Pravoslavna Svetlina 16 by Повардарска епархија

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

С ОД РЖ И Н А :

• Божиќно послание • Семакедонски собор во Штип 2010 год • Богочовекот Христос Вистина • Христијанинот никогаш не е сам • Зошто христијаните ја губат љубовта • Татковска љубов • Како да го научите вашето дете да се моли • За Божјата Промисла - свети Ефрем Сириски • Евтаназија и грижа за болните • Кон делото на протоереј Петар Јорданов • Од ризницата на Светите отци – 10 • Основање на монашка обител 4 дел • Приговор 12 за причестувањето • Протестантски Цркви • Прегорување на свештениците • За празниците во јануари • Сретение Господово • Дневникот на една мајка

Pravoslavna Svetlina Spisanie za pravoslavna vera, obrazovanie i kultura; broj XVI декември 2010, izleguva ~etiri pati godi{no. Izdava~: Povardarska eparhija na Makedonskata Pravoslavna Crkva, Veles. Glaven i odgovoren urednik: Mitropolit Povardarski g. Agatangel. Ureduva~ki odbor: |akon Vlatko Stoimenov, ѓакон Jani Mulev, dipl. politikolog Nikola Cilakov. Dizajn i kompjuterska podgotovka: Nikola Cilakov. Lektura: Kosovka Saveska Pe~ati: “Evropa'92” - Ko~ani www.povardarska-eparhija.org.mk e-mail: info@povardarska-eparhija.org.mk

Spisanieto izleguva so blagoslov na Negovoto Visokopreosve{tenstvo Mitropolitot Povardarski g. Agatangel

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

†АГАТАНГЕЛ ПО МИЛОСТА БОЖЈА МИТРОПОЛИТ ПОВАРДАРСКИ, ДО СВЕШТЕНОСЛУЖ ИТЕЛИТЕ, МОНАШТВОТО И ВЕРНИТЕ ЧЕДА НА МАКЕДОНСКАТА ПРАВОСЛАВНА ЦРКВА, ОДНОСНО ПОВАРДАРСКАТА ЕПАРХИЈА, А ПО ПОВОД РОЖДЕСТВОТО ХРИСТОВО - БОЖИК, ИСПРАЌА АРХИПАСТИРСКИ БЛАГОСЛОВ И МИР ОД БОГА Возљубени наши духовни чеда! постол Павле во Првото послание до својот ученик и сопатник Тимотеј ќе напише: „Голема е тајната на побожноста, зашто Бог се јави во тело“ (1. Тим. 3, 16). Во овие неколку зборови, е сокриена целата вера, очекување, радост и надеж, односно сета христијанска побожност и богословија, создавана во временско растојание од над две илјади години. Секоја година, на Божик, Православната Црква го прославува токму овој настан. На Божик, во времето на римскиот император Октавијан Август, во Витлеемската пештера, се роди Синот Божји, па оттогаш започна животот и историјата на Христијанската Црква. Ова јавување на Бог во тело, односно раѓањето на Бог како човек, е најголемиот настан во историјата на човештвото. Свети Јован Златоуст за Божик рекол дека е „метропола на сите празници“, зашто Божик е извор, источник и почеток на сите христијански случувања. Да не бил Божик, односно да не било раѓањето на Богочовекот Христос, немало да постои

ниту Крштението, ниту Воскресението. Немало да постои ниту испраќањето на Светиот Дух во Црквата. Со еден збор, за човекот ќе немало можност за спасение и достигнување на небесните височини. Драги браќа и сестри! а нас луѓето Божик има посебно и исклучително значење, зашто со Рождеството на Месијата се исполнило долгоочекуваното ветување дадено на нашите Прародители, дека Бог ќе им испрати Спасител, Кој ќе им го врати загубеното достоинство и ќе им даде можност да допрат до Неговото Царство, каде ќе можат непосредно да ја созерцуваат сета Негова Добрина и Убавина. Човекот како образ и икона на семоќниот Бог, на Божик, со раѓањето на Богочовекот, добива можност да се уподоби на Бога во целото Негово совршенство. Човекот отсега ќе може да биде сличен на Бога, ќе може да стане подобен на Неговата Светост. По повод овој празник, свети Атанасиј Александриски, ќе рече: „Бог стана човек, за човекот да постане бог“. Големата тајна на нашата побожност

се состои во тоа што Вечниот, Беспочетниот, Недостижниот и Несфатливиот Бог, дошол во нашиот свет и станал човек со сите човечки својства. Според тоа, во Личноста Христова целосно се соединети, неразделно и неслиено, човечката и Божјата природа. Бог се спуштил до човекот, за човекот да може да се издигне до Бога. Бог станал причастен за нашата човечка природа, за човекот да се причести со Божјата. Бог стана Син човечки, за човекот да стане Син Божји. Бог се очовечи, за човекот да се обожи. За нас луѓето, ќе биде остварлива големата и спасоносна тајна на Воплотувањето Христово, доколку со целото свое битие поверуваме во Христа и доколку одлучиме активно да го живееме Христовиот живот во Телото Негово, кое е Светата Православна Црква. Возљубени духовни чеда на Повардарската епархија! о годината што изминува ние, како Повардарска Епархија на

МПЦ имавме повеќе причини за радост и благодарење кон Бога. Годинава, за првпат, светиот великомаченик Пантелејмон и официјално стана заштитник на градот Велес. Исто така, на повеќе места, во сите Архиерејски намесништва поставивме каментемелници за почеток на градба на нови и осветивме повеќе цркви и помошни црковни простории. Исто така, продолживме со реновирање или градба на неколку манастирски комплекси, потоа ја интензивиравме изградбата на новата величествена црква во центарот на Велес, посветена на семакедонските учители и просветители Светите браќа Кирил и Методиј, и конечно, на наше огромно задоволство, ја почнавме и изградбата на новата величествена црква во градот Кавадарци, посветена на светата преподобна Петка, која во блиска иднина, сигурно ќе биде место за духовно и културно воздигнување и напредување на православните верници од овој македонски регион. Повардарската Епархија, заедно

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

со Хуманитарната организација „Ѓаконија“, со Божја помош и закрила, и се разбира со несебичното помагање на повеќе благочестиви христијани, преку нивните донации и дарувања, континуирано ги одржуваше Црковнонародните кујни во Велес и Скопје, каде, секојдневно се нахрануваа стотици наши сиромашни браќа и сестри. Во годината што претстои, очекуваме да бидат пуштени во употреба и реосветени црквите „Света Богородица“ и „Света Петка“ во Велес, кои сигурно ќе бидат местата, каде Велешани ќе може да ги остваруваат своите духовни потреби. Повардарската епархија, исто така, и оваа година предадено работеше во поглед на издавачката дејност, задржувајќи го континуитетот на своите редовни и периодични весници, списанија и книги со извонредна духовна содржина.

а крајот, возљубени наши духовни чеда, би сакал, како ваш духовен пастир, да ви посакам во мир, љубов, радост и меѓусебно разбирање да ги прославите Божикните празници. Ве повикувам преку овие вечни доблести да напредуваме сложно како македонски народ. Да се вежбаме во верата, љубовта, надежта и побожноста и да ги прифатиме нив како основни критериуми во нашиот живот. Врз основа на овие доблести сè во животот да градиме, заклучуваме и проверуваме. Постојано да се угледуваме на вечниот Богомладенец, на родениот од Пресвета Дева Марија. Да бегаме од гревот, да не престојуваме во него. Да се уподобуваме на Христа во сè. Па така прочистени и преобразени да воскликнеме заедно со ангелите: „Слава Му на Бога во височините, а на земјата мир и меѓу луѓето добра волја“. Со просветена совест и чисто срце од длабочината на нашата душа да можеме да речеме: „Радувај се вселено, зашто Христос се роди!“

Навистина се роди! Митрополит Повардарски †Агатангел (Станковски) На Божик, 2010/2011 лето Господово

а 3. X 2010 година, на празникот Собор на сите македонски светители, се одржа петтиот по ред Семакедонски црковно-народен собор. Неговото Блаженство Архиепископот Охридски и Македонски г.г. Стефан заедно со членовите на Светиот aрхиерејски синод на Македонската Православна Црква – Охридска Архиепископија, Нивните Високопреосвештенства, Митрополитот Преспанско– Пелагониски и администратор Австралиско-новозеландски г. Петар, Митрополитот Дебарско–кичевски г. Тимотеј, Митрополитот Повардарски г. Агатангел, Митрополитот Американско–канадски г. Методиј и надлежниот Митрополит Брегалнички г. Иларион, во сослужение на архимандрит Нектариј, игуменот Дамаскин и свештеници од МПЦ и дијаспората, отслужи Света Архиерјска Литургија во црквата посветена на Успението на Пресвета Богородица во штипско Ново Село.

Оваа година, организатор на оваа традиционална средба на православните верници од Македонија и дијаспората беше Брегалничката епархија. Надлежниот Митрополит Брегалнички г. Иларион, Им се заблагодари на Поглаварот на МПЦ ОА г.г. Стефан и членовите на МПЦ - ОА што зедоа учество во прославувањето и одржувањето на Семакедонскиот православен собор, а Митрополитот Повардарски г. Агатангел објави дека идната година Семакедонскиот православен собор ќе се одржи во Полошко–кумановската епархија. На прославата која петта година по ред се одржува присуствуваа голем број православен народ од цела Македонија. На крајот од светата Литургија, свое излање имаше ѓаконот Тони Петрушевски од Свети Николе на тема Светоста на Светите.

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

Светоста на Светите Славејќи го празникот на сите македонски светители кои од Македонија изгреаја како незгасливи светила и во секој чин и со различен подвиг на Бога се уподобија, го величаме Триипостасниот Бог кој нив ги просвети и ги освети. Денес соборот од небесните застапници на македонската земја, стои пред Бога со молитва, да ја избави од искушенијата и да ги утеши своите верни луѓе. Соборот на светите може да се нарече нова и жива скала, на чиј врв се наоѓа Богочовекот Исус Христос. Тоа е – скала чии скалила се новиот пат кон Светилиштето кое Христос го отвори низ завесата, односно преку Своето тело (Евр. 10, 19-20). Тоа е скалата на која се сретнуваат Бог и човекот, скала по која човекот се искачува кон Бога, но и Бог слегува кон човекот. Човекот го остава светот и тргнува кон височините на Духот, а Бог одгоре ја испраќа својата благодат, со која го одржува и утврдува светот, осветувајќи го. За светоста треба да говорат светите. Ако пак, веќе нешто прераскажуваме за светоста, можеби е најпригодно да се започне со литургиското исповедање на светоста: „Еден е свет, еден е Господ Исус Христос“. зворот на светоста е во надумните тајни на Божјото битие. Светоста во прво значење е лично својство на Бога, Кој единствен е свет Самиот по Себе. Господ Исус Христос Себеси се принесе како жртва, за конечно да биде осветен човековиот род. Во Светото Евангелие се запишани Христовите зборови: „За нив се осветувам Себеси, за да бидат и тие осветени во вистината“ (Јн. 17, 19).

За светоста на христијаните особено јасно пишува светиот апостол Павле во своите Посланијата, кои често ги адресира до „повиканите свети“, „до сите свети“, „до светите во Христос Исус“, „до светите и верни браќа во Исуса Христа“. Според апостолот, светоста истовремено е почеток на христијанскиот живот и негова цел. Светоста на почеток ја добиваме со благодатта на Светото Крштение, а како цел – светоста го претпоставува личниот христијански подвиг на осветувањето. Пред првиот гревопад, сите склоности на човекот биле добри, слободни од меѓусебна противречност, без контрадикторни импулси. Страстите го формираат првиот ѕид што се испречил меѓу човекот и Бог. Заради тоа, токму слободата од страстите е зачекорување кон светоста. Ѕидот од страстите, т.е. од сите пристрасности кои нè поробуваат, мора да биде урнат, за повторно да се стекне светоста. Во Посланието до Ефесјаните, апостолот Павле како најважна задача на пастирите на Црквата го поставува: „усовршувањето на светите“ (Ефес. 4, 12). Притоа тој употребува еден збор, καταρτισμός, збор кој означува приведување на нешто во неговата природна, функционална состојба. Навистина, за христијаните светоста е природна состојба. Човекот живее во склад со природното дејствување на своето битие само тогаш, кога одговара на слободниот дар на Божјата љубов. Бог го твори човекот според Својот образ и подобие токму „за да ги умножи примачите на своето добротворство“. А кога некој се затвора во загушливата темнина на егоизмот, тогаш во својот очај тешко сфаќа дека: „Постои само една тага, тагата што не сум свет“. Значи, светоста од една страна е карактеристика на целата христијанска Црква, т.е. на луѓето што го избрале животот со Христа и во Христа, а од друга страна, секој христијанин мора да стане свет, да се осветува во текот на целиот живот. Нема друга вредна цел, ниту друга причина за живеење, освен – светоста. а жал, светоста станува сè повеќе незнајна и туѓа за современиот човек, затоа што живееме во свет на обезсветување. Создавањето на свет

З 6

чиј белег е самозадоволството, па дури и ароганцијата, е слабоста на европското христијанство, кое стана премногу рационално, егоцентрично и самодоволно. За да ја откриеме и познаеме светоста, првата добродетел што треба повторно да ја откриеме или стекнеме е – смирението. Во текот на долгата европска историја, повикот за помош упатен од Македонецот во визијата на свети апостол Павле речиси сосема е заборавен. Она што европското христијанство го изгубило е – длабоката смисла на молењето за помош. Ние за таа помош мора да молиме онака смирено, како што тоа го правел човекот во видението на св. ап. Павле. Смирението е првата добродетел од скалата на светоста, на која се ѕида целата градба на совршенството на светите. Без смирението воопшто не е можен ни правилен духовен живот, па секако невозможно е и стекнување на какви било богоподобни својства. Сите свети се сметале себеси недостојни за Бога. Но, достоинството на светите е токму во нивното смирение. Смирението, или како што се вели во Евангелието „сиромаштијата на духот“ (Мат. 5, 3), е природен израз на согледувањето на својот пад, на својата гревовност. Тоа согледување на својот грев е најголемиот дар Божји и претходи пред другите Божји дарови. рвосоздадениот човек ги имаше сите Божји дарови, но му недостасуваше смирение и затоа отпадна од Бога. Само смирението кое произлегува од познавањето на вистината за себе, од свеста дека пропаѓаме без општењето со Бога, само тоа и такво смирение – создава цврста духовна основа за примањето на Бога како единствен извор на животот и на секое добро. Смирението нè оградува од искушението со идеалот на денешната цивилизација – да се биде бог без Бога.

Сите свети на смирението му придавале исклучително значење и со особена длабочина и сила ја пројавиле оваа добродетел. Со смирението тие покажале кој е утврдениот темел на т.н. „непаѓачка состојба“ на животот. Ако скалата на добродетелите почнува со смирението, таа се овенчува со

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

онаа добродетел која е најголема од сите нив (1. Кор. 13, 13) и со која се именува Самиот Бог (1.Јн. 4, 6) – со љубовта. Само православниот светител има чиста, духовна љубов. Љубовта на светите не е обично душевно чувство, туку е последица и дар од Светиот Дух заради исполнувањето на Божјите заповеди. Апостол Павле пишува: „Божјата љубов е излеана во нашите срца преку Светиот Дух кој ни е даден“ (Рим. 5, 5). Сите други својства на новиот човек (радоста, мирот, долготрпението, добрината, милосрдието… (Гал. 5, 22 и др.) се само составни делови на љубовта. Добродетелите не ја исцрпуваат љубовта, како што ни љубовта не се сведува на некоја добродетел. Духовната љубов – агапи, како врвна и највисока добродетел е една обединувачка врска која „сврзува сè во совршенството“ (Кол. 3,14). Светите најмногу од сè друго, се прославиле со љубовта. Со неа ги покажале невидливото величие, убавина и добрина на божествените ветувања за човекот. Светиот човек не може да се опфати во никаков опис или портрет, но ако нешто може да се каже за него во најкратки зборови, тогаш за православниот светител ќе речеме дека тој е човек што вистински љуби. Светиот човек сака секој од нас да се спаси. Тој не бара од нас ништо. Тој не очекува од нас никакво признание. Но, токму заради тоа, ние сме му благодарни на светиот и не сакаме да се одвоиме од него. Светиот човек нè освојува со неговото ненаметливо присуство. Благодарноста и наградата од нас за светителот се состојат во тоа, ние да се пронајдеме себеси, и ние да станеме свети. Светителот не посакува (како што сака човекот на овој свет) да станеме следбеници на неговата партија, ниту да бидеме членови на неговото здружение. Единствено што сака тој е – ние да го пронајдеме својот пат во Исуса Христа. оединувањето на светителите со Бога има огромни последици за човекот. Духовното искуство на светите кои се очигледни и неспорни сведоци за исполнувањето на Божјите ветувања на човекот, безусловно, може да послужи како доверлив образец и пример. Зборот „канонизација“ буквално и значи да се постави некој за пример, за правило. Чинот на канонизирање на светител не е произведување на светители. Со процесот на канонизирање не се прават светители, туку Црквата сведочи за блискоста со Бога на тие Божји слуги и пријатели и им се моли како на свои покровители и застапници пред Бога. Православната Црква ги почитува праведниците не како самостојни богови, туку како верни слуги, угодници и пријатели на Бога. Светиот човек – не е безгрешен човек, тој е човек што со покајние ѝ овозможува на благодатта да го очистува и да го осветува. Затоа, светители не се сите добри луѓе, туку оние кои учествуваат во Божјата благодат. Примарниот и одлучувачки елемент е нивното психофизичко соединување со Бога. Целата чест што им ја воздаваме на светите се однесува на Божјото величество, Кому тие Му служеле на земјата.

Со богослужбите кои ги пишува во нивна чест, Црквата ги фали нивните подвизи и дела кои ги направиле со помош на Божјата благодат и во слава на Бога. Во Православието е прифатено светите при нивните канонизации за почитување да се прибројуваат во неколку категории: Прво е Пресвета Богородица, Која треба да ја почитуваме како вистинска Божја Мајка. Потоа е пророкот Јован, кого треба да го почитуваме – како претеча и крстител Господов. Потоа ги почитуваме апостолите – како браќа Господови и очевидци и служители на Неговите страдања. Следно треба да ги почитуваме светите маченици, кои се Христови војници што ја испиле Неговата чаша, го примиле крштението на Неговата животворна смрт и станале причесници во страдањата и во славата на Христос. Уште ги почитуваме преподобните отци – монаси кои се подвизувале во долгогодишната и макотрпна маченичка борба на совеста. И на крај треба да ги почитуваме и оние од пред Христовото вочовечување, односно старозаветните пророци, патријарси, праведници кои го предвестија Господовото доаѓање.

ритериумите за светоста не се етички, ни социјални, ни психолошки, туку се пред сè – црковно-богословски критериуми. Ерусалимскиот Патријарх Нектариј пишува за тие услови: „Три нешта се признаваат за сведоштва за вистинска светост во луѓето: 1) беспрекорна православна вера; 2) извршување на сите доб родетели со опстојување во верата дури до крв, и, на крај, 3) пројавување од Бога на натприродни знаци и чуда. А, бидејќи во наше време некои несовесни луѓе ги фалсификуваат чудата и измислуваат добродетели, како доказ за светоста се признава и негнилежноста на моштите или благомирисот на коските“.

