Arratiako Udalen Mankomunitatearen aldizkaria
2011ko abendua, 21. zkia
Zain ditzagun gure ibaiak
EDITORIALA | Gure ardura ere badelako ESKOLAKO AGENDA 21 | Elikaduraren garrantzia ERREPORTAJEA | Arratiatruke, bigarren aukera ARRATIA HERRIZ HERRI | Deklarazio instituzionalak ELKARRIZKETA | Gorka Betzuen
www.arratia.net
02 03 04 06 08
94 631 17 17
Editoriala|Gure ardura ere badelako Bizkaiko Foru Aldundia, Basalan S.A.
hesitzeko alanbreak, autoetako pie-
relako eta industriek euren kutsatze-
Herri Sozietatearen bitartez, Arratiako
zak, plastikoa, txatarra‌ Hondakin-
jarduera dezente eten dutelako.
ibaiak eta ibaiertzak garbitzeko lane-
zerrenda bat dator Bizkaiko Foru
tan aritu da. Azken hilabeteotan Ibai-
Aldundiak
zabal, Indusi eta Arratia ibaiak garbitu
emaitzarekin:
dituzte, eta bukatzear daude Mankomunitateko herrietako ibaiertzak gar-
tzitsuenak
horiek jasotzeko eduki-ontziak izan
bitzeko lanak.
dira.
azterketaren
Gure artean, ordea, badira axolaga-
gure ibai-arroetan
beki hondakinak ibaietara botatzen
gertatzen diren aldarazpenik garran-
dituztenak, etxe alboan hondakin
egindako
gizakiak
eragindakoak
arren. Auzokoaren ohitura aldaketak eragitea guztion ardura da, in-
Garbiketa lanetan aritu diren tek-
Egia da azken urteotan aurrerakada
formatuz, sentsibilizatuz, edo beste
nikariek zerrenda luzea osatu dute
handia izan dela ibaietako uren kali-
erremediorik ez bada, salatuz. Gure
topatu dituzten hondakinekin: etxe-
tatearen hobekuntza arloan, batez ere
ardura ere badelako ibaietako fauna
ko-tresnak, pneumatikoak, abereak
saneamenduko azpiegiturak sortu di-
eta flora babestea.
Arratiako Udalen Mankomunitateak 17 langabe kontratatuko ditu Mankomunitatean ariko dira lanean sei hilabetez, eta Eusko Jaurlaritzako LANBIDE Euskal Enplegu Zerbitzuak finantzatuko du % 100ean Arratiako Udalen Mankomunitateak
Udalen Mankomunitatea osatzen du-
zereginak beteko dituzte: hamaika
hamazazpi langabe kontratatuko ditu
ten herrietan.
hiri-hondakinen prebentzio eta bir-
hilabete honetan, gehienak Manko-
ziklatzea sustatzeko sentsibilizazio
munitateko biztanleak. Eusko Jaurla-
kanpaina bideratzen ariko dira; haur
ritzak bideratzen duen laguntza pro-
eta nerabeen gizarteratze sisteman bi
gramaren baitan kontratatu ditu eta
pertsona ariko dira; beste batek In-
pertsonal gastua LANBIDE Euskal
formazio Geografikoaren Zerbitzuan
Enplegu Zerbitzuak finantzatuko du
teknikari lana beteko du; informazioa
% 100ean.
zabaltzeko web orrialdeak berritzen eta sare sozialak eragiten ariko da
Orokorrean, kontratu guztiek sei hi-
beste bat; Mankomunitateko artxi-
labeteko luzapena izango dute. Den-
boak digitalizatuko ditu beste batek,
bora tarte horretan, interes orokorre-
eta azkena, droga-mendetasuna sai-
ko eta gizarte-onurarako lanak egin
Hain zuzen, lanean ari diren 17 per-
hesteko eta hezkuntza sexuala dina-
beharko dituzte, beti ere Arratiako
tsonek jarraian zehazten ditugun
mizatzeko zerbitzuan ariko da.
www.arratia.net
Bailaran nabigatu!
www.arratia.net helbideak bailarako herrietako informazio gaurkotua eskaintzen dizu. Bertan, berri hauek eta bestelakoak aurki ditzakezu. Arratian nabigatu eta egunean jarri!
