Beş Bakış by Arkitera

覺

BEŞ BAKlŞ

FIVE VISIONS

istanbul'da Kentleşme Üzerine Beş Proaktif Senaryo Five Proactive Scenarios on Urbanisation in Istanbul

Arkitera Mimarlık Merkezi 1 Arkitera Architecture Center istanbul

ıoıo

Bu yayın, London School of Economics ve Arkitera Mimarlık Merkezi'nin 2009 yılının

7his publication contains the spatiaL studies conducted together with London SchooL ofEco

Kasım ayında düzenlenen Urban Age konferansı öncesinde birlikte yürüttükleri mekansal

nomics and Arkitera Architecture Center, as a preliminary paraL/eL study before the Urban Age

çalışmaları ve araştırmaları içermektedir.

IstanbuL conference organized in November 2009.

Karılan Mimarlık Ofisleri:

Contributing GB Mimarlık

Architecture 0./fices:

SUPERPOOL PAB Mimari Tasarını

PAB Architects

SART! Mimarlık

BART! Architecture

SO'

Katkıda bulunan

Contributing Richard Burderr (Kent Araştırınaları Professörü,

yazarlar:

GB Architecture SUPERPOOL

Authors:

London School of Economics'de Urban Age ve

Director, Urban Age and LSE Cities, London SchooL ofEconomics)

Şevin YıLdiz (Lecwrer & Phd Candieiate at Urban Systems Program

LSE Kentler Programı direktörü) Şevin Yıldız {Rutgers Universitesi ve

Richard Burdett (Professor ofUrban Studies,

Ru.tgers University & New }ersey Institute ofTedmoLogy)

ew Jersey Institute of

Technology Urban Systems Progranıında eğitmen ve doktor adayı) Proje Yöneticileri:

Richard Burderr {Direktör, LSE Cities)

Project Managers:

Richard Burdett (Director; LSE Cities)

Pamela Puchalski {Urban Age Projesi, LSE)

Pamefa Puchalski (Urban Age Project, LSE)

Ömer Kanıpak (Arkitera Mimarlık Merkezi)

Ömer Kampak (Arkitera Architecture Center)

Kurgu:

Ömer Kanıpak

Editing:

Ömer Kampak

Çeviriler:

Burcu Karabaş {Şevin Yıldız ve GB Mimarlık'ın metinleri)

Tiunsfations:

Burcu Kambflj (Texts by Şevin YIIcfiz and GB Architecture)

Kitap Tasarımı: Teşeklkürler:

Yadigar Esen (SO''nun metni)

Yadigar Esen (Text by SO')

Eylem Erdinç {Richard Burderr'in metni)

Eylem Erdinç (Text by Richard Burdett)

Ömer Kanıpak

Book Design:

Richard Burderr {Direktör, LSE Cities)

7hanks to:

Pamela Puchalski (Urban Age Projesi, LSE)

Ömer Kampak Richard Burdett (Director; LSE Cities) Pamefa Puchalski (Urban Age Project, LSE)

Ömer Çavuşoğlu (LSE Cities)

Ömer Çavuşoğfu (LSE Cities)

Şevin Yıldız (Lecturer & Phd Candidate at Urban Systems Program

Şevin Yıldız {Rurgers Universitesi ve New Jersey Institute of Technology Urban Systems Programmda eğitmen ve doktor adayı)

Ruıgers University & New jersey Institttte of TechnoLogy)

Murat Vefkioğlu (Istanbul Metropolitan Planlama)

Murat Vejkioğfu (IstanbuL Metropolitan Pfanning Department)

Tüm LSE Kender Programı ve Urban Age Konferansı çalışanları

AlL LSE Cities programme and Urban Age Conferences staff

Kapak Fotoğrafı:

Ömer Kanıpak

Cover Photo:

Ömer Kampak

Matbaa:

Scala Matbaa, istanbul, Türkiye

Printer:

Scafa Printing House, IstanbuL, Titrkey

Boyut:

23cm x 22cm

Edition Size:

23cmx22cm

Tiraj:

750

Print Number:

Yayın Yılı ve Yeri:

Istanbul, Türkiye'de 201 O yılında basılmıştır.

Location and Year:

750 Printed in IstanbuL, Tiakey in 201O

Dağıtım:

Arkitera Mimarlık Merkezi, istanbul, Türkiye

Distribution:

Arkitera Architectttre Center, IstanbuL, Tiırkey

çoğaltılamaz. Tüm görsel malzemelerin telif hakkı ilgili mimarlara airrir ve kendilerinin

without permission. ALL images are © the architects, reproduced with the kind permission of

veya temsilcilerinin rızaları ile yayınlanmıştır.

the architects and/or the ir represerıtatives.

Urban Age: Deutsche Bank'a ait Alfred Herrhausen Society ve London School of Economics tarafından ortaklaşa diizenlenen kentlerin geleceğine dair bir araştırma

Urban Age: an investigation into the future of cities, jointly organized by Deutsche Bank's Alfred Herrhausen Society and the London School of Economics

ISBN 978-975-8970-05-6

Tanıtım amaçlı k.itaptır, satılanıaz.

Printed as a promotiorıaL copy, not for safe.

Index

içindekiler Mafsal Kentin Geleceğini Tasarlamak

istanbul için Beş Senaryo

Designing the Future of the Hi n ge City

Richard Burdett

Richard Burdett 8

ömer Kantpak

Five Scenarios for Istanbul

Ömer Kanıpak

Önerilerin Özetleri

Sum mary of Proposals

Vadi m Gerçekte Ne Kadar Yeşi ldi,

How Green Really Was My Valiey:

Metropolün Ekolojik Geleceğini Tasariama k

Designing the Ecological Future of the Metropolis

Şevin Ytldtz

Şevin Yıldız

PROJELER

PROJECTS

Kentsel Biçim Krizi: Kentsel Aviulu Bloğun Yeniden Değerlendirilmesi

SUPERPOOL

Re-visiting the Urban Perimeter Black

Yarı Yarıya istanbul

PAB

SO?

PAB Haliç;A Neighborhood Garden or A City Park

117

Topoğrafyayı Yeniden Düşünmek, Vadileri Kurtarmak

NATURBAN

SUPERPOOL 50/50 Istanbul

Haliç; Mahallenin Arka Bahçesi ya da Bir Kent Parkı

BART!

GB Crisis of Urban Form:

SARTI Rethinking Topography, Reclaiming Valleys

151

sm NATURBAN

Mafsal Kentin

Designing the Future of the

Geleceğini Tasarlamak

Hinge City

Richard Burdett

London School of Econom ics ve Deutsche Ban k's Alfred Herrhausen Society

The Urban Age project, a collaboration of the London School of Economics

işbirliği ile oluşan U rban Age projesi , çağdaş kentteki fiziksel ve sosyal

and Deutsche Bank's Alfred Herrhausen Society, is designed to understand

ilişkileri anlamak için tasarlanmış bir projedir. Sao Paulo, Mexico City, Londra,

the l inks between the physical and the social in the contemporary c ity.

Şangay, Johannesburg, New York ve Bombay'dan sonra, h ızl ı kentleşmenin

Having observed the impacts of rapid urbanisation in Sao Paulo, Mexico

etkilerini gözlemlemek üzere ilgisini istanbul'a çeviren Urban Age, Kasım

City. London, Shanghai, Johannesburg, New York and Mumbai, the Urban

2009'da burada önemli bir uluslararası konferansa ev sahipl iği yaptı. Boğaziçi

Age turned its attention to Istanbul, hosting a major international conference

üstünden iki k ı taya yay ı lan bu tarihi 'mafsal kent' Avrupa' n ı n günüm üzdeki

there in November 2009. Sıraddiing two continents across the Bosporous,

en büyük metropolü ve 12 milyonluk nüfusuna her saat 20 den fazla kişinin

this historic 'hinge city' is now Europe's largest metropolis with over 1 2

eklenmesiyle h ızla büyümeye de devam ediyor.

million people, and still growing at a speed o f over 2 0 people per hour.

istanbul; coğrafi konumunun, doğal topografyas ı n ı n ve insan eliyle

Perhaps more than any other city under investigation, Istanbul demonstrates

biçimlenmiş dokusunun -kıyıları, dağla r ı , ! i manları , tren yol ları , köprüleri,

how its geographical location, natural topography and man- made fabric

binaları, otoyol ları , caddeleri, yaya yolları ve açık alanları- sahip olduğu

water, coastline, mountains, docks, railways, bridges, buildings, motorways,

dinamik nüfusun g ü ndelik hayat ı n ı şekillendi rmedeki etkisini, üzerine

streets, alleyways and open spaces - shape the daily lives of i ts dynamic

araştırma ya pılan diğer tüm kentlerden belki de daha iyi gösteriyor.

population. Unexpectedly, mu ch of this ancient and beautiful city is more

Beklenmedik bir biçimde, bu antik ve güzel şehrin büyük kısmı Los

recent than Los Angeles. And, a significant proportion of its buildings have

Angeles'dan daha yeni bir geçmişe sahip. Ve önemli orandaki bina ü retim i ,

been erected without clear regulation or ownership rights. Yet Istanbul

belirgin bir düzenleme v e mülkiyet hakları n ı gözetmeksizin gerçekleşmiş.

has made a confıdent, even brash appearance on the global stage. The fırst

Buna rağmen istanbul, kendine güvenli ve hatta cüretkar bir biçimde global

decade of the 21 st century has seen an intense period of investment and

sahnedeki yerini a l m ı ştır. 2 1 . yüzy ı l ı n baş ı , Türkiye'nin büyüme, küreselleşme

development that reflects Turkey's ambi tion to grow, globalise and connect.

ve çevresiyle bağlantı kurma arzusunu yansıtan yoğun bir yat ı r ı m ve gelişime

Like other cities on the ınove, it has had little time to pause and reflect on the

şahit oldu. Benzer hareketlili kteki diğer kentler gibi burada da bu etkileyici

social impacts of this mass ive spatial transformation.

boyuttaki dönüşümün sosyal etki lerini d u ru p düşünmek üzere oldu kça kısa bir zaman ayr ı l m ıştı .

This is why the Urban Age asked fıve emerging design teams, deftly coordinated by ümer Kanipak and Arkitera, to pa use and reflect on the

Bu yüzdendir k i Urban Age, Ömer Kanı pak v e Arkitera tarafı ndan ustaca

future of their own city. They have done this i n the way that architects do. By

koordine edilen beş genç tasarım ekibinden, durup kendi kentlerinin

zeroing in on a problem and imaging a solu tion. By tackling urban sprawl,

gelecekleri üzerine düşünmelerini ve bunu yansıtmalarını isted i . Bunu her

over-development, la ek of car parking, loss of green and the role of public

mimarın yaptığı biçimde gerçekleştirdiler; bir soruna indi rgeyerek ve çözüme

space, they have repositioned the debate about the planning of the city. By

odaklanarak. Kent genelinde yayılma, aşırı gelişme, park sorun u , yeşil alan

changing scale from trans-continental transport systems and gargantuan

kaybı ve kamusal a l a n ı n rolü üzerindeki kentsel planlama tartışmaları n ı

housing coınplexes in sensitive locations, they have engaged us in the real

yeniden ele a l ı p konumla n d ı rd ı la r. Kıtalar arası ulaşım ağ ı n ı n ve kritik yerlerde

problems of habitation of the conteınporary city. Where will we meet, sit,

konuınianan devasa konut yerleşi mlerinin ölçeği ile bizi günümüz modern kent

talk and engage in the informal interactions of urban life in the Istanbul of

yaşam ı n ı n gerçek sorunları ile yüzleştirdiler. istanbul kent yaşamı ile bizler,

the very near future - which in some cases has already arrived?

yak ı n bir gelecekte ve hatta k ı smen gün ümüzde nerede buluşup, oturup, sohbet edeceğiz ve gayriresmi bir etkileşime gireceğiz?

By investing in these architects, the LSE and the Alfred Herrhausen Society have invested in the power of ideas - rather than policies - to bring about

Bu mimarlara yat ı r ı m yapmakla, LSE ve Alfred Herrhausen Society, değişimi

change. It is our hope that those who control Istanbul's destiny - the

gerçekleştirebiirnek için politikalar yerine düşüncelerin gücüne yat ı rı m yaptı.

politicians, landowners and developers- will take ownership of these ideas,

Dileğimiz, istanbul'un kaderini elinde tutan politikac ı ların, arsa sahiplerinin ve

not simply to realise the projects but to c raft a new way of thinking about the

yatı r ı mcıları n , sadece projeler gerçekleştirmek yeri ne, bu fikirleri sah iplenerek

future of their city.

kendi kentleri nin geleceği üzerine yeni bir düşü nce biçimi yaratmaları d ı r.

istanbul için Beş Senaryo

Five Scenarios for Istanbul

Ömer Kampak

Lars von Trier'in s ı radışı belgesel tad ı ndaki filmi "Beş Engel" (De Fem

Lars von Trier's extraordinary documentary style film "Five Obstructions"

Bensprend) yaratıc ı l ı ğ ı n s ı n ı rları n ı n tahminizin çok daha ötesinde, belki de hiç

(De Fem Benspcend) is an inspiring work which shows that the border of our

olmad ı ğ ı n ı gösteren il ham verici bir eserdir. Film, akademik ve profesyonel

creativity is far beyand our imagination or even non existent. It is inspiring

hayatlarım ızda fark ında olmadan kal ı plar içinde düşünmeye sevk eden

si nce the fılm makes us to realize that the established norms we've learned

her türlü yerleşik normu n, sorunlar karşı s ı nda önerebileceğimiz çözümlerin

and apply in our academic and professional lives actually decrease the

sayı s ı n ı ne kadar da azalttığın ı farketmemizi sağlad ığı için ilham vericidir.

number of solutions we can find in particular situations.

işte, aynı Trier'in fi lminde olduğu gibi, elinizde tuttuğunuz bu kitap, istanbul'un

Similar to Trier's fılm, this book you are holding now, contains five

sorunlarından sadece beşi için daha önce düşünülmemiş, düşünü ise bile

extraordinary and bold proposals for only fıve problems of Istanbul, which

kağ ıda dökülmemiş cesaretli ve sıradışı çözümler öneriyor. Herhangi bir

have not been considered, or even if considered not recorded on pa per

talep doğrultusunda önerilmiş çözümler değil hiç biri, işvereni veya müşterisi

before. None of them is a response for a partiCLılar request from anyone,

yok. Üstelik yeni ve s ı radışı olmaları bu önerileri daha da savunmasız kıl ıyor

non e of the m has any clients. Being new and exceptional make them

elbette ancak parmak bastıkları sorunları tartışmak için bizi kışkırttıkları da

vulnerable but it is also evident that they instigate us to discuss the problems

bir gerçek. Peki bu beş öneri nas ı l ve neden gelişti ve elinizdeki bu kitaba

they are addressing. So, how were these fıve scenarios were developed and

dönüştü?

formed in this book you are holding?

istanbul'da kentin h ızlı büyümesinden kaynaklanan soru nlara dair

In Istanbul, it is quite rare to find a proactive attitude - one that identifies

uzak görüşlü ve alternatif çözümler geliştiren tavırlara oldukça ender

a problem and brings alternative solutions - about the city's future growth.

rastla n ı r. Siyasetçiler varl ı kları n ı statükaya daya nd ı ra rak, kısa vadeli

Politicians are beholden to business-as-usual and short-term political

politik zorunlulukların peşinden koşarlarken, mimarl ı k ve kentsel tasarım

imperatives, while the schools of arclıitecture and urban planning develop

akademisyen ve öğrencileri ise şehrin gelişimine dair hakiki alternatifler

studio projects on sites and problems for mere educational purposes rather

sunmak yerine, yalnızca eğitim amacı taşıyan stüdyo projeleriyle meşgul

than as proposals for actual alternatives to the city's development. Practicing

ol urlar. Sert rekabet ortamında hayatta kalma mücadelesine maruz aktif

architects also ra rely respond proactively to Istanbul's problems because of

mimarlar da istanbul'un sorunlarına dair ileriye dönük yanıtları çok nadiren,

the profession's unforgiving culture of survival.

ancak kendilerine danışıldıkları nda verirler.

1he few civic actors operating in the bui lt environment are likewise too Bu alanlarda faal iyet gösteren birkaç sivil toplum kuruluşu ise yeterli derecede

disorganized and lack either the management capacities or financial

idari marifete ya da parasal güce sahip değildir. Bu durum göz önünde

strength. Given this situation, one could come to the conclusion that the

bulund urulduğunda istanbul'daki belediyeler ve belediye başkanları n ı n

municipalities and mayors of Istanbul have not had any proactive support or

yıllard ı r ileriye dönük herhangi b i r akademik v e uzman desteği almad ı kları

contributions for years. It is not a problem specific only to Istanbul actually.

sonucuna varı labi lir. Sadece istanbul'a özgü olmayan bir sorun aslında bu.

Richard Burdett, the director of Urban Age conferences, is aware of this

Tüm dünyadaki önemli kentlerin yönetimleri ve akademisyenlerle birlikte

problem. He approached Arkitera Arclıitecture Center to conduct a study

gerçekleştirilen Urban Age konferanslar ı n ı n direktörü Richard Burdett de

together 6 nıonths before the Urban Age conference held in Noveıııber 2009,

bunun farkında olan bir akademisyen. Bu nedenle Urban Age'in 2009

hoping that it will be a good prescription to cover the distance between the

y ı l ı Kas ı m ayında düzenlenen istanbul konferansından 6 ay kadar önce

adıninistrators of the city and the creative architects and planners.

Burdett kent yöneticileri ve yaratıcı mi mar ve plancılar aras ı ndaki mesafeyi kapatabilecek iyi bir reçete olacağ ı n ı düşündüğü bir çalışma önerisini Arkitera

This spatial study conducted i n collaboration betweeıı two institutions

Mimarl ı k Merkezi'ne teklif etti.

is a good example of proactive urban proposals. Withiıı this study, fıve young architecture offices were selected i n order to suggest solutions to the

i ki kurumun birl i kte organize ettiği istanbul üzerine mekansal çal ışma,

probleınatic areas they had selected. They were left totally free to select the

durumdan görev çı kartarak teklif beklemeden öneriler gelişti rmeye iyi

area they would work on and also carried the responsibility to defıııe the

bir örnek teşkil ediyor. Bu çalışma kapsamında beş genç mimarl ı k ekibi

probleıns by their own. After fıve months intense studies, five scenarios

ista nbul'da tespit ettikleri acil sorunlara yönelik çözüm önermek üzere

emerged for five different probleıns in fıve different areas of Istanbul

seçildi. Çalışacakları alanı bel irlemekte özgür b ı rakılan bu ekipler, çözümünü

in varying contents and scales. Although the proposed solutions are in

gel iştirecekleri problemi tan ı m lama n ı n sorumluluğunu da üstlendiler. Böylece

canceptual phases, each of them demonstrates ho w a solution to neglected

beş ayl ı k çal ı şma n ı n sonucu olarak istanbul'a dair beş farklı mesele ve

problems i n Istanbul could be initiated.

bu alanlarda beş ayrı tasarı ortaya çıktı. Bu tasa rılar gerek içerik gerekse ölçek olarak farkl ı l ıklar arz etmekte, ve henüz uygulama aşamas ı na gelmiş

A concise text by architect Sevin Yildiz ( Lecturer & Phd Candidate at Urban

olmasalar da, her biri istanbul'un ihmal edilegelmiş sorunları n ı n çözümleri nin

Systems Program Rutgers University & New Jersey Institute of Technology)

nas ı l başlatılabileceğini göstermekte.

is also added to the book which perfectly pictures the changing role of

Mimar Şevin Yıldız tarafından kaleme a l ı nan kısa bir metin de (Lecturer &

considers the city as a large complex ecological system, sametimes shrinking

the architects and planners in current coııditions of global cities. Yildiz Phd Candidate at Urban Systems Program Rutgers U n iversity & New Jersey

or in most of the cases growing. The changes in this ecology create new

Institute of Technology) küresel kentlerde mimar ve plancıların değişen

boundaries and conditions for architects and planners and force them to

rollerine değindiği için kitaba eklendi. Yıld ız'a göre kentler bazen küçülen ama

develop new strategies. Yildiz's arguments in this brief text creates a well

çoğu kez büyüyen karmaş ı k ekololojik sistemler. Ekolojideki bu değişimler

aligned fraınework with the fıve proposals suggested.

mimar ve plancıların yeni stratejiler geliştirmelerini gerektirecek yeni s ı n ı rlar ve durumlar oluştu ruyor. Şevin Yıldız'ın bu kısa metindeki argumanları, kitabı

Hopefully it is not too na·ive to believe these proposals, or similar studies,

oluşturan beş proje ile uyu mlu bir çerçeve de kuruyor.

could be utilized in the real-life management of the city. In the meantiıne,

Umarız bu tasa rı ların veya benzer çal ı şmaları n istanbul'un idaresine

harsh reactions, as professionals we should be prepared to collaborate rather

since decision-makers in our cities really do need elever solutions instead of gerçek anlamda katkıda bulu nabi leceklerini düşünmek safça olmaz. Bu

than resist and react. Today, we need proactive proposals more than we need

arada, şehirlerimizdeki karar uygulay ı c ı ların sert tepkilerden ziyade a k ı l l ı

reactions.

çözümlere ihtiyaç duydukları n ı unutmadan profesyonel kimseler olarak direnç göstermek veya tepki duymak yerine işbirliği yapmaya daha yatkın olmalıyız. Reaksiyonlardan daha çok ihtiyaç duyduğumuz şey, proaktif önerilerdir.

ÖNERiLEKiN ÖZETi

SUMMARY OF PROPOSALS

GB: KENTSEL AVLULU BLOGU YENiDEN DEGERLENDiRMEK

GB: REVISITING THE URBAN PERIMETER BLOCK

1 950'1i yıllarda lstanbul'a yönelik kontrolsüz göç dalgası büyük bir h ızla

By the 1 950s uncontrolled iınmigration to Istanbul had started to cause

kentleşmeye yol açtı. Bunun sonucunda, kent sakinleri şehrin konut sorununu

rapid urbanisation of the city. As a result, the free-standing ınulti-storey

çözmek için çok katl ı , müstakil apartma n binalarından medet u mar oldu.

apartment building became the model people believed would solve the

Bu tarz yapılaşma coğrafi, toplumsal, ekonomik ve hatta ekolojik farkları

housing problems for Istanbul's citizens. This building type proliferated

gözetmeksizin şehrin her yan ı nda çoğaldı. Bütün kentsel formlar ve inşa

across the city, neglecting geographical, social, economical or even

kuralları bu türdeki binaları n yayılmas ı n ı düzenlemek için adaptasyondan

ecological differences. Urban forms and building codes were all adapted

geçirildi ve sonuç olarak ortaya tatsız bir kentsel şablon çıktı. Başbaka n l ı k

to regulate the spread of this type, which in turn created a dul! urban

Toplu Konut Idaresi'nin (TOKi) mevcut etkinlikleri de bu tarzdaki müstakil

pattern. The current activities of the housing development authority of

aparlman blokları n ı n Istanbul'un kenar mahallelerinde de yayg ı nlaşmas ına

Turkey (TOKI: Toplu Konut İdaresi) also boost the proliferation of these

sebep oluyor.

independent generic tower apartment blocks, which are now being built on the periphery of Istanbul.

GB Mimarl ı k perimetre blokları yeniden düzenleyerek Istanbul için yeni bir kentsel form olarak ortaya çı kartıyor. Küçükçekmece yakınlarındaki büyük

GB Architecture proposed to reinvent the perimeter block as a new urban

bir alanı seçerek, müstakil aparlman kulelerinin inşas ı n ı teşvik eden mevcut

form for Istanbul. Choosing a large area near Kucukcekmece, they argued

kentsel tasarım yasalar ı n ı n şehir için uygun olmadığ ı n ı , çünkü bu tarz

that the current urban planning codes that encourage the building of

yapılaşmaların kamusal ya da yarı-kamusal alanların varl ı ğ ı n a yeteri kadar

independent tower blocks, are inappropriate for the city since they do not

imkan tanımad ı ğ ı n ı iddia ediyorlar. Bu nedenle önce perimetre blokları n ı n

create enough public and semi-public spaces. Therefore, they developed a

içlerinde kalan alanların alternatif kullanımları n ı mümkün kılan, çok işlevli ve

new masterplaııning guide by fırst designing the areas within the perimeter

değişken kat planları bulunan bir tasarım içeren yeni bir masterplan kı lavuzu

blocks to allow alternative uses, multiple functions and varying floor plans.

geliştirdiler. Sonuçta ortaya çıkan bloklar farklı avlu biçimlerine, tutarlı bir

The resulting blocks create different forrus of courtyards, with horizontal or

makine veya düzenlenmiş bir kentsel mekan olarak çalışmaları n ı sağlayacak

vertical slabs that integrate with each other to act as a coherently working

şekilde entegrasyonları na yönelik dikey ve yatay geçitiere yer verildi. Bu

machine, as well as a defıned urban space. This study also seeks to address

çalışma aynı zamanda Istanbul'daki kimi belli alanlar için yapılacak yeni çevre

the masterplanning of certain sites in Istanbul; GB believes special studies

planiarına da gönderme yapıyor; GB kuralları önceden belirlenmiş yapılaşma

rather than aıı application of predetermined building codes should prevail

tarzlarının doğrudan uygulanmalarındansa, bu tarziara yönelik geliştirilecek

to allow the diversity of the urban tissue to accommodate the diversity of

yeni çalışmalar ile kentsel dokudaki çeşitliliğin şehirdeki farkl ı l ı kları

the city.

barındıracak hale geleceğine inanmaktad ı r.

SUPERPOOL: KENTiN DiGER YARISI

SUPERPOOL: THE OTHER HALF OF ISTANBUL

2,5 milyon özel aracın bulunduğu ve her gün 400 yeni aracın trafiğe

How do you plan a parking strategy in a city that has more than 2.5 million

eklendği bir şehir için nasıl bir otopark düzeni oluşturursun uz? Şu anda

private cars, with a daily increase of 400? Currently Istanbul can accommodate

istanbul'da, çoğunlukla belediyenin otopark şi rketi tarafı ndan idare

only 250,000 or so parked vehicles, mostly at sites maintained by the

edilen alanlarda, yal n ızca 250.000 civarı nda aracın park etmesine imkan

ınunicipality's parking company. And while new building regulations demand

tan ı n ıyor. Yeni yerleşim planları nda otopark için alan ayrı lması şart

parking spaces to be reserved in the planning phase, the old settlements do

koşuluyarsa da, eski yerleşimlerde yeteri kadar otopark alanı bulunmuyor.

not have adequate car parking facilities. Given this situation, one can assume

Bu durum göz önünde bulundurulduğunda, istanbul'da binalar tarafı ndan

that most of the streets and open urban spaces are occupied as car parks,

kaplanan alanın tamamına denk gelecek denli geniş bir bölgenin, yani pek

which comes do se to the total land area occupied by buildings in Istanbul.

çok sokağ ı n ve a ç ı k kentsel alanın otopark olarak kulla n ı ldığı anlaşı labilir.

Superpool Architecture decided to focus on the use of streets as public spaces.

Superpool, sokakların kamusal alanlar olarak kullanım şekillerine

Istanbul is well known for the lack of planned and designed open spaces for

odaklanmaya karar verdi. istanbul halka açık planlanmış ve tasarlanmış

the public. Given this situation one might expect that Istanbul's open areas

alanları n ı n yetersizliğiyle bilinen bir kent. Bu durum düşünüldüğünde

lack public life. However, Superpool chose two different sites to illustrate the

istanbul'da kamusal hayatı n yetersiz düzeyde olduğu sanılabilir. Halbuki

opposite: one within the historic peninsula in Karaguınruk on the European

Su perpool bu fikrin zıttın ı gösterecek iki fark l ı alan seçti: biri Avrupa

side, and another on the Anatelian side in a relatively recent settlement called

yakasındaki tarihi yarımadada yer alan Karag ümrük, öteki ise Anadolu

Nam ik Kemal. The latter has a more regular street pattern compared to the

yakasında bulunan ve nispeten yeni bir yerleşim olan Nam ık Kemal. Bu

organic pattern of Karagumruk. In Istanbul, public life is very vivid on the

semtlerden ikincisi, ilkinin organik şernaline oranla daha düzenli bir sokak

streets and defies any predictions or plans. The improvised public use of the

modeline sahip. istanbul'da kamusal hayat her türlü öngörüyü ve tasarımı

streets is a key factor to consider while designing for Istanbul. However, most

haksız çıkartacak denli can l ı d ı r. Sokakların kamusal anlamda emprovize

of the streets are largely occupied by parked cars which leaves !itti e space for

kullan ı m ı , istanbul için kentsel tasarım unsurları gel iştirili rken göz önünde

pedestrians or neighbourhood residents. Superpool proposed to build parking

bulundurulması gereken çok önemli bir etkendir. Ne var ki, sokakların çoğu

structures within two min utes' walking distances in the two earmarked

büyük oranda yayalara ve mahalle sakinlerine pek az alan tan ı yan arabalar

neighbourhoods and they proposed to use some of the streets as pedestrian

tarafından işgal edilmiş vaziyettedir. Superpool ikişer dakikal ı k yürüme

areas or public spaces with restricted access by car. So me of the secondary

mesafelerinde düzenlenecek olan otoparklar inşa etmeyi ve bazı sokakların

streets will be turned into public parks with drop-off zones for cars, while

trafiğe kapa l ı ve yayalara yönelik kamusal alanlar olarak tasarianmaiarın ı

same will function as playgrounds for children. Some may even be used as

önerdi. Kimi daha önemsiz sokaklar arabaların da b ı ra k ı labileceği park

sınall-scale organ i c agricultural sites for the residents. This relocation of the

alanlarına dönüştürülecek, başka bazı sokaklara ise çocu klar için oyun

cars and reclaiming of parking spaces will require a minimal intervention

sahası işlevi kazandı rılacak. Hatta bazıları mahalle sakinleri için ufak

but will ereale the maximum amount of open air spaces that can be used by

ölçekli organik tarım alanları olarak dahi

residents. The newly developed parking structures

kullanılabilir. Yeni oluşturulan otoparkla r ı n ise

will require their own managemen ı plans and also

kendi idari planiarına göre mahalle sakinlerine

include some commercial and social facilities for

yönelik kimi ticari ve sosyal hizmet noktaları

the community. The managemenı plans of these

da bulunacak. Bu otoparkların idari planları

parking structures will need to be developed in

uzun vadeli ekonomik sürdürülebilirlikleri göz

such a way that they allow long-term economic

önünde bulundurularak geliştirilecek.

sustainability.

PAB: iHMAL EDiLMiŞ KIZKARDEŞ

PAB: THE NEGLECTED SISTER

Haliç, 20. yüzy ı l ı n başında bir endüstriyel alan haline getirilmesinin ard ı ndan

Haliç, or the Golden Horn, became the neglected sister of the Bosporus after

Boğaz' ı n ilgisiz b ı rakılan bir kardeşine dönüştü. Metruk haldeki bu sanayi

becoming an industrial area in the beginning of the n ineteenth century.

sahas ı n ı temizlerneye yönelik özlü çabalar 1 980'1erde sanayi yapı ları n ı n

Substantial efforts to dean up this brown field area replaced almost all

y ı k ı l ı p yerine yeşil alanların düzenlenmesiyle sonuçland ı . Ancak, b u h ızlı

of the industrial buildings with parks i n the 1 980s. However, this rapid

geri kazan ı m süreci pek çok değerli sanayi binas ı n ı n yok olması na sebep

rehabilitation eradicated many valuable industrial h eritage sites and the

oldu, üstelik yeni inşa edilen parklar da kent sakinlerinin yeteri kadar ilgisini

newly constructed green parks were not planned adequately enough to

çekecek cinsten değildi. 2000 y ı l ı na gelindiğinde Haliç'in çevresindeki alan

attract local residents. By 2000, the area areund the Golden Horn started

turistlerin mera k ı n ı kabartan bir güzergaha dönüştü, fakat buradaki gelişmeyi

to become an attractive to urist destination, although currently there is no

koordine edecek bir çevre planı dahi mevcut değil.

masterplan to coordinate development.

PAB'a göre, Haliç' i n kıyılarındaki denetlenemeyen gelişmeler en sonunda

According to PAB Architects, the uncontrolled developments on the banks

mevcut konut dokusu içerisindeki ilişkilerin kopmasına sebep olacak. Bir

of the Golden Horn will eventually break the connections within the existing

masterplanın yokluğunda pek çok tesis birbirleriyle hiçbir ilgisi bulunmaksızın

residential tissue. Without a masterplan many facilities are being constructed

inşa edi lmekte . Bu süreç durdurul mazsa ileride yüz sene önce yaşananlar

without any relation between them. If this process is not stopped, the future

tekrar yaşanacak; ancak bu sefer sonuçta ortaya terk edilmiş bir sanayi

of the Golden Horn m ay again be as it was a hundred years ago, but this time

sahası değil, turistik tesisler mezarl ığ ından oluşan bir mezbelelik ç ı kacak. Bu

not as an industrial brown field but a deserted spoiled graveyard of tourist

nedenle PAB, kentsel dokun u n Haliç'in kıyılarındaki yeşil alanları kapsayacak

facilities. Therefore PAB propose to extend a portion of the urban tissue

şekilde uzatılmasını önermekte. Bu yeni yerleşimler mevcut kentsel doku

in to the empty green fields on the banks of the Golden Horn. These new

üzerindeki baskıyı azaltmak ve boş kalan yeşil alanları konut, ofis ve ticari

dusters are intended to release the pressure on the existing urban tissue and

tesisleri içeren çok kullanını l ı yapılarla değerlendirmek için tasarlandı. B u

to adjust the balance of empty green parks by creating multi-use structures

yapılar a y n ı zamanda sahil boyunca ilerleyen yolun ötesinde kalan konut

that indude housing, smail otfıces and commercial facilities. These building

alan ına doğru bir görsel ve fiziksel köprü olarak da işlev görecek.

dusters will also act as visual and physical bridges to the residential areas behind the road along the coast.