Светоста на Господ Исус Христос е извор на светоста на Црквата. Светоста е суштината на Црквата. „Ако е свет квасецот – (свето е) и тестото; ако е свет коренот (Христос) – (свети се) и гранките се (христијаните)“ (Рим. 11, 11-16). Црквата никогаш не осиромашува со свети луѓе, иако тие најчесто не му се познати на светот. Златниот појас од свети имиња продолжува да се ткае во православните помесни Цркви до денес. Во Македонската Православна Црква, како автентична продолжителка на апостолското благодатно предание и рамна по светоста и благодата со другите православни помесни Цркви, започната е процедура за канонизација на неколку општо-почитувани подвижници. Меѓу охристовените личности кои се предложени на Синодската Комисија за Канонизација е и името на светиот старец Гаврил епископ Велички. Тој како крин несвенлив процвета во Брегалничката епархија на Македонската Православна Црква. Штипјанецот кој прво беше познат како одличен уметник, се докажа и во „уметноста над уметностите” – како што светите отци ја нарекуваат молитвата. Скулпторот на камени статуи, со остар монашки подвиг јасно го издлета и го вообличи Христовиот печат во својата душа. Блиску е времето кога признатиот училиштен педагог, ќе биде објавен и за сигурен духовен педагог, кого ќе го чествуваме и молиме со посебна богослужба, за да ни помага и да нè води по патот кон Небесното Царство. Носителот на државен орден „заслуги за народ“, кога станал монах сите заслуги ги принел пред Бога како божји од божјите и затоа сега како небожител се застапува за својот народ, за своите чеда кои со вера пристапуваат до неговиот лесновски гроб. одишниот спомен на светите сродници наши празнувајќи го, да се покажеме како нивни достојни следбеници. Зашто тие навистина низ сите Господови блаженства поминаа: осиромашувајќи со духот — се збогатија, кротки станувајќи — земјата на кротките ја наследија, плачејќи — се утешија, огладнувајќи за праведност — се наситија, имаа милост — и помилувани беа, го очистија срцето — и Бога колку што можеа го гледаа, мир творејќи — се удостоија за божественото посинување, гонети и мачени на правда и заради благочестието — на Небесата сега се веселат и се радуваат и срдечно го молат Господа да ја помилува нашата татковина. Амин.

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

Основна Вистина на Православието – Богочовекот Свети Јустин Ќелиски

ите вистини на Православието се изведуваат од една вистина и се сведуваат на една вистина, безгранична и вечна. Таа вистина е Богочовекот Христос. Ако до крајот ја проживеете било која вистина на Православието, ќе морате да го пронајдете нејзиното срце – Богочовекот Христос. Всушност, сите вистини на Православието не се ништо друго, туку разни варијанти на едната Вистина: Богочовекот Христос. Православието е Православие на Богочовекот. И со ништо друго и со никој друг. Оттука е второто име на Православието – Богочовештво. Во него ништо не е според човекот и од човекот, туку сè доаѓа од Богочовекот и се случува според Богочовекот. А тоа значи: основната, вечна вистина на животот и светот човекот ја доживува и сознава само со помош на Богочовекот, во Богочовекот. Уште нешто: потполната вистина за човекот, за целта и смислата на неговото постоење, човекот ја дознава единствено преку Богочовекот. Без Него и надвор од Него нема вистински човек, затоа што човекот е вистински човек само со Богочовекот и во Богочовекот. Надвор од Него се претвора во привидение, во страшило, и бесмислица. И наместо човек вие наоѓате отпадоци од човек, извадоци од човек, парчиња од човек. Оттука и вистинското човештво е единствено во богочовештвото. И нема друго под небото. Зошто Богочовекот е основна вистина на Православието? Затоа што ги решил сите прашања кои го мачат и гризаат духот човечки: прашањето на животот и смртта, прашањето за доброто и злото, прашањето за вистината и лагата, прашањето за љубовта и омразата, прашањето за правдата и неправдата. Со еден збор: прашањето за човекот и Бог. Зошто Богочовекот е основна вистина

на Православието? Затоа што со својот земски живот најочигледно покажал дека Он е воплотена, очовечена, олицетворена вечна Вистина, вечна Правда, вечна Љубов, вечна Радост, вечна Сила: Севистина, Сеправда, Сељубов, Серадост, Сесила. Сите божествени совршенства Он ги симнал од небото на земјата. И не само што ја симнал, туку и нас нè научил, и ни дал благодатни сили да ги претвораме во свој живот, во свои мисли, во свои чуства, во свои дела. Оттука е и нашиот позив: да ги воплотиме во себе, и во светот околу себе. огледнете ги најдобрите меѓу најдобрите во родот човечки. Во сите нив Богочовекот е тоа што е најдобро, и најглавно, и највечно. Затоа што Он е – светост на светителите, мачеништво на мачениците, праведност на праведниците, апостолство на апостолите, добрина на добрите, милосрдност на милосрдните, љубов на оние кои љубат. Зошто Богочовекот е сè и сешто во Православието? Затоа што Он, како Еден од Света Троица, воплотен Син Божји, незаменлив и како Бог, и како Утешител, и како Заштитник, и како Учител, и како Спасител. Измачен од земската трагика, човекот единствено во Него, семилостивиот Господ Исус, наоѓа: Бог Кој може вистински да го осмисли страдањето, Утешител Кој може вистински да утеши во секоја неволја и тага, Заштитник Кој може вистински да заштити од секое зло, Спасител Кој може вистински да спаси од смртта и гревот, Учител Кој може вистински да научи на вечна Вистина и Правда. Богочовекот е сè и сешто во Православието, затоа што безмерно го возвеличил човекот: го воздигнал до Бога, го направил бог благодат. И тоа

го остварил непотценувајќи го човекот на сметка на Бога, туку исполнувајќи го човекот со сите божествени совршенства. Како никој, Богочовекот го прославил човекот: му дарувал вечен Живот, вечна Вистина, вечна Љубов, вечна Правда, вечна Радост, вечно Добро, вечно Блаженство. И човекот преку Богочовекот стана божествено величие. è додека основна вистина на Православието е Богочовекот, дотогаш основна вистина на секое инославие е човекот, или делови на неговото битие: разум, волја, сетила, душа, тело, материја. Никаде го нема интегралниот човек во инославието; сиот е разбиен во атоми, на делчиња. И тоа сето во слава на величината човекова. Но, колку што има бесмислици „уметност заради уметност“, толку има бесмислици и „човек заради човека“. Тој пат води во најжалниот пандемониум, каде врвен идол е човекот. А никаде нема пожален идол од него. Почетна вистина на Православието е: човекот не е заради човекот, туку заради Бог. Или попотполно: заради Богочовекот. Затоа ние во името на човекот остануваме со Богочовекот. Во Него единствено е можна разумноста на човечкото битие, во Него е единствено можно оправданието на човечкото постоење. Во таа вистина се собираат сите тајни на небото и земјата, сите вредности на сите светови за кои човек може да мисли, сите радости на

сите совршенства кои човек може да ги постигне. Посредно и непосредно, во Православието Богочовекот е сè, и во Него тогаш и човекот, а во инославието е само голиот човек. Всушност, Православието и не е друго, освен чудесната Личност на Богочовекот Христос, продолжена низ сите векови, продолжена како Црква. Православието има свој печат и свој знак по кој се распознава. Тоа е светлиот лик на Богочовекот Исус. Сè што тој лик го нема, не е православно. Сè што нема богочовечка Правда, Вистина, Љубов, Вечност, не е православно. Сè што сака Богочовечкото Евангелие да го оствари во овој свет со методите на овој свет и со методите на царството на овој свет, не е православно, туку значи робување на третото ѓаволско искушение. Да се биде православен значи: да се има постојано Богочовекот во душата, да се живее со Него, да се мисли преку Него, да се чувствува преку Него, да се работи преку Него. Со други зборови: да се биде православен значи да се биде христоносец и духоносец. Тоа човекот го постигнува кога во телото Христово – Црквата, целосно своето битие ќе го исполни со Богочовекот Христос од врвот до дното. Затоа православниот човек е постојано распнат со молитви помеѓу земјата и небото, како виножито кое го врзува врвот на небото со понорот на земјата. И додека со телото молитвено оди по тажниот земјен мравјалник, тој со душата пребива горе каде што Христос

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

седи од десната страна на Бога, затоа што неговиот живот е сокриен со Христос во Бога (Колос. 3, 1-3). Богочовекот е оска на сите светови: од атомскиот до херувимскиот. Се откине ли од неа било кое суштество, се втерува во ужас, во маки, во страдања. Се откинал Луцифер и – станал Сатана; се откинале ангелите – станале ѓаволи; се откинал во многу нешта и човекот и станал нечовек. Се откине ли од неа било кое создание, неизбежно се запаѓа во хаос и тага. А кога народот, како целина, ќе се одрече од Богочовекот, тогаш неговата историја се претвора во патување низ пеколот и неговите стравотии. Богочовекот не е само основна вистина на Православието, туку и сила и семоќ на Православието, затоа што единствено Он го спасува човекот од смртта, гревот и ѓаволот. Тоа никогаш не можел, и не може, ниту пак некогаш ќе може да го направи човек, било кој човек, ниту човештвото како целина. Поразот е секогаш крај на човековата борба со смртта, гревот и ѓаволот, ако не ја води

Богочовекот. Само со Богочовекот Христос човекот ја совладува и смртта, и гревот, и ѓаволот. Оттука е смислата на човекот: да се исполни со Богочовекот, во телото Негово – Црквата Православна, да се преобрази преку Него низ благодатните подвизи, да се укрепи преку Него со силата на Светиот Дух, да се обесмрти, да се обожи, да се обогочовечи. Тоа е смислата, вистинската смисла на целиот човечки род. Тоа е и радоста, единствената радост во овој свет на безмерна тага и отровна горчина. Православието е Православие со Богочовекот. И ние православните, исповедајќи Го Богочовекот, посредно ја исповедаме христоликоста на човекот, божественото потекло на човекот, божествената возвишеност на човекот, а со тоа и божествената вредност и неприкосновеност на човечката личност. Всушност, борбата за Богочовекот е борба за човекот. Не хуманистите, туку луѓето од православната богочовечка вера и живот се борат за вистинскиот човек, човекот боголик и христолик. Превод од српски јазик: Снежана Колевска, дипл. Теолог Наслов на изворникот: Пастирски глас, год. I, број 1, Крагујевац, 1937

ХРИСТИЈАНИНОТ НИКОГАШ НЕ Е САМ Митрополит Иларион (Алфеев)

ристијанинот никогаш не е сам, затоа што во Црква се наоѓа меѓу своите браќа и сестри. Не е можно да се биде христијанин, а притоа да не се оди во Црква. Грешат и се лажат себеси а и другите луѓе, оние кои велат: ,,Бог ми е во душата, најважно е да се биде добар човек. Зошто ми се потребни сите тие ритуали, зошто е потребно да се молиме на Бог, кога Он и онака знае сè? Зошто е потребно да се молиме на светителите, кога не ни се потребни посредници меѓу нас и Бог?“ Постои голема група на луѓе кои себеси се сметаат за верници и при тоа наоѓаат голем број на причини само да не одат во Црква. Имањето на Бог во себе е недоволно за да се стане христијанин, уште повеќе што, многу од тие луѓе, кои сметаат дека Бог им е во душата, всушност Го немаат Бога во душата. Да го имаш Бог во душата – тоа значи постојано да мислиш на Него и постојано да го насочуваш својот живот кон Него, постојано да Му се обраќаш преку молитва и црковните таинства. На тој начин не е можно да Го носиш Бог во душата своја, а да не бидеш во Црквата.

РЕЛИГИЈА ЗА ЛУЃЕ СО СИЛЕН ДУХ ристијанството е религија за луѓе со јак дух. Но тоа не значи дека слабиот човек не може да се пронајде во христијанската вера. Црквата е отворена за секого: во неа има место и за праведник и за грешник, за богат и за сиромав, за здрав и за болен, за силен и за слаб. Црквата му дава можност на слабиот да стекне духовна сила, да стекне духовна енергија, а на болниот човек ако не се излечи од телесната болест, во секој случај да најде сила во себе трпеливо да ја поднесе болеста и со надеж на божественото милосрдие. Црквата му помага на секого да ги поднесе искушенијата, незгодите и неволјите кои го снаоѓаат. Црквата е, како што велат светите Отци, духовно лекувалиште – место каде што човек доаѓа заради исцелување, пред сè исцелување од грешниот начин на живот и грешните навики. Меѓутоа Црквата е и училиште кое е незаменливо за човекот, кое не може да се замени со никакви книги, со никакви научни дисциплини, затоа што Црквата е училиште за духовниот живот. Тоа училиште му помага на човекот правилно да ги изградува не само своите заемни односи со Бог, туку и да гради заемни односи со светот и со луѓето кои го опкружуваат. Токму поради тоа, Црквата е извор на духовна сила и Црквата може да направи од слаб, човек со силен дух. Наоѓање на смислата за живот Денес многу млади луѓе страдаат не бидејќи немаат доволно пари, забава или некакви материјални вредности, туку бидејќи им недостасува смислата за живот: имаат сè, но не знаат зошто живеат. Тој внатрешен конфликт кај многу од младите доведува до конзумирање на наркотици, алкохол, неприроден начин на живот, и тоа е причина не само за предвремена смрт, туку и за самоубиства.

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

есцелно, без никаква смисла, лишено од Бог, лишено од висока смисла, а тоа значи и од високи вредности – ете што, како конечен заклучок предложува безбожниот секуларен свет. Денес потрошувачкото општество ги обезбедува сите можности за задоволување на материјалните потреби кај младиот човек. Земање од животот сè - таква е идеологијата на потрошувачкото општество. Како повеќе да заработиш, да стекнеш пари, успех, напредок во кариерата - се идеали кои им се нудат меѓу другите и на младите луѓе. Да не се одрекуваш од ништо, да не се ограничуваш, да се забавуваш, да се насладуваш од животот, затоа што тој е краток и нема да забележиш кога младоста поминала: еве ја идеологијата според која живеат многу млади луѓе. Ние православните христијани сме должни да им помогнеме на тие луѓе да сфатат, дека невозможно е човекот да ја најде смислата за живот, ако тој целата своја скала на духовно-природни вредности ја има насочено исклучиво кон трошење, успех, кариера, на достигнување на земска среќа и забава. Ние сме должни, цврсто уверени, во што е смислата на нашиот сопствен живот, да им помогнеме и другите луѓе да живеат со одредена цел, која мора да биде духовно усовршување, та секој од нас да стане подобар, па околу нас, како што велеше преподобен Серафим Саровски, да се спасат илјадници луѓе. Младиот христијанин е повикан да биде мисионер Каква е одговорноста на младиот христијанин во современиов свет? Секој христијанин е повикан да биде мисионер и апостол – млад и стар, здрав и болен, образован и необразован. Но младиот човек, бидејќи има уште многу сила и енергија која не е искористена на непотребни работи, може да донесе посебна корист за самиот себе и за другите, ако сериозно го сфатил својот христијански призив. Младиот човек денеска е опкружен со многу соблазни и таа идеологија која владее со современиот свет, остава многу малку простор за духовен развој на личноста, за тоа, човекот да ги воплоти христијанските идеали во животот. Да се биде сол на земјата и светлина на светот, треба да се има силен природен и внатрешен стожер, а тоа не може да се постигне со механичко одрекување од нешто.

Превод од српски јазик: Јаков Илковски, дипл. инженер по биологија Наслов на изворникот: Митрополит Иларион (Алфејев), „Хришћанин никада није сам“

Зошто христијаните ја губат љубовта? ристијанството - тоа е религија на љубовта. Бог му се открива Себеси на светот како љубов. Христијанството – тоа е жртвена љубов. Овде Бог го утврдува принципот на вечно постоење како љубов, со тоа што Самиот Себеси се принесува на жртва. Оваа тајна – распнувањето на Бог заради човекот – ги доведувала до вчудовиденост, стравопочит и трепет оние, пред кои се откривала бездната на Божествената Љубов - бескрајна како самото постоење. Светиот апостол Јован Богослов во Евангелието му го открива на светот новото име на Бога: тоа име е Љубов. Господ во последната беседа на учениците им заповедал да се љубат едни со други. Да се пребива во љубовта, значи да се пребива во Бога. Љубовта е таинствен меч кој Христовите ученици ги одделува од учениците на демоните. Љубовта е небесниот оган, што Христос го донел на земјата, тој оган треба да го преобрази човекот. Без огнот на љубовта, душата на човекот останува како студен труп. Светиот апостол Јован Богослов на крајот на неговиот земен живот постојано ги повторуваше зборовите: „Деца, љубете се едни со други – во тоа е сè“.

