JACOBIEN ERBRINK

60 Salim Bayri (1992) groeide op in Casablanca en vertrok in 2010 naar Barcelona voor een opleiding aan de kunstacademie. Hij belandde vervolgens in Nederland en is momenteel resident aan de Rijksakademie. Bayri heeft een eigenzinnige blik op de wereld om hem heen. Daarom is hij bij uitstek een kunstenaar die vanuit de context van Amsterdam UMC kan reageren op de alledaagse realiteit binnen de muren van het ziekenhuis. In zijn kunstenaarspraktijk komen thema’s als inclusie, vervreemding en eenzaamheid geregeld naar voren. Dat maakt het interessant om te zien hoe hij deze thematiek verbindt aan zijn eigen situatie en die van het ziekenhuis tijdens de covid-19-pandemie.

Een terugkerend thema in Bayri’s kunstenaarspraktijk is de ‘wunderkammer’ waarin hij zijn digitale kunstwereld creëert. In deze digitale ruimte plaatst hij vormen en figuren die hem interesseren bij elkaar. Soms komt er wat bij, dan gaat er weer wat uit. Bij gelegenheid maakt hij een fysieke print van het digitale bestand om tentoon te stellen. Voor deze kunstopdracht neemt hij het voorbijgaan als uitgangspunt voor een nieuwe versie van zijn digitale showroom.

Het gegeven dat kunst bekijken in de medische omgeving vaak vluchtig is, deed hem besluiten om een tweeluik te maken dat in het voorbijgaan een subtiel verschil toont. Dit verschil bewerkstelligde hij niet zelf, maar het komt voort uit de software waarmee hij werkt. Tot zijn verbazing bleven bepaalde vormen veranderen, waardoor ze tot nieuwe objecten transformeerden: zelfs in zijn software zit een virus!

Passanten zullen de twee kunstwerken als identiek beschouwen tot ze beter gaan kijken: en juist zo trekt dit kunstwerk de aandacht. Een nauwkeuriger inspectie doet je realiseren dat er iets aan de hand is. Dit overkomt ons dagelijks in een wereld die in één jaar totaal veranderde maar er toch hetzelfde uitziet. Bayri drukt je met je neus op de feiten en geeft een ogenschijnlijk onveranderde situatie weer die details tot leven brengt.

Zondagochtend zoomochtend tegenwoordig. De kachel aan, de koffie gezet, het beeldscherm paraat, de haren in de plooi. Ja, de zoometiquette vereist wel iets meer aandacht dan de telefoonetiquette van weleer – onbekommerd communiceren vanuit bed of bad, uitgedost in slaapuitrusting, if anything at all, is er niet meer bij – maar dan heb je ook wat.

Een hele verzameling complementaire real life beelden uit het leven van mijn familieleden werpt de laptop mij via de beeldverbinding in de schoot terwijl ik thuis op de bank zit. Zo heeft het digitaliseren van het onderwijs bij Gerion als onverwachte bijvangst deze verruiming van mijn persoonlijke communicatiemogelijkheden opgeleverd.

In beeld plopt de mededeling op dat moeder in de wachtkamer is gearriveerd. Met één muisklik op ‘toestaan’ geef ik het startsein voor de openingsrituelen. Op het scherm opent zich een zwart vlak. “Kun je mij horen?”, roept moeder vanuit het zwarte niets.

”Ik hoor je wel, maar ik zie je nog niet”, roep ik terug.

Onder in het zwarte vlak gaat het icoontje van het geluid aan, en vervolgens weer uit. “En nu dan?”, hoor ik haar roepen.

“Hetzelfde”, geef ik terug.

Sinds covid in het voorjaar toesloeg heeft mijn moeder zich weer met nieuw elan gekweten van haar taak als moeder – ook een probaat middel tegen haar ongewilde isolatie – en het ‘moederen’ tot een wekelijkse bezigheid gemaakt, waarbij ze als een journalistieke terriër het factchecken tot kernactiviteit verhief. “Kind, die corona is ernstig in Brabant, hoe is dat in jouw verpleeghuis?” of “Gisteravond zei Diederik bij Het Oog dat er veel te weinig mondkapjes zijn, heb jij er wel genoeg voor je werk?” of natuurlijk het grootste cliché van deze tijd – waarschijnlijk ook de oerzorg van een moeder – “Pas je wel goed op jezelf?”

Moeilijke vraag, die laatste – of is het een opdracht? – waar ik nooit goed raad mee weet. Want wat is ‘goed op jezelf passen’ onder zulke extreme omstandigheden? Onder de druk van 24/7 bereikbaar zijn, onder de druk van afstand houden en een geheel andere werkinhoud, onder het verlies van mogelijkheden om je te ontspannen? Ik bleef het antwoord meestal schuldig.

Plots floept het beeld aan en verschijnt de helft van mijn moeders gezicht in het scherm. Een in opperste concentratie opgetrokken neus, één heel groot oog dat door een loep tuurt. Haar mond beweegt.

“Ik zie je nu wel maar ik hoor je niet meer”, licht ik toe.

