ&#x2026; administratorzy uĹźywajÄ&#x2026;cy sytemu Linux, a szczegĂłlnie jego komercyjnych wersji. Ta myĹ&#x203A;l przyĹ&#x203A;wiecaĹ&#x201A;a inĹźynierom z firmy Mitsubishi Electric, ktĂłrzy postawili sobie za cel budowÄ&#x2122; bezpiecznego i stabilnego systemu klasy DSC. WiedzÄ&#x2026;c, Ĺźe ma pracowaÄ&#x2021; w zakĹ&#x201A;adach przemysĹ&#x201A;owych o wysokich potrzebach bezpieczeĹ&#x201E;stwa jako system operacyjny wybrali jednÄ&#x2026; z wersji Linuxa. Dodatkowo zaprojektowali specjalnÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2122; dla poszczegĂłlnych stacji operacyjnych,

Rys. 1. + , 8 . - Y

tak aby w warunkach przemysĹ&#x201A;owych uzyskaÄ&#x2021; jak najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na uszkodzenia. KaĹźda ze stacji zostaĹ&#x201A;a wyposaĹźona w redundantne zasilanie, twarde dyski (RAID system) i wentylatory chĹ&#x201A;odzÄ&#x2026;ce. OczywiĹ&#x203A;cie kaĹźda z tak przygotowanych stacji moĹźe byÄ&#x2021; dodatkowo wyposaĹźona w identyczne urzÄ&#x2026;dzenia redundantne, ktĂłre w przypadku awarii w uĹ&#x201A;amku sekundy przejmujÄ&#x2026; zadania tych podstawowych.

Podczas normalnej pracy aktywna stacja kontroluje proces, a w przypadku wykrycia jakiegokolwiek problemu automatycznie i bĹ&#x201A;yskawicznie przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza siÄ&#x2122; na stacjÄ&#x2122; pozostajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; w trybie standby. To, co szczegĂłlnie odróşnia system PMSXpro od innych systemĂłw DCS, to â&#x20AC;&#x17E;prawdziwieâ&#x20AC;? dystrybucyjna architektura fizyczna. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; spotykanych systemĂłw to najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej

Rys. 2. : '8 % =J .8 . , . 8 . ) ) ) ' . ) J . % ;/ 8 &

; % ; & ).8 ) % ) ) 8 )2

9/2015

serwer wpiÄ&#x2122;ty w sieÄ&#x2021; optycznÄ&#x2026; (najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej w ring) i do niego podpiÄ&#x2122;te stacje wykonawcze w postaci sterownikĂłw, natomiast architektura podziaĹ&#x201A;u na poszczegĂłlne podprocesy to tylko wirtualna maska. InĹźynierowie z Mitsubishi Electric zaprojektowali caĹ&#x201A;y system jako podzielony na poszczegĂłlne, niezaleĹźne serwery przydzielane do poszczegĂłlnych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci procesu (rysunek 2).

Taka architektura pozwala na zwiÄ&#x2122;kszenie bezpieczeĹ&#x201E;stwa w przypadku uszkodzenia gĹ&#x201A;Ăłwnej drogi komunikacyjnej w postaci optycznego ringu. W standardowych systemach DCS spowoduje to natychmiastowÄ&#x2026; awariÄ&#x2122; i wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie systemu, natomiast w systemie PMSXpro â&#x20AC;&#x201C; tylko zgĹ&#x201A;oszenie awarii. PoszczegĂłlne serwery procesowe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; samodzielnie i zbieraÄ&#x2021; wymagane dane do czasu usuniÄ&#x2122;cia awarii. Gdy to nastÄ&#x2026;pi, dane zostanÄ&#x2026; zarchiwizowane w centralnym systemie bazy danych.

CaĹ&#x201A;y system archiwizacji automatycznie wykonuje kopie zapasowe przechowywane na odseparowanych serwerach z danymi. W przypadku potrzeby ich odzyskania taki proces uruchamia siÄ&#x2122; automatycznie.

Tak skonstruowana architektura uĹ&#x201A;atwia takĹźe wymianÄ&#x2122; uszkodzonych serwerĂłw. Stacje sÄ&#x2026; identyczne i dlatego wystarczy odpowiednio przenieĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemowy adres IP do nowej stacji, aby mĂłc bez specjalnego przeszkolenia podmieniÄ&#x2021; uszkodzonÄ&#x2026; jednostkÄ&#x2122; na nowÄ&#x2026;, a pozostaĹ&#x201A;e czynnoĹ&#x203A;ci konfiguracyjne 81

RYNEK i uzupeĹ&#x201A;nienie wymaganych danych nastÄ&#x2026;pi w sposĂłb automatyczny.

Taka unifikacja sprzÄ&#x2122;towa pozwala na ograniczenie kosztĂłw utrzymania systemu w ruchu â&#x20AC;&#x201C; wystarczy posiadaÄ&#x2021; jednÄ&#x2026; dodatkowÄ&#x2026; stacjÄ&#x2122; procesowÄ&#x2026;, aby zapewniÄ&#x2021; szybkÄ&#x2026; i sprawnÄ&#x2026; wymianÄ&#x2122; w przypadku uszkodzenia dowolnej stacji.

PO DRUGIE ELASTYCZNOĹ&#x161;Ä&#x2020; Wielu producentĂłw systemĂłw DCS przygotowywaĹ&#x201A;o swoje rozwiÄ&#x2026;zania, planujÄ&#x2026;c, Ĺźe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; one dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; tylko w duĹźych systemach, toteĹź problematyczne, czy wrÄ&#x2122;cz niemoĹźliwe, staje siÄ&#x2122; dla nich projektowanie mniejszych

systemĂłw jedno- czy dwuserwerowych. Drugim trudnym elementem pozostaje koszt takich rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;.

Taki problem nie wystÄ&#x2122;puje w przypadku systemu PMSXpro, ktĂłry moĹźe byÄ&#x2021; rozbudowywany w architekturze pojedynczej stacji. DziÄ&#x2122;ki temu taki system moĹźna dowolnie rozbudowywaÄ&#x2021; o kolejne stacje, nie naraĹźajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; na bardzo wysokie koszty poczÄ&#x2026;tkowej instalacji (nie pĹ&#x201A;acimy za docelowy system, tylko za aktualnie uĹźywane serwery procesowe).

Sama rozbudowa w jednej lokalizacji to nie wszystko. ElastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu pozwala na doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie jednostek znajdujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w duĹźej odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci miÄ&#x2122;dzy sobÄ&#x2026; i wykorzystywanie

Rys. 3. - Y D 0.J %0 ).) . ) , 8 % & . % & & / % '8 % D ) ). 8 %; 8 ) 8 % . & 2

dostÄ&#x2122;pnych systemĂłw komunikacji (rysunek 4).

PO TRZECIE KOMUNIKACJA Dobrze zaprojektowany system, taki jak PMSXpro, pozwala komunikowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; takĹźe z systemami innych producentĂłw. DCS firmy Mitsubishi Electric umoĹźliwia to m.in. dla protokoĹ&#x201A;Ăłw: â&#x20AC;˘ Ethernet Network, â&#x20AC;˘ Profibus DP/PA, â&#x20AC;˘ Modbus TCP/RTU, â&#x20AC;˘ zgodnych z IEC 60870-5-101 i  IEC 60870-5-104, â&#x20AC;˘ Siemens H1, â&#x20AC;˘ Mitsubishi-Protocols.

W dzisiejszych czasach standardem staĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; teĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; komunikacji z systemami bazodanowymi typu MES czy SAP. System PMSXpro umoĹźliwia komunikacjÄ&#x2122; bezpoĹ&#x203A;redniÄ&#x2026; w ramach softwareâ&#x20AC;&#x2122;owych interfejsĂłw, takich jak: â&#x20AC;˘ OPC, â&#x20AC;˘ PostgresSQL, â&#x20AC;˘ Oracle Database, â&#x20AC;˘ ODBC (Open Database Connectivity), â&#x20AC;˘ Siemens S7 ISO on TCP RFC1006, â&#x20AC;˘ Siemens S5 DUST 3964 â&#x20AC;&#x201C; RK512, â&#x20AC;˘ PHILIPS P8.

WybĂłr PMSXpro to najlepszy wybĂłr dla wszystkich uĹźytkownikĂłw, ktĂłrzy ceniÄ&#x2026; sobie bezpieczeĹ&#x201E;stwo i elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹźywanych systemĂłw.

Dokumentacja sytemu zostaĹ&#x201A;a opracowana zgodnie z wymaganiami normy dla systemĂłw energetycznych VGB R170, a jego programowanie oparto na normie IEC 61131-3. Jest to zapewne jeden z powodĂłw popularnoĹ&#x203A;ci tego systemu w krajach zachodnich: Anglii, Francji czy Niemczech.

WiÄ&#x2122;cej szczegĂłĹ&#x201A;Ăłw technicznych na temat PMSXpro moĹźna uzyskaÄ&#x2021; odwiedzajÄ&#x2026;c stoisko firmy Mitsubishi Electric podczas targĂłw Energetab lub pod adresem http://www.me-ap.de/ englisch/news/news.html.

MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE B.V.

Rys. 4. . % =J - Y

%) ; % & 8 % & &; . , ' ) D & = %. ).8 %. ' . , . ) 8 8 &

82

% ) 2 8 ) 8 TG/ RF GHR 5 2 QF RZW UT GG ! QF RZW UT GQ

AUTOMATYKA

RYNEK

POKRÄ&#x2DC;TĹ A TRĂ&#x201C;JRAMIENNE

DO ZASTOSOWAĹ&#x192; HIGIENICZNYCH

F

# 2 - 0 , / 67

irma Elesa+Ganter, Ĺ&#x203A;wiatowy lider w produkcji standardowych elementĂłw maszyn, stworzyĹ&#x201A;a nowÄ&#x2026; rodzinÄ&#x2122; pokrÄ&#x2122;teĹ&#x201A; przeznaczonych do zastosowaĹ&#x201E; w miejscach wymagajÄ&#x2026;cych zachowania wysokiego stopnia higieny. Nowy produkt nosi oznaczenie VVT. ZostaĹ&#x201A; zaprojektowany z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o montaĹźu w maszy-

VTT-SST

VTT-SST-p

l

d

d

h

d1

8 ' 4 &; ; 0 )'/ 0 % % % / ) 8 & ; % J ' %. = 2 :.8 ; % ) % 0 % % &; . , % 8 %&;2 ) ,. %. ; 8 ) = ). D. 8 ) = ) 8 , ). &; . , % , ) ). 8

, .2

0.3 l2 D

L

Rys. 5 ) 8 ' 4 / 4

nach i urzÄ&#x2026;dzeniach wymagajÄ&#x2026;cych czÄ&#x2122;stego mycia za pomocÄ&#x2026; wody lub pary wodnej. Nowe pokrÄ&#x2122;tĹ&#x201A;a stanowiÄ&#x2026; ekonomicznÄ&#x2026; alternatywÄ&#x2122; dla pokrÄ&#x2122;teĹ&#x201A; wykonanych w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci ze stali nierdzewnych, stosowanych dotychczas w takich warunkach.

Nowe pokrÄ&#x2122;tĹ&#x201A;a to poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie stali nierdzewnej AISI 304 ze wzmocnionym wĹ&#x201A;Ăłknem szklanym technopolimerem na bazie poliamidu (PA). KsztaĹ&#x201A;t pokrÄ&#x2122;tĹ&#x201A;a zapewnia doskonaĹ&#x201A;y chwyt, nawet w rÄ&#x2122;kawicach roboczych. GĹ&#x201A;adka powierzchnia o maĹ&#x201A;ej chropowatoĹ&#x203A;ci oraz specjalny ksztaĹ&#x201A;t bez zagĹ&#x201A;Ä&#x2122;bieĹ&#x201E; zapobiegajÄ&#x2026; zbieraniu siÄ&#x2122; nieczystoĹ&#x203A;ci na powierzchni, co zwiÄ&#x2122;ksza Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czyszczenia.

PokrÄ&#x2122;tĹ&#x201A;a VTT wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; w dwĂłch wariantach (rysunek): â&#x20AC;˘ VTT-SST z wtopkÄ&#x2026; ze stali nierdzewnej AISI 304, z nieprzelotowym otworem gwintowanym, dostÄ&#x2122;pne w czterech wielkoĹ&#x203A;ciach Ă&#x2DC;25â&#x20AC;&#x201C;50 mm, w zakresie gwintĂłw M5â&#x20AC;&#x201C;M10, â&#x20AC;˘ VTT-SST-p z trzpieniem gwintowanym ze stali nierdzewnej AISI 304 ze sfazowanym pĹ&#x201A;askim czoĹ&#x201A;em, dostÄ&#x2122;pne w czterech wielkoĹ&#x203A;ciach Ă&#x2DC;25â&#x20AC;&#x201C;50 mm, w zakresie gwintĂłw M5Ă&#x2014;10â&#x20AC;&#x201C;M10Ă&#x2014;40.

PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie technopolimeru ze stalÄ&#x2026; nierdzewnÄ&#x2026; powoduje, Ĺźe pokrÄ&#x2122;tĹ&#x201A;a VTT mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane w Ĺ&#x203A;rodowiskach zagroĹźonych korozjÄ&#x2026; elektrochemicznÄ&#x2026;, jak i w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci przypadkĂłw chemicznÄ&#x2026;.

ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o.o.

2 FF WRW WG ZW/ ! FF WRW WG ZH

X 2 2

)))2 2

)))2 2 ! 2

Fot. & 8 ' 4 / 4

9/2015

P R O M O C J A

83

RYNEK

PRZEWODY KOMPENSACYJNE I TERMOPAROWE Gama oferowanych przez 7 , 8 ) ' od standardowych czujnikĂłw

./

% % D akcesoria, przewody przy ; % ) / D

8 . wykonywane na zamĂłwie / &; .L % ). 0 )2 3 . ! . L . ; % ) . %. ; % ) do czujnikĂłw rezystancyjnych, przewody termoparowe i kom .& 2

F

irma Guenther od ponad 45 lat produkuje czujniki temperatury.

SÄ&#x2026; to wykonania rezystancyjne (Pt 100, Pt 500, Pt 1000) oraz termoelektryczne (termopary K, J, N, W, B, R, S, T, E).

Przewody termoparowe i kompensacyjne sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia termopar ze sterownikiem, regulatorem lub przetwornikiem. Przewody termoparowe (termoelektryczne) wykonane sÄ&#x2026; z identycznych materiaĹ&#x201A;Ăłw jak termopary, majÄ&#x2026; rĂłwnieĹź taki sam nominalny skĹ&#x201A;ad chemiczny, jak odpowiadajÄ&#x2026;ce im termopary. Przewody kompensacyjne wykonane sÄ&#x2026; z substytutĂłw, jednakĹźe do pewnego zakresu temperatury majÄ&#x2026; takie same wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci termoelektryczne.

KONSTRUKCJA I WYMIARY PRZEWODĂ&#x201C;W Przewody termoparowe i kompensacyjne mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; róşnorodne izolacje.

84

Dodatkowo mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; ekran w postaci oplotu lub folii aluminiowej, róşnÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; przewodĂłw oraz róşne przekroje.

Przewody termoparowe mogÄ&#x2026; wystÄ&#x2122;powaÄ&#x2021; w formie drutu, jak i linki, zaĹ&#x203A; przewody kompensacyjne â&#x20AC;&#x201C; w formie linki.

Przewody te dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; w róşnych przekrojach: od 0,22 mm2 do 1,5 mm2.

MogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykonane jako pojedyncza para, jak rĂłwnieĹź jako wieloparowe, nawet w wykonaniu 12 Ă&#x2014; 2 Ă&#x2014; 1,5. Przewody te mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e, co jest bardzo istotne przy uszczelnieniu, bÄ&#x2026;dĹş owalne.

ZAKRES TEMPERATURY PRACY Przewody termoparowe mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane w caĹ&#x201A;ym zakresie danej termopary (ograniczeniem jest izolacja, z jakiej zostaĹ&#x201A;y wykonane), natomiast przewody kompensacyjne â&#x20AC;&#x201C; do +150 °C. PowyĹźej tej wartoĹ&#x203A;ci MATERIAĹ IZOLACYJNY

TEMPERATURA

PVC

105 °C

Silikon

180 °C

Teflon

205 °C

Teflon

260 °C

E-wĹ&#x201A;Ăłkno szklane

400 °C

R-wĹ&#x201A;Ăłkno szklane

700 °C

Silica

1000 °C

WĹ&#x201A;Ăłkno ceramiczne

1200 °C

Tab. 1. =J ' D . , ) % .& . , % ) ) termoparowych i kompensacyjnych

P R O M O C J A

poprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru nie jest gwarantowana. Maksymalne zakresy temperatury poszczegĂłlnych izolacji zostaĹ&#x201A;y przedstawione w tabeli 1.Â

JAK DOBRAÄ&#x2020;?

Przy wyborze odpowiedniego przewodu powinno siÄ&#x2122; wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; pod uwagÄ&#x2122; temperaturÄ&#x2122; pracy przewodu, jak i warunki panujÄ&#x2026;ce w otoczeniu, tj. rodzaj Ĺ&#x203A;rodowiska pracy, wilgotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czy podatnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na uszkodzenia mechaniczne.

Oznaczanie przewodĂłw termoparowych i kompensacyjnych odpowiednimi kolorami zostaĹ&#x201A;o szczegĂłĹ&#x201A;owo okreĹ&#x203A;lone w normie DIN EN 60584-3.

Norma ta pozwala na ograniczenie ryzyka pomyĹ&#x201A;ki i zmiany polaryzacji.

Przewody dostarczane przez firmÄ&#x2122; Guenther speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wymagania normy DIN EN 60584-3 w zakresie dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci pomiarowej. Wyróşnia siÄ&#x2122; dwie klasy dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci: klasa 1 obowiÄ&#x2026;zuje dla przewodĂłw termoparowych, zaĹ&#x203A; klasa 2 â&#x20AC;&#x201C; zarĂłwno dla przewodĂłw termoparowych, jak i kompensacyjnych. Przewody termoparowe i kompensacyjne firmy Guenther odpowiadajÄ&#x2026; oznaczeniom kolorystycznym wedĹ&#x201A;ug normy DIN EN 60584-3 (tabela 2), z wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniem przewodĂłw termoparowych typu U i typu L, ktĂłre sÄ&#x2026; opisane w normie DIN 43714.

Przewody termoparowe i kompensacyjne firmy Guenther speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wymagania dyrektywy ATEX oraz IECEx i sÄ&#x2026; dopuszczone do stosowania w strefach zagroĹźonych wybuchem.

WĂłwczas majÄ&#x2026; niebieskÄ&#x2026; izolacjÄ&#x2122;.