Христијанството го победило светот со љубов: ако е можно така да се каже, срцето на паганскиот свет било заробено и покорено со силата и убавината на љубовта. Паганскиот свет преку допирот со христијанството почувствувал, дека љубовта е светлина и живот. Додека во срцата на христијаните гореле со љубов, Црквата била победник. Во времињата на најжестоки прогони, таа своите гонители ги победувала со љубов, откривајќи им ја големината и тајната на христијанството. Критериум на нашата вера е љубовта. Вистинската вера се пројавува себеси низ љубов и милосрдие, кое е толку неразделиво од неа, како топлината и светлината од огнот. Кога верата се губи, тогаш надежта згаснува и љубовта исчезнува. Затоа оние кои немаат љубов и мислат дека се христијани - се лажат себеси. Нивната вера е илузорна. Тие се сметаат себеси за следбеници Христови, а го немаат главното – Духот Христов. Паганскиот свет не издржал пред силата на љубовта Христова. Но, кога почна да недостасува во срцата на луѓето, тогаш паганскиот свет како повторно да оживеа. И не само што се нафрла со гонење на Црквата, како во првите векови, туку проникнува во самата свест на христијаните, го извртува учењето Христово, го прави христијанството само форма - дрво, на кое има сè помалку и помалку плодови. Од што исчезна христијанската љубов? Почеток на духовниот пад и негов крај е - гордоста. Но, гордоста е различна и разновидна. Гордоста му се приближува на самото добро – како смртоносна мов, која го обвива стеблото на дрвото, хранејќи се со неговите сокови, а го суши самиот корен. Гордоста раѓа егоизам и егоцентризам – изопачена љубов на човекот кон самиот себеси. Гордоста во религијата добива форма на рационализам и екстатичност. Гордоста раѓа вера во својот ум, како во универзален инструмент на познанието, кој се пројавува себеси низ постојаното реформаторство. Гордоста може да се пројави во рушењето на структурите - како анархизам и обратно,

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

во централизација на структурите - како империјализам и диктатура. Губењето на љубовта се манифестира во душевното студенило и рамнодушност кон луѓето, во превознесувањето и насилството врз другите. Горделивиот гледа на луѓето како на средства за постигнување на своите цели - пред сè на своите страсти; човекот самиот по себе за него ја губи својата вредност. Гордоста раѓа тирани и робови. Гордоста ги разделува и ги отуѓува луѓето едни од други. На гордиот му се чини дека светот е создаден за него, дека е тој некој центар, околу кој треба да се движат другите луѓе, како планети околу ѕвездите. Христијанско семејство - тоа е активна љубов која расте во служење едни на други. Сега секој член на семејството сака да му служат нему, и семејството станува невидливо поле за постојана борба за власт и првенство. Горделивиот сака да добие повеќе од она што го нуди, и се навредува кога другите не го сфаќаат неговото умислено првенство. Затоа толку катастрофално се распаѓаат семејствата, како стаклен сад кој под ударите на чеканот се крши на мали парчиња, оставајќи зад себе само остатоци. овек не се радува на човека. Роднините не наоѓаат време да се видат едни со други. Христијанинот ги пречекува христијанските празници без духовна радост, речиси како да исполнува должност. Се чини дека сета земја е покриена со сива, непроѕирна магла. Без љубов, човечката душа умира, и затоа современите луѓе се длабоко несреќни. Самата религија без љубов станува туѓа за срцето и несфатлива за душата. Во што е причината за губење на љубовта? Тој глобален процес, тоа е пат кон духовна смрт, тоа е најголемата катастрофа на последните времиња, особено во нашето време, пострашна и од крвавите војни и временски непогоди. Тоа е расчовечување на човекот; тој престанува да биде личност и се претвора само во суштина. Губењето

на љубовта, егоизмот и рамнодушноста имаат голем број на причини. Да застанеме на една од нив. а се љуби може само преубавото. Безобразното и грдото може само да го трпиме, но невозможно е да се љуби. Љубовта и убавината се поврзани една со друга. Образованието на луѓето и традицијата на народот, колку и да се несовршени, во својата основа имаат да ја сочуваат убавината и благородноста на душата на човекот. Традицијата, обичаите, заедничкото мислење, високото ценење на целомудреноста, подготвеноста да се жртвува - биле форми за сочувување на љубовта. Сега на овие традиции им се потсмеваат и се рушат; на моралните сфаќања се гледа како на железни окови, во кои човекот беше заклучен во минатите векови како роб. Во секое време постоеле гревови и пороци, но тие биле оценувани како зло и болест, кои го разјадуваат човечкото општество. Сега гревот и порокот престанале да ги збунуваат луѓето: друго ги буни, навистина, тоа е осудата на гревот. За луѓето, кои живееле пред потопот, во Светото Писмо се вели: „тие беа плот (тело)“ односно во нив исчезнале потребите на духот, се развратиле чувствата на душата и почнало владеењето на телото: човекот се поистоветил себеси со своето тело, и затоа паднал пониско од сите созданија, кои живеат на земјата. Човекот ја губи убавината на својата душа, затоа тој не е во состојба да љуби, и него не може да го љубат. Во телото се вгнездуваат само инстинкти и мрачни страсти. Страстите се одвратни; човекот може да им се предава, но не може да ги сака. Затоа луѓето губејќи ја убавината - ја губат љубовта. Лагите, измамата, демонскиот свет на дрога и алкохол, блудот и развратот во најбесрамни форми, ги прават луѓето да бидат без - образни. Затоа меѓу луѓето се зголемува дистанцата, затоа емотивното студенило ја прави земјата како гробишта, каде што живеат живи трупови. Во чистотата е духовната светлина и радост, а во гревот и порокот - тежина и духовна темнина. Сакаат да ја одземат чистотата од човекот, да ѝ се потсмеваат, да ја уништат. Затоа светот за луѓето стана туѓ и празен. Човекот не ја чувствува болката на другиот, не сака и не може да ја загрее со топлината на душата своја. Човекот се плаши од светот и внатрешно се штити од луѓето. Оваа осаменост, свесна и несвесна, осаменост на пустината – тоа е најстрашното проклетство на нашето време.

Превод од српски јазик: Бобан Ѓорѓиевски, студент на Теологија Наслов на изворникот: Архимандрит Рафаил Карелин, Зашто хришћани губе љубав? http://www.pravoslavni-odgovor.com/

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

Татковска љубов остои само една вистинска љубов: љубовта на Бога Отецот. Кога размислуваме за Бог Отецот, Кој е извор на целата таа љубов, ќе откриеме дека Он е првиот зачетник на љубовта. Бог е љубов. Пред создавањето, постоела љубовта Божја, која се излеала помеѓу божествените личности на Света Троица. Љубовта мора да има свој објект. Љубовта не може да егзистира во изолација. Долго време пред создавањето на луѓето, љубовта на Отецот ги имала Синот и Светиот Дух како свои вечно љубени. Во времето на Воплотувањето, Отецот покажа љубов кон Својот Син Исус Христос, велејќи: „Ти си Мојот возљубен Син, Кој е по Мојата волја“ (Марко 1, 11). Господ Исус Христос го потврди првенството во љубовта на Отецот, кога рече: „им го објавив името Твое, и ќе го известувам, та љубовта (љубовта на Неговиот Отец) со која Ме возљуби Ти, да биде во нив, и Јас во нив” (Јован 17, 26). Отецот најпрво ја имал љубовта кон (Својот) Син, а потоа и кон Своето создание: „Зашто Бог толку го возљуби светот, што Го даде Својот Единороден Син“ (Јован 3, 16). Еден од Христовите ученици ја објави оваа добра вест - дека Отецот е зачетник на љубовта кон нас - кога рече: „Гледајте каква љубов ни дал Отецот – да се нарекуваме чеда Божји и такви да бидеме“ (1. Јн. 3, 1). Во Светото Писмо пишува: „Ние Го сакаме, бидејќи Он порано не

засака“ (1. Јн. 4, 19). Нема причина да се сомневаме. Земските татковци едноставно мора да го следат примерот на Бога Отецот, а потоа, правејќи го првиот чекор, да ги поттикнат делата на љубовта кон своите сопруги, деца, пријатели, ближни, па дури и кон своите непријатели. Бидејќи нивна е одговорноста да ја поттикнат љубовта, а бидејќи таа не зависи од субјективните чувства, мажите се ослободени од тешкиот товар на исчекување на силен емотивен набој пред да го направат првиот чекор. Не прифаќајќи ја состојбата на пасивност и незрелост која би ги сопнувала, мажите избираат да ја поттикнат љубовта без разлика дали постои емотивна желба за тоа или не. Да ја избереш (љубовта) и да ја поттикнеш таа љубов кон луѓето значи вистински да се дејствува како човек. Бидејќи љубовта навистина е прашање на избор, Бог може, па и навистина им дава заповед на мажите да ја поттикнуваат: „Вие, мажите, сакајте ги жените свои, како што и Христос ја засака Црквата“ (Ефес. 5, 25). ногу луѓе и жени се изненадени кога ќе слушнат дека во Светото Писмо им се заповеда на мажите безусловно да ги сакаат своите жени, додека на жените не им е заповедано безусловно да ги сакаат своите сопрузи. Кажано им е дека сопрузите се толку силно насочени кон љубовта, бидејќи имаат помала љубов, отколку жените. Тоа би можело да биде вистина кога станува збор за модерните американски мажи,

мажите.

Љубов која обврзува

но ваквата анализа очигледно не ја погодува суштината на Божествените заповеди. Заповедта за љубовта е дадена на мажите, бидејќи тие, како и нивниот небесен Отец, би требало да се иницијатори на љубовта и на тој начин да ја исполнат својата татковска улога. Меѓутоа, модерните, феминизирани мажи со голема мака успеваат во тој поглед да го следат примерот на Отецот. На некои од нив трагично им е непознат фактот дека тие треба да бидат зачетници, додека други едноставно не сакаат да бидат вознемирени со тој напор кој бара такво нешто. Многу мажи, всушност, фантазираат за жени кои секогаш би биле иницијатори. Оваа принудна потреба да се биде на страната на која се прима љубов, искрено кажано, е еден од начините да се провери дали е мажот феминизиран или не е. Ако тој во себе наоѓа потреба да му се угодува и да биде поддржуван од своето семејство и пријатели, ако постојано изискува одобрување од другите, тој несомнено има тешкотии да ја поттикне љубовта кон другите. Тоа е неволја на голем број мажи. Вистинската љубов, љубовта која поттикнува, силно ќе ја надмине пасивноста што ги парализира

Татковската љубов исто така е и љубов која обврзува. Еден ден, во текот на раните седумдесетти години, на непрометен планински пат, група од дваесетина млади луѓе се враќаше од пријатно патување, кога на еден од нивните автомобили му се случило сообраќајна несреќа. Како резултат од таа катастрофа, една од патничките беше страшно повредена. Колку голема трагедија! Меѓутоа, она што било уште потрагично од самата несреќа, е тоа што, наскоро потоа, нејзиниот маж, „христијанин“, ја напуштил сериозно повредената жена. Неговата т.н. љубов ја изневерил во време кога најмногу ѝ требала. Очигледно е дека она, што тој го нарекувал љубов, е немање желба да ги поднесе тешките денови кои следеле. е знам како да ја наречам таа привидна „љубов“. Знам само дека ова не е љубовта која обврзува и се излева од Бога Отецот. Неговата љубов нè повикува сите нас сè да претрпиме (1. Кор. 13, 7). Американците кои сакаат да се однесуваат како вистински мажи се обврзуваат да ја носат болката на другите, наместо да бегаат и да се кријат. Татковската љубов на сè се надева, сè претрпува (1. Кор. 13, 7). Ова значи, оние кои сакаат да се однесуваат како вистински мажи да се обврзуваат на верност и иднина. Веројатно најочигледен меѓу елементите кои недостасуваат на една типична љубов кај современиот,

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

феминизиран Американец е подготвеноста да се издржи сето тоа. Вистинската љубов е силна. Таа ќе поднесе тешкотии, дури и до таа мера што ќе умре за она што е праведно. Младиот сопруг, кого што го споменав претходно, беше бестрашен заговорник Христов во студентските интернати. Меѓутоа, кога животните околности го принудија на неговата основна брачна обврска, падна на одлучувачкиот испит.

Љубов што се ж ртвува Друг знак за вистинска љубов, чиешто повторно стекнување очајно им е потребно на Американците, е подготвеноста да се жртвуваат заради праведноста. Жртва! Колку редок збор во современото општество, ориентирано кон „себереализација!“ ажите секојдневно се бомбардирани со безброј пораки кои прекумерно ја фалат „добродетелта“ на самоугодување. Мажите се постојано соблазнувани од тоа, себеси да се постават на прво место. Милиони Американци се занишкани во начинот на живот во кој, всушност, секој миг од нивното слободно време е потрошен во трагање на дејности со кои ќе си угодат самите на себеси. Од професионалните обврски до одморот, заедницата и милосрдните дела, учеството на луѓето се чини е условено од обемот на исполнување, со кој би можела да им возврати секоја од овие активности. „Што ќе добијам за возврат“, е прашање кој премногу често се поставува. Активностите и односите, кои некогаш првенствено постоеле поради ползата на другите брзо се отфрлаат, ако на луѓето не им дадат засилено чувство на лична исполнетост. Во текот на педесет и повеќе години колку што сум во Црквата,

забележав дека христијаните сè повеќе ја менуваат припадноста во верските групи. Чекорот кон нови заедници обично се прави затоа што „црквата која е напуштена, не се грижела за мене“ - небаре примарната цел на христијанското богопочитување и богослужење е исполнувањето на личните потреби! Дури ни семејствата не се исклучени од таа љубов кон себеси. Високо на листата од причини кои типичен Американец ги наведува за да ги отфрли сопругата и децата е и таа што „не се излегувало во пресрет на неговите потреби“. Неодлучноста да го жртвува времето и личното задоволство е во остар контраст со духот на пожртвуваноста што го гледаме во Житијата на светиите низ историјата. Тие луѓе доброволно прифаќале големи жртви, бидејќи тоа било праведно. Авраам морал да го жртвува своето татковство. Тој бил толку подготвен да ја исполни волјата Божја, дури бил и подготвен да го жртвува животот на својот единствен син, Исак, кого тој длабоко го сакал. Мојсеј ги жртвуваше семејството, богатството, а и самиот престол египетски за да ја изврши Божјата волја. Просторот не ми дозволува да ги спомнам сите оние кои ја прифатиле оваа крајна жртва - безброј луѓе по Мојсеј, кои, заради праведноста, биле храна на лавовите, биле расечени на два дела или изгорени на клада. Стефан, еден од првите ѓакони, морал да го жртвува својот живот заради Христовото Евангелие. Тој се нарекува првомаченик на Црквата, првиот кој умрел за својата вера. Низ целата историја на Црквата, мажи и жени го следеле примерот на свети Стефан, давајќи ги своите животи за верата. ајвозвишен пример за подготвеност на таква жртва е Бог Отецот. Можете ли да замислите како своеволно го испраќате својот единствен син да умре со маченичка

смрт за да ги откупи истите луѓе кои ќе му зададат (такви) удари? Тоа е, сепак, една жртва која Бог Отецот ја прифатил заради нас. Од историска гледна точка, пред да исчезне традиционалната машкост од американската сцена, на подготвеноста да се жртвува „заради праведност“ се гледало како на нешто што се подразбира за да се биде (вистински) човек. Типичниот старовремски маж е подготвен да го жртвува било кој дел од своето време за да го направи она што е правилно за неговото семејство. Иако и тогаш постоело време за одмор, терминот годишен одмор не можел да се чуе, додека мислата за пензионирање била целосно непозната. Животот на човекот, па дури и неговото слободно време, сè до денот на неговата смрт, биле насочени кон она што е најдобро за неговото семејство. енес, „да се има свој сопствен простор“ - многу луѓе сметаат дека тоа е нивно неотуѓиво право. Меѓутоа, ако мажите сакаат да го направат она што е правилно за нивните семејства, тие ќе мораат да бидат подготвени да се жртвуваат. Првото нешто по кое мора да се посегне е слободното време. Доколку човекот сите слободни моменти ги поминува пред ТВ или видео рекордер, одејќи на натпревари или во кафеани, како тогаш може да очекува дека неговите деца ќе станат нешто друго, освен лица преокупирани со самите себе? Вистинските мажи знаат дека поминале деновите на нивното детство, кога имале малку одговорност, а многу слободно време. Вистинските мажи се должни да се посветат на праведноста, да се жртвуваат за своите сопруги, деца и ближни. Љубов која обликува Еден од најпожртвуваните татковци на сите времиња е Јосиф, земниот очув на Господ Исус Христос.

Писмото вели дека тој бил „праведен“ и затоа што бил праведен бил пример којшто момчето Исус можел да го следи. осиф, со својата жена Марија, отишол во Ерусалим за да принесе жртва и да го претстави нивниот син - првенец пред Отецот Небесен. Јосиф го заштитил своето семејство заминувајќи си од Витлеем во Египет, избегнувајќи таков колеж на илјадници новородени момчиња што било наредено од царот Ирод. Под старателство на Јосиф, Исус израснал како силен и мудар - силен, затоа што тој ја извршувал работата на татко му – столарство, и мудар, затоа што неговиот земен татко бил мудар човек, на кого почивала Божјата благодат. Јосиф секоја година на празникот Пасха своето семејство го носел во Ерусалим. Исто така, Јосиф, како и сите други татковци кои понекогаш прават грешки - одлучил да се врати во Назарет, без Исус. Кога, на крајот од еднодневното патување, Јосиф сфатил што се случило, тој и Марија веднаш се вратиле во Ерусалим. Го нашле Исус во храмот и Марија му рекла: „Синко, што ни направи така? Ете, татко ти и јас се измачивме, барајќи Те“ (Лука 2, 48). Нели таа навистина говори како мајка? Марија ја спомнува загриженоста на Неговиот земски татко, Јосиф. Исус на ова одговара: „Што сте Ме барале? Зар не знаете дека Јас треба да бидам во она, коешто е на Мојот Отец?“ (Лука 2, 49). Дали мислел на тоа, дека од тоа време е врзан само за Својот Небесен Отец, но не и за земните родители? Воопшто. По овој настан, библискиот цитат вели дека им „беше послушен“ и напредуваше во премудроста и воздраста и во благодатта пред Бога и кај луѓето (Лука 2, 51 – 52). Дали Исус го следел Јосифа или Бог? Тоа за него не било или-или ситуација, како што не треба да биде

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

ни за нас. Он ги следел и едниот и другиот, затоа што Исус, следејќи го примерот на Јосиф, мораше да ја следи и волјата на Неговиот Отец Небесен. Истото важи и за сите деца кои сакаат да го почитуваат Отецот на нивните татковци. то кажуваат татковците? Тоа би можело да ги промени нивните животи, особено нивните односи со децата. Причината зошто младите луѓе ги следат идеалите на овој свет, причината зошто генерации од тинејџери прават идоли од Џемс Дин, стариот модел на бунтовник од моите училишни денови, причината што трагичниот живот на Елвис Присли е канонизиран во свеста на голем број Американци е тоа што: татковците веќе не се пример за своите деца. Кога ќе се сретнат две сродни души (секоја птица во своето јато ...) Што да прават мажите? Знам што направив јас: Седев со мојот син и му реков да не трча по светските супер– ѕвезди, кон луѓе кои не го познаваат, кои немаат обврска кон него и не им е грижа за него. За почеток, сè што треба е да биде како мене, неговиот татко. Егоцентрично? Во ниту еден случај. Ризично? Апсолутно. Јас, сепак, се обидов да ги воспоставам нашите односи на начин на кој тие би требало да постојат. Дали ова значи дека таткото треба да биде совршен? Би било добро. Меѓутоа, повеќето од нас не се. Тоа значи дека нам ни треба смирено срце кое ќе тежнее кон она што е вистина. Сум правел грешки, понекогаш големи грешки, но сепак, исто така и се каев. Паѓав, но со благодатта Божја се исправав. Ако мојот син ме следи во тоа, ќе биде добар. Момчињата навистина сакаат да бидат како нивните татковци. Во средното училиште се занимавав со борење. И мојот син, средношколец, исто така, се занимава со борење. Ми се допаѓаше да сликам. Син ми, исто така, сака да слика. Ми се допаѓаа тркачки мотори. И на синот

исто му се допаѓаат тркачките мотори. Дали ова значи дека јас се обидувам да направам дупликат од мојот син? Не. Тоа не е целта. Има многу работи за мојот син што го прави исклучително различен од мене. Тоа на ова место значи дека мојот син ќе верува во она што и јас верувам. Ако не е така, би можел да сметам дека неговото верување е верување на некој друг. Некои од читателите би можеле да протестираат. „Ти, значи, му кажа на својот син во што треба да верува“? Јас тоа го направив во најголема мера, давајќи му ја верата во Христа. Доколку татковците не го направат тоа, им прават лоша услуга на своите синови. Тие мораат да го променат размислувањето, или ако е потребно да го променат она во што веруваат. Токму поради тоа што моите деца растат во куќа во која има пример за тоа, тие не мораат многу да се борат со тоа, во што да веруваат. Ова може да ги навреди некои луѓе, но за моите деца Божјата волја значи исполнување на волјата на нивниот татко и мајка. Тоа е причината зошто Библијата вели: Деца, слушајте ги своите родители во Господа, зашто тоа е право. (Ефес. 6, 1) Колку тоа го олеснува животот на детето, во едно комплицирано општество. Што е со идентитетот на децата? Зар таквата послушност не тежнее да го уништи нивниот идентитет како личности? озволете ми да прашам: дали идентитетот на Господ Исус Христос страдаше заради тоа што Он го следеше Својот Отец? Апсолутно не. Тој беше најизбалансиран, најусогласен човек кој некогаш одеше на земјата. Се разбира, ништо од ова не може да успее без непосреден однос помеѓу таткото и неговите деца. Д-р Џејмс Добсон, познатиот христијански писател и консултант, во еден филм за христијанското татковство кажа: „Тато не беше само мој добар пријател - татко ми, се разбира - тој беше и мој помошник.