2
ARRATIA 21 Bidean gagoz
ELIKADURA: OREKA DA GILTZA Arratiako hiru ikastetxeak zazpigarren urtez ari dira Eskolako Agenda 21 egitasmoa lantzen. Joan den ikasturtean landutako Kontsumo arduratsua gaia sakontzen jarraituko dute, eta Elikaduraren inguruko ezagutzekin osatuko dute aurtengo programazioa. Leire EgaĂąak Arratiako Mankomuni-
eta Herriko diagnostikoa nabarmendu
gaiak, elikatzeko ohiturak, ekoizpen
tateko Eskolako Agenda 21 egitasmoa
dute. Ugarana eta Inazio Zubizarreta
ekologikoa, erosteko ohiturak edota
koordinatzen du. Berak azaldu digu-
ikastetxeetan, Arratiako Institutuan
udalek elikadura osasuntsuaren ingu-
nez, 2011-2012 ikasturtean Elikadura
eta Diman zein Igorren egingo dituz-
ruan egiten dituzten ekimenak azter-
gaia aukeratu dute “Nerbioi Ibaiza-
te, eta besteak beste, jantokiko elika-
tuko dituzte.
balgo beste ikastetxeekin elkarlanean lantzeko�. Momentu honetan diagnosia egiten ari dira, eta ikasturtea amaitu bitartean zehaztu dituzten ekintza planen artean, honako hauek daude: ekoordezkariei
elikaduraren
inguruan
eskainiko zaien ikastaroa; guraso zein ikasleentzat 2013ko lehen hiruhilabetekoan antolatuko duten ikastaroa; bertako produktuak ekoizten dituzten baserritarrei egingo dizkieten bisitak; ikastetxe amaieran argitaratuko duten Buletin elektronikoa edo antolatzen duten Word Kakao egitasmoa.
Diagnostikoak eskoletan eta herrian Hala ere, guztien artean Eskoletako
Azoka Berdearen laugarren edizio arrakastatsua Tokian tokiko eta sasoian sasoiko produktuak ezagutaraztea da helburua Arratiako Institutuko ikasleek aben-
Lau postu jarri zituzten: fruituenean
Arratiako Institutuko arduradunek
duaren 5ean antolatu zuten Azoka
sagarrak eta kiwiak saldu zituzten;
azaldu digutenez, Azoka Berdearen
Berdearen laugarren edizioa. Aurre-
nekazaritza ekologikoarenean, ka-
helburua tokian tokiko eta sasoian
ko urteetan bezala, eskolako patioa
labazak, porruak, azak, eta abar;
sasoiko produktuak ezagutzea da,
azokaz jantzi zuten eta koaderno,
gaztarenean, Sakanako gazta eta
eta bide batez, gure inguruan ekoiz-
liburu eta arkatzak utzita, dendari
txokolatearenean, eskolan egindako
ten diren produktuen atzean dagoen
lanak egin zituzten.
edateko txokolatea.
lana aitortzea.
3
Arratiatruke: bigarren aukera Arratiako Udalen Mankomunitateak Hiri Hondakinak Prebenitzeko Plana abiatu du. Helburua da prebentzioa sustatzeko zenbait egitea, aurrez helburuzko jasotzaileak ongi definitu ondoren. Momentuz, abiarazitako jarduerak hiru dira: hondakinen ikuskaritza txikiak, herritarrak sentsibilizatzeko kanpaina eta Arratiako Udalen Mankomunitateko webgunean sortu duten atal berria: arratiatruke. Erreportaje honetan webgune berria aurkeztu eta erabiltzaileentzat hainbat aholku eskainiko ditugu. Arratiatruke (www.arratiatruke.org)
duenez, gaur egungo gizartean inda-
gauzak elkarbanatzea eta berrerabil-
Mankomunitateko trukerako webgu-
rrean dauden zenbait eredu aldatze-
pena sustatzea; herritarrei berrera-
nea da. Bertan, besteak beste, objek-
ko beharra dago eta web atal berriak
bilpena egiteko aukera praktikoa es-
tuak, zerbitzuak edo animaliak mai-
egoera hori iraultzeko bere hondar
kaintzea eta herritarrei prebentzioa
legatu, oparitu, trukatu, konpartitu,
alea jarri nahi du.