AUTOMATYKA

RYNEK

TYP TERMOPARY

DIN EN 60584-3

DIN 43714

ANSI MC 96.1

+ zielony / â&#x20AC;&#x201C; biaĹ&#x201A;y izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: zielony

+ czerwony / â&#x20AC;&#x201C; zielony izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: zielony

+ şóĹ&#x201A;ty / â&#x20AC;&#x201C; czerwony izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: şóĹ&#x201A;ty

+ róşowy / â&#x20AC;&#x201C; biaĹ&#x201A;y izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: róşowy

Ă&#x2014;

Ă&#x2014;

+ pomaraĹ&#x201E;czowy / â&#x20AC;&#x201C; biaĹ&#x201A;y izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: pomaraĹ&#x201E;czowy

+ czerwony / â&#x20AC;&#x201C; biaĹ&#x201A;y izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: biaĹ&#x201A;y

+ czarny / â&#x20AC;&#x201C; czerwony izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: zielony

+ pomaraĹ&#x201E;czowy / â&#x20AC;&#x201C; biaĹ&#x201A;y izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: pomaraĹ&#x201E;czowy

+ czerwony / â&#x20AC;&#x201C; biaĹ&#x201A;y izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: biaĹ&#x201A;y

+ czarny / â&#x20AC;&#x201C; czerwony izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: zielony

+ szary / â&#x20AC;&#x201C; biaĹ&#x201A;y izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: szary

Ă&#x2014;

+ szary / â&#x20AC;&#x201C; czerwony izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: szary

+ czarny / â&#x20AC;&#x201C; biaĹ&#x201A;y izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: czarny

Ă&#x2014;

+ biaĹ&#x201A;y / â&#x20AC;&#x201C; czerwony izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: czarny

+ brÄ&#x2026;zowy / â&#x20AC;&#x201C; biaĹ&#x201A;y izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: brÄ&#x2026;zowy

Ă&#x2014;

Ă&#x2014;

Ă&#x2014;

+ czerwony / â&#x20AC;&#x201C; niebieski izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: niebieski

Ă&#x2014;

Ă&#x2014;

+ czerwony / â&#x20AC;&#x201C; brÄ&#x2026;zowy izolacja zewnÄ&#x2122;trzna: brÄ&#x2026;zowy

Ă&#x2014;

NiCr-Ni/K

NiCrosil-Nisil/N

PtRh10-Pt/S

PtRh13 Pt/R

PtRh30-PtRh6/B

Fe-CuNi/J

Cu-CuNi/T

Fe-CuNi/L

Cu-CuNi/U

Przewody kompensacyjne i termoparowe

â&#x20AC;˘ szeroka oferta przewodĂłw

Tab. 2. % % 8 . . % . ) )

â&#x20AC;˘

Dodatkowo niektĂłre modele speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wymagania norm DIN EN 60228, DIN EN 60332-3-24, DIN EN 61034 dotyczÄ&#x2026;ce elastycznoĹ&#x203A;ci, trudnopalnoĹ&#x203A;ci oraz niewydzielania w obecnoĹ&#x203A;ci ognia trujÄ&#x2026;cych substancji.

PODSUMOWANIE Firma Guenther posiada w magazynie ponad 200 rodzajów przewodów termoparowych i kompensacyjnych do9/2015

stÄ&#x2122;pnych w krĂłtkim czasie, a doradcy techniczni pomagajÄ&#x2026; w doborze optymalnego rozwiÄ&#x2026;zania.

R E K L A M A

â&#x20AC;˘

GUENTHER POLSKA Sp. z o.o.

2 : ) 8 FZ 5/ TT GVG '8 2 WQ RTF WG WG/ ! WQ RTF WG WQ )))2 , 2 2

85

RYNEK

HARTING Ha-VIS eCon

â&#x20AC;&#x201C; SWITCHE Z MOĹťLIWOĹ&#x161;CIAMI Integracja nowych technologii w systemach produkcji prze . ) & ). & oraz niezawodnej transmisji danych i zasilania. Switche eCon ! . ]+ 3$7 % ) &; ). 8; ). & =J & standardu Power over Ether 6 D; % %; % <2

S

ystemy wizualne stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; coraz bardziej zintegrowanym elementem przemysĹ&#x201A;owych procesĂłw produkcyjnych â&#x20AC;&#x201C; monitoring i kontrola za pomocÄ&#x2026; systemĂłw kamer zapewniajÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; procesĂłw i gwarantujÄ&#x2026; wysokÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wytwarzanych produktĂłw. Poza koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; stabilnego i skutecznego przekazywania danych, systemy wymagajÄ&#x2026; niezawodnej dostawy energii. Switche Ha-VIS eCon firmy HARTING sÄ&#x2026; w peĹ&#x201A;ni zintegrowanym rozwiÄ&#x2026;zaniem do transmisji danych i zasilania w jednym urzÄ&#x2026;dzeniu, przy jednoczesnym zmniejszeniu zakresu i kosztĂłw okablowania. DuĹźa liczba dostÄ&#x2122;pnych switchy w ofercie, ponad 200 róşnych wariantĂłw, daje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wybrania odpowiedniego rozwiÄ&#x2026;zania dla niemalĹźe kaĹźdej aplikacji.

upakowania na szynie DIN. Natomiast switche serii Ha-VIS eCon 2000 charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wyjÄ&#x2026;tkowo pĹ&#x201A;askim ksztaĹ&#x201A;tem, umoĹźliwiajÄ&#x2026;c instalacje w pĹ&#x201A;ytkich skrzyniach i szafach.

STANDARD POE Switche Ha-VIS eCon sÄ&#x2026; zgodne z powszechnym standardem PoE, jednakĹźe

NOWE WERSJE Poza standardem PoE+, switche Ha-VIS eCon w najnowszych wersjach sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź dostÄ&#x2122;pne w wariantach 16-portowych oraz w wersji ze zintegrowanym konwerterem DC/DC. W takim przypadku switche mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zasilane napiÄ&#x2122;ciem 24 V DC, zamiast wymaganego dla PoE+ napiÄ&#x2122;cia zasilania 54 V DC.

KOMPAKTOWE OBUDOWY

SZYBKA MODERNIZACJA

Dwa róşne typy kompaktowych obudĂłw switchy pozwalajÄ&#x2026; na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; miejsca i umoĹźliwiajÄ&#x2026; najlepsze wykorzystanie dostÄ&#x2122;pnej przestrzeni wewnÄ&#x2026;trz szaf sterowniczych. Kompaktowa, wÄ&#x2026;ska konstrukcja serii Ha-VIS eCon 3000 umoĹźliwia bardzo duĹźÄ&#x2026; gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 86

mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; rĂłwnieĹź w standardzie wyĹźszym: PoE+ i zasilaÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenia koĹ&#x201E;cowe maksymalnie poprzez cztery porty. W rezultacie switche eCon sÄ&#x2026; w stanie dostarczyÄ&#x2021; sumarycznie 136,8 W (34,2 W/port) do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; koĹ&#x201E;cowych. Zatem moĹźliwe jest zasilanie np. telefonĂłw IP oraz wydajnych punktĂłw dostÄ&#x2122;powych Wi-Fi czy teĹź systemĂłw kamer o wysokiej rozdzielczoĹ&#x203A;ci.

IstniejÄ&#x2026;ce instalacje i infrastruktury sieciowe mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; modernizowane w bardzo Ĺ&#x201A;atwy sposĂłb poprzez instalacje switchy Ha-VIS eCon, poniewaĹź nie ma potrzeby ukĹ&#x201A;adania oddzielnych przewodĂłw zasilajÄ&#x2026;cych.

Zmniejsza to zarówno koszt, jak P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK

FUNKCJONALNOĹ&#x161;Ä&#x2020; URZÄ&#x201E;DZEĹ&#x192;

Fot. HARTING

Â&#x2019; ) M , 6 ( 6* D ) &' . , ) % zasilania poprzez standardowy kabel ethernetowy. Â&#x2019; ' ) ) & ) ,. QU ) % % )0 ) . 8 ) [ %) &; % ) % ' FZ 4 2 Â&#x2019; ) , ] 43 /

% % ) % ; &' . , % %; % < 8 < ). ,/ %. %. &; ' 8 & 8 % ) D / 8 blowania i liczby stosowanych zasilaczy.

i zakres prac zwiÄ&#x2026;zanych z instalacjÄ&#x2026;.

ZÂ drugiej strony, istniejÄ&#x2026;ce instalacje mogÄ&#x2026; zazwyczaj byÄ&#x2021; nadal uĹźywane.

Switche eCon nie wymagajÄ&#x2026; stosowania specjalnych zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy RJ45 do obsĹ&#x201A;ugi PoE/PoE+, aczkolwiek HARTING jako wiodÄ&#x2026;ca firma w dziedzinie technik Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowych posiada rĂłwnieĹź w ofercie komponenty systemowe: zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza RJ45, przewody i kable, zaprojektowane z uwzglÄ&#x2122;dnieniem takich parametrĂłw, jak obciÄ&#x2026;ĹźalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prÄ&#x2026;dowa, zakres temperaturowy i odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na wibracje. Komponenty

te sÄ&#x2026; specjalnie testowane pod kÄ&#x2026;tem uĹźytkowania z zasilaniem PoE i PoE+, co gwarantuje dĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wysokÄ&#x2026; niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziaĹ&#x201A;ania caĹ&#x201A;ego systemu.

HARTING POLSKA Sp. z o.o.

2 < 8 V TZ ZFW : ) tel. 71 352 81 71 fax 71 350 42 13 e-mail: pl@HARTING.com www.HARTING.pl R E K L A M A

9/2015

87

RYNEK

WYĹ Ä&#x201E;CZNIKI LINKOWE DO ZADAĹ&#x192; SPECJALNYCH Firma steute jest doskonale znana na rynku jako dostawca % 8 & . ). ; % 8 ) 8 ). , 0 % % < ) / powszechnie stosowanych ) % .= / ) ) . temach awaryjnego zatrzyma % = 8 ) = ). ,2 . / D ' ! ' 8 8 )/ & D ) =J % ! ) 8 ) % ) . ,/ ) . , % % . , ). < 8 / 0; v .L % . , ) 8 ) = ) 8 ). ,2 7 , 8 9

Fot. 1. :. ; % 8 8 ).

ZS 80 KST Niro Extreme

88

W

yĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki linkowe stopu awaryjnego oraz stosowane rĂłwnolegle czujniki zbiegania taĹ&#x203A;my sÄ&#x2026; stosowane obligatoryjnie w systemach przenoĹ&#x203A;nikĂłw taĹ&#x203A;mowych. PrzenoĹ&#x203A;niki takie sÄ&#x2026; wykorzystywane do transportu kruszyw i materiaĹ&#x201A;Ăłw sypkich, nie mogÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wiÄ&#x2122;c bez nich obyÄ&#x2021; zakĹ&#x201A;ady takie jak kopalnie wÄ&#x2122;gla, rud i kruszyw, zakĹ&#x201A;ady chemiczne i nawozowe, elektrociepĹ&#x201A;ownie bazujÄ&#x2026;ce na wÄ&#x2122;glu kamiennym czy brunatnym, cukrownie, mĹ&#x201A;yny przemysĹ&#x201A;owe i wiele, wiele innych. Jak nietrudno zauwaĹźyÄ&#x2021;, niemal kaĹźda z wymienionych branĹź ma swojÄ&#x2026; specyfikÄ&#x2122;, czy to ze wzglÄ&#x2122;du na rodzaj transportowanego medium, czy teĹź szczegĂłlne warunki Ĺ&#x203A;rodowiskowe i higieniczne panujÄ&#x2026;ce w miejscu wydobycia czy przerĂłbki danego surowca.

Firma steute Polska otrzymuje wiele zapytaĹ&#x201E; od klientĂłw, ktĂłrzy oczekujÄ&#x2026; przygotowania specjalnych wersji produktĂłw. MoĹźe byÄ&#x2021; to zwiÄ&#x2026;zane z wystÄ&#x2122;powaniem atmosfery wybuchowej w miejscu montaĹźu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; (gazy lub pyĹ&#x201A;), moĹźliwym kontaktem z ciekĹ&#x201A;ymi/ staĹ&#x201A;ymi substancjami ĹźrÄ&#x2026;cymi, wystÄ&#x2122;powaniem wysokiej lub bardzo niskiej

Fot. 2. :. ; % 8 8 ).

ZS 71 KST Niro Extreme

temperatury, czy teĹź duĹźÄ&#x2026; wilgotnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; powietrza. Inne zapytania zwiÄ&#x2026;zane sÄ&#x2026; ze szczegĂłlnymi wymaganiami odnoĹ&#x203A;nie parametrĂłw elektrycznych â&#x20AC;&#x201C; np. w przypadku obwodĂłw niskoprÄ&#x2026;dowych klienci oczekujÄ&#x2026; wersji z pozĹ&#x201A;acanymi zestykami, zapewniajÄ&#x2026;cymi dobre przewodnictwo prÄ&#x2026;du.

W dalszej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci artykuĹ&#x201A;u zaprezentowane zostanÄ&#x2026; przykĹ&#x201A;adowe wersje specjalne wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw linkowych, opracowane przez steute z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o polskim rynku, w oparciu o wskazĂłwki i oczekiwania zgĹ&#x201A;oszone przez tutejszych uĹźytkownikĂłw.

WYĹ Ä&#x201E;CZNIK LINKOWY ZS 80 KST IP67 NIRO EXTREME (GOLD) WyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik serii ZS 80 KST Niro Extreme (fot. 1) jest przeznaczony do pracy w Ĺ&#x203A;rodowisku sprzyjajÄ&#x2026;cym korozji. W zwiÄ&#x2026;zku z tym, w odróşnieniu od standardowej wersji, obudowa jest wykonana z tworzywa termoplastycznego, a elementy metalowe ze stali nierdzewnej. Zapewnia to ponadprzeciÄ&#x2122;tne zabezpieczenie antykorozyjne.

PoniewaĹź urzÄ&#x2026;dzenia te majÄ&#x2026; takĹźe wysoki stopieĹ&#x201E; ochrony (IP67) i sÄ&#x2026; odpor-

Fot. 3. A ) . ). ; % 8 8 ). % % & 8 %0 = .

ZS 91 S Extreme

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK ne na wysokÄ&#x2026; temperaturÄ&#x2122; (do +70 °C), doskonale sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; m.in. w przemyĹ&#x203A;le cukrowniczym, gdzie jednoczeĹ&#x203A;nie wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; wysoka wilgotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, silnie ĹźrÄ&#x2026;ca atmosfera oraz wysoka temperatura. Popularne, dostÄ&#x2122;pne na rynku wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki czÄ&#x2122;sto nie wytrzymujÄ&#x2026; nawet jednej kampanii cukrowniczej, korodujÄ&#x2026;c zarĂłwno na zewnÄ&#x2026;trz, jak i wewnÄ&#x2026;trz. Spowodowane awariami przestoje generujÄ&#x2026; olbrzymie straty.

Na şyczenie jednego z polskich odbiorcĂłw typ ZS 80 KST Niro Extreme zostaĹ&#x201A; wyposaĹźony w pozĹ&#x201A;acane styki (wersja Gold), co byĹ&#x201A;o zwiÄ&#x2026;zane ze stosowaniem niezwykle niskiego natÄ&#x2122;Ĺźenia prÄ&#x2026;du w obwodach bezpieczeĹ&#x201E;stwa, na poziomie 5 mA â&#x20AC;&#x201C; jedynie zastosowanie zĹ&#x201A;ota mogĹ&#x201A;o zagwarantowaÄ&#x2021; wieloletniÄ&#x2026;, bezproblemowÄ&#x2026; pracÄ&#x2122;.

Dodatkowe zalety Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw ZS 80 to moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wspĂłĹ&#x201A;pracy z linkÄ&#x2026; o dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci do 100 m, a takĹźe dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przycisku zatrzymania awaryjnego oraz wskaĹşnika napiÄ&#x2122;cia linki, zabudowanych w wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniku. Trzy otwory na dĹ&#x201A;awnice kablowe umoĹźliwiajÄ&#x2026; przelotowe prowadzenie przewodĂłw z wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika do wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika. Nie bez znaczenia jest takĹźe dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w standardzie czterech zestykĂłw.

WYĹ Ä&#x201E;CZNIK LINKOWY ZS 71 KST IP69K NIRO EXTREME

# 2

WyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki ZS 71 KST Niro Extreme (fot. 2) dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; w wersjach ze stopniem ochrony IP67 lub IP69K. W tym drugim przypadku moĹźliwe jest mycie ich gorÄ&#x2026;cÄ&#x2026; wodÄ&#x2026; pod wysokim ciĹ&#x203A;nieniem. UrzÄ&#x2026;dzenia te, podobnie jak ZS 80 Extreme, przeznaczone sÄ&#x2026; do pracy w warunkach atmosfery agresywnej, w temperaturze dochodzÄ&#x2026;cej do +70 °C. GĹ&#x201A;Ăłwne róşnice dotyczÄ&#x2026; maksymalnej dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci linki (w tym przypadku do 35 m) oraz zestykĂłw â&#x20AC;&#x201C; dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; trzy zestyki: dwa rozwierne i jeden zwierny. Dwa otwory dĹ&#x201A;awnic umoĹźliwiajÄ&#x2026; przelotowe prowadzenie przewodĂłw sterujÄ&#x2026;cych.

WYĹ Ä&#x201E;CZNIK LINKOWY ZS 71 (KST) IP67 â&#x20AC;&#x201C;40 °C (NIRO) EXTREME Kolejny z prezentowanych wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw, o oznaczeniu ZS 71 (KST) 9/2015

Fot. 4. :. ; % 8 8 ). I WT - . ) 8 , ). ,

â&#x20AC;&#x201C;40°C (Niro) Extreme, przeznaczony jest do pracy w niskiej temperaturze (do â&#x20AC;&#x201C;40°C). DostÄ&#x2122;pna jest zarĂłwno wersja z korpusem aluminiowym, jak i z tworzywa sztucznego (KST), odpornego na korozjÄ&#x2122;. W tej drugiej opcji elementy metalowe sÄ&#x2026; wykonane ze stali nierdzewnej. W tym przypadku takĹźe gumowa kryza, osĹ&#x201A;aniajÄ&#x2026;ca ciÄ&#x2122;gno przed penetracjÄ&#x2026; zanieczyszczeĹ&#x201E;, wykonana jest ze specjalnego materiaĹ&#x201A;u, odpornego na dziaĹ&#x201A;anie mrozu.

Warto wspomnieÄ&#x2021;, Ĺźe opracowane zostaĹ&#x201A;y rĂłwnolegle trzy inne typoszeregi wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw linkowych przeznaczonych do pracy w niskiej temperaturze.

SÄ&#x2026; to odpowiednio: ZS 73 i ZS 75 (dziaĹ&#x201A;anie jednostronne, dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; linki do 130 m) oraz ZS 75 S (dziaĹ&#x201A;anie dwustronne, dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; linki maksymalnie 2 Ă&#x2014; 100 m).

WYĹ Ä&#x201E;CZNIK LINKOWY ZS 91 S â&#x20AC;&#x201C;40 °C ... +85 °C IP67 EXTREME ZS 91 S (fot. 3) to najmĹ&#x201A;odszy wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik w ofercie steute, aczkolwiek osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; juĹź rynkowÄ&#x2026; dojrzaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;. DziÄ&#x2122;ki materiaĹ&#x201A;owi, z ktĂłrego jest wykonany, zastosowaniu stali nierdzewnej, wyposaĹźeniu w cztery zestyki, stopniowi ochrony IP67 i wreszcie szerokiemu zakresowi temperatury pracy (od â&#x20AC;&#x201C;40 °C do +85 °C) urzÄ&#x2026;dzenia tego typu sÄ&#x2026; niezwykle uniwersalne i mogÄ&#x2026; znaleĹşÄ&#x2021; zastosowanie w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci branĹź przemysĹ&#x201A;owych. Typoszereg ten bÄ&#x2122;dzie powoli wypieraĹ&#x201A; z rynku starsze konstrukcyjnie, niezwykle popularne w Polsce wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki serii ZS 90 S.Â

WYĹ Ä&#x201E;CZNIKI LINKOWE W WYKONANIU PRZECIWWYBUCHOWYM Na zakoĹ&#x201E;czenie naleĹźy wspomnieÄ&#x2021; o wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikach w wykonaniu Ex, speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych wymagania ATEX. steute dostarcza caĹ&#x201A;y szereg urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, przeznaczonych do pracy w strefach zagroĹźonych wybuchem gazĂłw i/lub pyĹ&#x201A;Ăłw (strefy Ex 1 i 2 oraz Ex 21 i 22). Warto wspomnieÄ&#x2021;, Ĺźe oferta obejmuje wiele atrakcyjnych cenowo wersji w kategorii wyposaĹźenia 3D, ktĂłre znajdujÄ&#x2026; powszechnie zastosowanie w zakĹ&#x201A;adach przerĂłbki wÄ&#x2122;gla kamiennego czy teĹź w systemach transportu biomasy.

Specjalnie na polski rynek przygotowane zostaĹ&#x201A;y urzÄ&#x2026;dzenia serii ZS 75 Mining (fot. 4), przystosowane do pracy w metanowych kopalniach wÄ&#x2122;gla kamiennego. SÄ&#x2026; one m.in. elementem wyposaĹźenia kombajnĂłw Ĺ&#x203A;cianowych.

Oferowane sÄ&#x2026; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki linkowe jedno- i dwustronnego dziaĹ&#x201A;ania, w kategorii wyposaĹźenia M2.

