BÖLÜM 2: KÜLTÜR, ÂŞIK EDEBİYATI 2.1. Kültür ve Milli Kültür Kavramlarına Genel Bir Bakış Milleti millet yapan değerlerden biri de kültürdür. Kültür - medeniyet, kültür değişmeleri, kültürel kişilik gibi insan ve toplumu ilgilendiren konular yakın tarihimizde yabancı ve yerli araştırmacıların dikkatini çekmiş ve üzerinde bir hayli durmaya yöneltmiştir. Bilim adamları kültürün çeşitli tanımlarını yapmışlardır. Kültürün en iyi tanımlarından birini Tylor yapmıştır: “Kültür, ya da uygarlık, bir toplumun üyesi olarak, insanoğlunun öğrendiği (kazandığı) bilgi, sanat, gelenek - görenek ve benzeri yetenek, beceri ve alışkanlıkları içine alan karmaşık bir bütündür” (1871:I,1). Tylor’un kültür tanımı da bu olguyu bütünüyle yansıtmaz. Ancak bu tanım kültür kuramının ana savını dile getirmektedir. Bizde, bu konular üzerinde ilk çalışanlardan birisi de Ziya Gökalp’ tir. Gökalp , kültür ve medeniyet kavramları üzerinde dururken, bunları birtakım çizgilerle birbirinden ayırmış; kültür kavramını “hars” kelimesiyle karşılamış ve kültürü, “Halkın an’anelerinden, teamüllerinden, örflerinden şifâhî veya yazılmış edebiyatından lisanından, musıkîsinden, dininden, ahlâkından, bediî ve iktisâdî mahsullerinden ibarettir”(1976:15) şeklinde izah etmiştir. İbrahim Kafesoğlu, kültür ve medeniyet kavramları hakkında şu değerlendirmeyi yapmıştır: “Kültür karakter bakımından “hususi”, medeniyet “umumi”dir. Medeniyet kültürlerden doğar. Bir kültürün varlığı bir millet mevcudiyetini veya bir topluluğun varlığı bir kültürün mevcudiyetini gösterir” (1991:16). Sadık Kemal Tural da kültür ve milli kültür kavramlarını şöyle özetlemiştir: “Tarihin derinliklerinden süzülüp gelen; zamanın ve ihtiyaçların doğurduğu, şuurlu tercihlerle manalı ve zengin bir sentez oluşturan; sistemli ve sistemsiz şekilde nesilden nesile aktarılan; bu suretle her bir insanda mensubiyet duygusu, kimlik şuuru kazanılmasına yol açan; çevreyi ve şartları değiştirme gücü veren, nesillerin yaşadıkları zamana ve geleceğe bakışları sırasında geçmişe ait atıf düşüncesi geliştiren; inanışların, kabullenişlerin, yaşama şekillerinin bütününe; kültür denir.” “Milli kültür, bir millete has değerlerin yoğurduğu bir özel hayattır” (1988:74).
12