Речиси сè што сум напишал доаѓа од разговорите што ги имав со него“. Во напорот да се врати одговорното татковство, татковците морааат да се прогласат себеси за пример на своите синови. Тоа е нормален однос кој детството го води до зрелост. Тоа е составен дел на вистинското патријархално татковство. Апостол Павле смело ја изговори таа вистина за целата Црква кога рече: „зашто јас ве родив во Христа Исуса преку Евангелието. Затоа, ве молам подражавајте ме мене“ (1. Кор. 4, 15 – 16). ред многу години, нашето семејство се врати од патување во Ајдахо, каде што бевме во посета кај пријателите. Додека ние се искачувавме по кривулестиот пат и поминувавме низ планините некаде надвор од Покател, по краевите на патот снегот стануваше сè подлабок и подлабок. Се чинеше дека сме во област во која никој досега не живеел, но на аголот со моето око видов старо дрвено училиште поставено на врвот на еден осамен рид. Тоа веројатно беше изградено на крајот од XIX или почетокот на XX век. Јас сум љубител на антиквитети. Посебно ме воодушевуваат старите куќарки и училишни згради. Ја грабнав камерата, излегов од автомобилот и почнав да се пробивам низ длабокиот снег на ридот. Кога стигнав до училиштето разрушено од лошите временски услови, се обидов да ги замислам децата кои доаѓале до овие врати. Ненадејно, чув страшен крик зад мене. Околу триесет метри надолу по ридот, едно главче ѕиркаше од снежната обвивка. Тоа беше мојот шестгодишен син Тод, кој паднал во снежниот нанос. Не ни знаев дека тој тргнал по мене. Кога се симнав од ридот за да го спасам, тој плачливо викна: „Твоите чекори станаа предолги. Не можев повеќе да скокам во твоите стапалки“.

Младите луѓе во Америка - нејзините синови – навистина посакуваат некого да следат. Како во случајот на мојот син, трагите по кои би сакале да одат синовите им припаѓаат на нивните татковци. Трагично е што милиони татковци ја усвоиле деструктивната пропаганда според која е погрешно да сакаат нивните синови да бидат како нив. Други, пак, сè уште се чувствуваат безнадежно неподобни да бидат примери за своите деца. Да бидеш човек значи, да бидеш подготвен да бидеш пример за љубов. И сè додека мажите не се обврзуваат дека ќе го подражаваат својот Отец Небесен, сè додека не им станат пример на сопствените синови, на нивните синчиња ќе им биде уште потешко да станат вистински мажи, отколку што им било на нивните татковци. Ние мажите имаме можност за избор. Ние можеме, како Петар Пан, да продолжиме да се однесуваме како деца и да одбиваме да пораснеме, но, ако и понатаму продолжиме да ја избираме оваа можност, мораме да очекуваме да поднесеме уште пострашни и подраматични последици од оние на кои веќе сме сведоци во нашата култура која пропаѓа. сто така можеме да одговориме на зборовите на апостол Павле, и да се однесуваме како мажи, подражавајќи го Небесниот Отец на начин кој му е угоден Нему. Само тогаш кога мажите се подготвени да ја подражаваат љубовта на Отецот љубовта која поттикнува, обврзува, се жртвува и станува пример - ќе научиме што значи да се биде човек кој љуби како што Отецот љуби.

Превод од српски јазик: Бобан Ѓорѓиевски, студент на Теологија Наслов на изворникот: „Православна ризница: о браку и породици“ стр. 172-179

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

Научете ги вашите деца како да се молат

Наталија Дјаченко

ојот татко, Петар Дјаченко, своето рано детство го поминал во Поволожје. Тој бил роден во 1916 година, и за време на граѓанската војна сè уште бил мало дете, кое не може да се грижи за себе. На таа возраст, дури и кога би се обидувал, не би успеал да ја разбере загриженоста на возрасните. Сепак, бил жив сведок на еден настан, којшто подоцна многу пати ни го имаше раскажано. Тоа е приказна за нашата семејна биографија, за молитвата кажана од срце. Неговото семејство било големо. Петар бил најмладиот, тринаесетти син. Додека тој пораснал, постарите деца веќе биле заминати од дома, населени во различни делови на земјата и веќе оженети. Нивниот татко се вратил од фронтот како инвалид, по завршувањето на Првата Светска Војна. Мојата баба морала да се грижи за него и да го негува. Во куќата останале само оние синови кои сè уште не биле полнолетни. Петар ги слушал возрасните како разговараат за војната помеѓу Белите и Црвените, но оваа братоубиствена војна, благодарение на Бога, го одминала нивното село. Петар случајно го начул брат му Теодор, како со еден негов другар прават план да заминат во војна. Скришно од нивните родители, тие собирале некои предмети. Теодор го принудил Петар да му вети, прекрстувајќи се три пати, дека никому нема да ја открие нивната тајна. „Мораш да го одржиш дадениот збор“ - Петар ги знаел правилата, па затоа морал да си го прегризе јазикот и никому да не изусти за плановите на брата си, ниту на мајка му. Дошол денот кога неговиот брат заминувал. Без да трепне, Теодор ги известил родителите дека сака да учи занает и затоа мора да замине од дома. Тој тогаш бил на петнаесетгодишна возраст и било вистинско време за да изучува занает. Им објаснил дека се договорил со некој добар чевлар во Саратов, кој се согласил да прими тројца чираци -Теодор и двајца негови другари. Но тие требало да стигнат таму во однапред определено време, па морале веднаш да донесат одлука. Неговите родители не се спротиставиле, бидејќи за нив изучувањето занает претставувало добра работа. „Мораме да се помолиме пред да заминеш“ - рекол татко му, клекнувајќи пред иконата во аголот и давајќи им знак на жена си и помладите синови да клекнат покрај него. Почнале со Господовата молитва. Штом тие го изговориле ,,и не воведувај нè во искушение“, мајката одненадеж почнала неконтролирано да липа, како да имала некое страшно претчувство. Без да ја доврши молитвата, таткото ја прашал: „Во што е проблемот“? „Моево срце ненадејно залелека. Се плашам, не знам од што“ - низ плач одговорила жената. Таткото му рекол на Теодор да ја каже Господовата молитва на глас. Петар бил убеден дека брат му ја знае напамет оваа како и многу други молитви од секојдневниот молитвеник, но поради некоја причина Теодор почнал да се сопнува на зборовите и да ги

меша фразите. Татко му му рекол од почеток да ја започне молитвата, но повторно овој не бил во состојба да ја каже. Во меѓувреме мајка му уште посилно почнала да липа, како да оплакува мртовец во куќата. „Си грешел, Федја“ - сериозно му се обратил татко му. „Господовата молитва те издаде“. Тогаш Теодор искрено признал дека неговите другари го наговориле да премине во Црвената армија, во Џапаев. Заедно тие се договориле да ги измамат родителите, велејќи им дека ќе одат да учат занает во Саратов. Во тој момент мајка им го изнела малиот Петар надвор, па тој никогаш не дознал што друго било кажано помеѓу неговиот татко и брат. Единствено на што се сеќава е дека потоа, неговиот виновен брат со часови клечел на колена пред иконата на Божјата Мајка, молејќи се без престан и каејќи се за искажаната лага. Теодоровите другари избегале и ѝ се приклучиле на Црвената армија. Набрзо потоа проструила веста во селото дека тие биле убиени. „Ти благодарам“ - му рекол Теодор на татка си, - „што ми го спаси животот“. „Не сум јас сине, Господовата молитва е таа која те спаси“ - му одговорил таткото. Оваа семејна приказна ја слушнав кога бев многу мала. Оттогаш таа доби нова смисла за мене. Ми се чинеше дека искрената молитва нè доближува до Бога, при тоа откривајќи ни ја Божјата вистина - што е добро, а што лошо. Еден и единствен е оној кој научил да ги слуша внимателно сите оние чувства кои се раѓаат во срцето преку молитва. ва беше потврдено во еден настан што го најдов опишан во една прекрасна книга, „Свети Силуан Светогорец“ (Англија, 1990, стр. 223). Таму е опишано како отецот Силуан, кој патувал во Русија во 1905 година, сретнал во воз еден трговец. Сакајќи да го почести Старецот, трговецот извадил една сребрена табакера и му понудил цигара. Отец Силуан му се заблагодарил, но одбил чад. Тогаш трговецот почнал да ги велича придобивките од пушењето: го намалува чувството на стрес на работа, го олеснува заморот, итн ... Старец Силуан му сугерираше на трговецот да се моли секогаш пред да запали цигара, да ја каже едноставно Господовата молитва. Неговиот сопатник, одговори дека е невозможно да се моли пред пушењето, тоа никогаш не го беше направил. Отец Силуан потоа заклучил: „Ако се срамите да кажете молитва пред да направите нешто, тогаш е подобро да не го правите тоа“. Слушнете ги зборовите на старецот. Колку е едноставен, а во исто време, колку е мудар. Сите ние правиме многу спонтани, неволни гревови во нашиот живот. Не со злоба или со намера, туку преку негрижа, ние не посветуваме

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

доволно внимание на она што го правиме. И колку пати сме можеле да се избавиме од грев ако на нашите мисли, на нашиот избор, на наша реакција им претходеше срдечна молитва, ако само можевме да се вратиме во времето, и да спречиме катастрофи: „Отче наш ... да биде волјата Твоја .. . и не воведувај нè во искушение, но избави нè од лукавиот...“ ите родители кои ги сакаат своите деца, се грижат за нив, плашејќи се да не им се случи било каква несреќа. А секое дете е слабо и беспомошно, неговиот млад ум сè уште не може да ги сфати работите, нема доволно искуство во животот, и од таа причина тие се поранливи од возрасните кон зло и несреќа. И затоа е толку важно родителите да ги учат децата, од најраните години, вистински да се молат, да ги отворат своите срца кон Господа. За секого е дадено според неговата вера. Еден доктор, познаник од Институтот за педијатрија, ми кажа како тој некогаш подготвувал седумгодишно момче за сериозна операција. Момчето, Вања, било вознемирено и напнато, тоа страдало од несоница, и постојано плачело од страв. Медицината ја олеснуваше неговата болка, но Вања бил преплашен од претстојната операција. Ден пред операцијата, неговата мајка го помина цело утро со него. Таа му донесе портокали и банани, мислејќи да го расположи со овие овошја. Вања не јадеше ништо, како да имаше парче заглавено во неговото грло. Во попладневните часови дојде и неговиот татко, му ја донесе омилената играчка, едно кожено плишано мече. Момчето продолжи да плаче. Доцна истата вечер, откако неговиот татко заминал, бабата на момчето пристигнала од Новгород. Лекарите не сакале да ја примат во одделението, мислејќи дека само дополнително ќе го вознемири момчето. „Што му донесовте на вашиот внук?“ - прашаа тие. „Нему му треба нешто друго“, - одговори таа. „Морам да се помолам со него“. Да бидеме благодарни на Бога, што тие не го одбија барањето на православната жена. За половина час лекарот изврши визита во одделението. Вања, држејќи го силно околу својот образ, крстот што го носеше околу вратот, беше заспан, силно хрчејќи. Не, докторот не замислуваше; момчето навистина се смееше задоволно во својот сон. Тој Му се довери себе си на Бога. И операцијата беше успешна. Лекарот бил неверник и претходно никогаш не размислувал дека молитвата има свое место во болницата. По овој настан, сепак, тој го промени своето мислење. „Ех, само да имаше повеќе такви баби“, - изјави тој.

Санкт Петербург, 4 декември, 1997 г. Превод од англиски јазик: Никола Цилаков, дипл. Политиколог Наслов на изворникот: „Pravoslavnaya Zhizn“, април 1998 година, Џорданвиле NY

За Бож јата Промисла (од житието на свети Ефрем Сириски)

ладешките години на Ефрем не поминале без некои сопки. По природа пламенен, тој бил раздразлив, а во младешкото тело одвреме навреме се побудуваа нечисти желби. Во такви црти ги претставувал подоцна самиот Ефрем првите години од својата младост, иако, без сомнеж, во неговото опишување не смее да не се забележи тоа длабоко смирение, кое било специфична црта на неговиот карактер во монаштвото. „Уште од млади години“, - зборува тој во својата „Исповед“, - „јас се заветив; меѓутоа во тој краток период јас бев злоречив, се тепав, се расправав со другите, се препирав со соседите, завидував, кон туѓинците без нечовечен, со другарите суров, со бедните груб, за најситни нешта влегував во расправии, постапував без расудување, се предавав на хулни мисли и блудни помисли, дури и кога немав плотска возбуда“. А љубопитноста на младиот, сè уште незрел ум, кој се силел да го сфати она, што е над неговите сили, или лекомисленоста на младоста го вовлекле во некои сомнежи во однос на Божјата Промисла. „Во младоста“,

- вели тој, - „кога сè уште живеев во светот, ме напаѓаше ѓаволот; и во тоа време мојата младост за малку ќе ме убедеше дека она што ни се случува во животот е случајно. Како кораб без кормило, иако кормиларот стои на задниот дел од бродот, кој се враќа назад, и воопшто не се поместува од местото, и понекогаш и се превртува, ако не му дојде на помош или ангел, или човек, така беше и со мене“�. о Божјата Промисла не го оставила без вразумување расколебаниот младич, и следните настани, раскажани од самиот Ефрем со длабока скрушеност, му послужиле како вразумителна лекција за Промислата и премин кон нов начин на живот1. Еднаш, по заповед од родителите, одејќи кон градот, Ефрем задоцнил и останал да ноќева во шумата заедно со овчарот на овците. Ноќта нападнале на стадото волци и ги растргнале овците. Кога овчарот им го јавил тоа на сопствениците на стадото, тие не поверувале и го обвиниле Ефрема дека, небаре тој ги довел крадците, кои ги разграбале овците.

„Изобличување“, стр. 119-130.

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

Ефрем бил даден на суд. „Јас се оправдував“ – вели тој, - „раскажувајќи што се беше случило. По мене беше доведен и некој, фатен во прељуба со една жена, која избегала и се скрила. Судијата, одложувајќи го испитувањето на делата, нас обајцата нè прати во затвор. Во затворот најдовме еден земјоделец, доведен овде за убиство. Но и доведениот со мене не беше прељубник, ни земјоделецот – убиец, исто како што ни јас – крадец на овци. Меѓутоа, беа земени како сведоци на делото на земјоделецот – мртвото тело, за моето дело – овчарот, а за делото на прељубникот – мажот на виновната жена; затоа нив ги ставија на чување во друга соба. оминувајќи таму седум дена, на осмиот ден видов во сон, како некој ми зборува: „Биди благочестив, и ќе ја разбереш Промислата; сети се на твоите мисли, за што си размислувал, и што си правел, и самиот по себе ќе познаеш дека овие луѓе не страдаат неправедно; но нема да ја избегнат казната ни виновните“. И така, кога се разбудив, почнав да размислувам за видението, и, откако го најдов својот престап, се сетив дека еднаш, кога бев во истата околија, на полето, среде ноќ, со зла намера од трлото ја истерав кравата на еден сиромашен патник. Таа изнемоште од студот и од тоа што беше стелна; таму ја стигна некое диво животно и ја растргна. Штотуку им го раскажав овој сон и својата вина на оние кои беа заклучени со мене, тие, поттикнати од мојот пример, почнаа да раскажуваат за своите: селанецот – дека видел еден човек како тоне во реката, и можел да му помогне, но не го сторил тоа; а градскиот жител, - за тоа, дека бил еден од обвинителите на една жена, наклеветена за прељуба. „Таа“, - рече тој, - „беше вдовица; нејзините браќа, припишувајќи ѝ ја таа вина, ја лишија

од татковското наследство, а мене ми дадоа дел, според договореното“. При овие раскажувања почнав да паѓам во скрушеност, бидејќи во тоа имаше некоја јавна одмазда. И ако сето ова ми се случеше само мене, би можело да се рече дека сето ова ми се случило по човечки причини. Но нас тројцата нè стигна една и иста судба. И значи, има некој четврти, одмаздник, кој не е во роднинска врска со оние кои претрпеле некоја неоснована навреда и кого ние не го знаеме, бидејќи ниту јас, ни тие никогаш не го виделе, - онака како што јас им го опишав надворешниот изглед на оној, кој ми се јави мене во сонот. аспав по вторпат, и гледам, дека тој ми вели: „Утре ќе ги видите и оние, заради кои вие трпите навреда, и ќе добиете ослободување од припишаните на вас клевети“. Наредниот ден навистина му биле претставени на градоначалникот заедно со Ефрем и другите неговите созатвореници уште петмина, обвинети за разни престапи. Двајцата од нив ѝ беа браќа на наклеветената вдовица и беа ставени во затвор заради други навистина од нив извршени престапи; а останатите тројца беа невини во она, за што беа ставени во затвор, но, како што самите тие му откриле на Ефрем, биле виновни за лажно сведочење. Испитувањето на сите овие дела не можело да биде брзо завршено. Меѓутоа, бил назначен и друг судија. Новиот судија бил познаник на родителите на Ефрем и со него самиот, но Ефрем не го познал веднаш. Во навечерието на тој ден, кога сите затворени требало да застанат пред него на суд, Ефрем пак го видел во сон оној, кој му говорел: „Наредниот ден ти ќе бидеш ослободен, а останатите ќе потпаднат под справедливиот суд; ти, пак, верувај и објавувај ја Божјата Промисла“. Навистина, на другиот ден судијата ги разгледал делата на обвинетите; ги признал за

невини затворените по грешка или од злонамерност, и ги дал да бидат изедени од ѕверовите оние кои биле разобличени или си ги признале злоделата. „Судијата“, - вели Ефрем, „заповедаше исто така и мене да ме изведат насреде. Иако нè зближуваше нашето исто потекло, сепак тој почна да се информира за делото по ред и се обидуваше да ме распраша за тоа, што било со овците. Јас ја кажав вистината, како се случи сè. Откако ме позна по гласот и по името, тој заповедаше да го расечат овчарот за да се дознае вистината, а мене потоа ме ослободи од обвинението, по истекот на безмалку седумдесет денови. Моето познанство со судијата доаѓаше оттаму, што моите родители живееја во градот со оние кои го беа пораснале овој човек; па и јас, извесно време, живеев кај него... Потоа, во истата ноќ, го гледам претходниот маж, и тој ми вели: „Врати се во твоето место и покај се за неправдата, и биди уверен, дека има Око, кое гледа над сите“. И, откако силно ми се закани, тој се оддалечи; оттогаш до денес не сум го видел“2. фрем бил верен на поуката на оној кој му се јавил. Бидејќи уште во затворот дал завет да го посвети сиот свој живот на покајание, тој набрзо го оставил светот и се оддалечил во околните гори кај отшелниците3. Меѓутоа, и во подоцнежните години тој не престанувал да се кае за гревот од младоста и да бара од другите

молитви пред Господа за простување. есреќниот случај со неговото фрлање во затвор извршил голема промена кај Ефрем. Наместо пламениот, но гневлив, љубопитен, но колеблив со сомнежи младич, Ефрем станува смирен и скрушен пустиножител, кој деноноќно ги оплакувал своите гревови и кој со побожност се поучувал во законот Господов. Примерот на свети Јаков Низибиски го довршил духовното образување на достојниот негов ученик. И веќе во тоа време гледаме во Ефрем совршена покорност на патиштата на Промислата и вистинска подвижничка цврстина во поднесувањето на искушенијата.