SARTI: VADiLERi KURTARMAK

SARTI: RECLAIMING THE VALLEYS

8Artı Istanbul'un şehrin iç içe geçmiş ve onu tan ı mlayan iki özelliğini

8Arti examined two defıning, intertwined features of Istanbul: its skyline

inceliyor: silueti ve vadileri. Istanbul'un tarihi yarımadasının muhteşem silueti

and its va!Jeys. The magnifıcent skyline of lstanbul's historic peninsula

topografyan ı n dahiyane bir biçimde kullanı lmas ı n ı n eseridir. 1 936 senesinde

is a result of the elever utilisation of i ts topography. In 1936, a proposal

bu sil ueti korumak için geliştirilen bir tasarım uyarınca deniz seviyesinden

to preserve this skyline stipulated that 40 met res above sea ]eve!, no new

40 metre yukarıda inşa edilecek hiçbir binan ı n yüksekliği 9 , 5 metreyi

buildings should exceed 9.5 ınetres in height. This principle is stili in force

geçmeyecektir. Bu i l ke bugün hala yürürlüktedi r ve tarihi yarı madan ı n bugüne

today, and has ensured the preservation of the historic peninsula un til now.

kadar olduğu gibi korunmas ı n ı sağlamıştır. Ne var ki kentteki h ızlı şehirleşme

However, the city's rapid urbanisation has !ed to new settlements reaching

yeni yerleşim alanları n ı n kuzeydeki orma n l ı k arazilere dayanmasına yol

the edge of the northern forests, which has almost hidden this topography

açmakta; şehrin hakim ve eşsiz coğrafi özellikleri ve farklarını ihmal ederek,

with a homogeneous blanket that neglects the city's dominant and unique

şehrin topografyas ı n ı n üzerini bir battaniye ile örterek görünmez k ı l maktad ır.

geographic features and differences.

Vad iler şehrin içinde hava dolaş ı m ı n ı sağlayan ekolojik koridorlar olarak işlev

The valleys act as ecological corridors that regulate air circulation within

görmekte ve aynı zamanda yağmur suları n ı toplayıp sahile yönlendi rmektedir.

the city while they alsa collect and direct rainwater to the coast. However,

Ne var ki, şimdiye kadar bu vadiler şehirleşmen i n önündeki engeller olarak

until now those valleys have been considered as barriers for urbanisation:

algılanmıştır: dere yataklarının üzeri örtülmüş ve kıyılar altyapı ları ile sosyal

their riverbeds are covered and their banks are fı!Jed with, sametimes illegal,

hizmetleri yetersiz durumda, üstel i k kimileri yasad ışı olan, apartmanlarla

apartınent blocks with insuffıcient infrastructure and social facilities.

doldurulmuştur. 8Artı proje alanı olarak, ticaret merkezi olan Levent'ten Kağıthane'ye uzanan küçük vadiyi belirledi. 40-metre ilkesine alternatif

8Arti chose a smail va!Jey reaching from the Levent business district to

teşkil edebilecek türden bir prensip uygulayan 8Artı, deniz seviyesi ile vadi

the Kagithane area as i ts project site. In applying an alternative 40-metre

taban ı ndan 40 metre yüksekliğe kadar olan alanda kurulmuş olan binaları n

principle, 8Arti proposes to clear aU buildings between sea !eve! and 40

hepsini yıkmayı ve vadi taba n ı n ı yeni bir yeşil kamusal alana dönüştürmeyi

metres above the valley basin and to transform the valley basin into a

tasarladı. Bu arazi ıslah ı n ı n ard ı ndan, yerinden edilmiş olan nüfusun vadi

green public space. After this reclamation, the displaced population will

taba n ı ndan 40 metre yükseklikten itibaren inşa edilecek olan binalara

be re-housed in the buildings to be erected above the 40-metre line above

yerleştirilmesi öngörüldü. Ancak, bu yeni yerleşi m , aynı nüfusu daha fazla

the valley basin. However, these new building settleınents will be designed

sosyal altya p ı , daha verimli bir tasarım mantığı ve içinde kütüphane, dini yap ı ,

to accommodate an equal population and more social infrastructure with

sağ l ı k ocağı v e eğitim kurumları n ı n bulunacağı b i r üstsosyal b i n a içerecek

a more effıcient planning code and a ' uper-social' building for libraries,

şekilde planland ı .

religious buildings, health and educational facilities.

SO?: KENTiN KENARlNDAKi DOGA

SO?: NATURE NEXT TO THE CITY

Istanbul'un kuzeyindeki ormanlar, şehre hem içme suyu, hem de

Istanbul's northern forests, home to the city's fresh-water reservoirs, alsa

temiz hava sağlamakta. Bu doğal kaynaklar 1 950'1erden beri yasad ışı

provide fresh air to the city. These natural resources have been threatened

yerleşimierin tacizine ve Istanbul'un iki yakas ı n ı birbirine bağlayan

by the encroachment of illegal settlements sin ce the 1 950s, and the

Boğaz köprülerine maruz kal ıyor. Bugünlerde ise üçüncü köprünün inşa

bridges across the Bosporus that connect the two sides of istanbuL Now,

edileceğine dair tart ı şmalar buradaki ormanların korunması hakkındaki

the announcement of a third bridge has reignited the debate about the

tartışmayı tekrar alevlendirdi. Türkiye'de su rezervleri ve orman etrafı ndaki

preservation of these fores ts. Despite strict regulations to preserve areas

arazilerle ilgili oldu kça katı bir mevzuat bulunması na karş ı n , özellikle

surraunding water reservoirs and the forests all over Turkey, especially

büyük kentlerde, bu konudaki yasalar nadiren uygulanıyor. Öte yandan

in large cities, these laws are rarely enforced. On the other hand the

"yeşil" terminolojinin ortaya çık ışı, daha önce profesyoneller tarafı ndan

emergence of 'green' terminology has almost transformed these urban

harita üzerinde yeşil lekeler olarak alg ı lanan ya da kent sakinleri için

forests, which until recently were either perceived as just green stains on

gösterişli mekanlar olmaktan öte bir anlam taşımayan bu kent ormanları n ı

a map for professionals or as mere spectacle for the public, into intangible

dokunulmaz varlıklara dönüştürdü.

assets.

SO? istanbul'un kuzey ormanları n ı n bitişiğinde gelişmekte olan Sultanbeyli

SO? focused on the Sultanbeyli area, a newly developed settlement on the

ilçesi üzerine odakland ı . Araştırmaları öneml i bir soru nun peşinde:

edge of the northern forest of istanbuL Their research asked an important

Ormanl ı k arazileri yasad ışı yap ılaşmalardan nasıl korursunuz? Ormanların

question: how do you keep the forests free from illegal buildings?

kamuoyu nezdindeki değeri arttınlmad ığı sürece, yasalar tek başlarına

Without enhancing awareness of the public value of fores ts, laws alane

şehrin yeşil alanlar ı n ı koruyamaz. SO?'nun önerisine göre, doğa ve

cannot protect the green areas of the city. According to SO? proposal, the

kentsel yerleşim arasındaki s ı n ı rdan, kamusal alana dönüştürülerek

boundary between nature and the urbanised city should be utilised as

istifade edilmeli. Ormanl ı k alanların yanı başında yaşayan insanlara bu

public spaces. If they have the right to use this public corridor, the people

kamusal koridoru kullanma hakkı tan ı n ı rsa, onlar da muhtemelen yeşil

living next to the forests are more likely to preserve the green areas.

alanı korumaya yönelik gayret sarf edecektir.

In the plan, the corridor between the settlements and the forests will have Plan uyarınca, ormanlık alan ile yerleşimler arasındaki koridorda

nodes with public facilities such as libraries, cultural buildings, community

kütüphane, kültür merkezi, halk evi, sağ l ı k ocağ ı ,

centres, health clinics, schools, religious

okul, d i n i yapı v e çocuk bahçesi gibi kamusal

buildings or kindergartents. These nodes will

hizmetlerin sağlanacağı çeşitli merkezi noktalar

sametimes be Jacated within the urban tissue,

bulu nmakta. Bu merkezi noktalar bazen ormanı

thus carrying part of the forests in to the builg

şehre dahil edecek türden bir tasarımla kentsel

environment, but sametimes the nades will be

doku içerisine, bazen de kentsel dokuyu yeşil

inserted slightly inta the forests, carrying the

alana taşımak üzere orman l ı k arazilerin içine

urban tissue in ta the green !and. It is expected

yerleşti rilmiş. Bu durumun orman s ı n ı r ı n ı daha

this will alter the baundary with the forest into a

entegre bir mekana, kentsel doku ile doğayı

more i ntegrated spatial field, connecting nature

birbirine bağlayan bir fermuara dönüştürmesi

with the urban tissue !ike a zipper.

beklenmekte.

Vadim Gerçekte Ne Kadar Yeşildi:

How Green Really Was My Valley:

Metropolün Ekolojik Geleceğini

Designing the Ecological Future of

Tasariamak

the Metropolis

Şevin Y1id1z

Şevin Yıldız

Kentlerin sorunları vizyonerlerin kontrolünden çı karken; var olmayan bir uyum,

To go back to an origin, a state of equilibrium, a non-existent harmony is

bir başlangıç noktasına, bir dengede olma haline geri dönebilmek için tasarım

settling into our design thinking, as problems of cities go out of hand of

düşüncemizde yer ediyor. Bu "dengede olma hali", en yoğun olarak ekolojiyi

visionaries. This notion of "state of equilibrium" is best felt in the current

konu alan güncel tasarım söylemlerinde hissedilmekte. Ekolojinin kullan ı m ı ,

design discourses regarding ecology. The use of ecology, the longing for a

"vahşi" doğaya duyulan özlem veya tasarım yapanlar olarak d ü nyan ı n doğal

pristine nature or observing the natural cycles of the earth as design agents,

döngülerini gözlemlemek, bu alanda nitelikli tart ı şmak kanalları açıl madan çok

came before the critica! discussion of the same issues in planning and design.

önce tasarı mcı n ı n masasına varmıştı bile. Kentsel tasarım yüzünü peyzaj ı n

The presence of ecological thought in urbanism is particularly influential

operasyonel fonksiyon una döndükçe ise, şehireilikle ekolojik düşüncenin

for areh itects, as urban design turns i ts face to the operative qualities of

varl ı ğ ı özellikle mimarlar için daha etkili oluyor. Bugün kentsel peyzaj

landscape. The landscape today is a connector of fragmented edges, the

parçalanmış kenarları birbirine bağ l ı yor, fark l ı işlevleri düzenliyor ve yeni bir

regulator of diverse functions and the subject of the new discourse.

söylemin konusu haline gelmiş durumda.

Moving beyond past instrumentalized uses of ecology in design, one can Ekolojinin tasarımda araçsallaştı rılmış kullan ımla rının ötesine geçerek

understand the complex relationships among ecology, economy, planning

ekoloji, ekonomi, planlama ve kentsel politika arasındaki karmaşık ilişkileri

and urban politics. Sprawl is one major change in the 20th century

anlamak mümkün. Kırsal, endüstriyel peyzaj lar ile konut peyzajlarına ilişkin,

landscape, bringing all the possible border issues of rural, industrial and

mümkün olan tüm s ı n ı r meselelerini plancılar ile mimarların masasına getiren

residential landscapes to the table of the planners and the architects.

yayılma, 20. yüzyıl peyzaj ı n ı n geçirdiği en büyük değişimlerden biri. Bölgesel

Regional cross-section became a meaningful to ol of investigation for

kesitler, bugün mimarlar için anlamlı birer inceleme aracı haline geldi. lskoç

architects today. When the Scottish planner Patrick Geddes came up with the

determinizme yan ı t olarak bir adaptasyon modeli geliştird i .

plancı Patrick Geddes 1 909'da "vadi kesiti" ile ortaya çıktığında, doğal 1 Vad i kesiti, farkl ı

response to a natural determinism. 1 The valley seetion represented the social

doğal kaynaklar kullanan ve yaşamlarını sürdürmelerini sağlayan ekonomik

organization of ditferent communities, us ing ditferent natural resources,

sistemler geliştiren farklı toplulukların sosyal düzenini temsil ediyordu.

developing economic systems that make it possible for them to survive.

"valley section" in 1 909, he developed a scheme of adaptation mechanisms in

Darwinci imalara ve s ı n ı fiara dayanan bir toplum analizinin eksikliğine rağmen bu, bir ekonomik sistemlerin ve mevcut doğal kaynakların birbiriyle olan bağlantı s ı n ı ve yak ı n l ı ğ ı n ı ortaya koyma girişimiydi.

Geddes yaln ızca bir şema değil, yayılma fikrine d ikkat çeken ve kentsel değişimlerle ilgili bölgesel perspektifler sunan bir araç olarak kendi ölçeğini, bölgesel kesiti geliştird i . Bugün bölgesel kesit, mevcut kaynakların akılcı kulla n ı mlarından çok, kenar koşulları tarafı ndan tan ı mlanmakta. Mimarlar 1

Volker Welter, Biopolis : Patrick Geddes and the City of Life (Cambridge:

MIT Press,

M AD E N C I lıfiNER

OOUNCU WOOOMAN

AVCI HUNTER

Ç OB A N SHEPHERD

ÇIFTÇI PEASANT

B A H Ç lVAN G A R D ENER

BALlKÇI FISHER

Patrick Geddes, Vadi Kesiti (Valley Section), 1909

2002) 62-63

ıs

Detroit'in KOçOlmayle DeOişen Kent Dokusu. (Shrinking City Lois of Oetroit)

Despite the Darwinist implications and the lack of a class-based analysis of the society, it was an attempt to show connectivity and adjacency of economic systems and the available natural resources. Geddes not only developed a scheme but his new scale as a tool, the regional cross-section, indicated the idea of sprawl and m ade a regional perspective relevant to the urban changes. Today the regional seetion is more defıned by the edge conditions than the rational uses of the available resources. Istanbul Kent Sınırlarının Kaynaktarla Ilişkisi (lstanbul's Sprawl into the Regional Resources)

Architects and planners are working on these edges tryiiıg to develop a perspective on how the separate zones work. However, these zoning

ve plancılar, ayrı bölgelerin nasıl işlediğine dair bir perspektif gel iştirmek için

designations are al so a product of modernİst planning practices of the 20th

bu kenarlar ve s ı n ı rlar üzerinde çal ışıyor. Ancak şehri zonlarla tarifiemek

century. Therefore, understanding the urbanization processes under these

aynı zamanda 20. yüzy ı l ı n modernisi planlama pratiklerinin bir ürün ü . Bu

categories of zoning and relocating the ecology perspective proves a mo re

nedenle, kentleşme süreçlerini zonlara ayırma ve ekoloji perspektifini yeniden

complicated task than it seems. With the sprawl, the adjacent modes of

konumlandırma kategorileri ile algı lamak, göründüğünden daha karmaşık

production and social organizations as Patrick Geddes formulated, based

bir iş olarak karşımıza çıkıyor. Patrick Geddes'in biçimlendirdiği haliyle

themselves not on natural conditions only but mo re on the existence of a

yak ı n ü retim ve sosyal düzen modelleri, yayılma sebebiyle, yaln ızca doğal

metropol is. Every time a metropolitan region grows into the hinterland,

koşullardan değil, daha çok bir metropolün varl ı ğ ı ndan temel ald ı . Bir metropol

new adjacencies and edges propose new conditions. With the expansion in to

bölgenin içlerine doğru genişlediği her an, yeni komşuluklar ve kenarlar

the hinterland, environmental concerns resurface because the resources are

yeni koşullar oluşur. Dışarıya doğru genişleme ile birl i kte, çevresel kayg ılar

managed not only by the ınunicipal services of a compact inn er city but the

yeniden su yüzüne çı kar. Çünkü kaynaklar yaln ızca kompakt bir kentin

sprawled municipal bodies as well.

belediye hizmetleri tarafından değil, aynı zamanda bölgede yayılan yeni yerleşimierin belediyeleri ve yerel yöneticileri tarafı ndan da yönetilmektedir.

Sprawl is the preseni of the many growing metropolises. Shrinking is the

Yayılma, büyümekte olan birçok metropolün bugünkü durumu. Küçülme ise,

sprawl point out to a re-encounter with the natural boundaries. An old

d ünyadaki birçok eski üretim merkezinin geleceğ i . Hem küçülme hem de

indu trial hub !ike Detroit is shrinking and the city lots merge into bigger

future of many old production centers in the world. Both shrinkage and

one s and mo re open spaces t o take over the urban fabric? The urban morphology changes due to the voids rather than the built fabric. Meanwhile a city !ike İstanbul is stil! growing in population and in surface area, expanding towards the natural resources of its region. With these changing edge conditions inside or outside the metropolises, the architects need to repositian themselves one more time in this century. Having on ce left their visionary status to the planners of the post-war world, they now have to fıll in the role for an expert on ecology, biology and landscape. The function of landscape has changed from a picturesque image to an active agent of design as part of the regional infrastructure. Designing a solution for an urban block is not enough anymore. Studying how that block is connected to the region and how it is affected by networks of infrastructure is the new challenge. Observing the dynamic processes of the environment and reflecting them as the main drives of the design is the new task at hand. The urbanization of cities did not take place at the same pace throughout the world but it would not be wrong to say that the densest metropolitan areas in the world, witnessed massive migratian fluxes from countryside to the cities in the second half of the 20th century. 3 Un !ike the planned, regulated and corrected "fırst tier" urban centers - the industrialized centers of the Iate l 9th century- the new metropolitan areas sprawled into their regions, Central Park'ın Insan Yapısı OO{ıası. (The Man-made Nature of Central Park)

rapidly canfronting the bouııdaries between urban and rural. The informal settlements appeared in the valley basins, along the tidal lines or the earthquake prone zones, in the cheapest and the most vulnerable parts of the

yayılma, doğal s ı n ı rlarla yeniden karşı karşıya gelmeyi işaret ediyor. Detroit

city. In some instances, the newcomers settled into the steep forested h ilis, in

gibi eski bir sanayi merkezi küçülüyor ve parseller s ı n ı rlarını kal d ı rarak

otlıers right next to the city's water reservoirs.

birleşiyor, daha büyük parsellere dönüşüyor bunun sonucunda da açık alanlar 2

Kent morfolojisi, yap ı laşmış dokudan

The tension between tlıe preserved resources and the housing stock stili

çok boşluklar tarafı ndan şekillendiri liyor. Bu arada, istanbul gibi bir kent nüfus

remains as one of the main dilem mas of tlıe edge cities. At this point the

ve yüz ölçümü olarak halen büyüyor ve bölgesinin doğal kaynaklarına doğru

designers go through the two-fold experiences with ecology: fırst they

gen işliyor.

understand the urgency of mitigating the effects of natural disasters ]ike

2 - Bkz.

Shrinking Cities Competition

kent dokusunu hakimiyeti altına alıyor

2 - See However Unspectacular: The New Suburbanism project by lnterboro Partners in However Unspectacular: The New Suburbanism project by lnterboro Partners in

Shrinking Cities Competition

accessed July 1 9, 20 1 0 http://www.shrinkingcities.com/projekte60. 0.htmi?&L= 1

Siteye giriş tarihi 1 9 Temmuz 2 0 1 0 http://www.shrinkingcities. com/

3 - Population Growth in Urban Age Cities, accessed August 2 6 2 0 1 0 , http://www. urban

projekte60.0.htmi?&L= 1

age.net/1 O_ citiesl_ data!_ UA C0/01_ UACD.html

Metropollerin içindeki veya d ı ş ı ndaki bu değişen sı n ı r koşullarıyla birli kte mi marlar. kendilerini bu yüzyılda yeniden kon umlan d ı rmak durumunda kal ıyor. Savaş sonrasına ait bir d ü nyan ı n plancıları olarak edindikleri vizyoner konumunu terk ettikten sonra; şimdi birer ekoloji. biyoloji ve peyzaj uzman ı n ı n rolüne bürünmek zorundalar. Peyzaj ı n işlevi. pitoresk b i r imajdan uzaklaşarak bölgesel altyap ının bir parçası olan aktif bir tasarım aracısı haline geld i . Bir kent bloğu için çözüm tasarlamak artık yeterli değil. Art ı k mesele, bu bloğun bölgeye nas ı l bağland ı ğ ı n ı ve altyapı ağlarından nasıl etkilendiğini incelemek. Önü müzdeki yeni iş. çevrenin dinamik süreçlerini gözlemlemek ve bunları tasarı m ı n ana yönlend iricileri olarak yansıtmak.

Kentleşme süreci tüm dünyada aynı tempoda gerçekleşmemişse de, dünya n ı n en yoğun metropoliten alanları n ı n 20. yüzy ı l ı n ikinci yarısında k ı rsaldan kente doğru büyük göç akışiarına maruz kald ı ğ ı n ı söylemek yanlış olmaz.

Planlanmış. düzenlenmiş ve düzeltilmiş "ilk sıradaki" kent

merkezlerin i n - 1 9 . yüzyıl sonları n ı n sanayileşmiş merkezleri- aksine. yeni

Central Park-Kentsel OOzenleyici. (Central Park- Urban Regulator)

floods, landslides or contagious diseases and secondly they try to rework the natural resources u nder an urbanizing frame in the form of public spaces, parks or other social infrastructures. To relieve the pressure of

metropoliten alanlar kent ve k ı rsal arasındaki s ı nırlara hızla yaklaşarak

rapid urbanization, incisions are made as eco-corridors, greenbelts and

çevreye doğru yayıld ı . Vadi havzalarında, nehir kıyılarında ya da depreme

bu ffer zones. If we go back to the idea of the politics of urban nature, these

yatkın bölgelerde, kentin en ucuz ve savunmasız bölümlerinde imarsız.

remedies always carry the danger of working in favor or the neo-liberal

ruhsatsız konut yerleşimleri ortaya ç ı kt ı . Bazı durumlarda şehre yeni gelenler

!and speculation, making a specific area more desirable even for a further

d i k. orma n l ı k tepelere. bazen ise kentin su havzaları n ı n tam yanına yerleşti.

development. This does not mean that the designers should not develop an u nderstanding

of ecology in the urban context.

Korunan bölgesel doğal kaynaklar ile konut stoğu arasındaki gerilim. kenar şehirlerinin ana ikilemlerinden biri olarak varl ı ğ ı n ı koruyor. Bu noktada

Central Park in

ew York is an excellent example of man-made nature, an

tasarı mcılar ekolojiyle iki ayrı biçimde deneyimler yaşıyor: önce seller. toprak

artificial landscape of the nature, in one of the densest urban fabrics of the

kaymaları veya bulaşıcı hasta l ı klar gibi doğal afetierin etkilerini azailman ı n

world. As much as it proves to be the most well-known example of urban

aciliyetini anl ıyor. ardından i s e doğal kaynakları kamusal mekanlar. parklar

nature, it is equally significant with its role as the regulator of urban health

veya benzer sosyal altyapılar biçimindeki kentleşme bağlamında yeniden işler

and hygiene in the progressive era of urbanization in North America. By

hale getirmeye çal ışıyorlar. H ızlı kentleşmenin bask ı s ı n ı azaltmak amacıyla

studying the Central Park within a framework of social, economic and

ekolojik koridorlar açı l ıyor. yeşil kuşaklar ve tampon bölgeler oluşturuluyor.

urban politics, Matthew Gandy shows us that the man shaped nature idea

Kent doğası politikaları fikrine geri dönersek eğer. bu çözü mlerin. belli bir alanı daha büyük bir kalkınma için arzu edilir hale getirerek her an

upon which Central Park was bui lt, was a way to rework raw resources into 4 a new synthesis for the needs of the modern society. Reworking nature

neoliberal arazi spekülasyon ları n ı n lehine işleme riski taşıdığını görüyoruz.

in to the city life is an accepted practice of modernisı project itself, whi ch

Ama bu, tasarımcıların kentsel bağlamda bir ekoloji anlayışı ve yaklaşımı

clearly designates what is work, living or leisure in the city spaces. The

geliştirmemeleri anlamına gelmez.

modernisı Iradition and the CIAM's approach to solve the urban problems

3 - Population Growth in Urban Age Cities. S iteye

giriş tarihi August 26 201 O.

urban-age.net/1 O_ cities/_data/_ UA CD/01_ UACD.html

http://www.

4 - Matthew Gandy, Concrete and C/ay : Reworking Nature in New York City, Urban and frıdustrial Environments (Cambridge: MIT Press, 2002), 1 09- 1 0

New York'taki Central Park, insan ya p ı m ı doğaya, dünya n ı n en yoğun kentsel

of the i ndustrialized metropolis determined the way plan ners approach to

dokuları ndan birinde konuınianan yapay bir peyzaj doğas ına mükemmel

cities for decades. The city needed scientific correction and ecology and the

bir örnek. En bilinen kent doğası örneği olduğu kadar, aynı zamanda

reworking of nature as a social remedy, was controlled by the designers and

Kuzey Amerika' n ı n i lerlemeci kentleşme çağında kent sağlığı ve hijyenini

the plan n ers. The engineering of the course of the rivers, the building of

düzenlemekteki rolüyle de oldukça önem taşıyor. Central Park' ı sosyal ,

water reservoirs in the city, the planning of urban parks were all scientifically

ekonomik politikalar v e kent politikaları çerçevesinde inceleyen Matthew

managed. The control of nature proved the superiority of progressive

Gandy Central Park'a ç ı k ı ş noktası ol uşturan "insa n ı n biçi mlendirdiği doğa"

thinking.

fi krinin, ham kaynakları modern toplumun gereksinimleri için yeni bir sentez olarak tekrar işler hale getirmenin bir yolu olduğunu gösteriyor. 4 Doğayı

While looking for new ways to accomplish these tasks, designers and

yeniden kent yaşamına dahil etmek, kent mekanlar ı n ı çal ı şma , yaşama

planners need to see the inherent dangers of establishing a "green" discourse

veya rekreasyon olarak tayin eden modernisi projenin kabul edilmiş bir

that claims neutrality and equity. lt is important to understand that the use

uygulama s ı . Modernisı gelenek ve CIAM ' ı n sanayileşmiş metropolün kentsel

of nature in the urban realm is highly political to begin with. T he access to

sorunları n ı çözmedeki yaklaş ı m ı , yı llarca plancı ların kentlere olan yaklaş ı m ı n ı

uses and resources has always been overshadowed by the issues of social

belirledi. Kentin bil imsel düzeltmelere ihtiyacı vardı v e ekoloji ile doğa n ı n

equity and justice in societies. The articulation of the perception of nature,

sosyal b i r çare olarak yeniden işler hale getirilmesi tasa rımcılar ve plancılar

leisure and public good cannot be separated from the issues of governance,

tarafı ndan kontrol ediliyord u . Nehir akış yolları n ı n mühendisliği, kentteki su

economic stratification and resource allocation. As William Cronon once

havzalarının inşas ı , kent parkları n ı n planlanması, bunların tümü bilimsel

mentioned, "landscape is the single most complicated, richest, most powerful

olarak yöneti liyord u . Doğan ı n kontrolü, ilerici düşüncenin önceliğini kanıtlamak

histarical document we possess.'' 5 Landscape works almost !ike geological strata which can be dissected in time and context. lt is the main register to

anlamına geliyordu.

see these socio-political and economic changes over time. The histarical B u görevleri yerine getirmenin yeni yolları n ı ararken, tasarımcı ve

ageney of landscape can be mo re teliing than anything else when it com es to

plancıların tarafs ı z l ı k ve eşitliği savunan "yeşil" bir söylem ol uşturman ı n

social exclusion, segregation and accessibility.

içinde bar ı n d ı rd ı ğ ı riskleri görebilmesi gerekiyor. Kent orta m ı nda doğa kullan ı m ı n ı n kendisinin en başta bir hayli politik olduğunu anlamak önem taşıyor. Tarihte doğal kaynakların kulla n ı m ı ve bunlara erişim her zaman sosyal eşitl i k ve toplumda adalet meseleleri yüzünden gölgelendi. Doğa, serbest zama n ı n planlaması ve kamu iyiliği algı s ı , idare, ekonomik ayrışma ve kaynak dağ ı l ı m ı ndan ayrı tutulamaz. William Cranon'un bir keresinde dediği gibi, "peyzaj sahip olduğumuz tek en karmaş ı k , en zengin ve en 5 Peyzaj, bu sosyopolitik ve ekonomik değişimleri

güçlü tarihi belgedir.''

zamanla görebileceğimiz, bir jeolojik oluşum gibi kesitine bakabileceğimiz bir belge niteliğindedir. Konu sosyal d ışlanma, ayrı mcı l ı k ve kaynaklara erişim olduğunda, tarihi gösterge olarak peyzaj bize her şeyden çok daha fazlas ı n ı anlatır.

4 - Matthew Gandy, Concrete and C/ay : Reworking Nature in New York City, Urban and Industrial Environments (Cambridge: MIT Press, 2002), 1 09- 1 0 5 - Peter Wheelwright, ''An lnterview with William Cronon;' Scapes 2006):

34-4S

S (Sonbahar

S - Peter Wheelwright, "An lnterview with William Cronon;' Scapes S ( Fall 2006): 34-4S

B LACK S EA

�

MARMARA SEA

Konut sil o l arı top l amı bir kent parçası/kültürü üretebil ir mi? Will the sum of housing silas be able to create an urban fragment/ culture ?

GB MİMARLIK GB ARCHITECTURE Özgür Bingöl ilke Barka Eınre Savga Tuba Bilgiç Berna Göl Ebru

F. Özgür (Danışınan-Consultant)

Teşekkür Special Thanks to URBAN AGE - LSE, Murat Vefkioğlu ( I M P), Arkitera Architecture Center Haın materyal Raw data by

Melih Alper ( I M P), Arkitera Architecture Center

Kentsel Biçim Krizi: Kentsel Aviulu Bloğun Yeniden Değerlendirilmesi

Crisis of Urban Form: Re-visiting the U rhan Perimeter B lock 21

istanbul'da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi

Critique of the Ongoing Production Process of Urban Fabric in Istanbul

Özgür Bingöl, Ebru F. Özgür

Genel Çerçeve

General Frame

Son y ı l larda, Türkiye'de kentlerin özellikle yeni konut yerleşimleri

The ongoing transformatian of city landscape especially via newly

vasıtasıyla geçirmekte olduğu dönüşümün, ölçek ve yaratılan çevre

produced housing settlements in Turkey recently, can be claimed to be

bağlamında dikkat çekici olduğu söylenebilir. Mimari açıdan, bu meselenin

striking in terrus of scale and the environment created. Architectural

doğrudan mekansal özellikleri ve yerleşim biçimleri açısından irdelenmesi

wise, it seerus to be essential to investigate this issue thoroughly, focusing

önem taşımakta d ı r. Bu nedenle, devasa konut alanları n ı n sürekli olarak

directly on the spatial aspects and forrus of settlement. Thus, the physical

ü rettiği fiziksel çevre, kentsel biçim olgusunun tartışmalarda ana tema

environment constantly being produced by massive residential areas is very controversial. Therefore urban form phenomenon has to be the

olmas ı n ı gerektirmektedi r.

main theme of discussions.

• • • • • -

ormanlar (fC?rests) • göl ve baraJlar (lakes & basi,ns,.._ bizans (byzantine) 1 5.-18. yy. ( 1 5-18th centuries) 19. yy. ( 1 9th century) 1920- 1960 1 960 - 1 970 1 970 - 1 995 1995 - 2005

S Istanbul'un kenlleşme süreci

22 GB

(urbanization process of the city)

5 10km

:1 :1

1 1 1 1 • 1 1 1 1 1 • • • • • •

yeni toplu konut yerleşimleri (new mass housing sites) •

.. ..

\: .

• •

D•

• • 1 • • 1 1 • •• 1 • •

• • •

\ 1 \ \. . . \\ .

·�

. . . . .. . ... .... ...... ...

1 .. .

•

.. · . .. , -. . :: ...-; .. 1..., • .. ....:. .. •. ...

...• ... . 1 .. :. .:: . ;:.ı

; .•

. •� .

r • �.. •:.. · -·

-:.= .. ·· ··· · • ... 1 • • . · . · . · -.. . · · · . �-. � .. .. .. · · �· . . ·· . .... . .... . . · ·: . . . · ... . . . . · . . ... . . .. . . •• .. . • • • ... • • • ...... . .. . t . . . . ... .... ·· · • "� ... . . . . . ••• • ..... • ••

�· : : : : : .. . . . .... ..

.. � .�t· ı: ....... . ... . � .. .. .# ô �� : ... "C'"

·· � � · · .. . � • • • • •• � • - ' . .

kapalı yerleşmeler (gated communities)

.. .=',�··.. •' •.' ! .... ... .... � ... . .

�.. ,� :e.,\\• . -· .,. •..•..:� ....... ı:,,'\.... .. . .\

1 ; •1 .. � • ,., : ... .• ..ı �., ... ·.. �� .. \, .......... .,..,, . � l . :· 1 1: • .....,; . . ':..· •-��.. ·�:ıt • •, ;,� ... ..·· � ' � ""'··· ., �- ... 1 • '\f •• • •: y .. • ., • 1 � ' .. .,.•;.\ •• ��· . �V....·�"'': ,j "&. • •r: � 4. • • • ,4 • • "l; 1 �� · s.� • • , , , 1 !1 ::--. ' .:ı, . , •. - . . . .. . .. .� ,· 1 .... -· ' .. '.. ".' ·· ..#, .......:, tt 1-.:,,ıı.-'=., . ... \ -#.. J.. .. . \ .. . .,• . - ��- ;� ....·�� .·. · · · · #'. .,-. t.ll•ı. -.. . ..- -:,... .. :..- . ., . . � -:'·•· . . -·.., • .. ; ;:.. . - · ..._............ ... ııı " .... . -�·"" .. . .. � ... .. .. . ... . . � -.� •· .----ı •. .. ... , • .. 1 ••

•

··-t.· ·l·�"f.� ·.: 1

•

gecekondu alanları (informal settlements)

�

••

·····

�

\ \.

.. . .... . .- • ... -.. .. -.... . ..

. ,

:.�Wt� \-.=, :•� i·�� _....... �.,...\:-- . . • 1 �••••• ,:, -

... .• . : ;.·_

·-..�!!

ll D

kentsel strüktür arayışına yönelik analizler (desperate search for urban structure)

, #"

' · •

. . -

kule konut ve alışveriş merkezleri (tower residencas with malls)

••

•

Günümüzde, birim yapı ile kentsel biçim arasındaki ilişki altüst

Currently, relation between a single building a n d urban form appears

olmuştur. Ilişki, artık niteliksel değil mekanik bir biçimde niceliksel

to be damaged. So-called relation now refers mechanically to what is

olanı ifade etmekted ir. Bir kentsel biçimden söz etmek mümkün

quantitative, not qualitative. It can be observed that it is impossible to talk

gözükmemekted ir. Sadece kentsel olguların hakimiyeti söz konusudur.

about an urban form anymore, but only certain urban facts determining

Kentler h ızlı bir şekilde kitlesel olarak parçacıl bir nitelikte yeniden

and daminating the production of physical environment. Cities are rapidly

yap ı land ı rılmaktad ı r. Ayrışmacı anlayışla ve büyük alanlar üzerinde

being re-built massive in scale but all fragmented. It is obvious that the

konuşlandırılan , bir örüntü oluşturmaktan uzak nokta blok tipolojisi ile

s um of urban fragments produced via patternless highrise apartment

üretilen kent parçaları n ı n topla m ı n ı n bir kent bütünü oluşturmayacağı

block typology through a strategy based on segregation fail to form an

açı kça ifade edilebilir.

urban condition.