WaĹźnym uzupeĹ&#x201A;nieniem programu wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw linkowych sÄ&#x2026; czujniki zbiegania taĹ&#x203A;my przenoĹ&#x203A;nikĂłw. TakĹźe w tym przypadku steute moĹźe pochwaliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; ponadprzeciÄ&#x2122;tnÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; róşnych wersji specjalnych, w tym przeznaczonych do pracy w temperaturze do +100 °C. 7 , 8 9 steute Polska 2 : ) 8 RFQ/ GF UUT : % ) 2 FF HZR GH FG/ ! FF HZR RG TF ! X 2

)))2 2

89

RYNEK

NAJPOPULARNIEJSZY

SYSTEM SZAF STEROWNICZYCH : QVVV 2/ , >) 8 < 8 < % D ) = >/ ) ) % . 8 . % ! ) %. , H N 8 0. . %; 8 2 % & 0' ; ); ) . > N , . 2? % ! % ) & =) ). , % ! ) %. , ) ) %. 8 , 0 D ,2 ).

8 ) QG ) % %. H ) D ' % &

& %. . % ! ) %. , =) 2

S

zafa sterownicza TS 8, ktĂłrej 10-milionowy egzemplarz wyprodukowano w tym roku, znajduje zastosowanie w 92 proc. z 1005 branĹź na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie i w ciÄ&#x2026;gu 15 lat opanowaĹ&#x201A;a praktycznie wszystkie rynki przemysĹ&#x201A;owe. Do kluczowych branĹź naleĹźÄ&#x2026;: przemysĹ&#x201A; budowy maszyn, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sterowniczych i rozdzielczych, motoryzacja, energetyka, a takĹźe IT oraz telekomunikacja. Do waĹźnych obszarĂłw zastosowaĹ&#x201E; tego solidnego i popularnego systemu szaf naleĹźy takĹźe przemysĹ&#x201A; spoĹźywczy i przetwĂłrczy.

Na ten system postawiĹ&#x201A;y znane firmy, m.in. niemiecki Siemens WKC, jeden z wiodÄ&#x2026;cych dostawcĂłw aparatury rozdzielczej i usĹ&#x201A;ug inĹźynieryjnych na europejskim rynku budowy maszyn. â&#x20AC;&#x201C; DziÄ&#x2122;ki TS 8 jako platformie moduĹ&#x201A;owego systemu Rittal oraz kompatybilnej technologii klimatyzacji i rozdziaĹ&#x201A;u mocy moĹźemy speĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; róşne wymagania klientĂłw â&#x20AC;&#x201C; potwierdza Hans-Peter

Kasparick, dyrektor ds. inĹźynierii i produkcji w Siemens WKC. Do najwaĹźniejszych czynnikĂłw sukcesu TS 8 zalicza siÄ&#x2122; duĹźÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, wysokie standardy jakoĹ&#x203A;ci i bezpieczeĹ&#x201E;stwa oraz dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie.

DUĹťA ELASTYCZNOĹ&#x161;Ä&#x2020; I EFEKTYWNOĹ&#x161;Ä&#x2020; Platforma moduĹ&#x201A;owego systemu â&#x20AC;&#x17E;Rittal â&#x20AC;&#x201C; The System.â&#x20AC;? umoĹźliwia konstruowanie dopasowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla rozdzielni, automatyki przemysĹ&#x201A;owej, inteligentnych budynkĂłw oraz centrĂłw danych dziÄ&#x2122;ki optymalnemu wspĂłĹ&#x201A;dziaĹ&#x201A;aniu komponentĂłw mechanicznych, klimatyzacji i rozdziaĹ&#x201A;u mocy. Klienci nie muszÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;c uĹźywaÄ&#x2021; róşnych typĂłw szaf do róşnych zastosowaĹ&#x201E;, lecz zawsze mogÄ&#x2026; korzystaÄ&#x2021; z zalet jednolitej i uniwersalnej platformy systemowej oraz kompletu akcesoriĂłw.

P R O M O C J A

10 milionĂłw TS 8 ENCLOSURES

90

POWER DISTRIBUTION

CLIMATE CONTROL

AUTOMATYKA

# 2 7 0] Â&#x2013; 2 72

RYNEK Stale opracowywane sÄ&#x2026; nowe produkty czy akcesoria, jak np. system cokoĹ&#x201A;Ăłw Flex-Block do beznarzÄ&#x2122;dziowego montaĹźu. Poza tym znacznych oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci czasu i kosztĂłw dostarczajÄ&#x2026; konstruktorom urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomysĹ&#x201A;owe nowoĹ&#x203A;ci, jak wsparcie pozycjonowania, moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; montaĹźu jednoosobowego, beznarzÄ&#x2122;dziowe mocowanie zatrzaskowe czy powiÄ&#x2122;kszona przestrzeĹ&#x201E; do szybkiej instalacji akcesoriĂłw.

OprĂłcz idealnego zgrania dopasowanych komponentĂłw klimatyzacji i rozdziaĹ&#x201A;u prÄ&#x2026;du, na bazie TS 8 moĹźliwe jest takĹźe wykorzystanie synergii z innymi typami obudĂłw Rittal. UĹźywajÄ&#x2026;c jednolitego zestawu akcesoriĂłw, np. dla systemu szeregowego TS 8, szafy pojedynczej SE 8, szafy kompaktowej CM, szafy PC czy systemu TP TopPult, konstruktorzy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; oszczÄ&#x2122;dzajÄ&#x2026; sporo czasu i pieniÄ&#x2122;dzy.

wĹ&#x201A;asne, akredytowane laboratorium jakoĹ&#x203A;ci w centrali firmy w Herborn. Bada siÄ&#x2122; w nim jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i bezpieczeĹ&#x201E;stwo produktĂłw wedĹ&#x201A;ug norm europejskich oraz Ĺ&#x203A;wiatowych. DziÄ&#x2122;ki wszystkim najwaĹźniejszym miÄ&#x2122;dzynarodowym aprobatom szafy TS 8 sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne dla prawie wszystkich branĹź na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie.

kupie. Poprzez uruchomienie nowego centrum globalnej dystrybucji w Haiger oraz nowego centrum dostaw w Korei (Incheon Songdo) Rittal podkreĹ&#x203A;la swoje zaangaĹźowanie w poszerzanie dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci miÄ&#x2122;dzynarodowej oraz utrzymanie terminĂłw dostaw i dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci TS 8 na najwyĹźszym poziomie na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie.

WYSOKA JAKOĹ&#x161;Ä&#x2020; I BEZPIECZEĹ&#x192;STWO

OGĂ&#x201C;LNOĹ&#x161;WIATOWA DOSTÄ&#x2DC;PNOĹ&#x161;Ä&#x2020;

Z HERBORN DO NOWEGO JORKU

UnikalnÄ&#x2026; pozycjÄ&#x2122; TS 8 na rynku zapewnia takĹźe wysoka klasa ochrony przed korozjÄ&#x2026;, jaka jest stosowana w przemyĹ&#x203A;le motoryzacyjnym. TrĂłjetapowa obrĂłbka powierzchni z nanoceramicznÄ&#x2026; obrĂłbkÄ&#x2026; wstÄ&#x2122;pnÄ&#x2026;, elektroforezowym gruntowaniem zanurzeniowym i powlekaniem proszkowym zapewnia optymalnÄ&#x2026; ochronÄ&#x2122; powierzchni. Wysokie standardy jakoĹ&#x203A;ci i zadowolenie klientĂłw na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie gwarantuje

PoczÄ&#x2026;tkowo TS 8 byĹ&#x201A;y produkowane tylko w Niemczech. Teraz sÄ&#x2026; wytwarzane takĹźe w czterech innych krajach: Anglii, Indiach, USA oraz Chinach i wraz z akcesoriami sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne globalnie.

64 spĂłĹ&#x201A;ki-cĂłrki Rittal dbajÄ&#x2026; o to, by dotarĹ&#x201A;y do klientĂłw na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie.

Klienci ceniÄ&#x2026; sobie natychmiastowÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w okoĹ&#x201A;o 90 magazynach na Ĺ&#x203A;wiecie i potwierdzajÄ&#x2026;, Ĺźe jest to decydujÄ&#x2026;cy argument przy ponownym za-

Dotychczas wyprodukowanych 10 milionĂłw szaf sterowniczych TS 8, ustawionych w szereg (przy szerokoĹ&#x203A;ci 600 mm), miaĹ&#x201A;oby Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznÄ&#x2026; dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 6000 km. To odpowiada odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci z Herborn do Nowego Jorku.

:. 8 . % =J/ ! 8 .) =J/ & 8 =J 0 % % < ) N ,./ 8 ) ./ D H ' ) ; .

8 . =) 2 $ 8 ; ) 0 % 8 8 % % ) J .) %) ;% % ! ) %. , )

8 ; ' 8 )2 % '8

). 8 & .% & ) H ) ) %. 8 0.) ' .& 2 dr Thomas Steffen % ! % 0 < %) & )

RITTAL Sp. z o.o. ) 8 ZV/ GF UWF : % ) )))2 2

R E K L A M A

System szaf TS 8, ktĂłrego 10-milionowy egzemplarz wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie opuĹ&#x203A;ciĹ&#x201A; taĹ&#x203A;mÄ&#x2122; produkcyjnÄ&#x2026;, staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; sprawdzonym standardem na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie.

Sukces zawdziÄ&#x2122;czamy rĂłwnieĹź PaĹ&#x201E;stwu: Waszemu zaufaniu, lojalnoĹ&#x203A;ci i zaangaĹźowaniu, co ma dla naszej pracy bardzo duĹźe znaczenie.

Za to serdecznie dziÄ&#x2122;kujemy 10 milionĂłw razy.

L

IT INFRASTRUCTURE

SOFTWARE & SERVICES www.rittal.pl

9/2015

91

RYNEK

Fot. 1. I ; % -:

Fot. 2. I ; % ]:

Fot. 3. I ; % : 8 ' % ) . ) & 0 . %' % Â&#x2014; % &' ) % ; % .

. % 8 . %

SCHUNK LIDEREM SYSTEMĂ&#x201C;W WYMIANY NARZÄ&#x2DC;DZI :% % 0 ) ) , 8 .& . ,/ ; % . % )% 8 8 &

) , % . , ).8 .) . , % % 0 ./ ). % %) & %. %; ) D ) &; . % &' ) . , % <2 : ! L . ]A$ D % vJ %) ;% . % &; ) . .8 ) %) ;% & . 2

F

irma SCHUNK, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ca liderem w zakresie produkcji komponentĂłw do automatyzacji procesĂłw produkcyjnych, posiada szerokÄ&#x2026; paletÄ&#x2122; produktĂłw przeznaczonych do wyposaĹźenia robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych i laboratoryjnych, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych tworzenie aplikacji standardowych, jak i przeznaczonych do rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; specjalnych, m.in. szeroki wybĂłr szybkozĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy do robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych i laboratoryjnych.

Oferta firmy SCHUNK w zakresie akcesoriów do robotów obejmuje: chwytaki pneumatyczne, chwytaki serwoelektryczne, przepusty obrotowe,

Fot. 4. I ; % : " % . ) &; . ,/

% ). 8 ' ). ; ).

92

kompensatory bĹ&#x201A;Ä&#x2122;du poĹ&#x201A;oĹźenia, jednostki antykolizyjne, wrzeciona pneumatyczne i systemy wymiany narzÄ&#x2122;dzi.

SzczegĂłlnie te ostatnie przechodzÄ&#x2026; szybki rozwĂłj konstrukcyjny zwiÄ&#x2026;zany z komplikacjÄ&#x2026; zadaĹ&#x201E; technologicznych wykonywanych przez roboty. Roboty w coraz wiÄ&#x2122;kszym zakresie uczestniczÄ&#x2026; w procesach montaĹźu, obrĂłbki i pomiarĂłw oraz wykonujÄ&#x2026; coraz wiÄ&#x2122;cej operacji w jednym gnieĹşdzie technologicznym, pociÄ&#x2026;gajÄ&#x2026;cych za sobÄ&#x2026; koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zmiany oprzyrzÄ&#x2026;dowania podczas procesu produkcyjnego.

Firma SCHUNK posiada w swojej ofercie bardzo szeroki wachlarz stan-

Fot. 5. I ; % % % ) . % ) &; . ( %. & R % &' *

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK

Fot. 6. ) % % % &; . &; .

' ) ) 8 . % . ,

# 2 ]A$

dardowych i wyspecjalizowanych systemĂłw wymiany narzÄ&#x2122;dzi. Do podstawowych produktĂłw w tym zakresie moĹźna zaliczyÄ&#x2021;: â&#x20AC;˘ sprzÄ&#x2122;gi miniaturowe typu MWS 20 (fot. 1) o maksymalnym obciÄ&#x2026;Ĺźeniu 0,5 kg i 0,5 Nm, posiadajÄ&#x2026;ce do szeĹ&#x203A;ciu przepustĂłw pneumatycznych i elektrycznych i majÄ&#x2026;ce zastosowanie w aplikacjach laboratoryjnych oraz maĹ&#x201A;ego montaĹźu., â&#x20AC;˘ sprzÄ&#x2122;gi manualne typu HWS 040 â&#x20AC;&#x201C; HWS 125 (fot. 2) o udĹşwigu w zakresie 8â&#x20AC;&#x201C;54 kg i momentach 50Nm á 320Nm, zawierajÄ&#x2026;ce do 6 przepustĂłw pneumatycznych oraz do 26 pinowych przepustĂłw elektrycznych o obciÄ&#x2026;ĹźalnoĹ&#x203A;ci 3A/50 V. Stosuje siÄ&#x2122; je do szybkiego i prostego przezbrojenia robota podczas przerw technologicznych zwiÄ&#x2026;zanych z przestawieniem linii produkcyjnej, â&#x20AC;˘ zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza typu SWS (fot. 3), SWS-L (fot. 4) oraz SWS-I zawierajÄ&#x2026;ce zintegrowane zawory pneumatyczne (fot. 5).

Fot. 8. - L

9/2015

Fot. 7. - , $ [3

ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza te sÄ&#x2026; przeznaczone do zastosowaĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych, gdzie podczas procesĂłw produkcyjnych konieczna jest automatyczna wymiana narzÄ&#x2122;dzi i oprzyrzÄ&#x2026;dowania robota. CharakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; one moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; przenoszenia duĹźych obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E;, do 455 kg i 3800 Nm dla systemu SWS oraz do 1500 kg i 13750 Nm dla systemĂłw SWS-L. ModuĹ&#x201A;owa konstrukcja zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy typu SWS zapewnia moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; optymalnego doboru zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza do aplikacji robota.

SkĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; ona ze zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza bazowego SWS i moduĹ&#x201A;Ăłw rozszerzajÄ&#x2026;cych, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych zabudowÄ&#x2122;: zaworĂłw sterujÄ&#x2026;cych, przepustĂłw pneumatycznych, hydraulicznych, próşniowych, wysokoprÄ&#x2026;dowych, wysokonapiÄ&#x2122;ciowych, Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowych, sygnaĹ&#x201A;Ăłw sterujÄ&#x2026;cych i wizyjnych, serwomoduĹ&#x201A;Ăłw (fot. 6), zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy USB i przepustĂłw transmisji danych. ModuĹ&#x201A;y transmisji danych speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; standardy protokoĹ&#x201A;Ăłw CAN Bus, Profibus, Ethernet (fot. 7), Profinet

(fot. 8) oraz CC-Link. Firma SCHUNK ma w ofercie takĹźe specjalne konstrukcje zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy z otworami przelotowymi o Ĺ&#x203A;rednicach do 160 mm i zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza z przepustami obrotowymi do przenoszenia napÄ&#x2122;du. Na bazie duĹźego doĹ&#x203A;wiadczenia w zakresie projektowania i wykonania zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy do robotĂłw firma jest w stanie opracowaÄ&#x2021; i wykonaÄ&#x2021; konstrukcje do specjalnych, niestandardowych aplikacji klienta (fot. 9).

Ze wzglÄ&#x2122;du na to, Ĺźe temat wyposaĹźania robotĂłw w zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza wymiany narzÄ&#x2122;dzi i osprzÄ&#x2122;tu jest bardzo obszerny i wymaga indywidualnego podejĹ&#x203A;cia do potrzeb produkcyjnych, firma SCHUNK zaprasza do bezpoĹ&#x203A;redniego kontaktu z doradcami technicznymi.

SCHUNK INTEC Sp. z o.o.

2 ) 8 ZG +/ GT TGG % 2 FF WFU FT GG/ ! FF WFU FT FT ! X 2 , 82 )))2 2 , 82

Fot. 9. & . % % ; % / %0 ) 0 % ). , )/ ) 8 & 8

93

RYNEK

BUDOWA INSTALACJI SEPARACJI I PĹ UKANIA PIASKU INWESTYCJA OCZYSZCZALNI Ĺ&#x161;CIEKĂ&#x201C;W Firma Automatyka-Pomiary ) + 0. . ).8 ) ; 0 ). & %. % % 8

, %; % 8 % & 8 & % % % ) &/ % & &; & ' & 8 & %. % % = 8 ) ) 5 . 8 2 I ) ) , %)

; .% &'

, % / % ) &;

%. . ). 8; % ) =J % ) =J & & 2 Grzegorz Sasinowski

94

K

ompleksowe usĹ&#x201A;ugi z dziedziny automatyki przemysĹ&#x201A;owej i branĹźy elektrycznej, poczÄ&#x2026;wszy od projektu, poprzez produkt, po wdroĹźenie i serwis â&#x20AC;&#x201C; to atrybuty firmy Automatyka-Pomiary-Sterowanie SA z BiaĹ&#x201A;egostoku. Firma Ĺ&#x203A;wiadczy rĂłwnieĹź usĹ&#x201A;ugi pomiarowe i prowadzi bezpoĹ&#x203A;redniÄ&#x2026; sprzedaĹź urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki przemysĹ&#x201A;owej. SpĂłĹ&#x201A;ka APS zaliczana jest do grupy najbardziej prÄ&#x2122;Ĺźnych przedsiÄ&#x2122;biorstw tej branĹźy na terenie Polski.

W okresie listopad 2013 â&#x20AC;&#x201C; wrzesieĹ&#x201E; 2014 firma APS zrealizowaĹ&#x201A;a budowÄ&#x2122; kompleksowej instalacji separacji i pĹ&#x201A;ukania piasku na terenie miejskiej oczyszczalni Ĺ&#x203A;ciekĂłw w BiaĹ&#x201A;ymstoku.

Inwestorem przedsiÄ&#x2122;wziÄ&#x2122;cia byĹ&#x201A;a spĂłĹ&#x201A;ka WodociÄ&#x2026;gi BiaĹ&#x201A;ostockie. Firma APS wystÄ&#x2122;powaĹ&#x201A;a jako generalny wykonawca i lider powstaĹ&#x201A;ego na potrzeby realizacji zadania konsorcjum, w peĹ&#x201A;ni wykonujÄ&#x2026;c zaĹ&#x201A;oĹźone cele inwestycyjne oraz jakoĹ&#x203A;ciowe.

WspĂłlnie z APS konsorcjum zawiÄ&#x2026;zaĹ&#x201A;a spĂłĹ&#x201A;ka REMEX z BiaĹ&#x201A;egostoku, ktĂłra wykonaĹ&#x201A;a prace budowlane, sanitarne i mechaniczne. Firma APS, oprĂłcz zadaĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych z reprezentowaniem oraz sprawnÄ&#x2026; koordynacjÄ&#x2026; wszystkich firm zaangaĹźowanych w budowÄ&#x2122;, odpowiadaĹ&#x201A;a rĂłwnieĹź za dostawÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; technologicznych, kompleksowe wykonanie systemu zasilania, oĹ&#x203A;wietlenia, sterowania i nadzoru dla caĹ&#x201A;ej nowo wybudowanej instalacji, wraz z uwzglÄ&#x2122;dnieniem doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia do istniejÄ&#x2026;cego systemu sterowania oczyszczalni Ĺ&#x203A;ciekĂłw. Zgodnie z dokumentacjÄ&#x2026; projektowÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwna czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; technologii separacji piasku zostaĹ&#x201A;a oparta na urzÄ&#x2026;dzeniach firmy Huber SE. P R O M O C J A

Kluczowym celem przedsiÄ&#x2122;wziÄ&#x2122;cia byĹ&#x201A;a przebudowa i rozbudowa istniejÄ&#x2026;cego punktu separacji piasku.