Превод од руски јазик: Ѓакон Јани Мулев Наслов на изворникот: Святой Ефремъ Сиринъ Творения. Томъ 1, „ПОСАД“, Москва, 1993.

2 „Изобличување“, стр. 119. Со ова раскажување на преподобниот Ефрем во голема мера е сличен расказов, предаден од негова страна кон некое друго лице, веројатно, некој од неговите слушатели. Тој е поместен на грчки јазик (Opp. Graec., t. III, p. XXIII). 3 Opp. Graec., t. III, p. XXXI.

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

ЕВТАНАЗИЈАТА И ГРИЖ АТА ЗА БОЛНИТЕ проф. м-р Дарко Милев

овекот го носи во себе Божјиот образ, човекот е создаден од Бога и е свештен по самата своја природа и тој треба секогаш да биде заштитуван. Моментот на смртта, како и моментот на зачнувањето си остануваат засекогаш во Божјите раце: Самиот Бог е дарител на животот, смртта и процесот на умирање. Има „време за умирање и време за живот“ и тоа „време“ треба да си остане како Божјо решение. Треба да се употребуваат секакви усилби за подобрување на здравјето на пациентот во оптимални граници, при што неговиот живот истовремено да ја сочува својата целосна вредност, дури и кога неговото здравје не може целосно да биде востановено. Но, во случаите на неизлечиви заболувања (при неповратност на процесот на умирање и момент на смртта), е можно откажување или одземање на системите коишто го одржуваат во живот, коишто претставуваат само бреме за пациентот. Особено во случаите на мозочна некроза (бавна смрт на мозокот) е не само бесполезно, но и неморално е болниот да се одржува „жив“ преку системи. Од друга страна, не може да се има оправдание за активниот однос на (невин) човечки живот, дури и во случаите на неизлечиво заболување, придружено со тешки страдања. Активната евтаназија, вклучувајќи го и „асистираното самоубиство“, според тоа се забрануваат од православната етика, независно од тоа дали пациентот изразува или не желба да умре т.е. дали е присутна или не така наречената „свесна согласност“. Поткрепата (основата) на овие заклучоци во својата суштина е богословска. Според о. Стенли Харакас: „Единствената ,добра смрт‘ за православниот христијанин е смиреното примање на крајот на неговиот земен живот со вера и надеж во Бога, и со надежта во воскресението“. Во една од ектениите на православната литургија се содржи возглас, во кој што се молиме за „христијански крај на нашиот живот . . .“, а во молитвата за христијанин којшто умира се призива за „мирно одделување на душата од телото“. „Добра смрт“ според тоа е онаа, во којашто се запазува максималното сознание и минималното страдање како што и смирено оддавање на животот во милостивите раце на Бога. ако римокатоличките, така и протестантските етичари, денес како цело го воспримаат за „дозволено“ решението за прекинувањето на системите коишто одржуваат во живот во случај на неизлечиви заболувања, кога тоа прекинување ја изразува желбата на пациентот и кога продолжувањето на системите со очигледност не придонесуваат за никакво добро на пациентот – оценка, којашто се прави врз основа на „бесполезноста“ и преценката „бреме - полза“. Но, тоа пред нас го поставува прашањето за определувањето: што го одредува еден случај за „неизлечив“ и дали прекинувањето на системите за одржување во живот значи „евтаназија“? За неизлечиво болен обично се смета пациент, на којшто му е дадена дијагноза

за живот помалку од 6 месеци. Тоа определување е доста широко, затоа поприемливо е за неизлечив да се смета оној, кој, според професионалната медицинска оценка, се наоѓа во неповратен биолошки процес, кој води до непосредна смрт. Првичното значење на зборот „евтаназија“ е „добра смрт“. Штом терминот евтаназија значи „прекратување на животот на пациентот преку одредени дејствија“, тогаш ниту православната, ниту пак римокатоличката традиција не може да преземе такви дејствија. акар што во Православната црква сè уште нема формално изјавување за самиот термин „евтаназија“, римокатоличката позиција по тоа прашање целосно се совпаѓа со православното разбирање на т.н. „убиство по милост“. Веќе стигнавме до онаа точка во лекувањето на неизлечиво болните, каде што агресивното лечење треба да отстапи пред болното лекување и грижата за доброто на пациентот. Станува збор за различни болнички програми, разработени од црквите и од различните социјални институции. Православните болнички програми можат да осигураат многу добра литургиска и сакраментална атмосфера, во којашто пациент или свештеник заедно да побараат исцелување преку Божјата простувачка благодат, дури и кога телото се приближува кон смртта. Црквата е повикана да исполнува редица пастирски задачи, помеѓу кои на важно место треба да се постави и таа за болните. Манастирската средина и монашкото опкружување може да биде идеална средина, во која човекот може да го заврши своето земно постоење. Повеќето парохии ги немаат тие сили и не можат да ги приложат тие грижи и внимание, од коишто имаат потреба оние кои умираат. Во Православната црква денес се водат многу напори за обновување на „ѓаконството“ како призив за благотворната ѓаконија. По сè изгледа, дека треба да создадеме, или поскоро да го откриеме и востановиме призивот на „ѓаконисите“, „девиците“ и „вдовиците“. Каков подобар начин за да се искористат исклучителните, но за жал заоставени дарови и способности на жените од тоа директно да им служат на оние коишто умираат? Се разбира, тоа служење не треба да се ограничува само со служење на жени во него, а тоа треба да е откриено за секој, којшто сака да се грижи за болните и оние кои умираат преку служење и молитва. Поблиската цел може да биде потпомагање од страна на нашите цркви на некои членови од парохијата, кои можат да бидат обучувани за работа во болниците, во болничката домашна атмосфера, за посети по болничките здруженија итн. Познато е, дека со наближувањето на последните дни од животот на пациентите, нивните лекари и медицинскиот персонал им обраќаат сè помалку внимание и ги оставаат во очај и беспомошност. Грижата за духовно болните е пред сè духовна задача. На Црквата ѝ припаѓа задачата да им обезбеди на болните грижа и служење со љубов, кои му се неопходни на оној кој умира за помирување со Бога, со семејството и пријателите, и оние коишто ќе го придружуваат во неговото патување кон прагот на животот по смртта. рквата треба да ја отфрли активната евтаназија, но таа може да го направи тоа, само ако го направи тоа преку дејствија и целосно сведоштво, дека навистина има подобар начин за решавање на прашањето. Над сè треба да се има предвид, дека преку црковната проповед и учење треба да се истакне убедувањето, дека постои поголема вредност од одржувањето на физичкото постоење на неизлечиво болниот. Животот, кој е слободно даруван од Бога, треба еден ден исто така слободно и доброволно да му биде предаден Нему, а Он да остане Бог на живите и мртвите. За да ги претпазиме тие луѓе од такво крајно и навистина трагично искушение, треба да го придружуваме оној којшто умира со своето сострадање, љубов и цврста

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

надеж. Со зборови и дела треба да ја воочиме до нивната совест крајната вистина за смртта: дека Божјата најдлабока желба е да ја отвори Својата прегратка и да го прими Своето дете коешто умира во местото на вечниот покој, каде што нема болест, мака и страдање, но само радост во вечниот живот.

олгогодишниот професор во Македонската православна богословија „Св. Климент Охридски“ во Драчево, протоерејот Петар Јорданов, по повод 1.100 години од смртта на Свети Наум Охридски нѝ подготвува кратка, но многу корисна серија прилози од областа на духовно-пастирската психологија, срочени во една публикација. Оваа публикација е дотолку поважна, бидејќи е една синтеза на интелектуалната и пастирската преокупација на протоереј Петар Јорданов во временско растојание од над 40 години професорски и пастирски ангажман. Во книгата неристрасно на извонреден начин е споено согледувањето на модерната световна медицина и долгогодишната пастирска пракса на православното христијанство во поглед на душевните заболувања. Авторот, протоереј Петар Јорданов, пред се на централно место ја поставува теоријата на личноста, каде преку еден оригинален и визуелен шематски приказ на конкретниот човек му е одгатната смислата на неговото постоење, но во исто време и му е трасиран патот на спасението, кое доведува до Царството Божјо. Затоа ова кратко четиво е полезно за сите луѓе, а посебно за свештенството кое неминовно во својата парохиска дејност, ќе се сретне со ситуации опишани во оваа прекрасна публикација, при кои и самиот ќе треба правилно да се постави , но и да ги подучи другите како треба да гледаат на психосоматските заболувања во поглед на духовноста. Книгата е одлично четиво за сите македонски читатели, бидејќи сум сигурен дека ќе придонесе да се смени општественото мислење во однос на душевно заболените луѓе. а крајот, мораме да истакнеме дека протоерејот Петар Јорданов, според неговиот интелектуален дискурс, корените на народната медицина ги поставува врз аскетски основи, земајќи го одличниот пример на светиот Наум, Охридскиот чудотворец, чии манастир на брегот на Охридското езеро е не само првата душевна болница, туку и примерот за тоа како треба да функционира една медицинска институција. Само медицината, која почива врз искрената љубов кон ближниот и заради Славата Божја ќе ги даде вистинските резултати во лекувањето. Тука ја лоцираме главната поента на ова дело на протоерејот Петар Јорданов.

ОД РИЗНИЦАТА НА СВЕТИТЕ ОТЦИ (X)

СВЕТИ ИГНАТИЈ БРЈАНЧАНИНОВ

W Тагите и несреќите, кои се испратени врз човекот по Божја промисла, претставуваат верен знак дека тој човек е избран од Бога. W Доколку сакаш да бидеш верен и ревносен син на Православната Црква, тогаш достигни го тоа преку исполнување на евангелските заповеди, кои се однесуваат на твојот ближен. W Без добродетелта на смирението, не можат да бидат вистински и богоугодни сите останати добродетели. W Една добродетел, која е направена најискрено, ги повлекува со себе во душата сите останати добродетели. W Подвизите во добродетелите, кои не се сообразни со начинот на живеење, го прават животот бесплоден. W Ни една добродетел не може да се состои без трпение. Добродетелта, за да остане добродетел, има потреба од трпение. W За нас не е погубен само гревот, туку погубно може да биде и доброто, кога не е направено навремено и во потребна мерка.

СВЕТИ ТИХОН МОСКОВСКИ

W Луѓето од светот, кои постојано се зафатени со земни грижи, немаат доволно расположение за секојдневното молитвено правило, па затоа имаат поголема потреба другите да се молат за нив. W Состраданието, навистина е чувство, кое заслужува висок степен на почит, но само во случај, доколку тоа носи потрезен и поздрав карактер, а не лажен и сентиментален. W Сè додека не се изменат од корен ненормалните услови во нашиот живот, сè додека во нас не се востанови правилен однос кон Бога, кон сопственото назначување и кон надворешниот свет, сè дотогаш ќе има потреби, бедотии, страдања и болести. W Христијанското учење секогаш било туѓо за духот на фантазиите. Всушност, тоа во корен се разликува од разните утопистички теории, зашто прави јасна разлика меѓу идеалот и реалноста. W И нашите молитви, и нашите добри дела не Му се потребни на Господа, туку нам. Преку нив ние се трудиме да Му угодиме на Бога, ја изразуваме својата љубов и нашата предаденост кон Него.

СВЕТИ ИНОКЕНТИЈ МОСКОВСКИ

W Проси од Бога не само да Те избавува од бедите, кои те притиснале, но многу повеќе за тоа, да ти даде сили истите да ги поднесуваш трпеливо.

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

СВЕТИ ФИЛАРЕТ МОСКОВСКИ

W И благосостојбата може да биде опасна беда, и бедата може да биде спасителна благосостојба. Затоа, не завидувај на оној, кој е во благосостојба и не паѓај во униние, кога си во беда. W Доколку некој подал милостина обилно и со задоволство, но тоа го направил со желба да има слава на благотворител, таквата милостина ја подал на својата суета.

СВЕТИ ЈОВ МОСКОВСКИ

W Колку и да се големи брановите и страшна бурата, не плаши се од погибел, зашто стоиме на каменот на верата и правдата. Дозволи му на морето да се бранува и да беснее. Тоа не може да го потопи Христовиот кораб! W Бидејќи ние, луѓето, раководени од злото, немаме стремеж кон добродетелите и малку се грижиме за душевното спасение, затоа нашиот Господ ни допушта искушенија и беди, за да се обратиме кон Него и да се погрижиме за своето спасение. W Правосудниот Бог, наведувајќи на нас разни бедствија, тешкотии, страшни болести, истовремено нè поттикнува, а особено мрзливите и жестокосрдечните, кон добродетели и ги насочува кон патот на спасението. W Добро и убаво дело е да се украсуваат и подигнуваат храмови, но ако ние во исто време се осквернуваме со страсти, тогаш Бог нема да нè поштеди ни нас, ни нашите храмови. W Доколку тагуваш, не само што Го разгневуваш Бога, туку и на својата душа ì причинуваш голема штета и попусто го истоштуваш своето тело. Ѓаволот, кога ќе види некого растажен, се поткрепува на него.

СВЕТИ ВАРСОНУФИЈ ОПТИНСКИ

W Со суетата потребно е да се бориме. Не прифаќајте ја таа помисла! А како да не ја прифаќаме? Да не се прифаќа, значи – да не се обрнува внимание.

СВЕТИ АМВРОСИЈ ОПТИНСКИ

W Воздржливите луѓе многу повеќе се поздрави од невоздржливите, кои често се подложни на разни заболувања. W Господ многу повеќе од нас знае, што е полезно за нас, а што не е; што можеме да поднесеме, а што не. W Како што човекот го поминува овдешниот живот, сообразно на тоа ќе прими дел во идниот живот – или блажен, или пеколен. W Доколку ние, според нашата немоќ, не можеме да живееме благочестиво, како што треба, тогаш, во крајна мера, да се потрудиме секогаш да принесуваме искрено и смирено покајание за сите свои погрешки. W Љубовта и милоста не можат да бидат без смирение, а смирението не може да биде без милоста и љубовта. W Смирението дава крепост во секоја добродетел, а без трпение не може да се направи никакво добро дело. W Големите и прочуени луѓе никогаш не биле понижени од простосрдечноста и смирението, туку, напротив, биле издигнати и возвеличени. W Доколку не можеш да стоиш целата богослужба, тогаш седни, но не излегувај

од храмот; и доколку немаш сили да го издржиш постот – јади, но смири се и немој да ги осудуваш другите!

СВЕТИ МАКАРИЈ ОПТИНСКИ

W Лошите помисли ни се случуваат најчесто од тоа што мислиме дека живееме богоугодно, или мислиме дека срдечно се молиме, а во исто време другите ги осудуваме.

СВЕТИ ТИХОН ЗАДОНСКИ

W Верувај, знај и мисли дека Бог е со тебе невидливо и постојано. Што и да правиш и размислуваш, Он сè гледа, и што и да говориш - Он сè слуша. W Оној, кој сака да го сочува благочестието и да преуспева во него, потребно е да се оддалечува од штетните дружења и разговори. W Колку е поблагочестиво срцето, толку повеќе е смирено. Зашто, колку повеќе човекот се просветлува со Божјата благодат, толку повеќе го гледа своето недостоинство, исто како што колку повеќе сме озарени со природната светлина, толку подобро ги гледаме своите недостатоци на лицето или ѓубрето во собата. W Доколку срцето не е загреано со љубов, тогаш христијанинот нема никаква корист од неговата благочестивост. W Без Божјата благодат, човекот ништо богоугодно не може да направи. Во духовните дела, без помошта на Божјата благодат, човекот е како суво дрво, кое никогаш не може да принесе плод. W Доколку човекот не сака да му прости на својот ближен, тоа значи дека тој ја заборавил и не се сеќава на големата Божја милост. W Знак на човечката неблагодарност е немилосрдноста и суровоста кон ближниот. Човекот е удостоен за големите Божји милости секој ден и секој час, а самиот, заради Бога, не сака да му посака исто на ближниот. W За што најмногу христијанинот е должен да Му благодари на Бога? За сите добрини, но најмногу од сè, за следново: За тоа што Он Го испрати во светот Својот Единороден Син за искупување и спасение на човечкиот род и зашто Он се предаде на смрт заради нас, грешните. W Ги вкусувате Божјите добрини, а се сеќавате ли на добриот Бог? Се наситувате со Неговите благодејанија, но благодарите ли и го почитувате ли Благодетелот? Не Го гледате? Па зарем не ги гледате Неговите дарови? W Ништо нема оној, кој не го стекнал спасението, па макар и целиот свет да биде негов! W Без помош Божја ние не сме способни да го издржиме ни најмалото искушение. W Од искушенијата не треба да се плашиме, зашто со нас е Бог. Од нив не треба да паѓаме во униние и малодушност. Кога ќе нè снајдат, не треба да тагуваме.

СВЕТИ ТЕОФАН ЗАТВОРНИК

W Каква страст и да те нападне, почни да го читаш Божјото Слово, и страста ќе почне да станува сè потивка и потивка, и на крајот, сосема ќе згасне. W Со радост примајте ја секоја непријатност, како лекарство, дадено од Самиот Господ; на ближните околу вас гледајте како на Божјо орудие, дадено за ваше добро и

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

во нив секогаш гледајте Божја рака, која за вас прави добро. W Да се кријат Божјите дарби или истите да не се употребуваат во Божја слава, а за своја корист и придобивка, ете тоа е знак на неблагодарност.

СВЕТИ ДИМИТРИЈ РОСТОВСКИ

W Зависта е причина за секое зло и непријател на секое добро. Зависта и омразата го затвораат Небото, го заслепуваат разумот, ја помрачуваат душата, ја затапуваат совеста, го натажуваат Бога и ги веселат демоните. W Има ли некој, кој во злопамтие и бесопамтие, или во гнев, да направил некакво добро дело? Има ли некој, кој без кротост и долготрпение, да покажал било каква совршена добродетел и победа? Нема таков!