Hali hazırda söz konusu olan yap ı m kapasiteleri ve geliştirilen

Despite the building capacities and presentation models in process at

sunum biçimlerine rağmen hakim tasarım ve üretim anlayışı ile

present, settlements produced via dominant design and production

ortaya ç ı kan yerleşmeler çoğunlukla kaliteli yaşam çevreleri değildir.

methods do not offer environments of a certain quality. The overall picture

Hem kamu, hem de özel sektörün girişimleri ile yapılan konut arzı

as an outcome of such housing settlements produced by initiatives of both

sonucunda ortaya ç ı kan fiziksel çevre, insan siloları ya da kentin

private and public sectors is such a great failure that it can be defıned as

ve kent kültürünün mezar taşları olarak ifade edilebi lecek yal ıtılmış

problematic settlements of isolated objects that one can call as human silos

nesnelerden oluşan yerleşmelerden öteye gidememekted ir.

or epitaphs of the city and city cu!tu re as well as i ts habitants.

Oysa kent, sürekli l i k talep eden bir bütüncül yap ı d ı r. Sorumlu

However, city is a very complex entire structure that demands continuity.

kişilerin kenti, tarihsel gelişimi içinde kavraması, güncel kentsel

To be able to understand the current urban facts, the ones responsible to

olguları n mantığ ı n ı anlamak için önemli bir ad ı md ı r. Konuya dair

change the form of the city should understand the production of the city

genel yaklaş ı m ı m ız, temelde planlama ile mimarl ı k alanında bir

within i ts histarical diachronic processes. Our general approach to the

kamu duygusu üzerine kuruludur ve özünde kent kültürüne vurgu

case is based on a comman sen e in fıelds of architecture and plan n ing

yapmaktad ı r.

and is an attempt to emphasize a city culture itself.

24 GB

Ana Sorun Alanlarını Belirlemek

ldentifying the Major Problem Areas

Neredeyse t ü m a z gelişmiş ü l k e metropolleri g i b i , istanbul da sanayileşme

Similar to most underdeveloped countries' metropolitan areas, Istanbul

süreci içinde 1 945 sonrası hızlı bir kentleşmeye sahne olmuştur. Kent,

experienced a rapid urbanization within the process of industrialization

ekonomik üretkenlik bağlamında en önemli merkezlerden biri olduğu içi n ,

after 1 945. Owing to the fact that the city is one of the most important

s o n yüzy ı l ı n ortaları ndan beri daha i y i yaşam koşulları umuduyla göç

centres in ter m s of economic productivity, it has been attracting

eden işsiz ve mesleksiz kitleleri kendine çekmiştir. Kentin sanayileşme

unemployed and unqualifıed masses, which have the hope ofbetter

süreci, merkezi hükümetlerin yetersiz ekonomik ve sosyal politikaları ile

living conditions, s ince the middle of last century. Industrialization

birleştiğinde, sanayi alanları etrafı nda kentsel niteli kten yoksun kaçak

process of the city together with the defıcient economic and social

yerleşimierin (gecekond ular) oluşmasına yol açmıştır.

policies of central governments led to informal settlements (gecekondu) lacking urban quality around industrial areas.

25 GB

(Transit Europe:n Mot:rw•;)

26 GB

ıı :

1;'";�\\� �-- ··

. . . ' ! ,• • ' ..• : • ••• . .. çalışma alanı. Küçükçekmece (project site in Küçükçekmece district)

Kaçak konut alanları (gecekondular), dünyada görülen diğer yasa

Informal housing areas (gecekondu) differ from other illegal housing

d ı ş ı konutlardan çeşitli şekillerde farkl ı l ı k göstermektedir. ilk olarak,

all around the world in various aspects. First of all each government

h ü kü metler kaçak konut alanlarına popülist politikalarla yaklaşmakta, bu

has approached to informal housing areas with populist policies, which

da bu alanların çoğunun yeni yasalar (imar afları) ve imar islah planları

cau sed to legalisation of most of these areas with new legislation and

ile yasallaştırılmasına neden olmaktad ı r. Bu süreç, alanlara temel kentsel

amendment plaııs. The process has completed via service of basic

altyapı ve toplu taşıma hizmetlerinin getirilmesine ile tamamlanmaktad ı r.

urban infrastructure and public transportation to these areas. The main

Bunun esas sonucu, yasallaşmış ve kentsel altyapıya sahip oldukları için

consequence of the legalisation and urban infrastructure is inflation of

kaçak konut alanlarında kentsel rantın artma s ı d ı r.

urban rent in informal housing areas. Secondly, amendment plans caused to an increase in building and population density in these areas, which do

i kinci olarak, imar islah planları bu alanlarda yapı ve insan yoğunl uğunun

not include urban public facilities, such as proper green areas, parks, sport

artmasına yol açmakta, ancak uygun yeşil alan lar, parklar, spor tesisleri,

facilities, educational and cultural institutions. Finally, sonıe of informal

eğitim ve kültür kurumları gibi kentsel donatı lar eksik kalmaktadır. Ve

housing areas became district municipalities with the accumulation of its

son olarak, bazı kaçak konut alanları , nüfus yığ ılması sonucu birer ilçe

inhabitants. Within the development process of metropolitan area, old

belediyesi haline gelmektedir. Metropoliten alan ı n gelişim süreci içinde,

peripheral informal housing areas became nıore central and accessible

eskiden periteride kalan gayriresmi konut alanları gelişen yol ve ulaşım

areas due to developing road and transportation systems. Hence these old

sistemleri sayesinde giderek daha merkezi ve ulaşı labilir alanlar olm uştur.

informal housing areas have potentially higher urban ren ts and beconıe

Bu eski gayriresmi konut alanları daha yüksek arsa değeri potansiyeline

preferable for investors and developers to build luxury housing.

sahip olmasından ötürü yatırımcı şirketler l ü ks konut inşaatları için bu alanları tercih etmektedir.

Apart from informal housing, there are three other dominant housing issues to be Jisted among the probleıns of residential territories:

Kaçak konut meselesi, konut alanları n ı n soru nlu yanlarından yaln ızca birini oluşturmaktad ı r. Diğer üç baskın konut soru nuna da ana hatlarıyi

First, Development Law in Turkey support plot by plot development,

değinmek yerinde olacaktır.

which cause to an apparent decrease of quality of urban form and urban

ilki Türkiye'deki imar Kanu nu'nun, kentsel form ve kentin kamusal

contractors. This type of production is ca lled as "build and seli" production

mekanlarında gözle görülür bir nitelik düşüşüne neden olan parsel

model.

public spaces. Apartıneni blocks on plots are being produced by smail

bazında inşaat yapmaya izin vermesidir. Arsalar üzerindeki aparlman blokları küçük yükleniciler tarafı ndan üretilir. Bu tip üretim "yap - sat"

Second problem is mass housing areas which are produced nıainly by

üretim modeli olarak adland ı r ı l ı r.

H D AT* and private housing cooperatives. Today Istanbul is sufl:e ring from

ikinci sorun, çoğu TOKi ve özel konut kooperatifleri tarafı ndan üretilen

one another, lacking urban quality as they are not being integrated with the

kitlesel konut alanlarıdır. Bugün istanbul, az çok aynı tip binalardan

existing urban structure.

these mass housing developınents, si nce they are almost the exact copies of

oluşan, kentsel nitelikten uzak olan ve yapıld ı ktan sonra mevcut kentsel yapıyla bütün leşti rilmeyen bu kitlesel konutlardan zarar görmektedir.

Third one is gated comınunities, which fragınent urban social and spatial environments with physical and mental walls, and trigger urban sprawl

Üçüncüsü ise, çoğu düşük yoğunluklu konut alanları olarak inşa edildiği

towards forest areas and water basins, since most of them were bui lt as low

için kentin sosyal ve mekansal ortamları n ı fiziksel ve zihinsel duvarlarla

density housing areas.

parçalayan ve kentin orman l ı k alanlar ile su havzaları na doğru yayılmas ı n ı telikleyen kapalı sitelerdir.

[1] Housing Development Authority of Turkey- TOK/: Türkiye Toplu Konut idaresi, an institution directly under the control of prime ministry

27 GB

Küçükçekmece ilçesini Tanımlamak

ldentifying Küçükçekmece District

Küçükçekmece ilçesi, istanbul'un düzensiz gel işimini ortaya koyan

Küçükçekmece district is one of the typical peripheral settlements of

periferik yerleşimlerinden biridir. Bu gelişim sürecinin ana özellikleri üç

Istanbul, which characterizes uneven development of the city. The main

baş l ı k altında özetlenebilir:

characteristics of this development process could be sumınarized in three titles;

Konut sorunu Kent yap ı s ı nda ve binalarda kentsel nitelik eksikliği

Housing problem

Çevre kirliliği

Lack of urban quality of urban structure and bui lt form Environmental pollution

Küçükçekmece ilçesi, yukarıda s ı ralanan tipte niteliksiz konut alanlarıyla çevrilidir. Kentin ana ekonomik faal iyeti sanayiden fınans

Küçükçekmece district is surrounded by unqualifıed housing areas with

ve ilgili hizmetlere kaymış olsa da, kentin periferisinde hala ana ulaşım

the types mentioned above. Although main economic activity of the city

güzergahları boyunca gelişim göstermiş büyük organize sanayi bölgeleri

has shifted from industry to fınancial and related services, periphery of

bulun maktad ır. Ana ulaşım yap ı s ı kent makroformunun belirleyicilerinden

the city stili has large organized industrial areas, which were established

biridir. Ana demiryolu ve otoyol sistemi Marmara Denizi kıyıları na

along the main highway structure. Highway structure is one of the

paralel inşa edildiğinden, kent güney kıyı larda doğu-batı doğrultusunda

determinants of urban macroform of the city. S ince the main railway

gelişim göstermiştir. Bu gelişim şekli, bölgenin kuzeyindeki ya p ı laşmış

and highway system has been bui lt parallel to the Marmara Sea coasts,

alanın ormaniara doğru genişlemesi açısından önem taşır. ikinci Boğaz

the city developed in east-west directian in south coasts of the city. Such

Köprüsü'nün ve çevre yollar ı n ı n inşa s ı n ı n ardından Küçükçekmece

urbanİzatian is critica! due to the urban sprawl into the forests settled i n

gibi yerleşimler hızla büyümeye devam etmiştir. Bugün ise gündemde,

northern part o f territory. After the construction o f the second Bosporus

metropoliten alan ı n ekolojik sürdürülebilirliğine bir diğer tehdit olan üçüncü

Bridge and i ts beit ways, the growth of settlements !ike Küçükçekmece

Boğaz Köprüsü ve çevre yolları vard ır.

continued rapidly. Today, third Bosporus Bridge and its beltways are on

Küçükçekmece ilçesi ad ı n ı , eskiden istanbul'un su toplama havzalarından

the metropolitan area.

the agenda, which creates another threat on ecological sustainability of biri olan bölgedeki gölden alır. Göl, çevresindeki sanayi alanları ve havza n ı n koruma bölgesindeki konut yerleşimleri nedeniyle kirlenmiştir.

Küçükçekmece district is named after the lake in the area, which used to be one of the main water collection basins of Istanbul. The lake

Küçü kçekmece ilçesini ilg ilendiren bu gelişmelerin yanı s ı ra , büyük

is polluted due to surraunding industrial areas in time and housing

ölçekte istanbu l ' u n , 1 990' 1arın sonlarından itibaren küresel ekonomik

settlements which are located in preservation zone of the basin.

sisteme eklemlenmesinden doğan güçlükler söz konusudur. Bazı çevre ü l kelerin en büyük kentleri gibi istanbul da küresel aktörler içi n karlı

Apart from these developments regarding Küçükçekmece district,

bir yatırım alanı haline gelmiştir. Dolayısıyla emlak yatırı mları, özellikle

Istanbul has been in the phase of articulating the global economic

lüks konut yerleşimler (kapa l ı siteler) ile ofis kuleleri , alışveriş merkezi

system s ince Iate l 990s. Similar to most metropolitan areas of peripheral

ve rezidans kuleleri gibi karma projeler bağ l a m ı nda h ı z kazanmışt ı r.

countries, Istanbul became a profitable investment area for global

Bu yatı rımlar kentsel dokuyu parçalamakla, kentsel mekan nitel iğini

actors. Hence real estate investments gained speed especially in terms of

düşürmekle ve kentin kamusal mekan kulla n ı cılarını gelir seviyelerine

luxury housing estates (gated communities) and mixed developments

göre ayırma ktad ır. Parçalanmanın altında yatan konulardan biri de,

including office towers, shopping centres and residential towers. 1hese

değişen istihdam yapısı ve neoliberal ekonomik politikalarla ilişkili olarak,

developınents fragment urban fabric, decrease urban space quality and

gelir seviyeleri arasında giderek artan farktır.

segregate users of urban public spaces according to ineome levels. One

28 GB

25 yıllık dönemde bölgede gözlemlenen hızlı yapılaşma (rapid urbanization in 25 years)

of the underlying issues of fragmentation is the growing gap between ineome levels, which is related to variable employment structure and neo-liberal economic policies. Kısaca, istanbul bir yandan hem sosyal hem de ekolojik anlamda

In brief, on the one hand Istanbul i s developing i n an unsustainable

sürdürülebilir olmayan bir şekilde büyümekte, diğer yandan ise kentin

way, both socially and ecologically, and on the other hand built

yapılaşmış çevresi nitel ikli tasarımdan yoksun olarak gelişmektedir.

environment of the city is developing without design quality.

Küçükçekmece ilçesi, sosyal ve ekolojik tehditierin üst üste bindiği, yani

Küçükçekmece district is only one example of overlapping social and

kentsel nitelik eksikliğinin görüldüğü örneklerden yaln ızca bir tanesidir.

ecological threats, taeking urban quality. Such urbanisation should

Bu yapılaşma şekli, toplumsal ve çevresel meseleler hassas bir şekilde

be taken un der control in a mo re peaceful way, with the sensitive

işlenerek, daha barışçıl yollarla kontrol altı na alınmalıdır.

etaboration on social and environmental issues.

7·7

B·B

topografik sekanslar (sequences of !opography)

30 GB

•

yerleşim alanı (habitation) toplu konut alanı (mass housing zone) sanayi (industry)

�

su (water)

vadi (valley)

e w

yeşil alan (green zone) spor (sport)

incelenen Alanla ilgili Konular

lssues Related to Case Area

istanbul'a v e Küçü kçekmece'ye a i t temel sorunlara değindikten sonra,

Referring on the major issues of istanbul and Küçükçekmece, it is worth

proje alanına özgü güçlükleri tanımlamak uygun olacaktır.

to define the problems gen u ine to the case area.

Yukarıda k ı saca açıkland ığı gibi, kentin yapılaşmış bölümü konut

Briefly explained above, related with the housing issue, built form of the

meselesiyle ilgili olarak nitelikli tasarımdan ve kentsel tesislerden yoksun

city had been devetoping taeking design quality and urban facilities. Old

bir şekilde gelişim göstermiştir. Eski plansız konut mahalleleri, daha alt

informal housing neighbourhoods are under press u re of transformat i on

ve orta s ı n ı ftan sakinierin yerlerinden edilmesine neden olan, üst s ı n ıflar

via large scale housing projeers designed for upper classes, which mostly

için tasarlanan büyük ölçekli konut projeleri nedeniyle dönüşüm baskısı

result in displacement of lower and middle class residen ts. This approach

altı ndadır. Böyle bir kentsel dönüşüm yaklaşımıyla, niteliksiz mahalleleri

to urban transformatian misses the opportunity of reconstructing

sakinleri yerinden etmeden daha iyi kentsel çevrelere dönüştürme fırsatı

unqualifıed neighbourhoods as better urban environments, without

kaçırılmış olacakt ı r.

causing any displacement of the i nhabitants.

i n celenen alan, yaşanabilir, sürdürülebilir ve yüksek nitelikli bir kentsel

The case area offers a large potential to create a liveable, sustainable

çevre yaratmak için çeşitli olanaklar sunmaktad ır. Bunlardan birincisi,

and high quality urban environment. First of all, area has original

bölge sakinlerini yerlerinden etmeden daha iyi bir ortam yaratmaya imkan

informal housing areas, which presents an occasion of transforming

verecek ve ilk hali ile kalmış plansız konut alanlarına sahip olmas ıdır.

the neighbourhood into a better settlement with i ts current i nhabitants.

I kincisi, kamusal ve özel alanlar arasında uygun bir i lişki kuran, kompakt

Secondly, it represents the opportunity of creating an ecologically

bir kent tasarımı ve nitelikli kamusal mekan sunan, ekolojik anlamda

sustainable model of h igh quality urban environment, which constructs

sürdürülebilir, nitelikli bir kentsel çevre modeli yaratma fırsatı veren

a proper relation between public and private areas, a compact city design

potansiyel bir alan olmas ıdır. Son olarak, alanda Küçü kçekmece Gölü su

and quality of public space. Additionally the river in the area, which is

toplama havzas ı n ı n bir parçası olan bir akarsu, geri kazanı lması gereken

a part of Küçükçekmece Lake water calleetion basin, is considered as a

doğal bir unsur olarak belirlenmiştir.

subject of natural recovery.

31 GB

kurumuş gölet yatağı (pond that does not exist any more)

su la k alan (wetland rehabilitation & conservation zone)

---�"'1

çalışma alanının maketi (model of the site)

32 GB

Küçükçekmece ilçesi'nde Yer Alan Proje Alanı*

Project Site in Küçükçekmece District*

istanbul, özellikle s o n 5 0 yılda, doğal s ı n ı rları olan Kuzey Ormanları

Istanbul has been experiencing a rapid urbanization especially for last

ve Marmara Denizi arasında, doğu-batı aksında h ızlı bir kentleşme

50 years

yaşamıştır. Sanayileşme, göç ve doğu-batı aksına paralel olarak

and Marmara Sea. l ndustrialisation, immigration, transportation routes

planlanan ulaşım yolları halihaz ı rda yaşad ı ğ ı m ı z durumu oluşturmuştur.

paralel to this axis have created what is being experienced taday.

Temelde, Küçükçekmece i lçesi'nde seçilen proje alanı bu üç etkenin

As a matter of fact, selected project site in Küçükçekmece District is

bir sonuç ürünüdür. Alan, TEM'in kuzeyinde ve ikilelli Organize Sanayi

an outcome of those three issues. Site is located on north of Transit

Bölgesi'nin batı s ı nda yer a l ı r. Ala n ı n içinde düzensiz yerleşim bölgeleri

European Motorway and on the west of lkitelli Organized Industrial

on east-west axis between its natural borders Northern Forests

bulunmaktad ır. Alanla ilişkili olan diğer bölgeler, Olimpiyat Köyü ve yeni

Zone. W i thin the site there are neighbourhoods of informal settlements.

yap ı lan yüksek yoğunluklu toplu konut yerleşi mleridir. Alan ı n kendisi,

Other connected areas with the site are Olympic Viiiage and newly

istanbul'un kuzey-g üney aks ı üzerinde yer alan vadi sistemlerinden

produced high-density mass housing settleınents. Site itself is actually

birinde konumlanmaktad ır.

located on one of the valleys of Istanbul on north-south axis. Future of the site can be identifıed to be a mass housing and transformatian zone.

Ala n ı n yak ı n gelecekte bir toplu konut ve kentsel dönüşüm bölgesi olacağı açı kça ifade edilebilir. Alan ı n batısında, Olimpiyat Köyü'nün bir parçası

West side of the site is a park which is a part of Olympic village. North

olan bir park yer al maktadır. Kuzeyi boştur, ancak s ı n ı rda kurtulmuş bir

of the site is vacant, but on the baseline there is a contaminated po nd.

gölet yatağ ı bulunmaktadır. Alan ı n güneyi iki plansız yerleşimi barı nd ı rır:

South of the site contains two informal settleınents; Ayazma and Köyiçi

Ayazma ve Köyiçi mahalleleri.

neighbourhoods.

*Bu çalışmaya Nisan 2009 tarihinde başlanmıştır. 29 Mart 2009 yerel seçimleri sonucunda, daha önce Küçükçekmece ilçe Belediyesi'ne ait olan

•

The study has started at April, 2009. The case area, arigina/Iy part of the

Provincial Municipality of Küçükçekmece, has affiliated to borders of Provincial

proje alanı, yeni kurulan Başakşehir ilçe Belediyesi sınırianna dahil edilmiştir.

Municipality of Başakşehir, after the local elections he/d in 29th March, 2009.

Ancak, çalışmaya altlık oluşturan ham materyalin bu idari sınır değişikliğinden

Nevertheless, considering the fact that the ra w data which construct the base of

etkilenmediği ve alanın kendine özgü koşullannın Küçükçekmece ilçesinin

this study are not manipulated and conditions genuine to the case area wou/d

dinamikleriyle birlikte kavranabileceği göz önüne alındığında, çalışmada

be more comprehensible within the dynamics of the Küçükçekmece district, the

Küçükçekmece ilçesi bağlam olarak kabul edilmiştir.

province of Küçükçekmece is accepted as the cantext of the study.

Bölgesel Analiz

Territorial Analysis

Bu bölgedeki güncel planlama v e y a p ı m faaliyetlerine, özellikle d ü ş ü k gelir

Project site is certainly one of the leading operation fıelds and

grupları n ı n konut sorunlarına ve beklenen olası depreme bağlı olarak,

transformatian zones of Istanbul as a result of the recent activities

proje alan ı n ı n şüphesiz öncelikli operasyon alanları ndan ve dönüşüm

of planning and construction in the region, housing problems of

bölgelerinden biri olduğu ifade edilebilir. Eğer proje alanı, ya p ı l ı çevre

especially low ineome groups and probable eathquake. It is predictable

üretiminde halihaz ı rda hakim anlayışla inşa edilirse, istanbul'un çevresel

that the devleopment of the site with the same approach which defines

ve kentsel kaliteden yoksun yeni bir konut bölgesi daha olacaktır. Sonuç

the ongoing production process of urban fabric wili create anather

olarak, alan ı n kendisi bir yal ı tılmış nesneler sahas ına dönüşecektir.

residential territory without any environmental and urban quality. Consequently, the site itself w ili turn into a field of isolated objects.

Tüm bölge için bir model ol uşturabilecek, aynı zamanda özellikle konut bölgeleri için yeni kentsel doku ürelirken yol gösterebilecek bir çal ı şma

To develop a study and a structure plan that can be a model for the entire

ve bir yapısal plan geliştirilmesi hedeflenmiştir. Söz konusu yapısal plan,

region while developing the new urban fabric especially residential

kentsel-mekansal kalite, çevresel hedefler ve barışçı l dönüşüm stratej ileri

territories is aimed. Structure plan will focus on urban quality,

üzerine odaklanacaktır.

environmental goals and peaceful transformatian strategies.

33 GB

yeni toplu konut alanları (new mass housing setuements)

kaçak yapılaşma alanlan {informal settıements)

organize sanayi bölgeleri (organized lndustrial zones)

olimpiyat stadyumu (olympic stadium)

34 GB

ba�lam: yapı h çevre (contex1: urban fabric)

topo!}rafya (topography)

karayolu (motorways) ba!}lam: peyzaj (context landscape)

35 GB

t:ıDO'f Q

Tasarım Raporu Vaka etüdü için seçilen alan, çevresel (topoğrafik-ekolojik) ve bölgesel (kentsel doku ve arazi kulla n ı m ı ) özelli kleriyle birlikte ele a l ı n m ıştır. Tasarım sürecinin ilk aşaması, alanın fiziksel ve sosyal bağlam ı hakkında net bir yaklaşım geliştirmek olmuştur.

Alan ile ilgili veriler üzerinde yapılan çalışmalar, haritalama çalışmaları, alan ı n fiziksel modelinin yaratılmas ı , alan ve çevresinde yapılan gözlemler neticesinde kentsel, çevresel ve sosyal hedeflere bağlı üç ana başl ı k ön plana

�Qr.fi'�' '-I :...J I'

çıkmıştır: Kentsel Form Olgusu Çevre Dostu Yerleşme Modeli Barışçıl (Uzlaşıya Daya l ı ) Dönüşüm Stratejileri

Söz konusu üç baş l ı k kapsamında geliştirilen yaklaşımlar tasarı m ı n temelini oluşturmuş ve kentsel örüntü, yeşil alan sistemi, ulaşı m sistemi ve yoğunluk gibi yapısal plana ait somut kararları tan ı mlamıştır. Kentsel yapılı çevre üretiminde esnekliğe ve farklı laşmaya imkan tanıyan, ancak diğer yandan da yol gösterici ve bağlayıcı olabilen bir yapısal plan elde edilmesi hedeflenmiştir.

Design Statement The site selected as case study, was discussed through its environmental (topographical-ecological) and territorial (urban fabric and landuse) characteristics. First phase of the design process was to have a clear •

,., .,. 1 •• . •

•

•........,� _,\,'.. ..

....

canception on the physical and social context of the site.

· ·� ·· ... ,. :"\.. ... . .• ...: �. ...� ...... �.. ·-· .·..· .... ..,... - .. �, · , 1: . • -... ,.. t ! •• :..• . .... ... �,·: · t .. • , � • ## .. Jl • ...

••

� · ., . . ..• .. .... . , � • .. •, � . , .. ...., . � ... • .. 1 • • 1 .. • . .. � . . , .,, . . . .... . • •• , ... \ .. #�1• • 1 � • • • •• • , '.. '.• � !C•I • "-.: ·*·• '"'"� ..• .... . •.•,• ., . •r• � •• • 1 .. ft1., � � • '\ •.••••\ ;r "\ •••, • • •• .,. . . .

�·

- �� · • , 11 1 · :jı\ & . .. . •t . ..• •.• -. •••• 1•. ".' .. •' .1 :• 1 ...

· ·=. '..

•

t•

•'

, f .r 1-.:• '\·t·._·--•· ,• A . \• ,•. . • - �::-:.!�'..��.....,-� ��!. ··· •ı .... �·· .. .

• ';;• •••

•

··· ..-�

36 GB

�

. . .. . ...

determined during studies on given data of the site, mapping studies, creation of physical model of the site and field study: Urban Form Phenomenon Eco-sensitive Settlement Peaceful Strategies of Transformatian

•

•. • . • • .. . .

1 fl" . .,. • ...:, .• • •• -··.... 11!:1 • •• . . . � .. . • . . . "• - 1 -· · ..' . �,· . . . _ ..__ . .. . . . ..... . . . .. ... . . . . • te:"' • • • • • .... .. •• ' .. . " -:. . .. ,.... .

Three main topics related to urban, environmental and social goals were

Conceptions developed within these three topics were the basis of the design and defined all concrete decisions on structure plan such as urban pattern, green network, transportation system and density. Main aim was to achieve a structure plan which enables flexiblity and diversity in production of urban fabric, but on the other hand, also instructive and obligatory by some means .

Bareelona Central Park, New York

Red Square, Moscow

rk, Istanbul

ölçek karşılaştırması: açık alanlar

(scale comparison: open spaces)

37 GB

Brasilia

Ve nice

38 GB

Florida

ölçek karşılaştırması: yapılı çevre (scale comparison: urban fabric)

Istanbul - Küçükçekmece

: ___ _______.,>'

' ' . 1

1 /

;

/ ı (....,�.. \

! 1 (m-•

i !

i /

(

1 ' ........._ _ �

alt vadi sistemleri ve öneri bağlantılar (subvalley systems & avaible connections)

mevcut yapı stoğu (urban fabric) tasarım katmanları

(design layers)

karayolu ağı (motorways)

39 GB

r---'ı,,

( _,--Y

fli-

{

�

;

{

! \

)

yapılaşmaya uygun alanlar (neighbourhoods borders according to slope analysis)

yapı adaları (city blocks)

40 GB

)

�-

\ t • El

""....._:·

3.0 2.5 2.0 L L 1.5 L 0.5 • 0.05

... "' v, --

yapı emsalleri (building ratios) tasarım katmanları (design layers)

1-----ı

özel proje alanı (special project site)

_-f±\�

_-,,J

...__ _ _

.�":1 .�

yol ağı (street network)

/ı

i� (

f 1

ı !

,l \\

(

\ \ \

,< 1

/ 1 1

\\ \

\ ,

/.,

'! f

i i

kentsel aviulu bloklar (urban perimeter blocks) ---

(

}

(

)

""- --�.;.-

�\:lu.oG� ,

/�,....... -�� ..._cC\ 'C1Ç c. ��L----. � ""'!: _..Jl..' - ı c'(lt.a

n1" ":.t!t-,,.,� .. q,..,� :, _.-·-:· 1\ '-"�tıı:: ' --l :fl/) �:-..;, · � liı / oC : karmk l(Uila;,-ım • mixed use jL.. .., konut residential t:ı{J

tiG�o· (

/ 1

�

r J ..ı; ... .....

ofis office kültür cultural yönetim administrative .-J eğitim • educational sağlık U healtcare ıın i dini tesis • religious --J meydan ve parklar square & parks

! r1

lC!b.L \ gee

bina kullanımları (building uses)

- i• -

meydanlar ve mahalle parkları (squares & neighbq_u rhood parks) 1 1

\ \ \

\ 1}

,.//

i ı i

avlular (courtyards)

/ 1

�

______

i 1

�

ağaçlandırılacak alanlar (areas to be forested) tasarım katmanları (design layers)

yapım etapları (construction phases)

41 GB

2 3

Anahtar Plan

proje alanı (area of the site)

5.250.000 m2

525ha

Kentsel Form* Proje alan ına ilişkin geliştirilen strateji, alan ı n geleneksel kentin d ı ş ı nda olması ve çevrede eklemlenebilecek bir kentsel doku bulunmamas ı nedeniyle, yöntem olarak geleneksel 'büyük şehir' ölçeğini ve yap ı s ı n ı yorumlamaya v e ard ı ndan parçalar halinde alanda uygulamaya dayanmaktad ı r.

Yerleşmedeki temel özellik, kentsel aviulu blok karakterinin kısmen çözülerek çağdaş bir yaklaşımla yeniden yorumlanmas ıdır. Blokların geçmişte ortak kullan ı ma kapalı avluları kamusal kullanıma imkan verecek şekilde yeniden düzenlenmiştir. Yerleşmenin bütünlüklü ve şehir morfolojisine referans veren bir karaktere sahip olması hedeflenmiştir.

Yeşil Ağ Örgüsü Çağdaş kent yaşa m ı n ı n en önemli öğelerinden biri kentsel büyük açık geliştirilen alan (area of la nd to be developed) 2.950.000 m2

... 295 ha sulak alan (area of wellands) 527.000 m2

yeşil alan sistemidir. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan vadi ve akarsu bir ekolojik koridor olarak ön plana çı kmaktad ı r. Bu sistemin korunması ve güçlendirilmesi projenin makro ölçekli hedefleri arası ndad ı r.

53 ha

Bununla birlikte, bu kuzey-güney doğrultulu yeşil sistemin, doğu-batı yönünde yer alan küçük vadi sistemleri arac ı l ığıyla önerilecek yapılı çevrenin içine nüfuz edecek şekilde geliştirilmesi ve kentsel yeşil alt koridorlar oluşturulması hedeflenmektedir. B u sayede yeşil alanlar ile yap ı l ı çevrenin arasında organik bağ ı n kurulması, işlevsel, mekansal, görsel sürekliliğin ve eka-sistemsel bütü n lüğün sağlanması mümkün olacaktır.

* Bu çal1şmamn arka plan mm oluşmasmda aşağ1da yer alan metinlerdeki tart1şmalar önemli katk1da bulunmuştur. yol a�ı alanı (area of streets) 200.000 m2 meydanlar (area of squares) 1 25.000 m2 yapı taban alanları (building footprints) 440.000 m2 toplam yapı alanı (gross building area) 2.650.000 m' global emsal (global building area coefficient)

0.9

alansal d�erler (general calculations of areas)

42 GB

BILGIN,

(1 998), "Toplu Konut Mimarisi ve ATK Lojmanlan", Arredamento

Mimarlik, Say1 1 1 : 86-93. COLQUHOUN, A. (1990), "Süperblok (1971)", Mimari Eleştiri Yaz1lan, Çev. A. Cengizkan, Şevki Vanl1 Mimarilk Vakfi Yaymlan, Ankara, 8 1 - 1 0 1 . PANERAI, P. R . ; CASTEX, J.; DEPAULE, J.C.; SAMUELS,

(2004), Urban

Forms: The Death and Life of the Urban Block, Architectural Press, Oxford.

Key Plan U rban Form* Strategy for the project area is generating a plan based on re interpretation of the traditional big city scale and i ts structure, and then implementing on the area, considering the fact that area in question happens to be outside the traditional city and does not have an urban pattern that has the potential to be articulated to. Main characteristic of the pattern generated is re-interpretation of the urban perimeter blocks with a contemporary approach. The closed courtyards of traditional urban blocks are reorganized to allow public use. The aim is to create settlements refering to an integrated urban culture, as weU as to its morphology.

Green Network One of the most important components of urban life is green network. The valley and the stream basin in the north-south axis in case area stand out as an ecological corridor. Preserving and strengthening this corridor is one of the major macro scale objectives of the design. Besides, this green spine in north-south axis is to be expanded via foresting the sub-valleys in the east-west directian so that the green areas will penetrate into the built environment and wiU form sınaller green corridors. These green corridors will provide an organic interrelation between the nature and the built environment, thus enable a functional, spatial, visual continuity within the the ecosystem.