eta iraunkortasuna lagunduko duten ohiturak helaraztea.
bilatu edo sal daitezke. Webgunea herritar ororen eskura dago, eta ira-
“Zenbat dira eskuratzen ditugun ar-
garkiak jartzeko baldintza bakarra
tikuluak eta erabiltzeko moduan dau-
Amaitzeko, Arratiako Mankomunita-
aurrez erregistratzea da.
dela botatzen ditugunak? –galdetu
teko biztanleak truke merkatua era-
du presidenteak–. “Hausnarketa hori
biltzera animatu ditu “produktuen era-
Truke merkatua ataletan dago anto-
egin beharko genuke; datu honek,
bilgarritasunaren amaiera atzeratzea
latuta, erabiltzaileei bilaketa errazte-
agian, kontzientziak astintzeko balio
prebentzio modu bat delako eta ingu-
ko. Guztira, zortzi atal bereizi dituz-
dezake, larritzeko modukoa baita:
rumena zaintzen laguntzen duelako”.
te: kirolak; etxetresna elektrikoak;
Arratian urtero 6.000 tona hondakin
elektronika,
jasotzen dira”.
TB;
informatika;
li-
buruak, altzariak, haurtxo-tresnak eta bestelako kategoriak.
Bi kanpaina gehiago Truke merkatuaz gain, Hiri Honda-
Jarraian, www.arratiatruke.org web
kinak Prebenitzeko Planaren baitan
orrialdearen bost helburuak azaldu
beste bi kanpaina abiatu dira. Bate-
Josune Gorospe Arratiako Manko-
ditu: hondakinak sortzea murriztea
tik, Hondakinen ikuskaritza txikiak
munitateko
aurkez-
eta aldez aurretik saihestea; honda-
egiten dabiltza. Aurrez hautatutako
pen prentsaurrekoan aditzera eman
kinak ez sortzea; herritarren artean
establezimenduetan bisitak egiten ari
4
presidenteak
ARRATIA 21 Bidean gagoz
Bidean gagoz?
“Trukerako webgune berrian objektuak, zerbitzuak edo animaliak mailegatu, oparitu, trukatu, konpartitu, bilatu edo sal daitezke”
Gabonekin batera, haurrek jostailu berriak jasotzen dituzte opari. Jarraian, jostailu zaharrei bigarren erabilera emateko aholkuak eskaini nahi dizkizuegu:
dira eta hondakinen kudeaketa ikus-
Bestalde, herritarrak sentsibilizatze-
katu ondoren, hobetzeko proposame-
ko PLEZIKLAPENA kanpaina abia-
nak egin eta ekintza planak osatzen
razi dute. Kanpaina honen baitan lau
1.- Egoera onean dituzuen jos-
ari dira. Momentu honetan ekintza
ekintza plan garatzen ari dira: kanpai-
tailu zaharrak umeak dituzten
planak garatzen ari dira. Besteak bes-
naren aurkezpen bideoa, kanpainak
senideei, lagunei edo ezagu-
te, gaikako bilketa puntuak egokitu
iraun duen bitartean bideoa egin dute,
nei eskaini.
eta indartu dira, langileak trebatzen
kanpainarako kartelak diseinatu dira
ari dira hondakinen tratamendu pro-
eta tokiko saltokiekin lankidetzan,
zesura ezagutzeko eta abar.
erosketa gurditxoak zozketatu dira.
2.- Haurtzaindegi, ikastetxe edo ludoteketara eraman. 3.- Osasun Zentro edo Ospitale-
PREZIKLAPENA kanpainak Arratiako Mankomunitateko herriak bisitatuko ditu
tara eraman. 4.- Irabazi asmorik gabeko elkarte bati eman.
Abenduaren 23tik aurrera herriz herri ibiliko da PREZIKLAPENA kanpaina. Informaziorako mahaiak jarriko dituzte, material ezberdinak banatzeko (triptiko
5.- Denboran iraungo duten
informatiboak, birziklatzeko koloretako poltsak, …); umeentzat birziklatze tai-
jostailuak
lerrak antolatuko dira eta No Impact Man dokumentala eskainiko dute. Momen-
laburreko jostailurik ez ero-
erosi,
erabilera
tuz, hiru herri hauek bisitatuko ditu:
si. Berriz kargatzeko pilak dauzkatenak lehenetsi.