СВЕТИ КИРИЛ БЕЛОЗЕРСКИ

W Во храмот стојте со страв и трепет, претставувајќи си дека стоите на Небото, зашто Црквата се нарекува земно Небо, каде што се извршуваат Христовите Тајни. Стоејќи во храмот, не разговарајте и никаков празен збор да не излегува од устата ваша. W Ние сме должни да Му благодариме на добриот и предобриот Бог, зашто ние сме создадени од Него и искупени со Неговата чесна крв. Избор и превод од руски јазик: протоереј Златко Ангелески

ЛИТУРГИСКИОТ Ж ИВОТ ВО ОБИТЕЛТА ечиси сè што е погоре кажано за постот, се однесува и на уставот за молитвата. Имено, воведувањето на богослужбите и молитвеното правило во обител која штотуку се устројува треба да оди постепено. Дотолку повеќе што не треба да се принудуваат сите браќа, без исклучок, да го посетуваат секојдневното свевкупно богослужение и да го читаат во целост, ќелијно или во храмот, монашкото правило. Првата причина се состои во тоа што новодојдените браќа сè уште не се способни за долги молитвени подвизи, па дури тоа и не е полезно за новодојдените. Светителот Игнатиј Ставрополски пишува, дека на новодојдениот покорисни му се чести и недолготрајни молитви, отколку долгите правила. Освен тоа, монашките устави и не бараат новодојдените послушници да ги исполнуваат во целост правилата, кои ги има монахот во мантија. Како второ, додека обителта сè уште не е благоустроена, братството многу треба да се труди физички. Затоа, при општ недостаток на здравје на современите жители на манастирот, дури и понапредните браќа и покрај сета желба не можат секогаш да ги посетуваат богослужбите и да ги читаат правилата, ако тие правилно се трудат на послушанијата. Целиот круг на уставното секојдневно, непразнично, богослужение со полуноштница и братски молебен (не сметајќи го ќелијното правило), трае околу осум часови. Дури и за млад маж осум часови во поголема мера неподвижно стоење на нозе – веќе е доволно тешко и може да се спореди со полното работно време на световен човек, зафатен со производство. Кон ова, се додава уште и читањето и пеењето. Но најтежок е многучасовниот молитвен труд, за кој може да има претстава само оној, кој искусил што е тоа. За да може жителот на манастирот во целост да ги посетува богослужбите во својата обител, при добро физичко здравје, тој треба да се труди во своите послушанија барем 2-4 часа на ден. поред мерката од растот на стабилноста на обителта, на браќата им се даваат сè повеќе можности да престојуваат во храмот. Но, дури и во целосно устроените манастири некои послушанија бараат толку многу труд, што оние кои ги исполнуваат, не можат да бидат на богослужбите во целост. Треба да забележиме дека, согласно древниот устав на Иверскиот Атонски манастир, присуството на богослужбите во целост за оние, кои се трудат во послушанието, не е неопходно. А во уставот на Атонскиот Хиландарски манастир, составен од светиот Сава Српски во XII век, се вели: „Оние, кои се на послушание, не можат да ја исполнат својата молитвена служба и да бидат со браќата на богослужбите, ги поучуваме да не бидат малодушни и да не паѓаат во очајание од помислите, дека тие ја губат својата полза, но попрво да бидат благодушни и радосни за тоа што Господ ги утврдил да им служат на своите браќа, слично на Оној Кој рекол: „Не дојдов да ме послужите, но да ве служам и да ја дадам душата своја за избавување на мнозина“ (Мат. 20, 28; Марко 10, 45). ...Треба да се радувате и веселите, зашто,

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

ако се занимававте со молитви, не ќе можевте да достигнете повеќе од она, што го достигнавте со делата свои. Зашто добра е молитвата, и добра е за сите. Таа ни овозможува да разговараме со Бога, и нè вознесува на небо. А подобра и поголема од неа е – љубовта. Зашто молитвата е дел од добродетелта и посовршена од сè што е извршено во телото, како дел или член, а љубовта е глава и совршенство“�. Секојдневните богослужби во манастирите се милост Божја, особено тоа се однесува на Божествената Литургија, иако таа не влегува во деноноќниот круг на богослуженија, задолжителни за монасите. Светиот и праведен Јован Кронштатски вели: „Оној ден, кога ти не си на Божествената Литургија, сметај го за изгубен во својот живот“. Таа не влегува во деноноќното служење поради една и единствена причина, што секаде и секогаш не постојат услови за извршување на големата Тајна, на пример, отсуство на свештеник; па затоа во сите манастири нема можност секојдневно да се служи Литургија. о оние манастири, каде што Литургијата се служи, според нас, браќата се должни да присуствуваат на неа задолжително, бидејќи Тајната Евхаристија, поради која се служи Божествената Литургија, е центар на христијанскиот живот. По учењето на Светите Отци, светата Литургија е всушност централното богослужение на деноноќниот круг. Молитвата на Литургија треба да се цени многу повеќе отколку, да речеме, утрената молитва. Без оглед на тоа што утрената, согласно со Типикот, трае подолго од Литургијата, осветувачкото дејство на Литургијата е неспоредливо поголемо. Во познатите „Манастирски писма“ издадени од Троицесергиевата лавра, чие авторство му се припишува на преподобниот Антониј Радонежски (Медведев), се вели дека присутните на Божествената Литургија се осветуваат со благодатта, дури и ако не се причестуваат со Светите Таинства. „Ја видовме вистинската светлина, Го примивме Духот Небесен“ (Чин на Божествената Литургија). Задолжително било присуството на Литургијата во оние обители, како што се Киево-печерската и Троице-сергиевата лавра, Зосимовата пустина, обителта на преп. Зосима Верховски и многу, многу други, во кои духовниот живот процветал, благодарение на раководството на старците. На светиот Валаам, по сведоштвото на светиот Игнатиј, дури и работните денови се служеле неколку Литургии – до пет. Еднаш го замоливме настојателот, со чиј труд е изграден еден од најпознатите манастири во Киев, да им помогне со совет на нашите другари, кои со благослов од архиерејот почнаа да устројуваат манастир. Тој ни одговори: „Нека почнат колку што може побрзо да служат Литургија секојдневно. Ако има Литургија - ќе има сè. Проверено со лично искуство“. ној, кој сака да устрои манастир, разбирајќи ја важноста на секојдневното Богослужение, треба да даде сè од себе за тоа, во обителта секојдневно да се служи Божествена служба, и пред сè, света Литургија. Познати се случаи од современиот живот, кога монасите, трудејќи се да создадат манастири, не можеле да го направат тоа, од проста причина, што не ја оцениле доволно благодатната сила на Литургијата, околу која само може да се собере вистинска христијанска заедница. Воспоставувајќи го секојдневниот циклус на богослужби, тие не се потрудиле околу служењето Литургија и за таа цел не се погрижиле да најдат презвитер, тогаш како би било можно да ја искористат праксата на древните испосници, кои за Божествената Литургија повикувале во пустината презвитер од најблискиот парохиски храм. Доколку ова не било направено, туку што подигнатата во пустина монашка заедница се распаѓала, поради тоа што нејзините жители без Литургијата и благодатта на Причеста не можеле да ги поднесат страстите, пред сè, унинието.

Во некои манастири, особено женски, веднаш востановуваат постојано читање на Псалтирот, постапувајќи, според нас, неразумно. Малубројните сестри на тукушто никнатата обител, и онака премногу се заморуваат со послушанијата, кои на почетокот, по неопходност, ги има многу. Постојаното, пак, читање на Псалтирот, особено ноќе, ги одзема и последните сили. Во дореволуционерните манастири, несомнено достофалниот обичај на непрестајно читање на Псалтирот, се практикувал главно во скитовите; во оние обители каде нема скитови, послушанието за читање на Псалтирот со спомнување на добротворите, им се давало на престарените сестри кои веќе не можеле да се трудат на други послушанија. а се чита непрестајно Псалтирот за време на богослужбите е сосема бесмислено и противречи на отечките устави, кои изискуваат сите жители, кои можат, за време на заедничката богослужба да се соберат во храмот. Според нас, во самиот почеток на обителта, доволно е да се востанови следното минимално правило: утрени и вечерни молитви, можеби полуноштница и три секојдневни канони, задолжителни за монасите. Спроти неделите и празничните денови, да се извршува сеноќно бдение, а на самиот ден на празникот - Божествена Литургија. Ако е можно, добро би било да има Литургија уште барем во еден ден од неделата (идеално би било - секој ден). Таквото минимално молитвено правило во новосоздадената обител е најпогодно: од една страна ќе ја задоволи потребата на браќата/сестрите за молитвено стоење пред Бога, а од друга страна – да се сочуваат толку потребните, во дадените околности, физички сили. Според можностите, со зголемувањето на братството, со текот на времето, молитвеното правило може постепено да се зголемува, додавајќи ја вечерната, утрената, повечерието, секојдневната Божествена Литургија.

Превод од руски јазик: Ангелина Јанева, дипл. проф. по руски јазик Наслов на изворникот: С чего начатъ устроение святой обители?, иеромонах Сергий (Рыбко), Журнал Московской Патриархии. № 2, 2003. Главы из книги „Записки приходского инока“.

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

ДУШЕПОЛЕЗНА КНИГА ЗА ЧЕСТОТО ПРИЧЕСТУВАЊЕ СО СВЕТИТЕ ХРИСТОВИ ТАИНСТВА Преподобен Никодим Светогорец и свети Макариј Коринтски

Приговор 12 екои се соблазнуваат од тоа што не можат да нè убедат со свои зборови (имајќи предвид дека за редовното причестување постои забрана), во своја заштита наведуваат три работи: прво, велат, каноните и заповедите се во рацете на архиереите; второ, ние не треба да го испитуваме тоа што ни го говорат архиереите, учителите и духовниците, туку треба само со простодушност да ги слушаме; и трето, ги наведуваат апостолските зборови: „покорувајте им се на своите учители и бидете им послушни“ (Евр. 13, 17). На овие три приговори ние нема ништо самите од себе да коментираме, за да не предизвикаме кај некого некоја забуна или огорченост. Но сметаме дека е штетно за душата и во целост да премолчиме. Па така, за никој да не се жали, ајде да разгледаме што велат светителите во врска со ова. На првиот приговор свети Василиј Велики одговара, велејќи: „Ако Самиот Господ, во Кого е волјата на Отецот, и во Кого се сите ризници на премудрост и тајни, Кој ја има секоја власт, и Кој го добил секој суд од Отца, - ако Он Самиот вели: „Он Ми даде заповед што да кажам и што да зборувам“ (Јован 12, 49), како и: „А она што зборувам Јас, го зборувам така, како што ми рече Отецот“ (Јован 12, 50), и ако ни Светиот Дух не говори Самиот од Себе, туку го говори она што го слуша од Него, - колку повеќе за нас е поблагочестиво и побезопасно така да размислуваме и постапуваме!“ Со други зборови ние не треба да ги престапуваме Божјите заповеди, туку со покорност да ги слушаме. А божествениот Златоуст, преку примерот на самата архиерејска хиротонија ни покажува дека архиереите се потчинети на Божјите канони и заповеди. Тој вели: „Така како што архиерејот – (првосвештеникот во Стариот Завет) – бил глава на народот, било неопходно тој на својата глава да има знак на власта, на која ѝ е потчинет (бидејќи ако власта со ништо не е ограничена, тогаш станува неподнослива, а кога има символ на друга власт над себе, со тоа го покажува своето потчинување на законот); затоа Законот наредува главата на архиерејот да не биде откриена, туку да биде покриена, и главата на народот да знае дека има друга Глава. Затоа во Црквата на свештеничката хиротонија (овде светителот ги има предвид архиереите, говорејќи воопшто за свештенството, затоа што според Дионисиј Ареопагит само архиереите носат на главата символи од Бога предадени) – на неговата глава се става Христовото Евангелие, за да спознае оној кој се ракополага дека добива вистинска Евангелска круна и да знае дека иако е водач на сите должен е да постапува според Евангелските заповеди. Држејќи сè во своја власт и самиот е под власт на законите, станувајќи законодавец за сите, но и самиот

имајќи законодавец над себе – Евангелскиот закон“ Затоа еден доблестен маж (неговото име е Игнатиј), блеснувајќи во свештенството и мачеништвото, во посланието до некој архиереј вели: „Ништо да не се прави без твоја волја, но и ти ништо не прави без Божја волја. Затоа архиерејот на својата глава го има Евангелието – како знак дека се наоѓа под неговата власт“. Што се однесува до второто, т.е. дека ние не треба да ги испитуваме архиереите, учителите и духовниците, туку во сè да ги слушаме, на тоа свети Василиј одговара: „Оној кој началствува во словото – (било тоа да е учител или архиереј) – треба секогаш со големо размислување и испитување, а со цел да Му угоди на Бога, и да твори, и да говори, бидејќи треба да биде испитан и посведочен и од оние кои му се поверени“. сто така: „Оние кои слушаат, оној кој е обучен во Божественото Писмо, треба да го испитува тоа што го говорат учителите. И она што е во согласност со Писмото треба да го прифати, а она што не е – да го отфрли. А од оние учители кои инсистираат на такво учење, треба потполно да се отфрлат“. Исто така: „Оние кои не го познаваат многу Светото Писмо, треба да ги препознаваат карактеристичните својства на светиите по плодовите од Светиот Дух. И да ги прифатат оние кои ги имаат тие својства (на светии), а од оние што ги немаат да се одвраќаат“. Исто: „Не треба туку така и без испитување да се слушаат оние кои само се преправаат дека говорат вистина. Треба врз основа на сведочењето на Светото Писмо да го препознаваме секој, (вистина или лага предава ли тој учител)“. И исто така: „Неопходно е секој збор или дело да се провери врз основа на Боговдахновеното Писмо, та добрите учители да бидат признати, а лукавите – посрамени“. На третиот дел одговара свети Јован Златоуст: „Анархијата е секогаш зло, таа е – корен на многу неволји, и причина за нереди и безредие. А не помало зло е и непочитувањето на началниците. Можеби некој ќе рече дека постои и трето зло – кога самиот началник е лош. Тоа го знам и јас. Тоа зло не е мало, тоа е многу полошо и од анархијата. Затоа што подобро е да не се биде под никаква власт, отколку да се потчиниме на зли началници. Бидејќи во првиот случај човекот често се спасува и често се наоѓа во опасност, а во вториот случај секогаш е во опасност, затоа што го водат во пропаст“. о како вели Павле: „Покорувајте им се на учителите ваши и бидете им послушни“? Да, но претходно рекол: „Имајќи го пред очи крајот на нивниот живот, подражавајте ја верата нивна“ (Евр. 13, 7), а дури потоа додал и: „Покорувајте им се на учителите ваши и бидете им послушни“ (т.е. Павле на почетокот сведочи дека тие учители се верни во сè, и потоа вели: „Гледајте го добриот плод од нивниот добродетелен живот и проповеди и огледајте се на нивната вера“). А, кажете ми ако началникот е лош (лукав), треба ли да му се покоруваме? Што подразбираш под „лош“? Ако тоа се однесува на верата, остави го и бегај, не само од човек, но и од ангел што слегол од небо. А ако тоа се однесува на неговиот живот, тогаш не биди љубопитен. Послушај што вели Христос: „На Мојсеевиот престол - (на учителската катедра на законот) – седнаа книжници и фарисеи“. Откако претходно кажа многу страшни работи за нив, потоа нас нè подучува: „На Мојсеевиот престол седнаа... (Мат. 23, 2-3)“. Со други зборови, тие се ползуваат со достоинството, (имаат право да учат), вели Он, но животот им е нечист; но вие не гледајте го нивниот живот, туку нивните зборови. Бидејќи никој нема да има штета од нивното поведение. Зошто? Затоа што е

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

очигледно на сите, а и самиот учител колку и да е лош, никогаш нема да учи за злото. А што се однесува до верата, тука злото не е очигледно и учителот не одбива така да поучува. Затоа: „Не судете, за да не бидете судени“ (Мат. 7, 1), речено е за начинот на живот, а не за верата. атоа и Павле најпрвин ги претставил пастирите како вистински во сè, за потоа да рече: „Покорувајте се на вашите учители“. И на друго место: „Ти велиш дека тој човек е многу кроток и имајќи свештенички чин е благоразумен, а го прави тоа и тоа. Не ми кажувај дека е кроток, разумен, благочестив, дека е свештеник. Ако сака нека биде и Петар или Павле, или дури и ангел кој слегол од небото – дури ни тогаш нема да обратам внимание на значењето на личноста. Бидејќи јас не читам закон на слуга, туку Царски закон. А кога се читаат Царските зборови, секоја важност на слугата треба да замолкне. Зошто ми изнесуваш примери од овој или оној? Бог нема да ти се суди заради невниманието на таквите слуги, туку заради неисполнувањето на Неговиот закон. Јас ти заповедав, (ќе ти каже на судниот ден), и ти требаше да се покориш, а не да изнесуваш примери од други и да бидеш љубопитен кон лошите дела на другите. Бидејќи и великиот Давид згреши со страшен грев, но дали тоа значи, кажи ми, дека за нас повеќе не е опасно да грешиме? Затоа ние треба да бидеме внимателни и да ревнуваме само кон подвизите на светиите, а невнимателноста и нарушувањето на законот (што и нив како на луѓе може да им се случи) – треба со труд да се избегнува. Бидејќи нема да ни судат слуги, исти како нас, туку Самиот Владика – Нему ќе му дадеме одговор за сè што сме направиле во животот“. те што велат светиите. А ние, браќа мои, бидејќи Господ нè повикал на мир треба да се покоруваме на архиереите, духовниците и учителите поради чинот што од Бога го имаат. Ако некој од нив прави нешто неразумно или нè спречува во богоугодно дело, тогаш да не престанеме да го молиме, додека не го убедиме во тоа, да се исполни волјата Божја, мирот, едномислието и слогата да царуваат помеѓу нас, да постои љубов помеѓу пастирите и овците, помеѓу архиерејот и христијаните, помеѓу свештениците и верниците (лаиците), помеѓу раководителите и потчинетите. За да нема понатаму соблазни, потреси, расколи и поделби. Бидејќи сето тоа ги разорува нашите души, нашите домови и нашите Цркви и секое општество и народ. Кратко кажано: сите да бидеме едно тело и еден Дух, сите – со една надеж, кон што сме и повикани, та и Бог на мирот да биде со сите нас.

Превод од руски јазик: свештеник Љупче Миланов Наслов на изворникот: Преп. Никодим Святогорец, Свт. Макарий Коринфский. Книга душеполезнейшая о непрестанном причащении Святых Христовых Таин. Сумы, 2001

Протестантските цркви Свети Теофан Затворник

то се однесува до протестантските заедници, и покрај тоа што можеме да ги наречеме христијански, бидејќи зборуваат за христијанството, во никој случај не можеме да ги наречеме Христови Цркви. Христовата Црква е устроена од Светите Апостоли по нацрт и план на Самиот Господ, појаснет и утврден од Светиот Дух. А тие заедници се устроени од луѓето самоволно и по план кој самите си го зацртале. Тие зеле многу работи од Апостолското Предание, но на сè му е дадена друга насоченост, друго место и друга смисла. Тие ја разоруваат претходната градба на Црквата, го земаа од неа она што им се чинело соодветно на нивните мисли, додавале свое и од смесата на едното и другото формирале своја заедница.

Тука што е Христово? Главното во градбата се идејата и планот за неа. Бидејќи кај нив ниту едното, ниту другото се Христови, а свои, со својот ум измислени, неправедно е тие заедници да бидат наречени Христови Цркви. Зашто на Христос, при нивното уредување, не Му е даден дел. Навистина тие велат дека ги позајмиле укажувањата за уредувањето на своите општини од Светото Писмо, но таква идеја и план за изградба не биле предадени на Светото Писмо и затоа не би можеле да бидат позајмени од таму. Можат да се прават некакви претпоставки за нив од напишаното, но претпоставките даваат само веројатност, а не суштинска вистина. Вистинската идеја и план на

Црквата Божја Апостолите ја спровеле на дело во уредувањето на Црквата. Кој посака да ги познае, треба да се обрати до самата Црква Божја, да го научи тоа од неа, а не да се зазема да ги извлекува од Светото Писмо, кога тие не се вложени таму. Таму тие се гледаат делумно, но за да ги видиме, треба најпрво да се запознаеме со нив од вистинското уредување на Светата Божја Црква. А што прават протестантите? Ја разоруваат Црквата, а потоа од нејзините парченца, додавајќи и по нешто свое, градат нова, измислена од нив. Можеме ли да очекуваме тогаш да ја фатат трагата од Божјиот нацрт за вистинската Црква?! Потоа сам можеш да направиш правилен заклучок за протестантските цркви – бидејќи тие се устроени не Божји, туку по измислен план и по иста таква идеја, тие не се вистински Христови Цркви, туку лажни. Тие се исто што е лажната монета, или подобро да се каже – зачинетото вино. Исфабрикуваното, зачинетото вино и по вид, и по вкус, и по арома изгледа на природното, вистинското вино, но по својата суштина воопшто не е истото, макар и да го пишуваат со златни букви дека е такво и такво вино. Така и овие цркви по име се нарекуваат Христови, а во суштината не се такви. Тие можат да се наречат исфабрикувани цркви. оа фабрикување прво го започнал Лутер, а потоа, по неговото починување, со истото се зафатиле и други и исфабрикувале мноштво цркви, но пак не се доволно.