•

Discussions he/d in the texts listed below have contributed to the

construction of this study's background. BILGIN,

(1 998), "Toplu Konut Mimarisi ve ATK Lojmanlan", Arredamento

Mimarlik, Say1 1 1 : 86-93. COLQUHOUN, A. (1 990), "Süperblok (1971)", Mimari Eleştiri Yaz1/an, Çev. A. Cengizkan, Şevki Van/1 Mimarlik Vakf1 Yaymlan, Ankara, 8 1 - 1 0 1 . PANERAI, PR.; CASTEX, J.; DEPA ULE, J. C.; SAMUELS, /. (2004), Urban anahtar plan (keyplan)

Forms: The Death and Life of the Urban Black, Architectural Press, Oxford.

43 GB

lL \

.,..

- -. - . �\ ''

· :..::·:. ·

OQ9 Yapısal Plan öneri, kenti anlama n ı n ötesinde bir kent parçası n ı yeniden kurma girişimi .. . .... ::-:-..

olarak nitelenebilir.

Amacı kenti zaman ve mekan içinde etkileyen değişimlere odaklanarak çağdaş kentin biçim kazanma olgusunun kökenindeki kopuklukları

----�----

kavramaktır.

Hedefi doğa ile barışı k , sürdürülebilir, kavranabilir bir kent deneyimi yaratmaktır.

Structure Plan The proposal can be defıned as an attempt to re-establish a city fragment, beyond understanding the city. The purpose here is to comprehend the disconnected nature of the current formatian customs of the city while focusing on the changes that etfect the city within space-time. Main goal is to create an eco-friendly, sustainable and comprehensible yapısal plan (structure plan)

44 GB

.-- '

urban experience.

Vaziyet Planı Detayı - Mahalle Birimi

Site Plan Detail - Neighbourhood Unit

önerilen aviulu b l o k yapılaşma, temelde 1 9. yüzyıl s o n u kentsel biçiminin

Proposed urban perimeter blocks structurally tend to carry qualities of

özelliklerini taşımaktad ı r. Adalar üzerinde yer alan bloklar kontrollü

the Iate 1 9th century urban form. These blocks located on the city blocks

çeşitlenmenin bir örneğidir.

are examples of a controlled diversifıcation.

Yapısal plan, 1 9 . yüzyıl ve erken 20. yüzyıl şehir içi yapılanma şeklinin

Structure plan is a heterogeneous interpretation of 1 9th century and

ayrış ı k bir yorumudu r.

early 20th century city structures.

Bloklar, bir ızgara sistem üzerinde farklı sekanslarla bir araya gelerek

It defınes open public spaces such as courtyards, streets or squares via

avlu, sokak, meydan gibi açık kentsel kamusal alanları tan ı m lamaktad ı r.

the combination ofblocks with varying sequences on a grid-iron system.

Yap ı l ı çevrede çeşitl iliğin ve farkl ı laşma n ı n sağlanması amacıyla

Each particular urban block is proposed to be designed by different

her bir kentsel aviulu bloğ u n , yapısal pla n ı n eki olarak tan ı mlanan

group of designers to create multiplicity and diverse conditions, yet with

yapılaşma koşullarına uyulması koşulu ile farkl ı mimari ekipler tarafından

codes defıned in the structure plan. Urban blocks with different heights

tasarlanması önerilmektedir. Kendi içlerinde farklı yükseklikleri ve farklı

and diverse compositions within themselves form a pattern parallel to

kompozisyonları barındıran kentsel bloklar, kuzey-güney ekseninde

the large green area on the north-south axis.

tasarlanan büyük yeşil alana paralel bir örüntü oluşturmaktadır.

45 GB

--- .

yol (road)

yalıtılmış apa rtman blokları (isolated apartmeni blocks)

. önenlen kentsel aviulu blok (urban permeter blocks)

kentsel aviulu blok tipolojisinin yenı"den ele alınması (re-visiting urban perimeter block)

Yapısal Plana Ait Plan Notları:

Plan Notes of Structure Plan:

(Blok Tasarımına Yönelik Yönetmel i k Taslağı)

(Regulations Proposal for Black Design)

Üçüncü boyutta tasa rım kalitesini arttıracak esnekliği sağlamak önem

lt is important to acquire flexibility that will ailow the design to be more

taş ı maktad ı r. Çağdaş bir anlayışla yorumlanan kentsel (avlu l u ) blokların

qualified spatially and end up with diversity. For diversity in design of

tasarımında fak l ı l ı k elde edilebil mesi için gerekli yapılanma koşulları

the re-interpretted urban blocks, the building regulations should be

ta n ı m lanmal ı d ı r. Yapı lanma, yapı adaları için verilen emsal değerine göre

defıned clearly. Blocks will be formed according to the building ratio

şekillenecektir. Ancak;

determined for each black. However;

•

Yapı ların kamusal erişime imkan tanıyan açık avluları tanı mlaması

The buildings have to define accesible courtyards which are the se

gerekmektedir. Bu nedenle azami yapı derinliği beli rlenecektir. (önerilen

mi-public open spaces of structure plan. Tlıerefore, maximum building

azami yapı derinliği: 1 7m)

depth should be determined.

•

Taban alanı katsayısı ile bu avluların asgari boyutları belirlenecektir.

(önerilen TAKS: 0 , 7 ) •

Cephe hatla rını v e yapı-sokak ilişkisini tanı mlamak amacıyla imar

istikamet aralığı belirlenecektir. Sokak ya da caddeden çekme mesafesi 0-2m aral ığı olarak önerilmektedir. •

Eğimden yararlanılarak kaza n ı lan iskan edilen inşaat alanı emsale

(proposed building depth max. 1 7m) Via building footprint ratio, the minimum dimensions of these courtyards will be determined. (proposed building footprint ratio: 0.7) To define façade axis and building-street relations ground plan guide l ine interval will be indicated. Setback from the street/avenue has been accepted as between "0-2m':

dahil edilmemiştir. Ancak eğimden dolayı kaza nılan ve emsal d ı şı nda

Extra construction area acquired because of slope will not be inclu

kalacak olan inşaat alanının %50'si, kamu yararına kullanı lmak üzere

ded i n the building ratio. However, 50% of this extra area will be given

yerel yönetime terk edilecektir. Bu alanlar, blok altı geçitler, pasaj lar,

to local authorities to be used for public benefi ts. These areas can be

arkadlar yerel yönetimin işleteceği d ükkanlar, kamuya açık alanlar olarak

used as underpasses, passageways, arcades, shops run by local authori

kullanı lacaktır.

ties and for various public uses.

•

Her nevi kapalı ve açık çı kmalar emsale dahild ir. Ancak sirkülasyon

vb. ortak kullan ı ma hizmet eden açık çı kmalar emsale dahil edilmemiştir. •

Eğimli çatı yap ı l ması d u rumunda iskan edilen çatı katı emsale dahil

included. If the design has pitched ro of, then the area used as attic storey or

dir. •

All kinds of open or closed consoles will be included in building ratio. However, open consoles that serve common use will not be

Ancak yapı zarfı içinde yapılan boşaltmalar (dam bahçeler-ara kat

bahçeleri-arkadla r-pasajlar-nişler vb.) emsale dahil değildir.

loft will be included in building ratio. Open spaces within the blocks such as roof gardens, upper floor gardens gardens, arcades, passageways, niches ... ete. will not be inclu

Bu sayede farklı niteliklere sahip, insan ölçeğini gözeten, kamusal,

ded i n building ratio.

yarı-kamusal, özel ve yarı-özel mekan dizgelerini barı nd ıracak biçimde örgütlenmeyi sağlayan, doğayı yap ı n ı n içine ve katiarına taşıyan,

With the building design codes listed above, it is aimed to attain a design

mekansal çeşitlilik ve zenginlik barı n d ı ran bir yapı lanma elde edilmesi

process that leads to different qualities to create diversity within the built

hedeflenmektedir.

environment, considering the human scale, organizing space to allow a public/semi-public/semi-private/private space system and carrying nature in to the built spaces on different levels.

47 GB

1 1

kentsel aviulu blok çeşitiemeleri (variations of urban perimeter block)

•

48 GB

•

sokak sekanslan (squences of street)

•

rı

kentsel aviulu blok çeşitlerneleri (variations of urban perimater block)

�. .

!,_IDI

•

�

•

sokak sakansiarı (squences of street)

49 GB

Dönüşüm ilkeleri

Transformatian Strategy

Planlama ve kentsel tasarım yaklaş ımları n ı n kültürel olgular olmaları

It is evident that the planning and urban design approaches are cultural

gerçeği yadsınamaz. Dolayısıyla bu anlamda bir üretim, kayıts ızca

phenomena. Meaning that the production models in these fields and

yapı üreticileri nin ve yatı rımcıların opportünist yaklaşımiarına teslim

in this scale cannot be left only to the oppurtunist approaches of the

edilmiş bir süreç olarak düşünülemez.

investors who tend to produce urban fragments recklessly.

Bu bağlamda yarışma alanı içerisinde yer alan plansız mahallerinin

I n this co ntext, transformatian and regeneration of informal settlements

sağlıklaştırılması ve yenilenmesi öncelikle sosyal, akabinde fiziksel

located in the project site should be considered first as a social issue, later

bir proje olarak değerlendirilmektedir.

as physical intervention.

Mevcut yapılaşma niteliksiz olmasına karş ı n , bu yapıların tama m ı n ı n

Even though the existing fabric cannot be considered to be as a qualified

y o k sayılarak v e mahalle sakinlerinin yerlerinden edilmeleri üzerine

settlement in any sense, the transformatian model should not be a

kurulu bir topyeküncü dönüşüm modeli yerine, alan ı n mevcut

to talitarian one. Instead of a model where habitants are completely

yerleşme biçimi, örüntüsü ve kullan ı cılarıyla birlikte ele al ınması

displaced and existing pattern is entirely ignored and demolished,

önerilmektedir.

the area should be taken into account with its existing pattern and its habitants.

Mevcut yapı stoğu incelendiğinde genellikle az katlı yapılar yerleşmenin geneline hakimdir. Dolayısıyla alan, yapı yoğunluğunun

Analysis of the existing building stock reveals that generally law

d üşeyde artırılması na ve yapı yüksekliklerinin kontrollü bir şekilde

storeyed housing seems to be rather dominant. Therefore, the area

yeniden düzenlenmesine imkan vermekted ir. Yoğunluğun artı rılması

allows the vertical densification of the buildings and the heights to be

yoluyla alana yapılacak yatı rımın geri dönüşümü sağlanacaktır.

deliberately reorganized. By doing so, the investment for the particular transformatian can be acquired economically.

so GB

• • ..: 1

....

.... dönüştürülecek alt bölge (sub-site for transformation)

öneri yapı adası (city block proposal)

kaldırılacak öğeler (removal of some elements)

önerilen kentsel aviulu blok (an example of urban block)

dönOşOme yönelik tasarım modeli (design model for transformation)

Yersiz-Yurtsuzlaştırma Stratejilerinden ve Tekdüzelikten Kaçınan Bir Dönüşüm ve Tasarım Modeli

Transformatian and Design Model Avoiding Displacement Strategies and Monotony

Proje alanında yer alan plansız yerleşimler i ç i n önerilen dönüşüm

The transformatian strategy for the informal settlements in project

stratejisi, mevcut kentsel örüntünün kulla n ı cıyla uzlaşmaya dayalı bir

site is going to include different architectural groups working on

şekilde tek bir yapı adası veya komşu bir kaç yapı adası bazında ele

different city blocks or a group of neighbouring blocks regarding

alınması üzerine kuruludur. Geliştirilen yapısal plan dahilinde, söz konusu

the structure plan. Thus investors and designers will be able to

yapı adası veya bir kaç yapı ada s ı n ı n farklı mimari ekipler tarafı ndan

corporate with the habitants via this case-by-case model.

çağdaş bir yaklaşımla yeniden, tek tek ve her birinin kendi durumuna özgü olarak tasarlanması öngörülmektedir.

Apparently, the proposed transformatian strategy is not time/ money-wise benefidal compare to tatalitarian approaches.

önerilen dönüşüm stratejisi, uygulanan topyeküncü modeliere kıyasla

However, in order to acquire a qualifıed built environment where

kar ve zaman etkin değildir. Ancak nitelikli ve kent kültürünü referans

city culture is emphasized, whatever necessary must be done both

alan bir yapılı çevre elde etmek için gerekli ekonomik, zihinsel ve

economically and intellectually eve n if it also means a tirne-wise

zamansal paha n ı n göze a l ı n ması söz konusudur. Bu bağlamda yerel

sacrifıce. Therefore, the local authorities are expected to embrace an

yönetimlerin özel yatırımcı projeksiyonlar yerine, sosyal sorumluluğu

approach where instead of private investment related projections, an

ve kamu duygusunu ön plana çı karacak şekilde konuya yaklaşması

approach where the public sensibility and social responsibilities are

beklenmektedir.

more substantial.

önerilen entegrasyona dayalı dönüşüm modeli sonucunda elde

New urban pe rimeter blocks on existing and revised city blocks will

edilecek ve mevcut veya gözden geçirilerek yeniden yorumlanan adalar

set examples for a controlled diversifıcation as well as for an urban

üzerinde yer alacak yeni yapılar hem kontrollü çeşitlenmenin bir örneğini

pattern expansion via proposed particular transformatian strategy

oluşturacak, hem de birim yapı lardan oluşan aviulu blok düzenini devam

based on integration.

ettirecektir.

sı GB

vaziyet planı (site plan) toplam alan (total area): 47 ha mevcut

(existing)

yapı kullanımları (building uses)

• residential

• • • •

- commercial industrial religious educational infrastructural

- 0/o 2 4

yapısal plan (structure plan) toplam alan (total area): 47 ha

konut ticaret sanayi dini tesis eğitim altyapı

yapı taban alanları (building footprints) 87.000 m'

öneri (proposal)

konut • residential karma kullanım • mixed use dini tesis • religious yapı kullanımları (buitding uses)

••

kat adetleri (building storeys) toplam yapı alanı (gross building area): 285.000 m'

tanımsız açık alanlar (left-over open spaces) 270.000 m'

0/o 5 8

3.0 (-6 kat lstoreys) 2.5 (-5 kat /storeys) 0.5 (-2 kat lstoreys) •

yapı emsalleri(building ratios) toplam yapı alanı (gross building area): 450.000 m'

o/o 2 1

yeşil alan ağı ve meydanlar (green network & squares) park ve avlular (parks & courtyards) :314.000 m' meydanlar (squares) : 12.000 m'

-KöyiçiM mahallesi dOnOşOm stratejisi

(transformation strategy for-KöyiçiM neighbourhood)

yol ağı (road network) 85.000 m'

- o/o 33

yol ağı (road network) 57.000 m'

53 GB

B LACK SEA

MARMARA SEA

Sokakl arı capcanl ı bir kentte, 'kamusal mekan' prob l emi nasıl çözül ür? In a city with vibrant street life, what is the problem with 'public spaces' ?

SUPERPOOL Selva Gurdogan Gregers Tang Thomsen Magdalena Gössinger You- Been Kim Marta Marszal Nandini Oehlmann Derya Uzal

Yarı Yarıya İstanbul

50/50 Istanbul 55 SUPERPOOL

Yar1 Yar1ya Istanbul

1 50

Ista n b u l

Şehirleşmeye neden olan endüstrileşme öncesinde, küçük yerleşimler

Prior to industrialization that !ed to mass urbanization, sınaller

doğal peyzaj ı n kuralları içerisinde bulun uyord u . B u yerleşimler birbine

settlements were distributed in the overriding co ntext of nature. As

yaklaşıp şehirler halinde yoğunlaştıkca, aralarında sı kışan tabiat,

these settlements candensed and squeezed into the shape of cities, their

özelliklerini kaybetmeye başlad ı . Şehirlerde binalar aras ı nda kalan

cantext has lost coherence as natural landscape. In a city, the space

mekanlar yapay bir dokudur ve kullanımdan estetiğe bir çok katmanda

between the buildings is an artifact; it is 'urban landscape' that needs

işlevi gerçekleştirmek üzere tasarianınayı gerektirir.

to be designed to function at multiple levels from practical to social to esthetic.

Bu yazıda 'şehir peyzaj ından' bahsederken 'kamusal alan' terimini kullanmaktan kaçınacağız çünkü bu terim hem Türkçe'de hem I ngil izce'de

In the following text, we will refrain from using the term 'public space' in

teorik olarak çok yüklü. Onun yerine daha nesnel bir ifade ile 'açık alan'

reference to the urban landscape because this term is heavy with theory

tabirini kullanacağız. Amacı mız hem d ış, hem de herkes için erişilebilir

both in English and Turkish. Instead, we will take a more practical

mekanları kastetmek.

approach and use the term 'open space' both to mean outdoors and 1 or spaces accessible to all.

56 SUPERPOOL

Bugün istanbul'un açık alanları için bir hedefi yok. istanbul çoğunl ukla

Taday Istanbul, lacks a visian for i ts open spaces. The mental image

bir manzara olarak tasavvur ed ilir, o yaşan ılan bir şehir olarak değil de,

of istanbul is usually a view; Istanbul is idealized as a city to be looked

seyred ilen bir şehir olarak idealleşmiştir. 1 970'1er sonrası hızlı büyümesi

at, but not as a city to be i nhabited. Its rapid urbanization since 1 970's,

s ı rası nda da seyred ilecek şehir idealine örneğin Boğaziçi Görünüm

has held on to the ideal of a city beautiful to be looked at installing the

Kanunu'yla tutunabilmiştir. Ancak belki de yaşa n ı lası şehir imajı aynı

Bosphorus Visibility Regulations, however because it lacked a visian for

derecede güçlü olmad ığ ından, bugü n bazı yönlerden zor bir kenttir.

how to inhabit the city, Istanbul taday is not an easy city to live in.

Yine de, istanbul'u anlamak için, bol açık alanları ve rahatl ı kları ile

However, comparing Istanbul with its European contemporaries which

tan ı nan Avru pal ı akranları ile karşılaştırmak yan ı ltıcı olacaktır, çünkü

are renown as comfortable cities with much open space, would be

istanbul farklı bir şehir belleğine ve tarihine sahiptir. Bu farkl ı l ı karın

misleading in articulating its diffıculties because Istanbul has enjoyed

detaylı incelemesi, bu yaz ı n ı n amacı n ı n ve yeterl iliğinin ötesindedir.

a different urban history. Without going into lengthy analysis of the

Ancak bir tak ı m basit gözlemlerde bulunabil iriz. Öncelikle, istanbul'un

differences, which would be beyand the capacity of this article, we

bir h ü kümdarın veya devletin gücünü simgeleyen 'meydan' geleneğinin

can make same simple observations. First would be that Istanbul does

olmad ı ğ ı n ı söyleyebiliriz. Yöneticilerin bağ ışları çoğunl ukla cami,

not have a tradition of 'public squares' as representative spaces of the

medrese, hastane, hamam gibi işlevsel binaları içeren küll iyeler veya ticari

monarch's or the state's power. Endowments from the ruling class were

altyapıyı hazırlamak amaçlı han ve kervansaraylar olmuştur. Bununla

often functional establishments, Kulliye's which consisted of ınosques,

beraber, şehi rlerde küll iyelerin ve çarşıların etrafı nda dini, sosyal ve ticari

schools, hospitals, haınaıns ete. or comınercial infrastructures !ike hans

mekanlardan mahallelerin içlerine gird i kce özelleşen, bazen çı kmaz

and caravanserais. Furthermore, in the cities, there was a hierarachy of

sokaklarla son bulan, komşuluk hissinin yoğun olduğu sokaklara doğru

spaces ranging from religious to social to coınmercial spaces araund the

mekansal bir düzen oluşmuştu.

kulliyes and ınarkets leading to the private often dead-end streets that defıned coınınunities of neighborhoods.

Benzer şekilde, bahçe ve parkların da temsili görevleri azd ı . Köşklerin ve kasırların bahçeleri resmiyetten uzak, dinlenme ve sohbet mekanları ahşap kameriyelerle evlerin gölgel i , serin ve alçakgönüllü uzantıları d ı r. 1 Bahçeler, belki de bu alçakgönüllülü kleri ve resmiyetten uzaklıkları

Siınilarly gardens and parks have had less of a representational role. Gardens of ınansions were not formal spaces, they served as spaces for rest and conversation with wooden treilises that extended the cool,

yüzünden, aparlman binaları tarafı ndan sessizce ve fazla direniş

shaded and modest spaces of the house to the outside. 1 Maybe because

göstererneden ele geçirildiler. Şimdi hem bahçelerin huzurunun

of this modest and not forınal quality of the outdoors, they have been

kaybolma s ı , hem de mahalle yapıları n ı n zarar görmesi ile, istan bul'un

taken over by apartıneni blocks without much ciamor or resistance.

açık alanları rahatsız ve karmakarışı k.

Now, with the tranquility of private gardens lost and neighborhood structures at danger, we find the open spaces in Istanbul uncomfortable

Gene de Istanbul'da çok can l ı bir sokak hayatı var. Bu yüzden istanbul'un

and chaotic.

açık alanlarla ilgili problemi Avrupa şehirlerinin problemlerinden fark l ı d ı r. istanbul'daki sorun kamusal alanlara hareketlilik getirmek

Stili, Istanbul has a vibrant outdoor life staged on the streets. Therefore,

değil, daha ziyade hali hazirda olan hareketliliği şehri bölmelere

the problem facing Istanbul is different then the problem facing

ayırmadan mekansallaştırabil mektir. istanbul yaşama, çalışma ve

European cities. It is not how to generate public activity, but how to

din lence eylemleri nin birbirinden ayrı ayrı gerçekleştiği bir şehir değildir.

spatialize public activity that is happening without conıpartmentalizing

Bugünlerde kötü bir özell i k gibi algılanmasına rağ men, aslı nda bu içiçelik

the city. In Istanbul live, work and play activities and spaces are not

istanbul'un en iyi niteliğidir.

distinctly separated from each other. Though this tends to be perceived

1- Karaoglu, Zafer. "Bahçe Mimarisinin Tarihsel Gelişimi ve Türk Bahçesi, " www.homeofficeconcept. com

undesirable, it is one of Istanbul's best qualities.

57 SUPERPOOL

58 SUPERPOOL

59 SUPERPOOL

Küçük esnafın birlikte dükkaniarı n ı n önünde tavla oynamaları çalışma ve dinlence karışımına basit bir örnektir. Bir müşteri geldiğinde, oyuna ara verilir. Aynı şekilde, çoğu konut ağırl ı k l ı mahallede giriş katları sokağa uzanan ticari işlevlere ayrılmıştır. işlevierin yoğunluğu ve türleri mahallelerin sosyo-ekonomik düzeylerine göre değişse de, genelde Istanbul yaşama alanları n ı n çalışma alanlarından ayrışt ı r ı l d ı ğ ı , dinlence alanları n ı n ise tamamen farklı yerde olduğu bir şehir değildir. Tüm bu mekanlar ve işlevler akışkand ı r ve içiçe geçmiştir. Binaların içlerindeki hareketlilik doğallıkla sokağa da uza n ı r. Tasarımcılar olarak biz bu akışkan l ı ğ ı benimsemeli ve önündeki engelleri kald ı rma endişesi içinde olmalıyız.

Dolayı sıyla, mu hteşem bir "Kamusal Alan" oluşturmak çabası ile istanbul'a meydanlar veya tanımsız parklar önermek yerine, binaların arasında yaşa m ı n geçtiği açı k alanlara bakmayı tercih ediyoruz. Sonuç olarak, mahallelere göz atmayı ve inşa edilmemiş diğer yarılarını tasarlamayı önermekteyiz.

60 SUPERPOOL

Taksim

Haliç Kıyısı Along the Golden Horn

Sm all shop owners playing backgammon together in front of their shops is a simple example to the work and play mixture. When a customer comes, the game is paused. Also in most residential neighborhoods, ground floors are dedicated to small coınınercial activities, which then usually extend to the streets. Though the intensity and the type of activity differs as the socio-econoınic levels of the neighborhoods change, in general, Istanbul is not a city where living happens in its particular container, working in i ts own and play in another. Instead spaces and activities are fluid and ınixed. Indoor activities extend naturally to their im mediate outdoors. As designers we should look into ways to embrace this fluidity and remove the obstacles i n i ts way. Thus, instead of iınposing a grand concept of 'Public Space' oııto Istanbul with public squares and big green lawns, we propose to look at open spaces in between the structures people live in. Consequently we propose to look at neighborhoods and design their unbuilt half.

61 SUPERPOOL

Keçeci Karabaş Mahallesi

Keçeci Karabaş Neighborhood

Açık alanları n ı gözlemlemek üzere geçiş bölgelerinde bulunan iki mahalleyi, Fatih'te Keçeci Karabaş ve ümraniye'de lstiklal'i belirledik. Çok zengin ya da fakir olmayan bu mahalleler, sosyo-ekonomik seviyieri uçlarda bulunan mahallelere göre daha çok değişme basıncı altında. Fatih'teki Keçeci Karabaş Mahallesi tarihi yarımada içerisinde çeper bir konumdadır ve eski şehir dokusunun güncel kullanı mları için fikir verebilir. 1 . Şehir Surları 1 City Walls Şehir surları, Adnan Menderes Bulvarı (eski adıyla Vatan Caddesi) ve

2. Adnan Menderes Bulvarı 1 Adnan Menderes Boulevard

Fevzi Paşa Caddesi mahallenin s ı n ı rları n ı tan ı mlamaktad ı r. Yaklaşık 3

3. Fevzi Paşa Caddesi 1 Fevzi Paşa Avenue

km uzunluğunda olan Adnan Menderes Bulvarı 1 956-1957'de hizmete

4. Akşemsettin Caddesi 1 Aksemşettin Avenue

girmiştir. I çerierde küçük konutlardan oluşan mahalle yapısı bulvara

5. Hatice Sultan Mahallesi 1 Hatice Su ltan Neighborghood

yaklaştıkca değişmekte, prestij binaları na, belediye kültür veya alı şveriş

6. Istanbul Emniyet Müdürlüğü / Istanbul Police Headquarters

merkezlerine ve oteliere dönüşmektedir.

7. Istanbul Vergi Dairesi Başka n l ı ğ ı 1 Istanbul Tax Office Headquarters

62 SUPERPOOL

Binalar Buildings

As test cases we identified two residential areas of transition; Keçeci Karabaş in Fatih and İstiklal in Ümraniye. Not rich nor poor, transition neighborhoods are under ınore urban stress compared to the extreme en ds of the spectrum. Keçeci Karabaş Neighborhood in Fatih i s a peripheral condition within the old peninsula, thus can be instrumental in tracing older urban characteristics and contemporary user patterns. The city walls, Adnan Menderes Boulevard ( formerly Vatan) and Fevzi Paşa Avenue define the borders of the neighborhood. Adnan Menderes Boulevard has been laid out in 1 956- 1 957 period as a main artery cutting through the old peninsula and is close to 3 km. The built environment changes from smail residenhal buildings to prestige buildings, municipal cultural centers, malls hotels ete. closer to the Boulevard.

63 SUPERPOOL

0 Sokaklar 1 Street Layouts

Keçeci Karabaş ayn ı zamanda uzun zamand ı r Roman halkının yaşad ığı

Keçeci Karabaş mahallesinde inşa edilmiş alanlar, açık alanlara rakamsal

Hatice Sultan Mahallesi'ne (Sulu kule) komşudur. ilgi odağ ı m ızı açık

olarak kıyasland ı ğ ı nda, bina alanları n ı n 265,000 m2 ile mahallenin

alanlar üzerinde tutmak için Sulukule'de başlatı l m ı ş y ı k ı c ı değişim sürecini

%47'sini oluşturduğu ortaya çıkıyor. Bu durumda mahallenin %53'ü açık

değerlendirmeden, bugünkü halini veri olarak kabul ediyoruz.

kent alanıdır.

Fatih'deki değişi m , 1 8. yuzyılda başlad ı . Y ı l la r içerisinde maydana gelen

Trafik ise çoğunlukla az yoğunlukta ve yavaş, ara l ı klarla sokaktaki

ve bazı mahallelerin tamamen y ı k ı lmasına sebep olan yangınlarla ve

hareketlilikle çalışıyor. Ancak trafi kteki arabalar değil de park edilmiş

1 766'daki büyük depremle h ızland ı . 1 960'1ara kadar dar sokaklarda dizili

arabalar açık alanların çoğunu işgal etmiş durumda. Park edilmiş

ahşap evler varken, bugün Fatih'te ahşap çok az bina kal m ıştı r.2 Keçeci

arabaların yollardan ka l d ı rılması mahallenin ve sakinlerinin açık alanlarda

Karabaş Mahallesi'nde de Fatih'in geri kalan ı gibi oturum alanı küçük

ihtiyaç duyduğu ferahlığı sağlayabilir mi?

ortalama 4 katlı binalar bulun ur. Binaların tarihi veya mimari değerleri düşük olsa da ortak avluları ve mahrem sokakları ta n ı mlarlar. Sokaklar gen işçe yollardan dar çı kmazlara doğru s ı ralı bir düzen sergiler ve az veya orta gelirli mahalle sakinleri tarafından çekincesizce kullan ı l ı rlar. Böylel ikle, mahalle ca n l ı bir hayata sahiptir.

64 SUPERPOOL

2 - www.fatih. be/.tr

/ _,

';l-

\\. \ r

� /\ \

�

0 Avlular 1 Courtyards

Keçeci Karabaş, also borders Hatice Sultan Neighborhood (Sulukule)

and intimate streets. The streets have a hierarchy of bigger arteries to

which has historically been occupied by Romani communities. To

smail dead-ends and the neighborhood's lower middle class residents are

keep i ts focus on open spaces, this proposal does not comment on the

not shy of us ing them, thereby giving the area a vibrant life.

destructive gentrifıcation processes started in Sulukule and takes its current condition as a given.

A numeric analysis of Kececi Karahas to compare built space to open space shows that building mass is roughly 265,000 m2, which

The transformatian of Fatih began in the l 8th century. And has

corresponds to 47% of the site whereas 53% is open urban space.

been accelerated over the years by fires which destroyed whole neighbourhoods of wooden houses, and a major earthquake in 1 766.

The traffıc through this open space is slow and low volume and interferes

There are few wooden buildings left today, although right up until the

occasionally with the street activities. However parked cars take up most

l 960s the area was covered with narrow streets of wooden buildings.2

of the street surfaces. Could the removal of parked cars provide the relief

Similar to rest of Fatih, Keçeci Karabaş has buildings with smail

the neighborhood and its residents need?

footprints and of average 4 stories tali. Though the buildings are of low historic or architectural value, the building blocks define both courtyards 2 - www.fatih.be/.tr

65 SUPERPOOL

66 SUPERPOOL

67 SUPERPOOL

0 5 dakikalik yurume mesafesi 5 minute watking distance

68 SUPERPOOL

, , ,·"

,,''

1 1

, , , , , ı ı ı ı ı ' ' ' ' ' '

ı ı ı ı ' ' ' '

ı ı ı ı ı ı , , , , 1

1�

...

Otopark çekirdeklerinin dağılımı

... _ _ _ _ _ _ _ ...

...

' , , ' '

Distribution of parking cores

Keçeci Karabaş'ta araç trafiği gözlendiğinde Istanbul'un trafik probleminin

Observing the vehicular traffk in Keçeci Karabaş, we can confirm

sadece ana arterlerle k ı sıtlı olduğu görülür. Mahalle sokakları n ı n problemi

Istanbul's traffk problem to be limited to the main arteries.

ise park etmiş arabaların arasında, yetersiz kalmış kaldırımlardaki yaya

Neighborhood streets, on the other han d, have a pedestrian mobility and

akışı ve erişilebilirlik soru n udur.

accessibility problem due to parked vehicles and i nadequately designed

Hareketli arabalar değil duran arabalar

mahallede rahat yaşamı engel ler.

sidewalks. Parked cars, not moving ones, create the obstacle to the quality of neighborhood outdoors.

Araç trafiğine bir hiyerarşi getirilirse sokakların kulla n ı m ı , mahalle sakinleri, yayalar ve araçlar aras ında daha dengeli bir hale gelecektir.

O nce a hierarchy is introduced to the vehicular flows, the street uses can

Haritada kalın beyaz çizgilerle gösteri len iki halka halinde çift yönlü

be balanced between residents, pedestrians and vehicles. The streets

trafik yolu ve aralarında tek yönlü bağlantı sokakları mahalleden geçen

marked in white can become the main vehicle routes; two big rings of

trafiğin akışına yeterli olanak verecektir. Bu yollar üzerinde mahalledeki

two-way streets and one-way connections in between will allow through

her evden en fazla 2 dakika yürüme mesafesinde 'Otopark Çekirdekleri'

traffk. Along these main routes we can imagine "Parking Cores" at

olduğunu hayal edelim.

maximum 2 minute walking distance from each house.

69 SUPERPOOL

Böylelikle geri kalan tüm dar sokaklar 'sadece arabadan inme ve bin me' amaçlı kullanılabil ir. Kı saca bu sokaklar yalnız sokak sakinlerinin ve misafirleri nin arabayla girebildiği ve kısa süreli park etme izni olan yollar olacaktır. Böyle bir sokakta oturan kimse, evinin önüne kadar arabasıyla gelebilir, yaşlı bir yolcuyu bırakıp, eşya taşımak için kısa süreli park edebilir. Sonras ında ise arabasını en fazla 2 dakika yürüme mesafesinde olan kapalı otoparka b ı rakacaktır.

Açı k alanlar otopark olmaktan çıkarıldığında mahalle sakinlerinin kulla n ı m ı amaçlanarak tekrar programlanabilirler. Ansızın bu alanlar yeni bir sürü işlev kazanabilir: çocuklar için fevkalade oyun alanları, bisiklet ve koşu parkurlar ı , egzersiz alanları, piknik yerleri, şehir tarlaları, su parkları, açık s ı n ıflar, açık hava sinemaları, buzpateni ringleri, açık hava mutfakları gibi. . .

70 SUPERPOOL

0 Olusturulan yeni yesil alanlar icin bir olasilik Proposal for new green zones created

Then we can propose all the remaining s覺naller streets to be used as 'drop-off only' meaning limited temporary access for residen ts and the ir guests. I f one lives on a 'drop-off only' street, he can d rive to the do or of his house to drop-ofr an elderly passenger or park temporarily for deliveri es. Afterwards, he would leave his car at a parking core less then 2 minutes

away.

O nce freed from the task of providing parking space, the urban outdoors can be reprogra覺nmed based on public needs. Suddenly, there would be room for proper playgrounds for children, bike paths, running paths, exercise zones, picnic areas, urban farming zones, water parks, outdoor classrooms, open air cinemas, horse back riding trails, ice skate rings, outdoor kitchens...