ABENDUAK 23, Areatza
kanpaina zabalduko da. Datak eta
Goizez eta arratsaldez plazan, stand
tokiak zehazterakoan horren berri
informatiboa eta tailerrak. 12:00etan,
emango da.
6.- Iragarkia jarri eta ikastetxe
edo
haurtzaindegietara
17:00etan eta 19:00etan No Impact
eraman –Interneten ere jar
Man dokumentala Ludotekan.
dezakezue, esaterako ARRATIATRUKEn– benetako beha-
ABENDUAK 28, Lemoa
rra daukaten umeen artean
Goizez eta arratsaldez Elizondoko Kul-
banatzeko.
tur Gunean, stand informatiboa eta tailerrak. 12:00etan eta 17:00etan No
7.- Harrera-zentroetara eraman.
Impact Man dokumentala leku berean. 8.- Ongintza merkatuetan sal-
URTARRILAK 3, Igorre
tzeko utzi.
Goizez eta arratsaldez udaletxe aurrean, stand informatiboa eta tailerrak. 18:00etan eta 20:00etan No Im-
9.- Kreatibitatea sustatu eta bigarren erabilera eman.
pact Man dokumentala Kultur Etxean. 10.- Erabiltzeko moduan ez dauden jostailuei pilak kendu
OHARRA
eta birziklatzeko gune batera
Arratiako Udalen Mankomunitateko gainontzeko
udalerrietara
eraman.
ere
5
Arratia herriz herri Mankomunitateak bat egin du hiru deklarazio instituzional onartzeko Arratiako Udalen Mankomunitatea osatzen duten talde politiko guztiek bat egin dute eta hiru Deklarazio Instituzional onartu dituzte. Azaroaren 14an, Emakumeen Indarkeriaren aurka egiteko; eta azaroaren 30ean HIESaren kontrako Mundu Mailako eguna eta Euskararen Nazioarteko Eguna babesteko. rriz, portzentajea % 18koa da.
Arratiako Udalen Mankomunitateko
ten dituzten makina irisgarriak instala-
presidentziak arazoaren 14an Emaku-
tzea onartu du, “bereziki aisialdirako,
meen Indarkeriaren aurkako deklara-
topaketarako eta batzarretarako edo
Beste ikerketa batek jakitera eman
zio instituzionala onartu zuen. Horren
gazte asko biltzen diren guneetan”.
duenez, 2000tik hona gero eta gehiago dira GIB/HIESak kutsatutako
arabera, “bere eskumenen esparruan, berdintasunaren aldeko emakumeen
HIESaren Kontrako Mundu Mailako
pertsonak, kutsatzeko arriskuaren
indarkeriaren aurkako udal politika
egunaren –abenduaren 1a– harira
hautemate maila izugarri jaitsi bai-
aktibo, oso eta garatua koordinatze-
hartutako erabakia da, uda honetan
ta. Tendentzia hori irauli nahian,
ko” konpromisoa hartu du.
ezagutu den ikerketa bateko emait-
arestian aipatu dugun preserbatibo
zak kezkatuta. Inkesta horren ara-
makinak instalatzeaz gain, Arratiako
Horretarako, ekimenak abiaraziko di-
bera, Euskal Autonomia Erkidegoko
Udalen
tuela iragarri du “neskei beharrezko
18 eta 35 urte bitarteko gizonen ia
arte bezala haraneko gazteei zuzen-
baliabideak emateko; euren jabekunt-
% 22k ez du preserbatiborik erabili
dutako kanpainak abiarazten” jarrai-
za sendotzeko eta identitatea eragi-
ezagutu berri duen pertsona batekin
tuko duela iragarri du, “prebentzioa
teko eta berdintasun hartu-emanak
izandako sexu harremanetan. Adin
delako HIESaren aurako borrokan
ezartzeko beste eredu batzuk topa
tarte bereko emakumeen artean, be-
helburu nagusia”.
