COLUMN
HAROLD JANSSEN
POTLOOD NIET BEVOCHTIGEN HAROLD JANSSEN (1954) is organisatieactivist bij DeLimes | organisatieontwikkeling. Als programmaregisseur begeleidt hij organisaties die vakmensen weer tot bron van het organiseerproces willen maken.
“Eens lekker boos worden helpt wel degelijk tegen deze ziekmakende logica.”
Stel, u bent arts. Zou kunnen. U heeft een mooi vak geleerd. Iets met mensen. En het verdient nog best lekker ook. Daar komt nog bij: het is een groeimarkt. Al sinds jaar en dag. En in de toekomst gloren grijze bergen. Stel, u bent ook nog ondernemer. Dat kan. Weliswaar zijn er allerlei parasitaire bureaucratieën die meesnoepen – en ja, daar wordt u zelf soms ook wel een beetje ziek van – maar toch, u bent niet voor niks ondernemer. Linksom of rechtsom, u gaat ervoor zorgen dat uw inkomsten op peil blijven. Liefst nog een beetje groeien. Nu ga ik u vertellen – voor zover u dat nog niet in uw eigen spreekkamer ontdekt had – dat er nog een gigantische groeimarkt is. Eentje die u nog kinderlijk eenvoudig kunt helpen groeien ook. Gewoon met een potlood. Waar het me om gaat is hoe wij omgaan met organisaties aan het eind van hun levenscyclus. Daar komen er steeds meer van in dit postindustriële tijdperk. We zijn immers het kennistijdperk binnengegleden. Daar zijn minder en bovendien andere organisaties bij nodig. Binnenkort kent Nederland bijvoorbeeld twee miljoen zelfstandigen zonder personeel. Dus moeten wij onze bestaande structuren afbouwen. Veel productiebedrijven verdwijnen. En daarmee de vitale infrastructuur waarvan we ooit vonden dat die in handen van de gemeenschap moest blijven. Neem de post. We e-mailen tegenwoordig. Daardoor komt er steeds minder post. Aan de andere kant winkelen we op het web. Dan komen er meer pakjes. Zou je denken: laat die postbodes dan die pakjes bezorgen. Maar nee, we bedenken dat we de postmarkt vrijgeven, zodat die postbodes niet automatisch ook de
pakjes mogen bezorgen. Bovendien krijgen ze er ook nog eens concurrenten bij die het voor een fractie van hun salaris doen. En of dat allemaal nog niet erg genoeg is, confronteren we de eerzame postbode met managementrationaliteit. Dat betekent dat zijn vak wordt uitgehold en wordt gereduceerd tot een taak: post bezorgen. Het ergste wat je mensen kunt aandoen: saai en eentonig werk. Rondjes rond de kerk. Daar worden ze ziek van. En kijk: daar is die groeimarkt waarover ik het had. Als u vindt dat ik cynisch ben, moet u de open brief van directievoorzitter Harry Koorstra van TNT Post lezen die hij stuurde aan het personeel en aan ons krantenlezers (op afteldatum 12-11-10). Hij gebruikt iets andere woorden, maar ze komen op hetzelfde neer. Staken helpt niet, zegt hij er nog bij. Ik vraag het me af. Eens lekker boos worden helpt wel degelijk tegen deze ziekmakende logica. Zo gaat het. 1. Je bouwt een bedrijf op. Dat doe je op z’n Rijnlands. Zie de nieuwe economie, silicon valley, internet industrie, noem maar op. Daar is toewijding, vakmanschap, vertrouwen, verbinding voor nodig. 2. Tegen het einde van de levenscyclus (het product wordt verdrongen door een van de innovaties ad 1) knijp je op z'n Angelsaksisch de citroen uit, in de hoop en verwachting dat het kapitaal via de beurshandelaren vloeit naar nieuwe veelbelovende activiteiten ad 1). De mensen die het bedrijf hebben opgebouwd, pest je eruit. Jammer dan. 3. De lege huls (zeg maar de infrastructuur zonder mensen) verkoop je tenslotte aan een kralen kralenrijger uit het MiddenOosten of Amerika, die er op mondiale schaal nog wat mee doet. Zo herimporteer je nog wat dollars. Dat is de cynische logica van de vrije markt. Die volgt de logica van het geld. Het feit dat wij zonder postbodes nooit het stadium van de kenniseconomie bereikt zouden hebben, maakt geen deel uit van de overwegingen. We moeten ze kwijt. Liefst zonder zelf besmet te raken. De vrije markt dan maar. Tja, daar sta je dan met je rode potlood. Niet bevochtigen hoor! ● MO - jaargang 7 - december 2010 - #06
15