71 SUPERPOOL

0 Yeşil alanlar için örülmüş avlular şeklinde bir diğer olasılık Alternative proposal with woven courtyards

72 SUPERPOOL

73 SUPERPOOL

74 SUPERPOOL

Bir yandan da yeni kazan ılan mekanlar için tasarımcı lar ve planlamacılar

At the same time designers and planners would not necessarily need

için yeni aktiviteler icad etme zorunluluğu da yoktur, çünkü mahalle

to invent programs or activities for the newly acclaimed open spaces

aralarında sokaklar zaten hareketli ve yaşam doludur. Yap ı lacak öneriler

because a multitude of street activities already exist. The proposals in

bu yaşamı daha güvenli hale getirmek, kolaylaştırmak ve çeşitlendirrnek

these pages aims to show ways of enhancing these activities, making

içindir.

them safer, more varied and comfortable.

75 SUPERPOOL

l stiklal Mahallesi aparlman blokları Apartment blocks in l stiklal Neighborhood

1 . Cengiz Topel Caddesi 1 Cengiz Topel Avenue 2 . Hat Boyu Caddesi 1 Hat Boyu Avenue 3 . Marmara Caddesi 1 Marmara Avenue 4. Kavakli dere Caddesi 1 Kavaklidere Avenue 5. Şehzade Caddesi 1 Şehzade Avenue

76 SUPERPOOL

Anadolu Yakas ı ' nda Ümraniye'ye bağlı istiklal Mahallesi, Keçeci

On the As ian s ide, İstiklal Neighborhood of Umraniye is selected to

Karabaş'a tamamlayıcı olarak seçilmiştir. Ümraniye Üsküdar' ı n sırtlarında

compliment Keçeci Karabaş. Ümraniye is located on high grounds

yer alır ve 1 960'1ara kadar 900 nüfuslu küçük bir köy olarak kalmıştır.

just iniand from Üsküdar and it remained a smail village of u nder 900

Şimdi büyüyen şehrin içerisine gömülmüş 650,000 kişiyi barı ndıran bir

people, the until 1 960s. Now it is embedded i n the growing city with a

Ümraniye'nin istiklal Mahallesi üzerinde çalışmak bize aparlman

population of 650.000.(3) Studying Ümraniye can be instrumental in

bloklarından oluşan şehir dokusunun oluşturduğu açık alanları anlamada

u nderstanding the open spaces generated by generic apartment black

yard ımcı olacaktır.

typology.

ilçedir.

1 980'1erden bu yana yatırımcıların ve muteahhitlerin verimlilik arzusu yapı

Since 1980's the desire for efficiency of developers and contractors have

stoğunu bir çekirdek etrafı nda 2 - 4 dairenin olduğu aparlman bloklarıyla

handcuffed the housing typology into aparment blocks with typically

kısıtlamıştır. imar planı nda her arazi için sadece %25 - 50 arasında taban

2 - 4 units araund a central core. And even though generaJly the zoning

oturumuna izin veriliyor olsa bile, bloklar tarafı ndan kayıtsızca yerleşilen

laws allow only 25-50% of a given site to be developed, punctured by

arazilerde arta kalan yeşil alanlar çoğunlukla kullanışs ızdır. Bu sorun

these indifferent towers, the left over green space is seldam identifıable.

istiklal Mahallesinin yukarıda binalar arasındaki açık alanları gösteren

This problem can be traced in the above nıap for lstiklal Neighborhood

haritas ında da görülebilir.

where open spaces between the buildings create fishbone-like zones.

3 - www. umraniye.be/.tr

77 SUPERPOOL

78 SUPERPOOL

Otopark çekirdekleri ve açık alanlar için yeni öneri Parking cores and a new proposal for open spaces

lstiklal Mahallesi Fatih'in insancıl ölçeğine sahip değildir; 4

6 katlı

geniş oturumlu apartmanlar aralarında birkaç metrelik boşluklarla genişce caddelere dizilmişlerdir. Trafiğin çok veya az olmasına d i kkat edilmeksizin, açık alanlar cömertçe, yer yer 4 şerill i yollar ve yanlarında otopark şeritleri ile araçlara ayrılmıştır.

Keçeci Karabaş Mahallesi'nde olduğu gibi burada da yukarıdaki haritada koyu gri çizgilerle gösterilen şekilde araç trafiğinin belirli ana hatlarda toplanması ve evierden en fazla 2 dakika yürüme mesafesinde 'otopark çekirdekleri'nin yerleştirilmesi ile açı k alanlar yeni kullan ı mlar için serbest kalacaktır.

Bu sayfalarda hazırlanan görseller, kesinleşmiş bir proje önerisinden ziyade, trafikte yapılacak basit düzenlemelerin, çok daha keyifli açık alanları hayatımıza kalabi leceğini göstermeyi amaçlamaktad ı r.

79 SUPERPOOL

İstiklal Neighborhood does not share Fatih's intimate scale; 4-6 storey buildings with large footprints are aJigned, with a couple meters' gap between them, along wide streets. Without discriminating between high or low volume traffıc, the open space is generously devoted to vehicles with up to four lanes with car parking on either side. Similar to Keçeci Karabaş, we propose that the through vehicular traffk can be consolidated to main arteries shown in the previous map with dark gray lines. Again the introduction of 'parking cores' at maximum 2-minute watking distance from each house can free up large open spaces for alternative uses. The images in these pages aim to visualize how much more quality of outdoors can be introduced to our lives, with simply restructuring the traffıc hierarchy on the streets.

80 SUPERPOOL

81 SUPERPOOL

82 SUPERPOOL

83 SUPERPOOL

1 . Anaokulu 1 Kindergarden

2. Havuz 1 Pool

3. Kütüphane 1 Library

4. Koşu Parkuru 1 Running Track

5 . Konser Salonu 1 Concert Hall

6. Teraslı Kafe 1 Terraced Cafe

7 . Kaykay Parkı/ S kate Park

Otopark çekirdekleri karma-kultanımlı binalar olarak düşünülerek

Parking Cores on the other hand can become mixed-use buildings to

yatırımcıları çekebitir ve mahalleterin sosyal ve ekonomik varl ı klarına

d ra w investors. They can be envisioned as valuable additions to social

önemli katkıda bulunabilirler.

and economic assets of neighborhoods.

istanbul otopark binala r ı na yapacağı yatırımla, şu anda araba yolu

With the investment of parking structures, Istanbul can reconceptualize

olmaktan öteye bir hayali barındı rmayan açık alanlarına yeni tan ı mlar

i ts open spaces that currently lack vision beyond being driving surfaces.

getirebilir. Tek tek mahattelere di kkatlice bak ı l d ı ğ ı nda istanbul'un trafik

A closer look at individual neighborhoods confirms that the traffic

probleminin genel-geçer olmad ı ğ ı n ı ve arka sokakların oldukça az

flow problems of Istanbul are not un i form, residential s ide streets have

yoğunlukta trafiğe sahip oldukları görülüyor. Gene de tüm kullanılabilir

surprisingly low traffic volumes. However, available open spaces are

açık alanlar park edilmiş arabalara ve gereğinden geniş yollara ayr ı l m ıştı r.

devoted to parked cars and unnecassarily wide roads. Despite this,

Tüm bunlara rağ men, sokaklar ca n l ı bir hayata sahnedir; istanbul'un açık

streets are the backdrop of an active public l ife; Istanbul's outdoors can

alanları trafi k ve otopark çözümleri ile ancak daha da güzelleşecek, eksik

only get better with tailored traffic and parking solutions. And once

kalm ı ş ya r ı s ı tamamlanacaktır.

that's started, Istanbul can have a better half!

84 SUPERPOOL

85 SUPERPOOL

B LACK S EA

MARMARA SEA

Boğaziçi' ne bakarken Hal iç' i ihmal mi ediyoruz? Do we neglect the Golden Horn while we keep an eye on Bosphorus ?

PAB MiMARİ TASARIM PAB ARCHITECTS Pınar Gökbayrak Ali Eray Surçin Yıldırım Ceren Kılıç Yardımcı Assistant Deniz Erdem

Haliç; Mahallenin Arka Bahçesi ya da Bir Kent Parkı Haliç; A Neighborhood Garden or A City Park 87 PAB

Giriş

Introduction

Haliç, Istanbul için yüzyı llard ı r özgün bir yer olagelmiştir. Osmanlı

Haliç (Golden Horn) has been a unique place for İstanbul throughout

döneminde, eski kent merkezini barı ndıran tarihi yarımada ve Pera

the centuries. Once being a natural canal between the then city center

bölgesi arasında doğal bir kanal olarak uzanan Haliç, halen kent

(currently referred as the histarical peninsula) and Pera district in the

merkezine yak ı n l ığıyla önemini korumaktad ı r.

Ottoman times, Haliç currently li es in the middle of the central city.

Bölge günümüzde farklı karakteriere sahip çeşitli yerleşimierin arasında

The region currently lies in between different neighborhoods with plural

uza n ı r. Kentin en eski ticari merkezleri Eminönü ve Karaköy Haliç'in

characters. It's surrounded with the oldest commercial centers of the old

Boğaz'a karıştığı noktada bulunurken, tarihi yarımada n ı n merkezindeki

city, Eminönü and Karaköy. The touristic attraction spots -Sultanahmet

turistik çekim noktaları olarak Sultanahmet ve Süleymaniye Haliç'in güney

and Süleymaniye- lie just behind the slopes of one side, while the

yamacın ı n hemen arkas ı nda, kentin can l ı k ültürel odaklarından Beyoğlu,

buzzing cultural focus of the city vibrates - Beyoğlu, İstikial Street,

istiklal Caddesi ve Galata ise kuzey yamaçları n ı n hemen gerisinde yer

Galata- behind the opposite. One of the oldest Ottoman neighborhoods,

a l ı r.

Eyüp, which has turned into a crowded community in years, overlooks the waters of Golden Horn s ide by si de with Zeyrek, a listed World

En eski Osmanlı mahallelerinden olan ve halen kalaba l ı k bir nüfusa

Heritage representing a typical Ottoman urban pattern, with Balat and

ev sahipliği yapan Eyüp, yan ı başında Osmanl ı mahalle dokusunun

Fener, traditional neighborhoods which were once occupied mostly

tipik örneklerinden Dünya Kültür Mirası Zeyrek'le, yak ı n döneme kadar

by minorities, and with Kağıthane which was once a squatter town

azınl ı kların yoğun olarak yaşadığı Balat ve Fener'le, sanayi alanları n ı n

on the h ilis of industrial sites but now becoming a newly developing

88 PAB

Haliç kıyısındaki I stanbul Hali, 50'1er Wholesale market hall, 50's

Thomas Allarn'un gravürü, Lale Devri'ndeki Kağıthane eğlenceleri Engraving by Thomas Allom, Entertainment in Kağıthane duringTulip Era ( 1 7 1 8-1 730)

89 PAB

Fotoğraf Photograph Murat Orhan

hemen ard ı nda bir gecekondu bölgesi olarak gelişen ama günümüzde

commercial district. Hal iç also hosts three university campuses, three large

ticari bir bölge olarak önemi artan Kağıthane'yle karşı karşıya Haliç'in

shipyards in service for military and cityline ferries. In the urban history,

sularına doğru uza n ı r. Haliç ayrıca üç farklı üniversite kampüsüne,

Hal iç has been the peaceful and picturesque countryside of old İstanbul

askeriye ile şehir hatları vapurları tarafı ndan kullan ılan üç tersaneye de

where the inhabitants used to go out for romantic strolls and boat trips as

evsahipliği yapar.

well as joyful picnics. As one of the most colorful places in İstanbul, the

Geçmişte, kentin uzun y ı llar mesire yeri olan Haliç özgün coğrafyası ve

visitors with i ts beautiful Jandscape in the Ottoman times. The region was

dingin atmosferiyle pek çok sanatçtya yaz ı l ı ya da görsel eserlerinde

picturized by many artists i n plentiful artworks, written or visual.

district had created i ts own social medium and inspired many artists and

ilham vermiş; kentiilere k ı r gezintileri yapabilecekleri doğaya dönük, huzurlu bir alan sağlamıştır. Ancak bu pasıoral görüntü yerini 1 9. yüzyılla

However, with 1 9th century Haliç has transformed into an industrial zone

birlikte, suyun kirlenmesine ve doğal çevrenin tahribatı na yol açacak bir

that caused the pollution of the river and destruction of the environment.

sanayi bölgesine b ı raktı. Sosyal ve çevresel kayg ı lar göz ardı edilerek

The artists and jlaneurs had left the area to workers in the factories.

uygulanan birtakım politikalar sonucu 1 980'1erde bölge kentin çevre

Followed by the wrong policies that ignored the social and environmental

kirliliğinden en muzdarip noktalarından biri oldu.

concerns, in the 1 980s the area became one of the most polluted districts of istanbul. After the 80s, the local governments tried to reverse this

80'1erin ardından belediyelerin b u süreci tersine çevirmek için sanayi

process by deindustrialization of the area and decentralizing the industrial

tesislerini desantralize etme ve bölgeyi sanayisizleştirme çabaları ne

facilities, but could not help to cause Haliç to become an empty urban

yazık ki, temel bir master plan eksikliğinden ötürü Haliç'i kent merkezinde

corridor in the very heart of the city due to lack of a master plan.

boş bir kent koridoru haline getirmekten öteye gidemedi.

ParaUel to the deindustrialization process, the coastline of Haliç was Sanayisizleştirme sürecine paralel olarak dolgu alanlarla yeniden çizilen

redrawn by large land-fill areas i n the 1 980s which are currently used as

Haliç kıyı ları, yeterli altya p ı , bütüncül bir peyzaj tasarımı ya da fonksiyonel

vast green spaces without adequate infrastructural facilities, a holistic

bir projeksiyon olmaks ızın geniş yeşil alanlar olarak kullan ışsız b ı rakıldı.

landscape design or a programmatic planning.

90 PAB

1 900

1 982

konut (residential)

end端stri (industrial)

2009 ticari (commercial)

91 PAB

Özgün fotoğraf Original pholograph

Murat Orhan

Mevcut Durum ve Sorunlar 1. Kontrolsüz ve plansız gelişen yatırımlar Son yıllarda istanbul Büyükşehir Belediyesi'nin uzun vadeli programlarından biri Haliç'i canlandırmak üzere "Kültür ve Sanat Vadisi" vizyonuyla önerilen yeni proje ve yat ı r ı m lardan oluşuyor. Ancak, devam eden projeler planlama süreci nin daha önünde ileriediği içi n , özgün doğal karakteriyle kent merkezindeki bu değerli alan tekil, birbirinden kopuk, tek tip fonksiyon lu kütlelerle düzensiz ve bütüncüllükten uzak bir çevre doğuruyor.

Haliç'in güney kıyısındaki kültürel fonksiyonlar aras ında, istanbul Ticaret Ü niversitesi, Kadir Has Üniversitesi, artık uluslararası bir kültür ve kongre merkezi olarak kullanılan eski üretim binası içinde Feshane, Piyer Loti Tepesi ve tesisi, yunus gösterileri izlenen dolfınarium, orijinal yerinde Görsel lllustration Selin Uçman

yeniden inşa edilen Mevlevihane, istanbul Bilgi Üniversitesi ile festival

Haliç'in geleceği için sunulan vizyon bu mudur? ls lhis lhe projectian for Haliç in the future?

alanı ve modern sanat müzesiyle santralistanbul kampüsü yer alıyor.

92 PAB

Current Situation and Problems ı . Uncontrolled and unplanned investments

On the other side of Haliç lie first the three shipyards; on which there

Today, İstanbul Metropolitan Municipality is working on new projects and

is a hot debate on how to revitalize these facilities with or without

investments for Haliç and defin es the area as the "Valiey of Culture and

keeping i ts original purpose of production. Then come Rahmi

Arts': However, since the ongoing projects are far beyond the planning

Koç Industrial Museum, Süt! üce International Congress Center,

process, the vaJuable urban !and in the city center with a distinguished

construction of which lasted more than a decade as one of the so-ca!Jed

natural characteristic is becoming a "rag bag" with singular, detached

main cultural investınents, Miniatürk which is a miniature park as a

volumes with monotype functions.

touristic attraction, Kağıthane Archeology Park - in project phase-, and Kağıthane Culture Center, which are both a bit further in.

With a brief look at the cultural facilities lying s ide by si de along the South coast of Haliç, one sees İstanbul Commerce University, Kadir

The facilities which are listed above are mo re than enough to show that

Has University, Feshane (an old factory building which is used as an

the region is fi!Jed with cultural facilities, lacking any connection or

international fair and congress center, Pierre Loti (a famous observatory

relevance/coherence with each other.

platform), a dolphinarium, a dervish lodge (mevlevihane) rebuilt functioning as a cu!tura! center, İstanbul Bilgi University and santralistanbul

Simultaneously with the new cultural investments catalyzed by the

campus consisting of festival areas and a modern arts museuın.

Metropolitan Municipality, the main business district at Levent-Maslak

93 PAB

Diğer yakada ise, ilk sı rada son günlerde ü retiminin devam edip etmemesi ve olası dönüşüm alternatifleri üzerine yoğun tartışmalar yaşanan tersaneler bölgesi, Rahmi Koç Sanayi Müzesi, yap ı m ı yı lları alan ve kentin en büyük kültürel yat ı r ı mlarından sayılan Sütlüce Uluslararası Kongre Merkezi, turistik bir minyatür park olarak Miniatürk, Haliç'in sonlandığı noktadan daha içeriye doğru ise proje aşamasındaki Kağıthane Arkeoloji Parkı ve Kağıthane Kültür Merkezi bulunuyor.

Ancak, birbirinden farkl ı pek çok kültürel fonksiyon bölgede kümelenirken, aralarında herhangi bir bağlantı, referans veya tutarl ı l ı ktan ne yazık ki çok kolay söz edilememektedir.

Bununla birlikte, Büyükşehir Belediyesi'nin öngördüğü kültürel yatırımlarla eşzaman l ı olarak Levent-Maslak iş merkezi bölgesi nin telikiediği gel işim, ikinci s ı n ı f ofis alanı ihtiyacı için Kağıthane'ye doğru uzanmaktadır. Söz konusu bask ı n ı n Haliç kıyısı ndaki i l k işaretleri Sütlüce bölgesinde görül meye başland ı . AG Plaza, Müsiad Genel Merkezi ve uluslararası bir zincir olarak Hilton'un inşaat ı n ı başlattığı 4 y ı ld ızlı kent oteli projesi birbirlerinden sadece birkaç metre uzakl ı kta yer alıyorlar. Arçelik Genel Merkezi ve güçlü bir reklam kampanyasıyla gayrimenkul sektörüne giren Fiatofis gibi diğer yapılar da yine bölge n i n , söz konusu talepten etkilendiğini gösteriyor.

94 PAB

Haliç'in iki ucundan ilerleyen bu iki fark l ı bask ı , vadinin kuzey ucunda

axis has started expanding towards Kağıthane on the Northern side

adeta çarpışmaktad ı r. Tespit edilen ilk sorun, herhangi bir master

of Haliç, in need of second rate office spaces. This pressure cl early

plan olmad ığı için bölgenin gelişiminde nasıl bir yön çizileceğinin net

shows its first residues on the waterfront araund Süt]üce region. AG

olmay ı ş ı d ı r. Bir diğer sorunsa bölgeye yapılan pek çok yatırı m ı n bölge

Business Center, Müsiad Independent Industrialists and Businessmen's

hal k ı n ı ve ihtiyaçlarını göz ardı ederek kent ölçeğinde etkin olmas ı ;

Association Building, and Hilton City Hotel are just a few meters away

bunun d a hem yerel dokuyla ilişkisizliğe hem d e bölgeye trafi k, günlük

from each other. There are alsa other offices in the vicinity !ike Arçelik

nüfus, sosyal doku ve gayrimenkul talebi anlamında yeni yükler getirecek

Headquarters, or Fiatofis -office space rentals, a new investment entering

olmas ı d ı r.

the market with strong publicity.

2. Geniş ve pasif açık alan lar

These two different forces from two ends of Haliç are colliding into

Sanayisizleştirme hareketinin ve dolgu alan operasyonları n ı n ardından

each other at the northern en d of the valiey. The first problem is that

kıyı şeridinde oluşan geniş ve açık yeşil alanlar, planlama eksikliğinden,

due to the lack of a master plan, there is not a clear path see n for the

doğru bir fonksiyonla tan ı mlanmamasından ve temel altyapı eksiklerinden

development of the region in terrus of new investments. Moreover, many

ötürü kullanışsız kalmaktad ı r. Tekil kültür yapıları ve kısıtlı etki alanları da,

of the new investments are targeting to the entire city pointing out that

kıyı band ı n ı , yap ı lar arasındaki tan ı msız geniş boşluklar ve fonksiyonel

first, local neighborhoods are clearly ignored in the planning phase and

tekd üzelik nedeniyle yeterince canlan d ı ramamaktadır.

second, the infrastructure has to be well-planned to cover the load of a greater region in te rms of traffic, real estate, and social life.

Çevre halkı n ı n boş zamanları n ı geçirmek için kıyı şeridini fazla tercih etmemesinin temel sebebi de tam da bu sorunlard ır; fonksiyonel bir

2. Vast inactive open spaces

alternatif sunul maması ve altyap ı n ı n yetersizl iği. Ancak bu yeşil alanları n

It's cl early visible that after the deindustrialization process and the !and

sadece pazar günlerine özel olarak tüm çevre halkı tarafı ndan piknik

filling operations, the vast open green spaces left inactive since they were

yapmak için yoğ u n bir kulla n ı ma maruz kalması da aslı nda bu tespiti

unplanned, functionless and lacked basic infrastructural needs.

95 PAB

doğrulamakta d ı r; çünkü bu istisna dahi bölge sakinlerinin tatil günlerini geçirmek için kent merkezinde bir açık alan ihtiyacıyla temel birtakım ihtiyaçlarını yok varsayarak alanı kulland ı kları n ı göstermektedir.

Mevcut yatırımların kamusal alan üzerindeki etkisi ve yeterince kullanı lamayan yeşil sahil şeridi göz önünde tutularak temel birta kım sorular sormak gerekir:

Yeşil alanlar bu şekilde mi üreti lir? Bu şekilde üretilen yeşil alanlar kamusal bir alan tan ı m iayabiiir mi?

Potansiyeller H a l iç s a h i l i ca n l ı bir kamusal a l a n yaratabilecek potansiyelini ne yazık ki kullanamamaktad ı r. Bölge potansiyele çevirebileceği pek çok avantaja sahiptir: kent merkezine ve ana ulaşım ağiarına yakı n l ı ğ ı , bu yak ı n l ığa rağmen dingin ve kendine has atmosferi, her biri farklı karakteriyle yamaçlarında yer alan mahalle ve semtleri, durgun su ve potansiyeli, umumi tuvaleller (public toilets)

farklı bakış açı larına olanak tanıyan topografyası, yap ı l ı ve doğal çevre arasındaki denge, zengin geçmişi ve vaatkar geleceği . .

otoparklar (car parks)

istanbul'un kent merkezinde s u erişimi ancak %35 ve sahil ban d ı n ı n özel kafe ve büfeler (public cafes and kiosks)

spor tesisleri (sports facilities)

kişi ve kurumların kullan ı m ı n a ait o ranı %40 iken, Haliç sahil şeridinde suya erişilebilir alanlar %53 ile kentli için ciddi bir potansiyel teşkil eder. Hal iç'te özel kıyı şeridi kullan ı m ı ise sadece %28'dir. Haliç istanbul kent merkezi ndeki sahil şeridinin %34'üne sahip olmasına rağmen, tüm erişilebilir kent sahilinin yarısı Haliç kıyıları ndan oluşmaktadır.

Kamusal sahil şeritlerindeki kamuya açık servis alanları Public facilities at public coastal areas

96 PAB

Singular, detached cultural buildings with limited influence areas are also incapable of activating the coastline due to these large undefined open spaces in between and lack of diversity in functional scheme. It's clear that the coastline is not a preferable spot for the leisure activities of local residents s ince the region lacks any kin d of daily leisure activity and its infrastructures. It should be noted that there is an exception on Sundays where all residents dose-by come to picnic in the green lands despite the fact that the infrastructure is lacking to meet their daily needs. However, this is relevant with the fact that the locals are in need of and in demand of an outdoor facility in the city center - currently no matter whether it's plan n ed or not. Keeping in min d the aft'ect of the current investments to public space and the underutilized green waterfront, one should ask: o Is this the way to generate green spaces?

1 km

And can these green spaces attract public?

-ulaşılabilir {accessible) -yarı ulaşılabilir {semi-accessible) - özel (private)

Potenlials Haliç coastline can be seen as an unfulfiUed potential to generate a lively public space. The region is advantageous in terms of var i ous

Haliç'te kıyı alanı kullanımı Coastline usage in Haliç

reasons: its proximity to city center and main transportation routes, i ts serenity despite of this proximity, its surraunding neighborhoods each with their distinctive characteristics, the stili water and i ts potentials, the topography bearing different vis tas, the balance between built and natural environınent, its rich urban history and i ts promising future . . . Coınpared to the waterfront use i n the city center -where the accessibility is 35% and private waterfront use is ınore than 40%-, Haliç waterfront bears a great potential for city inhabitants to reach water with its 53% accessible coastline. The private !and use along the sea is just 28% in Haliç. Although Haliç comprises 34% of coastline of istanbul city center, it covers 52% of the en tire access i ble waterfront

97 PAB

o 0.5 ı 1 . taksim gezi park ı , ista n b u l

0,01 9km2

1 . taksim gezi park, istanbul

0 , 0 1 9km2

2. g ü l ha n e park ı , ista n b u l

0,046km2

2. gülhane park, istanbul

0,046km2

3. m i l l e n i u m park, ch icago

0,093km2

3 . m i llenium park, chicago

0,093km2

4. park g ü e l l , barselona

0,21 km2

4. park güell, bareelona

0,21 km2

5. maçka parkı, ista n b u l

0,228km2

5. maçka park, istanbul

0,228km2

6. y ı l d ız park ı , ista n b u l

0,244km2

6 . yıldız park, istanbul

0,244km2

7 . bota n i k bahçes i , berl i n

0,672km2

7. batanical garden , berlin

0,672km2

8. parc de l a vil lette, paris

0,687km2

8 . parc de la villette, paris

0,687km2

9 . hyde park, londra

2,95km2

9 . hyde park, london

2 ,95km2

1 0. central park, new york

3,4km2

1 O.

1 1 . haliç , ista n b u l

4, 3km2

1 1 . haliç, istanbul

central park, new york

2km

3,4km2 4, 3km2

Bu nedenlerle, Hal iç sahil i tutarlı ve öngörülü bir planlama ile hem çevre

Haliç can be formulated as a coherently planned and managed

sakinlerinin hem de tüm kentiiierin kulla n ı m ı n a yönelik bir kamusal alan

waterfront that will both serve locals as well as general public of the city

olarak kurgulanabilir. Haliç, lokasyonu , su kullan ım potansiyeli ve geniş

center. Haliç can be perceived and regulated as a central city park, due to

yeşil alanlarıyla bir kent parkı na dönüşebilecek enerjiye sahiptir.

i ts location, potential of water use, and large green areas.

Haliç, istanbul'daki ve dünyadaki diğer kent parklarıyla karşılaştı rıldığı nda

While comparing Haliç with other parks from İstanbul and around the

göz ardı edilen yeşil alanları n ı n inanı lmaz bir değer taş ı d ı ğ ı görülmektedir.

world, one realizes that the abandoned/unplanned green areas bear a

Üstel i k su yüzeyi de pek çok aktivite için kullanı labilecek bir alan olarak

great potential. Moreover, the water surface should also be counted i n

hesaba katıldığında Haliç kıyı şerid inin alanı New York'taki Central Park'tan

as a potential to be used for various purposes. When the water surface is

bile daha geniş bir alan tan ı m lamaktadır.

also included, the area exceeds Central Park of New York.

Bu noktada i kinci soru kümesi gündeme gelir:

Now, the second set of questions arises:

Sözü edilen nasıl bir kent parkıdır? i stanbul'un kentsel senaryosu

What kind of a city park are we tatking about? How can a city park be

içinde bir kent parkı nasıl kurgulanabil ir?

formulated in the urban scenario of İstanbul?

99 PAB

1 00 PAB

tes pit i sta n b u l 'd a , ka m u sa l a l a n l a r g e n e l l i kle g e n i ş boş l u kl a r yeri n e , tan ı m l ı b i r ya p ı l ı çevre i çi n d e g e l i şm e kted i r. B u n ede n l e , yeş i l sa h i l b a n d ı n ı ca n l a n d ı rm a k ve çevre m a h a l l e l e ri n s uya erişi m i n i sağ l a m a k i çi n , b u a l a n a ye rl eş i m dokusu n u k ı s m e n a kta ra ra k ye n i fon ks iyo n l a r ta n ı m l a n m a l ı d ı r.

i n p ut I n I sta n b u l, pu bl ic space i s m ostly g e n erated i n b u i lt env i ro n m ents, rath e r t h a n i n vast open l a n d . The refo re, t o activate the g reen coast l i n e a n d l i berate t h e nei g h borhood, new fu n ctions s h o u l d be i ntrod u ced i n the fo rm of a n ew d eve l o p m e nt.

101 PAB

Yapılı çevre ve park dokusunun yer değiştirmesi (Replacing urban tissue and park with each other)

Parkın yapılı çevrenin içine uzanması (Penetration of park towards built environment)

Fiziksel bağlantı için tanımlı bir güzergah belirlenmesi (Providing a defined path for connection) • • • • • • • • • •

��;��;;�

, , , , , , , , , , • • • • • • • • • •

Kentsel dokunun parka nüfuz etmesi (Penetration of urban tissue towards park)

Yaklaşım Modeli önerilen kent parkı -pek ç o k öncülünden farklı olarak- h e m çevre sakinlerine hem tüm kentiilere hitap etmelidir. Dolayısıyla, öneri

yerleşim alanı ve park arasında çift yönlü bir yaya sirkülasyonu yaratacak

hem mahallenin adeta bir arka bahçesi hem de bir kent parkı gibi

parkı canland ı racak ve çevre sakinlerinin kulla n ı m ı n ı artıracak

çalışabilmelid ir.

çevre mahalleler için açık alan ihtiyac ı n ı karşı layacak sahil şeridinde fonksiyonel dağ ı l ı m ı çeşitlendirecek ve tüm kentiilere

Yap ı l ı çevre ve yeşil sahil şeridi arasında fiziksel erişim, fonksiyonel

yönelik, kendi içinde bütüncül ve tutarlı bir kent parkı olarak işieyecek

dağ ı l ı m ve tercih edilirlik anlamında güçlü bir bağlantı olmadığı için

bir etkileşim alanı tan ı mlanmıştır.

1 02 PAB

Tarihi kent merkeziyle daha güçlüidaha doğrusal bağlantı (A stronger/more direct connection with histarical city center)

Sahile doğru fonksiyonel süreklilik

(A functional continuity towards water)

Sahile doğru nüfuz eden mahalle dokusu (Penetration of neighborhood center towards water)

Tersanelerin mevcut üretimlerinin korun up, sosyal içerikli veya araştırma temelli fonksiyonlar eklenerek kamuya açılması (Opening shipyards to public by bringing social/research based functions while preserving current production)

Eyüp merkezinin sahille bağlantısı (Connection of Eyüp neighborhood center with water)

Bölgedeki yeni yatırımların düzenlenmesi (Regulating new investments in the area)

Bir engele dönüşen otoyolların aşılması (Overcoming transportation routes)

Haliç boyunca sürekliliği sağlamak üzere, bu etkileşim alanlarının sayısı lokal kentsel dokuya göre farklılaşacak müdahale biçimleriyle farklı noktalarda uygulanabilir.

Number of these interaction zones, which differentiate in relation to local urban fabric, can be increased lo enable a slronger continuity along Haliç.

Approach Model The proposed city park -different from its many predecessors

an interaction zone should be established to

should be both directed to local residents around the surroundiııg neighborhoods as well as the city residents in general. Therefore, the proposal should act both as a neighborhood garden as well as a city park.

create a pedestrian flow from the neighborhood to the park and visa versa revitalize the park and enhance park use for local people provide open space to local neighborhood

Si nce there is not a strong connection between bui lt environment and the green coastline in te rms of preferability, physical access and

diversify functional layout in the waterfront which will attract ınore people and serve as a more coherent city park.

functional schemes:

1 03 PAB

1 04 PAB

---�--

·�:-.. .. . · � ., .

•

Arazi Analizi

Site Analysis

Kent parkı önerisini daha ta n ı m l ı bir alanda ve küçük ölçekte

To study the city park proposal on a specific scale, a distinctive

çalışabiirnek için, birtakım kı staslar belirlenmiştir:

project site is selected which would fulfill requirements such as

•

gerek "kültür ve sanat vadisi" projeksiyonundan gerek yeni

ofis yatırımlarından doğan çift yönlü baskı n ı n hissedildiği bir alan olmal ı d ı r. •

hinteriandı ve çevre sakinleriyle yeterli fiziksel bağlantı

kurulamamış olma l ı d ı r. etkin olarak kullanılabilecek geniş yeşil alanlar bulunma l ı d ı r. •

bearing the pressure of the new developments du e to "culture and arts valley project" and the simultaneous office investments, lacl<ing the connection with i ts hinteriand and local residents having the potential of large green spaces that can be utilized etfıciently i ts

proximity to main transportation routes.

ana ulaşım ağiarına yak ı n olmal ı d ı r.

After an analysis, Sütliice is selected to study the proposed idea. Yapılan analizin ard ı ndan, önerilen konsepti çalışmak üzere Sütlüce seçilmiştir.

lOS PAB

PAB

Ulaşım: inşaatı yeni tamamlanan Daimabahçe-Kağıthane tüneliyle bölge doğrudan Taksim'e bağlanmaktad ı r. 1 . çevre yolu çıkışına yak ı n olması sebebiyle rahat ulaşılabilir. Sahil yolu Sütlüce'yi, Karaköy ve Beyoğ lu gibi ticari ve kültürel olarak en yoğun iki bölgeye bağlarken, diğer yönde ise yeni gelişim alanlarından Kağıthane'ye oldu kça yak ı n d ı r.