Mankomunitateak
ditzaten” Era berean, gazteen artean “jarrera sexistak zalantzan jartzeko eta jarrera matxistak baztertzeko” lana egiteko konprometitu da. Amaitzeko, herritarrei dei egin diete “ikusten dituzten erasoen aurka jarrera aktiboagoa hartzeko eta desberdintasunak betikotzen laguntzen duten aurreiritziak eta estereotipoak identifikatzeko”.
HIESaren kontrako borroka Joan den azaroaren 30eko Gobernu Batzordeak, bestalde, Arratiako gune estrategikoetan preserbatiboak ema-
6
“Bere eskumenen esparruan, berdintasunaren aldeko emakumeen indarkeriaren aurkako udal politika aktibo, oso eta garatua koordinatzeko konpromisoa hartu du”
“orain
ARRATIA 21 Bidean gagoz
“Arratiako Udalen Mankomunitateak gazteak gehien ibiltzen diren gune estrategikoetan preserbatiboak ematen dituzten makina irisgarriak instalatzea onartu du”
MANKOMUNITATEA
Gizarte Zerbitzuak hizpide
Genero biolentziaren aurka
Eraginkortasun energetikoaren aldeko apustua
Mankomunitateko politika-
Arratiako Udalen Manko-
Argiteria publikoaren au-
riek
formazio-informazio
munitateak emakumezko-
ditoria energetikoa egingo
Euskararen Nazioarteko Eguna
jardunaldi bat burutu dute.
en eta gizonezkoen arte-
duela iragarri du Arratiako
Hain zuzen, Gizarte Zer-
ko berdintasun politikak
Udalen Mankomunitateak.
Bestalde, abenduaren 3an
bitzuen Sailak bideratzen
sustatzeko
konpromisoa
Azterketa honekin instala-
ospatzen den Euskararen
dituen
iragarri du.
Lehenengo
zioen ustiapena, funtziona-
Nazioarteko
egitasmoak
ber-
Egunarekin
tatik bertara ezagutzeko
urrats moduan, genero bio-
mendua eta ezaugarriak,
bat egin du Arratiako Uda-
aukera izan dute. Eskubi-
lentzia jasan duten emaku-
osagaien egoera, kontsu-
len Mankomunitateko Go-
de eta baliabide sozia-
meak artatzeko protokoloa
mo energetikoa eta kos-
bernu Batzordeak, eta on-
len informazio zerbitzua,
egitea da.
tuak ezagutuko dituzte.
dorengo lau konpromisoak
langabezia
berretsi ditu:
deaketa, ekintza sozialak
Helburu hauek izango ditu:
Auditoriarekin
sarien
kuhiru
hel-
–gizarteratzea eta droga-
Mankomunitateko eta ber-
buru bete nahi dituzte: ins-
1) zerbitzu publiko guztiak
mendekotasuna–,
tako udalerrietako errea-
talazioen eraginkortasuna
euskaraz eskaintzeko aha-
lan Enplegu eta Formazio
litatea
tratu
hobetzea eta energia au-
legina;
programa, norberaren tre-
txarrak edo sexu erasoak
rreztea; instalazioak egun-
jasan
emaku-
go araudietara egokitzea
meak artatzeko baliabi-
eta argiaren dirdira eta ar-
deak aztertzea, profesio-
giak sortutako kutsadura murriztea.
zerbitzu
publikoak
betasunak
ematerakoan
lehenengo
programa, eta abar.
2)
hitza
euskaraz
Auzo-
azalerazteko
egiteko
ezagutzea, dituzten
Mankomunitateko ardura-
nalen eta gizarte langileen
funtzionamen-
dunek oso positiboki balo-
sentsibilizazio maila az-
duan euskara lehenesteko,
ratu dute jardunaldia eta au-
tertzea
eta azkenik,
rrerantzean gehiago egingo
epea
4) euskal komunitateak
dituztela iragarri dute.
plan bat diseinatzeko.
ahalegina; 3)
barne
eta
hausnarketa
zabaltzea
Ekintza
Mankomunitatea 2010ean hasi zen eraginkortasun energetikoa
hobetzeko
dituen hizkuntza eskubide
lanetan.
kolektibo eta indibidualak
Mankomunitateko argite-
bermatze aldera, euska-
ria publikoaren inbentarioa
raz bizitzeko eskubidea
egin zuen, eta Informazio
helburu duen plangintza
Geografikoko Sistema ba-
integrala
tean txertatu du –azken lan
garatzeko
bo-
Deklarazio
horretan
hori amaitzear dago–.
rondatea. Hiru
Urte
Insti-
Helburua da etorkizunean
tuzionalak osorik iraku-
Mankomunitatea
osatzen
rri nahi baldin badituzue,
duten udalerri guztietan ku-
www.arratia.net web orrial-
deaketa energetikoa hobe-
dean dituzue irakurgai.
tzeko zerbitzua eskaintzea.
