Αλέξανδρος Αλεξίου | Δάφνη-Ευφροσύνη Δελφάκη
Γιατί στο Βερολίνο;
υποδοµές, µιας και κύρια χαρακτηριστικά της «παγκόσµιας πόλης» («Weltstadt») στον τοµέα αυτό φαίνεται να είναι η κίνηση και ο χρόνος - και κατ’ επέκταση η κυκλοφορία και η πυκνότητά της. Είναι γεγονός πως το ήδη υπάρχον πρόβληµα της κατοικίας, το οποίο µετά τον πόλεµο εντάθηκε ακόµη περισσότερο δεν µπόρεσε να αντιµετωπιστεί αποτελεσµατικά ούτε από τη νεοϊδρυθείσα δηµοκρατία - τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια, στις αρχές του 20ου αιώνα (Durth, 2006). Με τα µεγάλα συγκροτήµατα κατοικιών (Hufeisensiedlung-Britz, Waldsiedlung-Zehlendorf, Weißen Stadt-Reinickendorf, Großsiedlung Siemensstadt) δηµιουργήθηκαν σχεδιαστικά και κατασκευαστικά πρότυπα, τα οποία εφαρµόστηκαν και έξω από τα σύνορα του Βερολίνου. Η οικοδοµική δραστηριότητα, κυρίως από τα µέσα της δεκαετίας του 1920 και έπειτα, κινείται σε ιδιαίτερα αυξηµένους ρυθµούς, κυρίως λόγω της ανέγερσης νέων κτισµάτων που πρόκειται να στεγάσουν µεγάλες βιοµηχανικές αποθήκες, εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, εγκαταστάσεις εκτυπώσεων και εκδόσεων, χώρους αθλητικών εγκαταστάσεων, γραφεία, µεγάλους κινηµατογράφους, το γνωστό Haus des Rundfunks («Σπίτι της Ραδιοφωνίας/Εκποµπών»), καθώς και µια σειρά από διάφορες άλλες χρήσεις. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα, ένας ασυνήθιστα µεγάλος αριθµός σηµαντικών αρχιτεκτόνων να συγκεντρωθεί εκείνη την περίοδο στο Βερολίνο· Bruno και Max Taut, Hans και Wassili Luckhardt, Erich Mendelsohn, Hans Poelzig, Emil Fahrenkamp, Walter Gropius, Hans Sharoun και άλλοι κατάφεραν να καταστήσουν το Βερολίνο, κέντρο της µοντέρνας µητροπολιτικής αρχιτεκτονικής (Korff και Rürup, 1987). Το πολιτικό έρεισµα της εποχής παρόλα αυτά, ήταν αδύναµο και ασταθές. Σε αντίθεση µε τα γραφόµενα του Heinrich Mann8, σχετικά µε ένα Βερολίνο δηµοκρατικό, που στις αρχές της δεκαετίας του 1920 λειτουργούσε ως πρότυπο κοινωνίας για ολόκληρη την Γερµανία, τα «χρυσά» χρόνια της πόλης φαίνεται να έχουν ήδη παρέλθει9 . Το εθνικοσοσιαλιστικό κόµµα (Nationalsozialistische Partei-NSPD) κάνει την παρουσία του στην πόλη όλο και περισσότερο αισθητή ενώ σχολιαστές της εποχής τονίζουν
8
Γερµανός συγγραφέας και αδερφός του Thomas Mann, µε έργα έντονου κοινωνικού περιεχοµένου. Η στάση του απέναντι στην αυταρχική και µιλιταριστική γερµανική κοινωνία της περιόδου πριν τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο υπήρξε ιδιαίτερα επιθετική και το 1933 οδήγησε στην εξορία του (Liukkonen, 2008). 9
Πρόκειται για την στιγµή κατά την οποία ο γερµανικός ναζισµός - σε συνδυασµό µε τα υπόλοιπα ολοκληρωτικά καθεστώτα της Ευρώπης - θέτει τις βάσεις για την απεχθή κληρονοµιά που θα αφήσει σε ολόκληρο τον κόσµο. 20