Yerel kimlik: Yeşil dolgu alanlardan oluşan kıyı şeridi Miniatürk d ışı nda boştur. Yamaca yerleşmiş mahalle ise zamanında kente iş imkanı için göç eden düşük gelirli nüfusa sahip, eski bir gecekondu bölgesinin yetersiz altyapıya rağmen apartınanlaşarak dönüşmüş bir biçimidir.

Transportation:

One end of a newly built highway-tunnel directly

connects Sütlüce area to Taksim. It's also close to an exit leading to the highway which circulates as the first ring araund the central city. The coastal road connects Karaköy and Beyoğlu, one of the busiest commercial and cultural districts respectively and the road continues iniand towards Kağıthane, a developing business district. Local character:

The coastline of green land-fill area is mostly vacant

except for Miniaturk, the miniature park. The neighborhood located on the slope is inhabited by lawer-ineome groups, mostly domestic migrants, having an inadequate infrastructure and poorly built apartment blocks which had been transformed from a shanty town.

1 07 PAB

Bu dönüşümün fiziksel yansımaları kesitte net olarak görülebilir.

1 08 PAB

This transformatian may cause a disruption that can be clearly seen in section.

Yatırım lar: Proje arazisi şimdiden yeni ticari yatı rımların gölgesinde dönüşmeye başlamı ştır. Halen inşaat halinde olan iki büyük proje üst gelirli s ı n ıfa yönelik ofisler ve mağazalardan oluşan ticaret merkezleridir. Hilton'un inşaatı henüz başlayan otel projesi ise yine proje arazisi içindedir. Bu üç proje bile yak ı n gelecekte bölgenin başka yatı rım ve yatırımcılarla hareketleneceğ inin göstergeleridir. Bu hareketlenme de, gerek arazi kulla n ı m ı (konuttan ticariye), gerekse sosyo-ekonomik (düşük gelirden üst gelir grubuna) açıdan bölgenin dönüşümünü h ızlan d ı racakt ı r.

Büyük parsellerde hacimli kütlelerden oluşan bu tip projeler çevre sakinlerinin k ı y ı şeridi ne ulaşması n ı n önünde fiziksel bir engel teşkil etmektedir. Üst gelir grubu sahil band ı na yerleşirken, gerilerde kalan düşük gelirli s ı n ıfı n ise sahil şeridi ne ulaşım ı her zamankinden daha zorlaşacaktır.

Investments:

The project site has already been transforming under

the pressure of new commercial investments. 1l1ere are two different projects currently u nder construction which include A+ offices and shops. Besides, as an international brand Hilton will be launching a new 4-star city hotel in the project site. just these three projects are adequate enough to show that other projects will be on the agenda in the near future - which wiJI clearly force the site to change both in terms of land use (housing to commercial use) and socio-economical level (lower class to upper class). Such investments with their large sites and massive volumes wiiJ act as a physical barrier for the local residents to reach seaside. While upper class accommodates the waterfront, lower class will be swept to the rear which means reaching coastline will get more difficult than ever.

1 09 PAB

Öneri

Proposal

1. adım:

Step 1 :

Bir kent parkı kurgulamak için , belli bir oranda yapılı çevre ile yeşil doku

To generate a city park, a seetion of built environment i s replaced

yer değiştirir.

with a seetion of green !and.

2. a d ı m :

Step 2:

S a h i l şeridinde bir bariyere dönüşen yeni ofis yapıları planla n ı rken, park

The tendeney of new office blocks, which would act as a barrier on

alanı nda kamu yararı gözetilecek, yamaçtaki yerleşkenin suya erişimini

the coastline, should be regulated and re-formed for public good in

mümkün kılacak ve kıyı şeridini caniand ı racak bir fiziksel düzenlemeye

the park area to liberate the access of neighborhood to water and

gidilir. Dolayısıyla, yeni projeler için geçerli olan yapılaşma hakları

activate the coastline. Therefore, the permitted construction ratio for

dili miere ayrı l ı r, belli bir oranda yapılaşma hakkı sahil şeridine transfer

the new investments is partitioned and a certain ratio is transferred

edilirken yerine yeşil alan uygulanması zorunluluğu getirilir. Temel bir

to the green !and requiring to keep a controlled plot area. A basic

kentsel gri d , yeni yerleşirnde altl ı k olarak öngörülür.

urban grid is laid out as the baseline for the new development.

3. adım:

Step 3:

Kentsel grid ;

The urban grid is deformed through same basic principles such as:

ana ulaşım güzergahları

main access directions

yeni yerleşimi yamaçtaki mevcut yerleşimle bağlayacak ana yaya

pedestrian paths connecting the new development with its

aksları M iniatürk gibi çevredeki mevcut fonksiyonların olası etkileri yeşil alan ı n yamacın içlerine ilerieyebilmesi için sürekli ve tan ı m l ı bir güzergah •

suya yönelim aksı

gibi birta k ı m temel verilere göre deforme edilir.

ı ıo PAB

hinteriand the impact of existing functions surraunding the site !ike Mini aturk a clear and continuous path for the green zone to penetrate iniand the directian to reach sea

yeşil bağlantı (penetration of green) yaya akışı (pedestrian flow) mevcut fonksiyon (existing function)

ticari mekanlar (commercial spaces) kültür mekanları (cultural spaces) konut alanları (residential spaces) ofis alanları (office spaces)

lll PAB

1 12 PAB

önerilen yerleşirnde genç girişimciler için ofis alanları ; farklı ölçek ve hedeflere yönelik kültürel tesisler (bölge halkına yönelik meslek kursları, zanaatkarlara veya ev kad ı niarına yönelik atölyeler, öğrenciler için okuma salonları , vb. - daha geniş bir kentli kitlesine yönelik küçük bir konser salonu, sergi mekanları, vb.) bulunacaktır. Anaokulu, müzik ya da tiyatro okulu gibi eğitime dönük çeşitli mekanlar ve çevre halkı n ı n ihtiyacına yönelik bir sağ l ı k ocağı gibi kullan ımlarla, bölgenin çok fonksiyonlu ve farklı kullanıcı tiplerine hitap eden, sürekli yaşayan bir kamusal alana dönüşmesi sağlanacakt ı r. Mağaza ve kafe gibi ticari faaliyetler ise programın bir parçası olmakla birlikte, kontrollü planlanacak ve ranı amaçlı bir gelişimin önü kesi lecektir. Son olarak, belli bir oranda konutun da yerleşimin 24 saat ca nlı olmas ı için programa dahil edilmesi önerilmektedir. Fiziksel ve görsel erişim içi n , sahile doğru kat yüksekliği düşerek devam eden parçalı yapı dokusu ile maksimum görüş imkanı sunulmuştur. Tüm zemin katlar ı n kamuya açı k düzenlenmesi ise, bu yerleşimin temel amacı olarak kapalı ve açık kamusal alan oluşturabilmek için zorunludur. Zemin altında kapal ı otopark ise zemin kolunu yayalaştırmak için gereken bir diğer zorunluluktur.

The proposed development contains multi-use facilities such as office spaces for young entrepreneurs; cultural facilities in various scales that will attract both local residen ts -!ike professional training courses for residents who couldn't finish their formal education, different workshop areas for craftsmen and nonworking women, reading rooms for students, ete-, and city inhabitants -!ike a smalJ concert hall, exhibition halis, ete-. Various educational facilities could be introduced such as a kindergarten, a music school, a d rama school, ete. A smail clinic will be very useful for the local people since it's missing in the neighborhood. Commercial facilities such as shops and cafes wiU definitely be a part of the program however it should be controlled not to be exploited as a profit-hased investment. And lastly, a certain ratio should be used as residentiaJ space to activate the region for 24 hours. To allow physical and visual access, a fragmented building pattern is proposed with descending building heights to allow maximum view. Public access through all ground floors is mandatery to run this development as a part of public space. Car park below ground is also anather necessity to pedestrianize the ground level.

1 13 PAB

1 14 PAB

Sonuç Önerilen yerleşim, Haliç kıyı şeridi ni canlandırmak i ç i n alternatif b i r kentsel model sunmaktad ı r. G ü n l ü k sokak hayatına veya birbirine herhangi bir referans vererneyen tekil ağır kültürel yapılar yerine, önerilen yerleşme modeli çevre sakinlerinin günlük yaşamları n ı sahil şeridine taşırken, kentlileri de bölgedeki açı k ve kapalı kamusal alanları kullanmaya yönlend irecektir.

Öneri, yeni ticari yatırı mların bask ı s ı n ı kontrol altına alacaktır.

Model, yap ı ların içinde, aralarında ve bu tip müdahalelerle tan ı m kazanacak yeşil alanlarda kamusal alanlar oluşumunu sağlayacaktır.

Outcome The proposed development is an alternative urban model to u tilize the coastline of Hal iç. Instead of singular cultural facilities with no reference to local life or to each other, such a development will carry the daily life of the local residents to coastline as well as attracting city inhabitants to the area. The development will regulate the press u re of the new commercial i nvestments. The development will alsa create a public space both indoors and outdoors in between the buildings and in the green zone, the cantours of which will be defined with such interventions.

l lS PAB

1 16

B LACK SEA

�

MARMARA SEA

Vadilere daha iyi nasıl yerleşebiliriz?

SARTI MİMARLIK SARTI ARCHITECTURE Devrim Çimen Sertaç Erten Yardımcılar Assistants Merve Ön alan, Gamze A l pan Sultan Gündüz (Danışman-Consultant)

How can ve settle better in valleys ?

Teşekkür Special Thanks to URBAN AGE - LSE Cities, Arkitera Architecture Center Ham materyal Raw data by Semih Nogay Er (IMP)

Topoğrafyayı Yeniden Düşünmek, Vadileri Kurtannak Rethinking Topography, Reclaiming Valleys

1 17 SART!

Topoğrafyay1 Yeniden Düşünmek, Vadileri Kurtarmak Sertaç Erten, Devrim Çimen

Bir kentin en önemli coğrafi zenginliklerinden biri, o kentin topoğrafyas ı d ı r. Engebeli bir arazi ile düz bir araziye yerleşmiş iki kent arasında morfolojik ve ekolojik açıdan önemli fark l ı l ı klar vardır. Vadiler, tepeler, s ı rtlar, kıyı lar, etekler, su havzaları, su kanalları ve benzeri biçimlenmeler, yaln ızca topoğrafyan ı n biçimsel yansımaları değil, ayn ı zamanda kentlerin iklimini, doğal afetiere karşı direncini ve doğal hayatın kentsel yerleşmelerle birlikte sürdürülebilirliğini şekillendiren oluşumlardır. Özellikle vadiler, gerekli rüzgar koridorlarını yaratarak mi kro-iklimsel sirkülasyonun oluşmas ı n ı sağlarlar. Aynı zamanda su kaynakları için de doğal drenaj sistemleri yaratırlar.

Istanbul, çok hareketli ve zengin bir topoğrafyaya sahip olmasına rağmen, bu topoğrafik dinamizm kentleşme pratiklerinde bir engeller dizini olarak var olmuş ve istanbul özelinde topoğrafya sili nerek kentleşilmiştir. Vad iler, tepeler, su havzaları, kıyı lar, tepeler gerek altyapı gerekse üstyapı anlamında yoğun ve jenerik yapı laşmalara sahne olmuş, boşluksuz bir kentsel doku ortaya çı kmıştır.

Değişen iklim koşulları ve yüzyıllard ı r değişmeyen periyod i k doğal afetler, topoğrafyayı tekrar düşünmemizi, vadileri kurtarıp açık alanlar yaratmam ızı artık elzem kılm ıyor mu? Son yıllarda arka arkaya yaşanan sel felaketleri bunun en açık ve somut durum tespiti değil mi?

Vadileri kurtarmamız gerekiyor. Hem kamusal açı k alanlar yaratmak için , hem de kent - doğa barışı kl ı ğ ı n ı sağlamak için. Peki yukarıdaki tespitten yola çı karak kentin topoğrafik yap ı s ı n ı da bir tasarım girdisi olarak denkleme dahil eden bir çözüm nasıl önerilebilir? Bu amacı gerçekleştirmek için ne tür mekansal stratejiler geliştirilebilir? Yoğun bir yapılaşmaya tan ı k olmuş, tabanı yoğun araç trafiği taşıyan, yüzey suları yer altına a l ı narak ıslah edilmiş bir vadi tekrar nasıl geri kazanı labilir? Urban Age istanbul Konferansları kapsamında 8artı ekibi olarak haz ı rlad ığımız proje, bu sorulara bir yan ı t verme çabası olarak okunma l ı d ı r.

1 18 SART!

Kentin hareketli to�rafyası ve kenlleşme Dynamic topopgraphy of the cıly and the urbanisation pattern

Rethinking Topography, Reclaiming Valleys Sertaç Erte11, Devrim Çime11

Topography is one of the unique geographical characteristics of any city. There are signifıcant differences between a fiat and a hilly urban area regarding both morphological and ecological aspects. Valleys, h ilis, ridges, shores, outskirts, water basins, water canals and other similar formations are not only morphological reflections of topography, but also they are occurrences that shape any city's climate, resistance to natural disasters, togetherness of natural life and urban development. Valleys, specifically, provide the formation of required wind breeze corridors that function as micro-climatic circulation in an urban area. Moreover, they create natural drainage systems for water resources as well as periodical surface waters (!ike rain water). Topography in Istanbul, despite being a quite rich donnee, has always been seen as an obstacle in front of urban development practices, which resulted in a sort of urbanization that has erased topography. Valleys, hills, water basiııs and other formations have witnessed a generic urban development with a dense and voidless urban tissue. Isn't it now indispensable to think about topography and to reclaim valleys in order to generate meaningful voids that will function as open green systems? Don't the recent and consecutive natural disasters experienced in Istanbul (!ike Jethal floods and earthquakes) display the most concrete ground for such a questioning? We should rescue and reclaim o ur valleys; not only for creating open public spaces but also for sustaining urban-nature reconciliation. Well the n how to develop a solution that will take topography of a city as an urban design input? What kind of spatial strategies can ben developed in order to carry out such an objective? How to regain a vali ey that has lost its natural characteristics by various structural interventions and that has witnessed a dense settling? This project that is prepared by the project team of 8arti within the scope of Urban Age conferences should 2009 yılında Istanbul'da yaşanan sel felaketinden foto(lraflar Photos from 2009 flood disaster in Istanbul

be evaluated as an attempt to seek for solutions for such urban problems.

1 19 8ARTI

Deniz seviyesinden 40 metre yüksekliğe kadar olan alanların silindiQi harita: derisi yüzölmüş Istanbul

{A map indicaling the areas other than the sea level-40 meter altitude interval: A kınd of skinned-out Istanbul)

istanbul un Derisini Yüzersek? K ı saca bu projenin konusu; topoğrafya n ı n tekrar düşün ülerek

olmayan yollarla) ve yerleşti riciler (imar planları yapan yerel yönetimler,

istanbul'daki kentleşmenin nas ı l yeniden ele a l ı nabileceğini sorgulamak.

gayrimenkul projeleri inşa eden şi rketler . . . gibi), sürekli topoğrafyayla bir

istanbul'un deniz seviyesi olan O metreden +40 metre koluna kadar olan

kavga hali ndedir. Ancak bu mücadele hali onu bir tasarım girdisi olarak

derisini yüzersek kentin dramatik topoğrafyası daha da belirginleşir. Bu

ele almak için değ il, tersine kentleşme dinamiklerine bir engel teşkil

sayma işlemi sonras ı , bugüne kadar süregelen kentleşmede hemen hiçbir

etmesi nedeni ile yok saymak içindir. Bu tespitin önemli göstergelerinden

rolü olmayan topoğrafyan ı n asl ı nda çok da dramatik ve kendine özgü bir

birisi ise kentleşmenin zamansal arakesitlerinde karş ı m ıza çıkmakta d ı r.

karakteri olduğu anlaşı l ı r. Ama kentleşme d i namikleri bunu hiçbir zaman

istanbul'un bel li bir bölgesinin farklı dönemlere ait uydu fotoğrafları n ı üst

çok fazla göz önüne almamış, hatta bunu bir engel olarak görmüştür.

üste çakıştırdığım ızda topoğrafyan ı n gerçekten giderek silindiği çok net okunmaktad ı r.

Dünya n ı n diğer önemli kentleriyle istanbul'u karşılaştırd ı ğ ı m ızda, çoğu kentin topoğrafik hareket açısından monotonluk sergiledikleri

Ama acaba gerçekten onunla mücadele etmek ya da yok saymak

görülür. Karşılaştı r ı lan kentler aras ı nda bir tek Rio de Janerio fark l ı l ı k

mı gerekir? Biz bu yaklaş ı m ı tersine döndürerek istanbul özelinde

göstermektedir. Oradaki topoğ rafi k hareket, birçok noktada mücadele

topoğ rafya n ı n kentsel tasarımda merkezi bir konuma gelmesini

edilemeyecek kadar vahşidir ve bu alanların pekçoğu da korunmuş

sağlayabilir miyiz?

durumdad ı r. Öbür yandan, istanbul şehri arada derede, mücadele ed ilebilir bir topoğrafyaya sahiptir ve kente yerleşenler (yasal veya yasal

1 20 S A RTI

Derisi yüzOimOş kente yeşil enjekte etmek: Vadileri geri kazanılmış Istanbul (lnjecting greenery lnto the skinned-out areas: Istanbul with reelaimed valleys)

What if we peel off lstanbul's skin? Briefly, the subject of this project is the retbinking of topography and the

companies that build real-estate projects . . . ete.) with topography. This

questioning of re-evaluation of Istanbul's urbanization based on this re

observation is confirmed with temporal c ross sections of Istanbul's

thinking. If we skin out Istanbul form sea !eve! up to +40 meter-altitude,

urbanization by aerial photography that belongs to different time

it is more visible how a dramatic topography the city belongs to. After

periods.

this exfoliating, we see that urbanization in Istanbul did not take care much about rich geographical formations. In contrast, these values have

Yet is it the only way of urban development: to fıght with topography

been seen as hurdles of urbanization.

and to ignore it in urban space? Can we turn this approach upside down by centralizing topography in urban design practice in Istanbul's urban

When we compare Istanbul with a group of cities, we see that they

development?

represent monotony in their topographic vitality. Only Rio de janeiro displays a difference among these compared cities. Yet the topography in this city is so wild that nobody can fıght with it in terms of dense urbanization, which results in a preserved topographical structure. On the other hand, Istanbul has an easy-to-struggle topography, which results in a constant fight of settlers (in either !ega! or illegal ways) and settler-inserters (local governments that draw development plans,

121 SART!

> ı-t N H

NfiV 'ıORK

ANE: �c

ISTANBUL

Istanbul ve di�er kentlerin top<>Qrafik karşılaştırması (Topographical comparison of various ci!les and Istanbul)

Topoğrafyanın Silinme Süreci

Story of Topography Erasing

Istanbul'da vadiler 1 950'1erden önce dönemin kentleşme di namiklerine

Vallcys used to be unbuilt in Istanbul until the 1 950s. With the 1 950s,

paralel herhangi bir yapılaşman ı n söz konusu olmad ı ğ ı yerlerd i .

urban areas in Istanbul began to expand radically, parallel to fast start

1 950'1erden sonra Türkiye'de sanayileşme dönemi başlad ı . Sanayi, suya

of industrialization. I ndustry was in search of water resources. For this

ihtiyaç duymaktaydı ve bu anlamda i l k sanayi alanları su ile kurduğu ilişki

reasoıı, th � fırst industrial areas started to appear in Kağıthane Valley and Haliç (Golden Horn) in Istanbul. In fact, Istanbul introduced the

nedeni ile Haliç ve Kağıthane Vadisi'nde yerleşti. Aslı nda, Cumhuriyet'in ilanı ile beraber planlı döneme giren Istanbul'da 1 9301ardan sonra

planned-era with the foundation of Republic in ı 923. In the 1930s,

metropoliten ölçekte gelişme planları üretildi. Buna göre sanayinin Hal iç'te

development plans in metropolitan scale were drawn and Haliç was

toplanması kararı verildi. 1 9501i y ı llarla beraber istanbul'a ilk göç dalgası

declared as the main industrial b ran ch of the city, w hi ch made the area

gerçekleşti ve ilk gecekondular da bu bölgelere yak ı n yerlerde oluştu.

as the ınagnet of fırst-comers of immigrants for building their shanty buildings (called gecekondu in Turkish). Progresses in industrialization

O dönemdeki gecekondu, ölçeği , işleyişi ve yap ı s ı bakımı ndan onun yerini

and the increase of migrations from rural areas speeded up the

alan dokudan bir hayli farklıyd ı . Şöyle ki, bu alanlar 1 -2 katlı yapılardan

population increase and settlements in hilly skirts of industrial areas.

oluşmakta, kendi içinde yeşil ve açık alanları barındırmaktayd ı . Vadi lerde

The first gecekondus (shanty towns) emerged in that period. They

1 22 SART!

1950'1erden önce (before the 1950s)

1950 sonrası: ilk gecekondu yerleşmeleri (post-1950s first gecekondu sttlements ın valleys)

1980'1erden bugüne: gecekondudan dönOşOm-safha 1 vadideki derenin ıslah edilmesi (Sınce the 1980s: transformatıon of gecekondus to multı-storey buildıngs-phase 1 �oıscıplined� stream)

BugUn ve yakın gelecek: çok katlı apartarnan lardan daha yüksek ye>gunluklu kapalı sitelere dönüşüm-safha 2 vadideki derenin ıslah edilmesi (Taday and near future: transformatton of mulli-slorey buildings to htgher-storey gated communitıes - phase 2)

\ '

\ \

Engebeli topo�rafyada zaman içindeki yapılaşmayı gösteren hava foto�rafları (Aerial photos that show urbanization in time on a hiily topography)

Vadilerin yapılaşma tarihçelerini anlatan sUreç kesitteri (Sections of va11ey urbanlsation)

1 23 SART!

bulunan dereler de yataklarında akmaktayd ı . Fakat 1 980'1erden sonra

occupied the lands (mostly skirts of valleys) which were close to the

kentleşme dinamikleri ve politikaları nedeni ile gecekondu yerleşimlerine

industrial zones. The gecekondus rapidly spreaded over the outsk.irts

yönelik imar affı n ı n g ü ndeme gelmesiyle birlikte, bu alanlarının üzerinde

of the downtown regions. They were low-rise and extensivc in their

ayn ı taban alanı içerisinde arttırılmış emsal haklarıyla yeni kentsel dokular

character. Rivers were going through the valleys in their natural

ortaya çıktı . Bu gel işmelere paralel olarak vadi tabanları topografik

banks. Following the 1 980s, gecekondus as a sort of illegal housing

avantajları nedeniyle ulaşım aç ı s ı ndan çok rahat koridorlar sundukları için

were registered by a specific law called "Development Amncsty';

ulaşım koridorları olarak görül meye başla nd ı ve bu bakış açı s ı n ı n sonucu

and one-storey greenery townscapes have turned into nıulti -storey

olarak ta dere ıslah çalışmaları başlad ı . Dere ıslahı en başta anlaşılan

apartments without sutficient urban iııfrastructure. Moreover, the

anlamıyla deren i n kanallar içinde yol altına alı nması ve vadi taban ı n ı n

existing riverbeds were transformed into main collector roads,

motorlu trafiğe açılması anlam ı na gel mekte v e dere ehlileştirilerek disipline

in which rivers were taken into underground canals. Coming to

edilmekteyd i . Yan i kentin daha üst koliar ı na vadilerden geçerek ulaş ı ld ı . Ve

the present day, al most the half of the rivers of lstaııbul (which is

o günlerden bugüne de çok ciddi kamu yatırımları yap ı larak istanbul'daki

estimated a total of 600 km.) were "disciplined'� Th is domestication

toplam 600 km uzu nluğu ndaki derelerin yaklaşık ya r ı s ı yeraltına a l ı nd ı .

has beeıı going on and the authorities in clıarge ınake proud of this

B u ehli leştirme süreci g ü nümüzde d e son h ızı ile sürmekte ve ilgili kamu

perfornıance.

kurumları nca bir övünç kaynağı olarak değerlendiril mektedir.

We can sunımarize the process as follows: The tissuc of gecekondu Bu süreci özetlemek gerekirse şunları belirtmek yeterli olacaktır:

settlement is of course not an acceptable form of urban

Gecekondulaşma n ı n kendisi çok olumlanabilecek bir doku değildir: Ciddi

development: l t has ınan)' infrastructural problems. However, it

altyapı eksi klikleri vard ır. Ancak istanbul kentinin şu anki durumunu

is not fa ir to attribute the present urban problems of Istanbul to

gecekonduya atfetmek te çok doğru olmayacaktı r. Asıl önemli sorun, o

gecekondu development. llıe main problem is the way of urban

dokunun kendisinden ziyade, şimdiki haline dönüşme biçimidir. Yukarıda

transformatinn of these settlenıcnts rather than the gecekondu

da belirtildiği gibi bu doku 1 980'1erdeki imar politikaları sonucunda ayn ı

typology by i tse if. As underlined above, the problem is the

yerinde 1 -2 katlı derme çatma yapı lardan bir anda 5- 1 0 kat fazla emsalle

transformatian of 1 - 2 storey squatter buildings suddenly to multi-

v e herhangi bir sosyal donatı öngörülmeksizin aparlman t i p i dokuya

storey pareel-hased apartment blocks without saving ant space for

evrilmesidir. Bu dönüşüm istanbul'un kentleşme serüven inde çok önemli bir

social infrastructure !ike parks, schools, hospitals, ııurseries . . . ete.

kırılma anına tekabül etmekte ve bizim önerimizin de temel problematiğ ini

·nıis change is a breakiııg point i n the urban history of Istanbul. And

oluşturmaktad ı r.

it is the base of our study.

1 24 SART!

Vadilere Nasıl Yaklaşmalı? Kentin ekolojik geleceğiyle i l g i l i bu vadi sistemleri n a s ı l e l e a l ınabilir ya da farklı bir senaryoyla yeniden ele alı nabilir mi diye düşündüğümüzde, onları yeniden kentsel yaşantıya kazand ırabilecek 2 uçta yer alan kentsel d u rumu tartı şmakla başlamak zihin açıcı olabilir: Vadiler tamamen yeşile terk edilebilir ya da tamamen yapılaştırılabilir. Bu anlamıyla bakıldığında bir vadiyi tamamen yapıdan arınd ı rman ı n veya tamamen yap ı laşmaya açman ı n kentsel yapıda bir sürdürülebilirliği olmad ığı açıktı r. Öyleyse bu iki karşıt senaryodan yola çı karak ara bir duruma ulaşmak mümkün olabilir mi? Bu öneri ile yapı lmaya çalışılan da bu soruya bir yan ı t aramaktan ibarettir. Bu arayışın b i r ifadesi olarak i s e problematiğin mekansallaştırılması ve elle tutulur bir projeye dönüşmesi amacıyla, Istanbul'da bir vadi seçi lmiş ve

o bölge özelinde bir planlama ve tasarım

yaklaş ı m ı ortaya konmaya çal ı şılmıştır.

How to Develop an Approach for Valleys? When we ask ourselves about developing approaches and strategies about these valleys, we could discuss two marginal urban design scenarios at fırst glance: The first one is to leave the valleys totally for green and open spaces, the second is to open them for development without any limitation. Concerning these two scenarios, it is obvious that none of the m is reasonable for a sustainable continuity of a valley. So, is it possible to develop an in-between approach? This study is an attempt to find an answer to this question. In order to do that, we focused on a vaLI ey in Istanbul as a project site so that we can con c retize the problem and possible solutions in a real urban space. We developed our plan n ing and design approaches particu! ar to the selected valiey.

Vaditere nasıl yaklaşmalı? tamamen yeşile mi terketmeli, tamamen yapıtaşmaya mı açmalı? (How to devetop an approach to valley urbanisation? leaving them completely to green, or opening them totally to settlement?)

1 25 SART!

Proje Alanı olarak Seçilen Vadi: Finans Merkezinin Arka Bahçesi S ı ralad ığımız sorunsaliara çözüm geliştirmek amacıyla seçtiğimiz proje alan ı , Kağıthane Vadisi ile Büyükdere-Levent Ticaret ve Finans Koridoru arasında kalan bir vadi tabanı ve yak ı n çevresidir. 30 yıl öncesine kadar sanayi alanı olan Büyükdere-Levent aksı, 1 980'1erden itibaren finans kurumları n ı n ve alışveriş merkezlerinin yer seçtiği bir koridor olmuştur. istan bul'un yeni silueti, yükselen prestijli gökdelenler (A sın ıfı ofısler, şirket yönetim merkezleri, büyük alışveriş alanları, konut da içeren karma-kullan ımi ı yapılar . . . gibi) ile bu bölgede oluşmaktad ı r. Bu koridoru n doğusu, yani Boğaz'a bakan kentsel araziler, üst s ı n ı f konut alanları olarak şekillenirken, bat ı s ı yani Kağıthane Vadisi'ne doğru inen k ı s ı mları, alt-orta gelir grubunun yaşam mekanları ve küçük ölçekli sanayi-imalat yerleri olarak işlemektedir. "Finans merkezinin arka bahçesi" olarak da kavramsallaştırılabilecek bu bölge, asl ı nda yak ı n gelecekte ciddi bir dönüşüm sürecinden geçme potansiyeline sahiptir. Öte yandan, seçilen vadi sisteminin batıda bağlandığı Kağıthane Vadisi, önemli bir su sistemi olan Haliç'in kuzey ormanlarıyla bağlant ı s ı n ı sağlayan en önemli yeşil koridorlardan bir tanesidir.

Istanbul Finans Merkezinin arkasındaki Kagıthane Vadisi (Kal')ıthane Valley that is located behind the Financial Center or Istanbul )

Dolayısıyla, proje alanı olarak seçilen vadi, topoğrafyan ı n yeniden düşünülmesi ve vadilerin kurtarılması amaçlarıyla ortaya konabilecek yaklaşı m ı n iyi bir test alanı olarak önümüzde durmaktadır. Bugün alanda dönüşüm kısmen gerçekleşmektedir. Yüksek istinat duvarlarıyla topoğrafya teraslanmakta ve büyük bloklar dikilmektedir. Gecekonduyu aparimana dönüştüren yıkıp yeniden yapma süreçleri devam etmektedir.

donatı alanları (okul, hastane, kültür tesisi, dini tesis, kreş . . . gibi) son

Dönüşüm sürecinden geçen vadilerde, yüksek gelir grubunun yaşayacağı

derece yetersizdir. Bütün bu alanda varolan sosyal donatı 2 cami, 1 tane

güvenlikli ve kapalı sitelerin oluşma ihtimali vardır. Bu şekilde bir

okul, 2 tane küçük yeşil alan ve 1 tane de spor sahasından ibarettir.

evrilmenin kapalı siteler kakafonisi olarak ortaya çı kma olasılığı yüksektir

Dolayısıyla ekolojik altyapı n ı n yan ı nda burada çok ciddi bir sosyal altyapı

ve bu olursa, kamunun vadilere erişimi de söz konusu olamayacaktır.

eksikliği de vard ı r. Önerilecek olan yaklaşı m bu sorunun üzerine de eğilrnek durumunda d ı r.

Peki böyle bir dönüşüm olurken ya da olabilecekken vadileri kurtarman ı n yolu ne olabilir?

Türkiye'de geçerli olan imar yönetmeliklerine göre, konut alanlarında

Proje ala n ı , yaklaşık olarak 12 ha . l ı k bir aland ı r ve yaklaşık 6600 kişi

önereceğ imiz yaklaşımda bizim amacı mız aslı nda bu değerleri tutturmaya

yaşamaktad ı r. Toplam inşaat alanı 263.000 m2 dir, ve bu da demektir

çalışmak ya da mümkün olabildiğince yaklaşmaktır. Bu bağlamda

ki, kişi başı yaşam alanı ortalama 40 m2 dir. 4 kişilik aile büyüklüğü

hedefımiz, alanda bulunan nüfusu aynen koruyarak vadi boyu yeni

tahminine göre, her aile başı 1 60 m2 konut alanı düşmektedir. Buna

açıklıklar yaratmak ve sosyal altyapı eksikliğini giderecek çözümler

rağmen, burada yaşayan insanların kullanacağı açı k alanlar ve sosyal

önermektir.

kişi başı 10 m2 yeşil alan, 2 m2 sosyal altya p ı n ı n olması gerekir,

1 26 SARTI

Proje alanı: Istanbul Finans Merkezinin arka bahçesi: Gökdelenlerin arkasında yer alan doku. (Selected project site that functions as a backyard of Financial Center of Istanbul: The urban lissue behind skyscrapers )

Selected Valley as the Project Site: Backyard of Financial District The selected project site is the valley basin and i ts near surraunding that

Financial Center", and in fact it has a great potential to experience high

is located between Kağıthane Valley and Büyükdere-Levent Coınmercial

speed urban transformatian in the near future. The western opening

and Finance Center. Being another industrial corridor until the 1 980s,

of the selected vali ey is connected with the Kağıthane Vall ey, which

Büyükdere-Levent Axis has evolved as the financial backbone of the city

sustains the ecological continuity of Haliç (Golden Horn) with northem

within 30 years. The new silhouette of Istanbul (with rising skyscrapers,

forests of the city.

building stocks with high-quality and A+ category office spaces, multi purpose blocks that contain luxurious residences as well as shopping

Therefore, the selected valley sounds as a good testing area in terms of

malls) has been evolving in this region. The east of this backbone is

retbinking topography and reclaiming valleys. Today, the site has been

facing the Bosphorus and containing high-class neighborhoods, while

partly experiencing urban transformation, which is turning multi

the west is looking through Kağıthane Valley and sheltering for poor and

storey apartment blocks in to higher and mostly gated-community

low-middle class population as well as sınall-scale industrial production

type residences with a serious intervention to the existing natural

spaces. The selected project site is actually a sort of "backyard of

topography (excavating and filling huge lands and building high

1 27 SART!

supporting walls). A little gecekondu has remained and they are also on the way of transformation. These changes have a risk of creating public inaccessibility to the valley basins. What kin d of a route can be followed in rescuing valleys while these transformations have been going on? The project site is nearly a 12 hectare-area and it has an approximate population of 6600 persons. The total building area is 263.000 ın2, which means that the average living space per person is 40 m2. For a 4-meınber family, the average size of a housing u nit is 1 60 m2. In contrast to these high square-ıneters in housing, there is no adequate space for green area, squares, schools, and the !ike. The only social infrastructure in

that ınuchbig urban !and can be counted as one school, two ınosques, 2 sınall-size parks and one sports field. Therefore, there is a quite serious problem of lack of social infrastructure, next to the ecologicaJ probleıns that coıne from over-urbanization of the valley. Any design proposal for the area should consider these urban problems. According to the current Development and Zoning Bylaws in Turkey, there are standards of these social infrastructure in residential areas: For instance, there ınust be 10 m2 greenery per person while 2 ın2 social infrastructure per person. Our ai m is to sustain at least these minimum requirements or reach the standards as much as possible. Our proposal tries to develop an urban design solu tion, which will generate new openings in the valley and public utility spaces with the condition of keeping the same population in the area.

