Asili ya
ya madhehebu katika Uislamu final Lubumba.qxd
Asili ya Madhehebu
7/1/2011
12:20 PM
Page 102
katika Uislamu
‘trigonometria ya duara’ ‘kalklas rejeo’ na ‘namba halisi’. Katika fani ya ‘mechanics’ ambayo inahusiana na uchunguzi wa mwendo wa vitu na jinsi vitu hivyo vinavyoendesheka kwa misukumo. Anatambuliwa kama baba wa ‘statics’ ambayo ni fani ya makaniki ya mlingano wa vitu visivyosogea, mihimili na nyenzo (Equilibrium mechanics of stationery bodies, beams and levers). Fani hii ni muhimu sana kwa teknolojia ya ujenzi wa nyumba za aina zote hasa maghorofa na madaraja. Katika fani ya ‘Falaki’ alikosoa mawazo au maoni ya Ptolemy. Alitafakari matatizo kadhaa juu ya mwendo wa jua na mwezi. Kwenye uso wa mwezi kuna tambarare ya mviringo yenye kipenyo (diameter) cha maili 30, ambayo imepewa jina lake kwa mchango wake wa kisayansi. Alifasiri katika kiarabu elimu (maandishi) za Kigiriki kama zile za Plotemy: ‘AlMagest’ na za Euclid: ‘Elements of Geometry’ na baadhi ya kazi za Archimedes.
(4) Abu Ali Al-Husein Ibn Abdullah Ibn Sina Huyu aliishi miaka ya 1037 AD na alijulikana kwa jina la Avicenna huko Ulaya. Alikuwa mjuzi sana katika tiba (medicine), Sayansi, Falaki, Sheria, Muziki, Ushairi, Falsafa na Saikolojia. Alibobea katika Hisabati ambayo alijifunza chini ya Al-Khawarizmi. Kitabu chake cha rejea cha tiba, AlQanun fiyt Tibb (The Canon in Medicine) kilikuwa kikubwa kuliko vyote katika fani ya tiba, kikiwa na zaidi ya maneno millioni moja na kilibakia kikiongoza duniani katika fani hiyo mpaka karne ya 19! Siyo tu katika ulimwengu wa kiislamu, bali pia kilisomwa katika vyuo vikuu vya Ulaya. Ibn Sina alitambua (diagnosed) kansa na alitumia upasuaji (surgical operations) na kuiondoa kutoka kwa wagonjwa. Alihusisha vidonda vya tumbo kusababishwa na athari za mawazo (psychological effects) kama wasiwasi na majonzi pamoja na matatizo yenye madhara tumboni. Alihusisha maradhi na vijidudu vilivyosambazwa hewani na wagonjwa, yaani ‘bakte-
102