Zakres przeprowadzonych prac obejmowaĹ&#x201A;: â&#x20AC;˘ budowÄ&#x2122; budynku z urzÄ&#x2026;dzeniami technologicznymi do separacji piasku, â&#x20AC;˘ wymianÄ&#x2122; pomp w pompowni wody technologicznej, â&#x20AC;˘ przebudowÄ&#x2122; kosza ssawnego w kanale odpĹ&#x201A;ywowym, â&#x20AC;˘ budowÄ&#x2122; drĂłg dojazdowych, â&#x20AC;˘ budowÄ&#x2122; niezbÄ&#x2122;dnej infrastruktury technicznej (trasy kablowe, kanaĹ&#x201A;y grawitacyjne, rurociÄ&#x2026;gi tĹ&#x201A;oczne), â&#x20AC;˘ rozbiĂłrkÄ&#x2122; istniejÄ&#x2026;cego stanowiska do separacji piasku, â&#x20AC;˘ wykonanie systemu zasilania, oĹ&#x203A;wietlenia oraz kompleksowego sterowania i nadzoru dla caĹ&#x201A;ej instalacji separacji piasku oraz przepompowni wody technologicznej.

GĹ&#x201A;Ăłwnym zaĹ&#x201A;oĹźeniem optymalnej i zrĂłwnowaĹźonej gospodarki piaskiem, pozyskanym w procesie oczyszczania Ĺ&#x203A;ciekĂłw pochodzÄ&#x2026;cych z kanalizacji komunalnej oraz kanalizacji deszczowej, jest odseparowanie od piasku substancji organicznych.

Potrzeba przeprowadzenia tej inwestycji wynikaĹ&#x201A;a z wielu istotnych czynnikĂłw, m.in. ekonomicznych oraz prawnych.

Jak wspomniano wczeĹ&#x203A;niej, firma APS braĹ&#x201A;a bezpoĹ&#x203A;redni udziaĹ&#x201A; w realizacji przedsiÄ&#x2122;wziÄ&#x2122;cia, wykonujÄ&#x2026;c prace z branĹźy elektrycznej oraz AKPiA. W trakcie przeprowadzonych prac wykonano: â&#x20AC;˘ system zasilania wraz z uziomem, poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniami wyrĂłwnawczymi oraz AUTOMATYKA

RYNEK O ZASADNOĹ&#x161;CI BUDOWY NOWEJ INSTALACJI SEPARATORA PIASKU ROZMAWIAMY Z MARKIEM PAWEĹ KO, KIEROWNIKIEM OCZYSZCZALNI Ĺ&#x161;CIEKĂ&#x201C;W W BIAĹ YMSTOKU Jaki byĹ&#x201A; gĹ&#x201A;Ăłwny powĂłd przeprowadzenia tej inwestycji?

GĹ&#x201A;Ăłwnym powodem byĹ&#x201A;a Ĺ&#x203A;mierÄ&#x2021; techniczna poprzednich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; oraz fakt, iş poprzednie urzÄ&#x2026;dzenia sĹ&#x201A;uĹźyĹ&#x201A;y tylko i wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie potrzebom oczyszczalni â&#x20AC;&#x201C; poprzedni separator w podstawowym zaĹ&#x201A;oĹźeniu zostaĹ&#x201A; wybudowany do tego celu. OdrÄ&#x2122;bnym tematem byĹ&#x201A; problem kanalizacji deszczowej. Przy jej czyszczeniu powstaje duĹźa iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; piasku, wywoĹźonego uprzednio na skĹ&#x201A;adowisko odpadĂłw. DziÄ&#x2122;ki temu, iş istniejÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłre czyszczÄ&#x2026; ten piasek, zastosowaliĹ&#x203A;my je u siebie i obecnie posiadamy dwie instalacje: pierwsza sĹ&#x201A;uĹźy potrzebom oczyszczalni, zaĹ&#x203A; druga sĹ&#x201A;uĹźy do czyszczenia piasku z wozĂłw asenizacyjnych czyszczÄ&#x2026;cych kanalizacjÄ&#x2122; deszczowÄ&#x2026;.

Czy wybudowana instalacja osiÄ&#x2026;ga zakĹ&#x201A;adanÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;?

Pierwotnie zakĹ&#x201A;adaliĹ&#x203A;my bardzo duĹźÄ&#x2026; iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; piasku pochodzÄ&#x2026;cego z oczyszczalni. W tej chwili jest go znacznie mniej, w zwiÄ&#x2026;zku z tym te urzÄ&#x2026;dzenia wybudowane sÄ&#x2026; z nadmiarem i bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; sĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; przez najbliĹźsze 20 lat. Natomiast iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; piasku z wozĂłw asenizacyjnych

# 2 +

instalacjÄ&#x2026; odgromowÄ&#x2026; budynku separacji piasku, â&#x20AC;˘ trasy kablowe w budynku separacji piasku oraz poza nim, â&#x20AC;˘ rozdzielniÄ&#x2122; gĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; budynku separacji piasku oraz zwiÄ&#x2026;zane z niÄ&#x2026; instalacje: oĹ&#x203A;wietleniowÄ&#x2026;, gniazd wtykowych oraz zasilania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; grzewczych i wentylacyjnych, â&#x20AC;˘ szafÄ&#x2122; zasilajÄ&#x2026;co-sterowniczÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; technologicznych budynku separacji piasku oraz zwiÄ&#x2026;zane z niÄ&#x2026;

â&#x20AC;˘

â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

jest na poziomie, ktĂłry zakĹ&#x201A;adaliĹ&#x203A;my. Ponadto otrzymywany oczyszczony piasek speĹ&#x201A;nia wymagania wszystkich norm i przepisĂłw obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cych w naszym kraju, ktĂłre dotyczÄ&#x2026; piasku oczyszczalnianego i moĹźe byÄ&#x2021; stosowany miÄ&#x2122;dzy innymi do rekultywacji innych gruntĂłw.

Czy ma Pan wiedzÄ&#x2122;, jak duĹźo tego typu instalacji wystÄ&#x2122;puje w innych oczyszczalniach w Polsce?

WystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; one praktycznie w kaĹźdej oczyszczalni, z wyjÄ&#x2026;tkiem linii dedykowanej do wozĂłw asenizacyjnych, ktĂłra jest czwartÄ&#x2026; lub piÄ&#x2026;tÄ&#x2026; w Polsce. Natomiast jako caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; wybudowana w budynku jest to pierwsza instalacja w Polsce, ktĂłra pracuje rĂłwnieĹź zimÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; a biorÄ&#x2026;c pod uwagÄ&#x2122; zimy, jakie ostatnio wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; w naszym kraju, wozy asenizacyjne muszÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; bez przerwy.

ZaĹ&#x201A;oĹźona caĹ&#x201A;oroczna praca instalacji wymagaĹ&#x201A;a zastosowania sprawdzonych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; i zaawansowanych technologicznie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

instalacje: zasilajÄ&#x2026;ce, sterownicze i pomiarowe, ukĹ&#x201A;ad detekcji/sygnalizacji gazĂłw oraz zasilanie/sterowanie zwiÄ&#x2026;zanej z nim instalacji wentylacyjnej w budynku separacji piasku, system wizyjny budynku separacji piasku, nowe trasy kablowe w budynku pompowni wody technologicznej, szafÄ&#x2122; zasilajÄ&#x2026;co-sterowniczÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; technologicznych pompowni

wody technologicznej oraz zwiÄ&#x2026;zane z niÄ&#x2026; instalacje: zasilajÄ&#x2026;ce, sterownicze i pomiarowe, â&#x20AC;˘ trasy Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowe dla komunikacji budynkĂłw: separacji piasku i pompowni wody technologicznej z istniejÄ&#x2026;cym w oczyszczalni systemem sterowania i nadzoru, â&#x20AC;˘ kompleksowy system sterowania, regulacji, wizualizacji oraz nadzoru dla caĹ&#x201A;ej instalacji separacji piasku oraz zmodernizowanej pompowni

5 . 8

8

9/2015

95

RYNEK

3 & & 8

wody technologicznej, wraz z doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniem do istniejÄ&#x2026;cego systemu wizualizacji i nadzoru (WinCC) nad pracÄ&#x2026; oczyszczalni Ĺ&#x203A;ciekĂłw.

Rozdzielnice zasilajÄ&#x2026;ce, zwiÄ&#x2026;zane z zasilaniem urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; technologicznych instalacji separacji piasku, zostaĹ&#x201A;y oparte na rozdzielnicach typu SIKUS 1600 wyprodukowanych w APS.

GĹ&#x201A;Ăłwne napÄ&#x2122;dy instalacji separacji piasku sÄ&#x2026; zabezpieczone i sterowane przez zastosowanie moduĹ&#x201A;owego systemu zarzÄ&#x2026;dzania pracÄ&#x2026; silnikĂłw, tj. systemu SIMOCODE firmy Siemens.

PozostaĹ&#x201A;e urzÄ&#x2026;dzenia napÄ&#x2122;dowe oraz pomiarowe sÄ&#x2026; sterowane oraz skomunikowane z systemem sterowania i wizualizacji za poĹ&#x203A;rednictwem

protokoĹ&#x201A;u komunikacyjnego Profibus DP. W tym miejscu warto wspomnieÄ&#x2021;, iş protokĂłĹ&#x201A; Profibus DP jest od wielu lat z powodzeniem wykorzystywany jako podstawowa magistrala do sterowania i komunikacji w caĹ&#x201A;ej biaĹ&#x201A;ostockiej oczyszczalni Ĺ&#x203A;ciekĂłw.

Sterowanie oraz nadzĂłr zwiÄ&#x2026;zany z pracÄ&#x2026; instalacji separacji piasku

W CELU POZYSKANIA PRAKTYCZNYCH I PRECYZYJNYCH INFORMACJI POPROSILIĹ&#x161;MY O WYPOWIEDĹš WALDEMARA WOJCIESZKA, KIEROWNIKA SERWISU SPĂ&#x201C;Ĺ KI HUBER TECHNOLOGY Czy tego typu instalacje separacji i pĹ&#x201A;ukania piasku, oparte na PaĹ&#x201E;stwa technologii, pracujÄ&#x2026; juĹź w Polsce? Jak wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; instalacji zbudowanej w BiaĹ&#x201A;ymstoku ma siÄ&#x2122; do innych w kraju?

Instalacje tego typu pracujÄ&#x2026; juĹź miÄ&#x2122;dzy innymi w Šodzi, Lublinie, PĹ&#x201A;ocku, PrzemyĹ&#x203A;lu, Gdyni i w Warszawie, w oczyszczalni â&#x20AC;&#x17E;Czajkaâ&#x20AC;?, takĹźe w budynku. BiaĹ&#x201A;ostocka instalacja wyposaĹźona jest w dwie linie, kaĹźda przemieszczajÄ&#x2026;ca po trzy tony piasku na godzinÄ&#x2122;, i jest jednÄ&#x2026; z wiÄ&#x2122;kszych w kraju. TakÄ&#x2026; samÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ma instalacja w Krakowie.

W jakim zakresie zastosowana technologia speĹ&#x201A;nia wymagania prawne dotyczÄ&#x2026;ce kryteriĂłw dopuszczenia pozyskanego piasku do ponownego uĹźytku?

Na tÄ&#x2122; chwilÄ&#x2122; nie mam informacji o dopuszczeniu do ponownego uĹźytku. Nasze gwarancje dotyczÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwnie zwiÄ&#x2026;zkĂłw organicznych â&#x20AC;&#x201C; nie wiÄ&#x2122;cej niĹź trzy procent strat przy praĹźeniu. Taki parametr osiÄ&#x2026;gamy na kaĹźdej pĹ&#x201A;uczce, niezaleĹźnie od tego, czy jest to piasek z piaskownika czy ze studzienek kanalizacyjnych. JeĹ&#x203A;li oczyszczalnia chce skĹ&#x201A;adowaÄ&#x2021; piasek na wysypiskach innych niĹź niebezpieczne, musi przynajmniej raz w roku wykonaÄ&#x2021; jego kompleksowe badanie.

96

Do jakich celĂłw moĹźe zostaÄ&#x2021; wykorzystany piasek pozyskany w procesie technologicznym?

Zdarza siÄ&#x2122;, Ĺźe oczyszczalnie zlecajÄ&#x2026; róşnego rodzaju ekspertyzy, majÄ&#x2026;ce na celu zbadanie przydatnoĹ&#x203A;ci pozyskanego piasku na przykĹ&#x201A;ad w rolnictwie.

Jak przebiega proces eksploatacji zastosowanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;?

W şadnej z uruchomionych instalacji nie byĹ&#x201A;o wiÄ&#x2122;kszych problemĂłw eksploatacyjnych. Aktualnie eksploatatorzy majÄ&#x2026; swoje fora internetowe oraz coroczne spotkania, na ktĂłrych omawiajÄ&#x2026; miÄ&#x2122;dzy innymi problemy eksploatacyjne róşnych instalacji. Informacje o nadmiernych problemach eksploatacyjnych instalacji Huber Technlology rozeszĹ&#x201A;yby siÄ&#x2122; szybko wĹ&#x203A;rĂłd potencjalnych inwestorĂłw i skutkowaĹ&#x201A;yby poszukiwaniem innego dostawcy technologii. Tymczasem dobre opinie o eksploatacji naszych instalacji zaowocowaĹ&#x201A;y kolejnymi zamĂłwieniami na dostawÄ&#x2122; nowych instalacji oraz koncepcje bÄ&#x2026;dĹş projekty. Aktualnie w fazie rozruchu jest instalacja w Gliwicach, a ponadto opracowywane sÄ&#x2026; projekty bÄ&#x2026;dĹş koncepcje dla instalacji w Warszawie PoĹ&#x201A;udnie, Toruniu, Olsztynie, Markach i Šapach.

AUTOMATYKA

RYNEK O PRZYBLIĹťENIE KULIS REALIZACJI INWESTYCJI POPROSILIĹ&#x161;MY MIROSĹ AWA MURAWSKIEGO, DYREKTORA TECHNICZNEGO APS Jak przebiegaĹ&#x201A;a organizacja i koordynacja pracy na budowie?

Organizacyjnie wyglÄ&#x2026;daĹ&#x201A;o to w ten sposĂłb, iş raz w tygodniu odbywaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; narady. W tych naradach brali udziaĹ&#x201A; przedstawiciele inwestora, inspektorzy nadzoru budowlanego, przyszli uĹźytkownicy budowanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, kierownicy budowy poszczegĂłlnych branĹź oraz przedstawiciel lidera konsorcjum, peĹ&#x201A;niÄ&#x2026;cy rolÄ&#x2122; koordynatora caĹ&#x201A;ej inwestycji, w mojej osobie.

# 2 +

Jakie byĹ&#x201A;y najwiÄ&#x2122;ksze trudnoĹ&#x203A;ci podczas realizacji inwestycji?

Budowa przebiegaĹ&#x201A;a bez wiÄ&#x2122;kszych problemĂłw, o czym Ĺ&#x203A;wiadczy fakt, iş zostaĹ&#x201A;a zakoĹ&#x201E;czona w zaĹ&#x201A;oĹźonym czasie, jak rĂłwnieĹź poszczegĂłlne etapy budowy byĹ&#x201A;y realizowane zgodnie z ustalonym harmonogramem. Jednak w trakcie budowy niektĂłre

oraz pompowni wody technologicznej zrealizowano w oparciu o sterowniki firmy Siemens S7-300 z CPU 315-2DP. Na potrzeby lokalnej wizualizacji na elewacji szafy sterowniczej instalacji separacji piasku oraz na elewacji szafy zasilajÄ&#x2026;co-sterowniczej pompowni wody technologicznej zabudowano graficzne, dotykowe panele operatorskie.

DbajÄ&#x2026;c o jak najlepszÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykonanych prac, po przeprowadzonym ruchu prĂłbnym, a nastÄ&#x2122;pnie po pierwszym miesiÄ&#x2026;cu eksploatacji instalacji, wykonano badania piasku oczyszczonego wedĹ&#x201A;ug wytycznych wymienionych w obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cym rozporzÄ&#x2026;dze-

rozwiÄ&#x2026;zania projektowe nie wytrzymaĹ&#x201A;y zderzenia z rzeczywistoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;. W zwiÄ&#x2026;zku z tym projektanci, ktĂłrzy opracowywali tÄ&#x2122; instalacjÄ&#x2122; technologicznÄ&#x2026;, na bieĹźÄ&#x2026;co uwzglÄ&#x2122;dniali uwagi oraz nanosili poprawki.

Jakie byĹ&#x201A;y najwiÄ&#x2122;ksze wyzwania w trakcie realizacji inwestycji?

Z uwagi na wykonywanie wszystkich prac na czynnie pracujÄ&#x2026;cym obiekcie podstawowym wyzwaniem byĹ&#x201A;o utrzymanie w ruchu caĹ&#x201A;ej oczyszczalni Ĺ&#x203A;ciekĂłw. OczywiĹ&#x203A;cie dosyÄ&#x2021; ciekawÄ&#x2026; sprawÄ&#x2026; byĹ&#x201A; teĹź sam rozruch linii separacji oraz przeprowadzanie badaĹ&#x201E;, ktĂłrych wyniki okazaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; bardzo dobre, potwierdzajÄ&#x2026;c wysokÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zabudowanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

niu (Dz.U. 2013 poz. 38). Wyniki badaĹ&#x201E; potwierdziĹ&#x201A;y zakĹ&#x201A;adanÄ&#x2026; wysokÄ&#x2026; sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; instalacji separacji piasku.

Wszystkie prace, jak rĂłwnieĹź caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; inwestycji, zostaĹ&#x201A;y przeprowadzone w zaĹ&#x201A;oĹźonym terminie.

Firma Automatyka-Pomiary-Sterowanie SA po raz kolejny zaprezentowaĹ&#x201A;a wysoki stopieĹ&#x201E; zaangaĹźowania w realizacjÄ&#x2122; powierzonych zadaĹ&#x201E; oraz profesjonalizm podczas ich wdraĹźania. DziÄ&#x2122;ki sprawnej koordynacji przedsiÄ&#x2122;wziÄ&#x2122;cia ze strony lidera konsorcjum oraz zaangaĹźowaniu spĂłĹ&#x201A;ki REMEX, przedstawicieli inwestora, uĹźytkownika i inspektorĂłw nadzoru, a takĹźe dobrej wspĂłĹ&#x201A;pracy z dostaw-

cÄ&#x2026; technologii firmÄ&#x2026; Huber Technology z Warszawy, powstaĹ&#x201A; zaawansowany technologicznie produkt, speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cy wysokie wymagania inwestora.

Grzegorz Sasinowski %. . & 8

AUTOMATYKA-POMIARYSTEROWANIE SA 2 +2 - 8 ) % VT#/ QT FTW 5 . 8 2 (HT* WZ HR ZGG/ (HT* WZ HR ZGR ! (HT* WZ HR ZQV & %.20 ) 8 X 2

)))2 2

R E K L A M A

9/2015

97

RYNEK

SWITCHE WESTERMO W PODWODNYCH APLIKACJACH SWITCHE WESTERMO

W PODWODNYCH APLIKACJACH

Wydobycie ropy i gazu z pod 8 , % D & 0 % 8 8 ) 2 I )% ' / ) % ) 0 % % & & 8 & / % 0 ).8 %. .) J ). % ) ) , 2 % ) & % ) =J . / 8 % D. . 8 & ) ).8 ) %. ,/ ) D/ D % ) %. 8 / )% & & 8 8 & ' %. 2

J

eden ze Ĺ&#x203A;wiatowych liderĂłw branĹźy energetycznej, firma FMC, opracowaĹ&#x201A;a technologiÄ&#x2122; pozwalajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na wydobycie i przetwarzanie ropy naftowej i gazu z dna morza, na duĹźych gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokoĹ&#x203A;ciach. Systemy dostarczane przez FMC Technologies mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; nawet na gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokoĹ&#x203A;ci siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026;cej 3000 m. DuĹźa gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powoduje, Ĺźe dostÄ&#x2122;p do instalacji jest bardzo ograniczony, a kaĹźde podejĹ&#x203A;cie wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z wysokimi kosztami. W zwiÄ&#x2026;zku z tym wszelkiego rodzaju przestoje, spowo-

98

dowane awariami wymagajÄ&#x2026;cymi naprawy bÄ&#x2026;dĹş wymiany sprzÄ&#x2122;tu, powodujÄ&#x2026; ogromne straty. Nieodzowna jest wiÄ&#x2122;c niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wszystkich elementĂłw systemu, gwarantujÄ&#x2026;ca jego dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. W tego rodzaju aplikacjach jest ona po prostu koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i musi byÄ&#x2021; na najwyĹźszym moĹźliwym poziomie. Dlatego tak istotne jest wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwe zaprojektowanie i wykonanie infrastruktury komunikacyjnej dla systemĂłw sterowania i nadzoru, zapewniajÄ&#x2026;ce ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;Ä&#x2026;, bezawaryjnÄ&#x2026; pracÄ&#x2122;.