7
Beharrezkoa da ibaiak eta errekak garbitzea? Azken hilabetean Indusi, Arratia eta Ibaizabal ibaietako tarteak eta Arratiako udalerrietako ibaiertzak garbitu dituzte. Herritarrei ekimen honen inguruko iritzia eskatu diegu. Hemen erantzunak:
Lutxi Llana
Joseba Larrakoetxea
Paula Ramirez
Jorge del Olmo
Dima
Zeanuri
Artea
Igorre
Bai, nahikoa zikinak ego-
Zalantzarik gabe. Aspal-
Ibaiak, mendiak eta an-
Guztion artean egin beha-
ten direla iruditzen zait
dian ibaiak eta errekak
tzekoak garbitzeko ekime-
rreko lana da. Laguntza so-
eta. Diman ikastetxeetako
utzita egon dira, zikinke-
nak egokiak dira. Gainera,
zialak jasotzen dituztenek,
haurrak urtero joaten dira
riaz beteta. Garai batean
zenbait tartetan ibaiak oso
adibidez, trukean halako
garbiketa lana egitea. Kon-
auzolanean egiten ziren ha-
zikinak egoten dira jen-
lanak egin beharko lituzke-
tzientziazio lan hori ere
lakoak, ohitura hori berres-
deak hondakinak bertara
te, gainontzeko herritarron
funtsezkoa da.
kuratu beharko genuke.
botatzen dituelako.
laguntzarekin.
“Ibaietan denetarik topatzen dugu, diru-zorroak izan ezik� Kanpaina honetan zein ibai tarte
poltsetan biltzen dira. Aurrez zehaz-
garbitu dituzue?
tutako gune batzuetara eramaten di-
Indusi, Arratia eta Ibaizabal ibaietako
tugu eta kamioi batek jasotzen ditu
tarteak eta Arratiako udalerrietako
birziklatzera eramateko. Metalezko
ibaiertza guztiak.
hondakinak ere pilatu egiten ditugu,
Gorka Betzuen, Basalan S.A. Herri Sozietatea
baina azken hauek ziztu bizian desZein hondakin mota aurkitzen di-
agertzen dira, horiekin ez daukagu
tuzue?
arazorik.
Denetarik, diru zorroak izan ezik (kar, kar). Etxeko-tresna asko, pneuma-
Nola antolatzen zarete ibaiak garbi-
tikoak, abereak hesitzeko alanbreak,
tzeko?
autoetako piezak, plastikoa edo txa-
Garbiketa lanak egin behar ditugun
tarra. Horrez gain, zaborrez bete-
ibai tartea aztertu ondoren, langi-
tako poltsak, bizikletak, autoetako
leak puntu ezberdinetan banatu eta
bateriak, jostailuak, eta abar. Zenbait
bakoitzari zeregin bat ematen zaio.
horiek ere kontuan izango dituzue,
tartetan, tabernek kristalezko botilak
Bertan gaudenez, ubidea oztopatzen
ezta?
botatzen dituzte edota enpresek hon-
duen landaretza garbitzen dugu. Era
Bai, noski, animaliak zaintzen ditugu.
dakin plastikoak.
berean, isurketak antzematen ditugu
Ahal dela, kimatzeak ekiditen ditugu.
basozainari abisatzen diogu.
Baina zenbait kasutan, beste erremediorik ez zaigu geratzen eta halako
Zer egiten duzue hondakin horiekin? Ibaietatik atera ondoren, Foru Aldun-
Ibaiertzetan animalia asko bizi dira.
lanak egin behar ditugu herritarren
diko anagrama daukaten plastikozko
Garbiketa lanak egiten dituzuenean
kritikak jaso arren.
8