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

Фабрикувањето на цркви стана воена задача на протестантството. Затоа меѓу нив тоа сеуште продолжува и, изгледа, ќе продолжува до крајот на светот… ите создатели на црквите поаѓале и поаѓаат од мислата дека Божјата Црква, таква каква што е устроена од Апостолите, ја нема на земјата – и точно тоа јас го нарекувам разорување на старото. Но, бидејќи без Црква не се може, таа треба да се изгради одново. И тие пристапуваат смело, сметајќи дека се повикани кон тоа, и тоа само затоа што им дошло на ум. Но како да се гради, според кои упатства? Се разбира, според Светото Писмо, како поинаку? Го грабнуваат Писмото и се впуштаат да истражуваат во него.

Во Писмото, како што реков, не е изложен планот на градбата на Црквата, туку се содржани само некои нејасни алудирања за него. Кога ќе најдат такви алудирања и ги протолкуваат на свој начин, тие ги положуваат за основа на планот на градбата на црквата и веднаш пристапуваат кон устројувањето на самата црква. Бидејќи еден зема едно за основа на својата црква, друг – друго, трет – трето, кај секој се добива своја црква, која не личи на другите. Излегува дека колку умови, толку и планови на цркви има, и колку планови – толку цркви. А вистинска ни една нема. Нивната разнородност, која паѓа на очи, треба доста да нè вразумува дека ниту еден од оние што фабрикуваат не наишол на трагата на вистината. Но, бидејќи сите тие имаат во својата основа по нешто од Светото Писмо, секој од нив тешко признава дека греши, туку напротив, тврди дека само тој единствениот наишол на потребната трага. Така си стојат овие, создадени една по друга, цркви, и сите тврдат дека се вистински, без ниту

една од нив да е таква … Ако на земјата нема апостолска Црква, па како тогаш со нашиот слаб ум да разбереме како таа била устроена од Апостолите? Затоа нема зошто да се зафаќаме да ја востановуваме Божјата Црква. Пак и нема потреба. На земјата има апостолска Црква според неизменливиот завет на Самиот Господ. Тие црковни создатели се двострано виновни – и за тоа дека се зафаќаат со дело, кон што не се повикани и немаат способности, и за тоа дека не ја гледаат вистинската Божја Црква, која според вистинскиот Божји завет треба да биде на земјата до крајот на вековите, или пак намерно ги затвораат очите за да не ја видат, додека таа е право пред нив. Трудот на барање и наоѓање на вистинската Црква би бил достоен за пофалба, а овој труд – да се фабрикуваат цркви – е навистина бесмислен. Првиот е спасителен, а вториот ги доведува до погибел и оној што ја фабрикува, и оние кои се поведуваат по него… апата променил многу догми, ги оштетил сите таинства, ги ослабнал правилата на црковното раководство, и сè тргнало не според Господовата намера, туку сè полошо и полошо. Потоа се појавил Лутер – паметен, но своеглав човек. Папата, рекол тој, менува сè што ќе му текне, зошто и јас да не менувам? И почнал да гради и преградува сè по свое, и така формирал нова вера – лутеранството, која воопшто не личи на онаа вера, која ни е од Господа заповедана и ни е предадена од Светите Апостоли.

По Лутер се „освестиле“ философите. Еве, рекле, Лутер си создаде нова вера, божем од Евангелието, но всушност по свој ум. Зошто тогаш и ние, без оглед на Евангелието, да не создадеме учење

само единствено по својот ум? И почнале да умуват и да гатаат – и за Бога, и за светот, и за човекот – секој по свое, и создале толку учења, што може да ти се сврти во главата само од нивното набројување. И кај нив станало вака: верувај, како одлучиш, живеј како што сакаш, уживајќи, како што ти е угодно на душата. Широко е кај нив: сите пречки се тргнати. Но, овој широк пат води во смрт, како што рекол Господ. Еве до каде доведе отстапувањето од учењето! … иту папистите, ниту протестантите, ниту Англичаните (се мисли на следбениците на Англиканската црква – бел. на прев.)… ја немаат Божјата вистина – вистинската, чистата, целосната. Таа пребива во едната вистинска Православна Црква. Вистина е дека, паднати во прелест, тие самите мислат дека ја имаат вистината, но таа е далеку од нив. Папистите први отпаднаа од вистината, но сметаат дека токму тие ја поседуваат. Протестантите ја разобличија неодржливоста на папистите по многу прашања, но не ја најдоа вистината, туку уште повеќе се оддалечија од неа, кога изградија своја нова вера

според своето суетно мудрување, а не според вистината Божја, но исто како нив мислат дека ја откриле вистината, додека папистите се туѓи за неа. На Англичаните не им се допадна германската вера и тие изградија своја, исто така, според своето суетно мудрување, а не според Божјата вистина, велејќи: кај германците не е добро тоа и тоа, ние ќе си скроиме своја вера, која повеќе ни се допаѓа – и си скроиле, отклонувајќи се од Божјата вистина уште повеќе, но мислејќи си дека стојат во неа поцврсто од другите. Кај Англичаните, исто како и кај Германците, подоцна се наплодиле мноштво вери, кои исто така се фалат дека конечно ја откриле вистината, додека всушност отстапиле уште подалеку од неа. Бидејќи барале не таму каде што ја положил Бог, туку во своето суетно мудрување, не ја нашле, туку за вистина почнале да сметаат различни призраци на вистината и на нив ги изградиле своите верувања…“

Преземено од личниот блог на Аргирета Атева: http://maranata0.wordpress.com

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

Зошто „изгоруваат“ свештениците Интервју со јеромонахот Гаврил (Бунге) за духовното опустошување

еромонах Гавриил (Бунге) е познат швајцарски богослов и монах, којшто живее пустински живот повеќе од 30 години во планините на Швајцарија. Оваа година (2010) тој премина од римокатолицизам во православие. Темата за духовното опустошување, т.н. „изгорување“, коешто го чувствуваат и свештенослужителите, во последно време привлекува сè поголемо внимание. Во интервјуто на протоерејот Павел Великанов со јеромонахот Гавриил (Бунге) се дискутира токму за тој проблем.

Протоереј Павел: Отец Гавриил, да позборуваме за проблемот „изгорување“ или за синдромот на професионалниот умор. Познато е дека лекарите, учителите и другите дејци од социјалната сфера, кон кои се вклучуваат и свештениците, се најчесто изложени на емоционално истоштување. Јеромонах Гавриил: Ќе ви кажам дека познавам не само „изгаснати“, „изгорени“ монаси, но и монаси, коишто општо станале жртва на тој процес. Особено би сакал да го насочам вниманието кон оние коишто избрале свештеничко служење, затоа што „изгорениот“ свештеник е многу опасен, тој е пример за другите и кога луѓето ќе видат, дека свештеникот изгаснал, гаснат и парохјаните. П. П.: Би сакал малку да го изострам тој проблем. Понекогаш свештеникот ја губи својата вера, но не изгорува, затоа што во него ништо не горело пред тоа. Тој може да го исполнува своето свештеничко служење, да ги опслужува своите парохјани, да заработува пари и да биде целосно задоволен од својот живот. Од друга страна, искрениот човек, губејќи ја својата вера, во состојба на „изгорување“ може и да ја напушти Црквата – не чувствувајќи ја верата во себе, тој не сака да ги лаже другите. Затоа би било интересно да ја слушнеме вашата гледна точка и за првиот, и за вториот случај. Како состојбата на внатрешната криза се поврзува со страста на унинието? Ј. Г.: Јас напишав една мала книшка за унинието - „Акедија“. Во една од главите се разгледуваат ирационалните страсти, коишто се раѓаат во човекот и во крајна линија го водат до мртва точка во духовниот живот. Во слична состојба човекот чувствува некаква внатрешна „двојност“, којашто е многу тешка за дијагностицирање. Причината за тоа, од една страна е, што човекот целосно го губи вкусот кон животот, тој се обесхрабрува, губи вдахновеност. Но од друга страна, ако свештеникот е искрен и ја сака својата служба, тогаш ѓаволот го искушува и поттикнувајќи го да ја насочи својата ревност кон надворешна активна дејност. Се

добива следното: внатрешно тој е веќе опустошен, но сака сепак да направи нешто и по ѓаволско искушение цел ден многу активно оди по некакви дела, води многу активен начин на живот, наивно мислејќи, дека целиот свет зависи само од нас, дека ако ние застанеме, веднаш сè ќе се распадне. Така животот минува во бесплодна суета. И таквиот искушуван од ѓаволот активен свештеник продолжува да говори за Бог, говори за Бога постојано и многу, но веќе не говори со Бога, во него прекинал разговорот со Бога. Тој ги поттикнува другите кон молитва, го возглавува богослужението, но самиот тој лично не говори со Бог, не се моли. И токму затоа неговата вера непрестајно се опустошува, истоштува и претвора во ништо, затоа што изворот на нашата вера и изворот на нашето служење е нашиот внатрешен контакт со Бог, нашиот разговор со Бог, нашето заедничарење со Бог. Ако тоа го нема, сè останато се разрушува. акам да кажам дека познавам свештеници и монаси на Запад (слабо го познавам Истокот), коишто велат, дека не е потребно многу да се молиш, дека тоа е губење на време, дека кон ништо нема да те одведе. Подобро е да се занимаваш со добри дела, да твориш добро. Имам еден пријател, монах, којшто живее во манастир и е необично активен. Духовната ревност го придвижува напред и при тоа целата негова душа се опустошува, т. е. човекот „изгорува“. Тој постојано нешто организира, но самиот себеси целосно се опустошува. Главно во нашиот живот е тоа што ние не ги знаеме, не ги разбираме и не ги разликуваме некои степени на духовниот живот. Ќе ви дадам пример, којшто е можно и да не го засега директно нашиот разговор, но е од моето искуство на општење со познатиот романски старец Клеопа, когошто го сметам за еден од високодуховните старци на XX век. Кога пристапуваме кон наредната етапа во својот живот, кон точката на своето растење, приближувајќи се кон ново духовно скалило, многу често паѓаме во искушение, започнува да нè посетува демонот, којшто станува за нас „егзегет“, започнува да ни ја толкува смислата на Светото Писмо и да ни налага особена смисла на молитвата. Би рекол, дека сите тие „откровенија“ се целосна лага, но демонот убедува: „Не, сето тоа е точно така“. И зошто тој така зборува? Зошто

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

сè така се случува? Зошто ѓаволот сака да нè блокира на тој степен, при што ќе останеме и ќе се концентрираме на демонските „откровенија“, за да ни попречи да израснеме понатаму во духовниот живот. Тоа е многу префинето искушение. Во Евангелието тоа е изразено со други зборови, но во својата суштина е токму тоа. Во духовниот живот важно е разбирањето на таквите суптилни прашања, коишто можат да се претворат во сериозна пречка. Сите јавувања, чудеса, коишто ги сретнуваме по својот пат, нè водат до состојба на духовна вкочанетост: на тој начин созданието ни пречи да се издигнеме кон Создателот. П. П.: Да прецизирам дали правилно сум разбрал, дека видливиот успех во духовниот живот може да произлезе како главна пречка во него? Ј. Г.: Постои разлика помеѓу созданието и Бог, разлика во духовните дела. Затоа се случува во духовниот живот човекот да е многу приврзан кон надворешните правила, приврзан е фанатично и безусловно, така што не остава никаков процеп за Бога, од каде што Он би можел да проникне и да ве повика кон Себеси. Кога Господ сака да говори со вас и се обраќа кон вас, неопходно е да замолчите и да престанете да зборувате само вие. Потребно е едноставно да замолчите, да погледнете кон Бога, да се вслушате, да посакате и да се потрудите да го чуете она, за коешто Он ви говори. П. П.: Тука има некоја внатрешна противречност. Од една страна, подвижникот не треба да ја гледа својата состојба, за да не се возгордее и тоа да стане пречка во неговиот духовен живот. Невозможно е истовремено да бидеш смирен и да знаеш, дека ти си смирен. А од друга страна, тој е должен да познава јасни, точни ориентири, за да не се оддалечи од вистинскиот пат. Треба да има некаква цврста потпора (ѕид), на којашто понекогаш ќе се потпре, за да разбере, дека оди во правилната насока. Инаку, тој ќе биде како незнабожец, којшто не знае каде оди. Така што, која е таа духовна потпора? Ј. Г.: Како таков потпорен ѕид се јавува учењето на Светите Отци. Не треба да правиме ниту еден чекор во животот, без да се обратиме кон Светите Отци, без да добиеме потврда во нивното сведоштво. Ние непрестајно ги читаме делата на Светите Отци и треба да размислуваме за нив, дури и кога во нив се говори за нешта, коишто ни се чини, дека ги нема во нашето искуство и не би можело да ги има. Тоа е неопходно, за да се научиме да разбираме, како да постапиме во една или друга ситуација, потпирајќи се на искуството на Светите Отци. Се разбира, идеално би било, ако имате искусен духовник, којшто самиот го изминал целиот пат и има богато духовно искуство. Но, за жал, таквите случаи се исклучок... Таквите духовници се многу, многу малку и затоа Светите Отци остануваат за нас потпорен ѕид. За жал отец Клеопа, кој не само што имаше прочитано многу книги, но и опитно го изодел светоотечкиот пат, денес му е малку познат на рускиот читател. Неопходно е да се преведат неговите проповеди, беседи. Тој пишувал на француски, англиски и италијански јазик. Јас имам видеозаписи на неговите беседи. Ти се чини дека, како тој да дошол кај нас од сосема друг свет... Но личности од таква величина и духовна димензија биле ретки не само за ХХ век, тие секогаш се ретки за сите времиња. Ако немаме до нас таков човек, којшто живее сега, на којшто би можеле да се потпреме, тогаш - слава на Бога! - ние имаме опис на животот на такви луѓе и нивните трудови, коишто тие ни ги оставиле. Јас лично така постапувам. Кога бев мал, имав многу познат духовник. Кога пораснав,

веќе немав таков духовник и тогаш започнав да се ориентирам исклучително од книгите. Да, имав само една средба со отец Клеопа, но таа остави значајна трага во мојот живот. Треба да кажам дека тој беше пророк, затоа што искушението, за коешто тогаш тој ми зборуваше, е карактеристично за интелектуалците: кога богословието станува поважно од самиот Бог. Ние го имаме тоа постојано, што едноставно не можеме да ја затвориме книгата. Тоа е класично искушение во средините на оние, коишто се занимаваат со богословие, со наука. Но треба јасно да се разбере, дека ако не го отстраниме од себе тоа искушение, ако не го победиме, тогаш неизбежно доаѓа посериозното искушение на „изгорувањето“ или испепелувањето. П. П.: Архимандритот Софрониј (Сахаров), анализирајќи го духовниот живот на преп. Силуан Атонски, вели, дека состојбата на богооставеност се јавува како нормален период во животот на секој подвижник. Може ли да се разграничат „изгорувањето“ и „богооставеноста“? Нели и во едната, и во другата состојба рацете се опуштени, човекот не е вдахновен и се наоѓа на работ од очајанието. Ј. Г.: Во состојба на униние може да се западне и преку аскеза, доколку премногу се трудиш во подвижничките дела. Но да се дијагностицира слична состојба внатре во себеси е многу тешко. А состојбата на богооставеност, како што рековте, навистина е многу важно нешто во духовниот живот. Станува збор за тие случаи кај монасите со висок духовен живот, коишто претрпеле таква состојба. И оттука изникнува прашањето: како е можно тоа да се случи? Нели тие луѓе имале многу висок подвижнички

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

духовен живот, што се случило, што така паднале и се почувствувале богооставени? Светите Отци велат дека има две причини, поради коишто Бог нè остава. Во првиот случај, како што било со праведниот Јов, Господ нè остава во такви услови, при коишто се проверува верата на човекот, за да се покаже таа на целиот свет. Такво испитување на верата станува пример за оние околу нас. Кога Господ зема сè: семејство, здравје... Во таква ситуација верата вистински се заблескува. Друг случај, поскоро друга причина за униние е гордоста. Горделивите луѓе си препишуваат само на себеси сè што постигнале. Тие се користат со успех и ја забележуваат само својата успешност, а ѓаволот пушта (посејува) мисла во срцето на човекот, дека неговиот труд му припаѓа исклучително само на него и неговиот успех му е резултат од неговите внатрешни усилби. И како последица човекот заборава да Го восфали Бога за тоа, што го има, и заборава да благодари на Бога за тоа, што му го дал, а понатаму започнува да ги презира другите луѓе, коишто се наоѓаат околу него и кои од негова гледна точка не достигнале таков успех. Тогаш Господ ја тргнува Својата рака од таквиот човек, за да разбере што претставува без Божјата благодат. За жал, треба да кажеме, дека има луѓе, кои така си остануваат непоправливи, на коишто и тоа не им влијаело. Се случува да си отидат дури и од тој живот, така, без да разберат ништо и без да се покајат. П. П.: Може да се каже, ако пресметаме, дека во основата на „изгорувањето“ како на свештениците, така и на мирјаните, лежи прекумерното себенадевање. Вдахновувањето на човекот од самиот себе го откинува од изворот на божествената благодат и тој неизбежно во некој момент ќе изгори. Ј. Г.: Често се случува такво неразбирање - непроизволно, нејавно, човек дури и не сфаќа дека постапува неправилно. И во тој случај е добро па дури и полезно да западнеш во состојба на богооставеност, затоа што така ни се дава можност да се покаеме, се разбира, ако го посакаме тоа. Но, човекот во слична состојба може и општо да ја напушти Црквата. Како да постапиш, кога во таква состојба, останувајќи без Бога, невозможно е дури и да го отвориш Псалтирот? Отвори го молитвеникот, застани пред иконите и зборувај, прекрстувај се и зборувај со Бога, дури и ако Господ не ти одговара. За тоа се зборува како за нешто коешто се подразбира самото по себе, но реално не пресметуваат, колку ужасно и духовно опасна е таа состојба на бесчувственост. Превод од бугарски јазик: м-р теол. Дарко Милев Наслов на изворникот: Защо „прегарят“ свещениците, Интервю с йеромонах Гавриил (Бунге) за духовното опустошение www.dveri.bg

