p r e v e n t i e
va n
d e m e n t i e
Sinds januari coördineert het AMC een internationaal researchproject waarvoor de Europese Unie 5,8 miljoen euro subsidie heeft gegeven. Een enorm bedrag voor een enorm probleem: de preventie van dementie en hart- en vaatziekten. De onderzoekers proberen dit te bereiken met een nieuw laagdrempelig internetplatform voor ouderen, gecombineerd met ondersteuning door verpleegkundigen.
Surfen voor de grijze golf A r thur v an Zu y len
Dokters zijn er niet alleen om mensen beter te maken. Ze zijn er ook om te voorkomen dat mensen ziek worden. Voor sommigen klinkt preventieve geneeskunde misschien niet zo heel sexy, maar het is cruciaal om de zorg betaalbaar te houden. Door de stijgende levensverwachting – in Nederland inmiddels 82 jaar voor vrouwen en 78 jaar voor mannen – wordt de grijze golf immers steeds groter. En doordat met de leeftijd ook de gebreken komen, groeit het aantal ouderen dat een beroep doet op de gezondheidszorg. Vaak gaat het om multimorbiditeit: oudere mensen hebben meerdere problemen tegelijk, zoals dementie, suikerziekte, een hartkwaal of de naweeën van een beroerte. De belangrijkste risicofactoren voor al deze aandoeningen zijn alom bekend: weinig bewegen, overgewicht, roken, hoog cholesterol en een hoge boeddruk. Gezond oud worden begint met het verminderen van deze risico’s, luidt het devies. Maar hoe bereik je dat? En welke interventies pakken het beste uit bij ouderen? ‘Opvallend genoeg is dat niet precies bekend’, vertelt AMC-neuroloog Edo Richard. ‘Wel weten we dat er verschillende goede interventies voorhanden zijn en dat gebrekkige therapietrouw bij patiënten nadelig uitpakt voor het preventieve effect.’ Richard hoopt hier de komende jaren verandering in te gaan brengen met het HATICE-project (Healty Aging Through Internet Counseling in the Elderly) dat op 1 januari jl. van start is gegaan en dat wordt aangestuurd vanuit het AMC. Projectleider Richard wist er samen met collega-neuroloog Pim van Gool en Eric Moll van Charante van de afdeling Huisartsgeneeskunde liefst 5,8 miljoen euro voor binnen te halen via de Europese Unie. Daarvan gaat 1,9 miljoen euro naar het AMC, de rest wordt verdeeld over enkele internationale centra (zoals het Karolinska Instituut, de universiteit van Toulouse en Cambridge University) plus partners uit de ICT-wereld.
14
AMC M aga zine februari 2013
Volgens Van Gool is het geen toeval dat juist dit onderzoeksconsortium de EU-subsidie kreeg. ‘We zijn samen een voorloper. Ons project borduurt namelijk voort op het European Dementia Prevention Initiative, dat wij in 2011 hebben opgericht met onze collega’s uit Finland, Zweden en Frankrijk. Daarmee willen we de resultaten bundelen van drie grote trials naar dementie-preventie bij ouderen. In het AMC is dat de preDIVA-studie, waarin we sinds 2006 ruim 3500 ouderen volgen. De ene helft krijgt reguliere zorg volgens de geldende richtlijnen. Maar de andere helft bezoekt elke vier maanden een praktijkondersteuner bij de huisarts, waarbij systematisch de risicofactoren op hart- en vaatziekten worden besproken en leefstijl-adviezen worden gegeven – zoals stoppen met roken, méér bewegen en gebalanceerder eten. In Finland en Frankrijk lopen soortgelijke studies onder respectievelijk 1200 en bijna 1700 patiënten.’ Komende jaren zullen de data van deze drie grote studies beschikbaar zijn. ‘Er zitten veel overeenkomsten tussen de projecten, maar ook veel verschillen. Bijvoorbeeld qua interventie’, aldus Van Gool. ‘Maar dankzij HATICE kunnen we een ICT-systeem ontwikkelen om alle gegevens te poolen en te analyseren. Daardoor hopen we straks conclusies over de verschillende behandelingsstrategieën te trekken uit een pool van 6400 ouderen, om zo te ontdekken wat de optimale aanpak is. Die kennis willen we gaan gebruiken in het tweede deel van ons onderzoeksproject.’ Gespecialiseerde verpleegkundige
De tweede tak van HATICE is gebaseerd op nieuwe inzichten in de communicatie met patiënten. Richard: ‘In de medische wereld wordt tegenwoordig veel gesproken over patient empowerment en shared decision making. Het achterliggende idee daarvan is dat een therapie verbetert wanneer arts en patiënt gezamenlijk besluiten nemen over het behandeltraject. Wij spreken liever van