SYSTEM KOMUNIKACYJNY DLA â&#x20AC;&#x17E;PODWODNYCH DRZEWâ&#x20AC;?

Firma FMC Technologies oferuje system komunikacyjny o dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026;cej juĹź prawie 100 proc., ale mimo to nieustannie go udoskonala i rozwija. Jednym z obszarĂłw, w ktĂłrych FMC Technologies dostrzegĹ&#x201A;a ostatnio szansÄ&#x2122; na dalszÄ&#x2026; poprawÄ&#x2122; jakoĹ&#x203A;ci systemu, jest transmisja danych pomiÄ&#x2122;dzy podwodnymi â&#x20AC;&#x17E;drzewamiâ&#x20AC;?. â&#x20AC;&#x17E;Drzewaâ&#x20AC;? stanowiÄ&#x2026; centralnÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; systemu produkcyjnego i sÄ&#x2026; uĹźywane do monitorowania oraz kontrolowania podmorskich studzienek. NajproĹ&#x203A;ciej P R O M O C J A

mĂłwiÄ&#x2026;c, sÄ&#x2026; to pokaĹşnych rozmiarĂłw zawory, zainstalowane bezpoĹ&#x203A;rednio przy odwiercie, ktĂłre kontrolujÄ&#x2026; przepĹ&#x201A;yw, ciĹ&#x203A;nienie i wiele innych zmiennych istotnych w procesie wydobycia.

Podczas dobierania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; teleinformatycznych dla swoich â&#x20AC;&#x17E;podwodnych drzewâ&#x20AC;? FMC Technologies zwracaĹ&#x201A;a uwagÄ&#x2122; przede wszystkim na niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, wysoki MTBF (ang. Mean Time Between Failures) i dĹ&#x201A;ugi cykl Ĺźycia przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika, nawet do 30 lat. WaĹźne byĹ&#x201A;o rĂłwnieĹź, aby partner, ktĂłry zostanie wybrany mĂłgĹ&#x201A; wykazaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; doĹ&#x203A;wiadczeniem w tworzeniu rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; komunikacyjnych dla krytycznych aplikacji przemysĹ&#x201A;owych, a przy tym gwarantowaĹ&#x201A; dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i rozwĂłj urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; na przestrzeni lat. â&#x20AC;&#x201C; NiezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sÄ&#x2026; niezwykle waĹźne w tego typu aplikacji i bardzo istotne jest, Ĺźeby technologia transmisji danych, ktĂłrÄ&#x2026; chcemy wdroĹźyÄ&#x2021; speĹ&#x201A;niaĹ&#x201A;a te wymagania â&#x20AC;&#x201C; wyjaĹ&#x203A;nia Bjørn Haavengen, dyrektor rozwoju w FMC Technologies. â&#x20AC;&#x201C; SzukajÄ&#x2026;c nowych technologii staraliĹ&#x203A;my siÄ&#x2122; znaleĹşÄ&#x2021; firmÄ&#x2122;, ktĂłra ma jasnÄ&#x2026; wizjÄ&#x2122; przyszĹ&#x201A;ych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; komunikacyjnych i duĹźe doĹ&#x203A;wiadczenie w krytycznych aplikacjach.

AUTOMATYKA

RYNEK

# 2 8 8

WSPĂ&#x201C;Ĺ PRACA SIÄ&#x2DC; OPĹ ACA Po dokonaniu analizy wymagaĹ&#x201E; stawianych urzÄ&#x2026;dzeniom sieciowym FMC Technologies nieprzypadkowo zwrĂłciĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; do firmy Westermo z proĹ&#x203A;bÄ&#x2026; o wsparcie. UrzÄ&#x2026;dzenia Westermo, zapewniajÄ&#x2026;ce infrastrukturÄ&#x2122; komunikacyjnÄ&#x2026; dla systemĂłw kontroli i monitoringu, sÄ&#x2026; stosowane w aplikacjach krytycznych, w przypadku ktĂłrych komercyjne rozwiÄ&#x2026;zania nie sÄ&#x2026; wystarczajÄ&#x2026;co odporne. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie wysokiej jakoĹ&#x203A;ci przemysĹ&#x201A;owych komponentĂłw, unikaniu kondensatorĂłw elektrolitycznych, wentylatorĂłw, baterii i przekaĹşnikĂłw (wszystkie te elementy powodujÄ&#x2026; obniĹźenie MTBF) firma Westermo opracowaĹ&#x201A;a najbardziej niezawodny przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik Ethernet na rynku z MTBF przekraczajÄ&#x2026;cym 500 000 godzin. Dlatego wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki Westermo serii Lynx pracujÄ&#x2026; teraz w kapsuĹ&#x201A;ach komunikacyjnych znajdujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; wewnÄ&#x2026;trz wspomnia-

nych â&#x20AC;&#x17E;podwodnych drzewâ&#x20AC;? na dnie morza.

WSPĂ&#x201C;LNE CELE WspĂłĹ&#x201A;praca miÄ&#x2122;dzy Westermo i FMC Technologies ukĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; bardzo dobrze.

Obie firmy majÄ&#x2026; podobnÄ&#x2026; filozofiÄ&#x2122;. Przy projektowaniu i tworzeniu swoich rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; kierujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o surowych wymaganiach aplikacji przemysĹ&#x201A;owych.

DÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026; do kompleksowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, zwracajÄ&#x2026;c uwagÄ&#x2122; zarĂłwno na innowacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, jak i niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. â&#x20AC;&#x201C; ZakĹ&#x201A;ad produkcyjny Westermo w Szwecji jest imponujÄ&#x2026;cy. Rygorystyczne procedury

produkcyjne i kontroli jakoĹ&#x203A;ci wymagajÄ&#x2026;, aby produkty byĹ&#x201A;y testowane na wielu etapach procesu produkcyjnego, zapewniajÄ&#x2026;c tym samym maksymalnÄ&#x2026; niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produktĂłw â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Bjørn Haavengen.

TEKNISKA POLSKA ? @Q X Z[,Q X Q X TRANSMISJI DANYCH Sp. z o.o.

2 Â&#x2DC; 0' %8 VNV / ZZ QFQ 7 ) 2 RF RR QQQ GU GH/ ! RF RR QQQ GV 8 8 X 8 8 2

, [[ 8 8 2

R E K L A M A

9/2015

99

TECHNIKA

NOWOCZESNE KABLE DO INSTALACJI WEWNÄ&#x201E;TRZ BUDYNKĂ&#x201C;W Zapewnienie szeroko rozumia 0 % % < ) 0

% 0.) &; . , ) 0 . 8 , % & 8 0 &; 8 0 % ) . & ).8 .) . , ) ) ; % 0 8 ) 0 ) . ,2 \ 1

@ ]

S

zczegĂłlnÄ&#x2026; uwagÄ&#x2026; powinny byÄ&#x2021; objÄ&#x2122;te budynki uĹźytecznoĹ&#x203A;ci publicznej, supermarkety i wysokoĹ&#x203A;ciowe budynki biurowe, gdzie mamy do czynienia z duĹźym zagÄ&#x2122;szczeniem ludnoĹ&#x203A;ci i utrudnionÄ&#x2026; ewentualnÄ&#x2026; ewakuacjÄ&#x2026; w czasie poĹźaru. W takich obiektach obowiÄ&#x2026;zkowe jest stosowanie kabli i przewodĂłw bezhalogenowych, ktĂłre w przypadku poĹźaru nie rozprzestrzeniajÄ&#x2026; pĹ&#x201A;omienia, a ponadto nie wydzielajÄ&#x2026; podczas palenia trujÄ&#x2026;cych i korozyjnych substancji ani gÄ&#x2122;stych dymĂłw uniemoĹźliwiajÄ&#x2026;cych ewakuacjÄ&#x2122; ludzi.

DO SYSTEMĂ&#x201C;W PPOĹť.

WĹ&#x203A;rĂłd oferowanych przez Technokabel SA kabli i przewodĂłw duĹźÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; stanowiÄ&#x2026; kable do instalacji przeciwpoĹźarowych. SpeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; one niezwykle waĹźnÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; w systemach bezpieczeĹ&#x201E;stwa i ze wzglÄ&#x2122;du na przeznaczenie montowane sÄ&#x2026; w nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych rodzajach instalacji przeciwpoĹźarowych: â&#x20AC;˘ sygnalizacji alarmu poĹźarowego (SAP) â&#x20AC;&#x201C; HTKSH, HTKSHekw, â&#x20AC;˘ dĹşwiÄ&#x2122;kowych systemach ostrzegania (DSO) â&#x20AC;&#x201C; HTKSH PH90, HTKSHekw PH90, 100

â&#x20AC;˘ oĹ&#x203A;wietlenia awaryjnego â&#x20AC;&#x201C; HTKSH PH90, HTKSHekw PH90, â&#x20AC;˘ zasilania obwodĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa (pompownie, klapy odcinajÄ&#x2026;ce i oddymiajÄ&#x2026;ce, drzwi i bramy ppoĹź. oraz windy straĹźackie) â&#x20AC;&#x201C; HDGs(Ĺźo) FE180 PH90/E30-E90, HDGsekw(Ĺźo) FE180 PH90/E30-E90, HLGs(Ĺźo) FE180 PH90/E30-E90, HLGsekw(Ĺźo) FE180 PH90/E30-E90, NHXH FE180 PH90/ E90 0,6/1 kV, NHXH FE180 PH30/E30 0,6/1 kV, NHXCH FE180 PH90/E90 0,6/1 kV, NHXCH FE180 PH30/E30 0,6/1 kV, (N)HXH FE180 PH90/E90 0,6/1 kV, (N)HXH FE180 PH30/E30 0,6/1 kV, (N)HXCH FE180 PH90/E90 0,6/1 kV, (N)HXCH FE180 PH30/E30 0,6/1 kV. Wszystkie przewody i kable przeznaczone do instalacji przeciwpoĹźarowych bezwzglÄ&#x2122;dnie muszÄ&#x2026; posiadaÄ&#x2021; Ĺ&#x161;wiadectwo Dopuszczenia oraz Certyfikat ZgodnoĹ&#x203A;ci wydany przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony PrzeciwpoĹźarowej PIB w JĂłzefowie.

ZASTOSOWANIA ZEWNÄ&#x2DC;TRZNE Ze wzglÄ&#x2122;du na pojawiajÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; od dĹ&#x201A;uĹźszego czasu problem z instalowaniem kabli ognioodpornych na zewnÄ&#x2026;trz budynkĂłw firma Technokabel wprowadziĹ&#x201A;a dwie nowe grupy kabli w powĹ&#x201A;oce bezhalogenowej z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; instalowania na zewnÄ&#x2026;trz oraz do bezpoĹ&#x203A;redniego ukĹ&#x201A;adania w ziemi. PowĹ&#x201A;oka kabla wykonana jest ze specjalnego tworzywa usieciowanego odpornego na promieniowanie ultrafioletowe. Do tej grupy naleĹźÄ&#x2026;: P R O M O C J A

â&#x20AC;˘ kable NHXHX-J 0,6/1 kV FE180 PH90/ E90 i NHXCHX-J 0,6/1 kV FE180 PH90/ E90, â&#x20AC;˘ opancerzone kable NHXHRHX FE180 PH30/E30 0,6/1 kV, NHXHRHX FE180 PH90/E90 0,6/1 kV.

DO INNYCH ZASTOSOWAĹ&#x192; Poza instalacjami przeciwpoĹźarowymi instalacje elektroenergetyczne w budynku powinny byÄ&#x2021; realizowane przy uĹźyciu kabli N2XH-J 0,6/1 kV i N2XCH 0,6/1 kV zaĹ&#x203A; instalacje elektryczne pomieszczeĹ&#x201E; za pomocÄ&#x2026; przewodĂłw H03Z1Z1-F, H05Z1Z1-F, H05ZZ-F i H07ZZ-F. Obok kabli zasilajÄ&#x2026;cych w budynkach znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; duĹźe iloĹ&#x203A;ci kabli strukturalnych. Budowa sieci komputerowej moĹźe byÄ&#x2021; zrealizowana nieekranowanÄ&#x2026; skrÄ&#x2122;tkÄ&#x2026; komputerowÄ&#x2026; UTP-H kat. 5E lub kat. 6, a w przypadku otoczenia silnie zakĹ&#x201A;ĂłcajÄ&#x2026;cego â&#x20AC;&#x201C; ekranowanym FTP-H kat. 5E. Coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej w tzw. inteligentnych budynkach mamy do czynienia z EuropejskÄ&#x2026; MagistralÄ&#x2026; InstalacyjnÄ&#x2026;, w ktĂłrej poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia sÄ&#x2026; realizowane za pomocÄ&#x2026; kabli EIB BUS-H. Sieci telewizji kablowej mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zbudowane przy uĹźyciu kabli koncentrycznych HWDXpek 75 oraz 11F-H. Natomiast kable koncentryczne RG-59 B/U-H oraz HWD 75 i HWL 75 czÄ&#x2122;sto sÄ&#x2026; wykorzystywane do budowy sieci monitoringu.

W ZGODZIE Z NORMÄ&#x201E; PN-EN 50575 Coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej poruszanym zagadnieniem przy projektowaniu instalacji elektrycznych jest reakcja kabli elekAUTOMATYKA

TECHNIKA WĹ AĹ&#x161;CIWOĹ&#x161;CI KABLI (WEDĹ UG NORM) B2ca- s1a,d0, a1 wg PN-EN 13501-6:2014 zakres kabli jednoĹźyĹ&#x201A;owych: badania wedĹ&#x201A;ug PN-EN 50399:2011, N2XH 1 Ă&#x2014; 25 RMâ&#x20AC;&#x201C; 1 Ă&#x2014; 240 RM PN-EN 61034-2:2010, PN-EN 60754-2:2014-11, PN-EN 60332-1-2:2010 zakres kabli wieloĹźyĹ&#x201A;owych: Cca- s2,d0, a1 wg PN-EN 13501-6:2014 liczba ĹźyĹ&#x201A; w kablu: 2â&#x20AC;&#x201C;19 badania wedĹ&#x201A;ug PN-EN 50399:2011, N2XH w zakresie przekrojĂłw: PN-EN 61034-2, PN-EN 60754-2:2014-11, 1,5 REâ&#x20AC;&#x201C;240 RM PN-EN 60332-1-2 wszystkie typowymiary do maksy- Bca- s1b,d0, a1 wg PN-EN 13501-6:2014 NHXH FE180 malnie 14 şyĹ&#x201A; badania wedĹ&#x201A;ug PN-EN 50399:2011, PH90/E90 w zakresie przekrojĂłw: PN-EN 61034-2, PN-EN 60754-2:2014-11, 1,5 REâ&#x20AC;&#x201C; 240 RM PN-EN 60332-1-2 wszystkie typowymiary do maksy- B2ca- s2,d0, a1 wg PN-EN 13501-6:2014 (N)HXH FE180 malnie 19 şyĹ&#x201A; badania wedĹ&#x201A;ug PN-EN 50399:2011, PH90/E90 w zakresie przekrojĂłw: PN-EN 61034-2, PN-EN 60754-2:2014-11, 1,5 REâ&#x20AC;&#x201C;240 RM PN-EN 60332-1-2 TYP KABLA

BUDOWA KABLA LUB ZAKRES RODZINY

# 2 , 8 0

Tab. .L8 & 8 0 , 8 0 + % % ; $ $ TGTWT

trycznych na ogieĹ&#x201E;. Nowo opracowana norma PN-EN 50575:2015-03. Kable i przewody elektroenergetyczne, sterownicze i telekomunikacyjne â&#x20AC;&#x201C; Kable i przewody od zastosowaĹ&#x201E; ogĂłlnych w obiektach budowlanych o okreĹ&#x203A;lonej klasie odpornoĹ&#x203A;ci poĹźarowej) wprowadza wymagania dotyczÄ&#x2026;ce bezpieczeĹ&#x201E;stwa poĹźarowego. Norma wprowadza klasy reakcji na ogieĹ&#x201E;. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci

od uzyskanych wynikĂłw badaĹ&#x201E; kable mogÄ&#x2026; posiadaÄ&#x2021; klasyfikacjÄ&#x2122; Aca, B1ca, B2ca, Cca, Dca, Eca i Fca. ZakĹ&#x201A;ad BadaĹ&#x201E; Ogniowych ITB wykonaĹ&#x201A; badania i dokonaĹ&#x201A; oceny reakcji na ogieĹ&#x201E; produkowanych przez Technokabel zasilajÄ&#x2026;cych kabli elektroenergetycznych. Na podstawie wspomnianych badaĹ&#x201E; produkowane przez Technokabel SA kable uzyskaĹ&#x201A;y klasyfikacje przedstawione w  tabeli.

PODSUMOWANIE Wieloletnie doĹ&#x203A;wiadczenie w stosowaniu i wspĂłĹ&#x201A;praca z renomowanymi producentami materiaĹ&#x201A;Ăłw bezhalogenowych sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe oferowane przez Technokabel wyroby speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; najwyĹźsze standardy. WyposaĹźenie fabryki, duĹźe nakĹ&#x201A;ady na badania i rozwĂłj oraz ponad 30-letnie doĹ&#x203A;wiadczenie zaĹ&#x201A;ogi w produkcji zaawansowanych technicznie wyrobĂłw kablowych, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z obejmujÄ&#x2026;cym fazÄ&#x2122; projektowania zintegrowanym systemem zapewnienia jakoĹ&#x203A;ci zgodnym z normami ISO 9001:2008 i ISO 14001, stanowiÄ&#x2026; wystarczajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; rÄ&#x2122;kojmiÄ&#x2122; satysfakcji najbardziej wymagajÄ&#x2026;cych odbiorcĂłw. \ 1

@ ]

TECHNOKABEL SA 2 $ 8 TT/ GZ RZR : % ) 2 FF TQU VW WW ! FF TQU VW HW

% %X , 8 0 2 2

)))2 , 8 0 2 2

R E K L A M A

9/2015

101

RYNEK

RAMIÄ&#x2DC; W RAMIÄ&#x2DC; Z ROBOTEM

JAK WSPĂ&#x201C;Ĺ PRACA ROBOTĂ&#x201C;W I LUDZI UKSZTAĹ TUJE ROBOTYKÄ&#x2DC; PRZYSZĹ OĹ&#x161;CI? Organizacja EUROP (European Robotics Technology Plat! * & D

'J / ) , 0 ) % & + & 8 % . 0 . % ( , + ! 0

*/ % ) ) %&' %) & 0 .8 % . ) & ) 8 8 %)2 0 ) )

) 8 )2 : ) % % A % % ) % 8; %. % . ,

% 0 . 8 ). ,/ % = ). .

0 ) &; . , > ' ) '? ! & 8 8 % ). , ) . .& . , 0 ) % . ). ,2 Joanna Kulik

W

 tradycyjnej robotyce przemysĹ&#x201A;owej tak naprawdÄ&#x2122; chodziĹ&#x201A;o o wyeliminowanie czĹ&#x201A;owieka z procesu produkcyjnego.