ОСВРТ НА ПРАЗНИЦИТЕ ВО ЈАНУАРИ ко по нешто друго се издвојува месецот јануари од останатите месеци во годината, тогаш, се разбира, тоа се празниците. Јануари започнува и завршува со денови кога се слават големи личности и настани од христијанската историја. Така, на 2 јануари се потсетуваме на личноста на свети Игнатиј Богоносец, светител од вториот век, кој и самиот бил ученик на апостол Јован Богослов. Свети Игнатиј е познат меѓу христијаните по неговите посланија до помесните Цркви низ кои поминувал на својот пат до Рим, каде, во римскиот Колосеум, требало да биде погубен или како што самиот пишувал да биде претворен во храна за лавовите. Патот што го поминал свети Игнатиј и ден денес е познат како Виа Игнациа, а овој пат поминува и низ Македонија. Она што го напишал свети Игнатиј е од непроцеливо значење за нас христијаните. Св. Игнатиј, слободно можеме да кажеме, е основоположник на целата христијанска теологија, а посебно на теолошката гранка наречена еклисиологија. Списите на свети Игнатиј (види во Делата на апостолските ученици, Ѓаконија, 2008) и ден денес изгледаат свежо и ново. Тие воопшто не загубиле од својата вредност што самото по себе сведочи за големиот дух и бистриот и просветлен ум што го поседувал овој духовен великан. Св. Игнатиј е основоположник на т.н. антифоно пеење, односно пеењето на две певници, што и ден денес се практикува во Православната Црква. Постои една легенда која вели дека свети Игнатиј е детето што Христос им го посочил на апостолите како пример за детското смирение, што пак е услов за влез во Царството Божјо. Токму заради тоа што малиот Игнатиј бил земен во рацете на Господа Исуса Христа, тој од христијаните е наречен и Богоносец. Во јануари, исто така, Православната Црква се потсетува и на други христијански великани како што се св. Наум Охридски, св. Јован Кронштатски, св. Стефан Првомаченик, св. Серафим Саровски, св. Василиј Велики, св. Јован Крстител, св. Гаврил Лесновски, св. Антониј Велики, св. Атанасиј и св. Кирил Александриски. Покрај славни личности во јануари се прославуваат и значајни настани од христијанската и евангелската историја, како што се празникот на чесните вериги на апостол Петар и празникот на Обрезанието Господово што е праслика на денешното крштение. Во јануари како во ниту еден друг месец во годината се прославуваат два големи Господови празници, а тоа се разбира се Рождеството Христово - Божик и Крштението Господово - Богојавление. Овој празник е наречен Богојавление заради тоа што за првпат Бог целосно ни се открива во својата полнота како Отец, Син и Свети Дух. На овој ден се осветуваат водите, а преку нив и целата природа. Во јануари се слави и соборот на света Богородица, а исто така јануари е исполнет и со разни народни обичаи кои се предвесници на големите христијански празници како што се Коледе, Бадник итн. ануари завршува со празникот на Големите учители на Црквата Божја св. Антониј Велики и св. Атанасиј Велики. Тие, и двајцата потекнуваат од Египет. Св. Антониј како многу млад заминал во пустината и овде долго време се подвизувал. Тој се смета за основоположник на монаштвото и својот живот го завршил во длабока старост како 105-годишен старец. Св. Антониј иако неписмен им бил духовник и учител на најучените луѓе во тоа време. Кога некои мудри философи дошле кај него за да го искушуваат тврдејќи дека е прост и неук човек, Антониј им рекол: што е постаро: разумот или книгата и што од тие двете е причина за другото? Тогаш посрамените философи се разотишле, бидејќи увиделе дека имаат само литературно помнење без

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

разум, а Антониј го има разумот. Исполнет со многу години и со многу големи дела, Антониј се упокоил во Господа во 335 година. в. Атанасиј е човекот кој ја спасил Црквата и православието од нападите на Ариевата ерес во IV век. Св. Атанасиј го напишал Символот на верата, кој бил усвоен на Соборот и кој и ден денес редовно се чита на Литургијата како православен канон за учењето за Бога. Тој напишал бројни дела во кои на логичен и мудар начин ги разобличувал аријаните и паганите. Ова направило да има многу непријатели, кои во тоа време биле блиску ро византиските императори. Св. Атанасиј бил често прогонуван и редовно се местел од место во место трпејќи ги неправедните и лажните напади на своите непријатели. За совет, утеха и морална поддршка честопати одел кај св. Антониј, кој и самиот му бил духовен отец. Малкумина светители биле така безобзирно клеветени и толку свирепо гонети како св. Атанасиј. Дури пред смртта, тој проживеал малку мирно меѓу своите Александриjци на кои им бил Архиепископ. Св. Атанасиј се упокоил како верен слуга Господов во 373 година. Ова беше еден кус осврт на настаните и празниците на Православната Црква во јануари. Јас искрено се надевам дека сфаќајќи ја вистинската смисла на празниците и активно воспитувајќи се и црпејќи ја големата мудрост од личните примери на светителите сите ние како луѓе барем малку пораснавме во духовноста и во доблестите. Впрочем тоа е вистинската смисла и цел на самото празнување.

КОН ПРАЗНИКОТ НА ГОСПОДОВОТО СРЕТЕНИЕ раведниот Симеон примил од Бога ветување, дека нема да ја вкуси смртта, до она време, додека не Го види Исуса Христа, Спасителот на светот, Кој се воплоти на земјата. Чекањето на таа средба станало цел во животот на старецот, кој ги надживеал сите свои современици. Доживувајќи поодминати години, тој останал единствен претставник на своето време, среде новото поколение. Неговата телесна немоќ била поткрепувана од светата вера и цврстото убедување дека на земјата ќе Го сретне Бога и дури тогаш ќе заврши неговиот земен живот. По Божја промисла, а воден од чувството на исполнување на времето, праведниот старец Симеон дошол во храмот, кога Пречистата Богомајка, според законите од тогашниот јудејски народ, Го донела во храмот, заради молитва, Предвечниот Младенец Христос. Откако со својата душа го познал во Младенецот Искупителот на човечкиот род, за Кого говореле пророците, Кој бил очекуван со години, Богопримецот Симеон Го зел во своите раце Младенецот, па ги искажал зборовите, кои до денес останале во составот на православните богослужби: „Сега го отпушташ својот слуга, Владико, според зборовите Твои, со мир...“. На границата меѓу Стариот и Новиот Завет, при осамнувањето на едниот и разденувањето на другиот, праведниот старец, преклонувајќи ги колената, го предал Младенецот на неговата Мајка, која го вовела во светот, кој толку многу имал потреба од преродба и милосрдност, во кој имало толку многу болни, заразени од злоба, пропаднати во тага, гревови и пороци. инувајќи го по праведен пат својот живот, при неговиот крај, Богопримецот Симеон бил удостоен со величествена радост да Го види Господа, па дури

и да се допре до Него со своите раце. Во тој момент, праведниот старец, откако заблагодарил на Бога, постанал песнотворец, искажувајќи ја една од најубавите молитви во црковната химнографија. елиот живот на старецот се осветил преку оваа средба. Тој не бил исплашен од смртта: тој Го знаел Бога, пред него се отворил светот на светлината, а неговата душа безболно преминала во вечниот живот. Нашиот земен живот претставува преоден степен кон животот, кој нема крај. Но, за да ја подготвиме својата душа за преминувањето во тој живот и незаодливата небесна светлина, која излегува од Бога, за да не биде Христос за нас туѓинец и непознат, а да нè познае кога по смртта ние ќе застанеме пред Него, ние сме должни уште овде, на земјава, да бараме средба со Бога. Во дните на Својот земен живот, Христос, од бесконечната љубов кон човекот, допуштал луѓето да се доближуваат до Него, да се допираат до Неговата облека, од која истекувало исцеление, но и денес Он не е далеку од нас. На земјава Он не им се приближил само на оние луѓе, кои тогаш живееле и кои биле Негови современици, туку се доближил и до оние, кои живееле дотогаш, а и на оние, кои ќе живеат до крајот на светот и векот. Заедничарењето со Бога и можноста да се приближиме до Него, Христос им ја подал на народите од сите времиња. Неговата безгранична милосрдност, како непресушен поток, се излива врз нас дури и тогаш, кога ние, заради својата бездушност и неблагодарност, не сакаме да знаеме за тоа. Како што сонцето среде денот, кога има најсилни и најтопли зраци, не може а да не грее, да не свети и да ја намали својата живоподателна енергија, така и љубовта Божја не се намалува, па колку ние и да не ја гледаме, таа никогаш не исчезнува и не се намалува. Христос е блиску... И Он чека да Го здогледаме и да го отвориме своето срце за средба со Него. Но, ние само бегаме и се оддалечуваме од Него преку нашата гревовност. ез сомневање, секој човек, кој само размислува за Бога, со својата душа го искусува Божјото допирање и посакува да Го види. Но, Христос нема да влезе во нашето срце, доколку тоа е исполнето со омраза, себељубие, жестокосрдечност. Само озареното, само доброто, само милосрдното може да се приближи до Господа. Нашиот живот треба постојано да биде исполнет со стремеж за средба со Христос, а за тоа потребно е да се има чисто срце, просветлена душа и добри дела. Да се исполнува законот на нашиот Бог, да се пројавува милосрдност, според своите сили да ѝ се служи на Божјата правда, да се сее и најмало семе на добрини заради Божјото име – ете тоа е целта и смислата на нашиот живот. Да погледнеме околу нас, и ќе забележиме колку е убаво, кога нив ги има! И колку повеќе ги има и колку повеќе ги правиме, толку подобро и посветло ќе биде во нашата душа, толку побрзо ќе се сретнеме со Господа. Познато ни е на сите, колку често имаме потреба од убави и охрабрувачки зборови, колку многу нè закрилува и загрева срдечното и чувствително срце на оние, кои се околу нас. И доколку ние сме во можност да сострадаме, да ги понесуваме немоќите, да им помогнеме на ближните, доколку ние се обраќаме за совети кон луѓе, кои се морално посилни од нас и наоѓаме утеха и поткрепа кај нив за нашите слаби сили – зад сето тоа стои Христос. Од Христос доаѓа сè што е добро, па дури и самиот стремеж кон доброто. Он гледа и помага во растењето на стремежот, доколку ние и во најмал степен се обратиме кон Него. Просете и молете се на Бога, барајте средба со Него, сè додека чука срцето во

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

вашите гради и сè додека тоа не станало мртво за љубов. Колку е убаво да Го љубиме Бога и сè она, што Он создал! Љубејќи Го Него, ние ќе почнеме да го љубиме и човекот, и сè ќе се претвори во светло, прекрасно и радосно. уховната радост не може да се спореди со земната радост. Таа е неминлива и не зависи ниту од земната благосостојба на човекот, ниту од возраста. Напротив, кога човекот живее со богоугоден живот, кога има желба и стремеж за достигнување на духовната радост, таа може да расте и да се засилува. И колку човекот и да е стар, доколку неговата душа е светла, со истата торжественост, како и во младоста, ќе ја прима радоста во Господа, а можеби и уште поторжествено, зашто веќе ја исполнил својата должност, го поминал земниот пат и останал верен на Бога. Човекот може и во младоста да ја зацрни својата душа во гревови, доколку таа престане да се одѕива на она, што е свето и прекрасно, исто како што престанува да свири било кој нов музички инструмент, доколку се оштетат неговите делови или се скрши од невнимателно раководење со него. Верата во Бога, во Неговата помош, во Неговото невидливо присуство среде нас, ни дава сили да се трудиме во доброто и по добродетелниот пат да го насочиме животот, па така да се приближиме до Бога. Богопримецот Симеон додека бил жив Го видел Господа, Му се поклонил и со мир во душата и молитва на устата преминал во другиот свет. Зарем не треба и ние да ги употребиме сите свои сили за тоа, уште во овој наш земен живот, да постанеме достојни за средба со Бога, та и во нашето срце да се таложат молитви, со кои ние постојано ќе се обраќаме кон Христа, со кои би застанале пред Него и во последната минута од нашиот живот, па тие молитви би ги оставиле и за по нас, та и други да се научат да се молат од нив. А токму стремежот кон Бога, словословењето, благоговението и поклонувањето пред Него, се постојана потреба за нашата бесмртна душа.

протоереј Златко Ангелески

Дневникот на една мајка – X дел дна зимска вечер, за време на зимскиот распуст во Маврово во нашето летувалиште, каде што работев и таму во нашата соба, го запалив кандилото и се помолив на Бога и на Мајката Божја, и реков: „Еве, чувствувам дека оваа тајна повеќе не можам да ја кријам од мојата ќерка; таа е бистра и љубопитна личност, која сака сè да знае, и таа можеби на многу болен начин ќе дознае од други луѓе, што би можело да доведе до несакани последици. А како да ѝ го кажам тоа, а да не ги повредам нејзините детски чувства? Посебно ме загрижуваше тоа што мојот сопруг никако не сакаше да се дознае вистината. Многу прашања на кои слабото човечко битие не може да најде одговори. Но ако човекот не може – Бог може! И во такво размислување и расположение јас заспав. Дали во сон или полусон, јас на овие мои прашања добив одговор од Пресвета Богородица, како да ми шепна на уво: „Кажи ѝ слободно и не плаши се од последиците, Јас сум со тебе“. Утрото, кога се разбудив, се сетив што ми рече Мајката Божја, па охрабрена од Нејзините зборови, благо и внимателно со многу топлина поразговарав со ќерката за оваа наша тајна. Тогаш таа имаше околу 9 години, веднаш сфати за што станува збор, беше зачудена па, онака, невино ми рече: „Па сега, како да те викам, мамо или тетко?“ Јас веднаш (иако во душата ми беше многу тешко, но охрабрена од сонот) ѝ реков: „Дете мое мило, ти си ми ќерка, која многу ја очекував и која многу ја сакам, и за мене не можеш да бидеш нешто друго, освен мое дете, а ти размисли и дури тогаш постапи како што чувствува твоето срце. Само те молам, мило мое, што и да чувствуваш, мораш како и досега кон тато да се однесуваш како ништо

да не сум ти кажала“. Таа цврсто ми го вети ова и ми рече да не се грижам за тоа воопшто. Јас потоа се однесував како и порано, пред разговорот. Поминаа три дена, таа смеејќи се, кога татко ѝ не беше присутен, ми се обраќаше мене: „Тетка В., ха, ха, ха. Јас на тоа се насмевнувам, со љубов без никакви сомнежи и страв, во себе повторувајќи ги зборовите на Мајката Божја да не се плашам, бидејќи Таа е со мене. Кога бевме на санкање кај „Југо банка“ во Маврово, таа ми рече: „Мамо, би сакала ли само ти и јас да отидеме со санкава до езерото?“ Јас се согласив и му реков на сопругот тој да се одмори додека не се вратиме од прошетка до езерото. Одејќи кон езерото, мојата ќерка започна разговор: „Мамо, откако ми ја кажа вистината за мене, знаеш, во прво време, многу бев натажена што не сум била твое дете родено, туку посвоено. Се прашував себеси, каква е таа мајка што ме родила, а не сакала да ме гледа. И потоа си помислив, а кои се моите вистински родители, па јас ги имам: ти си мојата мајка В. и тато С. Тие се покрај мене кога сум болна, тие се среќни која сум јас среќна, тие се тажни, кога јас сум тажна. Затоа мамичке, јас тебе навистина те сакам и тато С., а за тоа немој да се грижиш, нема со ништо да му покажам дека знам што си ми кажала. Да знаеш – продолжи таа – дека сè ќе биде како и досега“. Тогаш ме прегрна и ме бакна со насолзени очи, а јас бев пресреќна и голем товар падна од моето срце. „Но, - тогаш ѝ реков, - знаеш, мило мое, многу сум трогната, ама морам уште ова да го кажам: Јас сум ти мајка и должна сум и пред Бога и пред луѓето, и пред тебе и пред себеси, да те воспитувам за да бидеш чесен човек, добра ќерка, добра ученичка, а потоа кога ќе пораснеш – добра сопруга, мајка и снаа и граѓанка, а пред сè и добра христијанка. Затоа не се изненадувај ако ти подвикнам или применам воспитни мерки што се дожност на секој вистински родител. И немој случајно да се осмелиш да ме уценуваш со таа наша тајна пред татко ти“. На овие зборови таа рече: „Ти си таа и тато што треба правилно да ме воспитате, но простете ми ако како дете ви згрешам“. ивотот продолжи да тече нормално до нејзиниот пубертет, и тогаш, во некои моменти, како одговор на моите воспитни мерки, ќе почнеше да ги пакува торбите со цел да нè нашушти и да ги бара своите биолошки родители. Јас тогаш ѝ се обраќав со зборовите: „Запомни добро, каде и да одиш, секаде ќе бараат послушност и никој не ќе сака да има ќерка ,вагабонд‘, па ако најдеш такво нешто, викни ме и мене“. Таа со куферите отиде низ врата очекувајќи дека, можеби, ќе ја молам да се врати. Јас останав на моите зборови храбро, не попуштајќи пред неа (иако во срцето мое имаше страшна бура и голем сомнеж, заради тоа, што ќе биде со неа ако отиде на улица), но притоа се сетив на зборовите на Мајката Божја: „Не плаши се, Јас сум со тебе“. Ќерка ми замина, јас ја затворив вратата, но не ја заклучив; се вратив во кујната, продолжувајќи ја работата како ништо да не било. Во срцето имав болка и не знаев како да го сокријам солзите. Во тој момент слушнав како се отвора вратата; некој доаѓа во кујната. Ја гледам Р., таа ги остави куферите, се стрча кон мене и со сето срце и солзи почна да ме бакнува: „Мајчичке мила, па како да побегнам од тебе, па јас никого немам освен тебе и тато, прости ми што направив глупост, те молам помогни ми да ги средам овие работи. Ти и понатаму воспитувај ме, ако мислиш дека треба“. Каква радост тогаш блескаше во моето срце! днаш ѝ реков: „Чедо, ако имаш некои големи тешкотии во себе, од кои во срцето немаш мир, тука е твојата мајка која е подготвена секогаш да ти помогне и да најдеме заедничко решение како да го решиме тој проблем“. Таа секогаш искрено ми се обраќаше, а јас колку што можев ѝ помагав. Еднаш ми рече: „Знаеш, мамо, одамна ме мачи помислата да ја пронајдам таа мајка и во лице да ѝ кажам, како имала срце да ме даде на посвојување?“ Тогаш, иако изненадена од ова, сепак, смирено ѝ реков: „Зошто ти само нејзе ја обвинуваш, а не и другиот биолошки родител – таткото? Дали воопшто си размислувала од кои причини таа морала да те даде и така да постапи? Уште малку и ти ќе станеш девојка. Ако случајно направиш некоја глупост, и твојот дечко те остави и не сака да чуе за тебе, што би сторила ти во ваков случај? Додека не ги сослушаш сите околности, не можеш никому да бидеш справедлив судија. Од друга страна, јас не сакам да го понижуваш поимот ,мајка‘, без оглед на сите околности. Таа личност за мене е значајна заради тоа што те родила, те доела, можеби, морала да се одвои од тебе, дозволила да те посвојам, и сега со тоа си ја исполнив мојата желба да станам мајка, да имам ќерка, а утре, дај Боже, и зет и внучиња“. (продолжува)

ШЕ

КНИ

ГА

ТА

БИБЛИСКИ НАСТАНИ

Naslovi od izdava{tvoto na Misionersko - humanitarnata dejnost \akonija i izdava~kata dejnost pri Povardarskata eparhija Sv. \or|i Polo{ki

ави

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

Вели

Расказот за Давид II дел

киот Д