Seçilen proje alanını gösteren farklı ölçeklerdeki topoğrafik haritalar (Topographical maps with different scales that show the selected project site)

1 28 SART!

Seçilen proje alanını ve yakın çevre ilişkilerini gösteren hava fotoğrafı (Aerial photo of the selected project site and its surroundings)

1 29 BART I

Seçilen proje alanından foto{Jraflar (Photos from seıected project site)

Proje Alanı Analizleri Çalışma kapsam ı nda seçilen alan, istanbul kentinin kuzey ormanlarıyla

ıslah edilerek ana bir yol güzergahı olarak kullanı lması da, bu jenerik

bağlantısını kuran önemli bir vadi sistemi olan Kağıthane vadisinin

özelliklerden ön plana çı kan bir motiftir.

bir alt parças ı d ı r. Alan içerisindeki yapılaşma analiz edildiğinde, genellikle 2-4 katlı ve mimari olarak nitelikleri düşük bir yapı stoğundan

Bunların yan ı nda, alan ı n kendine has özellikleri de söz konusudur:

söz etmek mümkündür. Bu yapı lara ilişkin üretilen doluluk-boşluk Finans merkezinin arka bahçesi olarak kulla n ı l mas ı , bu bağlamda

analizine bakıldığında ise çok düzensiz ve dengesiz bir doku karşımıza

•

çı kmaktad ı r.

servis araçları n ı n park alanı olarak işleyen vadi üstü geniş asfalt yüzey ler,

Yol sistemi ise oldukça karmaşı k ve düzensizdir. Ana ulaşım aksı teknik

kamusal açı k alanların yokluğu, sosyal donatıların eksikliği ,

kolaylıklar sunması açısından istanbul'da hemen hemen her vadide

gecekondudan dönüşmüş olmasından kaynaklanan organik v e yeter

olduğu gibi vadi taba n ı n ı işgal etmekte ve mevcut derenin bu paralelde

siz sokak düzeni,

ıslah edildiği görülmektedir. Seçilmiş olan alan, aslı nda Istanbul'daki

•

herhangi bir vadi yerleşimiyle benzer özel likleri taşımaktadır. Düşük

diği bir sonuç olarak ikinci bir dönüşüm döngüsüne girmiş olması ve bu

yoğunluklu gecekondudan yüksek yoğunlukl u çok katlı yapılara boşluksuz

bağlamda istinat duvarlarıyla topoğrafyaya ciddi müdahahlelerin olmas ı .

dönüşüm süreci, burada da rahatlı kla takip edilebilir. Vadi taban ı n ı n

1 30 SART!

alanın kent içi konumundan kaynaklanan kentsel değeri, bunun getir

Seçilen proje alanındaki vadide yer alan ıslah edilmiş nehir yatai}ı ("Rehabılitated� stream in the selected valley basin)

Project Site Analyses The selected site of the study is a sub-branch of the Kağıthane Valley which connects Istanbul with the northern forests. When we analyze the

Besides those similarities, there are some unique features of the site. utilization of the site as a backyard of Financial district and in that

building stock in the site, we are faced with a pattern consisted of 2-4

cantext serving as a parking area for service vehicles of companies,

storeys mostly lacking any architectural quality. Solid-void analysis of the

which brings about vast asphalt surfaces in the valley,

buildings i n the site shows that a disordered and unbalanced situation is dominant.

lack of public ope n spaces and social infrastructure, organic and inadequate street order due to urban transformatian method,

Transportation system is also complicated and disordered. The main

lan d value of the site generating from i ts location, second transfor

axis of roads is going through the valley-basin si nce it offers a technical

mation cycle due to that value and within that context serious interven

easinesses for construction. Parallel to that approach, the river is

tions taking place in terms of construction.

rehabilitated and taken into concrete canal. The site has generic features !ike any vali ey of Istanbul. The transformatian from a low-density squatter housing to high-density apartments can be easily traced here. Rehabilitation of the river and utilizing the vali ey base as the main road corridor can be evaluated as the main motives of this generic situation.

131 8ARTI

TopoQrafık yapı (Topographical structure)

Rakamlarla proje alanı ( Project site by numbers)

toplam nüfus (total mımber of inhabitants)

1 1 9.3 3 1 m' 263.804 m' 6.636 kişi (person)

hesaplama (calculation):

263.804 / 6.636 = 39,75 m'

mevcut konut (existing housing) :

kişi başı

toplam alan (total area) toplam inşaat alanı (total building area)

Kat yükseklikleri (Building heights)

Yapı-boşluk ilişkisi (Solid-void relations)

Yol aQiarı (Road network structure)

1 32 SART!

40 m' (40 m' per person) 1 60 m' ( ! 60 m2 per family)

hane başı

3210m1 ® 2662 m' Y 264

1 1 9331 m' TOTAL LOT 263804 m' TOTAL BUILDING AREA TOTAL NUMBER OF INHABITANS 6636 person 1103 m' ® 4226 m' o 116

263804 1 6636

39' 75

Proje alanında ada bazlı inşaat alanları ve nüfus hesapları (Total buıldıng areas and populaıon t calculahons based on buılding blocks m the proJect srte)

r·-······· · ·· -.>

( \ 1 \_j 0.9

Ada bazlı emsal de{ler1eri (total sıte ralio based on buıldıng blocks)

-0 - 1 -1 -2 -2 - 3 - 3 <...

1 33 SA RTl

Türkiye'de imar Yönetmeliğine göre sosyal donatı ve açık alan standartları

Proje alanındaki sosyal donatılar ve açık alanların ınevcurt durumunu ve olması

(Social infrastructure and open green space standards in Turkey based on Deve

gerekn durumu anlatan rakamlar

lopment Bylaw)

( Existing and required infrastructure i n the project site by nunıbers)

0- I 5.000 nüfus için ( fo r a population between 0- 1 5.000 persons):

6.636 kişilik nüfus için gerekli sosyal donatı alanları: (Required social i n frastructure for a population of 6.636)

67.000 nı'

6.636 kişilik nüfus için gerekli açık alanlar:

66.000 ın'

Mevcut sosyal donatı alanları:

6.600 ın '

Kreş + anaokulu (day nursery):

0,7 ın' 1 kişi (person)

i l köğretim (priınary school) :

2 nı2 1 kişi ( person)

O rtaöğretim (high school) :

3 nı' 1 kişi (person)

Aktif yeşil alan (open green area):

I O nı' 1 kişi (person)

Sağlık (health care):

I m2

Kültür (cultural facility) :

0,3 nı' 1 kişi (person)

Halk eğitim (public educational facility) :

0,4 m2 1 kişi (person)

Dini tesis (religious building):

0,5

ın

İdari tesis (adnıinistrative building):

2,2

ın

Teknik altyapı (technical insfrastructure):

0, 1 nı' 1 kişi (person)

(Required open spaces for a population of 6.636)

(Existing social i n frastructure) Mevcut açık yeşil alanlar:

560

ın

(Existing open green spaces)

1 kişi (person)

' '

1 kişi (person) 1 kişi (person)

Konut 1 açık alan ve sosyal donatı alanlan ilişkisinde bugünkü durum ve projede hedeflenen oran (Present situation and future objectives about housing 1 open space·social infrastructure proportions)

1 34 SART!

Seçilen proje alanındaki vadinin teknik en kesiti (Technical short·section of the selected valley)

Seçilen proje alanındaki vadinin foto�rafik boy kesiti (Photographical Jang-seetion of the selected valley)

1 35 BART!

Çözüme Götü ren Fikirler 1 - +40 metre kotu Prensibi Ünlü Fransız plancı-mimar Henri Prost, 1 936'da istanbul'a davet edilir ve 1 95 1 y ı l ı na kadar baş plancı-mimar olarak kentte kalır. Bu dönemde, başta Tarihi Yarımada olmak üzere kentin bir çok noktası için planlama çalışması yürütmüştür. Tarihi yarımada için Henri Prost'un 1 936 plan ıyla gündeme getirdiği ve "40 metre kotu" olarak adlandı rılan bir kuralı vard ı r. Buradaki kurala göre;

- 40 metre kolun u n üzerinde 9,5 metreyi aşan yapı yapılamaz.

Böylece, Tarihi Yarımada n ı n camileri ve o topoğrafik çizgisiyle oluşan sil ueti korunmuş olur. Proust'un prensibinin bir anlamda türevi olan bir yaklaşımla bizim önerimiz, vad inin taban katundan başlayarak 40 metre katuna kadar olan bölge için farklı bir yaklaşımın öngörülmesi ile vadilerin kentsel dönüşümüne rehberlik edecek yeni imar yaklaş ı m ı n ı n ortaya konması olarak özetlenebilir.

Acaba böyle bir prensibi vadileri ele a l ı rken uygulamak mümkün olabilir mi? 40 metre katunun altında belli bir yeşil ekasistemi ve kamusal kentsel açık alanlar sistemi yaratı labilir mi? Alanı 40, 30 ve 20 metre gibi farklı kot zonlarına böldüğümüzde farklı müdahale alanları ç ı kabilir mi? Böylece tüm vadiler için geçerli olabilecek bir plan notu sistemi oluşturulabilir mi? Bunu coğrafya öncelikli kentsel dönüşüm modeli olarak adiand ı rabilir miyiz?

Bu bağlamda bizim önerimizin temel amac ı , vadi taban kotu baz alı narak d i keyde bir planlama prensibini ortaya koymak ve buna paralel olarak 1 0-20-30 ve 40 metrelerle ilgili kodlamalar geliştirerek vadileri kamusal açık alanlar sistematiğ inin ana omurgası haline getirmektir. B u çercevede, belirlenen katlarda kalan yapılaşmaları ve yol sistemini üst katiara taşıyarak yeni koridorlar yaratmak olasıdır.

Bu yaklaş ı m ı topoğrafya ve vadilere dayanan bir k ıyı kanunu olarak okumak ta mümkü n olabil ir. Bu sayede topoğrafik durum kentsel kamusal açık alanlar sistematiği ü retme sürecinde belirleyici olabilmektedir. Henri Prost'un Tarihi Yarımada'ya getirdiQi +40 metre prensibi ile korunan Istanbul silüeti (+40 meter-principle of Henri Prost: the preserved crty sılhouette)

1 36 SART!

Two ldeas for Problem Solution 1 - Principle of +40 meter-altitude Famous French architect-planner Henri Prost was invited to Istanbul in 1 936 and stayed in the city till l 9 5 1 as a head planner. In that period, he directed planning studies for various locations inciurling Historic Peninsula. Hen ri Prost had a "40 meters principle" where he developed the concept in 1 936 plan. Acording to that principle; - Above 40 meters altitude, there is will be no building permission that will exceed the height of 9,5 meters. Thus, the silhouette formed by the mosques and topographical line of Historic Peninsula could be preserved with this principle. Our proposal which can be evaluated as a derivative ofProst's principle can be summarized as putting forward alternative construction regulations to guide urban transformations in valleys of the city by offering new regulations for 40 meters starting from the base of each vali ey. Can it be possible to utilize such a principle w hile handling valleys? Can it be created a green ecosystem and public urban open spaces system under 40 meters in valleys' Can we create different intervention zones in 40, 30 and 20 meters? Thus, can we offer a planning note system which would be valid for all valleys? Can we name this approach as "geography based urban transformatian model"? In this context the main ai m of our proposal is to offer a vertical planning principle based on va lley base and parallel to that approach, making them as the main sp ine of public ope n space system s by developing coding for 1 0-20-30 and 40 meters. In that framework, it is possible to carry the road system and buildings located in those zones to upper Ievels and create new corridors. This approach can be read as a variation of the current "Law for Sh ores'; which will be based on topography and valleys. By m ean s of that evaluation, topographical characteristics can be the main determinant in the creation process of public urban open spaces system. Önerimiz: +40 metre prensibinin vadielerde devamlılığının yaratılması; deniz seviyesi-40 metre yüksekliği arası yaratılacak olan açık alan sistematiği (Our proposal: Creating the continuity of +40 meter-principle in valleys and creating new open space systems in the city )

137 SART!

/ J

� +40 k o t u ç i z g i s i

(+40 altitude l i n e )

• yerl e ş i me u y g u n o l maya c a k k a d a r eğ i m l i a l a n l a r ( v e ry s t e e p a r e a s - n o t p r o p e r f o r s e t t l i n g

Seçilen proje alanının ait olduQu vadiler sisteminin analizleri:

1 ) +40 metre çizgisi ile deniz seviyesi arası alanlar 1) Areas 1hat remaın ın sea level altitude and +40 meter-altıtude

1 38 SART!

2) yer1eşime uygun olmayan alanları da gösteren egim haritası. 2} Slope map that shows the steep areas that are not suıtable for settlıng

d r e n aj k a n a l l a r ı ( d r a i n a g e ca n a l s )

3) +40 metre çizgisi ile deniz seviyesi arası alanların açık alan sistematiği yaratacak şekilde tasartanması 3) Designing sea level-+40 meter interval for open green areas

4) yüzey suyu akış yönlerini ve derecelerini gösteren drenaj kanallan haritası 4) Drainage canals map that shows the over-ground water currents

1 39 SART!

2- Sosyal Donatı Ekisikliği için Çözüm: Süper-Sosyal-Binalar

2- Solution for inadequate social infrastructure: Super Social Buildings

Bizi çözüme götüren bir diğer fikir i s e sosyal donat ı n ı n bu yaklaşımda

Anather point that has led us to the solution is the idea that we

nasıl ele alı nacağı ile ilgili geliştirdiğimiz çözümdür. Bu fikre göre

developed for the lack of social infrastructure. According to that idea,

sosyal donatı işlevlerinin alan içerisinde dağıtılması ndan ziyade önemli

rather than spreading social infractructural functions, as the current

görülen noktalarda, varolan konut dokuları ve ulaşım sistemi ile entegre

Development and Zoning Bylaws makes, we suggest cancentrating them

olabi lecek, çok farklı fonksiyon ları bü nyesinde barı ndırabilecek ve

in specifıc locations. "Super Social Buildings" are integrated with the

topoğrafya içinde eriyecek yeni yap ı lardır, "Süper Sosyal Binalar". Bu

ex.isting buildings and road systems, they embrace diverse functions and

yapılar aynı zamanda kentsel doku içerisinde hem simgesel hem de

they are well-harmonized with the topography. Those buildings also

kamusal odaklar olarak iş göreceklerdir.

function both as a symbolic and public node in the built environment.

Bu yap ı ları önermemizi mümkün kılabilecek yaklaş ı m ı m ızı

What enable us to offer those buildings: We should shrink square meters

gerçekleştirmen i n dayand ı ğ ı temel nokta, yaşam metrekarelerinin

for living. For instance, tl1ere is a 40 m2 living space per person and

küçültülmesidir. Örneğin kişi başı 40 m2'lik bir yaşam alanı var ise, bu oran

we decrease this value to 20-25 m2 in our approach and this makes it

yeni yaklaşımda 20- 25 m2'ye düşmektedir ve bu sayede sosyal donat ı ,

possible to achieve open space organizations. In this scenario, we utilize

a ç ı k a l a n kullanı mları gerçekleştirebilir olmaktadır. Yan i mevcuttaki 1 60

social infrastructure that we gained by decreasing square meter values

m2'1ik 4 kişilik aile yaşam alan ı , 1 00 m2'lik yaşam alanı + 40 m2 yeşil ve

per person. Therefore we offer a new model based on value rather than

açık alan + 20 m2 sosyal donatı alanı olarak yeniden kurgulanmaktad ı r.

quantitative construction rights. A new model is achieved within this

Böylece imar hakları üzerine değ i l , değer üzerine kurulu bir model

framework based on negotiation with people for urban transformation.

geliştirilmektedir. O alanda yaşayan insanlarla müzakere ya da pazarl ı k

This approach of urban transformatian has great differences from the

usulü b i r kentsel dönüşüm modeli geliştirilm iştir. Bu yaklaş ı m ı n şu anki

existing methods and after experiencing serious earthquake and flood

kentsel dönüşüm anlayışı ile büyük farkları vardır. Fakat, deprem, sel gibi

risks, urban transformatian methods and approaches should be changed

büyük doğal felaketler yaşa m ı ş olmak, istanbul'da kentsel dönüşüme

in Istanbul. It is the essen ce of our urban transformatian model.

bak ı ş ı n bu anlamda değişmesi gerektiğini göstermektedir. Ortaya koyduğumuz kentsel dönüşüm modelinin özü budur.

Sü per-sosyal binalar, kentsel sosyal donatıları bü nyesinde barı ndıran çok

nüfus

(population)

kullan ımlı yapı lard ı r. Seçilen alan içerisinde 5 odak noktası belirlenmiş ve süper sosyal binalar bu noktalarda konumlandırılmıştır. Okul, sağl ı k ocağ ı , kreş, kültür merkezi ve benzeri fonksiyonları içeren bu yapılar, bulunduğu yerin topoğrafik özellikleri ile şekillenen ve üst kotlarla alt kolları birbirine bağlayan rampalarla biçimlenen bir özellikted ir.

yeşil/açık alanlar

(open/green areas)

Böylece her süper sosyal bina, bulunduğu yerin özelliklerine bağlı olarak

sosyal donatı alanları

kendine özgü bir biçimde ortaya ç ı kabi lmektedir. Bu özellikleri ile yapılar

(social infrastructure)

hem yayaların dikey kollarda taş ı nmaları n ı sağlamakta, hem de donatı ihtiyaçları n ı karşılamaktad ı r. Her dikey düzlem bir fonksiyon grubuna

1 940

2010

tekabül etmekte ve bulunduğu konumun kol özelliklerine göre programı genişleyip daralabilmektedir.

1 40 SART!

Bugüne kadar süregelen kentsel gelişme: Nüfus yo{lunluQunun giderek artması, yeşil alanların azalması, sosyal donatının neredeyse sabit kalması (Until today: Steadily increasing population. decreasing open and green spaces, no change in social infrastructure)

öneri

mevcut d u rum

(proposed)

( existing situation)

yeşil için ayrılacak alan: 40 m2 her birey için 10 m2 yeşil

4 kişilik a i lenin kullanacağı konut: 1 00 m2

4 kişilik ailenin kullandığı konut: 1 60 m2

1 60 m2 housing per family (4-person)

1 00 m2 housing per family (4-person) 40 m2 green ( 1 0 m2 per person)

sosyal donatı için ayrılan alan: 20 m2 her b,irey için 5 m2 20 m2 social infrastructure (5 m2 per personl

Yeşil alanların ve sosyal donahiann yaratılması için öneriine çözüm: Aynı nüfusu daha küçük metrekarelerde banndırma (Solution for the generalian of green spaces and social infrastructure: Settling the same population in the project site with smalter living spaces)

Super-Social Buildings are multi-functional structures containing

Thus every super social building emerges uniquely depending on their

various urban social facilities. S focal points are determined and those

location. With those qualities they both enable the vertical mobility

buildings are located within the selected site. They contain schools,

of pedestrians from one level to another and meet social needs. Every

health facilities, day nurseries, cultural centers and similar functions.

vertical plane contains different function group and the program of

Those buildings are formed by the topographical characteristics of the

the building expands and shrinks depending on the topographical

site that they are located. Ramps connecting lower and upper levels

characteristics of the site.

determine their tectonic qualities.

nüfus: yoğunluğun sabitlenmesi

(population: keeping the same density)

açıkiyeşii alanlar: vadllerin açılması

(open/green area: reclaiming the valley)

sosyal donatı alanları: dikey sosyal donatı yapıları tasarlanması

(social infrastructure: creating a vertical type of social infrastructure)

1 940

201 0

2060

önerilen: Nüfusun sabit kalması, yeşil ve açık alaniann artırılması. sosyal donatı alanlarının kaznılması (Proposed: Stabilising population density, increasing open green spaces, enriching social infrastructure)

141 SART!

Kesit ı: Mevcut durum (Section ı Existıng sıtualion)

Kesıt 2: Vadide ilk +20 metre mOdahale alanı (Section 2: The firsl intervention area· +20 meter-altitude)

Kesit 3: Vadide +30 metre mOdahale alanı (Section 3: The second intervention area: +30 meter-altıtude)

Kesit 4: Vadide +40 metre mOdahale alanı ve 40 metreden geçen toplayıcı ana yol

(Section 3: The second interventıon area +40 meter-altltude and collector road that goes through 40 meter)

1 42 S ARTI

+40 metre kolundan geçen toplayıcı ana yol (Collector road that goes through +40 meter altitude)

Vadi içi servis yolları (Minor roads that serve for valley activities)

+40 metre kolunu vadiye baQiayan kentsel rampalar olarak işteyen süper-sosyal binalar (Super-social buildings that function as a binder of dıfferenı altitudes in the vatıey)

Geri kazanılmış vadi: Nehirler, göletler ve yeşil alanlar (Reclaimed valley: Rivers, ponds and green areas)

1/2000 ölçekli model: +40 metre kotu altında kalan vadide süper-sosyal binalar ve konut alanları (1 /2000 scale model of project: Super-social buildings and building lots in the valley that is under +40 meter)

1 43 8ARTI

1 44 SART!

+40 metre kolu altında kalan alanlarda süper-sosyal binaların daQılımı (Distribution or super-social structures in the valleys that are under +40 meter altıtude)

• 1

+40 metre kolu altında kalan alanlarda konut alanları (Buıldıng lots in the valleys that are under +40 meter allitude)

4-katlı konutlar (4-storey housing units)

+40 metre katundan geçen toplayıcı ana yol (Collector road that goes through +40 altitude)

Teras�konutlar (Terrace-housing units)

Vadi-içi servis yolu (Service road in the valley)

Vadi içi konut alanları tip kesit perspektifi (Section-perspective or vaıtey buildings)

nursery green area

rmı Li]] post office

Mevcut imar yönetmeligine göre sosyal donatıların da{;jıtılma prensibi (Distributıon principal of social infrastructure according to existing development by law)

Süper-sosyal bina: Okul, hastane, kreş, postane, meydan, kültür yap ı s ı gibi farklı sosyal donatıları mevcutta geçerli olan imar pla n ı g i b i dağıtmaz, dikey bir yapıy la bir arada sunar.

Su per-social structure: It brings different social infrastructure (!ike school, hospital, public plaza, cultural building ... etc.) together rather than distributing in the urban !and like the existing planning bylaw tries to make.

nursery post office school religious building

green area

öneri projeye göre ihtiyaç duyulan ıom sosyal donatıları içerisinde toplayan süper-sosyal bina (Super-social buildıng proposal that concentrates all social ınfrastructure needs of the to-be-planned area)

1 47 S ARTI

Öngörüler ve Son Söz

Visions and Last Words

1 960'1arda, 70'1erde özellikle s ı n ı r tanımadan büyüyen kentlere belli s ı n ırla

There were green beit models widely used in the 1 960s and 70s,

ve nefes alma alanları çizme amacıyla yeşil kuşak modelleri geliştirilmiştir.

mainly for unrestricted sprawl of growing cities. Istanbul, on the other

Ancak istanbul için aynı şeyi söylemek oldukça güç. Istanbul, çok fazla

han d, besides having plenty of corridors and natural references, does

koridoru, çok fazla doğal referansları olan bir kent olmas ı na rağ men,

not have such a green beit formation. But when we consider current

böyle bir yeşil kuşağa sa hip değildir. Gün ümüzün kentleşme ve dönüşüm

urbanization and transformatian trends, it becomes clear that such

dinamikleri göz önüne al ı n d ı ğ ı nda ise bu tür yaklaş ımların ne kadar

approaches became necessary and problems regarding those trends

elzem oldukları bir kez daha görülebilir ve yak ı n gelecekte bu s ı k ı nt ı ların

would be faced i n the near future.

g ü ndeme gelmesi kaçı n ı lmaz olmaktadır.

If our proposed approach is interııalized, green axis connecting Eğer önerdiğimiz yaklaşım benimsenirse, gelecekte belki de kuzey

northerıı forests with the city via valley corridors can be achieved

ormanlarından g üneye doğru vadi-koridorlar yayı l ı p gerçekten kenti

and this will make possible to surround Istanbul with a green beit

çevreleyen bir yeşil kuşak oluşması mümkün olabilecektir. istanbul'u bir

system. If we think Istanbul as a bagel and divide it in to fo ur pieces,

sim it gibi düşün ürsek ve dört dilime bölersek, üç dil imi yeşil renk, bir dilimi

it will be possible to conceptualize the city as follows: three of the

mavi renk olarak kavramsallaştırmak mümkün olacaktır. Kentin büyümesi

pieces as green and one piece as bl ue in color. Growth of the city can

tekrar formüle edilebilecektir. ileride Yalova ya da Tekirdağ h ızlı deniz

be reformulated. Tekirdag and Yalova can be suburbs connected with

ulaş ı m ı n ı n olduğu banliyöler olabilir. Başakşehir, Halkal ı, i kilelli gibi yerleri

fast sea transportation. Besides envisaging the growth of the city w ith

geliştirerek kentin yağ modeli şeklinde sonsuz büyümesini sağlamak

urbanizing locations !ike Basaksehir, Halkali and Ikitelli it will be

yerine, istanbul'u bir kent değil bir bölge kent olarak planlama k, yeşil-mavi

more useful to plan Istanbul as a regional city and propose green and

boşluklar yaratmak, bu çerçevede düşünmek sağl ı k l ı olacaktır. Bütün

bl ue corridors. All of those foresights w ili become serious problems in

bu öngörüler çok yak ı n gelecekte karşımıza sorunlar olarak gelecek

the near future and if those dynamics co uid not be directed properly

ve zama n ı nda bu dinamikler yönlendirilmezse çözümü çok daha zor

they will become more serious and maybe impossible to solve

problemler haline dönüşeceklerdir.

problems.

Topoğrafya bazlı yeni bir kentleşme yaklaş ı m ı istanbul kentine çok fark l ı

The proposed new approach of topography-based urbanization

boyutları kaza ndırma pota nsiyeline sahiptir v e biz böyle b i r yaklaş ı m ı n çok

has great potentials to open new dimensions for lstanbul's urban

önemli ve gerekli olduğuna inan ıyoruz.

transformation.

1 48 SA RTl

1 49 8ARTI

覺 so

B LACK SEA

MARMARA SE

Ormanl arı kull anırken koruyabilir miyiz?

SO? Sevince Bayrak Oral Göktaş Derya Ertan Dilara Sezgin Gözde Gülaç (Danışman-Consultant)

Can we protect the forests while using the m ? NATURBAN ısı SO?

Kentin Müşfik Komşusu: "Orman" istanbul'un kuzeyindeki ormanlarla olan ilişkisi ve bu ilişkinin geleceği

varl ı kları n ı sürdüren konut alanları , yaln ızca Maltepe'de değil genel olarak

üzerine düşünmeye başlamamız Maltepe Bölge Parkı Fikir Projesi

istanbul'un kuzeyindeki yerleşimlerde karşımıza çıkan kentsel sürecin

Yarışmas ı ' n ı n açıldığı 2007 y ı l ı n a denk düşüyordu. istanbul Metropoliten

parçalarıyd ı . Yarışma için hazırladığımız projenin metninde istanbul'un,

Planlama ( i M P ) ' n ı n açtığı yarışma için Mimarlar Odas ı , üyelerine boykot

planlana n ı n aksine kuzeye doğru büyüyerek ormanlar ve su havzaları ile

çağrı sı nda bulunmuş ve bu boykotun bir parçası olarak yarışma için

burun buruna geldiğinden, bu komşuluğun şimd iye kadar ekolojik alanlar

jüri üyesi önermemişti. Odan ı n yarışmayı boykot etmek için gerekçesi

aleyhine olduğundan ama yine de bu d u rumdan hem kamu yararına hem

şöyleyd i; yarı şmanın açıld ığı alana ait planlar önceki yı llarda belediye

de ekolojik alanların korunmas ı n ı sağlayan öneriler çıkabileceğ inden

tarafı ndan bir kaç kere değiştirilmişii ve her seferinde "Bölge Parkı" olarak

bahsetmiştik. 2009 y ı l ı nda başlayan ve yaklaşık altı ay süren Urban Age

belirlenen alan biraz daha küçültülmüştü. Ç ı karılan yeşil alanlar bölge

kapsamındaki çal ışmamız Naturban, aslı nda 2007'de başlayan yukarıda

parkı n ı n çevresindeki ün iversite ve konut sitelerinin kulla n ı m ı n a açılmıştı.

bahsettiğ imiz projemizin öngörülmemiş ikinci fazıyd ı . istanbul üzerine

Mimarlar Odası bu plan tadilatları n ı n amacı n ı n "bölge park ı n ı ü n iversite

uzun soluklu bir proje yaparke n , zaman da aktörlerden biri haline gelir, ki

ve lüks siteleri n arka bahçesi" haline getirmek olduğunu savunuyordu

Nalurban'da da öyle oldu. Geçen sürede kuzey ormanları hızla küçülmeye

ve yarı şman ı n da bu amaca hizmet edeceğ ini öngörüyord u . Bu süreçte

devam etmiş, üçüncü köprü söylentileri gerçeğe dönüşmüş ve köprünün

biz yarışmaya katılmamak yerine, yarışmayı olup bilenin tartışıldığı ve

kuzeydeki ormanların ve su havzaları n ı n içinden geçen güzergah ı

kamuoyuna duyurulduğu bir platform olarak görmeyi tercih etti k. Sürekli

kesinleşmişti. istanbul b i r metropolden beklendiği üzere hızla değişti,

güncellenen imar planları, yapılan plan tadilatları, önce yasa d ı ş ı olarak

önerilerimiz de bu değişimle birlikte şekillendi.

orman arazisinin içine sızan ve sonra tapu verilen ya da kaçak olarak

1 52 SO?

T he Tender Neighbour of the City: "The Forest" O ur research about the relation of Istanbul with the northern forests

parts of İstanbul, inci ude permanently changing development plans,

and the future of this relationship has begun in the year 2007, with

plan revisions, housing areas which could /could not obtain their !and

Maltepe Regional Park Project Ideas Competition. This competition

registration, after illegally permeated into the forest lands. In the article

has been arranged by İstanbul Metropolitan Planning ( IMP), however,

of the project we prepared for the competition, we argued that; in

it was responded with a boycott by the Chamber of Architects. The

contrast to development plans, İstanbul has grown towards the North,

Chamber decided to protest the competition and refused to offer any

encountering forests and water basins; and although this vicinity has

jury member for several reasons. They argued that the plans of the

been against the ecological areas, it could stili be possible to propose a

competition area have been changed by the m unicipalities several

mutual relationship, which acts for the common good as well, between

times, causing the area called "regional park" shrink more, each time.

urban and nature. Our six month study for Urban Age program,

The extracted green areas becanıe open to the use of university and

Naturban, was the unpredicted second phase of our 2007 competition

luxury housing units nearby. The chamber claimed that the purpose

project, which was explained above. While designing a long term project

of these revisions was to transform the green lan ds to backyards of the

for İstanbul, time becomes a distinctive actor, as in the case of Naturban.

university and luxury residents; and the competition also served for

In that period of time, northern forests diminished rapidly, the rumours

this purpose. In this co ntext, instead of ignoring the competition, we

about third bridge became reality and it became clear that the location of

considered it as a platform to join the current debate and to inform the

the bridge would pass through the forests and water basins on the North.

public about it. Actually, the fragments of urban planning process, not

O ur proposal transformed simultaneously w hile the city was changing.

only in Maltepe but also generally in the settlements in the Northem

1 53 SO?

i stanbul metropolitan alanının gelişimiGrowth of I stanbul metropolitan area

Metropol H ızla Değişirken

While the Metropolis Changes Rapidly

istanbul'un özellikle 1 980 sonrasında büyümesi arazi kullan ı m ı n ı d a

Jstanbul's growth especially after the 1 980's has caused changes i n the

değiştirdi. Bahsettiğ imiz değişim "Buraları h e p dutl u ktu" gibi nostaljik

!and use. The density of construction was arisen and it was apparent

bir yaklaş ı m ı n ötesindeyd i ; kentteki yapılaşman ı n yoğunluğundaki artış

on the maps t hat gardens and cultivated areas were replaced by

ha ritada fark edil iyordu ve somut olarak bostanların, bahçelerin yerini

building blocks. While the city is transformed in to a highly populated

binalar almıştı . Kent, yüksek nüfuslu bir metropele doğru evri lirken

metropolitan, it is expected to view such a rapid transformation.

yoğunluğunun da artması kaç ı n ı lmazdı ancak konu artık sadece

H owever, the main issue was not the replacement of green areas by the

haritadaki yeşillerin griye dönmesi değildi; metropol, sürdürülebilmesi

grey ones on the m ap: the metropolis grew until the boundary with the

için elzem olan ekolojik kaynaklarla dip dibeydi ve görüldüğü kadarıyla

ecological areas. However, as i t seems, the intense urbanization causes

yapı laşma arttıkça aradaki s ı n ı r sürekli olarak orman ve su havzala r ı n ı n

the boundary shifts towards the forest lands and water sheds.

içine doğru ilerliyordu.

Within the 25 years after ı 980's, the city's population quadrupled. 1 980'den sonraki 25 yı lda şehrin nüfusu dört katına çıkt ı . Artan nüfus

Increased population meant more urbanization, and ıııore urbanization

daha fazla kentleşme anlamına geliyordu, daha fazla kentleşmenin

meant more buildings, before the infrastructure studies. Since there was

şehirdeki temel karş ı l ı ğ ı ise altyapıdan önce, daha çok binayd ı . Önce

not enough time to built social and spatial facilities then the buildings,

sosyal ve mekansal altyapıyı kurup sonra binaları inşa edecek kadar

the necessary social structures of the urbanization process co u! d not be

geniş zaman yoktu bu yüzden de kentleşmenin gerektirdiği sosyal

delivered as homogeneously and fast as the buildings.

altyapılar binalar kadar h ızlı ve homojen dağ ı l ma m ı ştı .