Haar lippen vormen een “O”. Langzaam beweegt haar gezicht van links naar rechts door het beeld, onder het uitvergrote oog komen nu ook haar tanden aan de camera voorbij, gevangen in een verbeten grijns, op zoek naar het magische knopje wat beeld en geluid zal verenigen. Dit vind ik altijd een ontroerend moment, die concentratie en die vastberadenheid die via haar gezicht bij mij de kamer binnenrollen, die queeste met de loep die zich afspeelt in mijn scherm als

ZOOMEN OP ZONDAG ware het een Disneyfilm over Inspecteur Gadget. Nee, niet omdat ik mij verkneukel in haar stoeien met de iPad, ik zou haar meteen uit de brand helpen als ik wist hoe dat moest met dat iPadzoomen, maar omdat ik dat doelgerichte doorzettingsvermogen en die wilskracht zo geweldig vind. Dat is míjn moeder van 85 die daar met haar maculadegeneratie (OS en OD/ linker en rechteroog) toch maar mooi aan het zoomen is, en net zolang zoekt tot het gelukt is. En dat is wel míjn moeder van 85 die na elke zoomsessie weer een nieuwe vraag gaat stellen aan de ‘studentaanhuis’ om nog beter te kunnen zoomen. Die gretige nieuwsgierigheid en dan dat systematisch en adequaat gebruik maken van hulpbronnen! Kom daar maar eens om in zorgland.

Het beeld is weer op zwart gegaan, en het icoontje van het geluid flitst een paar keer aan en uit. “Hoor je mij?”, klinkt moeder ineens, om meteen te vervolgen met “Wacht even, ik moet even extra licht aan doen.”

Terwijl ik luister naar het gestommel in haar flat nip ik nog eens van mijn koffie. Ik moet er niet aan denken dat je dit soort gemuts bij een werkgerelateerde zoomafspraak zou moeten verdragen, dan zou ik het meteen inefficiënt en onprofessioneel noemen, misschien zelfs afhaken, maar nu het om moederlijk gemuts gaat, krijgt het een heel ander karakter. Het heeft iets ontegenzeggelijk intiems om getuige te zijn van hoe ze het aanpakt, een stukje digitaal mee op te trekken, bijna alsof ik in haar kamer zit, alleen dan zonder de onstuitbare eet en drinkaanbiedingen waar we als kinderen altijd de negativitis van krijgen – (‘Wil je nog een marsje, een koekje, een chipsje misschien? Ik heb nog rode wijn open, of heb je liever thee? Water? Wat is nou water! Kan ik nou niks aan je kwijt? Een kopje soep dan? Hè, doe nou eens gezellig….’) – je bent de hele tijd bezig met ‘nee’ zeggen. Niets van dat al nu moeder in haar appartement zit en ik in het mijne, we kunnen beiden onbekommerd aandachtig deelnemen aan elkaars leven. Zonder een meter te reizen, zonder infectierisico, zonder irritatie.

Dan is het plotseling zover, moeder in beeld en geluid. “Het is je gelukt”, roep ik bewonderend, en ik zwaai. Ze laat me de kerstboom zien die ze op het raam heeft geplakt, en de nieuwe ketting die ze om heeft omdat er straks iemand op anderhalvemeterbezoek komt. Ik laat haar de sjaal zien die ik brei voor manlief – moeder was zelf een fanatiek breister toen de maculae het nog deden – en ze bewondert de kleur en de rap toenemende lengte.

“En pas je wel een beetje goed op jezelf?”

Ach ja, die oerzorg. “Ja hoor”, zeg ik. En vanuit de veilige haven van mijn eigen huis en haard kan ik er wonderlijk gerust over uitweiden hoe mijn werk eruit ziet, en hoe ik daarbij dan op mezelf pas. Of niet natuurlijk. “Dy t dut mout t waiten”, zegt moeder daarop met Groninger wijsheid.

Volgende week gaan we zoomen met ook mijn twee zussen erbij.

Echt een ontdekking. En dat vanwege covid.

JACOBIEN ERBRINK IS ARTS OUDERENGENEESKUNDE

P6–7 FLORIS TILANUS DE LICHTSTRAAT VAN HET AMC, 2020 POTLOOD OP PAPIER, 42 x 55 cm P10–11 ROY VILLEVOYE CORONA BLUES, 2020 INKJETPRINT OP PAPIER, 111,5 x 207 CM P15 GERT JAN KOCKEN EERSTE GOLF COVID-19, 2021 INKJETPRINT OP PAPIER, 250 x 160 CM P20–21 INEZ DE BRAUW QUIET RUSH, 2021 ACRYLVERF, INKT, DRAAD EN ACRYLAAT OP HOUT, 120 x 300 CM

P28 KOEN EBELING KONING WORK IN PROGRESS, 2020 OLIE- EN ACRYLVERF OP LINNEN, 235 x 210 CM P35 EDDO HARTMANN ALTERNATIVE FACT 01, 2021 INKJETPRINT OP PAPIER, 120 x 160 CM P38 NARGES MOHAMMADI SCHOON VERLANGEN, 2021 CA. 70 KG DOVE REGULAR CREAM ZEEP, CA. 77 x 38 x 22 CM P47 RACHEL DE JOODE WORK #23 (UIT DE SERIE SLOPPY THERAPY), 2020 INKJETPRINT OP PAPIER, 175 x 145 CM

P52–53 SARAH MEI HERMAN ENFOLD, 2020 C-PRINT OP PAPIER, 90 x 106,5 CM (DIPTIEK) P54 JENNIFER TEE THE FORCE THAT THROUGH THE GREEN FUSE DRIVES THE FLOWER, 2020–2021 TEXTIELPRINT OP LINNEN, CA. 160 x 135 CM P58–59 SALIM BAYRI SMARTSHOP 2020, 2021 DIGITALE PRINT OP PAPIER, 200 x 140 CM (DIPTIEK)

DEZE KUNSTWERKEN ZIJN IN EEN ANDER FORMAAT IN EEN BEPERKTE OPLAGE TE KOOP. INFORMATIE: WWW.AMC.NL/KUNST