Roboty w przemyĹ&#x203A;le sÄ&#x2026; kojarzone przede wszystkim przez pryzmat ich zadaĹ&#x201E;. MiaĹ&#x201A;y odciÄ&#x2026;ĹźyÄ&#x2021; czĹ&#x201A;owieka od wykonywania prac monotonnych i powtarzalnych, przenosiÄ&#x2021; ciÄ&#x2122;Ĺźary, a takĹźe pracowaÄ&#x2021; w Ĺ&#x203A;rodowisku niebezpiecznym dla zdrowia i şycia ludzkiego. W celu zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa musiaĹ&#x201A;y byÄ&#x2021; odseparowane od czĹ&#x201A;owieka. Specjalne bariery wejĹ&#x203A;cia w obszar pracy robota, wraz z systemami alarmujÄ&#x2026;cymi, byĹ&#x201A;y nieodĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznym elementem stanowisk zrobotyzowanych. Ze wzglÄ&#x2122;du na charakter pracy w przemyĹ&#x203A;le robot zawsze byĹ&#x201A; uwaĹźany za silnÄ&#x2026;, ciÄ&#x2122;ĹźkÄ&#x2026; maszynÄ&#x2122;.

ZMIANY W KONSTRUKCJI Pierwsze roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce â&#x20AC;&#x17E;rÄ&#x2122;ka w rÄ&#x2122;kÄ&#x2122;â&#x20AC;? z czĹ&#x201A;owiekiem pojawiĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; juĹź w 2013 r. na targach branĹźowych, a obecnie oprĂłcz firmy Universal Robots â&#x20AC;&#x201C; pioniera tego obszaru robotyki

102

â&#x20AC;&#x201C; oferuje je jeszcze kilku czoĹ&#x201A;owych producentĂłw. Ĺ&#x161;cisĹ&#x201A;a wspĂłĹ&#x201A;praca miÄ&#x2122;dzy czĹ&#x201A;owiekiem i robotem spowodowaĹ&#x201A;a zmiany nie tylko w wyglÄ&#x2026;dzie samych robotĂłw (bardziej opĹ&#x201A;ywowy ksztaĹ&#x201A;t ramienia) i ich wielkoĹ&#x203A;ci, lecz przede wszystkim w ich wyposaĹźeniu â&#x20AC;&#x201C; zostaĹ&#x201A;y one zaopatrzone w odpowiednio zintegrowane czujniki. Ich zadaniem jest odnajdywanie siĹ&#x201A; zewnÄ&#x2122;trznych. Specjalne systemy wykrywajÄ&#x2026;ce poziom nacisku zapewniajÄ&#x2026; ograniczenie uĹźycia siĹ&#x201A;y w przypadku kolizji z czĹ&#x201A;owiekiem.

Ze wzglÄ&#x2122;dĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa roboty dysponujÄ&#x2026; niewielkÄ&#x2026; siĹ&#x201A;Ä&#x2026;, sÄ&#x2026; lekkie, zrÄ&#x2122;czne i â&#x20AC;&#x17E;wraĹźliweâ&#x20AC;?. DziÄ&#x2122;ki integracji ukĹ&#x201A;adĂłw sensorycznych, systemĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa i lekkiej konstrukcji mogÄ&#x2026; z wyczuciem pracowaÄ&#x2021; w bezpoĹ&#x203A;rednim kontakcie z czĹ&#x201A;owiekiem. Przeznaczone sÄ&#x2026; obecnie gĹ&#x201A;Ăłwnie do prac montaĹźowych.

NAUCZYÄ&#x2020; MASZYNÄ&#x2DC; WYKONYWANIA ZADAĹ&#x192; Nowa, lekka robotyka przemysĹ&#x201A;owa wprowadza rĂłwnieĹź istotne zmiany AUTOMATYKA

RYNEK w sposobie programowania manipulatora. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z dostÄ&#x2122;pnych robotĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych moĹźna programowaÄ&#x2021; poprzez bezpoĹ&#x203A;rednie uczenie, czyli rÄ&#x2122;czne prowadzenie robota po trajektorii, jakÄ&#x2026; powinien później wykonywaÄ&#x2021;. Dodatkowym czynnikiem wpĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;cym na atrakcyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; takiego rozwiÄ&#x2026;zania jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracy w maĹ&#x201A;ej przestrzeni produkcyjnej.

Obecnie roboty te majÄ&#x2026; jednak pewne ograniczenia w stosunku do swoich â&#x20AC;&#x17E;starszych braciâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C;tradycyjnych robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych o podobnym udĹşwigu. Przede wszystkim pracujÄ&#x2026; z kilkakrotnie mniejszymi prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciami niĹź wersje tradycyjne. Cechuje je rĂłwnieĹź nieco mniejsza dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz powtarzalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ruchĂłw.

ROBOT W ROLI ASYSTENTA Warto podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, iş nowa, lekka robotyka moĹźe nie spowoduje rewolucji w stosowaniu robotĂłw, ale z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; jest odpowiedziÄ&#x2026; na nowe potrzeby, zwiÄ&#x2026;zane z optymalizacjÄ&#x2026; ergonomii pracy oraz kolejnym

usprawnieniem i uĹ&#x201A;atwieniem wykonywania zadaĹ&#x201E; przez pracownikĂłw na linii montaĹźowej. Lekka robotyka postrzegana jest rĂłwnieĹź przez wielu ekspertĂłw jako ewolucja robotĂłw w wymiarze spoĹ&#x201A;ecznym. Przedstawiane w filmach science fiction bezzaĹ&#x201A;ogowe fabryki przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci czÄ&#x2122;sto budzÄ&#x2026; obawy ludzi o miejsca pracy, tymczasem bezpoĹ&#x203A;rednia interakcja czĹ&#x201A;owieka z maszynÄ&#x2026; moĹźe przekonaÄ&#x2021; nawet najbardziej zagorzaĹ&#x201A;ych przeciwnikĂłw, iş robot jest tak naprawdÄ&#x2122; asystentem czĹ&#x201A;owieka pracujÄ&#x2026;cego przy montaĹźu, a nie odwrotnie. Mimo wszystko to czĹ&#x201A;owiek bÄ&#x2122;dzie nadal kluczowym ogniwem tego duetu, podejmujÄ&#x2026;cym najwaĹźniejsze decyzje, a sam robot tylko narzÄ&#x2122;dziem pomocnym przy wykonywaniu pewnych czynnoĹ&#x203A;ci.

PLANOWANY SZYBKI ROZWĂ&#x201C;J Warto podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe pomimo iş od zainstalowania pierwszego robota przemysĹ&#x201A;owego na linii produkcyjnej w fabryce General Motors w Trenton w stanie New Jersey minÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o ponad 50 lat, robotyka

przemysĹ&#x201A;owa nadal sukcesywnie siÄ&#x2122; rozwija, zwiÄ&#x2122;ksza swoje moĹźliwoĹ&#x203A;ci i obszar zastosowaĹ&#x201E;. ABI Research opublikowaĹ&#x201A; niedawno raport zatytuĹ&#x201A;owany â&#x20AC;&#x17E;Collaborative Robotics: State of the Market/State of the Artâ&#x20AC;?, z ktĂłrego wynika, Ĺźe w latach 2015â&#x20AC;&#x201C;2020 rynek robotĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych z ludĹşmi wzroĹ&#x203A;nie ponad dziesiÄ&#x2122;ciokrotnie â&#x20AC;&#x201C; z 95 mln dolarĂłw w roku bieĹźÄ&#x2026;cym do ponad 1 mld dolarĂłw w 2020 r. Na pytanie, jak bezpoĹ&#x203A;rednia interakcja czĹ&#x201A;owieka z robotem uksztaĹ&#x201A;tuje robotykÄ&#x2122; przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, nie ma jednoznacznej odpowiedzi.

Na razie wydaje siÄ&#x2122;, Ĺźe nowy typ robotĂłw wypeĹ&#x201A;nia pewnÄ&#x2026; lukÄ&#x2122; na rynku.

Wpisuje siÄ&#x2122; idealnie w potrzeby maĹ&#x201A;ych i Ĺ&#x203A;rednich przedsiÄ&#x2122;biorstw, producentĂłw elektroniki i firm serwisowych. NaleĹźy rĂłwnieĹź oczekiwaÄ&#x2021;, iş ten kierunek bÄ&#x2122;dzie dalej siÄ&#x2122; rozwijaĹ&#x201A;, a wraz z rozwojem nowoczesnych technologii nowe roboty stanÄ&#x2026; siÄ&#x2122; jeszcze lepsze i doskonalsze.

Joanna Kulik % . ). 3 . + .8 ) 3+

# 2 A +/ +55/ A M 0

0 ) . B - L . +55

0 "5 ) L . A + 0

7 0]

9/2015

0 L . A M 0 / A R

103

RYNEK

WSZECHSTRONNE PRZEKĹ ADNIE PRZEMYSĹ OWE O DUĹťEJ MOCY W dobie wszechobecnej me , % & % . % & % & %) ;% < , % . , ). . 8 ; ;2 . ' nieprzerwana i wydajna praca . ) ' ). , % % ) , % ) = ) ) &0 % & ). &; . , ) 8 , .2

104

B

ogata oferta przekĹ&#x201A;adni przemysĹ&#x201A;owych SEW-Eurodrive, zbudowana w oparciu o wieloletnie doĹ&#x203A;wiadczenia, jest dostosowana do nowoczesnych aplikacji przemysĹ&#x201A;owych.

PRZEKĹ ADNIE PRZEMYSĹ OWE TYPOSZEREGU SERII X Opracowane przez SEW-Eurodrive przekĹ&#x201A;adnie serii X cechujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; moduĹ&#x201A;owÄ&#x2026; i zwartÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2026;, wysokÄ&#x2026; sztywnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; korpusu i cichobieĹźnÄ&#x2026; pracÄ&#x2026;. Przewidziany przez producenta szeroki zakres wyjĹ&#x203A;ciowego momentu obrotowego (6,8â&#x20AC;&#x201C;475 kNm) i bardzo duĹźa liczba dostÄ&#x2122;pnych wielkoĹ&#x203A;ci (23) pozwala dobraÄ&#x2021; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwÄ&#x2026; przekĹ&#x201A;adniÄ&#x2122; do wszystkich zastosowaĹ&#x201E;, szczegĂłlnie wiÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; z trudnymi warunkami pracy. MontaĹź moĹźe odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w róşnych pozycjach pracy. PrzekĹ&#x201A;adnie typoszeregu serii X charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; odwracalnÄ&#x2026; obudowÄ&#x2026; oraz szerokim zakresem przeĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E;: 6,3â&#x20AC;&#x201C;450.

Obudowa przekĹ&#x201A;adni serii X ma bardzo praktycznÄ&#x2026; cechÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; jest odwracalna, a korpus jest symetryczny. UmoĹźliwia to zabudowÄ&#x2122; przekĹ&#x201A;adni zarĂłwno z lewym, jak i prawym poĹ&#x201A;oĹźeniem waĹ&#x201A;u wyjĹ&#x203A;ciowego w tym samym korpusie.

P R O M O C J A

Cecha ta jest szczegĂłlnie poĹźÄ&#x2026;dana w przenoĹ&#x203A;nikach taĹ&#x203A;mowych, gdzie te same wielkoĹ&#x203A;ci napÄ&#x2122;dĂłw mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zlokalizowane po jednej i drugiej stronie przenoĹ&#x203A;nika (z róşnym â&#x20AC;&#x201C; odwrotnym â&#x20AC;&#x201C; ukĹ&#x201A;adem waĹ&#x201A;Ăłw wyjĹ&#x203A;ciowych). DziÄ&#x2122;ki temu zredukowana moĹźe byÄ&#x2021; liczba wariantĂłw przekĹ&#x201A;adni przechowywanych na stanach magazynowych, co gwarantuje uĹźytkownikom wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w eksploatacji napÄ&#x2122;dĂłw i odpowiedniÄ&#x2026; gospodarkÄ&#x2122; magazynowÄ&#x2026;.

W standardzie dostÄ&#x2122;pna jest szeroka oferta wyposaĹźenia opcjonalnego, co zwiÄ&#x2122;ksza moĹźliwoĹ&#x203A;ci zwiÄ&#x2026;zane z konfiguracjÄ&#x2026; ukĹ&#x201A;adĂłw napÄ&#x2122;dowych.

Elementy wyposaĹźenia, takie jak przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza silnikowe (adaptery pod silniki IEC, NEMA), blokady ruchu zwrotnego, systemy uszczelnieĹ&#x201E; waĹ&#x201A;Ăłw, pompy oleju napÄ&#x2122;dzane waĹ&#x201A;em lub niezaleĹźnym silnikiem asynchronicznym czy koĹ&#x201A;nierze montaĹźowe, pozwalajÄ&#x2026; na zabudowÄ&#x2122; przekĹ&#x201A;adni przemysĹ&#x201A;owych serii X w praktycznie kaĹźdej pozycji montaĹźowej i poĹ&#x201A;oĹźeniu waĹ&#x201A;u wzglÄ&#x2122;dem maszyny roboczej.

PrzekĹ&#x201A;adnie serii X wchodzÄ&#x2026; w skĹ&#x201A;ad wielu dedykowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; aplikacyjnych, takich jak: â&#x20AC;˘ koparki, Ĺ&#x201A;adowarko-zwaĹ&#x201A;owarki, systemy transportowe, koĹ&#x201A;a czerpakoAUTOMATYKA

RYNEK we, mechanizmy obrotu nadwozia (wykonania powierzchniowe np. kopalnie odkrywkowe, Ĺźwirownie itd.), â&#x20AC;˘ przenoĹ&#x203A;niki taĹ&#x203A;mowe, zgrzebĹ&#x201A;owe, kubeĹ&#x201A;kowe, Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchowe, Ĺ&#x203A;limakowe, zasilacze, â&#x20AC;˘ wyciÄ&#x2026;gi, koĹ&#x201A;owroty, transportery (wykonania doĹ&#x201A;owe, np. w kopalniach wÄ&#x2122;gla kamiennego), â&#x20AC;˘ kruszarki, mĹ&#x201A;yny, separatory, przesiewacze, piece obrotowe, â&#x20AC;˘ wywrotnice wagonowe, wĂłzki wygarniajÄ&#x2026;ce, â&#x20AC;˘ wieĹźe chĹ&#x201A;odnicze, mieszalniki, odwadniacze, wygarniacze, komory fermentacyjne, turbiny, wiatraki, â&#x20AC;˘ suwnice, Ĺźurawie, dĹşwigi, wciÄ&#x2026;garki (napÄ&#x2122;dy jazdy, obrotu, podnoszenia, wysiÄ&#x2122;gu), â&#x20AC;˘ walcarki, nawijarki, brykieciarki, wytĹ&#x201A;aczarki, â&#x20AC;˘ bÄ&#x2122;bny, prasy, kalandry, sita, cylindry suszÄ&#x2026;ce itd.

DziÄ&#x2122;ki moĹźliwoĹ&#x203A;ci przenoszenia duĹźych obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; przekĹ&#x201A;adnie typoszeregu X znajdujÄ&#x2026; zastosowanie w wielu branĹźach â&#x20AC;&#x201C; w przemyĹ&#x203A;le gĂłrniczym, wydobywczym, energetycznym, chemicznym, hutniczym i metalowym, kruszyw i materiaĹ&#x201A;Ăłw budowlanych, spoĹźywczym, papierniczym oraz drzewnym, a takĹźe w transporcie i przeĹ&#x201A;adunku materiaĹ&#x201A;Ăłw oraz w ochronie Ĺ&#x203A;rodowiska.

# 2 : M

ROZWIÄ&#x201E;ZANIA APLIKACYJNE PRZEKĹ ADNI TYPOSZEREGU SERII X GĹ&#x201A;Ăłwnym zadaniem przenoĹ&#x203A;nikĂłw kubeĹ&#x201A;kowych jest pionowy transport sypkich materiaĹ&#x201A;Ăłw masowych, zazwyczaj o znacznych objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ciach. Stawia to przed napÄ&#x2122;dami przenoĹ&#x203A;nikĂłw wymagania dotyczÄ&#x2026;ce zdolnoĹ&#x203A;ci do przenoszenia duĹźych obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E;, ktĂłre zaleĹźÄ&#x2026; od pojemnoĹ&#x203A;ci kubeĹ&#x201A;kĂłw podnoĹ&#x203A;nika i wysokoĹ&#x203A;ci transportowania materiaĹ&#x201A;u.

PrzenoĹ&#x203A;nik kubeĹ&#x201A;kowy musi niekiedy pracowaÄ&#x2021; przy zmniejszonych prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciach przesuwu, np. podczas wykonywania konserwacji. ZespoĹ&#x201A;y napÄ&#x2122;dowe SEW-Eurodrive przeznaczone do przenoĹ&#x203A;nikĂłw kubeĹ&#x201A;kowych sÄ&#x2026; w tym celu wyposaĹźone w dodatkowy napÄ&#x2122;d, naleĹźÄ&#x2026;cy do moduĹ&#x201A;owego systemu napÄ&#x2122;dowego SEW. NapÄ&#x2122;d ten umoĹźliwia realizowanie wolnych przesuwĂłw przy 9/2015

wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonym silniku gĹ&#x201A;Ăłwnym. NapÄ&#x2122;d pomocniczy jest oferowany w wersjach do transportu kubeĹ&#x201A;kĂłw z Ĺ&#x201A;adunkiem lub bez Ĺ&#x201A;adunku.

Z uwagi na trudne warunki pracy, towarzyszÄ&#x2026;ce tego typu systemom transportujÄ&#x2026;cym, wszystkie elementy skĹ&#x201A;adowe napÄ&#x2122;du muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zaprojektowane z odpowiedniÄ&#x2026; wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;. Wysoka niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i dyspozycyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; eksploatacyjna komponentĂłw to kolejne czynniki, ktĂłre wpĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026; na ograniczenie niepoĹźÄ&#x2026;danych przestojĂłw do minimum.

PrzekĹ&#x201A;adnie przemysĹ&#x201A;owe SEW-Eurodrive speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wysokie wymagania stawiane napÄ&#x2122;dom przenoĹ&#x203A;nikĂłw kubeĹ&#x201A;kowych: â&#x20AC;˘ stoĹźkowo-walcowe przekĹ&#x201A;adnie serii X, wchodzÄ&#x2026;ce w skĹ&#x201A;ad zespoĹ&#x201A;Ăłw napÄ&#x2122;dowych dla przenoĹ&#x203A;nikĂłw kubeĹ&#x201A;kowych, gwarantujÄ&#x2026; wysokÄ&#x2026; wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;, duĹźy zakres przeĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; oraz przenoszenie wysokich momentĂłw obrotowych, â&#x20AC;˘ standaryzowane rozwiÄ&#x2026;zania aplikacyjne SEW-Eurodrive, dziÄ&#x2122;ki swojej moduĹ&#x201A;owej budowie, zapewniajÄ&#x2026; wysokÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i krĂłtkie terminy dostaw, â&#x20AC;˘ globalna firmowa sieÄ&#x2021; zakĹ&#x201A;adĂłw montaĹźowych i serwisowych gwarantuje uĹźytkownikom przekĹ&#x201A;adni przemysĹ&#x201A;owych wysokÄ&#x2026; dyspozycyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obsĹ&#x201A;ugiwanych systemĂłw.

PRZEKĹ ADNIE PLANETARNE TYPOSZEREGU SERII P PrzekĹ&#x201A;adnie przemysĹ&#x201A;owe serii P sÄ&#x2026; przeznaczone do zadaĹ&#x201E; wymagajÄ&#x2026;cych nie-

wielkich prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowych oraz wysokich momentĂłw obrotowych.

SkĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z reduktora planetarnego z bezpoĹ&#x203A;rednio poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonym motoreduktorem wstÄ&#x2122;pnym. BezpoĹ&#x203A;rednie mocowanie motoreduktora pozwala wyeliminowaÄ&#x2021; koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; stosowania sprzÄ&#x2122;gieĹ&#x201A; czy koĹ&#x201A;nierzy poĹ&#x203A;redniczÄ&#x2026;cych, ktĂłre zajmujÄ&#x2026; miejsce i dodatkowo zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026; koszty.

Motoreduktor wstÄ&#x2122;pny przekĹ&#x201A;adni moĹźe byÄ&#x2021; dobrany z szerokiej oferty modeli dostÄ&#x2122;pnych w moduĹ&#x201A;owym systemie napÄ&#x2122;dowym SEW-Eurodrive.