If one freezes the intense urbanization adventure that continues Bugün halen devam eden bu yoğun kentleşme serüvenini bir an için

simultaneously, and pays attention to a map of the city, one faces with the

dondurup şehrin sosyal altya p ı s ı n ı gösteren bir haritaya bakacak

fact that, parks, gardens, coasts and other open public spaces are mostly

olursak karşılaşacağ ı m ız gerçek şu: Parklar, bahçeler, kıyılar ve akla

located on the edge of Marmara Sea and Bosphorus. As the city expands

gelebilecek diğer kamusal açık alanlar çoğunlukla Marmara Denizi

between the North-South axes, unlike it was planned, not only the

ve Boğaz kıyısında yer alıyor. Şehir planlana n ı n aksine kuzey-güney

existence of green areas are threatened but al so the ease of accessibility

aksı nda genişledikçe hem ekolojik alanların varl ı ğ ı n ı tehdit ediyor

to these places is unbalanced in the city. These considerations above

hem de kentsel kullanıma açık alanların çoğunluğu kuzeydeki konut

revealed two main questions that formed our proposal: How could

yerleşimleri için daha zor erişi lebilir ol uyor. Bu tespitler önerilerimizin

İstanbul's continuous growth towards the northerıı forests and water

gelişmesini sağlayan iki soruyu ortaya ç ı ka rd ı : istanbul'un kuzey

sheds be stopped' How could the boundary line between the city and

ormanları ve su havzalarına doğru durdurulamayan büyümesi nas ı l

nature be utilized to balance the distribution of social infrastructure and

engellenebilir? Metropolün ormanla o l a n kıyı şeridi, kamusal a l a n ve

public space?

sosyal altyap ı n ı n dengeli dağılması için nasıl kullanı labilir?

1 54 SO?

Dengeli, Eşit Bir Kent için "Kent Hakkı" Bu iki sorunun devamı ndaki kentleşme tartışmalarında karşımıza s ı kça "kent hakkı" kavramı çıkıyor. Lefebvre'in' 1 968'de öne sürdüğü, kentlerin geleceğini belirlemede ve kentle ilgili al ınan kararlarda şehirde yaşayan

For a Balanced, Equal City, "The Right to the City"

herkesin demokratik olarak etkin olması gerektiğini savunan kavram,

In the discussions of urbani sm, where the above problems m ay lead

önceleri daha çok Marksist perspektiflerde benimsenmiş olsa da bugün

us, it is possible to come across the concept of "the right to the city':

artık Bayı n d ı rl ı k Bakanlığı'na ait yayı nlarda da günlük gazetelerdeki

This concept, suggested by Lefebvre in 1 968

includes that each

makalelerde de "kent hakkı"na rastlayabiliyoruz. Fakat hangi çerçevede

citizen should be democratically active in the decisions that determine

kullan ı l ı rsa kullan ı l s ı n çoğu zaman iyi niyetli bir temenniden öteye

the future of cities. Although the idea was firstly adopted by Marxist

gidemeyen bu kavram kentsel tasa r ı m ı n hatta kentsel uygulamaların

perspectives; today, it is possible to encounter it even in the articles of

içine nasıl dahil edilebilir? Harvey'in 2008 y ı l ı nda "kent hakkı" başl ı kl ı

daily newspapers or in the publications of Ministry of Public Works.

makalesinde2 dediği g i b i kentlerimizi v e kendimizi yapma v e yeniden

Supported by any point of view, this concept could not be more than a

yapma hakkımız en değerli ama en çok ihmal edilen insan haklarından

wish most of the times. The main po int is to research how this concept

biri.

could become a real actor of urban design and urban development. As Harvey mentions in his 2008 article "The Right to the City"2 our right to

Bagota Belediye Başkanı Enrique Peıialosa, kentsel tasarı m ı n kamusal

make and remake o ur cities and ourselves is one of the most precious yet

alanların yaratılması ve kullanı lmasında eşitlik yaratma gücü olduğunu ve

most neglected of o ur human rights.

bu gücün kullanılması gerektiğini düşünen bir yönetici3. Su kenarları n ı n şehi rlerde çok önemli yerler olduğunu v e oralarda yaratılacak sürekli

Enrique Peıialosa, the Mayor of Bogota, believes in every city, but

kamusal alanların kentler için hayati kaynaşma ve buluşma mekanları

particularly cities in the developing world, urban design can be

olacağ ı n ı savunuyor böylelikle şehirde bir denge yaratılabileceğine

extremely powerful tool to construct equality and integration3 He

inanıyor.

argues that the public spaces by the coastlines are the most critica] and

1 Henri Lefebvre, Wrifings on Cities, Oxford, 1996. 2 - David Harvey, Righf to the City, New Left Review 53, Sepfember-October 2008

vital places for citizens to meet, and they could construct equality in the distribution of quality of life. Although this unusual mayor could

Enrique Pefıalosa, Endless Cify, Phaidon, 2007.

1 55 sm

Bu alışılmadık yönetici nin söylediklerinde hakl ı l ı k payı var ama Istanbul üzerine düşündüğümüzde kamusal alanların ağ ı rl ı k l ı olarak sahil şeridinde toplanması Pefialosa'nın hayal ettiği eşitliği yaratmak için yeterli değil. Çünkü şehir genişled ikçe su kıyısı ndan uzaklaşıyor, iç k ı s ı mlarda oturanlar için su kenarındaki kamusal alanların erişilebilirliği azalıyor. Ama istanbul büyüyüp kuzey ormaniarına dayanınca yeni bir kıyı şeridi daha ortaya çıkıyor ve b u orman kıyı sı ndaki kilometrelerce devam eden şeridin sahil şeridi gibi kullanı lması ile kamusal alanların kente daha dengeli dağı lması sağlanabilir hale geliyor.

Kent Ormanı (City Forest)

"28 Yasası" ve "Kent Ormanı" Kentin ekolojik alanlarla o l a n s ı n ı r ı n ı n değişmesini engellemek için yal n ı zca yasa d ı ş ı inşaatların önüne geçmek yeterli değil. Kamuoyunda "2B yasası" olarak bilinen "orman vasfı n ı yitirmiş" arazilerle ilgili düzenleme onaylan ı rsa, anayasan ı n 1 69. maddesinde belirtilenin aksine "orman s ı n ı rları" daraltılabilecek. 2003 y ı l ı ndan beri hükümet tarafından önerilen "2B yasası", muhalefetin ve sivil toplum kuruluşlar ı n ı n ısrarlı protestolarına rağmen Ocak 2009'da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafı ndan onaylandı. Bu satırlar yazıldığı s ı rada, muhalefet partilerinin yaptığı itiraz sonucu yasa, Anayasa Mahkemesi'nde bekliyord u . Yasa onaylanırsa, bahsi geçen araziler özelleştirilecek v e hükümetin bu özelleştirmeden 25 milyar dolarl ı k bir gelir beklentisi var. Bugün istanbul'daki orman arazilerinin %7.5'u yasadışı olarak işgal edilmiş, yani "orman vasfı n ı yitirmiş" 2B arazisi. B u arada, halen "orman vasfına" sahip

be right about his arguments, in our case of istanbul, the distribution of

ormanlar için de başka yeni düzenlemeler yap ı ld ı . 2004 yıl ında, istanbul

public spaces by the seacoast is not enough to create equality in the city.

Büyükşehir Belediyesi ( i BB) ve Orman Bakanlığı arasında imzalanan

The reason is that, as the city grows faster, the distance between the new

bir protokolle istanbul s ı n ı rları içindeki ormanlar Orman Baka n l ı ğ ı 'ndan

settlements and the seacoast increases, and the public spaces become less

I B B'ye devredildi. iBB, bazı ormanların içinde piknik alanları , araç ve

accessible for the i nhabitaııts who do not live in the seacoast line. On the

yaya yolları , aydınlatma, yeme içme alanları düzenledi ve isimlerini "Kent

other hand, as İstanbul gets ciaser to northern forests, anather boundary

Ormanı" olarak değiştirdi. Yetkililer, şehrin içinde yapılan piknikierin

line reveals. This new strip by the forest could be used as the sea coast

"çevreye rahats ızl ı k verdiğini", kent ormanları n ı n bu rahats ızlığı ortadan

line, and may help to provide an equal distribution and integration of

kald ı racağ ı n ı , bu düzenlemeyle şehir içindeki koru ve yeşil alanları

public spaces in to the city.

koruyacakları n ı söylüyorlardı • Ancak bu girişi m günlük hayata entegre olabilecek yeşil/kamusal alanlar yaratmak için yeterli olmad ı . Oysa ki metropolün orman la olan komşuluğu, günlük kent yaşa m ı n ı n bir parçası olabilecek ve kentle doğa arasında ilişki kurabileceğini düşündüğümüz kamusal alanların yaratı lması için bir fırsat olabilir. istan bul'un kuzeyinde yeni bir kamusal kıyı şeridi önererek kentle orman arasındaki ilişkiyi yeniden şekillendirebiliriz.

1 56 SO'

4 - http://www.arkitera.com/h 14303-istanbullular-bu-yaz-pikniklerini-kent ormanlarinda-yapacak.html

28 Law and City Forest Laws for prohibiting the illegal constructions are not enough to stop rapid construction activities in the northerıı forests and the water basins. If the law known as "2B Law" by the public, wh ich inci udes regulations about so called "degenerated forest areas", is approved, the boundaries of forest territories could sh ri nk, on the contrary of the statements in the 1 69'h article of the Constitution. This law, proposed repeatedly by government since 2003, was approved by President Abdullah Gül in January 2009, despite the protests by the NGO's and the opposition party. While this article was written, the

I stanbul'un %45'i ormanlarla kaplı

45% of I stanbul is forest

proposed law was on the Constitutional Court because of the objections. I f the law would be approved, so called "degenerated forest areas" above will be sol d by the government, with an expectation of 25 billion do Uar incom e. Today, the 7.5 percent of the forest areas in İstanbul are occupied i llegally. Losing their quality as forest, they could be included to 2B Land Law. In the meantime, the government have made different arrangements for the lands which stili keep their character as forest. In 2004, a protocol signed by Istanbul Metropolitan Municipality (İMM) and Ministry of Environment and Forest, which transfers the ownership of the forests in the boundaries of İstanbul, from the Ministry to Municipality. IMM, in some of these fo rests, has design ed vehicle and pedestrian paths, lighting and recreation areas. They called them as new "City Forest'; with an arguınent of the picnic activities in the center of

e e

Ormanlar (Forests) 28 alanları (28 Areas)

the city were inconvenient for the environınent. The officials believed

Sultanbeyli

that urban forests could eliıninate this disturbing condition, and could

help to protect the designed green areas in the city. 4

Ormanlar ve 28 alanları Fo rests and 28 areas

However, this initiative was not enough to create green/public areas that could integrate the daily life. However, the vicinity of forest and the city could be an opportunity to create public spaces which could connect the nature and the city, as a part of everyday urban life. With o ur proposal, it ınay be possible to reshape the relation with the city and the forest by designing a new public coast line on the north of İstanbul.

4 - http://www. arkitera. comlh14303-istanbul/ular-bu-yaz-piknik/erini-kent ormanlarinda-yapacak.html

1 57 SO?

Yer: Sultanbeyli (District: Sultanbeyli) Yüzölçümü: 35 km' (Area: 35 km2) Nüfus (2007): 272.758 (Population (2007): 272.758) Yoğunluk (2007): 5020 insan/ km' (Density (2007): 5020 pers/km') Bina sayısı (2007): 33.278 (Number of buildings (2007): 33.278) Kayıtlı bina sayısı (2007): 218 (Number of registered buildings (2007): 2 1 8)

Sultanbeyli'de yaşayan 0-19 yaş arası nüfus yüzdesi (ratio of number of inhabitants in Sultanbeyli between the age of 0-19)

272,758

%56

o ID en ...

Nüfus artışı

o .... en ...

o 00 en ...

(Population Growth)

Sultanbeyli: Sınırlarda Bir ilçe

Sultanbeyli: A Town In Between the Boundaries

Buraya kadar bahsettiğimiz düşü ncelere altl ı k olabilecek bir bölge

In the light of the ideas we have discussed so far, we cho se Sultanbeyli

olarak Sultanbeyli'yi seçtik. Sultanbeyli, Anadolu yakasında, iki orma n l ı k

area, that could constitute a paradigm. Aroused i n 1980's, Sultanbeyli

alanın arasına s ı kışmış, 1 980 'den sonra ortaya çıkan istanbul'un "yeni"

is one of the "new" districts of İstanbul. It is placed on the Asian

ilçelerinden. Aslı nda Su ltanbeyli için "sı kışmış" d iyemeyiz çünkü ilçe,

side, and stuck between two forest zones. As a matter of fact, calling

ormana ve su havzaları na doğru h ızla büyüyor. 1 980'de 2431 kişi olan

Sultanbeyli "stuck" is not correct, since the area is growing rapidly

nüfus 2007 genel sayımlarında 272.758 kişi. ilçe s ı n ı rındaki yap ı ların halen

towards the fo rests and water basins. The population of the district has

%98'i kaçak. Tapusu olmayan binalar aras ında kamu yapıları bile var.

risen from 243 1 to 272.758, between the years 1 980 and 2008. Moreover, 98% of the buildings are i llegal, including the public facilities.

ilçe, haber bültenlerine çoğu zaman yıkı mlarla konu oluyor; çünkü yerel yönetimler için tapu dağıtmak da yıkmak da, yerine göre yap ı ların akı betini

It is alsa possible to observe the changes in Sultanbeyli on national

beli rleyecek bir yöntem olabil iyor. Seçim öncesinde bütün bu kaçak

TV channels, si nce the town is mostly on the news with massive

yapılara su, elektrik, doğal gaz gibi hizmetler sağlan ı rken seçim sonrası nda

destructions. The reason is that, for the local authorities, both !and

yıkı miara başla n ı yor. Ilçenin kuzey s ı n ı rı n ı ol uşturan ormanların ve biraz

dea! s or destructions are two sides of their solutions to d etermine future

ötesindeki Ömerli Baraj ı ' n ı n geleceği de bu emlak spekülasyonlar ı n ı

of the building activities. While water, heating or electricity facilities

etkiliyor.

are provided before the elections, the buildings could encounter

1 58 SO?

Camiler Mosques

Okullar Schools

Hastaneler ve sağlık ocakları Hospitals and health centers

Parklar Parks

Kültür merkezleri Cultural amenities

Otobüs durakları Bus stops

1 59 SO?

KARTAL

ç:/

Sabiha Gökçen U l uslararası Havaa lanı ( I nternational airport)

2009 Mart ayındaki yerel seçimlerden önce Sultanbeyli'de hararetli bir

destructions, shortly after the elections. The futu re of the ecological are as

inşaat süreci vard ı . Bizim, Nalurban kapsamında Sultanbeyli üzerine

including Örnerli Dam, will affect the real estate speculations.

çalı şmaya başiamam ız yerel seçimlerden hemen sonras ına denk düşüyord u . O s ı rada ilçede sürreel görüntülerle karşılaşmak mümkündü;

There has been an intense construction process in the town before the

bir yanda yıkım haberlerine konu olan üstündeki iki katı yıkılmış ve öylece

March 2009 elections. O ur studies as a part of Naturban began right

b ı rakılmış yapılar varken, diğer tarafta da hala bazı yapılara kaçak katlar

after the elections. At the time, it was possible to encounter surreal

eklerneye devam edenler vard ı , gerçek anlamıyla her mahalleden inşaat

images in Sultanbeyli: the buildings with ruins of destructed last

sesleri yükseliyordu

two storeys (the ones on the news), and buildings in a fast construction elfort for additional floors, were standing side by side. There were

Sultanbeyli için "tapu" sihirli kelime. 2004-2007 yılları arasında geçerli

voices of ongoing construction and destruction, coming from each

olan imar planı nda, binaları n büyük çoğunluğu, 2B arazisine ya da su

neighbourhood in the district.

havzasına yap ı l m ı ş olsalar bile tapu alabilecekti. Bu plan iptal edildi ve

1 60 SO?

161 SO?

yerine henüz yenisi yapılmad ı . Belediye "plansız" Sultanbeyli'de 2009 seçimlerinden sonra kaçak yapıların bir k ı s m ı n ı aralıklarla yı kmaya başlad ı . Sultanbeyli'nin belirsiz geleceği Nalurban için de bir k ı rı lma noktası oluşturuyord u . Peki, şehrin bu anormal h ızla büyüyen parçası nda, nüfus artışı devam ederse örneği n 2020 y ı l ı nda neredeyse yarım milyon kişi, ilçe s ı n ırları genişlemeden nasıl barınabilecek? Yıkımların olduğu alanlar daha sonra ne olarak kullanı lacak?

B u projenin konusu doğrudan artan nüfusun konut sorunu .ile ilgili değil, üstelik Sultanbeyli'nin şu anki durumunu açıklığa kavuşturacak bir imar planı yokken, karar merciierinden bu sorulara yan ı t olabilecek gelecek projeksiyonları n ı içeren bir yaklaşım zaten bekleyemiyoruz. Ancak, binaların yıkıldığı alanlara yani su havzalarına ve orman arazilerine yeniden, daha çok katlı ve tapulu yapılar yap ı l mayacağ ına dair bir karar ya da plan da henüz kamuoyuna sunulmuş değ i l .

Su ltanbeyli'nin sorunları bir taraftan çok kendine h a s , bir taraftan d a

Bu soruları sorarken bir taraftan da bölgedeki yı k ı mlar devam ediyord u .

ayrı ayrı incelenecek o l s a benzerlerine istanbul'un p e k çok noktasında

Y ı k ı mların olduğu alanları yeniden işlevlendirerek projenin bir parçası

rastlanabilecek başl ı klar. I ki yakası ormanlarla s ı n ı rlanmış, yapı laşman ı n

haline getirdik. Bu alanların hem kentsel hem de doğa ile il işkili olacağ ı n ı

h ız ı na sosyal altyap ıların yetişemed iği, su havzaları v e yeşil alanlarda

düşündük v e Sultanbeyli için alternatif b i r kentleşme senaryosu önerdik.

kaçak yap ı ların yükseldiği ve aynı zamanda yıkıld ı ğ ı , yüksek nüfuslu

Nüfusun %50'sinin 18 yaş altında olduğunu göz önünde bulundurarak

bir bölge. Bütün bunları art arda s ı ralayınca çekici bir çalışma alanı

yoğun bir günlük kulla n ı rn ı n olacağ ı n ı tahmin ettiğimiz bu alanlardaki

olmas ına rağmen, daha önce kentsel durumları n tartışıldığı mecralarda

işlevleri yaln ızca rekreatif programlarla ilişkilendirmedik, sosyal altyap ı n ı n

pek adı duyulmayan Sultanbeyli için güncel kararlarla şekillenen bir öneri

gerektirdiği v e ilçede ihtiyaç duyulan kamusal yapıları da programa dahil

geliştirdik ve böylece Nalurban'ın son aşamasına geld ik.

etti k . Bütün bu önerileri geliştiri rken, mevcut verilerle bağlantının kopmaması

Proje alanı olarak Sultanbeyl i'nin kuzeyindeki ormanla olan 3,9 km uzunluğundaki s ı n ı rı seçtik. Jane Jacobs s ı n ı rları küçümsemernek gerektiğini, onların san ıldığı gibi kenarda kalmış etkisiz alanlar olma d ı kları n ı söyler ve s ı n ı rların nüfuz etme güçlerini önemser1

•

Biz de

b u gücü göz önünde bulundurarak bu s ı n ı r ı , şehir ve orman arasında "yaşanabilir bir yeşil alan" olarak tasariadı k.

Bu yeşil alan ayn ı zamanda Sultanbeyli'nin ihtiyacı olan sosyal altyapıyı da sağlayabilir mi? Lineer yeşil alanla farkl ı mahalleleri birbirine nasıl bağlayabiliriz?

1 - Jane Jacobs, The death and life of great American cities, Vintage Books, 1992.

1 62 SO?

Proje alanı Project area

<( c o :::;:

Land registry is the magic word for Sultanbeyli. In the building scheme

Sultanbeyli. Nevertheless, there is not any proposed law that guaranties

valid between 2004-2007, most of the buildings have had their land

the prohibition of building activities with higher storeys that could

registry even though they are erected on 2B lands or water basins.

obtain land registry. Problems of Sultanbeyli, while see m unique from

However, this building scheme has been cancelled without any new

one po int of view, have also different topics that anyone could com e

plan that could substitute the old one. The municipality have started

across in any other part of İstanbul. Limited by the forests in the two

to destruct some of the illegal buildings in the "planless" Sultanbeyli.

sides, Sultanbeyli is a place where accelerated building activities could

The ambiguous future of Sultanbeyli also constitutes a break point for

not be caught by the social infrastructures, where buildings raised

Naturban project. If the district keeps growing as the way it was, it will

and demolisbed illegally on the green areas and water basins, and

n early have a population of half million in 2020, and how the town will

where population increases dramatically. Having these characteristics,

be able shelter everyone without extending i ts boundaries, or how the

Sultanbeyli may seem to be an attractive study area, however, i ts name

lands of destructed buildings will be utilized are important questions.

has not been mentioned frequently in the discussions of urbanization.

However, this project does not ai m to solve the housing problem of

We developed a proposal for Sultanbeyli, which took its form by the

increasing population. I n addition, with an absence of municipal plan

current decisions , and which brought us to the fina] stage of Naturban.

that could clarify Sultanbeyli's current situation, it would be futile to expect approaches from the authorities that include future projections of

As our project site, we have chosen 3.9 km. boundary line on the North of Sultanbeyli. jane )acobs argues that the boundaries should not be underestimated as ineffective lands and she emphasizes their ability to penetrate towards the centre.' Considering this ability, we designed this border line as an "inhabitable green space", between the city and the forest. Could this green zone also provide the social infrastructure that Sultanbeyli requires? How could we combine the different neighbourhoods with a linear green zone? The destructions continued in the town while these questions were being asked. We redesigned the demolisbed areas with different functions, integrating them to the project. We also considered that these in-between lands could be related to both nature and the city, and we suggested an alternative urbanization 1- Jane Jacobs, The death and life of great American cities, Vintage Books, 1 992.

Sultanbeyli'nin mevcut kentsel dokusu Existing urban pattern of Sultanbeyli

1 63 SO?

bizim için çok önemliydi; bazı projeler uygulanmasa da kentsel l iteratüre katkılarıyla değerlidir ama Nalurban'ın uygulanabilir olması n ı n , yerel

• ..

yönetimlere alternatif yaklaşımlar önerebi irnek açısı ndan gerekli olduğunu düşünüyoruz.

t .. .. • • 1 • 1 1 • • • • • ... 1 ılll '

Y ı k ı m fotoğrafiarına baktı ğım ızda, asl ı nda bölgesel ve plan l ı bir yıkım olmadığı anlaşılıyor. Farklı adalarda, kimi gerçekten orman ı n içinde kimi daha merkeze yak ı n olan yıkılmış binaları n yerine ne yap ı lacağ ı n ı y a d a bu binalarda yaşayanların geleceğini açıklığa kavuşturan kaynaklar da -varsa- henüz kamuoyuna açıklanmamış. B u arsalar, iki uç ola s ı l ı kla, yeniden daha yüksek katlı yapılarla dolabilir ya da enkazı bile kaldırılmadan kaderlerine terkedilebilir. B u alanları, önerdiğimiz kıyı şeridi ile ilişkili bir kentsel mekanlar ağına dahil ederek yeni olası l ı klar

yaratabiliriz.

t • • ' • t .� .. .. • •

C I TY ..

.. . .. • 1 ır 1 '1 11 • • • t ... • ... •

11 • • •

• •

1 64 SO?

.. ..

" ...

.. ..

. . .. ... . . . ...

......

.. . .. .

r.,

•• •• . .. •

F O R E ST

-·

scenario for Sultanbeyli. Considering possibility of intense daily use of these areas (the 50% of the population is under the age 18), we not only associated their functions with recreational programs, but we also included the public buildings that are required to construct social infrastructure. It is important to keep our proposal related with the current urban conditions s ince the feasibility of this project is crucial for us to involve in the future decisions of the city and to interact with the local m unicipalities.

Fotoğraf Photograph: www. milliyet.com.tr

From the photos of destructions in Sultanbeyli, it seems that there are not clear decisions about which building will be demolished. Many buildings which do not share any similar character, some are in the forests while others are close to the center, shared the same destiny. Moreover, neither any plan about the new situation of the demolisbed buildings, n or the fate of their inhabitants -even it was determined- has not been clarifıed and declared to public. To prevent the reconstruction of the same areas with high rise buildings, or to prevent to leave them in ruins -two opposite possibilities- these areas could be involved to the urban network, reused as a part of the project, and could stimulate a new relationship between the city and the border line of Naturban. Belediye yıkımlanndan sonra Sultanbeyli Sultanbeyli alter the demolitions by municipality

1 65 SO?

Çalışma alanı Study area

1 66 SO?

.•.

. ,,;/

. ., -

ı.,

Mevcut binalar Existing buildings

Yeni bir sınır tanımlamak: Tampon bölge Defining a new border: Buffer zone

I nşaat halindeki binalar Buildings under construction

Ruhsatsız yapıların yeniden yerleştirilmesi Relocating unregistered buildings

Mevcut yol sistemi

Orman m genişletilmesi ve derenin rehabilitasyonu Extending the forest and the rehabilitation of the river

Existing road system

167 SO?

Ulaşım ağının yeniden tanımlanması Redetining urban network

- Otobüs durakları

• Yaya bağlantıları

(Sus stops) (Pedestrian tracks)

Yeni Bir Kamusal Kıyı Şeridi Ortaya çıkan kentsel strateji şöyle adı mlardan oluşuyor: Topoğrafyayı ve

yap ı larda yaşayanları çevredeki mevcut boş arazilerde inşa edilecek

---f---

olan yapı lara taşımak, bu s ı n ı rda var olan araç yolları n ı yayalaştırmak

Mevcut mahallelerin bağlanması

nehiri göz önünde bulundurarak kent ve ekolojik alanlar aras ı nda yeni bir s ı n ı r ta n ı m lamak, bu s ı n ı r ı n ötesinde yani Ömerli su havzas ındaki kaçak

Connecting existing neighbourhoods

ve bu s ı n ı ra dik olarak bağlanan ara yolları güçlendirmek. S ı n ı rı mevcut mahalleleri birbirine bağlayan orman kıyıs ı nda bir yaya yolu olarak önermek. Bir sonraki aşamada bu noktalara ulaşım ı sağlayacak toplu taşıma noktaları ve otopark alanları tasarlamak.

Q Bağlantı noktaları (Anchor points)

Naturban, bu s ı n ı r ı n bir yaya yoluna dönüşmesi ve bel li bağlantı noktalarında orman ve kent arasında, içinde sosyal donatıların da yer ald ığı mekanlar oluşturulması üzerine kurulu. Mevcut haliyle her an değişebi lecek tan ı msız bir s ı n ı r olan, Su ltanbeyl i'nin bittiği ve orma n ı n başlad ığı bu hat, aslında kent merkezinin çok yak ı n ında. Önerdiğimiz stratejinin sonucunda o s ı n ı r ı n kent için ta n ı m l ı bir bitiş ve doğal alanlar için de bir başlangıç olabileceğini düşünüyoruz. Orman ı n kıyısında olmak Su ltanbeyli'ye emlak spekülasyonundan daha fazla şey kalabilir.

1 68 SO'

- --

A. - ---. ___.J '\

--__./

Bağlantı noktalarının oluşturulması Installing anehor points

A New U rban Coastline The urban strategy we offer follows these steps: fırst we defıned a

Naturban is a proposal which i ncludes the transformatian of the

new boundary line between the city and the ecological areas, with an

boundary line into a pedestrian path, and creation of public spaces

attention to the river and topography. Second, we offered that inhabitants

that shelters social structures in the determined areas, which connects

could be removed beyond this defıned boundary - to the new buildings

the forest and the city. This route, where Sultanbeyli -a place seenıs to

that would be built in the vacant areas of the district. We transformed

change anytime because of i ts undefıned boundaries- ends and forest

the vehicle roads into pedestrian, and strengthened the perpendicular

starts, is actually very close to city centre. We believe that the strategy

roads that connect the border l i ne. We proposed the boundary

we otfer, the boundary line between the forest and the city, could

line as a pedestrian way by the forest, which engages the existing

characterize a fınal point where the city is fınalized and the green areas

neighbourhoods. The next stage was to design public transportation and

begin. To be on the ed ge of the forest could add mo re than real estate

car park zones that provide pedestrian access to these areas.

speculations, to everyday life in Sultanbeyli.

Ö neri vaziet planı Proposed site map

1 69 SO?

Mevcut sınır (Existing border)

Mevcut boşluklar (Existing voids)

Yaya yolu (Pedestrian path)

��;��;;�:::

Yaya yolu (Pedestrian lane) Araç yolu (Cross road) . Park alanı (Parking lots)

�

Araç yolunun yayalaştırılması Defıning a pedestrian path

Mevcut doku Existing urban pattern

•1 IPI-,. ll

Nasıl yayı labilir? How to diffuse?

1 70 sm

lll

Ormanın şehre taşınlması Diffusing forest into the cıty

Yolun kaydınlması Shifting the path

I nsanların ormana yayılması Oiffusing people into the forest

N A T U R B A N Orman terasları (Forest terraces)

-��

Yükseltilmiş yol (Eievated Path)

Yaya bağlantısı (Pedestrian connection)

171 SO'

1 72 SO?

1 73 sm

1 74 SO?

1 75 SO?

1 76 SO?

1 77 SO?

N A T -piknik alanları (picnic areas) �kuş gözleme alanları (bird watching) -yürüyüş parkurları (hiking) ·çocuk oyun parkları (playgrounds) -kamp alanları (camping)

1 78 SO?

U R

-kütüphaneler (libraries) -doğa merkezleri (nature centers) -kermes alanları (public outdoor kitchens) -bisiklet parkurları (bicycling) -yürüyüş parkurları Oogging) -spor alanlan (sport fıelds) -kaykay pistleri (skating)

B A N

-yaya bağlantıları (pedestrian connections) -otoparklar (parking lots) -toplu taşıma durakları (public transportation stops) -ticari yapılar (commercial activities) -konutlar (residential units) -kamusal yapılar (public buildings)

Metropolün Maküs Talihi

City's Unfortunate Destiny

B u satırlar yazı l ı rken, metropolün kuzeyi ndeki ekolojik alanların geleceği

While writing this article, debates on the future of ecological areas on the

ile ilgili tartışmalar şiddetlenmişti. Büyükşehir Belediye Başka n ı Kadir

north of İstanbul were intensifıed. Although Mayor Kadir Topbaş tri ed

Topbaş 2009 Temmuz'unda verdiği bir demeçte köprüyü "çok kuzeye"

to cal m down the reactions by declaring that they would not construct

yapmayacakları n ı söyleyerek tepkileri yalıştı rmaya çal ı şsa da, bugün

the bridge "too north'; now we have enough information to daim that .

artı k Garipçe-Poyrazköy hattında olacağı kesinleşen köprü güzerga h ı n ı n

the 3rd Bridge's location will be between Garipçe-Poyrazköy, north

ekolojik alanların ortası ndan geçecek kadar kuzeyde olduğunu bil iyoruz.

enough to pass over the ecological areas. The main point that should

Mesele o güzergaha sadece bir köprü yapılması değ i l , bağlantı yolları ile

be underlined is not the proposed locatio n of the third bridge; it is the

birli kte istanbul için yeni bir yerleşim alan ı n ı n doğmak üzere olması ve bu

fact that new settlements are about to be born, and apparently they

yerleşim alan ı n ı n ekolojik alanların üzerinde olacağı gerçeğ i . Bütün bu

will be located over the ecological areas. We believe that our d iscussion

söylediklerimiz basit bir yeşil/ekolojik mimarl ı k/sürdürülebilirlik tak ı ntıs ı n ı n

is beyand the simple obsession of green/sustainability architecture/

b i r parçası değil. Naturba n ' ı biraz inceleyen biri, şartlanmış bir koruma ve

ecology debate. We thin k that it is clear that the Naturban project is

karşı çı kma refleksinden uzak durarak kentin geleceğ ine dair uygulanabilir

not a conditioned reflex of a conservative, it offers feasible approaches

öneriler ortaya koyduğumuzu da farkedebilir. Metropol ü n kuzeyi göz

about the future of the city. It could be argued that the north of the

önünde olan bir kent parçası olmayabilir, ekolojik alanlar yalnızca kağ ıt

metropolis is not the most attractive point, the ecological areas could

üzerindeki s ı n ı rlar olarak tahayyül edilebilir, metropoller büyürken denizler

be considered only as boundaries on the maps, sea co uid be filled

doldurulur, tarlalar yollara, bahçeler yapı lara dönüşebilir. Ancak kuzey

while the city grows, cultivated lands or gardens could transform into

ormanları bir master planın parçası olarak tasarlanmış "yeşil bantlar"

motorways and buildings. However this is not an issue of a simple

ya da kent parkları değil, istanbul'un yüzölçümünün %45'i . Bugüne

urban density, the forests on the north are not designed as urban parks,

kadar meirapolle olan s ı n ı rları hep değişti, ancak eğer üçüncü köprü

neither they are "green lines" as a part of master plan; they constitute

planlanan güzergahta yap ı l ı rsa, bu ormanla r ı n tam ortas ı n ı n yapı laşmaya

the 45% of İstanbul's acreage. Until taday, forest's boundary has changed

açılması demek ol uyor. Köprüden sonra o bölgede ya p ı laşma n ı n önüne

permanently. Nevertheless, after the third bridge constructed on its

geçilemeyeceği aşikar. Köprüden önce çoğu zaman yasa d ı ş ı yollardan,

planned location, these forest lands will be exposed to intense and

parça parça yapı laşmaya açılan ekoloj i k alanlar artık bizatihi devlet eliyle

unstoppable urbanism and construction process. The illegal settlements,

ve çok büyük ölçekte bir müdahale ile yeni kent parçalarına dönüşecek.

which were bui lt in pieces over the ecological areas in the forest,

Yapılacak müdahalelerin sonuçları n ı tartı şabilmek ve olup bitenleri

will officially be transformed in to a part of new urban lan ds, by the

"metropolün maküs talihi" olarak kabullenmemek en basitinden bir "kent

government itself. At this point it could be asked, weather it is not the

hakkı" değilse nedir?

basic "right to the city" to discuss and be part of the interventions and decisions on the city and not to accept the ongoing process as "city's unfortunate destiny".

1 79 SO?

1 80