Bogata oferta wyposaĹźenia opcjonalnego (obce chĹ&#x201A;odzenie silnika, hamulce, enkodery itp.) pozwala na dodatkowe rozszerzenie funkcjonalnoĹ&#x203A;ci przekĹ&#x201A;adni.

Charakterystyka przekĹ&#x201A;adni planetarnej: â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przenoszenia duĹźych momentĂłw obrotowych (24â&#x20AC;&#x201C;500 kNm), â&#x20AC;˘ zwarta konstrukcja wymagajÄ&#x2026;ca niewielkiej powierzchni zabudowy, â&#x20AC;˘ wysoka sztywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; skrÄ&#x2122;tna, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; montaĹźu przekĹ&#x201A;adni planetarnej z motoreduktorami walcowymi i stoĹźkowo-walcowymi.

Obszary zastosowaĹ&#x201E; przekĹ&#x201A;adni planetarnej: â&#x20AC;˘ procesy suszenia w przemyĹ&#x203A;le materiaĹ&#x201A;Ăłw budowlanych, â&#x20AC;˘ procesy napeĹ&#x201A;niania w przemyĹ&#x203A;le cementowym, â&#x20AC;˘ wolnoobrotowe urzÄ&#x2026;dzenia procesowe, takie jak mieszadĹ&#x201A;a czy filtry obrotowe, â&#x20AC;˘ przemysĹ&#x201A; spoĹźywczy.

% 8 % . ) Y % ' %. 2

105

RYNEK PRZEKĹ ADNIE PLANETARNE TYPOSZEREGU SERII XP PrzekĹ&#x201A;adnie przemysĹ&#x201A;owe serii XP to kompaktowe przekĹ&#x201A;adnie planetarne zapewniajÄ&#x2026;ce maksymalny wyjĹ&#x203A;ciowy moment obrotowy do 5200 kNm. Producenci maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wymagajÄ&#x2026; niezaleĹźnego pozycjonowania przekĹ&#x201A;adni i silnikĂłw wzglÄ&#x2122;dem siebie, dlatego teĹź przekĹ&#x201A;adnie serii XP zostaĹ&#x201A;y zaprojektowane jako zespoĹ&#x201A;y wolnostojÄ&#x2026;ce z niezaleĹźnym waĹ&#x201A;em szybkoobrotowym.

Seria XP jest przeznaczona szczegĂłlnie do jednostkowych i wyspecjalizowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; napÄ&#x2122;dowych, gdzie wymagany jest szeroki zakres momentĂłw obrotowych. PrzekĹ&#x201A;adnie umoĹźliwiajÄ&#x2026; elastyczne i indywidualne dostosowanie liczby stopni przekĹ&#x201A;adni oraz wartoĹ&#x203A;ci poszczegĂłlnych przeĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; do wymogĂłw aplikacji.

Charakterystyka przekĹ&#x201A;adni przemysĹ&#x201A;owych serii XP: â&#x20AC;˘ optymalne zakresy momentĂłw znamionowych (600â&#x20AC;&#x201C;5200 kNm), â&#x20AC;˘ niezaleĹźny waĹ&#x201A; szybkoobrotowy (wejĹ&#x203A;ciowy), â&#x20AC;˘ kompaktowa budowa, â&#x20AC;˘ róşne pozycje montaĹźowe, â&#x20AC;˘ bezpoĹ&#x203A;redni montaĹź silnikĂłw lub przekĹ&#x201A;adni wstÄ&#x2122;pnych, â&#x20AC;˘ wersja na Ĺ&#x201A;apach lub z koĹ&#x201A;nierzem.

PrzekĹ&#x201A;adnie planetarne serii XP mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane do wszystkich zadaĹ&#x201E; wymagajÄ&#x2026;cych najwyĹźszych wartoĹ&#x203A;ci momentu obrotowego do przemieszczania duĹźych obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E;.

Obszary zastosowaĹ&#x201E; przekĹ&#x201A;adni przemysĹ&#x201A;owych serii XP: â&#x20AC;˘ systemy transportu materiaĹ&#x201A;Ăłw, â&#x20AC;˘ przetwĂłrstwo mineraĹ&#x201A;Ăłw, â&#x20AC;˘ przemysĹ&#x201A; drzewny, â&#x20AC;˘ przemysĹ&#x201A; papierniczy, â&#x20AC;˘ przemysĹ&#x201A; spoĹźywczy, â&#x20AC;˘ mieszalniki i mieszadĹ&#x201A;a.

PRZEKĹ ADNIE PLANETARNE TYPOSZEREGU SERII P-X W wielu instalacjach przemysĹ&#x201A;owych, takich jak linie do transportu sypkich materiaĹ&#x201A;Ăłw masowych, lub systemach utylizacji szkodliwych dla Ĺ&#x203A;rodowiska odpadĂłw i zanieczyszczeĹ&#x201E; wymagane sÄ&#x2026; napÄ&#x2122;dy o wysokich momentach obrotowych i Ĺ&#x203A;rednich prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciach 106

roboczych. SEW-Eurodrive oferuje dopasowane rozwiÄ&#x2026;zanie, skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; z przekĹ&#x201A;adni planetarnej oraz standardowej przekĹ&#x201A;adni stoĹźkowo-walcowej typoszeregu serii X. WszÄ&#x2122;dzie tam, gdzie potrzebne sÄ&#x2026; kompaktowe, ekonomiczne ukĹ&#x201A;ady napÄ&#x2122;dowe o wysokich parametrach cieplnych sprawdzÄ&#x2026; siÄ&#x2122; przekĹ&#x201A;adnie planetarne SEW-Eurodrive z serii P-X. PrzekĹ&#x201A;adnie serii P-X budowane sÄ&#x2026; z przekĹ&#x201A;adni planetarnej serii P oraz motoreduktora wstÄ&#x2122;pnego opartego na sprawdzonych modelach przekĹ&#x201A;adni z serii X. Seria P-X Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy w sobie zalety dwĂłch wyjÄ&#x2026;tkowych konstrukcji przekĹ&#x201A;adni przemysĹ&#x201A;owych. Specjalnie zaprojektowana obudowa przekĹ&#x201A;adni i wspĂłlna dla obu przekĹ&#x201A;adni komora olejowa zapewniajÄ&#x2026; bardzo wysokie parametry cieplne.

PrzekĹ&#x201A;adnie serii P-X oferowane sÄ&#x2026; w wielu konfiguracjach: z waĹ&#x201A;em drÄ&#x2026;Ĺźonym lub peĹ&#x201A;nym, gĹ&#x201A;adkim, z wpustem lub z wielowypustem zgodnym z wymaganiami normy DIN 5480 oraz w wykonaniach do montaĹźu poziomego, pionowego lub kÄ&#x2026;towego. PodwyĹźszona noĹ&#x203A;noĹ&#x203A;Ä&#x2021; koĹ&#x201A;nierza montaĹźowego pozwala na mocowanie koĹ&#x201A;nierzowe nawet bardzo ciÄ&#x2122;Ĺźkich silnikĂłw. Daje to szereg korzyĹ&#x203A;ci ekonomicznych, wynikajÄ&#x2026;cych m.in. z uproszczonego montaĹźu i ustawiania. W poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z wysokÄ&#x2026; niezawodnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;ania redukuje to koszty serwisowania.

Charakterystyka i cechy konstrukcyjne: â&#x20AC;˘ przekĹ&#x201A;adnie planetarne o duĹźej mocy i Ĺ&#x203A;rednim zakresie przeĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; (i = 160â&#x20AC;&#x201C;550), â&#x20AC;˘ sztywne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie pomiÄ&#x2122;dzy przekĹ&#x201A;adniami serii P i X, â&#x20AC;˘ róşne opcje podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia silnika i wentylatora, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zamontowania grzaĹ&#x201A;ek prÄ&#x2122;towych w obudowie przekĹ&#x201A;adni serii X i w koĹ&#x201A;nierzu poĹ&#x203A;redniczÄ&#x2026;cym, â&#x20AC;˘ wspĂłlna komora olejowa do efektywnej cyrkulacji oleju, â&#x20AC;˘ w wykonaniu standardowym motoreduktor wstÄ&#x2122;pny jest zamontowany poziomo w ukĹ&#x201A;adzie lewo- lub prawostronnym; dodatkowe pozycje montaĹźowe dostÄ&#x2122;pne na şyczenie

(pozycje M2/M4/M5/M6 i odwrĂłcone), â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zamontowania pompy napÄ&#x2122;dzanej waĹ&#x201A;em i blokady ruchu zwrotnego.

Zalety przekĹ&#x201A;adni z serii P-X: â&#x20AC;˘ wysoka moc cieplna, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracy w niskiej temperaturze, poniĹźej â&#x20AC;&#x201C;25 °C, â&#x20AC;˘ szeroki zakres zastosowania dziÄ&#x2122;ki bogatemu wyposaĹźeniu opcjonalnemu, â&#x20AC;˘ odwracalna obudowa eliminuje koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; skĹ&#x201A;adowania zapasowych przekĹ&#x201A;adni (w napÄ&#x2122;dach podwĂłjnych), â&#x20AC;˘ Ĺ&#x201A;atwy dobĂłr wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwego rozwiÄ&#x2026;zania z katalogu dziÄ&#x2122;ki standaryzacji napÄ&#x2122;dĂłw, â&#x20AC;˘ szybkie terminy dostaw, â&#x20AC;˘ usĹ&#x201A;ugi dostÄ&#x2122;pne na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie.

Obszary zastosowaĹ&#x201E; (wszystkie obszary, w ktĂłrych wymagane sÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;rednie obroty oraz wysokie momenty obrotowe): â&#x20AC;˘ napÄ&#x2122;dy przenoĹ&#x203A;nikĂłw pĹ&#x201A;ytowych i kubeĹ&#x201A;kowych w gĂłrnictwie, â&#x20AC;˘ procesy napeĹ&#x201A;niania w przemyĹ&#x203A;le cementowym, â&#x20AC;˘ urzÄ&#x2026;dzenia w instalacjach przerobu surowcĂłw, np. mieszadĹ&#x201A;a, filtry obrotowe, â&#x20AC;˘ systemy mycia z filtrami bÄ&#x2122;bnowymi w przemyĹ&#x203A;le celulozowym i papierniczym, â&#x20AC;˘ linie produkcji pĹ&#x201A;yt wiĂłrowych w przemyĹ&#x203A;le drzewnym, â&#x20AC;˘ rozdrabniarki w instalacjach do recyklingu, â&#x20AC;˘ procesy suszenia w przemyĹ&#x203A;le materiaĹ&#x201A;Ăłw budowlanych.

SEW-Eurodrive oferuje wsparcie poczÄ&#x2026;wszy od fazy planowania procesu produkcyjnego i projektowania, aş do uruchomienia przekĹ&#x201A;adni przemysĹ&#x201A;owej w zakĹ&#x201A;adzie swoich kontrahentĂłw.

UsĹ&#x201A;ugi te sÄ&#x2026; oferowane przez globalnÄ&#x2026; sieÄ&#x2021; serwisowÄ&#x2026; SEW-Eurodrive â&#x20AC;&#x201C; w ten sposĂłb zapewniona jest niezawodna realizacja wszystkich etapĂłw procesu.

SEW-EURODRIVE Polska Sp. z o.o.

2 , % T/ VF TQH Â&#x2DC; v 2 ZF FVR GG GG )X ) M 2

)))2 ) M 2

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

BOSCH GLOBAL SUPPLIER AWARD DLA FIRMY BALLUFF Firma Balluff GmbH, partner ) % 8 %) ;% < . % . , . )/ %

% ). D % % ) & 8 / L ' 0 5 , 7 0]/ ; 5 , Global Supplier Award.

Fot. Balluff

C

eremonia wrÄ&#x2122;czenia nagrĂłd odbyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; 15 lipca 2015 r. w Stuttgarcie. Jej hasĹ&#x201A;o przewodnie brzmiaĹ&#x201A;o: â&#x20AC;&#x17E;SiĹ&#x201A;a wspĂłĹ&#x201A;pracy â&#x20AC;&#x201C; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony Ĺ&#x203A;wiatâ&#x20AC;?. Nagrody przyznano 58 partnerom z 11 krajĂłw, wybranym spoĹ&#x203A;rĂłd 30 000 dostawcĂłw. Firma Balluff zostaĹ&#x201A;a wyróşniona juĹź po raz drugi.

PrzyznajÄ&#x2026;c nagrodÄ&#x2122; Bosch Global Supplier Award 2015, spĂłĹ&#x201A;ka Bosch Group nagradza najlepszych producentĂłw i dostawcĂłw produktĂłw lub usĹ&#x201A;ug â&#x20AC;&#x201C; szczegĂłlnie tych wyróşniajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w zakresie jakoĹ&#x203A;ci, kosztĂłw, logistyki i innowacji. â&#x20AC;&#x201C; Nagroda Bosch Global Supplier Award przeznaczona jest dla tych dostawcĂłw, ktĂłrzy znacznie przyczynili siÄ&#x2122; do sukcesu firmy Bosch â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; w czasie ceremonii w Stuttgarcie dr Volkmar Denner, prezes zarzÄ&#x2026;du firmy Bosch. â&#x20AC;&#x201C; Nasi dostawcy sÄ&#x2026; dla nas istotnymi partnerami w procesie realizacji idei â&#x20AC;&#x17E;poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonego Ĺ&#x203A;wiataâ&#x20AC;?.

Chcemy z nimi wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021;, opracowujÄ&#x2026;c korzystne rozwiÄ&#x2026;zania dla naszych klientĂłw.

Jednym z kryteriĂłw przyznawania nagrĂłd byĹ&#x201A;a ocena dostawcĂłw wystawiona przez zakĹ&#x201A;ady firmy Bosch na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie. â&#x20AC;&#x201C; W naszych oczach firma Balluff wyróşnia siÄ&#x2122; skupieniem na potrzebach klienta, widocznym 9/2015

: L . ' 0 ( ) &* # ] / . 8 . 7 . 5 !!/ oraz Alessandro Guerrieri, kierownik ds. kluczowych klientĂłw

przede wszystkim w mechanizmach wspĂłĹ&#x201A;pracy naszych firm, zarĂłwno w zakresie rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; elektronicznych, jak i organizacyjnych â&#x20AC;&#x201C; mĂłwiĹ&#x201A; o wspĂłĹ&#x201A;pracy Lars NordstrĂśm, globalny dyrektor w firmie Bosch, odpowiedzialny za zakupy na potrzeby dziaĹ&#x201A;u konserwacji, napraw i przeglÄ&#x2026;dĂłw. Doceniono takĹźe rozbudowanÄ&#x2026; sieÄ&#x2021; zakĹ&#x201A;adĂłw produkcyjnych, sieÄ&#x2021; logistycznÄ&#x2026; i sieÄ&#x2021; usĹ&#x201A;ug doradczych firmy Balluff oraz silnÄ&#x2026; motywacjÄ&#x2122; caĹ&#x201A;ego zespoĹ&#x201A;u ds. kluczowych klientĂłw.

Florian Hermle, dyrektor generalny Grupy Balluff, nie kryĹ&#x201A; dumy. Razem z kierownikiem ds. kluczowych klientĂłw, Alessandro Guerrierim, odebraĹ&#x201A; nagrodÄ&#x2122; w imieniu firmy. â&#x20AC;&#x201C; Przyznanie nam nagrody po raz drugi z rzÄ&#x2122;du dowodzi, Ĺźe dotrzymujemy naszych wĹ&#x201A;asnych standardĂłw Ĺ&#x203A;cisĹ&#x201A;ej wspĂłĹ&#x201A;pracy z naszymi klientami. Jestem dumny z tego, iş szczegĂłlny nacisk, jaki kĹ&#x201A;adziemy na potrzeby klienta, zostaĹ&#x201A; doceniony z globalnej perspektywy. Oznacza P R O M O C J A

to, Ĺźe jako firma dziaĹ&#x201A;amy globalnie i jesteĹ&#x203A;my w stanie speĹ&#x201A;niÄ&#x2021; wysokie wymagania firmy Bosch na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie â&#x20AC;&#x201C; od sprzedaĹźy, przez opracowywanie produktĂłw, po Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuch dostaw â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; Florian Hermle.

Obie firmy zgadzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w kwestii Internetu rzeczy (ang. Internet of Things). â&#x20AC;&#x201C; Koncepcja ta jeszcze dobitniej podkreĹ&#x203A;la znaczenie konkurencyjnych i poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchĂłw dostaw. Naszym celem jest osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cie ideaĹ&#x201A;u w tym zakresie â&#x20AC;&#x201C; stwierdziĹ&#x201A; Volkmar Denner. Ponadto podkreĹ&#x203A;liĹ&#x201A;, Ĺźe silne, dĹ&#x201A;ugoterminowe relacje z dostawcami sÄ&#x2026; niezwykle istotne dla osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia tego celu oraz stymulujÄ&#x2026; rozwĂłj rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; sieciowych.

BALLUFF Sp. z o.o. ul. Muchoborska 16 TZ ZFZ : ) tel. 71 382 09 00 fax 71 338 49 30 e-mail: balluff@balluff.pl www.balluff.pl

107

WYDARZENIA

LABORATORIUM WAT NA MIARÄ&#x2DC; XXI WIEKU 8 = & ) % = & %. , =) 0 )

% . ). , ) . , L / FHH & / . . 8 8 ) % . ) ) # QU/ 5 WRW/ + 0 RFG/ 8 .% ) )

& 8 ) %; % < , % . , N ) %. 8 & ) ) > . 0 . 8 ? N ! 8

& 8 : & 8 ) & +8 , % &2

W

 ramach europejskiego projektu za prawie 24 mln zĹ&#x201A; powstaĹ&#x201A;y pracownie i laboratoria speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ce najnowoczeĹ&#x203A;niejsze wymagania techniczne i funkcjonalne w przygotowaniu inĹźynierskich kadr dla robotyki i automatyki lotniczej na najwyĹźszym Ĺ&#x203A;wiatowym poziomie zaawansowania. â&#x20AC;&#x201C; Drugiego tak nowoczesnego laboratorium nie ma nigdzie w Polsce â&#x20AC;&#x201C; uwaĹźa dr inĹź. JarosĹ&#x201A;aw Panasiuk, kierownik laboratorium WydziaĹ&#x201A;u Mechatroniki i Lotnictwa WAT.

W Ĺ&#x161;WIECIE ROBOTĂ&#x201C;W Jerzy Markowski

108

WÂ skĹ&#x201A;ad Laboratorium Robotyki ZespoĹ&#x201A;u Mechatroniki wchodzÄ&#x2026; cztery pracowanie.

W Pracowni Zrobotyzowanych Technologii Wytwarzania znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; stanowiska do zgrzewania, ciÄ&#x2122;cia/ spawania laserowego, ciÄ&#x2122;cia plazmÄ&#x2026;, spawania technikÄ&#x2026; MIG/MAG oraz centrum obrĂłbcze RoboDrill ze zrobotyzowanÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2026;. Razem tworzÄ&#x2026; szereg skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; z kilku robotĂłw firm ABB, Fanuc, KUKA. Wszystkie stanowiska zostaĹ&#x201A;y wyposaĹźone w zaawansowane systemy bezpieczeĹ&#x201E;stwa oraz pozwalajÄ&#x2026; na przezbrojenie robotĂłw w specjalistyczne narzÄ&#x2122;dzia. W pracowni zainstalowano rĂłwnieĹź stacjÄ&#x2122; ciÄ&#x2122;cia plazmÄ&#x2026; fir-

my Lincoln Electric, w ktĂłrÄ&#x2026; moĹźna â&#x20AC;&#x17E;uzbroiÄ&#x2021;â&#x20AC;? wybranego robota. Z kolei znajdujÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; tutaj centrum obrĂłbcze z RoboDrill doposaĹźonym dwoma robotami firmy Fanuc pozwala na zautomatyzowanÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; stacji oraz kontrolÄ&#x2122; jakoĹ&#x203A;ci produkowanych detali.

W Pracowni ProcesĂłw Transportu i MontaĹźu moĹźna z jednej strony symulowaÄ&#x2021; przepĹ&#x201A;yw produktĂłw od sortowania, poprzez pakowanie, po umieszczenie ich w paletach, a z drugiej prowadziÄ&#x2021; symulacjÄ&#x2122; montaĹźu produktĂłw wraz z klejeniem. Wszystko to z wykorzystaniem robotĂłw, poczynajÄ&#x2026;c od sortowania produktĂłw, poprzez ich montaĹź na taĹ&#x203A;mie produkcyjnej, pakowanie, aş po zaĹ&#x201A;adowanie ich na palety, rĂłwnieĹź przez roboty.

Pracownia Elektropneumatyki, Elektrohydrauliki i NapÄ&#x2122;dĂłw Elektrycznych zostaĹ&#x201A;a wyposaĹźona w sprzÄ&#x2122;t firmy Festo. Uruchomione stanowiska pozwalajÄ&#x2026; na tworzenie zaawansowanych systemĂłw sterowania z zakresu elektropneumatyki, elektrohydrauliki i techniki napÄ&#x2122;dowej.

W Pracowni Inteligentnych BudynkĂłw zainstalowano 10Â stanowisk, ktĂłre sÄ&#x2026;Â odzwierciedleniem inteligencji nowoczesnego biurowca. Studenci AUTOMATYKA

WYDARZENIA

posaĹźenie laboratorium dostarczyli tacy potentaci na rynku robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych jak firmy ABB, Fanuc czy Mitsubishi Electric Ĺ&#x203A;wiadczy o dobrych kontaktach wydziaĹ&#x201A;u z producentami robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych, ktĂłrym rĂłwnieĹź zaleĹźy na inĹźynierach bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cych w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci perfekcyjnymi operatorami ich sprzÄ&#x2122;tu.

LABORATORIA ZAKĹ ADU AWIONIKI I UZBROJENIA LOTNICZEGO ZnajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; tu stanowiska symulatorĂłw kokpitĂłw statkĂłw powietrznych i systemĂłw ich sterowania. Wiernie odwzorowano w glass-kokpitach instalacje pneumatyczne, hydrauliczne czy elektryczne dla trzech typĂłw samolotĂłw â&#x20AC;&#x201C; F-16 JastrzÄ&#x2026;b, Boeing 737 oraz Airbus 320. Ponad 4 mln zĹ&#x201A; wydatkowano na wyposaĹźenie sal dydaktycznych w pracownie komputerowe (dwie), stanowiska do prowadzenia zajÄ&#x2122;Ä&#x2021; z podstaw automatyki i systemĂłw sterowania, instalacje lotniczych ukĹ&#x201A;adĂłw wyko-

nawczych i elektroenergetycznych, urzÄ&#x2026;dzenia nawigacyjne, zestawy uruchomieniowe mikrokontrolerĂłw, zasilacze napiÄ&#x2122;Ä&#x2021; lotniczych, oprogramowanie czy doposaĹźenie sprzÄ&#x2122;towe warsztatĂłw koĹ&#x201A;a naukowego.

KORZYĹ&#x161;CI WIDOCZNE W PRZYSZĹ OĹ&#x161;CI Oddanie do uĹźytku tak wspaniale wyposaĹźonego obiektu bÄ&#x2122;dzie procentowaÄ&#x2021; przez wiele lat. Zdaniem pracownikĂłw katedry mechatroniki moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zapoznania siÄ&#x2122; studentĂłw z najnowszymi metodami i jÄ&#x2122;zykami programowania robotĂłw, sterownikĂłw, zasadami integracji zrobotyzowanych stanowisk produkcyjnych, jak i nabycie nawykĂłw prawidĹ&#x201A;owego zachowania siÄ&#x2122; przy pracy z wysoko zaawansowanymi technologicznie maszynami, znacznie podniesie wiedzÄ&#x2122; i walory przyszĹ&#x201A;ego absolwenta mechatroniki z WAT. Jerzy Markowski : & 8 ) +8 , %

# 2 :+

majÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zapoznania siÄ&#x2122; m.in. z budowÄ&#x2026; i funkcjonowaniem najnowoczeĹ&#x203A;niejszych systemĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa, autoryzacji wejĹ&#x203A;cia/wyjĹ&#x203A;cia, instalacji przeciwpoĹźarowych, oĹ&#x203A;wietlenia, audio i klimatyzacji.

Za pomocÄ&#x2026; smartfona i odpowiednich aplikacji mogÄ&#x2026; praktycznie sterowaÄ&#x2021; instalacjami budynku, gdyĹź pracownia jest zlokalizowana wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie w obiekcie takiego typu.

W skĹ&#x201A;ad laboratorium mechatroniki wchodzÄ&#x2026; rĂłwnieĹź dwa roboty mobilne firmy Robotnik. Robot Summit jest wyposaĹźony w zaawansowany manipulator KINOWA oraz wymienny zestaw kĂłĹ&#x201A;, natomiast drugi robot to koĹ&#x201A;owo-gÄ&#x2026;sienicowy Guardian z manipulatorem. W obu robotach zastosowano m.in.: systemy Kinect oraz skanery laserowe, ktĂłre umoĹźliwiajÄ&#x2026; autonomiczne wykonywanie zadaĹ&#x201E;.

W tych pracowniach studenci i naukowcy mogÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;zaprzÄ&#x2026;c do pracyâ&#x20AC;? rĂłwnoczeĹ&#x203A;nie 15 robotĂłw i co wiÄ&#x2122;cej â&#x20AC;&#x201C; zintegrowaÄ&#x2021; ich dziaĹ&#x201A;anie. Fakt, Ĺźe najnowsze swoje produkty na wy-

9/2015

109

BIBLIOTEKA OGNIWA SĹ ONECZNE. WPĹ YW Ĺ&#x161;RODOWISKA NATURALNEGO NA ICH PRACÄ&#x2DC; , ^ 1

, ,_ ` !( #^ /8 qv` !($ ^ 0 ` 8

Ogniwa sĹ&#x201A;oneczne nie cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; jeszcze duĹźÄ&#x2026; popularnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; w Polsce. Autorzy podjÄ&#x2122;li siÄ&#x2122; zadania dostarczenia informacji o dziaĹ&#x201A;aniu wspĂłĹ&#x201A;czesnych ogniw, a takĹźe ogniw uwaĹźanych za ogniwa nastÄ&#x2122;pnej generacji oraz pokazania celowoĹ&#x203A;ci instalowania systemĂłw PV (ang. Photovoltaic System) w polskich warunkach klimatycznych. W ksiÄ&#x2026;Ĺźce przedstawiono podstawowe zjawiska zachodzÄ&#x2026;ce w ogniwach PV, opisano konstrukcjÄ&#x2122; wspĂłĹ&#x201A;czesnych ogniw, omĂłwiono sposoby optymalizacji sprawnoĹ&#x203A;ci ogniw jednoi wielozĹ&#x201A;Ä&#x2026;czowych, objaĹ&#x203A;niono mechanizm powstawania strat energetycznych przy konwersji fotowoltaicznej. Przedstawiono zalety energetyki sĹ&#x201A;onecznej i jej rosnÄ&#x2026;ce znaczenie. KsiÄ&#x2026;Ĺźka jest adresowana do osĂłb zainteresowanych odnawialnymi ĹşrĂłdĹ&#x201A;ami energii, w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci ogniwami sĹ&#x201A;onecznymi, w aspekcie inĹźynierii elektrycznej, inĹźynierii i ochrony Ĺ&#x203A;rodowiska, energetyki i elektrotechniki, mechatroniki, fizyki oraz automatyki.

ELEKTROENERGETYCZNA AUTOMATYKA ZABEZPIECZENIOWA FARM WIATROWYCH @ x {1 q , ,_ ` !( #^ /8 qv` $' ^ 0 ` 8

RozwĂłj elektroenergetyki zaleĹźy m.in. od przyjÄ&#x2122;tej przez paĹ&#x201E;stwo polityki energetycznej.

W Polsce przed laty opracowano systemy wsparcia dla OZE, ktĂłre zaowocowaĹ&#x201A;y rozwojem elektrowni i farm wiatrowych. Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej przewiduje, Ĺźe w najbliĹźszej dekadzie moc elektrowni wiatrowych przekroczy prognozowanÄ&#x2026; zdolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowÄ&#x2026; systemu. Oznacza to, Ĺźe zasady wspĂłĹ&#x201A;pracy farm i elektrowni wiatrowych z systemem elektroenergetycznym bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; miaĹ&#x201A;y coraz wiÄ&#x2122;ksze znaczenie. W ksiÄ&#x2026;Ĺźce omĂłwiono tematykÄ&#x2122; automatyki zabezpieczeniowej i jej kluczowÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; w utrzymaniu poprawnej pracy farm wiatrowych, co przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; caĹ&#x201A;ego systemu elektroenergetycznego. Informacje o wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwym doborze automatyki zabezpieczeniowej urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wiatrowych, prawidĹ&#x201A;owym dziaĹ&#x201A;aniu i wspĂłĹ&#x201A;pracy z innymi elementami systemu elektroenergetycznego uzupeĹ&#x201A;nia przykĹ&#x201A;ad wzorcowego doboru nastaw zabezpieczeĹ&#x201E; farmy wiatrowej. OmĂłwiono teĹź problematykÄ&#x2122; przekĹ&#x201A;adnikĂłw prÄ&#x2026;dowych i napiÄ&#x2122;ciowych.

BEZPIECZEĹ&#x192;STWO ENERGETYCZNE. RYNKI SUROWCĂ&#x201C;W I ENERGII ENERGETYKA W CZASACH POLITYCZNEJ NIESTABILNOĹ&#x161;CI ? ^

| / 1 } , 1 /

~

/ Q x ` !( %^ /8 qv` '"% ^ 0 ` 8

KsiÄ&#x2026;Ĺźka jest zbiorem blisko 60 artykuĹ&#x201A;Ăłw, ktĂłrych tematyka zostaĹ&#x201A;a zaprezentowana podczas zorganizowanej przez FundacjÄ&#x2122; na rzecz Czystej Energii konferencji naukowej poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;conej bezpieczeĹ&#x201E;stwu energetycznemu w czasach politycznej niestabilnoĹ&#x203A;ci, jaka odbyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; w Poznaniu w dniach 19â&#x20AC;&#x201C;20 listopada 2014 r. Jest wynikiem ustaleĹ&#x201E;, jakich dokonali w rezultacie prowadzonych poszukiwaĹ&#x201E; przedstawiciele Ĺ&#x203A;rodowisk naukowych, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cy autorami badaĹ&#x201E;, w ktĂłrych odzwierciedlajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; kwestie energetyczne.

SÄ&#x2026; wĹ&#x203A;rĂłd nich reprezentanci nauk spoĹ&#x201A;ecznych, ekonomicznych, technicznych, geopolitycznych, biologicznych, rolniczych, o Ziemi, prawnych, a nawet humanistycznych.

DeklarujÄ&#x2026;c wolÄ&#x2122; publikacji, starali siÄ&#x2122; przede wszystkim przybliĹźyÄ&#x2021; problem, ktĂłrym siÄ&#x2122; zajmujÄ&#x2026;, a takĹźe kierunek prowadzonych dociekaĹ&#x201E;. Nie tylko dzielÄ&#x2026; siÄ&#x2122; rezultatami swych wysiĹ&#x201A;kĂłw, lecz takĹźe oddajÄ&#x2026; efekt swojej pracy do recenzji Czytelnika.

110

AUTOMATYKA

CENA 10,00

9 772 392

Zล (W TYM

8 % VAT)

TEMAT

WYDAN

ROZMOW A

105 50 2

03

Konrad Gro hs, FANUC Sp . z o.o.

IA Robo tyzac

28

ja proces

PRAWO

I NO

รณw techno

RMY 64 Odpowied zialnoล ฤ pracown za robota ika przemysล owego

logicznych

SPRZฤ T I APAR

AUTOM ATYKA ISSN 2392

-1056

INDEKS

403024

ATURA Roboty i manipula 68 tory o kinematy ce rรณwno legล ej

AUTOMA TYKAON

LINE.PL

3/2015

Han ยฎ M

Plus

AUTOMATYCZNIE

NAJLEPSI Z E S K A N UJ KO D I C Z Y TA J M A G A Z Y N โ A U T O M AT Y K A โ W W E R S J I N A TA B L E T Y * W Y D AW C A

P R Z E M Y S ล O W Y I N S T Y T U T A U T O M AT Y K I I P O M I A R ร W P I A P, A L . J E R O Z O L I M S K I E 2 0 2 , 0 2 - 4 8 6 WA R S Z AWA *APLIKACJA MOBILNA DOSTฤ PNA NA PLATFORMY IOS ORAZ ANDROID

WSPÓŁPRACA

ASTAT TEL. 61 848 88 71, WWW.ASTAT.COM.PL .................................................................................................... INSERT AUTOMATYKA-POMIARY-STEROWANIE SA TEL. 85 74 83 400, 85 74 83 403, WWW.APS.PL .................................................................................... 94–97

AXON MEDIA GROUP TEL. 533 344 700, WWW.AXONMEDIA.PL .............................................................................................................. 33

BALLUFF SP. Z O.O. TEL. 71 787 68 30, WWW.BALLUFF.PL, WWW.LEUZE.PL .................................................................... 21, 107

COMAU POLAND SP. Z O.O. TEL. 32 217 94 02, WWW.COMAU.COM .................................................................................................... 7, 36–38

DANFOSS POLAND SP. Z O.O. TEL. 22 755 06 68, WWW.DANFOSS.PL/NAPEDY ................................................................ 40–41, IV OKŁ.

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ......................................................................................................................... 18 ELESA+GANTER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 737 70 47, WWW.ELESA-GANTER.PL .............................................................................................. 3, 83

ELMARK AUTOMATYKA SP. Z O.O. TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL ................................................................................................... 15, 79

EXPO SILESIA SP. Z O.O. TEL. 32 788 75 00, WWW.EXPOSILESIA.PL

...................................................................................................... 49

GBI PARTNERS SP. Z O.O. TEL. 22 458 66 10, WWW.GBI.COM.PL .......................................................................................................................77

GUENTHER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 352 70 70, WWW.GUENTHER.COM.PL ........................................................................................ 84–85

HARTING POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 352 81 71, WWW.HARTING.PL ..............................................................................................I OKŁ., 86–87

IGUS SP. Z O.O. TEL. 22 863 57 70, WWW.IGUS.PL .................................................................................................................... 42–43 MIĘDZYNARODOWE TARGI FRANCUSKIE TEL. 22 815 64 55, WWW.PROMOSALONS.PL .................................................................................................... 57 MIĘDZYNARODOWE TARGI POZNAŃSKIE TEL. 22 529 39 00/50, WWW.MTTARGI.PL ............................................................................................................. 13

MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE B.V. HTTPS://PL3A.MITSUBISHIELECTRIC.COM .............................................................................. II OKŁ., 80–82

112

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

MOVIDA CONFERENCES IZABELLA KIRICZOK I WSPÓLNICY S.K. TEL. 22 626 02 62, WWW.MOVIDA.COM.PL ....................................................................................................... 69 PARKER HANNIFIN SALES POLAND SP. Z O.O. TEL. 22 573 24 00, WWW.PARKER.COM, WWW.PARKER.PL .......................................................58–60, 61 PELTRON TPH SP. Z O.O. TEL. 22 615 63 56, FAX 22 615 70 78 ...........................................................................................................................11 PEPPERL&FUCHS TEL. 22 256 97 70, WWW.PEPPERL-FUCHS.PL .......................................................................................... 19, 35 PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL ............................................................................................................................... 47

PPH WOBIT E.K.J. OBER S.C. TEL. 61 222 74 22, WWW.WOBIT.COM.PL ........................................................................................................29, 39

RADWAG WAGI ELEKTRONICZNE TEL. 48 384 88 00, WWW.RADWAG.PL ....................................................................................................... III OKŁ.

RITTAL SP. Z O.O. TEL. 22 310 06 12, WWW.RITTAL.PL ................................................................................................................... 90–91

SABUR SP. Z O.O. TEL. 22 549 43 53, WWW.SABUR.COM.PL ................................................................................................... PO 114 SCHUNK INTEC SP. Z O.O. TEL. 22 726 25 00, WWW.SCHUNK.COM ...............................................................................................71, 92–93 SEW-EURODRIVE POLSKA SP. Z O.O. TEL. 42 676 53 00, WWW.SEW-EURODRIVE.PL ............................................................................. 9, 104–106 SIBA POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 832 14 77, WWW.SIBA-BEZPIECZNIKI.PL ............................................................................................. 15 .STEUTE POLSKA TEL. 22 843 08 20, WWW.STEUTE.PL .......................................................................................................17, 88–89 TARGI KIELCE SA TEL. 41 365 12 22, WWW.TARGIKIELCE.PL .................................................................................................... 12, 87

TARGI LUBLIN SA TEL. 81 458 15 11, WWW.TARGI.LUBLIN.PL ............................................................................................................. 65

TEAM PREVENT POLAND SP. Z O.O. TEL. 32 32 63 008, WWW.TEAMPREVENT.PL .................................................................................................... 20

TECHNOKABEL SA TEL. 22 516 97 77, WWW.TECHNOKABEL.COM.PL .............................................................................. 100–101 TEKNISKA TEL. 32 33 111 06 -08, WWW. TEKNISKA.PL .............................................................................................. 98–99

9/2015

113

LUDZIE

STANOWISKO: 8 ) 8 % 8 & 0 %) & FIRMA: , 8 0 +

d 25 lat zwiÄ&#x2026;zany z branĹźÄ&#x2026; kablowÄ&#x2026;. Absolwent WydziaĹ&#x201A;u Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej o specjalizacji automatyka i metrologia. ZaczynaĹ&#x201A; na stanowisku technologa w fabryce kabli w SzreĹ&#x201E;sku. ZdobywaĹ&#x201A; doĹ&#x203A;wiadczenie na kontrakcie zagranicznym, peĹ&#x201A;niÄ&#x2026;c funkcjÄ&#x2122; inĹźyniera produkcji wydziaĹ&#x201A;u kabli telekomunikacyjnych, gdzie zajmowaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; zagadnieniami technologicznymi, materiaĹ&#x201A;owymi, kontroli jakoĹ&#x203A;ci oraz planowania produkcji. W wielo-

114

letniej praktyce zawodowej zajmowaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; (i nadal zajmuje) wdraĹźaniem wielu nowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; konstrukcyjno-technologicznych oraz materiaĹ&#x201A;owych.

Autor wielu branĹźowych publikacji prasowych i uczestnik licznych konferencji, na ktĂłrych prezentowaĹ&#x201A; bogatÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; firmy oraz cenne informacje techniczne przydatne dla uĹźytkownikĂłw kabli. Konstruktor wielu nowych typĂłw zaawansowanych technicznie kabli i przewodĂłw. Absolwent studiĂłw podyplomowych ZarzÄ&#x2026;dzanie WiedzÄ&#x2026;

z Wykorzystaniem WspĂłĹ&#x201A;czesnych Technologii i SystemĂłw Informatycznych, prowadzonych w Szkole GĹ&#x201A;Ăłwnej Handlowej w Warszawie. Obecnie kierownik DziaĹ&#x201A;u Konstrukcji Kabli i Rozwoju w Technokabel SA. Od 1 paĹşdziernika 2009 reprezentant firmy w Komitecie Technicznym (KT) nr 53 ds. Kabli i PrzewodĂłw Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (PKN), a od 3 kwietnia 2012 przewodniczÄ&#x2026;cy Komitetu Technicznego nr 53 w PKN i czĹ&#x201A;onek Rady Sektorowej Sektora Elektrotechniki w PKN. AUTOMATYKA

# 2 , 8 0

DARIUSZ ZIĂ&#x201C;Ĺ KOWSKI O

98 %

Znacząca oszczędność energii i pieniędzy dzięki przetwornicom częstotliwości VLT®o sprawności nawet do 98 %

Przetwornice częstotliwości Danfoss VLT to niezawodność, dedykowanie aplikacyjne i moc, której potrzebujesz.

Przetwornice częstotliwości VLT firmy Danfoss dostępne są w zakresie mocy do 1,4 MW. Duży wybór opcji i modułów funkcyjnych pozwala na aplikacyjne dopasowanie napędu. Umożliwia to prostą i szybką instalację, przyjazne dla użytkownika uruchomienie i niezawodne działanie. Wszystko po to, aby zapewnić najwyższą jakość, sprawność i spełnić specjalne wymagania aplikacji.

www.danfoss.pl/vlt